1. 2020 falam - adventistmm.orgbung 8 nakah cun khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a...

70
1 2 F-1 Sabbath School Lesson zvrf ;csif ;bmom yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol OD;zkef;Edkif (00354) ref ae*sm uif;apmifhyHkESdyfwdkuf 206 a&Topö mvrf;? &efuif;ûrdUe,f &ef uk ef ûrd U xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol OD;apmxDrao (01987) Ouú X jrefrmjynfowå raeYOykoftoif;awmf 68 OD;0dpm&vrf;? &ef uk ef ûrd U tkyfa& - 350 "r®'ge yxrtBudrf UPA SABAT SKUL ZIRLAI DANIEL CABU A Ngantu: Elias Brasil de Souza January, February, March 2020

Upload: others

Post on 01-Nov-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

1 2

F-1

Sabbath School Lesson

zvrf;csif;bmom

yH kES dyfolyH kES dyfol

yH kES dyfolyH kES dyfolyH kES dyfol

OD;zkef;Edkif (00354)

refae*sm

uif;apmifhyHkESdyfwdkuf

206 a&Topömvrf;? &efuif;ûrdUe,f

&efukefûrdU

xkwfa0ol

xkwfa0olxkwfa0olxkwfa0ol

xkwfa0ol

OD;apmxDrao (01987)

OuúX

jrefrmjynfowåraeYOykoftoif;awmf

68 OD;0dpm&vrf;?

&efukefûrdU

tkyfa& - 350

"r®'ge

yxrtBudrf

UPA SABAT SKUL ZIRLAI

DANIEL CABU

A Ngantu: Elias Brasil de Souza

January, February, March

2020

Page 2: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

3 4

A Sung Um Thupawl

1. Cabu Siarnak Ihsin Theihthiamnak

(Dec. 29- Jan. 3) .............. ........................................ 7

2. Jerusalem Ihsin Babulon Ah (Jan 4-10) ............ .. 18

3. Thuthup Ihsin Thuphuansuah (Jan 11-17) .........28

4. Mei Pi Sung Ihsin Siangpahrang Inn ah

(Jan 18-24) ..........................................................38

5. Porhawknak Ihsin Hnuaidornak Ah

(Jan 25-31) ...........................................................47

6. Taanghmasialnak Ihsin Tlaksiatnak Ah

(Feb. 1-7) ..............................................................57

7. Kiosa Puk Ihsin Vanmi Bu Umnak Ah

(Feb. 8-14) ...........................................................67

8. Tifinriat Tilat Ihsin Van Mero Lamah

(Feb. 15-21) .........................................................77

9. Borhhlawhnak Ihsin Thianghlimnak Ah

(Feb. 22-28) ..........................................................87

10. Sual Phuannak Ihsin Hnangamnak Ah

(Feb 29 - Mar. 6) ...................................................97

11. Doawknak Ihsin Nehnak Ah (Mar. 7-13) ........... 107

12. Sak Le Thlang Ihsin Rammawi Ah

(Mar 14-20) ........................................................ 117

13. Leivut Ihsin Van Arsi Ah (Mar 21-27) ................ 128

CANNETNAK PROFET DANIEL

Zabi 19 lai ah zabi 20 ih thil um dan ding an ruatban lo, nitlaknak ram pawl kha an mithmuh mi thil inannun a luahkhat. Fimthiamnak le thilthar tuahnak in milaipawl kha san nuam le san tha lam a pan pi. Hmailam canahcun mangbang za ral donak, natnak hri, retheihnak,paamnakin, can a cem ding. Ruahsan ding zianghman aum lo ding.

Himi ruahsannak hi zabi 20 san ih minung pawl ina palh ti lawng silo in aatthlak thu tiah an ti. Himi in zabi21 kan luh tikah ziangruangah a si timi theihfiangnak atuah ding. khami in hmailam thathnemnak ah mithmuhin thil ropi zianghman a um lo.

Leilam thlirdan ah cun lei mawinak hmuahhmuahlungretheihnak thlentertu, siatnak rapthlak a um ih thansonak malte lawng a tang. Milai thinlung cu duhhamnak,hmuhsuam awknak, pawngsualnak, thahawknak, maizawnlawng ruat ih duh hamnak, hlanlai ih pupa pawl vekinsiatsuahnak pawl kha tuisan khalah a um. Cumi laiahthilthar tuahsuaknak lamah cun kan thangso nasa,cucingin ei le in thei fangfang kan si. Cumi in duhhamnakah in fehpi, hmuhsuam awknak ah, thah awknak, nautatawknak, mai tanghma lawng ruahnak, le mah le mah thatawknak pawl a thlen.

“Thinlung hi thilhmuahhmuah hnakih mibumhmang le se linglet a si; zo in saw cucu a thei theiding.”(Jeremiah 17:9 NKJV) timi a si zo ruangah a mak lo.Cun “hnam khat le hnam khat an do aw dingih, ram khatle ram khat an do aw ding, cun hmun tinah pamnak a tlungding, hri le rai sia a thleng dingih ling a hnin ding.” (Mathai24:7 NKJV).

Page 3: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

5 6

Harsatnak le retheinak lakah beidongih kan umlaiah tu kuata ih zirlai Daniel cabu kan nei. Himi cabu hicannetnak ih a ummi pawl hrangah a si (Daniel 12:9).Daniel cabu hi sia le tha theihnak tha a neitu hrangahcun zumnak hngetkhoh tertu a si. Pathian zumnak hranglawngah a si lo in Jesu le cross ih a thihnak le a ratsalnakding thukam pawlah kan zumnak khoh tertu a si.

Daniel 2, 7, 8, 11, ih insimmi pawl kha ruat aw.Himi lalram umdan pawl kha kan hnenah vancung mipawlin a sim ih: Babulon, Medo-Persia, Grik le Rome, leJesu a ratsal tikah dingding mi kumkhua hmunmi Pathianlalram pawl an si. Himi leitlun lalram pawl kha kanmithmuhah a cemral theh zo. Daniel ih a rak nganmi ahRome ih thuhla lawnghi a tangmi a um ih a rasuak sal lehding. Tuisan hi Daniel 2:33,41 ih ngan mi milem tumpi ihake zaphak ah kan um. Cuih thu cu Europe ram then awkthehmi le Rome kawhhran kehdarh theh mi ih a langmikha a si. A khoh zetmi Bible simsung thu kan nei ih Babulonsan, Griksan pawlih a ummi in an rak theih ban lo mileitlun santhuanthu kha kauzet le felfai zet ih theihtheinak kan nei.

Simsung can thiahmi ah khawsami kan si ih Danielih a simmi lalram pawlih thuhla kha a dik ti kan hmu thei.Jesu ratsal tikah Pathian kumkhua lalram a dingsuak dingtiah a simmi khal kan zum.

Daniel cabu hi Seventh-day Adventist pawl hrangahzumnak hngetkhoh tertu a si. Daniel 8:14 ih thuhla ruangahkan kawhhran a dingnak khal a si: “Ka hnenah a simmicu, Ni thawnghnih le zathumtiang a rei ding, cuih hnuahhmun thianghlim cu thianfai si ding.”(NKJV). Himi thu hiDaniel 7:22, 26, 27 sung ih thuthawn bangawknak an nei,van ih thuhtennak hnuah “Mithianghlim pawlin Pathian

duhsaknak an ngah” ih Pathian lalram kha kum khua in adingding. Cumi zuamngamtu lei lalram hmuahhmuah khakumkhua hrangah hnuaireh theh an si.

Himi thuanthu pawl kan zohtikah kan hnenah anai zetin Jesu a um ti kan hmu thei. Daniel in siangpahrangNebukhanezar ih mang a leh nak le kiosa thawngsungihsinDaniel a luatnak kan zoh tikah himi cabu in kanhnenah Pathian ih in cencilhnak a lang. Cule Daniel insiangpahrang sual Belshazzar hnenah “na nunnak thaw aneitu le na lamzin hmuahhmuah a neitu Pathian khan nathangthat lo”(Daniel 5:23 NKJV) tiah Pathian sinak kha asi.

Kum thawngtampi laiah Daniel ih a rak nganmi cabukha tuiquater sungah tawite in kan zir ding. Kan bawipaJesu ih duhdawtnak le nunziaza kha hmualnei zetih aphuanmi a si.

Elias Brasil de Souza kha leitlun ih Seventh-dayAdventist zungpibik General Conference ah Bible zingzoinakah hotu lubik a si. Amah kha Andrews University ihsinthlunghlun hrilhfiahnak le theology ah PhD degree a ngah.

Page 4: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

7 8

ZIRLAI 1 December 28-January 3

CABU SIARNAK IHSIN THEIHTHIAM NAK

SABAT TLAILAM December 28

TUZARH SIARDING: Luka 24:25-27; 2 Peter 3:11-13; Jonah3:3-10; Mipum siarnak 14:34; Daniel9:23; 10:11, 12.

BIBLE CANGKEN: “Cule Fillip cu a hnenah a va tlan ih,profet Isaiah cabu a siar ti a thei, culena siarmi kha na theithiam maw tiaha ti.” (Tirhthlah 8:30, NKJV).

Tu kuata ih kan zirlai hi kan khrihfabu raksuahnak Daniel cabu a si. Kan hramthok kan cinkendingmi cu a tanglamih a cokrawi thehmi thil in kanzirnakah in bwam ding.(1) Daniel cabu ih a tumtah mi cu Bible pumhlum ihtumtah Jesu Khrih a si ti kan hngilh lo ding.(2) Daniel in cangan dan mawi le tha atheih a tumtahbikmi theithiam dingah in bawm.(3) Cangan mi thabik le simsung thuphuan karlakihdanglamnak kan theih a tul. Himi in Daniel ih simsungthu le Isaiah, Amos le Jeremiah pawl an karlak danglamnaktheithiam dingah in bawm.(4) Daniel ih simsung thuhi can reipi hrangah a si tikan theih atulih nikhat kha kumkhat ih siardan hmangihtuat ding mi a si.(5) Daniel cabu hi simsung thulawng a si loih tuisanahpumpak kan nun dan thuhla khal thuk le ril in a sim.

THAWHSAL NI December 29DANIEL CABU IH TUMTAH JESU KHRIH

Luka 24:25-27; Johan 5:39; le 2 Korin 1:19, 20siar aw. Jesu kha Bible ih a muril asi tiah ziangvek insaw an sim?

Jesu kha Bibble tumtahmi le Daniel cabu ih atumtah mi a si. Daniel 1 nakah famkim in Jesu a langterlo nak kha san a nei. Amah cu van hmunnuam tanta insualnak ram leitlunah thim thuneihnak hmaisan dingaha khawsa. Daniel le a rualpi pawl kha Babulon nunphunghmaisan dingah Jesu Khrih vek fimnak kha van ihsinthuam mi an si. Bung 2 ah a ngan mi cu can netnaklangternak a si ih lungto ih a hmuhsak duhmi cu Khrih ihlalram kha leitlun lalram pawl dinhmunah a dingding. Bung3 nakah Khrih kha a siahhlawh mi rinum pawl thawn meipisungah an um tlang. Bung 4 nakah cun Pathian inNebukhanezar kha “Van lam thuneihnak” a theih hlan cankhiah mi sung hmuahhmuah kha a lalram ihsin a dawisuak (Daniel 4:26 NKJV). “Van lam thuneihnak” kha JesuKhrih in “milai fapa”(Daniel 7:13) sinakih theihter mi kansi.

Daniel 7 ih a simmi vek in Jesu kha lalram thuneih-nak neitu sinakin a langter. Bung 5 nakah cun Belshazzarih thihnak le nuamcenih nunau thawn hurnak hlimhlopan tuah zanah Persia kutin Babulon kha zankhat thilthuaha hloral. Cancemnak ah Babulon kha Jesu le a Vanmipawlin an thaihlo mi Setan tlaksiatnak (tlawmnak) langtermi a si. Bung 6 nakah Daniel an hekih an dodalnak au awkha mawhneilo Jesu puithiam sang hmaiah an heknakkhihhmuh nak a si. Darias in Daniel kha runsuak a tumnan a hlawhsam mi kha Pilat in Jesu runsuak a duh nan ahlawhsamnak khihhmuhnak a si (Mathai 27:17-24). Bung

Page 5: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

9 10

7 nakah cun Jesu Khrih kha milai fapa sinakin le lalram angahnak le amithianghlim pawl a uknak kha a langter.Bung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ihpuithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian leminung pawl remnak tuahnak raithawinak rannungsinakin a lang. Bung 10- 12 sugah Khrih kha Mikhael in,sual thuneihnak dotu ralkap burpi hotu, le Pathianmithianghlim pawl runtu thihnak thuneihnak nehtu ah alangter.

Khrih kha Daniel cabu ih tumtahmi a si kha kancin a tha. Daniel bu ih bung hmuahhmuah ah Khrih khathil thleng tinah a langter.

Retheih zonzaihnak, harsatnak, le lungawinunnuamnak le hlawhtlinnak lakah Khrih kha kan nunih a thupi bikah ziangtin saw kan ret thei ding? Ziangahsaw cucu a thupi bik?

TLAWNGKAI NIKHAT January 30DANIEL CABU PIANHMANG

Daniel cabu hi Aramiak tongih ngan a si. (Bung 2-7hi Hebru le Aramiak tong cokrawi ih ngan mi asi). Atanglamih duandan hi cabu ih thucah muril nemhngetnak bawmtua si.

A. Nebukhanezar langnak ih lalram pali (Daniel 2)B. Pathian in Daniel ih a rualpi pawl kha meipi sung ihsin a run suak (Daniel 3)C. Nebukhanezar parih thuthencatnak (Daniel 4)C. Belshazzar parih thuthencatnak (Daniel 5)

B. Pathian in Daniel kha Kiosa puk ihsin a runsuak(Daniel 6)

A. Daniel ih langnak lalram pali (Daniel 7)

Hivek ih langter nakah a thupibik asimi nambat Cle C kha atarlang ih Daniel cabu relbawl dan ih a muril a si(Daniel 4, 5). Pathian in Nebukhanezar ih lalram kha alangten a long ih Belshazzar ih lalram kha kumkhua in asiat ter. Curuangah Pathian in leitlun lalram ihsiangpahrang pawl parah thuneihnak a nei ih a duhmi khaa khaisang ih a duhmi kha a hlon.

Thuthangtha fiangter tubik pakhat cu a sim nonrero mi kha a si. Pathian in Faro kha Ezipt ramah athlengcing dingmi thu theihter a duh ih mang pahnih apek (Semtirnak 41:1-7). A mang hmaisa ah cun Caw thaupasarih kha caw tawl pasarih in an dolh thluh. A voihnihnakah cun fang vuitha pasarih kha fangvuisia pasarih in adolh thluh. Himi mang pahnih hi sullam pakhat a si, pathatkum sarih kha paampi kumsarih in a siatsuahnak dingthu a si.

Daniel cabu sung khalah Pathian in thucah a pektikah a sim non rero theu. Simsung thu pali kha a sim nonrero mi a si. Anetnak ah himi thil umdan in Pathian khathuneihnak tawpkhawk neitu a si timi a langter. Simsungthu a tlangpi pakhat ciarah thil umdan danglam zetih alangmi kha santhunthu can thiah mi fehdan ihsinhmuhthei a si. Can cemnak tiang a huap theh.

Daniel 2 Daniel 7 Daniel 8, 9 Daniel 10-12

Babulon Babulon

Medo-Persia Medo-Persia Medo-Persia Medo- Persia

Grik Grik Grik Grik

Rome Rome Rome Rome

Pathian lalrama Van ih thuthen- Hmunthianghlim Lal ropi Mi-

ding hnget nak kha lei ah thianfai nak khael a ding

hman a si ding

Page 6: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

11 12

Hngakhlap zetih kan thlirmi thuhlaah himi Biblecang pawl in ruahsannak sunglawi ziangvek in saw inpek? (Daniel 2:44; Saam 9:7-12; 2 Peter 3:11-13.

TLAWNGKAI NIHNIH December 31DANIEL CABU SUNGIH SIMSUNG THUPHUAN

Daniel cabu sungih sumsung thu langnak pawl khathlunghlun sungih profet thucah phuanmi pawl thawn anbang aw lo.Daniel ih simsung thu hi langnak ih thuthupphuanmi a siih Thlunghlun sungih simsungnak a dang pawllakah zohthimtlak thuphuanmi a si. Himi simsung thu pawlihan danglamnak hrampi theihthiamnak hi a thupi zetih Biblesimsung theihthiamnak dik neihnak dingah a si.

A tlangpi in thuphuan ih danglamnak hrekhat pawltla cu:

Langnak le mang. Pathian in simsung thu a phuantikah profet pawl hnenah mang le langnak hmangin thucahkha a pek theu. A tlangpi in simsung thuphuan kha profetpawlin “Bawipa hnen ihsin thusuak” an ngah mi a si.Langnak le profet simsung mi pawl kha an bang aw lo naka tlangpi in voi 1600 lai kan hmu.

Phuntampi rawimi khihhmuhnak or Kahpiakhihhmuhnak:A tlangpi in simsung thuphuan khihhmuh-nak pawl kha thil pakhat hmang in a pek ih a tambik innunnak nei ngaingai pawl kha a hmang. Pathian ihhmuhter mi simsung thuphuan sungah khihhmuhnak leleitlun milai ih theihthiam nak piahlam langterih thusimmi ah kahpia (cokrawimi) ramsa, or sahrang thla nei le kinei in a langter.

Ramri neilo Pathian thuneihnak. Simsung thupawl famkim theinak dingah Pathian le Israel pawl thawnPathian ih thukam mi ah milai mawhphurh ding a um.

Thuthup phuanmi thuphuanah cun khavekih dinhmun lesinak thawn a sengaw lo. Thuthup phuanmi thuphuanahPathian ih alangter mi cu Daniel san in leican cem tiangleitlun lalram a dingsuakmi le an tlaksiatnak pawl a sim.Hivek simsung thupawl hi milai sinak le duhhrilnak thawna seng awlo ih Pathian fimnak le thuneihnakah athum aw.

Jonah 3:3-10 siar aw. Himi hi zohthimtlak canganmi maw si thuthup phuanmi thuphuan saw?A phi nangahmi kha ruatfel awla Daniel 7:6 in ziangthu saw a sim?

Simsung thu tha le thuthup thuphuan phun kha anthuhla kan theihfelah cun thathnemnak tampi a um. (1)Simsung thutak phuansuahnak ah Pathian in a phunphuna hmang (Hebru 1:1). (2) Khavek theihthiamnak in Bible iha hnok zetmi thuhla pawlih an mawinak le an thatnak pawltheithiam ih uar thei dingah in bawm. (3) Himitheihthiamnak in Bible ih simsung thu pawl le Bible thutakdikzetih simfiang theinak le hrilhfiah theinak ah in bawm(2 Timote 2:15).

Hosea 3:4, 5 ; Amos 8:11; le Zekhariah 9:1, thuhlasirhsan in tuisan Khrihfa mitampi pawlin leican cemnakthuhla hi nisuahnak ramlam laifang ih a ummi pawlhnenah phuan a si tiah thlirdan an nei. Himi hrilhfiahnak hi a palhnak ziangsaw a si? Thuthup phuanmithuphuan le simsung thu zaraan pawl ih an danglam naktheihthiamnak in fiang te ih hrilhfiah theinak ziangvekin saw in bawm?

TLAWNGKAI NITHUM January 1PATHIAN IH CAN KHIAHMI

Daniel cabu kan zirah cun thinlungah kancindingmi athu pi zetmi cu santhuanthu hi simsung thuphuansuahmi ih lairel mi a si. Himi hi thuanthu hmangih

Page 7: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

13 14

hrilhfiah dan asi ih simsung thuphuan mi pawl kha an kimthehzo ti ih pomtu, a ralai dingmi thilpawl an si ti ih pomtu,le thinlungih suangtuahnak men asi tiih pomtu pawlhnakin fiangsawnih theihtheinak a si.

Simsung thuphuan mi pwl an kim thehzo tiih pomtupawl in Daniel ih simsung thu pawl kha an thleng famkimtheh zo tiah an ti. Cun aralai dingmi pawl an si tiih pomtupawl cun a thlengfamkimnak ding an hngak. Culesuangtuahnak men a si tiih pomtu pawl cun simsung thuih khihhmuhnak pawl khal a tlangpi in thlarau lam thil ansi ih thuanthuah a sinak dikciah relding le hmuhding mia um lo tiah an ti.

San thuanthu fehdan ih hrilhfiahnak hi thuthim-nak ah Pathian ih thuthup phuansuahmi kha, profet sanihsin lei can cemtiang catlak lo in san thuanthu ihthilthlengmi zohnak a si. Daniel cabu kan zirnak ah cabuih nganmi langnak pawlih an poimawhnak kan hmu(Daniel 2, 7, 8, 11). Himi thuanthu ih tlangtar ihsin langdandanglam nak le an thuhla sim thei salnak a si. Ellen G.White le Aventist mihmaisa pawlin Bible ih Daniel leThuphuan cabu ih simsung mi pawl kha thuanthu ihlangdan ihsin hrilhfiah dingmi phun asi ti an theithiam.

Mipumsiarnak 14:34 le Ezekiel 4:5,6 siar aw.Simsung thu ih tongkam hman dan ah “nikhat” kha ziangaiawh ah saw a hmang?

Daniel cabu kan zir ahcun nikhat kha kumkhat ihsiardan kan hman a tul ti kan theih a tul. Simsung thu ih“nikhat” kha san thuanthu ih kumkhat sung a rei mi a si.Cumi cu thuthimnak ah zinglam le tlailam ni 2300 khakum 2300 a simduhmi a si ti kan theithiam (Daniel 8:14).Cuvek thiamthiam in zarh 70 kha kum 490 sung a reimiasi ti kan thei (Daniel 9:24-27).

Himi can khiah dan a dik tinak thuhla hrek khatpawl cu: (1) Langnak kha khihhmuhnak si vekin can khiahmi khal khihhmuhnak a si. (2) Himi langnak hi thuhlahrek khat ah cun lei can cemtiang a holhtlang ih can awhreibik langnak a si.(3) Nikhat kha kumkhat ih tuatdan adiknak kha Daniel cabu in a nemhnget. Cumi a fiangnakcu zarh 70 simsung thu kha Artexerxes siangpahrang sanihsin a thokih Jesu kha Messiah ih a ratnak tiang kha asi. Daniel cabu sungih simsung can thiahmi kha nikhatkha kumkhat ih tuatnak hmangih hrilhfiah ding mi a si

Simsung can khiah mi hi kum 100 tiang a reimian um ih kum thawngkhat lenglo reimi khal an umthinsau ih kan um theinak dingah ziangsaw in zirh?

TLAWNGKAI NILI January 2DANIEL HI ALIAM ZOMI LE A UM REROMI LE A UMLAIDINGMI THUHLA A SI

Contemporary Relevance of DanielDaniel cabu hi kum 2500 lai a rei zomi ih nganmi a

si ko nan zabi 21 ih a ummi Pathian mithianhlim pawlhrangah a thuk ih a ril zetmi thuhla khal a um. Kan theihdingmi cu Daniel cabu kha kanmah san hrang khalah a si.

Pathian in kan nunnak a uk. Milai in kan thinlungkan thin rero ih kan parah thilsual a rak thlen can hmanahkan nunah Pathian in a tha thei bikin thil in tuahsak.Babulon ah Daniel ih tonnun kha Izipt ram ih Josheptonnun a langter sal. Khami phun kha Persia ram ih Esthersan ah an tong ve.

Himi thalai pathum pawl kha ramdangah milem bepawl ih thuneihnak tangah an um. A cancanah cun anderdai tukih Pathian ih dungtun mi vek an bang. CucinginPathian in thazang cahnak a pek ih hmualnei zetin a

Page 8: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

15 16

hmang. Harsatnak, retheih zonzaihnak, le dodalnak kanton tikah Pathian in Daniel, Joshep le Esther pawl hrangaha tuah sak mi kha kan ruat sal ding. Bawipa kha kanBawipa a si ringringih, harsatnak le hneksaknak sungahin tanta lo ding. Curuangah a hnenah hnangam ten kancawl thei ding.

