1. · for dimension exl 200 clinical chemistry system (mn-lab-002) 9.1...

1. วตถประสงคของการทดสอบ (purpose of examination)

1.1 เพอใชรวมในการวนจฉยภาวะซดจากการพรองเหลก (Iron deficiency) หรอภาวะเหลกเกน (Iron

overload)

1.2 ใชในการตดตามการรกษาของแพทยในผปวยทไดรบ Iron หรอสงสยวามภาวะการดดชมสาร Iron ท

ผดปกต

2. หลกการและวธการของขนตอนทใชส าหรบการทดสอบ(principle and method of procedure used

for examinations)

2.1 ใช adaptation of direct iron assays ทดสอบดวยเครองวเคราะหอตโนมต Dimension® EXL™ 200

Integrated Chemistry System รวมกบน ายา IRON Flex® reagent cartridge และสารเทยบ IRON

Calibrator ซงท งหมดเปนผลตภณฑจากผผลตเดยวกน

2.2 อาศยหลกการ bichromatic (600, 700 nm) endpoint technique เกดปฏกรยาดงสมการ

3. ลกษณะทางประสทธภาพ (performance characteristics)

แผนกพยาธวทยา โรงพยาบาลคายกฤษณสวะรา

วธปฏบตงานเรอง : การตรวจ Iron

รหสเอกสาร : WI-LAB-022 หนา 1 จาก หนา 15 แกไขคร งท : 00 วนทประกาศใช : 11 พ.ย.62

4. ชนดตวอยาง (type of sample)

4.1 ชนดตวอยางเรมตน (primary sample) ไดแก เลอด (blood) ประมาณ 2 ml. หรอตามขอกาหนดของ

แตละภาชนะบรรจทเลอกใช

4.2 ชนดตวอยางทใชตรวจวเคราะห (analytical sample) ไดแก plasma, serum ปรมาณข นตาทตองการใช

(dead volume) ประมาณ 200 ไมโครลตร(กรณบรรจใน small sample cup), 250 ไมโครลตร (กรณ

บรรจใน sample cup) และ 1.5 mL(สาหรบการบรรจใน sample tube ขนาด 13x75 mm.) แตปรมาตร

ทใชตรวจวเคราะหจรงคร งละเทากบ 40 ไมโครลตร

5. การเตรยมผปวย (patient preparation)

แพทยจะเปนผพจารณา

6. ประเภทของภาชนะและสารเตมแตง (type of container and additives)

6.1 Clot blood

6.2 Sodium heparin tube

6.3 Lithium heparin tube

7. เครองมออปกรณทจ าเปนและสารเคม (required equipment and reagents)

7.1 เครองวเคราะหอตโนมต : Dimension® EXL™ 200 Integrated Chemistry System

7.2 น ายาตรวจวเคราะห : IRON Flex® reagent cartridge, Cat. No. DF85

7.3 สารมาตรฐานสาหรบสอบเทยบ IRON Calibrator, Cat. No. DC85

7.4 สารควบคมคณภาพททราบความเขมขน Iron 3 ระดบ จากแหลงทไมใชผผลตเครองมอ/น ายา ไดแก

Liquid Assayed and Unassayed Multiqual®

7.5 Auto pipette, Volumetric pipette และ Pipette tip

7.6 Distilled water




7.7 ภาชนะทจะใชบรรจตวอยางตรวจทแบงมา ไดแก Sample cup, Small sample cup, Plastic plain

tube

7.8 sample segment

8. สงแวดลอมและการควบคมความปลอดภย (environmental and safety controls)

8.1 ตองสวมถงมอยางและเส อคลมขณะปฏบตงานเพอปองกนการตดเช อบางชนดทอาจปนเปอนมากบตวอยาง

ตรวจ

8.2 น ายามสวนผสมของสารถนอมรกษาสวนประกอบของน ายา ไมควรกลนกนหรอสมผสกบผวหนงโดยตรง

8.3 Flex น ายาทตรวจเสรจแลวใหท งในถงขยะเคม

9. ขนตอนการสอบเทยบ(calibration procedures)

ข นตอนการสอบเทยบใหดาเนนการตามวธการทระบไวในคมอปฏบตงาน Standard Operating Procedure

for Dimension EXL 200 Clinical Chemistry System (MN-LAB-002)

