1 o-st 034...

การประชมเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษา มสธ. ครงท 3 The 3

rd STOU Graduate Research Conference

*นกศกษาหลกสตรเกษตรศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช[email protected] ** รองศาสตราจารย ดร. ประจ าสาขาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช [email protected] *** รองศาสตราจารย ดร.ประจ าสาขาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช [email protected]

1

การปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาวของเกษตรกรต าบลทาลาดขาว อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา

Golden apple snail Control in Rice fields by Farmers in ThalatKhao

Sub-District, Chok Chai District, NakhonRatchasima Province

ล าใย เพชรนล (Lumyai Phetnin)* เบญจมาศ อยประเสรฐ (Benchamas Yooprasert)** สนนช ครฑเมอง แสนเสรม (Sineenuch Krutmuang Sanserm)***

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา (1) สภาพทางเศรษฐกจและสงคมของเกษตรกร (2) ความรเกยวกบหอยเชอร (3) การปองกนก าจดหอยเชอรของเกษตรกร (4) ปญหาและขอเสนอแนะของเกษตรกร ประชากรทศกษา คอ เกษตรกรทมภมล าเนาในต าบลทาลาดขาวและขนทะเบยนผปลกขาวกบส านกงานเกษตรอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ป 2554/2555 จ านวน 394 ราย สมตวอยางแบบชนภมและสมตวอยางแบบงาย ไดกลมตวอยางจ านวน 200 คน เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสราง ประมวลผลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป สถตทใชไดแก คาความถ คารอยละ คาต าสด คาสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา (1) เกษตรกรมากกวาครงหนงเปนเพศชาย มอายเฉลย 51.79 ป มากกวาสองในสามจบชนประถมศกษา มประสบการณท านาเฉลย 28.61 ป สมาชกในครวเรอน เฉลย 4.52 คน เปนแรงงานภาคการเกษตรเฉลย 2.02 คน มพนทท าการเกษตรเฉลย 20.20 ไร เปนพนทปลกขาวเฉลย 17.94 ไร มรายไดจากการท านาในหนงฤดกาลเฉลย 133,000 บาท โดยใชเงนลงทนเฉลย 40,800 บาท เกษตรกรสวนใหญไดรบขอมลขาวสารดานการเกษตรจากเพอนเกษตรกรและรานจ าหนายสารเคมเพอการเกษตรมากกวาครงหนงไดรบจากเจาหนาทของรฐและโทรทศน (2) ความรเกยวกบหอยเชอรของเกษตรกร พบวาเกษตรกรมากกวาครงหนงมความรมาก (3) การปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาว พบวา เกษตรกรสวนใหญท านา 2 ครงตอปและประสบปญหาหอยเชอรท าลายตนขาวในระยะขาวกลา (อาย 5-20 วน) ไดรบความเสยหายมากทสด เกษตรกรเกอบหนงในสองเกบตวและไขหอยทงโดยไมใชประโยชน ใบพชทนยมใชลอหอยเชอร คอใบมะละกอ มากกวาหนงในสามทอาศยศตรธรรมชาต คอ เปด นกกระยางและนกปากหาง ชวยก าจดหอยเชอร และเกษตรกรมากกวาครงหนงนยมใช กากเมลดชาก าจดหอยเชอรในกรณน านอย มเพยงสวนนอยทใชสารเคม (อะบาเมกตน) ก าจดหอยเชอรในกรณน ามาก และมากกวาครงหนงปองกนก าจดหอยเชอรโดยใชวธผสมผสาน(4)ปญหาและขอเสนอแนะ เกษตรกรสวนใหญประสบปญหาในดานตางๆในระดบปานกลาง และประสบปญหามากในเรองการเกบตวและไขหอยเชอรเนองจากแปลงนาขางเคยงไมเกบ เกษตรกรมขอเสนอแนะให จดอบรมเกษตรกรเกยวกบการใชสมนไพรในทองถนทชวยปองกนก าจดหอยเชอร,สงเสรมใหเกษตรกรเลยงเปดครวเรอนละ 10 -20 ตว รณรงคใหเกษตรกรชวยกนเกบหอยเชอรมาใชประโยชนใหมากขน ค าส าคญ การปองกนก าจดหอยเชอร เกษตรกรผปลกขาว ต าบลทาลาดขาว อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา

O-ST 034



*นกศกษาหลกสตรเกษตรศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช[email protected] ** รองศาสตราจารย ดร. ประจ าสาขาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช [email protected] *** รองศาสตราจารย ดร.ประจ าสาขาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช [email protected]

2

Abstract

The purposes of this research were to study (1) socio-economic circumstance of farmers (2)

knowledge about golden apple snail (3)control to eradicate golden apple snail of farmers (4) problems

and suggestions of farmers.