Pathian in san thuanthu kha amai duhdan in a fehter. Dodal tu ruangah harsatnak tong in kan thei aw. Leilungpi hi ruahnak mumal nei lo sualnak le thatlonak ihciimbuai mi a si. Asinan Daniel ih thucah cu Pathian inziangkim parah thu a nei timi a si. Daniel ih bung tinahPathian in san thuanthu kha amai duhdan in a rem reroih afehpi timi thucah a tel theh. Ellen G. White ih simdanahcun “mi phun thansonak santhuanthu ngannak ah lalramdinnak le tlaksiatnak le pasal tha pawl ih an thinlungduhnak an rinsannak thu pawl a ngan. Thilthleng makzetzet le ropi ngaingai pawl kha pei le zaa bangih a let reromi nunah an thazang, tumtahnak, an rinsan ih thuthencatnak an tuah. Cule Bible sungah dawnkham tu kha lakhloa si ih a phenih thil ummi kan hmu thei. Alinglet zawngihmlai thil tuahmi hmuahhmuah kha zangfahnak ihhnatuan tu palai in daite in le thinsau zetin amai duhmikha ruat dingah ruahnak pek in hna a tuan rero.” Education,p. 173.

Pathian in ninetnak ih a mithiang pawl hrangahthlundingmi daan tha a tuah sak. Daniel le a rualpi pawlin nundan mawi in an nung ih an kiangkap leitlun minungpawl ih mithmuh ah Bible simdan vek ih nun hi hawizawnglo vek an si. An zumnak dungtolh dingah le Babulonsakhuanak lungkim pi ve dingih an nor tikah an hnawl ihBawipai hnenah an pumpek aw ih Pathian thu ah rinumzetin an um. Rinumnak tonnun le Bawipa hnenah apawkpumhlumnak in thuthangtha ruangah hremnak le dodalnak

kan ton tikah ralthatnak in pek. Cuih canah Bawipaihnenih pumpek awknak kha pengsungah, venghnenah, lehmundangah langter thei a si tiah Daniel in a ti.

Daniel 9:22; Daniel 10:11, 12; le Mathai 10:29-31 siar aw. Kan pumpak nunramih harsatnak kan tonmiPathian in ziangvek in so a thinlung a khoih tiah in sim?

TLAWNGKAI NINGA January 3RUAHBET DING: “Sersiam tui’ tumtah dan vek ih nun tumtu hrangah Bible hi lamhrui tu a si. Pathian in milaihnenah rinsantlak simsung thu a pek; a reihlan ahthilthleng dingmi kha Daniel le Johan hnenah Jesu a mahrori le vancungmi pawl hmang in a pek. Kan rundamnakhrangah a thupi zetmi thuthup kha phuang lo in a thup lanlo. Dingfelnak lamzin zawhin thutak a hawltu cu avamakve tiih hruaisualih an um lonak dingah an hnenah langterlo in a um lo. Bawipa in Habakuk hnenah a simmi cu:“langnak kha ngan awla, tlanphah ih an siar theinakdingah, fiangte’n ngan aw.” Habakuk 2:2. Pathian bible hithinlung takih thlacamnak thawn zingzoi tu hrangah ahnokmi um loin a fiang zet. Thinlung thiang a neituhmuahhmuah in thutak tleunak an pan ding. Dingfelnaklangtertu cu tleunak a si (Saam 97:11). Thuh ih a ummithutak kha thinlung tak teih a hawllo tu cun kawhhransungah nunthianghlim an nei thei lo ding.” Ellen G. WhiteThe Great Controversy, pp 521,522.

“Daniel le a rualpi pawl ih nundan zirnak ah, khuihmun ih an um khalah, nuamtawl dingah tukforhnak akapkip ih an ton khalah nitin an nun in Pathian an tihzahih an sunlawih. Thilthalo hmuahhmuah hnong dingahthutluuknak an tuah. Ral pa Setan ih lamzin kha an thluunlo. Rinum zetin khoh zetih an ding ruangah thlawsuahnak

Page 9: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

17 18

F-2

siarcawk lo kha Pathian in laksawng ah a pek.”Ellen G.White, Msnuscript Releases (No 224) vol. 4, pp. 169,170.

RELTLANGDING:

1. Daniel cabu kan zirsuah ahcun hmualnei zet le a thupizetmi pakhat a lang ding. Pathian in miphun pawl tlunlawngah thuneihnak a nei lo, a te bik le a tumbik thawnrualpi thatawknak le thuneihnak a nei. Daniel 2 ih kanhmuhmi vekin milem bia siangpahrang kha mang apek. Mi pakhat a ihthah lai ah hngilhthei lo mi mang apek ih kan hmuh thei lo mi a thuk ih a ril mi naihniamawknak a langter. Cuveten kan hmuhthei mi cu mangiha umdan kha lei cancem tiangih lei lalram pawl le thilhmuahhmuah kha netnak a thleng tiangin Pathian ina uk thehtimi alangter. Himi a langmi ihsin ruahsannakle hnemnak ziangvek saw kan ngah thei? Bawipa in naruahnak a theitheh timi ziangvek in saw a lo ruat ter?Cross ih thukam kha ziangruangah a poimawh zet miah a cang?

2. Zirlai zirnak ah thuthup phuansuahmi le langnak zaraanih an danglamnak reltlang uh.Khami thuthawn peh awin zohthimding Bible ah ziangvek so na hmuh thei?

ZIRLAI 2 January 2-10

JERUSALEM IHSIN BABULON AH

SABAT TLAILAM January 2TUZARH SIARDING: 2 Siangpahrang 21:10-16; Daniel 1;

Galati 2:19, 20; Mathai 16:24-26; 2Korin 4:17; Jiem 1:5.

BIBLE CANGKEN: “Tlangval pali pawlcu Pathian in zirnakle fimnak tinkim, theihnak le thiamnaka pek hai; Daniel cun langnak le manghmuahhmuah ah theihnak a nei.”(Daniel 1:17 NKJV).

Bible in milai sual cithlah pawl hi an tawntai timi ahngilh lo. Semtirnak 3 ihsin sinak sual le ningnat um athaman kha kan tong ngaingai. Cuihcan ihsin thokinnuamcennak ding forhtu a phunphun an tong hmanahziangkimah Pathian hnenah rinum zet pawl kan hmu.Khavek ih mirinum thindiriam ter theitu Daniel cabusungah kan hmu.

Daniel cabu kan zirnakah cabu ih pasal tha mihratkhawkheng kha Pathian a si. Daniel le a rualpi pawl ih antuarnak le an rinumnak thuanthu kan zohtikah Babulonlalram ih mi hip theinak le an thuneihnak hmaisan dingahsal taan nak hmunah an pali ih kilkhawi mi an si.Hmundang le ramdangah an sakhuanak le an nunphungih ciahpiahnak kha kanmah lawngih kan ton tikah rinumih kan um theinak dingah mai khua le ram ah rinum misi kan tul. Tirhthlah Paul vekin hruaitu pawlin an tong veih “kan zummi cu kan thei fiang” (2 Timote 1:12) ih amahkha an rinsan.

Page 10: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

19 20

THAWHSAL NI January 5PATHIAN IH THUNEIHNAK

Daniel cabu ih kan hmuh hmaisabik mi cu thinpitle vansannak thawn a thok ti kan thei ding. Judah pawlkha an hlawhsam ruangah Nebukhanezar hnenah an pekawk ih Jerusalem ih biakinn bungbel pawl khal Shinarhmun ah an lak hlo. Bible sungah Semtirnka 11:2 ahShinar timi kan hmu ih khami hmun kha Babel inn sangan saknak hmun a si. Shinar timi cu siathloralnakhminsinnak a si. Himi hmun hi Pathian an do ngamnakhmunpi bik a si ih aan hleng in a sim. Asinan Van tiangihBabel innsang sak tumtu pawl kha an hlawhsam. Himi thila langdan ah cun Israel ih Pathian thukam kha Shinarram ih a ummi Nebukhanezar le a pathian in a neh timi alangter.

Jerusalem ih tlaksiatnak a tonmi ah Babulonsiangpahrang in dinhmunsang a ngahnak dingah athathnem pi lo timi Daniel cabu hramthoknak ah fiangtena sim. Khami thilthleng kha “Bawipa in Jehoiakim Judahsiangpahrang kha Nebukhanezar kutah a pek” ruangah asi(Daniel 1:2 NKJV). Pathian ih a hrilmi pawlin Pathian lea thukam an theihhngilh ruangah hlanlai ihsin Pathianin miphundang ramah sal hnatuan dingah ka dawiding tiaha rak phuang zo. Daniel in himi pawl hi Babulon thuneihnakle ralkap cahnak phenih thil ummi a si ti a thei. Milai santhuanthu hmuahhmuh ah hruaitu kha van Pathian a si.Pathian ih thuneihnak in tlangval pali kha a humhim ihhneksaknak le Babulon ih thununnak hmaisan ngamdingah ralthatnak a pek.

2 Siangpahrang 21:10-16, 2 Siangpahrang 24:18-20, le Jeremiah 3:13 siar aw. Judah le Jerusalem khaBabulon kut tangah Pathian in ziangah saw a pek?

Zabi 21 ih harsatnak kan tong tikah, Daniel cabusungih Pathian thiltitheinak hmuthei saltu si kan tul. Himicabu ih a ummi vekin Pathian hi san thuanthu neitu lawngsi loin, a mihril pawl kha bawmtulih an um canahngilneihnak thawn tlangtlak ih tawlrel sak duhtu a si.Hebru saltaang pawl hrangah a tuah vekin cancemnakkhalah a mithianghlim pawl in an zumnak kalhtu tinkimngaihsak loih an um theinak dingah a tuah ding.

Kawhhran sung in siseh a lenglam in siseh nangmainunziaza thawn peh aw in zumnak lamah harsatnak natonmi ziangpawl saw an si? Na hmai ih thil ummihmuahhmuah nehthei dingah Pathian thil titheinak rinsandan ziangvek in saw na zir ding.

TLAWNGKAI NIKHAT January 6 TUARNAK TANGAH ZUMNAK

Daniel 1 siar aw. Tlangval pawl ziangsaw an tuarter?

Tlangval pali pawl in Babulon an thlen tikah anzumnak thawn peh aw in nasa zetin harsatnak an tong.Siangpahrang khawnbawl tu dingah tlangval pawl khahriltlin an si ih zirnak sang an zir a tul. Hlanlai siangpa-hrang pawl in sal an kaih mi pawl kha lal inn ah khawnbawltu dingah mi hrekkhat pawl kha an lak theu. Curuangahan saltaan nak hmun ih an siangpahrang hrangah le anpathian hrangah an rin um a tul. Leitlun mithmuh ah anzumnak le ziangkim in danglamnak an neih a tul.Curuangah Hebru pawl kha an hmin tiang in thlengsak ansi. Neitu thar le ci le kuang thar an nei timi theihtheidingah hminthar thlensak an si. Saltaang hmin an neihsalmi ah Babulon thuneihnak ih ukmi le Babulon nunphungkha an nun ciahneh ih upat dingah nor nak a si.

Page 11: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

21 22

Tlangval pawl ih an suahpimi hmin kha Israel pawlih Pathian hmin cawi ih sakmi an si. Cuih hmin curamdang pathian hmin cawi ih pekmi hmin in an thlengsak. Cuihtlunah siangpahrang in a mai cabuai ih rawl eidingah thu a pek. Siangpahrang ti le rawl ei nak hi sualnakkhurih luhnak a si. Khami kha khuaruat lo ih siangpahranglam ih tangnak le amah rinsannak langter tu a si. Cuihtlunahkhami rawl kha lalram ih an pathian hnenah hlan hmaisamirawl asi. Khami ti le rawl einak kha sakhuanak ihkuulmutnak khihhmuhnak khal a si. Siangpahrang ihsakhuanak thiltuah mi pompi nak le rennak langter tu a si.

Daniel le a rualpi pawl in harsatnak lakah kan um tian thei. Curuangah Pathian hnenih an rinumah cunsiangpahrang ih thuneihnak hnuaiah dam khawsuaktheinak dingah thilmaksak tuahnak siarlo a um lo.Cuihtlunah buaithlak zetmi cu Babulon ah milaihminthannak hngilhlo nak dingah an tuah mi a um.Zungthiam pawlin Babulon biakinn kha mawizetin an sak, akhai aw mi pangpar hmuan khal a um. Cun Eufrate tiva pikha khawlipi sung hmuahhmuah a luang ih cuih tiva in anmilem mawi ngaingai ih ropitnak kha a langter. Cun Danielle a rualpi pawl kha saltaang an sinakin luatihsiangnpahrang parah mirinum an sinak langter dingahupatnak pek dingah hnekmi an si. Sunlawinak lamlian thlunih zumnak phatsan a ol ko lo sawm?

Tlangval pali pawlin dungsiip dingih an thununnakah thuthencatnak an tuahmi ziangvek in saw an sim?Khamivek harsatnak ziangvekin saw na tong?

TLAWNGKAI NIHNIH January 7TUMRUHNAK

Daniel 1:7-20 siar aw. Hitawkah thil pahnih antuah mi kan hmu: Zalen zetih Daniel duhhrilnak le

Pathian tlangtlaknak a si. Ziangtluk in saw himi hi athupi?

Hebru tlangval pali pawlin Babulon pawlih hmin anpekmi ah poi an ti lo. Poi an ti khalah tuahthei mi an neilo, anmah an kawh awknak ah cun Hebru hmin an hmang.Khami kha Babulon thuneihnak le zu le sa le ti le rawl ihciahnehnak le ciahneh lonak men a si. Curuangah tlangvalpali pawl ih an duhhrilnak kha a poimawh bik.

Siangpahrang in an hmin a thlengsak khalah catlappar lawngah a si. Siangpahrang cabuai ih rawl an ei duhlonak phun hnih in a um. (1) Siangpahrang cabuai parih rawlkha a thianghlim lomi rawl an tel(Puithiam 11). (2) Khamirawl kha milem pathian hnenah hlan hmaisa mi a si ihcuih hnuah siangpahrang hnenah an pekih amah ih eithluh dingmi a si. Pumpelh theihmi le bum theihmi a siloruangah Daniel in sakhuanak thinlung put thawn fel tendilnak a tuah. Siangpahrang inn ih rawlin amah le a rualpipawl borhhlawh ter ding a duhlo ih raltha in a sim (Daniel1:8).

Babulon bawi upa le Daniel an biak awk nakah apoimawh zetmi thu mal lai a um. (1) Daniel in an mah hotuan bawipa ih dinhmun harsatnak a theihsak, curuangahhneksak dingah a dil. An mah sakhua lam hruaitu pawltih ruangah si lo in ei le in thawn mah lemah kilkhawiawknak kha ziangtlukin so a thathnem timi a langter. (2)Daniel in can tawite sung Pathian rinsanih thiltha tuahnakin thathnemnak a um ti a thei. (3) Ei ding thlaihnahthlairah le tidai thiang a hrilnak in sersiam lai ah Pathianin minung hrangah a pekmi rawl kha a langter (Semternak1:29). Daniel khal in himi ruangah a hrilnak a si ding.Dangduh rawl thawhnak in Pathian pekmi rawl hi ziangahsaw a that sawn?

Page 12: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

23 24

Pathian duhnak tauhtheinak dingah Daniel inzalen zetih duhhrilnak kha ziangah saw a thupi (Daniel1:9)? Duhhrilnak kan tuahnak dingah himi ihsin ziangsawkan zir thei? Pathian kan rinsannak in kan duhhrilnakah ziangvek in saw a thunun thei?

TLAWNGKAI NITHUM January 8MIFIM LE DOTLA

Daniel le a rualpi pawl kha an ruangrai zoh insiangpahrang khawnbawltu dingah siangpahrang ih hrilmian si. Lal inn ah khawnbawltu sidingah “dotla” le “mi piang”(Daniel 1:4 NKJV) hi siangpahrang ih duhdan a si. Amakzetmi cu biakinn sung ih thawinak rannung le hnatuan tukha “dotla” mi a si (Puithiam 22:17-25, Puithiam 21:16- 24).Babulon siangpahrang in Israel ih Pathian thawn a tahthimawk ruangah a lal inn ih khawnbawltu dingah dotla mi khaa hril. Khami sinak kha aruat lemlo a si mai thei, Danielle a phunpi pawl kha Babulon lalram hmaisan dingahPathian hrangah raithawinak nung le thianghlimah an pekawk.

Galati 2:19, 20; Mathai 16:24-26 le 2 korin 4:17siar aw. Harsatnak le tukforhnak tongcing in zum awktlakih nung dingah ziangso in sim?

Pathian in Hebru tlangval pali ih an rinumnak khaupatnak a pek, an hneksaknak ding nihra ni a thlenni ahsiangpahrang cabuai ih rawl ih cawmthat mi pawl hnak inharhdamnak lamah an tha sawn. Pathian in a sal pali pawlkha “zirnak le fimnak tinkim theihnak le thiamnak a pekhai; Daniel cun langnak le mang hmuahhmuah ahtheihnak nei” (Daniel 1:17 NKJV). Himi thilpek in Danielih simsung hnatuannak a langsar tertu a si.

Babulon pawlih rorelnak inn ah Pathian in asiahhlaawh pawlih zumnak kha a sunloih. Hi leitlunahharsatnak kan ton tikah fimnak in pe tu kha amah a si.Daniel le a rualpi pawl ih tonnun ihsin kan zatlang nunahthilhrampi asinak kha siatnak tlap ih eilo mi si dingahkan tuah theisung ih tuah dingah kan zir thei. Mipi hnenihsin a pakih um dingah kan zir lo, kan nunphung hiPathian rennak ah kan hmang ding. Daniel le a rualpi pawlkha nunphung zirhawknak, bumnak, le a diklomi thuanthuphuah cop zirhnak karlakah an um nan rinum in an umringring.

Kan umnak hmunkip ah harsatnak kan tong ihnunphung le zatlangnun in kan zumnak in ciimbuai hmansehla a poi lo. Nan nunphung in siatnak lamih ciimbuainak a langko ding. Ziangtluk in saw kha pawl kha ka dotiah nangmah ten sut awk aw?

TLAWNGKAI NILI January 9CAMIBUAI PI

Daniel 1:17-21 siar aw. Tlangval pali ih an hlawh-tlinnak san kha ziangso a si? (Job 38:36, Thufim 2:6, Jiem1:5 khal ah kan hmu thei).

Heru tlangval pali pawl kha “Babulon phunsangtlawngah” kumthum an zirtheh hnuah siangpahrang hmaiah camibuai pi phi dingah an hruai. Tlawngta dang pawl hnakin an harhdamnak a that hleiah fimnak le theih-thiamnakah mi an hluan. Curuangah an pali in hmakhat teahsiangpahrang in hnatuantu ah a lak. Himi “fimnak letheihthiamnak ah” milem be pawl ih zirmi pawl khal a huaptheh ti kan theih a tul. A phunphun in an zir ih an zirmi pawlkha an thei fel theh, nan an zum in an pom thei cuang lo.

Page 13: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

25 26

Nebukhanezar ih ruahnak ah cun tlangval pali pawlkha zirhnak hmuahhmuah an theh hnu ah cun lal inn ihkhawnbawl tu dingah le lal cabuai ih rawl pawl tawmpidingah an zirh ngah ding tiah a ruat. Asinan Daniel le arualpi pawl cun an thunun aw theinak an langter ih Babulonih thiltuahdan pawlah veimi an neih lo nak kha fiangtenan langter. An theih mi cu ziangkim hi Pathian hnen ihsinkan ngah tiah an ti. Pathian in amah rinsan tu pawl hrangahan tulmi a tuahsak thei timi ah an nun cawn tlak a si.Pathian fa kansinak hloral dingah cozah zirhnak le mediaih in ciahnehnak le in thunun theinak dingah kanthinphan ding a um lo. Harsatnak le dodal ih hronak khalahPathian in amah rinsan tu cu a kilhim thei ti kan theifiang. A thupi bikmi cu duhhrilnak tha tuahnak le kantonmi harsatnak kha zumnak thawn kan hmaisan a tul.

Daniel bung 1 kan zoh tikah Pathian thuhla apoimawh mi tampi kan zir: (1) Milai san thuanthu ah thuneitu kha Pathian a si. (2) Pathian ih pekmi fimnak in kankiangkap ih a ummi thilthalo hmuahhmuah kha kandawihlothei. (3) Pathian in amah rinsan ih amah tihzahnak nunneitu kha a cawmawi.

Himi bung anetnak lamih alangter mi cu “Danielcu Sairas siangpahrang ih lal kum akum khat nak tianghna a tuan.” (Daniel 1:21 NKJV). Himi hmunah Sairas alangnak kha sal an cannak can hmuahhmuah sung ihsinruahsannak an ngahnak can a si. Sairas kha Israel pawlzalennak petu dingah le Jerusalem ih tlungter tu dingahPathian hrilmi a si. Himi bung hramthoknak ah zatlaknakle saltaan nak in a thok ih a netnak ah khua le ram ihkirsal nak ding ruahsannak thawn tlangkawmnak a tuah.Himi in mangbang vansangihkan um lai can khalah kanpathian in ruahsannak sangka in onsakih tuarnak phenihlungawinak le hmaihngalnak a ummi in hmuh ter.

TLAWNGKAI NINGA JANUARY 10RUAHBET DING: “Daniel le a rualpi pawl kha thalai an silai ihsin Babulon ah an thleng ih Izipt ram ih Josep hnakin an dinhmun a tha sawn. Cun nuncan le thinlungputzirhnak ah harsatnak siava an tong lo. Hi tlangval pawl khaan mai ramah siangpahrang tufa pawl an si ih an khua leram hnak ih ropi sawn mi khawlipi ah an thawn. Cuihhmuncu leitlun ih siangphahrang sangbik umnak hmun a si ihsiangpahrang khawnbawltu dingah zirhmi an si.Nuamcennak lal in ah cun nun ziaza siatsuah nak dingtukforhnak a nasa zet. Jehovah a betu pawl khal Babulonah salah an taangih Pathian biakinn sungih Pathian bungbelpawl khal Babulon pathian pawl ih biakinn ah an ret.Siangpahrang khal Babulon kuttangah thawngthlak a si.Hebru pawlih sakhuanak le nunphung hnak in Babulonpawlih sakhuanak le nunphung a cungnung sawn ruangahnehnak kan ngah tiah uangawk nak ah an hmang. Khavekdinhmun ah an umnak kha Israel pawlin Pathian ih kawhnakle a thukhaam pawl an hnong ruangah a si ih mualpho nakngaingai a si. Pathian in Babulon hnenah cungnungnak apek ih zawnlung ih um in a thianghlimnak kha langter aduh. Himi hi rinumnak kaihnget tu hnen lawngah pek a sitiah a phuang. Ellen G. White, Education, p. 54.

RELTLANGDING:

1. Nan kiangkap kkhrihfa pawl ih harsatnak an tonminunphung a phunphun ih thuhla rel tlang uh.Ziangpawl saw an si ih kawhhran in khami ihsinziangsaw kan zir thei?

2. Daniel le midang hrang ah thurin ihsin dungsiip a olzia kha ruathnik. Cuihtlunah Babulon pawl kha

Page 14: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

27 28

nehtu an si. Judah miphun pawl kha an nehmi a si.Israel Pathian hnak in Babulon pathian a ropi sawnti dingah a remcang zet. Cuih thuhla cu Daniel le arualpi pawl in pommai a tul ko lo sawm? Himi thuhlaah a tangih Bible thutak pawl kha an kaihngetmi asi ih dingsuak thei dingah ziangvek in saw abawm?(Jeremiah 5:19, Jeremiah 7:22-34). “Tlaitluanthutak” theihnak le Bible theithiamnak neih athupitnak ziangsaw in sim?

3. Kan renmi Bawipa ih nunziaza ah rinum ih umnak hikan rinumnak hmutu pawl hrangah ziangruangah sawa thupi?

ZIRLAI 3 January 11-17

THUTHUP IHSIN THUPHUAN NAKAH

SABAT TLAILAM January 11

TUZARH SIARDING: Daniel 2:1-16; Tirhthlah 17:28; Daniel2:17-49; Saam 138, Johan 15:5, Danpeksalnak 32:4; 1 Peter 2:4.