9.1 ใชสารเทยบ IRON Calibrator, Cat. No. DC85 ซงมระดบคา Iron สอบกลบ (Traceability) ถง NIST

SRM 937

9.2 บนทกขอมลของสารเทยบ(Calibration Reference material or Calibrator)แตละรนทผลต(lot

number) ลงในพารามเตอรของการสอบเทยบในเครองโดยการอาน QR code ทใหมาพรอมกบใบแทรก

สารเทยบ IRON Calibrator (PI-LAB-122)

9.3 การเตรยมและการเกบรกษาสารเทยบ ใหปฏบตตามวธการทระบไวในใบแทรกสารเทยบ IRON

Calibrator (PI-LAB-122)

9.4 ทาการสอบเทยบ(calibration) ทก 90 วน และเมอเปลยนน ายา Lot. ใหม โดยใชสารเทยบจานวน 3

ระดบ ทาซ าระดบละ 3 คร งเพอหาคาเฉลย

9.5 ใหทาการสอบเทยบซ า(re-calibration) เมอมการทา preventive maintenance รอบใหญหรอมการ

เปลยนช นสวนอะไหลทมผลกระทบตอคาการวด และเมอผล IQC และหรอ EQAS บงช วาม systematic

error




10. ขนตอนของกระบวนงาน (procedural steps)

10.1 เตรยมน ายา (reagent preparation)

10.1.1 นาน ายา IRON Flex® reagent cartridge ออกจากตเยน ซงเปนน ายาพรอมใชงาน (Ready

to use) เกบทอณหภม 2-8 oC ไดจนถงวนหมดอายทระบขาง Flex น ายา

10.1.2 ฉกบรรจภณฑน ายา IRON Flex® reagent cartridge ออกจากหอ ซงมขนาดบรรจ 60

tests/Flex

10.1.3 เขยนวนเปดใชบน Flex น ายากอนนาเขาเครอง และลงบนทกการเปดใชน ายาแตละกลองใน

แบบบนทกการนาออกมาใชงานน ายา สารมาตรฐาน วสดอางอง สารควบคม และสงอปกรณ

อนๆ (FM-LAB- 187)

10.1.4 นา Flex น ายาใสเครอง โดยเครองจะเรมนบอายของน ายาถอยหลงจนถงวนหมดอายทกาหนด

ไวในโปรแกรมของระบบเครองมอ ซงน ายาทกหลมต งแตหลมท 1-8 ใน Flex ทปดสนทจะม

อายการใชงานบนเครอง(expired on board) 30 วน สวนน ายาในหลม 1-4 ทถกเจาะใชงาน

แลวจะมอายการใชงาน 3 วน และ น ายาในหลม 5-8 ทถกเจาะใชงานแลวจะมอายการใชงาน

14 วน

10.1.5 พารามเตอรของน ายามพรอมใชงานในเครองตามทระบไวในใบแทรกน ายา IRON Flex®

reagent cartridge (PI-LAB-022)

10.2 สอบเทยบ(Calibration) ตามขอ 9.

10.3 ตรวจสอบความถกตองของการใสภาชนะบรรจตวอยางลงไปใน Sample segment โดยเลอกชนดของ

ภาชนะบรรจตวอยางใหตรงกบชนดของ Sample segment โดยเฉพาะ Primary tube แตละขนาด

ตองวางใหตรงกบสของ adaptor ใน sample segment

10.4 ตรวจสอบความความเพยงพอของการบรรจตวอยางตามชนดภาชนะบรรจ ไดแก Small sample

cup(ควรบรรจ 0.20-1 mL), sample cup(ควรบรรจ 0.25-1.5 mL) เพอปองกนความคลาดเคลอน

ของการดดตวอยางตรวจจากการกระแทกกน cup และกรณใช Primary tube(ขนาดบรรจ 5, 7 และ

10 mL ควรบรรจตวอยางตรวจใหมปรมาตรรวมท งหมดสงจากกนหลอดเกน 3 cm.)