The population was 394 farmers whose domicile was ThalatKhao Sub-District and registered

rice-farming with the Office of Agricultural Extension.in Chok Chai District, NakhonRatchasima

Province during the year 2011-2012. From stratified random sampling and simple random sampling, a

number of 200 samples were selected. Tool for Data collection was structured interview. Data

obtained was processed by computer programs and statistics used comprised frequency, percentage,

minimum value, maximum value and standard deviation.

Research findings were. (1) More than half of the farmers were male with the average age at

51.79 years. More than two-third of them completed primary education level. Their average

experience in rice-farming was 28.61 years. Their average number of household member was4.52

persons. Their average number of agricultural labor was 2.02 persons. Their average agricultural area

was 20.20 rai. Their average rice field was 17.94 rai. Their average income from seasonal rice

farming was 133,000 baht spending an average capital 40,800 baht. Most of them received agricultural

information from farmer fellows and from agricultural chemical substance shop. Over half of them

received updated news from authorities and television. (2) Farmers knowledge about golden apple

snail was at medium level. (3) For protection and eradication of golden apple snail in rice field, it was

discovered most of the farmers rice-farming was twice a year and they seriously encountered with

golden apple snail problem, destroying young rice plants aged 5-20 days which seemed to bethe most

damaged. Almost half of them picked away golden apple snail and its eggs without making use of

papaya leaves that most other people used to lure golden apple snail. Over one-third made use of

natural enemy i.e. duck, egret and open-billed stork to help eradicate golden apple snail. Besides, over

half of the farmers used tea seeds for golden apple snail eradication in case of little water. Only the

minority used chemical substance (Abamectin) in case of lotsof water. Over half of them applied

mixed methods for golden apple snail control. (4) Problems and suggestions; most of them

experienced with many problems at medium level but the serious one was picking away golden apple

snail because unfortunately, the neighboring rice fields did not pick away golden apple snail.

Their suggestions were to organize a training and promotion of golden apple snail control in