BIBLE CANG KEN: “ Daniel in Pathian hmin cu kumkhuain thangthat siko seh; ziangahtilefimnak le cahnak cu amai ta a si tiaha ti.” (Daneil 2:20 NKJV).

Tidai ih a kulh thehmi Greenland kha kiltin ahvurtlang a um. A fate deuh mi vurtlang pawl kha khatlamah an luangih hmundangah a tumpi pipawl an luang.Vurtlang fate pawlkha tidai par hmuntinah thli in a sep iha tumpipi pawl kha tipi thuanthum panin dingten an fehrero. Leitlun miphun lalram dingsuak nak le tlaksiatnakkha tidai parah thli in a sep reromi vurtlang pawl vek a si.Thli hi a thleng aw rero ih simsung theihlo milai thinlungruahnak kha a khih hmuh. Hmunkhat ih a ummikha thlipile totho vek asimi thunei deuh pawlin hmundangah a sepih, hngelhnget deuh le thilti thei deuh pawl kha tipithuanthum pan ih a fen rero mi thawn an bang. Khamikha Pathian thuneinak le fimnak ih cangvaihnak langtertu a si. Ellen G. White ih a sim mi cu “Arsi tampi pawl in anmai fehnak lam zin in ni kha an hel rero. Cun Pathian ihtumtah kha a can te ah a kim ter, a rangtuk lo ih a tlai dahlo ti kan thei.” Desire of Ages, p. 32. Lalram a dingsuak nakle a siatnak hi ram uktu lal pawl ih thinlung thencatnak

Page 15: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

29 30

ih hruainak ah milai cu an seep aw dualdo. Daniel 2 ih alangmi vek in Pathian in milai san thuanthu kha anettiangin a fehpi rero.

THAWHSAL NI January 12PATHIAN IH LUAHKHAHNAK

Daniel 2:1-16 siar aw. Bawipa in siangpahrang khamang a pek ruangah Hebru pawl in buainak ziangsaw antong?

Hlan lai ah cun mang hi a rak thupi zet.Mang anneih tikah hmai lamah siatnak an ton dingmi le thatnakan ton dingmi langter tu a si. Nebukhanezar ih mangkha arathleng dingmi thil khihhmuhnak a si nan an theitheinawn lo ruangah thin lung buai in a um. Babulon mifimpawl in mangih a tican kha pathian an biak mi pawl ih simdingah an beisei. Asinan Daniel cabu ih himi mang thuhlaah cun siangpahrang in a mang a hngilh ruangah tuahtheimi an nei lo. Mangkha an hnenah sim sehlasiangpahrang lungkimdingah an let thei ko ding.Mifim pawlin amaksak mi siangpahrang ih mang thuhla an sim theilotikah a pom theinak dingah an nor”taksa ih a um lomipathian pawl dah tilo, siangpahrang hmaiah hithil a simtheitu zohman an um lo ding”(Daniel 2:11 NKJV).

Beidonnak thawn a cimbuai ih siangpahrang inmifim hmuahhmuah that theh dingah thu a pek. Khaveknun rawng le rapthlak hi hlanlai thuanthu ah a umdah lo.Thuanthu ih a langter mi cu Darias I nak in phiarruknakruangah puithiam hmuahhmuah kha that theh dingah ati ih cu le Xerxes in lilawn asiatmi sak tu mithiam sanghmuahhmuah kha a that. Nebukhanezar in himi thu asuah tikah Daniel le a rualpi pawl kha tlawngkai an thehih siangpahrang ih mifim pawl lakah an luh pek te a si.

Himi thuhla ah siangpahrang in an nih khal a zuah cuanglo. Himi thahnak thusuahnak kha hmakhat te ih thilthlenga si. Daniel le a rual pi pawl khal an luat lo. “Daniel hifimnak le khawruahnak tha a nei ih”(Daniel 2:14) ruangahArioch kha a pan ih thah dingih thupek suahmi kha canmal te pek hrih dingah a dil. Cule Daniel in siangpahrangih a maksak mi mang kha hrilfiah dingah can malte pekdingah a dil. Siangpahrang in mifim pawl kha can khawtlaiter dingah a siang lo, asinan Daniel ih dilmi cu a pek.Khamithuthup kha milai ih simfiang thei a si lo tiah mifim pawlinan simmi kha a pom ve. Khami mang kha Pathian cun ahrilhfiah thei ti profet in a thei ih a zum.

Pathian in cencilhnak kha zirsang pawl in an simtheu sersiammi ihsin a danglam nasa ih Pathian in khamia thup ringring. Pathian in Nebukhanezar kha mang apekih kha mi ihsin Pathian ih luahkhat nak thu ziang soin zirh? (Tirhthlah 17:28 khal ah a um).

TLAWNGKAI NIKHAT January 13THLACAMNAK

Daniel in hmakhat te ah a rualpi pathum khathlacam nakih can hmang dingah a sawm. Pathian in mangkha in simfiang loah cun in that thotho ding tiah a sim.Buainak nasa zet kan ton tikah Pathian kha thubuaihnakin a tumsawn ih thubuai cingfel theitu a si ti kanthei ding.

Daniel 2:17-23 siar aw. Thlacam tu pawl in an dilmithil phunhnih kha ziangsaw an si?

Thlacam nakih dilmi thilphunhnih kha himibungah a ngan.Daniel ih a thlacamnak ah Pathian in mang

Page 16: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

31 32

ih a umdan le a hrilhfiah pek dingah a dil (Daniel 2:17-19).Daniel le a rualpi pawl ih an sammi thlacamnak cu “Danielle a rualpi pawl cu Babulon mifim dang pawl hnenah anhloral lo nak dingah himi thuthup thu ah Pathian ihlainatnak an dil.” (Daniel 2:18 NKJV). Pathian in zangfahan dilnak kha a theihsak ih siangpahrangih mang le ahrilhfiah nak kha a pek. An thlacamnak a theihsak vekinPathian kan rinsan ngaingai ah cun vanpathian in kanthlacamnak kha in theihsak ve ding. Ziangah tile Danielbiak mi Pathian kha kan Pathian a si.

Pathian in zangfah an dilnak kha a theihsakruangah Daniel le a rualpi pawl kha Pathian hnenahlungawi thu an simnak le thangthat nak in thla an cam.Leitlun ih san thuanthu le leitlun thil ziangkim kha Pathianih thuneihnak ih uk mi an si ih fimnak hrampi khal a siruangah Pathian an thangthat. Himi ah a poimawh zetmizirlai kan zir. Thil ziangkim hrangah Pathian hnenahzangfah dilnak thla kan cam mi kha in theihsak ruangahPathian hnenah lungawi thusim in thangthat thlacamnakkan tuah theu maw? Jesui tonnun ah phar pahra pawl inmilai hi lungawi hna thiamlo an sinak a lang ter. Pahrapwl kha Pathian ih damter mi an si. Asinan Pathianthangthat dingah pakhat lawng a kir (Luka 17:18). Danielin thlacam hlawhtlin ruangah lungawi thusim ih Pathianthangthatnak tuahnak lawng in sim lo ih Pathian hnenahthlacam dan kha in kawhhmuh. Pathian rinsannak nei inan hnenah thla kan cam tikah a thabik in tuahsak. Cumiih lungawi thusimnak le thangthatnak a suahpi.

Saam 138 siar aw. Na kiangkap thil ummingaihsak lo in Pathian ih in bawmnak ruangah lungawithusim thlacamnak ziangvekin saw kan tuah thei ding?

TLAWNGKAI NIHNIH January 14MILEM THEN KHATNAK

Daniel 2:24-30 siar aw. Kan theih ringring dingaha thupi zetmi Daniel in ziangsaw in sim?(Johan 15:5).

An thlacamnak theihsak nakah siangpahrang ihmang la a hrilhfiahnak kha a pek Pathian in a pek. Danielin himi thilmak hi “van Pathian” pekmi asi ti khasiangpahrang hnenih simding a hreh lo. Mangle ahrilhfiahnak a sim hlanah Daniel in siangpahrang hnenahnehhnu ah ziangthilsaw aum vivo ding timi na ruat ihihkhun ah itthat theilo in na um tiah ati. Himi thucah khapom thei dingah cipciar zetih simmi a si. Ziangahtile himithucah hi siangpahrang lawngih theih dingmi kha Pathianthilti theinakin Daniel hnenah a thleng.Daniel in mangihthil ummi kha siangpahrang hrangah a poimawh tuk mi asi ruangah a hnuah buainak um lo ding in a sim.

Daniel 2:31-49 siar aw. Nebukhanezar ih lalramcemnetnak thu mang in ziangsaw a sim?

Mang ih milem ih a cungnungbik lu kha “suithianga si, a awm le a baan pawl kha ngun a si, ih atai le a cawncu dar ih tuahmi, a ke pawl cu thir ih tuahmi ansi ih a kezaphak cu a hrek thir, a hrek tlak lei ih tuahmi a si.” (Daniel2:32,33 NKJV). Culaifangah lungto in “milem pi ih ke ah asut ih”(Daniel 2:34) milem pi cu a parh theh ih thal ih thliin faanghi a semhlo vek in ahlo theh. Daniel in khami thilriphundangdang ih a hmuhsak mi kha san thuanthu ih afehpi rero mi hlawhtlinnak a ngah mi lalram a sangsang iha um dingmi pawl an si tiah a sim fiang. Nebukhanezarhrangah cu thucah kha a fiang zet: Babulon kha an zatelakah a cakbik le ropi bik a si. Cumi san a cem cun lalramdang a ding leh ding. Cule lalram pawl cu a sangsangin

Page 17: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

33 34

F-3

pakhat hnu pakhat an ding vivo dingih a netnak ah an zateaiawh in lungto lalram kum khua hmunmi Pathian lalramkha a ding ding.

Milai ih thil titheinak pawl kha a langte le hloralthei an si kha zoh aw. Jesu hnen lawngah ruahsannakkan neihnak thu ziangsaw in zirh (Johan 6:54, 2 Korin4:18)?

TLAWNGKAI NITHUM January 15MILEM THEN HNIHNAK

Milem le a hrilhfiahnak kha siarsal aw (Daniel2:31-49). Pathian in milai san thuanthu a rak hmuhlawktheinak ziangsaw in sim?

Nebukhanezar mang kha simsung thu a tlangpi inle tahfung vekin a langter ih Daniel 7, 8, le 11 pawl in cipciarin an sim. Daniel bung 2 hi thil umdan tlangpi simnaksimsung thu asi ih bet tulmi a si. Khami kha thuthup phuanlangmi a si. Hmailam canah thilthleng a um rero dingmiPathian ih a hmuhlawk theinak langter mi a si.

1. Sui lu: Babulon hmuhsaknak a si (626- 539 B.C.)sui lalram a simi Babulon lalram hnakih thunei thei lemilian neinung lalram an um loti a langter. Bible in “suikhawlipi” tiah a ti(Isaiah 14:4) cule “Bawipa kutih suikhuathai” tiah (Jeremiah 51:7; le Thuphuan 18:16 zohthimaw). Hlanlai thuanthu ngantuHerodotus ih simdan ah cunkhami sanah sui a tam zetih an khawlipi khal sui ihceimawimi a si tiah a ti.

2. A awm le baan ih ngun: Medo-Persia lalram kha(539-331 B.C.) ah a dingsuak ih an sunlawihdan kha sui a

tluklo ih a nepdeuh mi a si. Medo-Persia in Babulon ihropitnak kha tluklo. Medo-Persia pawl in siah an laknakah ngun kha an hmang ruangah ngun san tiih langter mikha a mah thawn a kaih zet.

3. Taai le cawn ih dar: Grik lalram khihhmuhnak asi ih (331-168 B.C.) ah an ding. Ezekiel ih langter danahcun Grik lalram sanah thil an lei awk tikah tangka hmanglo in dar thawn an thlengawk theu. Grik ralkap pawlih anral hreihriam le ralthuam hmuahhmuah fei le naam lephaw khal dar ih tuahmi an asi. Herodotus ih simdanahcun khami kha Izipt lal Psammetichus I in Grik miphuntilawng par suamhmang pawl a hmuh dan cu “dar milaipawl tifinriat ihsin an ra tiah a ti”.

4. A ke ih thir: Rome miphun langternak thawn ankaih aw zet ih (168 B.C.- A.D 476) ah an ding. Daniel ih ahrilfiah danah cun Rome lalram ih thuneihnak khadenkhuai nak thir thawn a tah thim. Himi lalram hi anetabik lalram le can awhrei bik lalram asi. Lalram khathir ih a tahthim mi kha a dikciah mi a si.

5. Ke zaphak a hrek thir a hrek tlaklei: A.D. 476 ihRome ram thendarh thehmi a langter ih an lalram khaJesui ratsal tiang a awh ding. Rome lalram sawprawp thehih a kekkuai hnu ih thilthleng dingmi a langter mi kha ahrekthir a hrek tlaklei a cokrawi aw mi kha a si.Europe(Zurup) ram thendarh aw thehmi kha kom aw saldingah mitampi pawl in a zuam rero. A tui zurup ramdinkhawm ih lal sung tefa pawl kha thitumnak thawnrualremnak tuahsal ih kom aw sal ding tumtah nak thawnan tuah nan an hlawhtling thei lo ih hitivek in Pathiankumkhaw lalram a din ni Jesui rat ni tiang an um ding.

Page 18: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

35 36

TLAWNGKAI NILI January 16LUNGTO LALRAM

Daniel 2:34, 35, 44, 45 siar aw. Lei lalram cemnet-nak vawrtawp thu ziangsaw in sim?

Mang ih a tumtah mikha “ni neta ah” (Daniel 2:28)ziangsaw a thleng dingtimi a si. Thir le tlaklei lalram khacak zetin neinung zet hman sehla lungto lalram hrangahthathnemnak a nei lo. Himi sanah minung ih thilthartuahsuaknak hi thangso zet ko nan mang ih lungto khaminung kut ih tham lomi a si ruangah lungto lalram khaminung hnatuannak in thathnemnak a peklo nak kha alangter. Thir le tlaklei rawi awmi san hi cannetnak tiangin a um ding. Lung ih a khihhmuhmi lalram kha kumkhuain a hmun ringring ding. Khihhmuhnak ih lung kha Pathiansim duhnak a si (Daanpek salnak 32:4, 1 Samuel 2:2, Saam18:31). Lungto timi kha Messiah Jesu khihhmuhnakkhalah hman a si (Sm 118:22, 1Peter 2:4, 7). Himi lungtohi Pathian lalram kumkhaw hmuhmi siarlo thimding a umlo.

Mihrek khat in lungto ih lalram kha leitlunah Jesuirawng a bawl laiah a ding tiah an ti. Leitlun khua zakipahthuthangtha thehdarhnak hi Pathian lalram din nak a sitiah an ti. Cun lungto ih lalram kha leitlun lalram palipawlih san a cem hnu then darh aw thehnak lalram timimilem ih a ke zaphak san lawngah a ding ding. Himithendarh aw thehmi uknak kha zabi pakhatnak ah a thlengfamkim ih lalram a pali nak san Rome uk san ah khan a siih Jesu in leitlunah thuthangtha sim in hna a tuan lai asi.

Cuih lungto kha tlang tumpi ah a cang. “Cun milema sukuaitu lungto cu tlang tumpi ah a cang ihleitlun pumpia khat theh (Daniel 2:35 NKJV). Khami tlang kha Zion tlang

Pathian biakinn um nak hmun a si ih thlunghlun san ahleitlun ih Pathian thuneihnak ih uknak hmun kha a si. Amak mi cu lungto kha tlang ihsin a ril ih amah lungto lalakha tlangah a cang. Cuih tlang cu Bible cangih simdan ahcun a rak um zomi kha a si. Khami kha Van ihhmunthianghlim umnak Zion tlang khihhmuhnak a si ding.Cuih hmun ah Khrih in kumkhua hmun mi a lalram khaa din ding. Khamikha Jerusalem kulh sungah a um ih Vanihsin leitlun ah a tum leh ding (Thuphuan 21:1- 22:5). Himilalram hi a tawpkhawk tiang ih a famkim nak hmuh a siding.

Daniel 2 ih lalram pwl kha a dikciah in a thlengfamkim. Kumkhua a hmun mi Pathian lalram simsungthu ih a sim mi kha zum theinak ding hi a dik le fimthlaka si tiah ziangah kan ti thei? Himi simsung thu pom lo hiziangruangah atthlaknak kan ti thei?

TLAWNGKAI NINGA January 17RUAH BETDING: Daniel 2 ih in zirhmi milem ih sui, lengun le thil dang pawl khasumdawnnak huham a si. Milemih dar le thir kha ral thilthuam le khukheng beel pawltuahnak ih hman mi a si ih, hlanlai leitlun ah fimthiamnakle ramsung sumdawnnak tumtah nak a si. Khami milemin milai le a tuahsuak mi hnatuan pawl fiang te’n a simnak a si. Milem ih a ruangpum then pawl kha leitlun lalramhlawhtlinnak a langter ih a netnak ah remawk lonak innineta ih milai santhuanthu a luah khat.Lungto kha “milaikut tello in” (Daniel 2:45 NIV) danglam zetih a langmi a si.A langte ih a ummi leilungminung um nak hmunahthiltithei Pathian huham a caambang ringring.

Cule “mit ih hmuhthei lo, milai san thuanthu ahbuai zet ih ral awk nak le do awknak kha a um ding. . . . . .Kha pawl phenah Pathian a um tiah Daniel in fiangten in

Page 19: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

37 38

sim. Van ihsin a thlir ih a tha thei bik in a tuah.” WilliamH. Shea, Daniel: A reader’s Guide (Nampa, ID: Pcific Press,2005), p. 98.

RELTLANGDING:

1. Pathian in thuneihnak tawpkhawk a nei ih a netnakah thil ziangkim sunlawinak a thlen ding timi hibuainak le retheih zonzaihnak ramah thu theihtleia si. Sualnak ram leitlunah retheih tuarnak deemter ding ih bawm theinak dingah thiltha tuahdanziangvek in saw kan hawl thei ding?

2. Daniel ih a miphun pawl suasaam thehtu milem biahruaitu hnenah rinumnak langter dingah taima zetinDaniel le saltaang pawl hna an tuan timi ziangvekin saw kan sim fiang thei ding?

3. Kan hmuhmi vekin leitlun khua zakip ah thuthang-tha thehdarhnak kha milai kut tello ih lungto rilmi(Daniel 2:35 NKJV) ih a langter mi a si tiah an ti.Khami thuhla kha ziangah saw a dik lo kan ti thei?Lungto ih a sutkuai mi miphun pawl kha hmuhdingumlo in thli in a seem hlo theh. Cross dunglamahthilthleng lomi ziangsaw a um? Cuihtlunah mihrekkhat pawlin lungto ih lalram kha kawhhran thawnlangter an tum. Milai thuneihnak hnuai ah lungtoih lalram langternak an tuah mi hmuahhmuah antlolh theh. Leitlun hmuahhmuah kha lei lalram in aluah khat theh. Jesui rat tikah simsung thu ih a fehpimi kha a vawrtawp a thlen ding. Lungto ih thuhlahrilhfiahnak kha Ziangruangah Jesui ratsalnak ninetabik ni lawngah a thleng famkim ding?

ZIRLAI 4 January 18-24MEIPI SUNG IHSIN SIANGPAHRANG INN AH

SABAT TLAILAM January 18TUZARH SIARDING: Daniel 3; Thuphuan 13:11-18;Suahlannak 20:3-6; Daanpek salnak 6:4; 1Korin 15:12-26;Hebru 11.

BIBLE CANGKEN: “Kan renmi kan pathian cun meipi alhsung ihsin in runthei. Maw siangpa-hrang na kut sung ihsin khal inrunsuak ding.”(Daniel 3:17 NKJV).

“Tlangval pali pawl in an zumnak kha miphunhmuahhmuah hnen ah an phuan thei nak dingahthiangthlarau ih luahkhat mi an si. A nungmi Pathian dikkha an biak. An zumnak langter dingah khabe themthiaman si. Milem be pawl in thuneihnak thawn an thununnaklakah an biakmi kha a ropi zetmi Pathian a si tiah a siahhlawhpawlin an langter a tul. Amah kha an biak mi le a tihzahmiumsun a si. Milem biak sakhua nak kha an hrangahzianghman lo a si ih an ruahnak khalah a um lo, an nun khala humhim thei lo. Himi zirlai hi ni neta ih kan tonnun lamhruaitu a si. Ellen G. White, In Heavenly Places, p. 149. Himibiaknak thawn peh aw in a hnu ah kan ton lai dingmi pawlkhal a si.Bible ih simdan in ni neta ah cun leitlun thansonakih fehdan in mipi lungkimnak thawn thuthen nak an tuahding. Himi thuanthu kan zirmi vek in Pathian mithianghlimpawl in kan ton dingmi a si.

THAWHSAL NI January 19SUI MILEM

Daniel 3:1-7 siar aw. Milem pi tuah dingahziangvek in saw an forh?

Page 20: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

39 40

Mang ih langnak a hmuhhnu can reipi ah milemtumpi kha an tuah. Siangpahrang in a mangkha ahngilhthei lo. Khami ruangah Babulon lalram thu neihnak khaadangih thleng tulmi a si.Siangpahrang in sui lu si lawngkha alungkim loih milem tumpi a pumpi in sui ih tuahtheh a duh nak khasanthuanthu hi a lalram in luahkhatseh ti a duh.

Himi porh awknak in milem tumpi tuah dingah athinlung a coktho ih Babel innsang sak tertu khal himithinlung put a si. Cule an duhawktuk ruangah Pathian khalan zuam ngam. Nebukhanezar in porhawnak ding a nei lo.Babulon siangpahrang a si ih thil tampi a tuah, a lalramkha a hloral leh ding timi kha a nun ah a pom thei lo. Himihi a cawisan awk tumnak a si ih a ukmi pawlin an rinsantheinak dingah a sangbik a phutih a thu neihnak langtertu ah milem tumpi a din. Milem pi kha siangpahrang orpathian lanngtertu a si. Hlanlai ihsin thok in uknak lesakhuanak thleidan hi a har timi kan theihthiam nakdingah a si.

Kan theih dingmi cu Nebukhanezar kha Pathiannung theithei dingah cantha voihnih a ngah. A hmaisa ahHebru tlangval pawl a hneksak ih Babulon mifim pawl hnakin a lethra ih an fimthiamnak a hmu. Cuihtlunah mifimpawl in a mang an sim theilomi kha Daniel in a thinlungruahnak le a mang le a hrilhfiah nak thawn a sim. Cule anetnak ah siangpahrang in Daniel ih Pathian huhamneihnak kha a thei. Asinan a makmi pakhat cuNebukhnezar kha thurin zirlai a zir zo nan milem biak nakhnen ihsin a venghim aw thei lo. Ziangah saw? A porh awktuk. Misual pawlin kan thilri le fimnak hi hmakhatah ahloral thei timi theihkan duh lo. Nebukhanezar vekin maihnatuan mi lawngah thinlung an pek, an hrangahthlawsuah vanluhnak kha sullam neilo ah a cang.

Nebukhnezar vekin theih harsa bumnakthangsungah awklo dingin ziangvekin saw kan zir a tul?

TLAWNGKAI NIKHAT January 20PATHIAN BIAK DINGAH KAWHNAK

Daniel 3:8-15 le Thuphuan 13:11-18 siar aw. Danielsanah ziangsaw a thleng? Hmailam canah ziangsaw athleng ding? An bang awknak ziangsaw a si?

Sui milem kha Dura phai rawnah a ding ih a hminkha akkadian ti a si ih a sullam cu “ruhkulh nei khua” ti asi ih a tum ngaingai mi hmun thianghlim tiah ruah mi asi. Culawng a silo in biak theng kha tha te’n a lang theinak dingah a kiangnai ah meipi a um. Bbabulon pawl ihrimawi kha pathian biaknak ih anhman mi a si. Awn mawiphunsarih an hmin ngan a si ih biaknak phung tuahdanthathnemnak dingah le famkim nak dingah a si.