10.5 กรณทใช primary tube ขนาด 13x75 mm. บรรจตวอยางไมม barcode และมปรมาตรสงสงตรวจ

รวมท งหมดแลวนอยกวา 1.5 mL ควรเปลยนภาชนะทใชบรรจสงสงตรวจเปน sample cup หรอ




Small sample cup(SSC) แลวเปลยน Mode เลอกชนดภาชนะใหตรงกบชนดของภาชนะบรรจ

ตวอยางทใช

10.6 กรณทใช primary tube ขนาด 13x75 mm. บรรจตวอยางม barcode และมปรมาณสงสงตรวจนอย

กวา 1.5 mL ควรเปลยนภาชนะทใชบรรจสงสงตรวจเปน Small sample cup(SSC) และเลอกใช

Sample segment ทถกกาหนดใหใชกบ SSC ไวแลวใน System Configuration Menu ของเครอง

วเคราะห

10.7 ตรวจวเคราะหตวอยางควบคมคณภาพ ตามวธการในขอ 11.

10.8 ตรวจวเคราะหตวอยางผปวย ตามวธการทระบไวในขอ 10.7 ของคมอปฏบตงานเรองStandard

Operating Procedure for Dimension EXL 200 Clinical Chemistry System (MN-LAB-002)

10.9 ในการตรวจวเคราะหตวอยางผปวยน น ถาโปรแกรม LIS เชอมตอกบเครองตรวจวเคราะหอยาง

สมบรณ เมอใสตวอยางซงตดฉลากดวย barcode sticker ลงไปใน sample segment นาไปวางลงท

sample tray แลวกดปม run เครองตรวจวเคราะหจะทาการตรวจวเคราะห และสงผลวเคราะหไป

บนทกในโปรแกรม LIS อยางอตโนมต

11. ขนตอนการควบคมคณภาพ (quality control procedures)

การควบคมคณภาพภายในหองปฏบตการ (Internal Quality Control, IQC) ใหดาเนนการตามระเบยบ

ปฏบตงานเรอง การสรางความมนใจในคณภาพผลการวเคราะห (WP-LAB-21) โดยมขอกาหนดและเกณฑ

คณภาพทสาคญ ดงน

11.1 ใช Sigma metric เปน QC planning tool

11.2 ใชสารควบคมคณภาพ Liquid Assayed and Unassayed Multiqual® ตรวจวเคราะหท ง 3 ระดบ

พรอมกนอยางนอยวนละ 1 คร งในชวงเวลาตอนเชาของแตละวนทกวนกอนตรวจตวอยางผปวย (N=3,

R=1 หมายถง ความถ 1 คร งใน 24 ชวโมง) แตถา Performance ของการตรวจ Iron มระดบ Sigma

metric นอยกวา 4.0 ควรเพมความถในการทา IQC เปนวนละ 2 คร ง(N=3, R=2 ในทน หมายถงทา

ตอนเชา 1 คร ง และตอนบาย 1 คร ง)




11.3 กอนใชงานสารควบคมคณภาพตองตรวจสอบสภาพของสารควบคมคณภาพทเปดใชงานอยางนอย 3

คร ง โดยคร งท 1 ตรวจสอบในวนแรกทเปดใชงาน คร งท 2 ตรวจสอบชวงระหวางทเกบรกษา(วนท 3-

4 หลงวนเปดใชงาน) คร งท 3 ตรวจสอบในวนสดทายของการเกบรกษาทใชงานหมด พรอมลงบนทก

ผลการตรวจสอบในแบบบนทกตรวจสอบสภาพของวสดควบคมคณภาพ(FM-LAB-311)

11.4 ใชคา Allowable total error(TEa) ของการทดสอบ Iron = ±15% (อางองจาก CLIA 2019)

11.5 ตดตามคาสมประสทธของความแปรปรวนของการทดสอบระหวางวน (between-day imprecision,

% CVbd) และ total CV โดยใชเกณฑทยอมรบไดตองไมเกน 5 %

11.6 ตดตามตรวจสอบผล IQC ของการทดสอบ Glucose ดวยกฎการควบคมคณภาพ(control rule)

ตาม QC procedure ทกาหนดไวอยางสมาเสมอตอเนองดวยขอมลทเปนกราฟในเมน Process

Control /Method Review ของเครอง Dimension® EXL™ 200 Integrated Chemistry

System (EXL200-LAB-003) หรอตดตามตรวจสอบผล IQC ไดในโปรแกรม Bio-Rad's Unity Real

Time(URT-LAB-001)