rice fields by making use of existing local herbs, encouragingfarmers to raise 10-20 ducks in each

household and launching a campaign of picking golden apple snail for making more use.

Keywords: Channeled Applesnail Control, Rice Farmers,ThalatKhao Sub-District,

Chok Chai District, NakhonRatchasima Province



3

บทน า หอยเชอร (Golden Apple Snail) หรอหอยโขงอเมรกาใต หรอหอยเปาฮอน าจด ชอวทยาศาสตร Pomacea canaliculata Larmarck เปนหอยฝาเดยวทจดอยในวงศ Ampullariida ทมรปรางและลกษณะคลายกบหอยโขงไทยแตตวโตกวา มถนก าเนดอยในทวปอเมรกา ไดถกน าเขามาในประเทศไทยครงแรกเมอป พ.ศ. 2525 โดยมผน าเขามาจากประเทศญปนและฟลปปนส เพอเลยงเปนการคา คอเลยงขายเปนหอยสวยงามในตปลาและเลยงปรมาณมากเปนฟารมเพอสงออกเปนอาหาร แตเนองจากประสบปญหาเรองการตลาด ประกอบกบหอยเชอรสามารถเจรญเตบโตและสบพนธไดรวดเรว จงเพมปรมาณมากและแพรกระจายไปสแหลงน าล าคลองและเกดการระบาดลงสนาขาวของเกษตรกรในทองทรอบๆกรงเทพมหานครและแพรกระจายตอไปในทลมภาคกลาง(ศกดา ศรนเวศน ม.ป.ป.:9 )มรายงานการระบาดท าความเสยหายในนาขาวของเกษตรกรเปนครงแรกเมอป พ.ศ 2531 ในทองท ต.ศรษะจระเขนอย อ.บางพล จ.สมทรปราการ (ชมพนช จรรยาเพศและคณะ 2553:17)ปจจบนหอยเชอรไดระบาดแพรกระจายไปทวประเทศและเปนศตรตวส าคญทสรางความเสยหายใหกบขาวและพชน าในประเทศไทย เนองจากหอยเชอรจะเคลอนยายไปตามกระแสน า ซงหอยเชอรตวเตมวยทมอายประมาณ 3 เดอน สามารถผสมพนธวางไขไดตลอดทงป โดยเฉพาะในชวงฤดฝนหอยเชอรสามารถวางไขไดถง 10 -14 ครงตอเดอน ไขหอยมสชมพเกาะตดกนเปนกลมๆละ 388 – 3,000 ฟอง ระยะไข 7 -12 วน ลกหอยตวเลกๆ จะกนสงออนนม เชน สาหรายเปนอาหารและเจรญเตบโตอยางรวดเรว เมอหอยเชอรมขนาด 1.6 เซนตเมตรกเรมกดกนตนขาวได (กรมการขาว 2553: 1-2) ถามหอยเชอร 8 ตวตอตารางเมตร หรอประมาณ 10,000-12,800 ตวตอไรจะสามารถกดกนตนขาวทปกด าใหมๆถงระดบชวงแตกกอใหหมดไดภายในหนงคน (ศกดา ศรนเวศน ม.ป.ป.:9 ) สภาพพนทสวนใหญในต าบลทาลาดขาว อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา มลกษณะราบเรยบถงคอนขางราบเรยบใชท านา มเนอทประมาณ 18,268 ไร หรอรอยละ 77.10 เกษตรกรสามารถท านาไดปละ 2-3 ครงเนองจากมแหลงน าตามธรรมชาตไดแก ล าพระเพลง หวยตะขบ หวยมนแต หวยน าปก หวยอรณ คลองตะล คลองไชโยงและบงพระ นอกจากนยงมระบบน าชลประทานขนาดใหญ ไดแก เขอนล าเพลง มพนทรบประโยชน 3,588 ไร(รอยละ 15.14)ของเนอทต าบล เขอนมลบนและเขอนล าแชะมพนทรบประโยชนรวม 18,567 ไร (รอยละ 78.36 )ของเนอทต าบล(ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชน า กรมพฒนาทดน 2551:13-14) จากการท านาเกอบตลอดทงปท าใหเกษตรกรสวนใหญประสบปญหาเรองการระบาดของหอยเชอรในนาขาว ดงนน จากประเดนปญหาดงกลาวจงมความจ าเปนตองท าการศกษาการปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาวของเกษตรกรในต าบลทาลาดขาว อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา เพอเปนขอมลในการสงเสรมการปองกนก าจดหอยเชอรไดอยางถกตองตามหลกวชาการ วตถประสงคการวจย