Tuisan ah nundan thar, ruahnak thar lak dingahkawh kan si ih Pathian thu ih inzirhnak a thuneihnakihpek awknak phatsan in amai sanah nehtu babulon lalramthlawppi dingah a kapkip in denmi kan si. Culai fangahkhawvel nuamcennak ih zelbuai mi kan siih sersiam tu tasi dingah a tawpkhawk tiang a laman kan tang ringringding.

Simsung nithla reldan in leitlun san thuanthu ihni netnak lamah kan um. Thuphuan 13 ih a simmi culeitlun ih a ummi hmuahhmuah kha sahrang milem bedingah kawhmi an si. Khami thuhla ah “mi hmuahhmuaha tum a sen in, milian le misiatha, mi luat le sal pawl cuan kut vorhlam le an cal ah hminsinnak a neih ter.”(Thuphuan 13:16 NKJV).

Page 21: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

41 42

Milai dinhmun phunruk kha sahrang ih milem-thlawp pi dingah a simmi cu” mitum le mite, milian le rethei,miluat le sal” pawl an si. Sahrang ih nambat cu 666 a si ih,khami in nambat 6 langter tu a si. Himi in Nebukhanezarih milem a din mi kha Pathian ih thiltuahdan zirnak ih anlangter dan ah cun Babulon kha ni neta ah an tuah salding (Daniel 3:1 ih kan hmuh mi cu milem ih a kauh landong ruk le a sanlam dong sawm ruk a si). Curuangah himihi Pathian in leitlun thuhla ah a thueihnak a hmang tikan thinlung in theihsuak kan tum ding.

Biak timi hi thil pakhat hmaiah va kun men khaa si lo, or mi pakhat hnenah thinlung zaten thlawp pidingah pek awknak a si. Theih harsa mi ziangsaw a umlai? Kan Bawipa hnak in thildang kan biak timi ziangsawa si?

TLAWNGKAI NIHNIH January 21MEI IH HNEKSAKNAK

An nau hak lai ah Jerusalem biakinn ih khawmnakrimawi pawl vek in an tuah ih Hebru tlangval pathum khamilem biak dingah siangpahrang in a nor. Cucingin lalramah lal khawnbawl an tuan thotho ih siangpahrang hnenahrin um in an um. Pathian lamtang sian duh ruangah cankhiah nei in milai hnenah an rinum nak an langter.Siangpahrang kha rinum zetin an rian thotho ih khawnbawltu rinum an si nan an puai ah an tel lo.

Suahlannak 20:3-6 le Daanpek salnak 6:4 siar aw.Hi pawlin khoh zetih an ding theinak dingah himi Biblecang in ziangsaw a pek?

Siangpahrangih thu a thluntu hmuahhmuah cunawnmawi tummi an theih tikah sui milem pi hmaiahbokkhup in an kun. Shadrach, Meshach, le Abed-Nego te

pathum lawng hi siangpahrang ihthupek el ngam tu an si.Cuih thu cu Babulon pawl in siangpahrang hnenah antheihter loh li. An ral pawl cun siangpahrang ih thinhengau aw kha theih an duh: (1) Tlangval pathum khasiangpahrang in Babulon ram then uktu ah a retmi an si.(2) Judah tlangval pawl in siangpahrang ih pathian pawl anrian duh lo. (3) Siangpahrang ih din mi sui mi lem khal anbe duh lo (Daniel 3:12). Asinan siangpahrang in tlangvalpathum pawl kha cantha a voihnih nak a pek sal.Siangpahrang in an thinlung thum aw sal in milem hmaiahkun seh ti a duh. Cumi an duhlo ah cun meipi sungah hlonding an si. Nebukhanezar ih ngennak tawpkharnak ih aau suah mi cu: “Ka kut ihsin a lo runhimtu ding cu ziangPathian saw a si? (Daniel 3:15 NKJV) tiah a ti.

Pathian ih ralthatnak pekmi thawn siangpahrangan sawn mi cu: “Cuti a si ahcun, kan renmi Pathian cunmeipi alh sung ihsin in run thei ih siangpahrang kutsungkhalin in run ding a si. Cuti a si lo hmanah, mawsiangpahrang na pathian pawl cu kan rian lo ding ih, nadinmi sui milem khal kan be lo ding, tihi na hnenah kan lotheihter.” (Daniel 3:17, 18 NKJV).

An Pathian in a runhim thei ti an thei, himi thuhlaah Pathian in runhim dingih a tiamkam lo. Nung cinginmeipi sungih hlon an si ding khal an thei ko nansiangpahrang ih thupek kha an thlun duh lo. Khavekzumnak kha khui in saw an ngah?

TLAWNGKAI NITHUM January 22A PALI NAK PA

Daniel 3:19-27 siar aw. Ziangsaw a thleng? Meipisungih midang kha zosaw a si?

Page 22: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

43 44

Rinummi Hebru pawl lawng meipi sung hlonmi ansi. Nebukhanezar cu meipi sungih a pali nak pa a um vemiin a thinlung a buai ter. Siangpahrang in a thabik ih atheihmi kha a tongsuak ih a pali nak pa ih langdan kha“Pathian Fapa” (Daniel 3:25) a bang tiah a ti.

Siangpahrang cun sim ding dang a theilo hmanah apali nak pa zo a si ti kan thei. Sodom le Gomorrah siat hlanah Abraham hnen ah a lang ih, Jabbok tiva ralah Jakob abuan tu, hrambur hring alh sung ihsin Mosi a be tu khal asi. Amah kha Jesu Khrih asi ih hringnun a hman hlan ih alangdan a si. Harsatnak tuartu a mithianghlim pawl umpidingah a ra tu Pathian a si.

Ellen G. White sim mi cu” Pathian in amai ta atheihhngilh dah lo. A palai pawl meipi sungih hlon an siruangah, runtu Bawi amah rori runsuak dingah milaipianzia in a lang aw ih meipi sungah an tawivak. Bawipaium nak hmunah cun meipi sungkhal a nuam. Kangralthehthei meipi khal in thilti theinak an nei lo.” Prophetsand Kings, pp. 508, 509.

Isaiah hnen ah Pathian in a simmi cu “tidai na tantikah na hnenah ka um ding, cun tiva na kaan tikah na pillo ding; meisa lakih na feh tikah na kang lo ding, meihliokhalin a lo kang lo ding” tiah a ti(Isaiah 43:2 NKJV).

Hivek thuanthu hi ngai nuam kan ti, an zumnakruangah hremnak tuartu pawl kha thilmak tuah in a runve si lo tiah midang in an sut men thei.Isaiah le Zekhariahkha siangpahrang nunrawng ih thahnak tong an si ti a theitu khal an si ding. Bible sungih thuanthu ah siseh, tui kansan khalah, Khrihfa rinum zet pawlin harnak tihnung lakahan umih an nunnak a liam, Kha pawl ih an tuarmi thihnakihsin thilmak tuah in runnak a tuah lo. Hivek thil hi atlaitluan ih thilthleng a silo ti kan theih a tul.

Phundang ih kan sim ahcun Pathian ih mithiang-hlim pawl kha thilmak tuahnak ih rundamnak tuahsakmi sisehla thihnak timi a um lo ding (1Korin 15:12-26 ahzoh).

TLAWNGKAI NILI January 23KHAMI ZUMNAK IH THUTHUP

Shadrach, Meshach, Abed-Nego te’ih tonnun alangvekin kan mah le kan mah kan suh awk dingmi cu: Thiltitheinak a neimi zumnak ih thuthup kha ziangsaw a si?Milem hmai ih kun hnakin nung cingin meipi sungih hlonan hril sawnnak kha ziangah saw a si? Siangpahranghnenah pumpek aw in a thusuah mi vek in milem an biaktheinak dingah suanlam hawl htheinak phuntam pi an nei.Midang tuah dan vek in tuah sehla khoh zetin an ding theilo dingih an thi ngaingai ding.

Hebru 11 siar aw. zumnak timi ziangvek a si ti ahin zirh?

Khami zumnak thanlen theinak dingah zumnakkha ziang a si timi ka theih a tul. Mi hrekkhat cun Pathianhnen ihsin an thlacamnak sansakih a um tikah kanzumnak a pitling tiah an ti. Dawr ih an feh tikah mawtawretnak dingah thla an cam an va thlen tikah hmunhma anhmu ih kan zumnak a cak tiah an ti. Hmunhma umlo cananton tikah an zumnak a caktawk lo Pathian in kanthlacam mi hman a thei lo ti ah an ti. Khavek zumnak khathiamzetih Pathian hmantumnak a si ruangah tihnung mia si. Pathian thuneihnak le a fimnak kha an thei ban lo.

Zumnak ngaingai kha Daniel ih a rualpi pawl in anlangter Khavek zumnak kha Pathian thawn pehtlaihawknak le rinsannak ih thaman a si. Zumnak dik timi cu

Page 23: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

45 46

kan duhnak lamah Pathian hruaikawi nak a si lo. Pathianduhmi kan duh a tul. Hebru tlangval kan hmuh vekinPathian hnenah rinum ih um an duh ruangah siangpahrangdodal dingah thutluk nak an tuah. Thulun lonak ih thamanpoi salo in thutluknak dik an tuah ngam. Himi hi zumnakpitling nei mi umdan a si. Bawipai hnenah thla kan camtikah Pathian in kan hrangah a thabik in tuahsak ding tile ziangah saw hivek in thil a thleng ti kan theih lo laikhalah zumnak ngaingai kan neih mi kan langter ding.

Kan zumnak pitling thei nak dingah le a tumsawnmi harnak ih in ciimbuai canah a fate bik tianginkan zumnak pitling theinak dingah nitinten a kapkip inzumnak cangvaih nak kan tuah a tul. Hneksaknak hititham lo khalah siseh a poimawh zetmikhalah siseh kanhrangah a thupimi ziangah saw a si?

TLAWNGKAI NINGA January 24RUAHBET DING: “Dura nelrawnah Hebru tlangvalpawlih an tonnun kha a thupi zetmi zirlai kan zir dingmi asi. Kan sanah Pathian siahhlawh sualnak nei lo pawl khathilsual tuahtu ah le Setan ih cencilh mi duhhamnakmithil dawtnak le khawhmu lo khawpih thil atcilh pawl inan hrem ding. Thukhaam a pali nak Sabat kha thianghlimte ih ul tu pawl kha mipi thinheng tertu an si dingih anetnakah leitlun pumhuapin an lungkim cio mi thihnakthupek suah mi kha an tong ding.

“Pathian mithianghlim pawl hmai ah harsatnak cana thlen tikah zumnak phatsan tu silo dingah kawh a si.Mithianghlim pawl in amah lawng kha an biak mi a si ti anlangter ding. Khami thuhla ah an parih thilthleng ding anngaihsak loih sakhua diklo ih thlem hmin theih an si loding. Mi sual pawl ih thusuah mi ah thinlung tak ih rinumdingah thinlung ih beidong thei milai pawl cun kumkhua a

hmunmi Pathian ih thu a silo thil tenau ah an pumpek aw.Sal taannak or thawngthlak nak or thihnak an ton dingkhalah thutak an thlun ringring. Ellen G. White, Prophetsand Kings, pp. 512, 513.

RELTLANGDING:

1. 1 Peter 1:3-9 siar aw. Ziangah saw Pathian in mihrekkhat a bawm ih mi hrekkhat cu a runsuak lo ih atuarter? Midang thlacamnak a sang ih kan nihthlacamnak cu san in a um si lo? Thilmak tuahnak ihrunsuahnak a lang si lo, ziangah saw Pathian thatnakkan rinsan a tul?

2. Hebru tlangval pawl kha meipi ah thi in hloral tasehla zir theimi ziangsaw kan nei ding?

3. Ni neta ih thilthleng kan theih danah, athuhlaziangsaw a si? Ahminsinnak ziangsaw a si? Khamiin zosaw kan biak mi a si ti in sim? Sabat a thupitnakngaingai ziangsaw a si ih khami thuah ziangsaw insim?

4. sLuka 16:10 siar aw. Hitawk ih Jesui thusimmi inzumnak ih nun neihnak thu thei dingah ziangvek insaw in bawm?

5. Daniel 3:15 siar aw. Nebukhanezar in “ka kut ihsinlo runsuak theitu cu ziang pathian saw a si”? Khamikha ziangtin saw a phi na pek ding?

Page 24: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

47 48

ZIRLAI 5 January 25-31

PORH AWKNAK IHSIN HNUAIDOR NAKAH

SABAT TLAILAM January 25

TUZARH SIARDING: Daniel 4:1-33; thufim 14:31; 2Siangpahrang 20:2-5; Jonah 3:10;Daniel 4:34-37; Filipi 2:1-11.

BIBLE CANGKEN: “A hmuhsaknak cu an va maksak em!A mangbangza pawl cu an va nasa em!A lalram cu kumkhaw lalram a si ih, alalnak cu san khat hnu san khat ahmun.” (Daniel 4:3 NKJV)

A hmaisabik sualnak kha porh awknak ruangah aum. Cumi thil cu Lucifer in van mi pawl umnak hmun ihsinhmaisa bik a langter.Khami kha Pathian in Ezekiel hnenihsin hitin a sim “Na mawinak ruangah na thinlung apuarthau; na sunlawi nak ruangah na fimnak nasiat ter;leilungah ka lo hlon thla ding; an zoh dingah siangpahrangpawlih hmaiah ka lo ret ding.” (Ezekiel 28:17).

Lucifer tluk nak kha porhawknak ruangah a si. Atu khalah a porh aw ih hloral nak lam tluang zawhinPathian a dodal. Kan zaten sualfa kan si ih kan sinakziangkim hrangah Pathian rinsan ding kan si. Pathianhnen ihsin kan ngahmi thlawsuahnak tampi thawn thilziangkim kan tuah. Curuangah ziangah saw kan porh awkngam ding, hngalhngawng in kan um, or tluangkhawng inkan um tikah a ngaingai tiah cun kan tuah mi tinkim ahtangdor nak in a luah khat ding a si.

Nebukhanezar in hnuaidornak a poimawhnak khatheithiam dingah can tampi a nei. Meipi sungih a pali nakpa a lang lai a hmu nan a nun a thleng duh lo. Pathian in alalram kha a hnen ihsin a lak ih rannung nun a tawmpihnu ah siangpahrang in amai dinhmun fiangten a thei.

THAWHSAL NI January 26HIMI BABULON A ROPI KOLO MAW?

Daniel 4:1-33 siar aw. Siangpahrang parah ziang-saw a thleng? Ziangruangah saw?

Pathian in Nebukhanezar hnenah a voihnihnakmang a pek.Tuitum ahcun siangpahrang in a mang a hngilhnawn lo. Asinan himi mang khalah Babulon mifim pawl anhlawhsam. Siangpahrang in Daniel kha mangih ahrilhfiahnak phuan sak dingah a sawm. Sianpahrang ihmangah cun van tiangih a sangmi thingkung tumpi kha ahmu. Cule vancungmi in thingkung kha hau dingah thu apek. Leilungsungah a hram le a sumhmui lawng tanta awaparah dai tla seh tiah a ti. Nebukhanezar kha vancungmiih a mang a simmi ah a thinlung a buai. “Kum sarih sungmilai thinlung keng lo in ramsa thinlung sawn a keng ding.”(Daniel 4:16 NKJV).A thalo zetmi mang a si ti Daniel in athei ih fimthiam zetin siangpahrang ih manghi a ral pawlparah thlengsehla ka duh tiaha ti. Rinummi thucah kengtua si ruangah mangih thucah kha siangpahrang parah athlengdingmi a si ti kha a sim.

Bible ih khihhmuhmi thingkung kha siangpahrang,miphun hmuahhmuah le a lalram sinak famkim ih asimnak a si. (Ezekiel 17:31; Hosea 14; Zekhariah 11:1, 2;Luka 23:31). Siangpahrang hngalhngawng kha thingkungih tahthimnak kha a kaih awk tuk. Pathian hnen ihsin kaneih mi ziangkim ka ngah ti a theihsuah hlanlo

Page 25: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

49 50

F-4

Nebukhanezar ih thuneihnak, le uknak pawl kha ziang-hman lo ah a tuah sak.

Daniel 4:30 sirhsan in. Siangpahrang in a hmuhmiihsin Bawipa ih ralrin pekmi kha ziangah saw a theithiamlo?

Ziangkim hrangah Pathian parah a thum awk timihngilh thei dingah porh awknak in tihnung nak hmunahin hruai. Khami kha hmakhat te kan hngilh ahcunthlaraulam hrangah tihnungmi dinhmunah kan um thei.

Na nunah ziangtlukih famkim in saw na nei? Porhawknak um lo in ziangtin so na hlawhtlinnak na nuampithei ding?

TLAWNGKAI NIKHAT January 27PROFET IH RALRIN PEKNAK

Daniel 4:27 siar aw. Thilthleng ding thuhla ahralrin peknak um hlah sehla Daniel in siangpahranghnenah simding ziangsaw a nei ding? Ziangruangah?(Thufim 14:31).

Daniel in mang lawng hi a hrilhfiah lo Nebukhanezarkha a parih thilthlengdingmi ihsin tlansuak dingah ahmuhsak. “Curuangah siangpahrang bawipa, thu ka losimmi kha ngai aw sualnak tuah nawn hlah, a dikmi tuahawla mifarah pawl zangfah aw. Cuticun na thangso vivo ding”tiah a ti(Daniel 4:27 NKJV).

Nebukhanezar in Babulon ih a ropi zet mi inn le lopawl a sak. Pangpar hmuan, tilak nak, le biakinn zakhat lekhawlipi sungih inn tampi a sak, kha pawlkha hlanlai sanih thilmak ah an cang. Khami inn ropi le mawi pawl saknak dingah salnu salpa le mi rethei pawl hmuhsuamnakthazang thawn an tuah. Cuihtlunah lalram ih neihnunnakhmuahhmuah kha siangpahrang le a inn sungsang pawl

nuamnak ding hrangah a si. Nebukhanezar ih porhawknakin Pathian theihthiam theinak a neihter lo lawng silo in mirethei pawl le harsatnak a tong tu pawl hngilh dingah a tuah.Pathian in mirethei pawl kha a thathei bik in a kilkhawi.Himi hi amak lo siangpahrang hmaiah Daniel in ralrinnaka rak sim zo nan mi rethei pawl kha a ngaihsak lo.

Nebukhanezar hnen ih thucah kha a thar a si lo.Thlunghlun profet pawl in Israel pawl hnen ah minauta pawlhmuhsuam lo dingah ralrinnak a pek theu mi a si.Siangpahrang ih salkaih mi pawl ih an sualnak langsarpawl khal mi farah nauta pawl ih tulsam mi ngaihsak lonak a si. Khrihfa duhdawtnak langter tu bik cu mitlasamzawnruahnak kha a si. Khami thawn a ralkah mi cumaitanghmasialnak le mi tlasam le rethei ngaihsak lonakhi Pathian dodalnak a si. Mi rethei le tlasam kan bawmnakhi Pathian ziangkim neitu a si ti theihthiamnak neihnaka si.Cumi ih a tican cu kan nih hi neitu kan si lo ih Pathianih neihmi kilkhawi tu kan si tinak a si.

Kan neih sumsaw le thazang in midang bawmnakkha Pathian tihzahnak le Pathian siahhlawh kasi titheihthiam awknak a si. Pathian kha ziangkim neitungaingai asi timi theihthiamnak in neihmi sumsaw le thilrihlohlak menmen lo in sunglawi zetin kilhimnak a suahtrer.Himi hi Nebukhanezar ih a tlaksam nak a siih kantlaksamnak khal a si. Kan neihsiah hmuahhmuah khaPathian thuneihnak tangah a um timi kan theihlo ruangahmi tlasam le rethei pawl kan bawm thei lo nak asi.

TLAWNGKAI NIHNIH January 28CUNGNUNGBIK IH THUNEIHNAK

Amai sinak kan sim ahcun sualsirnak le Pathianih sualthlahnak a hawl ko nan vanlam thuneihnak ih sualthlahsaknak dingah Nebukhanezar in a porh awknak kha

Page 26: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

51 52

a thum duh cuang lo (Daniel 4:28-33). Siangpahrangkhawzohnak hmunah a tawihvah rero lai ah a neihsiah lea thiltuah mi pawl a zoh ih amah le amah kha a thangthatawk. Cule thluak lamah mibanglo ah a cang ih siang-pahrang inn ihsin dawisuah in a um. Natnak hawlsuaknaksizung lam ih kawhdan ah cun a parah rannung sinak akai or mipakhat rannungah a cang tinak a si. Khaveknatnak nei pawl kha rannung thinlung an keng ih rannungvekin an cangvai. Santhar ah cun khavek natnak kha“thinlung in nunhlimnak thei thei lo sinak phun a si” ihmipakhat ih taksa a fehsual mi phun le rannung duhdankha a duhdan ah a ummi phun a si.

2 Siangpahrang 20:2-5, Jonah 3:10; le Jeremiah18:7,8 pawl siar aw. Khami hremnak pumpelh theinakdingah siangpahrang in cantha a ngah nak thu ziangsawin sim?

A poizet mi cu Nebukhanezar in a tha lomi lamzin azawh. Siangpahrang thuneihnak a neih laiah cunNebukhanezar in Pathian thawn pehtlaih awknak a langterthei lo. Pathian in siangpahrang thuneihnak a neituduhsaknak a pekmi kha hramlak ih rannung thawn khawsatlang dingah a dawinak kha Pathian rinsannak famkima neihthei nak dingah cantha a tuah sak mi a si. Pathianin siangpahrang hngalhngawng kha zirlai tawpkhawk “vanlam thuneihnak” thei dingah (Daniel 4:26 NKJV) a zirh.Siangpahrang parih thuthennak kha akau zetmi Pathianih tumtah mi vekin a si ih fiangzetin vanlam ih phuansuahmi cu: “Cungnungbik in minung pawlih lalram a uk ih cuilalram cu a duhmi hnenah a pek ih santlailo pawl khallalram uktu ah a khaisang.” (Daniel 4:17 NKJV).

Phundang ih simah cun, Nebukhanezar hnenihtuahdan a hman mi kha kan nih hrangkhalah zirlai a si.

Curuangah “a nungmi” phunah kan si ih “lei lalram ahCungnungbik in thuneihnak a nei” timi hi kan zirbik dingmi a si.

Cungnungbik ih thuneihnak theihthiam nak khakan zirlai poimawh bik ah ziangtin saw kan neih thei ding?

TLAWNGKAI NITHUM January 29VANLAM THLIRNAK

Daniel 4:34-37 siar aw. Siangpahrang nunthlengdingah ziangvekin saw a tuah? Ziangruangah cutiin a tuah?

Pathian in Nebukhanezar kha natnak thalo tuardingah a siang. Cun Pathian in thinlung pangai a neihtersal. Profet in araksimsung vekin kum sarih a kim tikahmikim lo siangpahrang in van lam a thlir ih makzet inziangkim a kel vekten a nei sal. (Daniel 4:34).

“Nebukhanezar in kum sarih sung a tonmihmuahhmuah ah a mangbang theh, kum sarih sungahleitlun ih hnuaidor bikmi ah a cang. A sinak kel aneihkirsalnak kha tangdor in van Pathian a thlir ih Pathiankutih siir dingah mi hrem theinak a neih mi kha a theifiang. Mipi hnenah a phuan mi cu Pathian ih zangfahnakin a dinthar salnak le a sualnak a theih mi kha a phuang.”Ellen G. White, Prophets and Kings, p. 520.

Kan thinlung le kan mit vanlam kan thlirah cunthlengnak ropi zetmi a um theu. A theihnak a ngahsalhnuah zirlai ropi zet ka zir tiah a ti.