11.7 เมอผลการทา IQC มการละเมดกฎการควบคมคณภาพ (out of control) และผลการทดสอบม

แนวโนมทจะผดพลาดทางคลนกอยางมนยสาคญใหงดออกผลการตรวจตวอยางผปวย ดาเนนการ

แกไขและทวนสอบลกษณะประสทธภาพ ลงบนทกปฏบตการแกไขและมาตรการปองกนททาไปใน

แบบบนทกปฏบตการแกไขกรณผล IQC ไมอยในเกณฑมาตรฐานยอมรบคณภาพ (FM-LAB-025)




12. ขนตอนการเปรยบเทยบระหวางหองปฏบตการ (Interlaboratory comparisons)

การเปรยบเทยบระหวางหองปฏบตการ (Interlaboratory comparisons) ใหดาเนนการตามระเบยบ

ปฏบตงานเรอง การสรางความมนใจในคณภาพผลการวเคราะห (WP-LAB-21) โดยมขอกาหนดและเกณฑ

คณภาพทสาคญ ดงน

12.1 หองปฏบตการเขารวม EQAS Clinical Chemistry(Monthly) Program ซงใหบรการโดย BIO-RAD ม

กาหนดการสมครสมาชกปละ 1 คร ง ควรสมครสมาชกในหวงไมเกนเดอนมถนายนของทกป ความถใน

การประเมนเดอนละ 1 คร ง ต งแตเดอนกรกฎาคม-มถนายน รวม 12 คร ง/ป

12.2 บคลากรหองปฏบตการดาเนนการตรวจตวอยางจากโปรแกรม EQAS พรอมกนไปกบการตรวจตวอยาง

ผปวยในงานประจาวนไมเกนวนกาหนดสงรายงานทระบไวบนฉลากขางขวดบรรจตวอยาง EQAS ของ

แตละเดอน

12.3 บนทกสงรายงานผล online เขาประเมน(submit results) ดผลหรอพมพผลการประเมน(view or

print EQAS reports) ทาง www.QCNet.com

12.4 เมอโปรแกรม EQAS ประเมนผลเสรจแลว ให Download รายงานผลมาเกบไวใชทบทวน

ประสทธภาพในการเปรยบเทยบระหวางหองปฏบตการ

12.5 เจาหนาททเกยวขอหารอกนเมอผลการประเมนไมเปนไปตามเกณฑหรอเปาหมายทกาหนด และบนทก

มาตรการแกไข/ปองกน ในแบบบนทกปฏบตการแกไขกรณผล EQA ไมอยในเกณฑมาตรฐานยอมรบ

คณภาพ (FM-LAB-020)

13. สงรบกวน (interferences)

13.1 มระบไวในใบแทรกน ายา : IRON Flex® reagent cartridge (PI-LAB-022) ในหวขอ Interfering

Substances




http://www.qcnet.com/

14. หลกการของขนตอนการค านวณเพอใหไดผลลพธ รวมทงคาความไมแนนอนของการวดของการทดสอบ

เชงปรมาณ (principle of procedure for calculating results including, where relevant, the

measurement uncertainty of measured quantity values)

14.1 เครองจะรายงานผล Iron ในหนวย µg/dL (µmol/L)

14.2 การคานวณคาความไมแนนอนของการวด ใหดาเนนการตามระเบยบปฏบตงานเรอง การประมาณคา

ความไมแนนอนของการวด (WP-LAB-17)

15. ชวงคาอางองทางชวภาพหรอคาการตดสนใจทางคลนก(biological reference intervals or clinical

decision values)

เพศชาย

65 – 175 µg/dL [11.6 – 31.3 µmol/L]

เพศหญง

50 – 170 µg/dL [9.0 – 30.4 µmol/L]

16. ชวงทรายงานผลการทดสอบได(reportable interval of examination results)

Analytical Measurement Range (AMR): 5 – 1000 µg/dL [0.9 – 179.0 µmol/L]

17. ค าแนะน าส าหรบการพจารณาผลเชงปรมาณเมอผลไมไดอยในชวงการวด (instructions for

determining quantitative results when a result is not within the measurement interval)

ถาผลการทดสอบ Iron > 1000 µg/dL [179.0 µmol/L] สามารถเลอกวธการเจอจางตวอยางได 2 วธ ดงน