1) เพอศกษาสภาพทางเศรษฐกจและสงคมของเกษตรกร, 2) เพอศกษาความรเกยวกบหอยเชอรของเกษตรกร, 3) เพอศกษาวธการปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาวของเกษตรกร, 4) เพอศกษาปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบการปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาวของเกษตรกร



4

วธการด าเนนการวจย ประชากรทศกษาวจยครงน คอ เกษตรกรทมภมล าเนาอยในต าบลทาลาดขาวและขนทะเบยนผปลกขาวกบส านกงานเกษตรอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ป 2554/55 จ านวน 394 ราย ค านวณขนาดกลมตวอยางโดยใชสตรของ Taro Yamane ยอมใหมความคลาดเคลอนรอยละ 5 ไดขนาดกลมตวอยางจ านวน 200 ราย สมตวอยางแบบชนภม (Stratified Sampling) โดยแบงเกษตรกรออกเปนรายหมบาน และหาสดสวนการกระจายทรอยละ 50.76 ของจ านวนประชากรในแตละหมบาน หลงจากทราบจ านวนกลมตวอยางเปนรายหมบานแลวจงสมกลมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling ) ดวยวธการจบสลาก (Lottery Method) โดยเขยนล าดบหมายเลขตามจ านวนเกษตรกรในแตละหมบานน าสลากใสภาชนะเขยาปะปนกน แลวหยบสลากขนมาทละใบโดยใชวธการสมแบบไมใสคน(กลยา วานชยบญชา 2554:14-15) จนไดกลมตวอยางครบตามจ านวนทตองการ เครองมอทใชในการศกษาครงน คอ แบบสมภาษณแบบมโครงสรางซงประกอบ ดวยค าถามแบบปลายปด และค าถามแบบปลายเปด โดยแบงออกเปน 4 ตอน ประกอบดวย ตอนท 1 สภาพทางสงคมและเศรษฐกจของเกษตรกร , ตอนท 2 ความรเกยวกบหอยเชอร ตอนท 3 การปองกนและก าจดหอยเชอรในนาขาว และตอนท 4 ปญหาและขอเสนอแนะในการปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาวของเกษตรกร การวเคราะหขอมลการวจย วเคราะหขอมลดวยคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรป สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก ความถ รอยละ คาต าสด คาสงสด คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน สรปผลการวจยและการอภปรายผล ผลการวจย 1. สภาพทางเศรษฐกจและสงคมของเกษตรกร พบวา เกษตรกรมากกวาครงหนง(รอยละ 53.50)เปนเพศชาย อายเฉลย 51.79 ป มากกวาสองในสาม(รอยละ 68.00)จบชนประถมศกษา มประสบการณท านาเฉลย 28.61 ป สวนใหญ (รอยละ88.50)เปนสมาชกกลมหรอสถาบนการเกษตร โดยมากกวาครงหนง(รอยละ 53.50)เปนสมาชกกลมลกคา ธ.ก.ส. มสมาชกในครวเรอนเฉลย 4.52 คน แรงงานภาคการเกษตรเฉลย 2.02 คน มพนทท าการเกษตรเฉลย 20.20 ไร เปนพนทปลกขาวเฉลย 17.94 ไร เปนพนทของตนเองเฉลย 12.98 ไร มรายไดจากการท านาเฉลย 133,000 บาท ใชเงนลงทนเฉลย 40,800 บาท มากกวาครงหนง(รอยละ 58.50)กเงนเพอลงทนท านา แหลงเงนกทส าคญ คอ ธ.ก.ส.และสหกรณการเกษตร การรบรขอมลขาวสารดานการเกษตร พบวาเกษตรกรสวนใหญ(รอยละ76.50 และ 70.50)ไดรบขอมลขาวสารจากเพอนเกษตรกรและรานจ าหนายเคมการเกษตร และเกษตรกรมากกวาครงหนง(รอยละ54.50 และ 53.00)ไดรบขอมลขาวสารจากเจาหนาทของรฐและโทรทศน ตามล าดบ 2. ความรเกยวกบหอยเชอรของเกษตรกร พบวา เกษตรกรมากกวาครงหนง(รอยละ 52.00)มความรมาก โดยเกษตรกรสามารถตอบค าถามถกตองเฉลย 12.53 ขอ จาก 18 ขอ ซงค าถามทเกษตรกรตอบถกมากทสด 5 อนดบแรก คอ ลกษณะของหอยเชอร,การเกบหอยเชอรเปนวธทงาย ประหยดและปลอดภย ,การปกไมทวแปลงนาชวยลอใหหอยมาไขและเกบท าลาย,หอยเชอรเพศผมขนาดเลกกวาเพศเมย , หอยเชอรชอบกนพชน าทออนนมและซากสตวทเนาเปอยอยในน าเกอบทกชนด ตามล าดบ สวนค าถามทเกษตรกรตอบถกนอยทสด 5 อนดบแรกคอ สารเคมททางราชการหามใช คอสารเอนโดซลเฟน , เปลอกหอยเชอรสามารถผสมในครมกนแดดและอฐ