Himi hi Nebukhanezar ih thuanthu a si lo, Pathianzangfahnakthuanthu a si. Israel pawlih Pathian kha anunnakah thunei tu Bawi ih a pom theinak dingahsiangpahrang in voithum tiang cantha a tlolh. Khami canthaa ngahmi kha (1) midanghluan in Judah tlangval pawl ih

Page 27: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

53 54

fimnak an ngah mi ah (Daniel 1) (2) Daniel in a mang alehsaknak le a simnakah(Daniel 2) (3) Hebru tlangvalpathum meipi sungin humhim nakah (Daniel 3).Cuihtlunah khami runsuahnak in tangdornak a thlen loah cun ziangsaw a duhnak a si. Hruaitu lungruh le luhlul asi nan Pathian in cantha voili tiang a pek. Pathian in anetnak ah cun siangpahrangih thinlung kha a neh ngaingaiih a siangpahrang tohkhamah a to tersal (Daniel 4).Nebukhanezar ih thuhla simfiangnak ah cantha pakhathnu pakhat in a pek ih, kan mah remthat sal ih Pathianthawn pehtlaih awknak kan neihsalnak ding khalah a tuahve. Khami ihsin kum zabi tampi hnuah Paul ih a simmi cu“Anih cun mi hmuahhmuah rundam an si theinak dingahthutak an theih a duh” (1Timote 2:4 NKJV). Himi thuanthuah hmantlak zetmi thutak zohthim ding kan hmu.

Pathian ruangah tangdornak na neihmi ziangvekin so a si? Himi nundan ihsin ziangpawl saw na zir thei?Zirlai ih in zirh mi vekin hlonding mi le na nunah thlengdingmi ziangsaw an nei?

TLAWNGKAI NILI January 30HNUAIDORNAK LE LUNGAWI NAK

Sual siirtu siangpahrang cun “leitlun minung pawlcu zianghmanlo ah a zoh” (Daniel 4:35) tiah a simmi khaziangtlukih poimawh saw a si?

Nebukhnezar in tluangtlam zetin Pathian dik apomngaingai ti ziangvekin saw kan thei thei?Daniel 4 naksungah Nebukhanezar amah rori ih a nganmi a tel timimak zetin kan hmu thei. Cu ruangah himi thuhla hisiangpahrang in a lalram ih ramthen hmuahhmuah ah akuat thehmi ca ngankhum salmi kha himi bung sungah atam sawnmi a si ti ah kan hmu thei. Cuih ca sungah

siangpahrang in a porh awknak le a aatnak thuhla, le anun ah Pathian a rolh awknak a theithiam ih tangdor in aum nak a ngan. Hlanlai siangpahrang pawl hi an maihminsiatnak le tontaihnak hi an ngan dah lo.

Hlan lai siangpahrang zungpi ih cangan mihmuahhmuah ah siangpahrang thangthatnak lesunloihnak kha an ngan tam bik. Cuih a nganmi ah cunsiangpahrangin a porh awknak le rannung vekih a nunumdan le nunthlengnak ngaingai a neihnak kha a ngan.Siangpahrang in Pathian ih thuneihnak a theithiam ihtangdornak thawn a pomnak le siangpahrang in missionaryvekin hna a tuan nak a um. Siangpahrang in Pathianngaingai hnen ihsin a zirmi le a tonnun kha amaiawmsungah reipi a thup thei lo. Hi tawkah kan hmuhmicu siangpahrang in Pathian hnenah thla a cam ih athangthat (Daniel 4:34-37) ti kan hmu ih siangpahrang intonnun a neih rori nak kha a langter.

A tu ah cun siangpahrang in milai thuneihnak lemanneihnak kha rikhiah mi a sinak a thei ih danglamzetin angan. Siangpahrang ih Daniel biakmi Pathianthuneihnak a pomnak le thinlung sungril ihsinthangthatnak le thlacamnak le cawimawinak a tuahih”leitlun minung pawl cu zianghman loah a zoh” (Daniel4:35 NKJV). Khami kha milai in porh awkih tluangkhawngdingah amah ah neihmi zianghman a nei lo timi a sim.Curuangah Nebukhanezar in hnuaiphah aw in Pathianhnenah lungawi thu a simnak kha Daniel cabu in a langterih Pathian thangthatnak zaihla sa in porh awk le mihngalpawl a hua timi ralrinnak in pek.

Tuini khalah Pathian in nun thlengnak hna a tuanrero. Ziangvek ih mihngal le porh awk misual an si khalah

Page 28: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

55 56

Pathian ih zangfahnak le thilti theinak in van Pathian ihfaduat ah a tuah sal thei.

Filipi 2:1-11 siar aw. Kan porh awknak nun phiatfai-nak ziangsaw kan hmu thei?

TLAWNGKAI NINGA January 31RUAHBETDING: “Porh awmi siangpahrang kha tangdor miPathian faduatah acang; lal nunrawng le siava mihnuaisiahhmang le porh awtu kha afimmi le zangfahnak nei tu ahacang. Van Pathian arakzuam ngamtu kha atu ahcuncungnungbik thuneihnak a theithiam. Pathian tihzahnaka neihmi kha a karhter vivo ih akuttang pawl lungawi tertua si. Siangpahrang hmuahhmuah ih Siangpahrangbawihmuahhmuah ih Bawibik ih nunsim miNebukhanezarin Pathian ngaingai theihnak ihsin sunlawi hmin thannaka um timi kha siangpahrang pawl in an zir a tul timi azirsuak. A nungmi Pathian kha Jehovah asi ti a theihnakkha” van siangpahrang kha keimah Nebukhanezar insunlawihnak, cawimawinak, le upatnak ka pek amah inadikmi le a hmaan mi a tuah ih, a tha le a sia thleidangtheitu asi, porh awmi pawl kha tangah a thumtheitu a si”tiah a sim.

“Pathian ih atumtah mi cu leitlun ih lalramhminthang pawlin amah hmin thangthatseh ti a duhmi khaatu ah a famkim. Nebukhanezarin Pathian ih thuneihnak,a thatnak le a ngilneihnak a theihnak kha mipi hnenahphuang. A netnak ah a nunsung ih a tuahmi kha Biblethuanthu sungah ngantel mi a si.” Ellen G. White, Prophetsand Kings, p. 521.

RELTLANG DING:1. “Porh awknak in diklonak hmuahhmuah athlen pi,thinlung ih Pathian dodalnak famkim a si. A uar leh lutuk

nan ti maw? A sicun ruat sal rero aw. . . Pakhat in porhawk a duh zet, midang pawlin a duh lo emem. Himi thuhlahmuhfiang na duh ahcun ziangtluk insaw na porh awk maitheu ti mi sut awk aw. “Rak dawnkham tu an um tikahziangtluk in saw ka huat? Kan thiltuahmi in dokalh tikahziangtluk insaw ka huat? A seng lo tu pawl rak lutih namthlak mi kan si tikah ziangtluk in ka huat? Bawmtu vek ihlang dodal tu an um tikah ziangtluk in saw ka huat? Hngalzetih thil tuah suak theitu hmuh tikah ziangtluk in sawka huat? Pumpak cio ih kan porh awknak kha zuamawknakah zokhal cuti lo cun timi thawn kan porh awk. Nuamnakhmunah hnaihnok zetih mipakhat buaipit karak tum. Kaupat mi pahnih pawl cun an rak duh lo.” C. S. Lewis, MereChristianity (New Yourk: Touchstone, 1996) p. 110. Porhawknak nun na neih nakah Lewis ih thusimmi in alo bawmthei in na hmu maw?2. Himi bung ih a tumtah kan hmuh mi cu Pathianuknak thuneihnak hmuahhmuah kha phuntampi in a sim.Khami kha ziangah saw kan theih a poimawh?

Page 29: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

57 58

ZIRLAI 6 February 1-7

TAANGHMASIALNAK IHSIN TLAKSIATNAKAH

SABAT TLAILAM February 1

TUZARH SIARDING: Daniel 5: Thuphuan 17:4-6; Saam 96:5;Kolosa1:15-17; Rome1:16-32; Thusimtu8:11; Thuphuan 14:8.

BIBLE CANGKEN: “Amah in tikcu le can hi a tuah,siangpahrang pawl a din hai ih Amahin a thum sal hai a si. Fimnak letheihthiamnak a petu cu Amah a si.”(Daniel 2:21 HreKio).

( Can le tikcu kha amah in a damglam ter; siangpa-hranga thawn ih, siangpa-hrang a tungding, mifim pawl fimnaka pekih theihthiamnak neitu pawl tla theihnak a pek.NKJV)

Daniel 5 sungah hmual a nei zit mi milai ihhngalhngawnnak le aatnak cemnetnak kha Pathian thuin a langter. Khami zirlai kha kha Nebukhanezar in cansaupi a rak zir. A tupa Belshazzar cun a zir ve lo. Jerusalembiakinn thianghlim ih bungbel thianghlim kha zu le nunauthawn nuamcennak ah a hmang ih a borhhlawh ter.Khavek borhhlawh ternak thiltuah dan kha Pathianzuamngamnak silo in Pathian dodal nak a si. CunBelshazzar in khuathai thianghlim kha zu in nak ah ahmangih khavek ih sualnak tuahdan kha ki fate in Pathianih hmunthianghlim a dodalnak thawn an bang aw (Daniel8). Pathian in Belshazzar ih lalram a hlonhlo nak kha nineta ah a mithianghlim pawlih an doral a hnuai cimit nak

ding langtertu a si.Daniel bung 5 ih thilthleng kha 539 B.C.ah a si ih zan khat thilthu ah babulon kha Medo-Persiaralkap kut tangah an cemral theh. HImi thilthleng hi suilalram khan gun lalram ah thleng dingah Daniel 2 sungaha rak simsung mi a si. Cuih thil cu Pathain in leitlun thuhlaah thu a neih nak a lang ter.

THAWHSAL NI February 2

Daniel 5:1-4 le Daniel 1:1,2 thawn siar tlaang aw.Belshazzar ih a siakha zetmi ziangsaw a tuah? A nunzedik ziangtin saw a langter? Thuphuan 17:4-6 thawn a thiltuahmi kha zohthim aw? An bang awknak ziangsaw nahmu thei?

Siangpahrang in Jerusalem biakinn sungih bungbelthianghlim kha zu in nakih hmang dingah thu a pek.Jerusalem biakinn ih bungbel thianghlim khaNebukhanezar in a long ih a pathian inn ah a ret. Khamikha a thianghlimnak upat saknak langter mi a si.Belshazzar cun khami thil thianghlim kha ten um zetinzuu in nak khuathai ah a cang ter.

Belshazzar in khuathai thianghlim thawn a “sui ihtuahmi, ngun ih tuahmi, dar ih tuahmi, thir ih tuahmi,thing ih tuahmi, le lung ih tuahmi pathian pawlthangthatnak ah a hmang.”(Daniel 5:4 NKJV). A pathianpawl kha thil phun ruk ih tuahmi a si tiah a langter. Babulonpawl in nambat 60 sirhsan in thil an siar theu ih tuisan ihnambat 10 sirhsan ih thil kan siar mi vek a si. Himi pathianparuk lang ter mi pawl kha Babulon ih pathian pawl an zatea si ih Babulon ih sakhuank ih sinak ngaingai a langtermi a si. Mak ti tlak mi cu a langter mi thilri paruk khaNebukhanezar mang ih milem ih thiri hman mi thawn an

Page 30: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

59 60

bang aw ih thing pathian timi kha a kezaphak ih tlak lei aiah hman mi a si. Khami mangah lungto kha a neta bik aha lang. Milem ih pianzia kha thil phunruk ih tuah mi asiih phuahcop mi thil tuah dan a si. Lungto in leitlun lalrampawl Pathain in ro a relsak nak a langter (Daniel 2:44, 35)ih khami kha Babulo khih hmuh nak a si.

Himi puai tuah dan hi Thuphuan sungih cannetnakBabulon thu kan hmuhmi langter nak phun a si. Belshazzarkha can netnak ih Sui khuathai keng ih miphunhmuahhmuah hurnak zu in ter tu Babulon thawn an bangaw. Kham mi kha zirhnakdiklo le biaknak tuahdanherhkawinak a si ih thil thalo lamah leitlun a bum tu a si(Thuphuan 17:4-6) ih thuthennak a parah a thleng cingdingmi kha a ngaihsak lo. Thuthennak kha nikhat ni ah athleng ding.

Kan veng hnen le kan nunphung in ziangvek insaw Pathian ih thutak a borhhlawh ter? Khami borhhlawh-nak ah tel ve lo dingah theih harsa zetmi ah ziangvekinsaw kan ralring thei ding? Sabat ni ah a phi na ngahmisuahpi aw.

TLAWNGKAI NIKHAT February 3KAWH LO MIKHUAL

Daniel 5:5-8 siar aw. Thilthleng ziangsaw a um?Siangpahrang in ziangvek insaw a tuahmi a phi a pek?Himi thilthleng hi ziangvek in saw Daniel 2 thawn anbang awk? An bang awknak ziangruangah saw apoimawh?(Saam 96:5, Kolosa 1:15-17).

Nebukhanezzar in cuihhlan ah buainak a tuah zomivek in (Daniel 2:2, Daniel 4:7), Belshazzar in khaldi mifimarsi zohthiam, thilmak canganmi hrilhfiah thei polthiampawl a ko. Siangpahrang in lawmman laksawng tampi pek

a tiam ih an theihtawk a tha bik in an tuah. (1) hnipuanmepian, hi hlan lai siangpahrang pawlih hnipuan hruhmia si (Esther 8:15). (2) Sui cincik hi miphun upa pawl ih andinhmun langter tu a si (Semtirnak 41:42). Lalram ah apathumnak dinhmun pek ding a tiam. A neta bik laksawng-kha khami san ih Babulon thuanthu ah a dik ciah in alangmi a si. Ziangah tile Belshazar kha a pa Nabonidussangtu in a si ruangah a laksawng ah a pathumnak dinhmunkha a pek. Lawmman hi duh um zet hman sehla mifimpawl cun an timtuahmi ah an hlawhsam.

Siangpahrang in a sualnak pawl tlunah fimnak khaa umlonak hmunah a hawl. Babulon mifim pawl in thucahih a sullam kha an sim thei lo.Khami ca kha an mai tong“Aramik” ca ih nganmi(thai sun zirlai ah hmuh theih a si)asinan khami cafang kha an thei thei lo. Profet Isaiah hnenihsin in simmi cu “an mifim pawlih fimnak cu a hloral dingih, an mifel pawlih theihthiamnak cu thuh in a um ding”(Isaiah 29:14 NKJV). Cuih hnuah tirhthlah Paul in a langtermi cu “Mifim cu khuiah saw an um? Daan thiam teh khuiahsaw an um? Hi leitlun ih thu elthiam teh khuiah saw anum? Pathian in hi leitlun ih fimnak cu aatnak ah a cangterzo a si lomaw? Minung in anmah ih fimnak in Pathian antheihthei lonak dingah amah Pathian in a fimnak in a raktuah cia zo a si? Sikhalsehla kan phuan mi “aat thu” antimi thuthang tha hi hmang tahratin a zumtu pawl rundamdingah Pathian ih tuahmi a si.” (1 Korin 1:20,21 NKJV).

Milai anmai zuamnak in thutak ih a pianzia langtertheinak dingah a hrekkhat pawl cu an poimawhtuk.Curuangah Pathian in kan ai awh in amah in a langter.

Khami laksawng pawl a manneih lo zia le ziangtinsaw a um cingding timi kha ruat aw. Leitlun thil san a

Page 31: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

61 62

thlaih lo nak himi in ziangsaw in sim? Kan thinlungmitthlam ah kumkhua daih thil pawl hminsin ringringdingah ziangruangah saw a tul?

TLAWNGKAI NIHNIH February 4SIANGPAHRANG NU LUHNAK

Daniel 5:9-12 siar aw. siangpahrang ih a rak theihzomi Daniel ih thuhla siangpahrang nu in ziangsaw asim? Daniel kha a ngaihsak mi asilo ti in ziang tin sawin sim?

Phar ih nganmi thuthup thucah ruangahpuaituahnak inn khan sung an buai theh. Siangpahrangnua ra ih vansangzetih a ummi siangpahrang khaa tuahdinga sim. Siangpahrang nu in Daniel kha Nebukhanezarsanlai khalah mang le thuthup simtheinak thilti theinaka nei tiah siangpahrang kha a sim. Belshazzar in a pupapawlih thuhla kha felten thei sehla, himi thuthup canganmi ih a sullam theihtheinak hmun kha a thei ding.Siangpahrang nu ih tlangtlak nak ruangah siangpahrangih tulsammi a cingfel ih tlaksiatnak tawpkhawkah atuahding mi kha a sim. Siangpahrang nu in Daniel ih thu khaamah ka rori in a sim”Na lalram ah Pathian thianghlimpawlih thlarau ih cencilhmi pakhat a um ih na pai san laikhalah tleunak, theihthiamnak, le fimnak, pathian pawlihfimnak vek fimnak amah ah a um ti hmuh a rak si dah;amah cu na pa Nebukhanezar siangpahrang napa rori indawithiam, arsi zohthiam, khaldi mi le tinzohthiam pawlhotu ah a rak tuah. Siangpahrang in Belteshazzar tiih hmina raksak mi Daniel hnenah thlarau thahleice, le theihnak,le theihthiamnak, mang leh thiamnak, thu khirhkhansimfiang theinak tla hmuh a si. Curuangah Daniel cu koawla amah in a tican a lo sim ding.” (Daniel 5:11, 12 ).

Himi thu ah Belshazzar in Daniel kha ziangah sawa ngaihsak lo ti hi mangbang za a si. Bible in himithusuhnak ih a phi kha a pek lo, siangpahrang ih a kaikumah Daniel kha zungah hna a tuan lonak kumthum tlukvel a si tiah ruah a si (Daniel 8:1, 27). Zungkai ringring ihhnatuantu a si lo tinak a si. Cuih canah Daniel kha a raktartuk zo. Kum 80 bawr si vek a bang. Curuangah thangtharpawl lakah tar pawl kha siangpahrang in hruaitu sidingaha duh lo. Siangpahrang in Daniel a ngaihsak lo nak khaDaniel ih biakmi Pathian hnenah pekawk a duh lo ruangaha si. Thubuai a um ih upa vo a um can ah Daniel kha hngilha si theu.

Rome 1:16-32 siar aw. Bible in himi tuahdanziangvek insaw a fehpi ti a langter, himi thuanthu hranglawngah silo in tuisan hrang khala ah a si?

TLAWNGKAI NIthum February 5CUAITHLAINAK LE TLINLONAK HMUHNAK

Daniel 5:13-28 siar aw. Siangpahrang ih tawpkhar-nak a thleng rero mi hrangah Daniel in ziangsaw a sim?

Thil umdan ih nor nak ruangah siangpahrang inruahnak pek dingah Daniel kha a sawm. Asinan khamikha siangpahrang in a hreh zet. Himi hi siangpahrang inDaniel ih biakmi Pathian silo in Daniel parah a umdanthuhla ruangah a si.

Daniel in siangpahrang ih laksawng thuhla ah asawn mi cu duhsaknak in pek mi kha a tam lutuk tiah a ti.Daniel in thuthup cafang ih sullam a theih ruangah a siding, a ngaingai ti cun man neilo mi lak sawng a si.

Siangpahrang sualnak Daniel ngan mipathum:1. Belshazzar in Nebukhanezar tuah dan kha tuah a duhve

lo. A pu vekih tangdor in sualsiir duhnak a nei lo.

Page 32: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

63 64

2. Belshazzar in hmunthianghlimih khuathai kha zuu innak le milem pawl thangthat nakah a hmang.Daniel inmilem tuahnakih an hmanmithil phunruk a lang ter.

3. Siangpahrang in “akut sungih a nunnak thaw a neitule a lamzin hmuahhmuah a neitu Pathian” a thangthatlo. (Daniel 5:23 NKJV).

Siangpahrang ih tlaksamnak a langter hnuah Danielin hrilhfiahnak kha a sim. Pathian in phar ah Aramik ca iha nganmi pathum kha kan zir ding. Siangpahrang le a mifimpawl in khami ih atican a hrampi kha an theih a tul: MENE“siar” “counted” TEKEL “cuai thlai” “weighed” le PERES “thendarh” “divided” tinak a si.

Medo-Persia ralkap pawl kha Babulon kot ah an umih siangpahrang le mifim pawl cun van duainak cangan misullam rinhlelhnak thawn huphurh zetin an um ih mifimpawl in siangpahrang hnenah huphurh um zet thu simdingah an ngam lo. Daniel lawng in thuthup nganmi thucahih a sullam ngaingai kha Belshazzar hnenah zep lo ten a simngam. “MENE” Pathian in na lalram kha a siar theh zo,“TEKEL” nang cu cuai ah thlai na si ih na tling lo ti hmuh asi. “PERES” na lalram cu then a si ih Media le Persia hnenah pek a si (Daniel 5:26-28 NKJV).

Lungawinak le hnangamnak a um lo thuhla rori a si.Siangpahrang parah thuthen nak cu a thleng lohli.

Khavek thuhla lakah a tui din hmunah, dingfelnak lethuthennak a ra thleng dingmi ah Pathian rinsan nakziangvek in saw kan zir thei ding?( Thusimtu 3:17,Thusimtu 8:11, Mathai 12:36, Rome 14:12).

TLAWNGKAI NILI February 6BABULON TLUUKNAK

Daniel 5:29-31 le Thuphuan 14:8, Thuphuan16:19, Thuphuan 18:2 pawl thawn siar aw. Belshazzar ih

Babulon tluuknak thu kha can netnak ih Babulon thluuknak a langtertu a si ti nak thu ziangvek in saw kan zirthei ding?

Belshazzar kha misual zet asinan a simmi vek ih atuah tu a si. Thuhla sia thu thang asinan Daniel ihhrilhfiahnak a tuah sak mi ah a lungkim. Profet hnenahpek dingah a tiam vek in a pek. Khami in Daniel ih thucaha simmi kha a pomnak a langter ih Daniel ih biak mi khaPathian ngaingai asi ti a thei. Amak zet mi cu Daniel in arak duh lomi lakswng kha a lak sal. Khami kha mitthepkar sunglawng awh ding ruangah a si men thei. Culawngsilo in an lalram a siat ruangah khami laksawng khasantlaihnak anei lo. Khami kha profet in hmaizah awknaklangternak ah laksawng kha a lak vek a bang. Mithep kartesung lalram ah uktu pathumnak si ding sawh ah cun tiah a si ding.

Profet ih a simmi vekin khami zanah Babulon khaa siat. Siangpahrang le a khawnbawl pawl kha zu an in ihraldo nak umlo ten khawlipi kha hmakhat te ah a siat.Hrodotus ih ngan dan ahcun Persia pawl in tihriat an lai ihEufarate tiva kha hmundangah an luanterih ti a kangcatlai ah tiva zawhin an lutih khawlipi kha an lak. Khamizanah Belshazzar kha an that. A pa Nabonidus in khawlipia suahsan ih rei lo te ah uktu thar pawl hnenah amah tena pek aw sal. Leitlun ih milai lalram ropi zet mi sui luBabulon lalram cu mitkhap karah a hlo ih hmuhding a umnawn lo.

“Belshazzar kha Pathian duhnak tuah dingah lePathian thei dingah voi tampi cantha pek mi a si. A puNebukhanezar kha minung pawl lak ihsin a dawi hlo kha amit ih hmutu a si. Porh aw zet siangpahrang kha a hminthannak le a fimnak lon sak a si nak hmu tu a si.Siangpahrang kha a lalram ihsin a dawi ih hram lakah

Page 33: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

65 66

F-5

rannung pawl thawn hrampi piat ih lengtlang dingah adawisuak kha a mit in a hmu. Belshazzar kha nuamcennakngaina tu le porh awtu a si. Nebukhanezar parih thuthennak kha a hrangah hngilh theih lomi thilthleng a si konan a thei duh lo. Zangfah nak le lainatnak thawn canthapekmi kha a hloral terih thutak theihthei nak ding canthakha a ngaihsak lo.” Ellen G. White, Bible Echo, April 25,1898.

Thutak theifel tu si dingah ziangvek co tha sawkan ngah? A duhsan ziangsaw a si? Thutak theih kan tultimi theithei dingah thutak hmuahhmuah thawnziangvek in saw theihthiam awknak kan nei?