17.1 การเจอจางเองโดยผตรวจวเคราะห(manual dilution) ใหเจอจางตวอยางดวย Reagent grade

water(RGW) เชน ถาเจอจางตวอยางเปน 1:2(ใชตวอยาง 1 สวน ผสมกบ RGW 1 สวน) ใหกาหนดคา

dilution factor = 2 ในเครองตรวจวเคราะหเพอใหโปรแกรมในระบบเครองมอคานวณคาให หรออาจ

เลอกใชวธไมตองกาหนดคา dilution factor ในเครองตรวจวเคราะห แตผตรวจวเคราะหตองคานวณคา

เองโดยใชคาทวเคราะหไดจากตวอยางทเจอจางเปน 1:2 แลวคณดวย dilution factor = 2 เปนตน

17.2 การเจอจางอตโนมตโดยเครองตรวจวเคราะห(autodilution) เมอเลอกใช auto-dilution feature




ซงใช autodilution volume = 20 µL เครองตรวจวเคราะหจะทาการคานวณคาผลการทดสอบออกมา

ใหหลงจากการตรวจวเคราะหส นสดแลว

หมายเหต : กรณตรวจวเคราะหไดคา < 5 µg/dL [0.9 µmol/L] สามารถรายงานผล < 5 µg/dL [0.9

µmol/L] ไดเลย

18. คาวกฤต/คาแจงเตอน/ทเหมาะสม (alert/critical values, where appropriate)

-

19. การแปลผลทางคลนกของหองปฏบตการ (laboratory clinical interpretation)

19.1 ภาวะธาตเหลกตาอาจเกดข นไดจากสาเหตตอไปน

19.1.1 รบประทานอาหารทมธาตเหลกไมเพยงพอ (อาหารทมาตเหลกสงไดแก เน อสตว, เน อไก, เน อ

ปลา, ถวตางๆ, เตาห, ผลไมอบแหง, ผกใบเขยวเขม เชน ผกขมและผกชารด (chard), อาหาร

เสรมธาตเหลก เชน ขนมปงและธญพช )

19.1.2 รางกายไมสามารถดดซมธาตเหลกได

19.1.3 คนทเคยผาตดลาไส เชน กระเพาะอาหาร หรอคนทเปนโรค Crohn's disease หรอโรคแพ

กลเตน (Coeliac Disease)

19.1.4 การทานยาเพอลดกรดในกระเพาะอาหารอาจสงผลใหรางกายดดซมธาตเหลกนอยได

19.1.5 มการสญเสยเลอด เชน ประจาเดอนมามาก, เน องอกทมเลอดออก (ทไมใชมะเรง)ในมดลก, การ

คลอดบตร, เลอดออกภายในซงเกดจากฝหนอง ตงเน อทลาไสใหญ มะเรงลาไสใหญ เลอดออก

ในทางเดนปสสาวะ การใชยาแกปวด หรออนๆ, การบาดเจบหรอการผาตด

19.2 ภาวะธาตเหลกสงอาจเกดข นไดจากสาเหตตอไปน

19.2.1 เกดการกลายพนธของยนททาหนาทควบคมการดดซมธาตเหลกจากอาหาร สงผลใหเกดการดด

ซมธาตเหลกมากกวาทรางกายตองการ

19.2.2 เกดจากปญหาสขภาพหรอโรคประจาตวของผปวยอยางโรคตบหรอโรค Porphyria และผปวย

ทตองรบการถายเลอดเปนประจา ซงอาจทาใหเกดการสะสมของธาตเหลกมากเกนไปได เชน

ผปวยโรคธาลสซเมย, โรคเมดเลอดแดงรปเคยว, Myelodysplastic Syndrome (โรคไข

กระดกเสอม) เปนตน




19.2.3 รบประทานอาหารเสรม

20. แหลงทมาของคาแปรปรวนทอาจเกดขน (potential sources of variation)

20.1 น ายา (Reagent)

20.1.1 เสอมสภาพจากการเกบรกษาไมถกตองหรอหมดอาย

20.1.2 เปลยน lot ใหม, เปลยน Flex reagent cartridge อนใหม

20.1.3 มฟองอากาศ ปรมาตรไมเพยงพอ

20.2 วสดสอบเทยบ (Calibrator)