5

บลอกกอสรางได,หอยเชอรถกน าเขามาในไทยเพอเลยงในตปลาสวยงาม,และสารเคมททางราชการแนะน าใหใช คอ สารนโคลซาไมด เมทลดไฮดและคอปเปอรซลเฟต 3. การปองกนก าจดหอยเชอรของเกษตรกร พบวา เกษตรกรมากกวาสองในสาม (รอยละ74.50) ท านา 2 ครงตอป สวนใหญ (รอยละ 89.50)ประสบปญหาเรองหอยเชอรโดยเฉพาะตนขาวระยะขาวกลา (อาย 5 -20 วน) ไดรบความเสยหายมากทสด ดานการปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาวของเกษตรกร สรปดงน การปองกนก าจดโดยวธกล พบวา เกษตรกรเกนครงหนง(รอยละ 51.00)ทเกบตวและไขหอยเชอรซงสวนใหญ (รอยละ 34.00)เกบทงโดยไมน าไปใชประโยชน มากกวาหนงในสาม(รอยละ37.50)ใชวธควบคมระดบน าในแปลงนา 5 -10 ซม.เพอลดการระบาดของหอยเชอร และมเกษตรกรมากกวาหนงในสาม(รอยละ 38.00)ทใชใบพชมยางคลายน านมเปนเหยอลอหอยเชอรใบพชทนยมใช คอ ใบมะละกอ เกษตรกรสวนนอย (รอยละ 19.50 และ 14.00)ใชตาขายและเฝอกกนทางน าไหลเฉพาะจดใหญๆบางจดเทานน และใชไมหลกปกในแปลงนาเฉพาะจดทางน าไหลเปนบางจดเพอลอใหหอยเชอรมาวางไขและเกบทง ตามล าดบ การปองกนก าจดโดยชววธ พบวา เกษตรกรนอยกวาครงหนง(รอยละ 43.00) อาศยศตรธรรมชาตโดยมากกวาหนงในสาม(รอยละ36.50) อาศย นกปากหางและนกกระยาง มเพยงสวนนอย(รอยละ 7.00)อาศยฝงเปดก าจดหอยเชอร การปองกนโดยสารสกดจากพช พบวามเกษตรกรมากกวาสองในสาม(รอยละ68.00)ใชกากเมลดชาชวยก าจดหอยเชอร และมเพยงสวนนอย(รอยละ9.50) ทใชสมนไพรในทองถน ไดแก ฝกคณ เปนตน การปองกนก าจดโดยสารเคม พบวา เกษตรกรสวนนอย (รอยละ29.50)ใชสารเคมก าจดหอยเชอรโดยเกษตรกรรอยละ 7.00 ใชสารเมทลดไฮดทระดบน านอยกวา 10 เซนตเมตร และเกษตรกรรอยละ 22.50 จะนยมใชสารอะบาเมกตน ทระดบน ามากกวา 10 เซนตเมตร 4. ปญหาและขอเสนอแนะของเกษตรกร พบวา เกษตรกรมปญหามากในเรองการเกบตวและไขหอยเชอร มปญหาปานกลางเรอง การอาศยศตรธรรมชาต เชน เปด นกปากหาง นกกระยาง เปนตน การใชพชสมนไพรทมอยในทองถน เชน ฝกคณ เปนตน ปญหาการใชสารเคมและการใชประโยชนจากหอยเชอร เกษตรกรเสนอแนะ ใหหนวยงานราชการรณรงคและสงเสรมสนบสนนใหเกษตรกรชวยกนเกบหอยเชอรมาใชประโยชนใหมากขน,สงเสรมใหเกษตรกรเลยงเปดครวเรอนละ 10 -20 ตว ,ใหจดอบรมเกษตรกรเกยวกบการใชสารเคมและสมนไพรในทองถนทชวยปองกนก าจดหอยเชอรไดผลดและไมเปนสงแวดลอม อภปรายผล จากการศกษาเรอง การปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาวของเกษตรกรต าบลทาลาดขาว อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา มประเดนทนาสนใจน ามาอภปรายผลดงตอไปน สภาพทางเศรษฐกจและสงคมของเกษตรกร พบวา เกษตรกรมากกวาครงหนงเปนเพศชาย มอายเฉลย 51.79 ป สวนใหญจบประถมศกษา ซงสอดคลองกบ อานช ครรฐนคม และ สดสาคร สงหทอง (2551:26)ซงศกษารปแบบการจดการหอยเชอรในนาขาว บรเวณอ าเภอปาพะยอม จงหวดพทลง พบวา เกษตรกรเปนเพศชายรอยละ 53.7 มอายระหวาง 51-60 ป มการศกษาสงสดระดบชนประถมศกษา อาจเปนเพราะเพศชายเปนผใช