TLAWNGKAI NINGA February 7RUAHBETDING: Hlanlai ah cun siangpahrang inn ih puaitumpi tuah hi an dan a si. Siangpahrang parah rinsannakan neih thei nak dingah le an ropitnak langter nak ah zuule sa le nunau thawn nuam cen hi an uar.Himi nuamnakpuai an tuah dan kan thei fel theh lo nan Medo-Persiaralkap pawl in Babulon an do can thawn an tong aw ngah ticu kan thei. Ziangruangah cutin a um ti cu milai ihtheihthei le sim thei mi a si lo. Babulon khawlipi ih alaifang in Eufarate tivapi a luangih ti le rawl phanding um lokum tampi ei ding an nei, khawkulh hnget khoh zetihdinmi khua a si. Curuangah Belshazzar in khawkulhlenglamah ral pawl um cingin hnangam ten nuamcen inpuai atuah. Cuih can poi mawh can te ah nunau pawl lezuu thawn mumal nei lo in puai tuah ih nuamcen dingahthu a pek ih khami ruangah olten an tlaksiat nak a si.Aatthlak zet ih milai porh awknak le Bawipai thilti theinakzuamngam nak zohthimding thazet mi a si. Daniel cabusung hmuahhmuah ah Pathian ih simmi thutak zirnakcantha kha siangpahrang in a ngaihsak lo “a kut sungah

na nunnak thaw a neitu, le na lamzin hmuahhmuah aneitu, Pathian cu na thangthat lo” (Daniel 5:23 NKJV).

“Tuisan ah miphun san thuanthu in kan hnenahthu in sim. Pathian ih khawkhan mi sunglawi ah zozo khaltuanvo pek mi kan si. Tisual a nei dahlo Pathian in tui niah a kut ih ummi cuai thlai nak ih thlai mi kan si. Kanzaten kan mai duhhrilnak ah kan kumkhua hmun kanpan cio. Pathian in a tumtah mi tuahsuak tu dingahziangkim parah thuneihnak a nei.” Ellen G. White, Profetsand Kings, p. 536.

RELTLANG DING:

1. Thawhsal ni zirlai ih thusuhnak ih Pathian thutakkha kan kiangkap ih nun phung pawl in a borhhlawhter nak kha reltlang uh. Kan kawhhran in sisehpumpak in siseh ziangvek in saw khami borhhlawhternak ah tuanvo kan nei?

2. Himi thuanthu in rundamnak thu ah theihtamnaksi lo in mawhphuah hlensuaknak a si timi thuziangsaw in sim?(Daniel 5:22)

3. Daniel 5:23 siar aw. Thlarau lam nunram hrangah athupi mi ziangsaw kan hmu thei? Pathian thu el ihdodal nak a that lo thu ziangsaw in sim? Pathian hisersiamtu lawng a si lo ih kilhim tu a sinak ziangsawin sim?

4. Belshazzar in cafang ih a tican a thei lo nan a tihtuk(Daniel 5:6). Ruahnak thalo neih ih khawsak nakthuhla ah ziangsaw in sim?

Page 34: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

67 68

ZIRLAI 7 February 8-14

KIOSA PUK IHSIN VANMI BUR UMNAK AH

SABAT TLAILAM February 8

TUZARH SIAR DING: Daniel 6; 1 Samuel 18:6-9; Mathai 6:6;Tirhthlah 5:21-32; Marka 6:14-29;Hebru 11:35-38.

BIBLE CANGKEN: “Cutikah hotu pawl le lal pawl cunlalram uknak thuhla ah Danielheknak ding remcang an hawl, asinanheknak ding remcang an hmu lo ihamawhnak zianghman an hmu lo,amah cu mirinum a si ruangah amahah palhnak le mawhnak zianghmanan hmu lo.” (Daniel 6:4 NKJV).

Medo-Persia pawl in Babulon an lak hnuah Medo-Persia siangpahrang Darius in Daniel ih fimnak a thei ihcozah thar hruaitu pawl sungtel ah a sawm. Profet tarpakha mipi hruainakah a tuanvo ahlensuak thei ruangahsiangpahrang in Medo-Persia cozah ah thuthen tusungtelah a ret.

Himi Bible bungih a phuan vekin a dik ko tiah aruahmi kha iksik nak ruangah a voikhatnak sual puhnakatong. Khami hlan ih a thuanthu ah Daniel kha rinumzetmi a si ih cozah hna lawngah si lo in a biakmi Pathianhnen ah rinum ih a umnak a nasa sawn. Pathian hnenahrinum ih a um ruangah akiangkap mipi pawl hnen khalaharinumih dinhmun sang angah ti kan thei.

Daniel ih atonmi hremnak kha cancemnak ahPathian mithianghlim pawlih an tuar dingmi pianhmang asi. Pathian mithianghlim pawlin hremnak le harsatnak antuar lo ding tinak a um lo. Sual le tha do awknakah sualnakkha thatnakin atawpkhawk tiangin anehding. Pathian ina mithianghlim pawl kha kumkhuainthiam acohding tithukam pek mi kan si.

THAWHSAL NI February 9IKSIKNAK THINLUNG

Famkimnak vanram hmanah Lucifar in Jesui parahiksiknak thinlung a nei. “ Jesui thuneihnak sangbik le atawpkhawk uk theinak a ngah mi an thei ih vancungmipawl in an lu kuun ih an biak canah Lucifar khal in abiakve . Cutikah a thinlungah Jesui sinak hahionak a neiihiksiknak thinlung thawn Jesui parah thinheng hngerteoin a umih a hua. “ Ellen G. White, The Story of Redemption,p. 14. Mitthitnak hi thin lungih camter ringringah cun tihanung zet. Khami kha thukhaam pahra in a khap milaithatnak, fifirnak, pawl suah tertu a si ih mitthitnak khathukhaam kalh ih nunnak a si. (Suahlannak 20:17).

Daniel 6:1-5 le Semtirnak 37:11 le 1 Samuel 18:6-9 pawl thawn siar aw. Midang thildaw timi hi ziangbang-tuk a si tiah in sim?

Daniel ih mi hoha a thiamnak kha siangpahrangin a uar zetih lalkhawnbawl upa dangpawl ih iksik nak asuah ter. Cutikah amah dodal ih siatsuah dingah phiarnakan hawl. Daniel ih ram a hoha nakah a sualnak an hawlrero nan an hmu lo. “Cule hotu dang pawl cun Daniel ihsualnak le palhnak an hawl rero nan an hmu lo, ziangahtile Daniel cu mi fel a si” (Daniel 6:4 NKJV). Mirang ih

Page 35: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

69 70

“faithful” timi kha Aramik tong ihsin lehlin mi a si ih “trustworthy” timi rinsan tlak ti khal ih lehlin thei a si.

Daniel kha mawhneilo a si ih hotu dang pawlin amahdodalih heknak ding an hmu lo. An hmuhmi cu Daniel khaa Pathian hnenah rinum zetin a um timi le a Pathianthukhaam kha zawnlung ten a thlun timi kha an hmu.Cutikah Daniel in siangpahrang ih thupek maw Pathan ihthupek sawn athlun ding timi ah thinlung vaivuan ih tuahantum ih khua an khang. Cule Daniel in siangpahrang ihthupek mi hnak in a biak Pathian ih thupek a ngaisangsawn ti kha an hmu. Amak zet Daniel ih rinumnak phuannak hi.

Iksiknak ruangah ziangvek buainak saw na tong?Ziangvek in saw na cingfel? Midang thilri mitthitnak khaziangahsaw thlarau lamah mibanglo sinak le thlarau lamthihnak a si thei?

TLAWNGKAI NIKHAT February 10DANIEL DODAL IH HEKNAK

Daniel 6:6-9 siar aw. Himi thupek phenah ziangvekruahnak saw a um? Siangpahrang ih tluangkhawnnakziangvek in saw a um?

Darius in ruat mumal lo in thutluknak atuah mikha zamrang teih phuanan duh. Lalram dinhngetnak dingahthiam zetih an tawlrel ruangah siangpahrang kha hotu pawlih thangkam mi ah a awk. Darius kha ram then 120 uktucozah hmunpi bikah siangpahrang a si ih ram uk bawipawlih hoha nak tuah mi nemhngettu a si. Khami kha tuahlo thei lo ih tuah rori dingah can reipi ruat rero ih tuah mia si. Lalram kha ramthen uktu thunei tu pawlih forhnakin dodal nak ih thendarh thei a si. Thupek suah mi ahsiangpahrang hnenih zangfah diltu pawl hrangah ni

sawmthum sung thleidan thiamnak a thami thawnsiangpahrang lamtang pawl kha an forh. Ziangah ti le cozahdodingah forh awknak phun ihsin venhim nak dingah a si.Khami thuhla ah hotu pawl in an thusuahmi bawmtu dingahthuneitu pawl, thuthentu pawl, ramthen uktu pawl, sihnipawl, ruahnak pektu pawl an zaten dik ciah silo insiangpahrang kha langhngan in an hruai sual. Cuih canah Daniel a tel ve lo.

Persia siangpahrang pawl kha pathian ih an salawknak hmuhding a um lo. Ni sawmthum sung hranglawngah siangpahrang amah lawng pathian aiawh ah aphuang aw. Cuihtlun ah thlacam ding mi kha siangpahrangantheihter hnu lawngah Pathian hnenah thlacam ding tiahan ti.Khami thusuahmi phenah an ruahnak ziangsaw a siti kha siangpahrang in a thei lo.Curuangah khami thupekkha amah in Daniel natter dingah a phiarnak a si timikha a thei lo.

Himi daan a langdan phunhnih in a um. (1) Himithupek pahbal tu cu Kiosa puk sung ah hlon an si ding.Khuitawk hmanah hivek hremnak thusuahminemhngetnak a um dah lo. Himi hi Daniel hua tu pawl ihruahnak pekmi umdan a si. Hlanlai nisuahnak ram ihsiangpahrang pawl in Kiosa kha hrenn bawmah an retihram an tawihpi theu. Curuangah siangpahrang ih thupekngaihsak lo ih um ngamtu cu Kiosa pukih hrem tihding aum lo. (2) Khami thupek kha suutsal theih a si lo. Medo-Persia thupek suahmi kha thlengsaltheih asilo Esther 1;19le Esther 8:8 ah kan hmu thei. Hlanlai Grik miphunthuanthu ngantu Diodorus Siculus ih a ngan dan ahcunDarius III nak sanah cun (Daniel sungih Darius a langmithawn buai ding a um lo). Mawh neilo thi ding ah thu asuahmi ih a duhsan a thei ih a siir awktuknak remsaltheih a si lo.

Page 36: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

71 72

TLAWNGKAI NIHNIH February 11DANIEL IH THLACAMNAK

“Nan nih cun thla nan cam tikah, nan inn khaansungah lut uhla, sangka nan khar hnuah, mithmuhlo miPathian hnenah thlacam uh. Cule a thup teih nantuahmia hmutu nan pa in nan thatman a lo pe ding.” (Mathai 6:6HRE KIO).

Daniel 6:10 siar aw? Ziangruangah Daniel inzohmanih hmuhloin phuhrung loten thla a cam?

Daniel hi ram uktu a tuan, cuih tlunah Pathiansiahhlawh a si. Siangpahrang ih thusuah mi phenahziangvek bumawknak a um timi a theifiang tu um sun asi. Darius ih thusuahmi pawl kha lalram lungrual te ihumnak le cahnak dingah a tha tiah a ruat. Asinan Danielheknak dingah an tuah mi a si.

A ngaingai tiah cun khami thuhla le ruahnakphenah van le lei ih thubuai Pathian le khawse thuneihnakkarlak do awknak a si. Himi can (539 B.C.) ah Daniel inlangnak kha a hmu zo ih Daniel 7 kha (539 B.C.) kum leDaniel 8 kha (551B.C.) kumah a ngan. Curuangahsiangpahrang ih thupek asuah mi kha leitlun lalramukawknak thuhla men asi loih lei le van huapih doawknakasi timi a thei. Langnak kha Pathian lalram ih mithianghlimpawl kha milai fapa ih a runsuah nak a si. Daniel 7 hrilhfiahtu vancungmi in buainak a um dingmi hmaisanngamdingah a forh ih a hnem. Nebukhanezar ih thupek suah miah ralthaih dingngamtu a rualpi pawl kha a thinlunginaruat ko ding (Daniel 3).

Asinan Daniel in Jerusalem lam hoi ih thlacamnakatuah theu mikha athin loih atuah kel in atuahringring.Thupek suahmi thu thawn pehparin minunghnenah, pathian danghnenah le siangpahrang hnen

khalah zangfahnak a dil lo. Daniel in khami an zohthupcan ni sawmthum sung khalah thlacam nun a neihmi khaphuhrungih suupawk deuh in a um cuang lo. Siangpahrangthusuahnak thawn dodal tu pawl a thup te ih an lungrualawknak hmunah hotu mitampi lakah amah lawng asi.Thlacamnak nun a neihmi hmuahhmuah ah Pathian lamihatannak ruangah asi ih siangpahrang le thlengsal theih lomi thupek suahmi ah rinumnak a langter thei.

Tirhthlah 5:27-32 siar aw. Hitawk ih ruahnakpekmi kha a fiangzet, Pathian duhmi kan tuah ringringtheinak dingah ziangruangah milai thupek suahmi kanel a tul cana um theu?

TLAWNGKAI NITHUM February 12KIOSA PUUK SUNGAH

Daniel 6:11-23 siar aw. Daniel in Pathian hnenahrinum ih a um ruangah khami huham a langnak a si ihsiangpahrang in Daniel hnenah ziangsaw a sim?

Thupek suahmi theihter a si zo hnu ah Daniel inthlacamnak a tuah rero ti kha hektu pawl in an hmu. Dodaltu pawl in siangpahrang hnenah Daniel in thupek na suahmi kha ngaihsak lo in a um tiah an ti: “Judah ramihsalkaihmi pakhat Daniel timi in siangpahrang nangmah alo upat lo ih na thupek suah mi athlun lo” (Daniel 6:13 NKJV).Siangpahrang ih ngainat zetmi lalram sungih siangpahrangkhawnbawltu ramthen uktu kha an mithmuhahcun”saltaang pakhat a si ko”. Daniel dodal tu pawl insiangpahrang hnenah Daniel thu an simbet mi cu “na hminna khen zomi na thupek khal zianghman ah a siar lo”(Daniel 6:13).

Siangpahrang in cutik lawngah bumnak hmang ihsenthut ter mi ka siti thei suak. Bible cangih a simdan

Page 37: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

73 74

ahcun “siangpahrang in Daniel runsuak dingah nitlak tiangtawlrel rero” tiah a ti(Daniel 6:14 NKJV). Asinan hremnakding thupek suahmi ihsin profet runsuah theinak a hmulo. Thlengsal le remsal theih asilo mi Medo-Persia lalramdaan ca sungah a ummi a si. Siangpahrang in Daniel khaKiosa puuk sung ih hlon dingah thupek tuah ngaingai dingkha a hreh zet. Khami ah Darius cun ruahsannak maltecu a nei ih, thlacam thusammi vek in, “catlo ih na renringringmi na Pathian in lo run hram seh” tiah a ti(Daniel6:16 NKJV).

Kiosa rual lakah Daniel ih thiltuahmi Bible in asim lo. Pathian in Daniel humhim dingah le a zumnak upatpeknakah vancung mi kha a thlah. A thaizing ah Danielcu him zetin a umih a zunghna tuan dingah a timtuahawkding tiah zum a um. Ellen G. White in himi thuhla a nganmicu: “ Daniel huatu pawl kha Kiosa puksungah an hlon ve ihPathian in a humhim lo, vanmi sual pawl le mi thalo pawlkha anmai tumtah tuah suak dingah a a kham lo ih,Pathian in a salpa runsuak nak ahcun hminsin tlak in atuah thutak le dingfelnak dodal tu pawl kha a tawpkhawkin neh an si ding.” Prophets and Kings, pp. 543,544.

Himi thuanthu ah lungawinak thawn a net a khar,nan Daniel hrang lawng a si. Bible ih a ummi ah anetnakah runsuah ih a um lomi an um(Marka 6:14-29)ziangthuhla ah saw a si? Ziangvek in saw theihthiamnakkan nei thei?

TLAWNGKAI NILI February 13THIAMCO TERNAK

Daniel 6:24-28 siar aw. Siangpahrang in Pathianthuhla ziangsaw a sim?

Hitawkah athupi zetmi pakhat cu Darius in Pathianih thuneih theinak athei ih a thangthat nak a si. Bible

bung hmaisa lamih langter zomi vekin himi hi Pathianhnenah a vawrtawp tiang thangthatnak peknak a si (Daniel2:20-23; Daniel 3:28,29; Daniel 4:1-3, 34-37). Nebukhanezarvek in Darius khal in Daniel ih luatnak ruangah Pathian athangthat. Cun a tuahbetmi cu hlanih thupek a suahmikalh in thupek a suah sal ih zokhal “Daniel ih biakmiPathian tihzah dingah thupek a suah” (Daniel 6:26).

Daniel ih a rinumnak in hremnak siakha,hmunihsin thilmak tuahih runsauhnak le Pathian ih upatpeknak le thiamcoternak thilti thei nak a langter. Himi hivan le leiah pumpi tah in ziangsaw a cang timi a thlamlangtertu a si. Pathian in a mithianghlim pawl kha Setanhremnak ihsin luat terin lei le van hmaiah thiam a co ter.

Daniel 6:24 siar aw. Mangbang thlak buainak hmusawn lo in ziangsaw kan hmuh thei? Ziangruangah?

Buainak pakhat a ummi cu sualnak nei pakhatruangah sualnak neilo a nupi le a fate pawl khal in thihdanpek mi an tuar. Diklo zetih kut hman sualnak thuhlaziangtinsaw kan cingfel ding?

(1). Kan theih dingmi cu siangpahrangin Persia danin thuthencatnak a tuah timi kan theiha tul. Khavek khainnsang zaten sualnak tuah tu dantat nak a si. Hlanlaihruai awk nak dan ahcun innsang sungtel pakhat ihsualnak kha an zate ih mawhphurhnak a si tiah anti.Khami kha a dik ti duhnak a silo; himi thuanthu hi kantheihmi Persia daan lawng a si ding.

(2). Kan theih dingmi cu Bible ih khami thilthleng asimmi kha siangpahrang ih hnatlak pinak a um lo ti a lang.Khavek thuhla ah nu le pa pawlih sualnak ruangah fatepawl tiang thihnak pek ding kha Bible in a khap (Danpeksalnak 24:16).

Page 38: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

75 76

Hivek thil tonmi ah 1 Korin 4:5 sungih thu vekinziangtin saw kan hnem ding? Ziangsaw a sim ihziangruangah saw poimawh?

TLAWNGKAI NINGA February 14RUAHBET DING: Daniel h luatnak kha Hebru sungah ahminsin. Zumnak ngannak bung kan timi ah profet h thukha a sim ih “Kiosa kaa a cip ter” tiah a ngan (Hebru 11:33).Daniel kha zumnak ih mihrat khawkheng asi ih mangbangza in thihnak ihsin a luat nak kha kan hngilh lo ding. CunHebru 11 in zumnak rungah thihnak a tuartu pawlih ralthatnak kha a ngan. Thihnak ihsin tetti khan tu dingah lenung damlai ah tetti khan dingah Pathian in mitampi ahril. Daniel ih luatnak kha mikip hrangah hman theih asilo. Kan zirzo mi vekin Jesu zumtu mitampi pawl in anzumnak ruangah martar tiang an tuarzo. Daniel ih luatnakkha Pathian ih thuneihnak in mangbang za atuahmi a si.Khami vekin Pathian in a mithianghlim pawl kha sualnakle thihnak thuneihnak ihsin a runsuak lai ding.

RELTLANGDING:1. French minung Jean Paul Satre ih a ngan mi cu “

milai kan sinak thuhla kha zircian ah cun Pathian ihkhawkhannak lawng a si tiah kan ti thei ding.” (JeanPaul Sartre, Being and Nothingness: APhenomenological Essay on Ontology, WashingtonSquare Press, 1956, p. 724). Himi ihsin dinhmunbangrep ih tuah mi kansinak theithiam dingahziangvek in saw in bawm? Ziangruangah siangpahrangkha bumnak thangah a awk? Ziangtluk ih theihthiamharsa letihnung zetmi sihman sehla kan dinhmunziangvek a si hmanah ziangruangah saw kan ralrin atul? Pathian bang kan duhnak ziangvek in saw a um?

2. Pathian le a thukhaam ah rinum ih kan umnakziangvekin saw kan langter ding? Mi dang in na nundan le na hnatuannak ah zumnak ah a um tiah an loruat thei kem?

3. Daniel sungah Pathian ih a tumtah mi ah hmantlakmi siding ina umnak ziangsaw na hmu? Bawipaibawmnak thawngin khami vek nunziaza ziangvek insaw na thanso ter ding?

4. Thupek suahmi ruangah a thlacamnak thin lo dingaha tumnak ah Daniel in a thuthen catnak a dik tiziangvek in saw a langter? Khami kha tihnung miphatsannak a si maw? Si sehla ziangruangah saw?

Page 39: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

77 78

ZIRLAI 8 February 15-21

TIFINRIAT TILET IHSIN VAN IH MERO AH

SABAT TLAILAM February 15

TUZARH SIARDING: Daniel 7, 2 Thesalon 2:1-12; Rome 8:1;Marka 13:26; Luka 9:26; Luka 12:8; 1Timote 2:5.

BIBLE CANGKEN: “Cun lalram le uknak le van hnuaipumpi ih lalram ropitnak cu cung-nungbikih mithianghlim pawl hnenah peka si ding, alalram cu kumkhaw lalrama si ih, uktu hmuahhmuah in amahrian in a thu an lung ding.” (Daniel7:27 NKJV).

Tu zarh ih kan zirlai hi Daniel 7 ih langnak a si.Daniel 2 thawn an bang aw. Daniel 7 in Daniel 2 ih a simmikha kau deuh in a sim. (1) Langnak kha zanah hmuh a si ihtifinriat kha leikilli ih thli pawl in tilet a thawh ter. Thimnakle tidai in sersiamnak kha a langter sal. Asinan dodalnakruangah sresiam mi pawl kha a siatsuah theh an sinak alang. (2) Langnak ih rannung pawl kha a thianghlim lo mi lecawkpolh aw mi a si. Cumi in sersiam mi siatsuah theh a sinak a langter. (3) Rannung pawl kha lalram thuneihnaklangter nakih hman mi a si. Khami kha Eden hmuanahPathian in Adam hnenih a pekmi lalram thuneihnak Setanih a lon mi kha a si. (4) Milai fapa a ratnak thawn Pathian ihlalram kha dinthar sal dingmi a si. Cumi cu a neitu ngaingaiin a nei ding. Khami kha Adam ih a hlo ter mi milai fapa invan rorelnak hmunah a ngah sal mi a si.

A tlun ih Bible khihhmuhnak langnak pawl khamitthlam ih hmuh theinak dingah a si. Langnak a poimawhmi pawl kha vancungmi pawl ina hrilh fiah ih a makzetmisimsung kha a thupitnak kan theihthiam.

THAWHSAL NI February 16RANNUNG PALI PAWL

Daniel hnenah rannung pakhat ciar ih umdan khaNebukhanezar hnenah milem langter mi thawn an mil awtuk. A tu ah lalrampawl ih thuhla a cipciar in a pek. Khamithilnung pawl kha an mak tuk, milem bia miphun pawlkhihhmuh mi a si ih an zaten ramsa borhhlawh pawl an si.A palinak rannung siarlo Daniel ih tarlangmi rannung pawlkha zapi theihmi ramsa an si. Khami ramsa ih khihhmuhnak pawl kha thuneihnak tawpkhawk an nei tinak a si lo.Khami ramsa pakhat ciar ih an pianzia kha lalram pawl ihthiltuah dan a lang ter tu a si.

Kiosa. Babulon lalram kha Kiosa in tahthim a si ihan kaih awk zet. Kiosa ih thla kha Babulon lal inn ih pharceimawinak le an hnatuan nak le an thiamnak dangdangpawl langter mi a si. Langnak ah Kiosa ih a thla kha thlongsak a si, ziangah tile milai vekih a dingtheinak dingah lemilai thinlung a neih thei nak dingah a si. Himi hi Babulonlalram ah an uktu siangpahrang khihhmuhnak ah hmanmi a si.

Savom:Medo-Persia lalram kha Savom ih tahthimmi a si. Dunglam ke in a ding timi a langter mi cu Persiakha Media pawl hnak in an cak sawn tinak a si. A ka ahhnakruh pathum a keu timi in Medo-Persia lalram in Lydia,Babulon, le Izipt ram tumpi pathum a neh ih a dingnak khaa langter.

