1 paul putteman - algemeen kader
TRANSCRIPT
Als de stoppen doorslaan…
AMOK in België
Algemeen kader
P. Putteman
Als de stoppen doorslaan…Te wijten aan:
• Een reactie op een gebeurtenis die zich voordoet – onmiddellijke en aanwijsbare aanleiding.
‘Hot agression’.• Een dader gaat koel en berekend te werk – geen
onmiddellijk aanwijsbare reden.
Actie als gevolg van niet verwerkte frustraties, waanbeelden of geestesstoornissen.
‘Cold agression’.
Wat zijn AMOK-incidenten?
• Situatie waarbij (een) dader(s) zoveel mogelijk slachtoffers tracht(en) te maken.
Tracht(en) de aanwezige personen te doden.• Er zijn nog veel personen (potentiële
slachtoffers) aanwezig.• Dader(s) beweegt/bewegen zich vrij.• De dader gaat koel en berekend te werk.
Belgische situatie – concreet.
• AMOK-incidenten: zeldzaam, zeer grote impact op de maatschappij.
• Tot op heden : 3 incidenten in België:11 mei 2006 Antwerpen : H. Van Themsche. 2 doden,
1 gewonde.23 januari 2009 Dendermonde : K. De Gelder. 3
doden, 12 gewonden.13 december 2011 Luik : N. Amrani. 5 doden, 123
gewonden.
• Hoe moeten wij ons een AMOK-incident voorstellen ? 020 Columbine the day after.wmv
Kenmerken van AMOK-incidenten.
• Chaos, verwarring, paniek,…• Gebrek aan een duidelijk beeld van de situatie.• Emotioneel zeer geladen.• Tegelijkertijd: politie voert operatie tegen dader,
medische evacuatie gewonden, opvang niet gewonden, opvang familie, informatie geven, …
Samenwerking verschillende diensten. Coördinatieproblemen.
• Zeer moeilijke situatie.
Kenmerken van AMOK-incidenten.
• Uit een analyse van AMOK-incidenten in de USA blijkt: Ieder incident is anders.Er bestaat geen specifiek daderprofiel.Gemiddelde duur is kort ! (8 minuten).Mannelijke daders, overwegend alleen handelend.Plegen meestal zelfmoord (90 % gevallen).Personen worden geviseerd, maar er vallen meer
slachtoffers.Meestal gebruik van vuurwapens.
Quid?
• Vraag:Hoe gaan we hier mee om?Hoe kunnen we dit voorkomen?
• Eind 2009: politionele werkgroepNadenken over tactisch concept.Ook preventie, communicatie,…
• April 2010: eindrapport met 28 aanbevelingen.
Politioneel tactisch concept.
• Tactiek voor de ‘first responders’.ASAP tussenkomen.Contact zoeken met dader(s). Stoppen dader(s) heeft
prioriteit.Gebruik geweld.
• Management van een AMOK-situatie voor leidinggevenden.Een verantwoordelijke voor operatie tegen dader.Een verantwoordelijke voor de andere taken.
• Aanbeveling naar scholen.
Hoe zich voorbereiden op een AMOK-incident?
• Intern noodplan afstemmen op gemeentelijk algemeen nood- en interventieplan (GANIP).
GANIP als instrument.
• Lock down procedure voorbereiden.Opportuun ?Voorbereiden – communicatie (hoe handelen ?).GSM – politiek gebruik.
• Omroepsysteem – duidelijke boodschap.
Alternatieven.
Hoe zich voorbereiden op een AMOK-incident?
• Nemen van techno-preventieve maatregelen.Toegankelijkheid/’zichtbaarheid’ lokalen.Gebouwen en lokalen nummeren op duidelijke en
logische wijze.• Informeren leerkrachten/personeel hoe te
handelen bij AMOK-situatie.• Maken van afspraken met de politie.
Verwittiging en informatie over situatie.Plannen – plattegronden in de buurt van de ingang. “gids”. Informatie over leerkrachten/leerlingen. Info over nutsvoorzieningen, alarminstallaties,…Verkenning instelling door politie.
Hoe aan preventie doen?
• Wapenwet.• Aandacht voor toegang tot instelling.• Dreigingsanalyse.
Detecteren potentiële risico’s. Inschatten risico.
• Werken aan werkklimaat, sfeer.• Creëren structuur/’proces’ om problematisch
gedrag te melden.
Creëren van een positief klimaat
• Creatie positief klimaat in instelling is beste preventie tegen AMOK-incidenten.Geen apart actieplan.Wel aandacht voor AMOK-incidenten binnen plannen
tegen agressie, pesten, asociaal gedrag, fysiek geweld, …
Binnen welzijns- en algemeen veiligheidsbeleid instelling.
• Belang respect voor individuen - bieden zekerheid en veiligheid is belangrijk.
• Aandacht in (school)reglement voor geweld en wapens in de instelling.
Scheppen klimaat melden problematisch gedrag
• Lage drempel voor mededeling problematisch gedrag – open communicatiekanalen - vertrouwen.
• Aanzetten tot melden problematisch gedrag binnen algemeen kader; niet focussen op AMOK-incidenten.
• Structuur – creëren aanspreekpunten.• Vertrouwelijk karakter mededelingen – geen
negatieve gevolgen voor melder.• Geven zekere vorm feed back.• Opvolgen leerlingen/medewerker.
Eerste niveau : de organisatie (school).
• Reden eerste evaluatie op niveau organisatie:Geen overreactie. Kan wraakgevoelens
aanwakkeren. Band met/vertrouwen van persoon niet verliezen. Belangrijk voor toekomst (begeleiding-opvolging).
Waarborgen discretie. Stigmatisatie persoon.Werklast politie.
• Door evaluatieteam.• Wanneer resultaat analyse zorgwekkend is of
onvoldoende elementen: beroep op lokale politie.
Tweede niveau : de politie
• Door opgeleid personeel binnen de lokale politie.
• O.b.v. informatie van de instelling en bijkomend ingewonnen informatie.
• Eventueel m.m.v. parket en onderzoeksrechter – meer mogelijkheden tot inwinnen info.
• Gespecialiseerde expertise bij (zeer) ernstige dreigingen bij de federale politie.
Evaluatiestructuur binnen de organisatie.
• Aanwezige informatie m.b.t. mogelijke AMOK-incidenten mededelen aan (niet permanent) evaluatieorgaan.
• Verantwoordelijken met goede kijk op populatie in de organisatie. Vb:Directie.Cel leerlingenbegeleiding.CLB.…
• Deelnemers voldoen aan zeker profiel.
Evaluatiestructuur binnen de organisatie.
Vaardigheden personen in de evaluatiecel.
• Kritische en analytische geest.• Goede inschatting kunnen maken van de situatie.• Contactvaardig;• Inzicht in psychologische ontwikkeling.• Discretie – tactvol.• Emphatisch vermogen.• Kunnen gevolgen van genomen beslissingen inschatten.• Opleiding gevolgd.
Evaluatiestructuur binnen de organisatie.
Organisatie binnen de cel - rolbeschrijving.
• Wie voert analyse uit ?
• Wie is eindverantwoordelijke ? Neemt beslissing ?• Processus dreigingsanalyse – zie voorgesteld model.• Inventariseren mogelijke informatiebronnen.• Afspraken met de politie.
• Afspraken met CLB en hulpverlening.
• Creëren netwerk is interessant.