6

แรงงานมากกวาเพศหญง เกษตรกรสวนใหญจบการศกษาในระดบประถม อาจเนองมาจากเกษตรกรมอายมากและสมยกอนการศกษายงไมไดรบการสงเสรมมากนกจงท าใหเกษตรกรสวนใหญจบเพยงประถมศกษา (ภาคบงคบ)เทานน เกษตรกรสวนใหญเปนสมาชกกลมสถาบนเกษตร โดยมากกวาหนงในสองเปนลกคา ธ.ก.ส. มแรงงานภาคการเกษตรในครวเรอนเฉลย 2.02 คน มพนทท าการเกษตร โดยเฉลย 20.20 ไร เปนพนทท านา เฉลย 17.94 ไร มรายไดจากการท านา(ครงลาสด)โดยเฉลย 113,000 บาท ใชเงนลงทนเฉลย 40,800 บาท เกษตรกรมากกวาครงหนงกเงนลงทนท าการเกษตรโดยสวนใหญกเงนจาก ธ.ก.ส. และสหกรณเพอการเกษตร ตามล าดบ อาจจะเนองมาจากปจจบนการท านามการลงทนสงและเกษตรกรสวนใหญเปนเพยงเกษตรกรรายยอยมพนทท าการเกษตรไมมากนก และ ธ.ก.ส.และสหกรณเพอการเกษตรเปนแหลงสนเชอเพอเกษตรกรโดยตรง การรบรขอมลขาวสารดานการเกษตร สวนใหญเกษตรกรไดรบขาวสารจากสอบคคล คอ เพอนเกษตรกรและรานจ าหนายเคมการเกษตร เปนหลก อาจจะเนองมาจากการทพนทสวนใหญในต าบลทาลาดขาวเปนพนทปลกขาวท าใหเกษตรกรประสบปญหาในการท านาเหมอนกน เกษตรกรมการเรยนรจากการลองผดลองถกและแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน และเกษตรกรสวนใหญนยมขอค าแนะน าเรองสารเคมทางการเกษตรจากรานจ าหนายสารเคม และซอสารเคมมาทดลองใชเองตามค าแนะน าของเพอนเกษตรกรดวยกน ความรเกยวกบหอยเชอร พบวา เกษตรกรมากกวาครงหนง(รอยละ 52.00) มความรเกยวกบหอยเชอรมากเมอน ามาเทยบกบประสบการณท านาทเฉลย 28.61 ป และเกอบหนงในสองประสบปญหาเรองหอยเชอรในนาขาวมากกวา 9 ป จงท าใหเกษตรกรสวนใหญมความรเกยวกบหอยเชอรมาก การปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาวของเกษตรกร พบวาเกษตรกรสวนใหญท านา 2 ครงตอป คอ นาปและนาปรง สาเหตเนองจากพนทสวนใหญในต าบลทาลาดขาวมลกษณะเปนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ มแหลงน าตามธรรมชาตทส าคญหลายสาย ไดแก บงพระ หวยตะขบและล าส าลายไหลผานทางตอนเหนอ คลองขอยและหวยมนแตไหลผานตอนกลาง และหวยอรณไหลผานตอนใตของพนท และมระบบน าชลประทานจากเขอนล าพระเพลง เขอนมลบน และเขอนล าแชะ(ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชน า กรมพฒนาทดน 2551:13-14) กระจายในพนทเกอบทงต าบลจงท าใหต าบลทาลาดขาวมพนทสวนใหญเหมาะแกการปลกขาว สงผลใหเกษตรกรสวนใหญประสบปญหาเรองการระบาดของหอยเชอรต งแตระยะขาวกลาจนถงระยะขาวต งทองโดยเฉพาะตนขาวระยะขาวกลา (อาย 5 - 20 วน) ทไดรบความเสยหายมากทสด ซงสอดคลองกบ อานช ครรฐนคม และ สดสาคร สงหทอง (2551:27), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (ม.ป.ป.:2),ส านกงานสงเสรมและพฒนาการเกษตรเขตท 3จงหวดระยอง (2553) ,ส านกงานเกษตรจงหวดรอยเอด(2554) ทรายงานวา หอยเชอรกนพชทมลกษณะนมไดเกอบทกชนด เชน สาหราย ผกบงผกกระเฉด แหน ตนกลาขาว ซากพชและซากสตวทเนาเปอยในน า โดยเฉพาะตนขาวในระยะกลาและทปกด าใหมๆจนถงระยะแตกกอ หอยเชอรจะชอบกนตนขาวในระยะกลาทมอายประมาณ 10 วนมากทสดโดยเฉลยวนละประมาณ 50 เปอรเซนตของน าหนกตวหอยและสามารถกนไดตลอด 24 ชวโมง การปองกนก าจดหอยเชอรโดยวธกล พบวา เกษตรกรนอยกวาครงหนงทเกบตวและไขหอยเชอรทนททพบสาเหตเนองมาจากหอยเชอรขยายพนธไดรวดเรว เกษตรกรมแรงงานมนอยไมเพยงพอและแปลงนาขางเคยงไมเกบ โดยผทเกบสวนใหญเกบทงโดยไมใชประโยชน มเพยงสวนนอยเทานนทน ามาท าปยน าหมก