Page 40: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

79 80

Tlavang.Zuanzang tlavang ih langtermi cuElexander ropi hruainakih a dinmi Grik lalram a langtermi a si. Himi ramsa ih thla pali a neihmi kha a zuanzangzetih a umnak a langter ih Alexander khihhmuh nak asi.Amah in kum malte sungah leitlun pumhuap in a uktheh.

Tihnung Tuksuumza Ramsa. Ahmaisa rannungpawl kha a tlangpi ih kan theihmi pawl an si ih amah te intaknak a nei. A hmaisa ih alangmi pawl kha Kiosa vek,Savom vek an sinan himi rannung hi a bangmi a um lo.Himi sahrang ki tampi a neimi kha tuksuum za asinakalangter ih a nunrawangnak kha a dang pawlhnak in a nasasawn. Khakha milem bia Rome thawn an kaih awk zet. Anehmi cu a khai ih a palcih.

Himi san thuanthu hi simsung zomi vek in kumthawngtampi sung a hungdingsuak mi le siattheh salmilalram thuneihnak pawl an si. Hi mi hnaihnoknak,buainak, le haarsatnak tawpkhawk tlunah Pathian in thua nei timi na theih ruangah ziangtluk in saw hnangamnakna nei? Himi in Bible rinsantlak a si nak ziangsaw insim?

TLAWNGKAI NIKHAT February 17KI FATE

Daniel 7:7, 8, 19-25 siar aw. Sahrang a pali nakihsin Ki fate a hungsuak mi kha zosaw a si?

Mizan zirlai ah tuksuum za rannung ki pahra a neiih leitlun kha nunrawng zet in an uk ti mi kha milembiaRome a sim duhmi a si. A tu ah cu Ki fate le a thuneihnakih khihhmuhnak kha kan ruattlang ding. Langnak ih atarlang vekin a pali nak ramsa kha ki pahra a nei, cuihpahra lak ihsin pathum kha ki fate a hung suah theinak

dingah an thlong hai. Ki fate kha milai mit le kaa khal anei ih “puarthau zetin a tong ciamco” (Daniel 7:8 NKJV). Kifate kha tuksuum za rannung hnenih sin a hung suak,tuksuumza rannung kha milem bia Rome a simduh nak asi. Cuticun Ki fate in milem bia Rome a ding suak vivo naka sim. Khami thuneihnak vek kha a hnu ah a ding salding.

Daniel ih a hmuh dan ah cun Ki fate inmithianghlim pawl kha a dodal. Vancungmi ih hrilhfiah danahcun himi Ki fate hi Daan lo in thil pathum a tuah tusiangpahrang a si: (1) Cungnungbik kalh in puarthaunak atong ciamco. (2) Cungnungbik mithianghlim pawl a hrem.(3) Tikcu can le thukhaam thleng a tum. Himi thil umdanhi a kut sungah mithianghlim pawl kha pek a si. Vancungmiin Ki fate ih cangvaihnak cankhiah mi kha a sim ih: “Cankhat le can pawl le can hrek kha a si.” Himi hi simsungtonghman dan a si ih can timi tongfang kha “kum” tinak asi. Cule can pawl timi ah khan “kum pawl” tinak a si ih(dual form) (khuah khat) timi thil pahnih kop ih siardan asi ih kum hnih tinak a si.Curuangah himi hi simsung kumsiardan kum thum tinak a si ih can hrek kha kum hrektinak a si. A zate kom in simsung kum siar dan in kumthum le hrek tinak a si. Simsung nithla siardan nikhatkha kum khatah kan siarah cun ni 1260 sung a si ih kum1260 sung tinak a si. Himi kum sungah Ki fate in Pathiandodal nak a tuah ih mithianghlim a hrem hai, tikcu can lePathian thukhaam kha thleng a tum.

2 Thesalon 2:1-12 siar aw. Ki fate timi le daanbuar pa timi an bang awknak ziangsaw a si? Himi thuhlakan reltlang ahcun ziangvek thuneihnak saw a si ti ahkan zum? Ziangruangah? Milembia Rome ihsin ahungsuak ding ih Rome thuneih nak sungtel a si. Rome

Page 41: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

81 82

F-6

thuneihnak pehzom ih ummi a si ih leican cem tiang aum ding ih a tui kan san khalah a um tinak a si khamikha ziang thuneihnak saw a si?

TLAWNGKAI NIHNIH February 18THUTHENNAK A THOK ZO

Ramsa pali pawl le Ki fate ih hnatuannak langnaka theh hnuah profet in vanah thuthennak kha a hmu(Daniel 7:9, 10, 13, 14). Siangpahrang tokham pawl an hunret ih Kumkhua ih a nungmi cu a tohkham ah a to ihthuthennak ah a kokhawm. Vanlam thillang danah cunKumkhua ih a nungmi kha vancungmi a thawng a sang inamah kha an rian. Cun thuthennak kha a thok ih cabupawl kha an kau. Himi hi Kiate ih hnatuan can a simi kum1260 (A.D. 538-1798 kum tiang a rei) cu theh in thuthennak kha a thok dingtimi hi a thupi zetih kan hminsindingmi a si (tlawngkai ninga zirlai ah a um). Himi hi Pathianih lalram kumkhua a hmunmi a din hlan ah a um ding.Atanglam ih langdan vek in can pathum in then sehla:

Ki fate can sung (538-1798)Van ih thuthennakPathian ih kumkhua lalram.

Daniel 7:13, 14, 21, 22, 26, 27 siar aw. Pathianmithianghlim pawl in thuthennak ah ziangvek in sawhlawknak an ngah ding? Thlunghlun sungah hmunthiang-hlim sungih thuthennak, puanbiakinn sung ih thuthennak,tiah a phunphun in a ngan. Himi thuthennak hi a danglamzetmi a si. Lei le van pumhuap thuthennak a si ih Ki fatehranglawngah a si lo lalram roco tu Pathian mithianghlimpawl khal an tel.

Daniel 7 nak ah thuthennak or khami thuhla acipciar in a hramthoknak le a tawpkharnak kha a ngan lo.Thuthennak kha Ki fate a hungsuakih Pathian le amithianghlim pawl a donak in a thok ding. Thuthennakhramthok nak kha lei le van huapin kan bangaw ding.Daniel 8 la 9 ah thuthen hramthoknak can thu lethuthennak kha vanih remnak tuah ni ah hmunthiang-hlim thianfai a si nak thawn an pehzom awk. Himithuthennak kha Jesui rathlanah vanah tuah asi ih Pathianmithianghlim pawlih duhsaknak an ngah nak ding a si(Daniel 7:22).

Jesu in cross ah kan hrang in tuahsak thehmi kantheihnak ruangah thuthennak ni ah ziangruangahhnangamnak kan neihnak hrampi a si thei? Cross telloin ruahsannak ziangsaw kan nei?

TLAWNGKAI NITHUM February 19MILAI FAPA RATNAK

Daniel 7:13 siar aw. Milai fapa cu zo a si? Ziangtin-saw a sinak na langter? (Marka 13:26; Mathai 8:20; Mathai9:6; Luka 9:26; Luka 12:8 khalah kan hmu thei).

Thuthennak phuan a si vek in Milai fapa kha a thupibik. Amah kha zo a si? (1) Milai fapa a landan hi pumpakvan ih kan lan danding a si. A hmin ih alangter mi cu milaipianzia a kennak a si. Phundang ih kan sim ahcun amahkha Pathian le minung pumpak ih neihnak a si ih amahin thuthennak hmunah khaipa bik a si. (2) Milai fapa khamero thawn van ihsin a tumding timi kha thlungtharsungih Jesui ratnak hmuihmel langdan a si. Daniel 7nakah cun milai fapa hi van ihsin leiah ara tiah a sim lo.Hlanlai ihsin van hmun pakhat ihsin hmun dangah athawn ih Kumkhua a nungmi hmaiah a lang awk. (3). Milaifapa mero thawn van ihsin ratnak kha hmuhthei in Bawipai

Page 42: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

83 84

ratnak a langter duhmi a si. Hmun thianghlimbik ah lut inremnak tuahniah hmunthianghlim thianfainak rimhmuithawinak khu in a zelthehmi Puithiamsang langdanmitthlam ih hmuhtheinak a si.

Milai fapa kha siangpahrang pianhmang a nei.Amah cu mi zate’n, miphunkip, le tong phun kim in anrian theinak dingah “uknak le sunlawinak le lalramthuneihnak” co tu a si (Daniel 7:14 NKJV). Rian timi hibiak ti khal ih lehlin theih a si.Daniel 1-7 karlak ah voikua a lang ih (Daniel 3:12, 14, 17, 18, 28, Daniel 6:16, 20,Daniel 7:14, 27) Cungnungbik Pathian hnenah siahhlawhih um timi fehpi dan ih hmanmi a si. Cu ruangah Ki fate inPathian thukham thleng a tumnak ruangah ai awh ihsakhua biaknak tuahdan a hmang rung Pathianbiakdankha siatsuah. Thuthennak ih a langter mi cusakhua biaknak dik dinthar nak a si. Pop ih thuneihnakin biaknak tuah dan kha thildang in an thleng a thi theimilai kha Pathian le milai karlakah remnak tuahtu ah anret. Daniel ih a sim danah cun Milai Fapa lawng hi Pathianhmaiah milai ai awh ih dingin remnak tuah thei tu a sitiah a ti. Bible ih a sim danah cun “Pathian pakhat lawng aumih, Pathian le minung karlakah palai pakhat a um. Cucuminung Khrih Jesu kha a si.” (1 Timote 2:5 NKJV).

Bible sung ih ngan mi Jesui nun ziaza kan siartheh. Amah kha thuthennak ah khaipa bik a si timi kantheih ruangah hnangamnak kan ngah theinak ziangsawa um?

TLAWNGKAI NILI February 20CUNGNUNG BIKIH MITHIANGHLIM

Atanglam ih Bible cang thawn pehpar in Pathianmithianghlim pawl parah thilthleng ziangsaw a um?Daniel 7:18, 21, 22, 25, 27.

Pathian ih mithianghlim pawl kha cungnung bikmithianghlim tiah a ti. An mah kha Ki fate ih dodalnak antong. Ziangah tile Pathian thuah rinum zetin an um.Curuangah pop thuneihnak can sung hmuahhmuah khahremnak an tong. Khrihfa hmaisa pawl kha milem bia Romelalram ih hremnak an tong (khami kha sahrang pali nakuk san a si). Daniel 7:25 ih hremnak a sim mi kha Ki fatein mithianghlim pawl a hremnak a si. Khami kha milembia Rome lalram a cem hnuah a dingmi a si.

Ziangkhal sisehla Pathian mithianghlim pawl khaleitlun thuneihnakih hremmi an si kumkhua lo ding.Leitlun lalram dinnak hmunah Pathian ih lalram a dingding.Cuih canah Milai Fapa hnenah “uknak, sunlawinakle lalram kha pek a si dingih (Daniel 7:14 NKJV). Khamikha vancungmi ih hrilhfiahnak a pek dan ahcun“mithianghlim”lalram roco tu timi a si(Daniel 7:18 NRSV).Himi ah tahthim ding umlo in a dik. Ziangahtile Milai Fapakha Pathian sinak le milai sinak neikop tu a si ruangahnehtu lakih nehtu bik ngahtu a si.

Puithiam bawibik in Messiah na si maw tiah Jesua suh laiah Pathian fapa Jesu in Saam 110:1 le Daniel 7:13,14 thu in a sawn. “Ka si! Milai Fapa hi Ziangkimtithei ihvorhlam kapah to in vancung mero thawn a rat khal nanhmu leh ding” tiah a ti (Marka 14:62 Hre Kio). Curuangahvan ihthuthennak hmunah Jesu kha kan ai awh ih a dingtu a si. Amah cu thim lal thuneihnak neh tu a si ih a hnenaha beunak a hawltu hmuahhmuah kha a nehnak a tawmpive. Curuangah tih ding kan nei lo. Tirhthlah Paul inthiamzet in a langter mi cu: “Kannih cu duhdawtu ihthawngin hi thil hmuahhmuah tlunah nehtu hnak in kanuak deuh. Ziangahtile amah ih induhdawtnak ihsinzianghman in in thenthei lo ding, tihi fiangten kan zum,thihnak in siseh,nunnak in siseh,vancung ih a ummi

Page 43: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

85 86

vanmi le uktu le huham neitu pawl in siseh, atu san insiseh, hmailam san in siseh, thuneitu leitlun ummi insiseh, leihnuai ummi in siseh, sersiammi thilhmuahhmuah in siseh inthen thei lo ding. Kan BawipaKhrih Jesu sungin kan ta a si mi Pathian ih duhdawtnakihsin in then theitu ding zianghman a um lo.”(Rome 8:37-39 Hre Kio).

Daniel ih langnak kha san thuanthu ih thilthlenga dik ciah in kan hmuhmi a si ih kum thawng tampi a reizomi a si. A rathleng dingmi Pathian ih thukam rinsanngam dingah ziangvek in saw in bawm thei?

TLAWNGKAI NINGA February 21RUAHBETDING: Rome lalram a cem hnu ih santhuanthu a langmi kahpah ih kan zoh ahcun nitlaknakram ih hnam mawl deuh pawl ih dodal nak kan hmuding.Khami hnam mawl ram pathum kha an hnuai cimitngah kum A.D. 538 ah amah lawng thunei tu si dingahRome ih Bishop cun cantha alak. Himi ah Rome lalram ihukawknak le zirhnak pawl kha a lak. Himi ihsin Popthuneihnak a hung suakih 1798 kumah a langte’nNapolian ih a thuneihnak alak hlosak a sinak tisa thil lesakhuanak thil hmang in thuneihnak a hmang. Himi thilin Rome a cemnet nakah a thlen lo hremnak lawng kha acemnet ter. Pop in Jesu Khrih ai awhtu lawngah a sal aw loBible ih tuahdan vek aphuahcop mi thilmak deuhdeuh atuah ih thurin ah a phuang. “Purgatory” hremhmun tenaudeuh, “penance” sualsiirnak ruangah sualman rulhnak ,“auricular” hna ih theihnak ih sualnak tuahmi phuanawknak, le thukhaam pali nak ih Sabat nizarh kha Sundayni zarh ih thlennak kha “can le thukhaam a thleng dingtimi kha Pop thuneihnak in kan thleng asi tiah an phuangaw.

“Milai in amai cahnak thawn ralpa a neh thei lo.Sualnakin a hnipuan pawl kha atlap ter theh ih sual phuangawknak lawng in Pathian hmaiah a ding thei ding. Jesukha kan palai a si ih sualsiirnak a neitu le amah ah zumnaknei ih pumpek aw tu in an nunnak a kutsungah a kentertu pawl aiawh in a dilsak thei. Calvary ah thu el buainakmaksak kha a tawpkhawk in doral kha neh ruangah anhrangah a dilsak thei. Van le lei ih thuneihnak kha Pathianih thukhaam zawnlungten a thlun famkim ruangah a ngah.Milai ih sualnak kha Pathian zangfahnak ruangah remnakphuan sak a si. A minung pawl hrangah an ralpa hnenah asimmi cu: “Maw setan, Bawipa in lo kawkseh; Jerusakema hriltu Bawipa in lo kawkseh: hihi meisa lak ihsin lakmithingthu a si” (Zekhariah 3:2) zumnak nei ih amah rinsantu cu, thutiamkam nak a pek ih “Ngaihnik nansualnakkha nan mah hnen ihsin ka hnawt fai theh zo, hnipuanthar in nan sinfen ka lo thlengsak tiah a ti.” Ellen G. WhiteProphets and Kings, pp, 586,587.

RELTLANG DING:1. Ki fate a suahnak hmun ih a umdan le a tuahmihmuahhmuah kha zohsal sehla, sahrang a pali nak Romeih cithlah mi a si. Pathian mithianghlim pawl a hremihkhami thuneihnak kha zabi kum tampi ihsin milem biaRome ih thuneihnak kha tui ni tiang a ding suakringringmi kha ziang thuneihnak saw a si? Ki fate khaJesui suahhlan kum zatampi san thuanthu hmanah alangnawn lomi kha milem bia Grik siangpahrang pawllakin a corhsuak ti mi a sinak dik kan theihthiam nak insuangtuahnak men lak ihsin ziangruangah saw venghimaw dingah in bawm thei? Ki fate ih thu neihnak a langlaidingmi ah tu ih a sinak kan theihthiamnak ruangah amahzum lo dingah ziangtin saw kan humhim awk thei ding?

Page 44: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

87 88

ZIRLAI 9 February 22-28

BORHHLAWHNAK IHSIN THIANGHLIMNAK AH

SABAT TLAILAM February 22

TUZARH SIARDING: Daniel 8; Daniel 2:38; Semtirnak 11:4;Puithiam 16; Hebru 9:23-28.

BIBLE CANGKEN: “Anih in ka hnenah, Nithawnghnih lezathum a rei ding, Cuih hnuahhmunthianghlim cu thianfai a siding.”(Daniel 8:14 NKJV)

Daniel 8 ih langnak hi profet hnenah 548/547 B. C.ah apekih cun khami in Daniel 7 ih thuthennak thu khakha fiangter sinsin. Daniel 8 hi Medo-Persia thuneihnakin hramthoknak a tuah ih Daniel 2 le 7 pawl in Babulonthu an sim ih Daniel 8 in Babulon thu a sim lo. Ziangahtilekhami canah Babulon kha a siat theh zo ih Medo-Persialalram a ding zo ruangah a si. Daniel 8 kha Daniel 7 thawnan bang aw nak a um. Daniel 8 ih a tongkam hman mi khaphundang in a sim mi a si, ziangahtile hmunthianghlimthianfainak hmuitin in a sim ih van hmunthianghlim ihremnak tuahnak thawn an pehzom mi a si. Daniel 8 hi vanih hmunthianghlim sirhsan ih simmi a si ruangah adanglamnak a si. Daniel 7 nak in van ih thuthennaktokham le Milai Fapa in lalram roco tu a sinak a langter.Daniel 8 in vanhmunthianghlim thianfainak kha a langter.Curuangah Daniel 7 le 8 hi an langter mi an bang aw Daniel8 in hmunthianghlim thianfainak a langter ih Daniel 7 inthuthennak kha a langter. Hmunthianghlim thianfainakcanah thuthennak kha tuah cih a si.

THAWHSAL NI February 23TUU CANG LE ME CANG

Daniel 8 siar aw. Daniel 8 ih langnak kha ziangthupawl saw an si? Daniel 2 le Daniel 7 thawn an bangawknak ziangpwl saw kan hmu?

Daniel 2 le 7 ah langnak kha leitlun lalram a dingmile a tlusiatmi pawl kha khihhmuhnak a phunphun thawnlangter a si. Himi khihhmuhnak hi Pathian ihhmunthianghlim thawn pehtlaih awknak an nei. Tuu cangle me cang khihhmuhnak in hmunthianghlim ih remnaktuahnak ni thawn pehtlaih awknak an nei ih khami khaIsrael miphun pawl ih thuthennak an tuah can a si. Tuucang le me cang hi hmunthianghlim ih raithawinak ihhman mi an si. An pahnih in remnak tuahnak ih hmanmipawl an si. Himi rannung pahnih hril an si nak hi remnakni theihter tu an si. Khami kha himi langnak ih athupitnak a si.

Langnak ih phuan mi vekin,Daniel ih a hmuhmituu cang hi hmun pathum a khiit mi kha nitlaknak lam,saklam, le thlanglam a khiit rero (Daniel 8:4). Himihmunthum a nam nak ruangah a thu neihnak a karh.“Curuangah ramsa dang a hmaiah an ding thei lo, a kutihta runsuak theitu an um fawn lo, a duh dandan in a tuah ihnasa zet ah a cang.”(Daniel 8:4 NKJV). Vancungmi ih simmivekin tuu ki pahnih in Medo- Persia lalram lang tertu a si(Daniel 8:20). A khitmi hmun pathum kha leitlun ih lalramthunei tu pathum a nehnak a si.

Cuihhnuah a calah ki maksak a neimi me cang ahungsuak, Khami kha Alexander ropi ih hruaimi Griklalram a hmuhsak (Daniel 8:21). Khami me pa in “leilungdai lo in a tlan” (Daniel 8:5 NKJV) timi kha zuanzang a sinaka langter. Cuih a tican cu Alexander in hmakhat te ih

Page 45: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

89 90

nehnak a ngahnak kha a langter. Daniel 7 sungah tlavangthlanei thawn a lang ter mi a si. Simsung thu ih a langtermi cu mecang kha “a cah lai fangah a calih amaksakmi kitumpi kha a kiak” (Daniel 8"8 NKJV) ih cuih hmun ihsinki pali a corh ih hmun li ah a lalram kha an then awk. Mecang a cal ih ki maksak a kiak mi kha Alexander ropi kha323 B. C. kumah Babulon khua ih a thihnak kha a langter.Cuih hmun ihsin ki pali a corh mi kha ralbawi pali pawl ina lalram an then awkcio mi kha a langter.

Daniel 8:20, 21 ih thu kha Daniel 2:38 ih lalrampali pawl ih a pathumnak kha a sim duhmi a si. Himisimsung thu hrilhfiah nak hi a dik rori ti thei fiangtheinak dingah ziangvek in saw in bawm?

TLAWNGKAI NIKHAT February 24KI FATE A CORH NAK

Daniel 8:8-12 kha fimkhur ten siar aw. Ki fate khakhui lam a pan? Ziangahsaw himi kan theihthiam dingaha poimawh em em?

Ki pali corhmi pawl kha van hnuai lei killi ah anthendarh aw tiah alangter hnuah Bible ih a sim bet mi cuki pali lakih pakhat kha saupi in athang tiah a ti. Mizanzirlai ah kan hmuh zomi vekin himi ki pali pawl kha leikilli ah athen awmi Alexander ih ralbawi pali pawl an si. Kipali lakih pakhat kha saupi a thang vivo timi kha Griklalram pali lak ihsin pakhat kha a sim duhmi a si. Khamiki fate thang vivo mi kha Rome lalram asi tiah a tlangpi inkan thei ih milem bia Rome le Pop thuneihnak Rome asim kop. “A thang vivo mi ki fate kha Rome lalram milembia Rome le Pop thuneihnak Rome pawl sim duhnak a si.Daniel ih a hmuhdan ahcun milem bia Rome siangpahrangih uknak lalram kha a hmaisa ih Judah miphun pawl le

Khrihfa hmaisa pawl khal a do, cuihhnuah Pop thuneihnaksan a thleng atui kan san le hmailam san tiang a um vivolai ding.” The Seventh-day Adventist Bible Commentary, vol.4, p. 841.

Bible ih simdan ah cun ki fate kha a phei zawngin apok suak ih “thlanglam, nisuahnaklam le aropi zetmi thutiamram lam panin nasa zetin a thanglian” (Daniel 8:9 NKJV).Himi hmun pathum a khihhmuhmi ram pawl kha milembia Rome uknak ihsin an kuttangah an rak um zo mi rampawl an si. Ki fate kha langnak ih a thupi bikmi a si ihngaihsaknak a hlawh ih dingten a feh. Himi ki fate hi Daniel7 ih ki fate thawn an bang awknak a um ih cuih pawl cu: (1)Himi ki pahnih pawl hi a hramthok in ki fate ti ih kawh an si( Daniel 7:8; Daniel 8:9). (2) Nasazetin a thanglian mi an si(Daniel 7:20; Daniel 8:9). (3) Mi hrem theinak thuneihnakan nei (Daniel 7:21,25; Daniel 8:10, 24). (4) Pathian soiselnak tiang tuah in an cawisang aw (Daniel 7:8, 20, 25 Daniel8:10, 11, 25). (5) Pathian mithianghlim pawl an do (Daniel7:25, Daniel 8:24). (6) Profet san lai in an cangvaihnak kha apianhmang langter an si (Daniel 7:25, Daniel 8:13, 14). (7)Can cem tiang an um ding (Daniel 7:25-26, Daniel 8:17, 19).(8) Pathian ih siatsuah nak an tong ding (Daniel 7:11, 26,Daniel 8:25). Anetabikah Daniel 7 ih ki fate kha popthuneihnak a sim duh ih Daniel 8 nak khal in khamithuneihnak kha a sim. Curuang ah Daniel 2 le 7 nak vekin a netabik thuneihnak neitu Rome thuneihnak sim duhmi a si ih, Milem bia Rome le Pop thuneihnak Rom an si.