20.2.1 เทคนคการละลาย เชน ละลายผดสดสวน, เทคนคในการเตรยมผดพลาด(การ pipette,

ระยะเวลาในการละลายส นหรอยาวเกนไป ควรใชระยะเวลาในการละลายประมาณ 40 นาทโดย

ใชเทคนคตามคาแนะนาของผผลต), การละลายใหไดอณหภมหอง(freeze-thaw)ใชเวลานาน

เกนไปหรอเรวเกนไป, ตวทาละลายสกปรก(ควรใช Purified Water Diluents หรอ reagent

grade water), ความไมเปนเน อเดยวกนเนองจากผสมใหเขากนไมดต งแตข นตอนการเตรยมไป

จนถงการผสมใหเขากนไมดกอนการตรวจวดคาของ calibrator

20.2.2 มการระเหยเนองจากการบรรจ calibrator ปรมาณนอยใน sample cup รวมกบการต งท งไว

นาน หรอนา Calibrator ทเหลอซงผานการใชแลวมาใชสอบเทยบซ าอก

20.2.3 เปลยน lot ใหม

20.2.4 เสอมสภาพหรอหมดอาย

20.2.5 มฟองอากาศ

20.2.6 ใช Blank ไมเหมาะสม

20.3 เครองมอ (Analyzer)

20.3.1 แหลงกาเนดแสง (source lamp) เสอมตามอายการใชงาน (ควรเปลยนทกๆ 6 เดอน)

20.3.2 ทอนาสงน ายาทตอเชอมกบ reagent probe อดตน ตบ ขาดความยดหยน

20.3.3 Windows สกปรก

20.3.4 Probe สกปรก

20.3.5 กระแสไฟฟาไมคงท

20.3.6 เลยเวลา Calibration (วงรอบการทาไมเกน 90 วน)




20.3.7 Measurement syringe รว/เสอม

20.3.8 หลงการทา preventive maintenance คร งใหญ หรอเปลยนอะไหลใหม เชน source Lamp,

reagent probe, sample probe แลวไมได calibration ใหม

20.3.9 ทา maintenance check หรอทา preventive maintenance เลยวงรอบหรอไมทาตาม

เงอนไขคาแนะนาทผผลตเครองมอกาหนด

20.4 ตวอยางทใชตรวจวเคราะห (Sample)

20.4.1 ตวอยางมการ clot ในระหวางการตรวจวเคราะหในเครองวเคราะห

20.4.2 ตวอยางมการระเหยเนองจากต งท งไวนานเกนไปกอนถก sample probe ดดไปตรวจวเคราะห

โดยเฉพาะกรณทมการแบงตวอยางปรมาณนอยใส sample cup/small sample cup

21. เอกสารอางอง(references)

21.1 ใบแทรกน ายา IRON Flex® reagent cartridge (PI-LAB-022)

21.2 SOP For Dimension EXL 200 Clinical Chemistry System (MN-LAB-002)

21.3 ใบแทรกสารเทยบ IRON Calibrator (PI-LAB-122)

21.4 Dimension® EXL™ 200 integrated chemistry system Operator’s Guide (MN-LAB-007)

21.5 ใบแทรกสารควบคมคณภาพ Liquid Assayed and Unassayed Multiqual® (PI-LAB-130)

21.6 การประมาณคาความไมแนนอนของการวด (WP-LAB-17)

21.7 ระเบยบปฏบตงานเรองการสรางความมนใจในคณภาพผลการวเคราะห (WP-LAB-21)

22. ภาคผนวก

22.1 ใบแทรกน ายา IRON Flex® reagent cartridge (PI-LAB-022)







PI-LAB-022/00(01/10/2560)

FM-LAB-008/00(01/10/2560)

ประวตการแกไข/ทบทวนเอกสารคณภาพ

ชอเอกสาร WI-LAB-022 : วธปฏบตงาน เรอง การตรวจ Iron

วน/เดอน/ ป ฉบบแกไข

คร งท รายละเอยด ลงชอ

11 พ.ย.62 0 ฉบบแรก นายสปปนนทฯ


1. · for dimension exl 200 clinical chemistry system (mn-lab-002) 9.1...

Documents