7

หอยเชอรและเปนอาหารเลยงสตว ไดแก เปด ใบพชทมน ายางสขาวคลายน านมทนยมน ามาใช คอใบมะละกอ สาเหตเนองมาจาก ใบมะละกอเปนพชทหาไดงายในชมชนเพราะสวนใหญจะปลกไวหลงบาน เกษตรกรสวนนอยทใชตาขายและเฝอกกนทางน าไหลเขาแปลงนาเปนบางจด และใชไมหลกปกเฉพาะจดทางน าไหลเปนบางจดเพอลอใหหอยเชอรมาวางไขและเกบทงและควบคมระดบน าในแปลงนา สาเหตเนองมาจาก สภาพพนทสวนใหญเปนพนทลมน าทวมถง ท าใหอยากตอการควบคมและไมสะดวก การปองกนก าจดหอยเชอรโดยชววธ พบวา เกษตรกรนอยกวาหนงในสองอาศยศตรธรรมชาต เชน ฝงเปด นกกระยางและนกปากหาง สาเหตเนองมาจากศตรธรรมชาตของหอยเชอร ยงมนอยไมเพยงพอตอการควบคมหอยเชอรในพนททวต าบลทาลาดขาว และเกษตรกรสวนใหญไมนยมเลยงเปด อาจจะเนองมาจากไมมเวลา ไมสะดวกและยงยากจงท าใหสวนใหญอาศยเปดไลทงทมาจากทอนเทานน การปองกนก าจดหอยเชอรโดยสารสกดจากพช พบวา เกษตรกรมากกวาสองในสามใชสารสกดจากพช คอ กากเมลดชาชวยก าจดหอยเชอรในนาขาว สาเหตเนองมาจากหาซองาย สะดวกในการใชและไมเปนอนตรายตอเกษตรกรและสงแวดลอม ซงสอดคลองกบ ชมพนท จรรยาเพศและคณะ (2553:19) กากเมลดชามสาร triterpennoidsaponin มอยประมาณ 10-13% มความเปนพษรนแรงเฉพาะสตวเลอดเยนหรอสตวชนต า เชน ปลา กงและหอยเทานน โดยสาร saponinท าใหเกดอาการสน กระตกอยางแรง กลามเนอจะออนเพลยและเปนอมพาต นอกจากนยงมผลตอศนยประสาททควบคมการหายใจท าใหเกดการสลายตวของเมลดเลอดแดงอกดวย แตในสตวชนสงหรอสตวเลอดอน เชน คนและสตวทเลยงลกดวยนม saponin จะท าใหเกดอาการระคายเคองตอเยอบจมก ท าใหน ามกไหล จามและมนงง พษของเมลดชาสลายตวไดงายและไมสะสมในรางกายของคน ความเปนพษตอปลาจะหมดไปเรวภายหลงการใชสารละลายเมลดชาในนา 7 -14 วน สวนสารสกดจากพชสมนไพรทมอยในทองถนยงมการน ามาใชนอย เชน ฝกคณ เปนตน สาเหตเนองมาจากมขอจ ากดในการใชคอตองใชกบพนททมน านอยและตองใชพชสมนไพรในปรมาณมาก ประกอบกบในพนทต าบลทาลาดขาวยงมพชสมนไพรคอฝกคณนอย ไมเพยงตอการใชเนองจากเกษตรกรท านาตลอดทงป และหอยเชอรสามารถขยายพนธและเจรญเตบโตอยางรวดเรว การปองกนก าจดหอยเชอรโดยสารเคม พบวา ยงมเกษตรกรบางสวน (รอยละ 22.50) ทใชสารเคมประเภทยาฆาแมลง คอ อะบาแมกตน ซงเปนสารเคมททางราชการไมไดแนะน าใหใชก าจดหอยเชอรเพราะเปนอนตรายตอสงแวดลอม แตยงมเกษตรกรบางสวนใชสารอะบาแมกตนอย อาจจะเนองมาจากสารอะบาแมกตนใชในปรมาณนอยและเหนผลเรวเปนทพอใจแกเกษตรกรผใช ปญหาของเกษตรกร พบวา เกษตรกรมปญหามากในเรองการเกบตวและไขหอยเชอร เนองจากมแรงงานไมเพยงพอ หอยเชอรสามารถขยายพนธไดอยางรวดเรวและเกษตรกรแปลงขางเคยงไมเกบ มปญหาปานกลางเรอง การอาศยศตรธรรมชาต เชน เปด นกปากหาง นกกระยาง เปนตน การใชพชสมนไพรทมอยในทองถน เชน ฝกคณ เปนตนสาเหตของปญหาเนองจากในพนทไมมหรอมศตรธรรมชาตนอย การใชพชสมนไพรคอนขางยงยากเพราะตองใชในปรมาณมากและเหนผลชา ตามล าดบ ปญหาการเลอกใชสารเคมและการใชสารเคมในการปองกนก าจดหอยเชอร สาเหตเนองจาก ขาดความร และปญหาดานการใชประโยชนจากหอยเชอร สาเหตเนองจาก ขาดแรงงาน และไมสะดวกยงยากตามล าดบ



8

ขอเสนอแนะจากเกษตรกร พบวา เกษตรกรเสนอแนะ ใหหนวยงานราชการรณรงคและสงเสรมสนบสนนใหเกษตรกรชวยกนเกบหอยเชอรมาใชประโยชนใหมากขน,สงเสรมใหเกษตรกรเลยงเปดครวเรอนละ 10 -20 ตว เพอเปนการเพมศตรธรรมชาตชวยก าจดหอยเชอรมากขน,จดอบรมเกษตรกรเกยวกบการใชสารเคมและสมนไพรในทองถนทชวยปองกนก าจดหอยเชอรไดผลดและไมเปนสงแวดลอม ขอเสนอแนะในการน าผลวจยไปใช

จากการศกษาวจย เรองการปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาวของเกษตรกรต าบลทาลาดขาว อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ครงน ผวจยมขอเสนอแนะ ดงน

1. ควรมการรณรงคสงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรชวยกนเกบตวและไขหอยเชอรมาใชประโยชนโดยเฉพาะการน ามาท าปยน าหมกหอยเชอร เพราะนอกจากจะลดปญหาหอยเชอรในนาขาวแลวยงสามารถน าน าปยหมกหอยเชอรไปฉดพนใหตนขาวแขงแรงชวยลดตนทน และปญหาเรองโรคและแมลงศตรขาวอกทางหนง

2. ควรมการอบรมใหความรเกยวกบสารเคมทใชในการก าจดหอยเชอรทถกตองเพราะยงมเกษตรกรบางสวนทใชสารเคมผดประเภท คอ ยาฆาแมลง(อะบาแมกตน)มาชวยก าจดหอยเชอรอาจจะเนองมาจากเกษตรกรยงขาดความรทถกตองในการใชสารเคมก าจดหอยเชอรดงนนเจาหนาทสงเสรมการเกษตรในฐานะเจาหนาทของรฐทอยใกลชดกบเกษตร ตองใหความรดานสารเคมในการก าจดหอยเชอรทถกตองตามหลกวชาการ

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

ควรศกษาเกยวความคดเหนของเกษตรกรในการเลอกใชวธการปองกนก าจดหอยเชอรในนาขาว เพอใหทราบถงเหตผลและความตองการของเกษตรกรสงจะชวยใหเจาหนาทสงเสรมไดตรงกบความตองการของเกษตรกรตอไป บรรณานกรม กลยา วานชยบญชา (2554) “สถตส าหรบงานวจย” พมพครงท 6 กรงเทพมหานครธรรมสาร กรมการขาว (2553) “เตอนภยชาวนาระวงศตรขาวระบาด ก.เกษตรฯ แนะดแลแปลงนาอยางใกลชด”คนคนวนท 20 กนยายน 2555 จาก http://www.ricethailand.go.th/rice%20web/letter%20rice/1_10 sep10.pdf กรมพฒนาทดน (2550) “หอยเชอร...และการปองกนก าจด”เอกสารถายทอดเทคโนโลย สนท.08009-2550 ชมพนช จรรยาเพศ ปราสาททอง พรหมเกด สมเกยรต กลาแขง ดาราพร รนทะรกษ กรแกว เสอสะอาด ปยาณ หนกาฬ (2553) “ทดสอบและเปรยบเทยบประสทธภาพสารสกดจากพชในการปองกนก าจดหอยเชอร

Pomacea sp.” (ออนไลน)สาระสงเขป คนคนวนท 10 กนยายน 2555 จาก www.it.doa.go.th/refs/files/1556_2553.pdf

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร(ม.ป.ป.)เอกสารอเลกทรอนกส “หอยเชอร..และการปองกนก าจด” คนคนวนท 5 กนยายน 2555 จาก www.cedis.or.th/download/pdf/animal27.pdf ศกดา ศรนเวศน (ม.ป.ป.) “การจดการหอยเชอร”เอกสารวชาการ สถาบนสงเสรมเกษตรชวภาพและโรงเรยน เกษตรกร กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

http://www.ricethailand.go.th/rice%20web/letter%20rice/1_10%20sep10.pdf

http://www.it.doa.go.th/refs/files/1556_2553.pdf

http://www.cedis.or.th/download/pdf/animal27.pdf



9

ส านกงานเกษตรจงหวดรอยเอด (2554) “เตอนภย...หอยเชอรก าลงระบาด” คนคนวนท 31 ตลาคม 2555 จาก http://www.roiet.doae.go.th/roiet22082011.pdf ส านกงานสงเสรมและพฒนาการการเกษตรเขตท 3 จงหวดระยอง(2553) “เตอนภย...หอยเชอรท าลายนาขาว” คน คนวนท 31 ตลาคม 2555 จาก http://edoae.doae.go.th/article-300401.pdf ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน (2551) “เขตการใชทดนต าบลทาลาดขาว อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา” (เอกสารวชาการ) อานช ครนคม และสดสาคร สงหทอง(2551) “การศกษารปแบบการจดการหอยเชอรในนาขาวบรเวณอ าเภอปา พะยอม จงหวดพทลง”ทนอดหนนงานวจยประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2549 มหาวทยาลยทกษณ (ออนไลน)สาระสงเขป คนคนวนท 13 กนยายน 2555 จาก http://tdc.thailis.or.th

http://www.roiet.doae.go.th/roiet22082011.pdf

http://edoae.doae.go.th/article-300401.pdf

http://tdc.thailis.or.th/

1 o-st 034...

Documents