TLAWGKAI NIHNIH February 25HMUNTHIANGHLIM DODALNAK

Daniel 8:10-12 siar aw. Ki fate ih cangvaih nakziangvek in saw a sim?

Page 46: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

91 92

Daniel 8 :10 sungah ki fate in Babel inn sang saktupawl ih an tumtah vekin thlaraulam ah Pathian biakdanvekten thiltuah a tum (Semtirnak 11:4). “Van ralkap” timile “Van arsi” timi tongkam hman dan hi thlunghlun sungihPathian mithianghlim pawl a sim duhnak a si. Israel pawlkha Bawipai ralkap bur tiah kawh a si(Suahlannak 12:41).Daniel khal in Pathian ah rinum te ih a um tumithianghlim pawl kha van arsi vek in an tleu tiah an ti(Daniel 12:3). A ngaingi tiahcun himi a do mi hi van lamkhi a si ngaingai lo van khua le ram mi leilun ih khawsaPathian mithianghlim pawl a hremnak sim duhmi a si(Filipi 3:20 KJV).Milem bia Rome lalram khal in Khrihfathawngtampi an rak that ve ko. Asinan tui a simmi cu kifate ih cangvaihnak Pop thuneihnak Rome kha a si ih kumtampi hremnak a tuah. .

Daniel 8:11 khal in a simmi cu van ralkap “hotu”tiah a ti, anah kha Daniel bu ih cang dang ahcun“Siangpahrang Messiah” (Daniel 9:25) “nan siangpahrangMikhael” (Daniel 10:21) le “Mikhael great prince”siangpahrang ropi Mikhael (Daniel 12:1) ti ih kawh a si. JesuKhrih tiah nganmi pakhat hman a um lo. Khami hlan ahJesu Khrih hmin a langmi kha “hotu” or “Bawibik” ti asilole“van ih kan Puithiam Sang “ tiah kawh a si. CuruangahPopthuneihnak ih a tumtah mi cu Jesui puithiam a sinakhnatuan luahlaan ih vaivuan ter dingah a si.

Daniel 8:11 sungah “nitin raithawinak” thu a simmikha lei hmunthianghlim sungah raithawinak a phunphuntuahdan le raithawinak ruangah palai hnatuannak pawlkha a langter. Himi in a langter mi cu misual pawlihsualnak ngaihthiam nak le biakinn ah sualnak cingfelnakan tuah dan pawl kha a si. Himi leitlun ih biakinn ahthawiawknak tuah hi van hmunthianghlim ah Jesu in palaihna in tuan sak nak kha alangter. Simsung thu in a rak

simmi vekin pop thuneihnak kha palai hnatuannak a siih Jesui puithiam sinak palai hna a tuannak kha a lem ina tuah. A deu ih Pathian baikdan a tuahmi in Jesu Khrihih palai hnatuannak kha ki fate in a hlon hlo ih khamikha hmunthianghlim khal a hlon tiah a timi kha a si.”

“Cun thutak cu leilungah a hlon. Cule a tuahmihmuahhmuah ah a hlawhtling” (Daniel 8:12 NKJV). Jesuin kei cu thutak ka si a ti aw (Johan 14:6) cuihtlunahPathian tongsuakmi thupawl kha thutak tiah a ti (Johan17:17). Cuih thil ralsannak ah pop thuneihnak in Bible khamipi hman mi tongkam cafang thawn a letling. Biblehrilhfiah nak tuahdan kha kawhhran thuneihnak tangaha um ih Bible thutak kha pupa thu rosiah nunphung pawlin an thleng. Cule zirhnak le zumnak tlunah tuahtuannakding khalah Bible kha nunphung in a luahlaan theh. Zumnak tahfung Bible kha a cungnung bik a si ding.

Himi zirlai in Bible thutak kha milai pupathurosiah nunphung pawl hnakin a thupi sawn ih a mana nei sawn ti mi ziangsaw in sim?

TLAWNGKAI NITHUM February 26HMUNTHIANGHLIM THIANFAI NAK

Daniel 8:14 siar aw. hi tawkah ziang a cang saw?Ki fate in mithianghlim pawl a suasam theh hnuah

hmunthianghlim thianfainak tuahdingah phuansuah a si.Himi thucah theihthiam theinak dingah Daniel 8:14 ihhmunthianghlim thianfai nak le Daniel 7:9-14 sungih nganmi thuthennak kha an can a bang aw timi kha kan thinlungsungah kan hminsin ding. Khami can ihsin vanahthuthennak a tuah. Curuangah hmunthianghlim khalvanah a um. Daniel 7 nak ah Pathian kha thuthennak alangdan ihsin milai thuhla ah pehtlaih nak le tlangtlak nak

Page 47: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

93 94

a nei. Daniel 8 nak khalah van ih hmunthianghlim alangnak kha milai le Pathian pehtlaih awknak le tlangtlaknak thu a si ve.

Leitlun ih hmunthianghlim sak dan kha van ihhmunthianghlim vek ih sak a si. Khami kha a kau zetmirundamnak khawkhan langternak a si.Kawlnisuak tintenmisual pawl in thawinak ding rannung le rimhmui urdingmi an kengih an sualnak kha an mah ihsin hmu-thianghlim ah a thawn. Cuti asi ruangah hmunthiang-hlimkha borhhlawh ter in a um. Curuangah a mahah hminsinih a ummi sualnak kha thiangfai ter a tul ruangah ni lecan khiah in hmunthianghlim thianfai nak tuah a tul theu.Cuihni cu remnak tuah ni ti a si ih kumkhat ah voi khattuah a si (Puithiam 16).

Van ih hmunthianghlim kha ziangah saw thianfaia tul ve? Thuthimnak ah misual pawlih sualsiirnak nei ihsualphuannak a tuahtu hmuahhmuah ih siirnak khapomsak a si ruangah an sualnak kha vanhmunthianghlimah a thawn ih cuih sualnak pawl cu hlon le thianfai a tul.Hlanlai Israel pawl kha an sualnak an phuangih anmahpar ihsin hmunthianghlim ah a thawn ih kumkhat voikhatthianfai a tul mi vek kha a si. Israel pawl sanah remnaktuah ni ah rannung tampi thah a si. Khami in Jesu khaleitlunah ra in a thi ding timi khihhmuhnak a si. Khamikha Pathian thuthennak canah Pathian hmaiah kan dingtheinak dingah a si.

Leitlun ih remnak tuahni ah biakinn hmunthiang-hlim kha thianfai a si. Jesui thisen lawng in thuthennakniah kan ding theinak ding a si ruangah Vanhmunthiang-hlim kha ziangtluk ih thianfai a tul sinsin mi so a si? Biakinthianfai nakDaniel 8:14 ih a langmi kha van ih hmun-thianghlim vek leitlun ih hmunthianghlim hnatuan dan asi. Thuthangtha ih a sullam cu Messiah ih thisen kha

misual pawl sual thianfai nak dingah a tul ziangahtilethuthennak hmaiah kan ding theinak dingah a si.

Hebru 9:23-28 siar aw. Raithawinak ah Jesu a pekawknak ruangah rundamnak kan ngah timi kha ziangvekin saw a langter?

TLAWNGKAI NILI February 27SIMSUNG CAN THIAHNAK

Daniel 9:13 siar aw. Thusuhnak ziangsaw a um?A mah sangtu cang ih a phi theithiam dingah ziangvekin saw in bawm?

Tlailam le zinglam 2300 tiah can a khiah mi khaziangsaw a si? Ahmaisabikah Daniel in tuu cangle me canga hmuhhnu ah ki fate ih siatsuahnak le ramnak a thlengding. Daniel 8:13 ih langnak kha ziangruangah so timi suhding a um. Khami thusuhnak kha simsung can khiah sunghmuahhmuah a holhtlang. Khami can kha ki fate ihhnatuan sung lawng can khiah mi a si lo. Ziangahtilelangnak can sung kha tuu cang ih cangvaihnak ihsinziangkim a hram a thok. Khami kha thuanthu can reipisung a luahkhat.

Thusuhnak cu “langnak kha ziangtiktiang saw arei ding” (tuu cang = Medo-Persia), (me = Grik) le ki fate lea hnatuan mi pawl, (milem bia le pop thuneihnak Rome) ihhnatuan. Cun a dang vancungmi ih a sim dan ahcun, “ni2300 “ hnu ah hmunthianghlim thianfai a si ding (Daniel8:14 NKJV). Hminsin zomi vekin himi can hi Medo-Persialalram din sung ihsin hram a thokih Grik lalram le milembia Rome lalram le pop thuneihnak Rome san a holhtlangih kum thawng tampi a rei. Santhuanthu hmangihhrilfiahnak hi (zirlai 1 ah a um), himi simsung can tuatdanhi ni khat kha kumkhat ih siarnak dan kan hmang ah cu

Page 48: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

95 96

ni 2300 kha kum 2300 a rei mi can a si. Phundang ih simahcun ni 2300 kha kum 6 lenglo fangfang a si, kha tivek ihruat taktak cun himi langnak hrangah cun can a tawituk.Curuangah nikhat kha kumkhat ih tuat lawngah a famkimthei.

Daniel 8 ah himi 2300 kha a kum hramthoknakcan khiah mi a pek lo ih a cemnetnak khal a pek lo. Daniel9 ih a langter mi cu nithla siar hramthoknak a pek (a ralaimi zirlai ah).

Kum 2300 kha Bible sungah a can reibik simsungthu a si. Kum 2300 kha ruat hnik? Kandam sung cankha kum ziat saw a rei? Himi hi kum 2300 an si ih a reizetmi can a si. Ni neta lamih a ummi hrangah thinsau ihum dingah ziangvek insaw in bawm?

TLAWNGKAI NINGA February 28RUAH BETDING: Atanglam ih lemsuai ih kantarlanmi khaa tawi nakih kan tuahmi asi ih lalram a dotdot in kan nganDaniel 2, 7, le 8 ih lalram pawl an si. Hmun thianghlimthianfainak thu ziangsaw in sim?

Daniel 2 Daniel 7 Daniel 8Babulon Babulon --Medo-Persia Medo-Persia Medo-PersiaGrik Grik GrikMilem bia Rome Milem bia Rome Milem bia RomePop thuneih nak Rome Pop thuneih nak Rome Pop thuneih nak

Rome

Jesui ratsal nak Van ih thutheihnak Hmun thianghlim

(Kutih thamlo lungih Jesui rat salnak (Mi- thian fai nakJesui

sutkuainak) thianghlim lalram ratsalnak (malai kut

roco nak) tello ih siatsuahnak)

Hitawkih kan hmuhmi vekin himi Daniel 2, 7, 8pawl kha a bang awmi an si. Lalram pawl an bang awnaklawng si lo, simsung kumrel 1260(A.D 538- 1798)(ki fate)pop thuneihnak ih hnatuan can a cem hnuah Daniel 7sungih thuthennak kha a um ding. Rome 8 sung ihhmunthianghlim thianfainak khal pop thuneihnak Romesan a cem hnu ah a um ding. Daniel 7 ih thuthennak khalei can cem nak lam ah a thlen pi. Cuvek in Daniel 8 ihhmunthianghlim thianfai nak khal lei can cemnetnakihthil thleng dingmi a si. A danglam zet mi thil pahnih insimih an pahnih in an bang aw. Cuih thu cu ki fate in 1260kum sung thuneihnak a nei dingih mithianghlim a hremding ti an sim.

RELTLANGDING:

1. A tlun lamah kan hmuh mi vekin hmun thianghlimthianfainak, le Daniel 7 ih thuthennak a langmi khaki fate ih hnatuannak 1260 kum simsungmi a cemhnu ah a thleng ding ih ziangvek in saw Pathianlalram a dinding?

2. Daniel 8 ih simsung thu ih a langmi kha sualnak ihsiatsuahnak in a khat. Ramsa pahnih pawl khaleitlun lalram pakhat le pakhat a do aw mi an si(Daniel 8:8-12). Anmai hnuah ki fate ih thuneihnaka ding suak ding ih a thuneihnak cu nunrawng zet ihhremnak a si (Daniel 8:23-25). Bible ih leilung hiniam zet ih langter a tum lo. Kan kiangah thilthalokhat theh hman sehla Pathian le a thatnak rinsanthei dingah ziangvek in saw in zirh?

Page 49: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

97 98

F-7

ZIRLAI 10 February 29-March 6

SUAL PHUANNAK IHSIN HNANGAMNAK AH

SABAT TLAILAM February 29

TUZARH SIARDING: Daniel 9; Jeremiah 25:11, 12, Jeremiah29:10; 2 Siangpahrang 19:15-19; Mathai5:16; Jiem 5:16.

BIBLE CANGKEN: “Maw Bawipa, ngaihram aw, mawBawipa ngaidam hram aw, mawBawipa theihsak hram aw, maw kaPathian nangmai hrang rori ah, nakhulfung hram hlah, ziangahtile nakhawpi le na mi pawl cu na hminihkawhmi an si.” (Daniel 9:19 NKJV).

Daniel 9 nak ah a ropi zetmi thlacam nak a um. Athupi zetmi a nunnak can tawite ah a hmai ih a helhkammi pawl hrangah a inn ah thla a cam. Milem biasiangpahrang ih mangmaksak ruangah Daniel le a rual pipawl kha thah ding ih thupek an si ih profet in siangpahrangkha a va tong (Daniel 2). Siangpahrang ih thusuah mi cuPathian dang hnenih zangfah dil thlacamnak kha a khapih siangpahrang in amah hnenah zangfah dil thlacamnaktuah dingah a ti. Daniel cun a mai tuahdan kel Jerusalemlam hoi in thla a cam ringring (Daniel 6).Curuangah Daniel9 ih thlacam nak kha Daniel 8 sungih ni 2300 thuhla profetih thinlung a khoih tuk mi ruangah a si ti kan theihtul.Simsung thu ih a langdan kha profet Daniel hnenahsimfiang thehmi a si nan ni le thla rel dan kha a thei fianglo ruangah a si “ni thawnghnih le zathum sung a rei ding,

cuih hnuah hmunthianghlim thianfai a si ding.” (Daniel8:14). Cule Daniel 9 nak lawngah Profet hnenahtheihthiamnak a pek .

THAWHSAL NI March 1BIBLE IH A MURIL

Daniel 9:1, 2 siar aw. Daniel in simsung thu pawlkha fimkhur zetin a zirih “cabu ihsin theihthiamnak” aneihmi kha a sim. Bible sung ih ziang cabu pawl saw asim duh?

Himi thlacamnak kan zoh ahcun Mosi le Profet dangpawl ih cabu nganmi thinlung tak te ih zirnak ihsin a suak.Daniel in Jeremiah cabu a zirnak ihsin amai san kha salcannak can cemnak kum 70 a thlengih a thupi zetmi canah akhawsa ti kha athei aw (Jeremiah 25:11, 12, Jeremiah29:10).

Daniel in thlacamnak kha 539 B.C. ah a tuah ihBabulon lalram kha Medo-Persia lalram kutah a thlen kuma si ti kan thei ding. Nebukhanezar in Jerusalem a lakihJerusalem biakinn a siat theh kum ihsin siar cun kum 70ti zuakzo a herliam. Curuangah Jeremiah simsung mivekin Pathian ih hril miphun pawl cu an khua le ram ahan tlung cing ding. Pathian thu rinsan zettu Daniel cunkhami can kha Pathian ih thutiam zomi vekin amiphunpawl ih sal an taannak can a cem rero thlang ih an inn le loih an kir can a cu rero ti kha a thei.

Daniel in Bible a zirnak ihsin a miphun pawlihsualnak a poi natsat nak kha a thei. Ziangah tile Pathianthawn an pehtlaih awknak thukam kha an bawhsiat ih anpumpelh thei lo mi cu sal an cannak kha a si (Puithiam26:14-45). Pathian ih a phuansuahmi zirnak in Daniel cun

Page 50: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

99 100

can pawl theithiamnak pek a si ruangah amiphun pawlhrangah Pathian hnen ih dilnak urhsun tuah lohli can acu ti kha a thei.

Leitlun san thuanthu ni neta kan naih rero ih,Pathian thu zirih a thuvek ih nung in thlacam taimak kantul. Leitlun kan khawsaknak hmun ih thu kha Biblelawngin in simfiang thei. Cuih hnuah Bible in doawknakropi ih thuanthu asia le atha karlak ih doawknak thukhainsim. Cule milai santhuanthu cemnetnak ah thilthalokha hnuaireh a si ding, Pathian lalram kumkhua hmunmikha din a si ding. Bible kan zir deuhdeuh ah cun asersiammi le kan mah umnak hmun leilung pi ih a sinakin zianghman in pek lo nan kan hrangah ruahsannak aum.

Leilung pi ih dinhmun theithiam dingah Bible inziangvek in so in bawm?

TLAWNGKAI NIKHAT March 2ZANGFAH DILNAK

Daniel 9:3-19 siar aw. Ziang thuhla ruangah Danielin zangfah dilnak a tuah?

Himi thlacamnak ih thuhla malten tarlang sehla.(1) Daniel ih thlacamnak ah Judah miphunpawl paraha thlengmi harsatnak theihternak zianghman a um lo.Ziangah tile himi harsatnak an parah a thlennak san atheih zo ruangah a si. Daniel ih thlacamnak ah a telh tambikmi cu “A siahhlawh profet pawl hmang in kan hmaiih aphuan mi a daan pawl kan thlun lo, Bawipa kan Pathian ihaw kan rak ngai lo” timi a si(Daniel 9:10 NKJV). Daniel 8sungih thu kha Daniel in theih a hiar tukmi kan tanta mikha ni 2300 thu langnak a si ih ka thei thiam lo tiah a ti(Daniel 8:22).

(2) Himi hi a miphun pawlin sualnak le thilthalo antuah mi kha Pathian in a ngaidam duh theinak dingahPathian hnenah zangfah dilnak a si. Hi tawkah kan theihmihmualnei zetmi thuthangtha cu misual in a mah ah cohlantlak ziaza tha a nei lo. Sual ngaihthiam nak ngah dingahzangfahnak khal an hawl lo. Pathian hmaiih umdan khacawn tlaklo mi pawl an si.

Daniel 9:8, 9 siar aw. Bawipa ih a thlacam mi asansak theinak dingah thuhla dang ziang pawl saw a sam?

Daniel ih thlacamnak simtel dingmi adang alangmicu: Pathian hmin cawimawi nak atuah. A mai hrangah canremcang lak tumnak a nei lo, a miphun pawl hrang khalahsilo in Pathian amah hrang rori ah a si (Daniel 9:17-19).Phundang ih simah cun Pathian cawimawi nak dingahthlacam nak a si.

2 Siangpahrang 19:15-19 siar aw. Hezekiah thla-camnak le Daniel thlacamnak ziangvekin saw an suunawk? Mathai 5:16 in ziangsaw insim? Ziang-tlukinsawPathian kan cawi mawi thei?

TLAWNGKAI NIHNIH March 3PALAI MANNEIHNAK (PALAI THATHNEMNAK)

Daniel 9:5-13 siar aw. Khami sualnakah atelhawkih miphun harsatnak tawpkhawk thlen tertu a si tiahDaniel in palhnak kan tuah tiah asim rero mi kha a duhmiziangsaw a si?

Daniel ih dilsak thlacamnak kha Bible sung ihdilsak thlacamnak sungtel a si ve. Khavek thlacamnak khaPathian thinlung a khoih ih daantat nak pek ding khawtlaiter tu le ralpawl kut ihsin runsuahnak a si. Pathian in Israelmiphun zate siatsuah theh a tum laiah Mosi insiatsuahnak Pathian kut kha a rak kaihsak (Suahlannak

Page 51: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

101 102

33:7-14, Mipum siarnak 14:10-25). Ram pum ih siatnakthleng theimi harsatnak a um ihElijah in Pathian hnenahruahdil in thla a cam mi kha Pathian in a sansak ih ruaha sur ter ih ram kha a hninghno sal (1 Siangpahrang 18).

Thilthlengmi or kan rualpi, kan innsang pi pawlhrang kan thlacam nakah Pathian in intheihsak ih intlangtlak thei. Kan thlacam san a si theinak dingah canreipi kan hngak men thei, Pathian in a mithianghlim pawlih tulsammi a hngilh dah lo timi kan rinsan ringring ding(Jiem 5:16).

Daniel in himi ah a miphun le Pathian karlak ahpalai hna or dilsak tu phun in a tuah. Pathian thukhaampawl an thlun loih ralrinnak pekmi pawl an ngaihsak lonak kha a nasa zetmi sualnak a si timi Bible a zirnak ihsina thei. Daniel in an thlarau nun ram ruahsan dingzianghman a um lo ti a thei fiangih sualnak thlahsakdingah le damter dingah thla a cam. Profet in a miphunpawl thawn an sinak bangaw ah a ret awk. Himi thiltuahdan hi Jesu in palai hna in tuan sakmi a langter tu a si(Johan 17). Hihmunah danglam awknak hrampi a ummicu: Khrih kha sualnak nei lo a si (Hebru 4:15). Amai pumpakhrangah sualngaihthiam dilih raithawinak pek le sual siirih sualphuannak tuah a tul lo (Hebru 7:26, 27). Amai lungtho in misual sinak a lak, “sualnak neilo kha Pathian inkanmai ruangah misualah a cangter, ziangahtile Pathianhmaiah a mi dingfel kan si thei nak dingah a si” (2 Korin5:21 NIV).

“Milai le vancungmi pawl ih thatnak lethianghlimnak hmuahhmuah kha milai pawl ih rundamngah theinak dingah Pathian hmaiah suahpi sehlaPathian hrangah cun Phatsan nak tlukih ten ummi a si”Ellen G. White, Faith and Work, p. 24. Himi in kan hrangahpalai kan tul nak ziang saw in sim?

TLAWNGKAI NITHUM March 4MESSIAH IH HNATUAN

Daniel ih dilsaknak thlacamnak kha a thupi miphunhnih in a um: mipi pawl ih sualnak le Jerusalemsiatsuah theh a sinak thu an si. Himi thu pahnih a dilmikha Pathian in a theihsak. Messiah ih hnatuannakruangah milai rundamnak le hmunthianghlim sathauthuhnak a um. Zangfah dilnak pahnih a sannak kha Danielsung ih lalram thuanthu asangsang ih a ummi pawl a rakdilmi hluan in a phi a pek. Ziangahtile Messiah ih hnatuannak in mihmuahhmuah ih rundamnak hrangahthathnemnak a um.

Daniel 9:21-27 siar aw. Zarh 70 sungah ziang sawan tuah? Ziangahsaw Jesu lawngin khami a fam kim ter?1. “Bawhsiatnak cemter dingah.” Bawhsiatnak timihi Hebru tong in “pasha” ti a si ih thunei tu kha a kuttangmi in a mah duhrilnak ih dodal nak kha a langter (Thufim28:24). Himi hi milai in langhngan ih Pathian dodalnak ihthangsiat nak tiah Bible in a langter (Ezekiel 2:3). Calvarytlangparah Jesui thisen a luannak ruangah milai hnenahnuncan ziaza mawi le tha a pek zo ruangah Pathiandodalnak hmuahhmuah kha hnuaihlo theh a si zo.2. “Sualnak hnuaireh dingah.”Himi ih a sullam cusualnak kha ngaihthiam a si nak a si. Pathian ih nunziazakha misual pawl in an nunpi thei lo ruangah Messiah incuih kan hlawhsamnak kha a famkim in intuah sal.3. “Diklonak hrangah remnak tuahdingah.” Paul iha simmi cu: “Famkimnak tinkim amah ih a um dingmi cuPathian ih duhmi a si. Cun amai ruangah leitlun ih thilpawl siseh, van ih thilpawl siseh, thil ziangkim a mah thawirem awsal dingin a thinglamtah ih thisen ihsin remnak atuah.” (Kolosa 1:19, 20 NKJV). Hi khal hi Jesu lawngih athleng ter theimi a si.

Page 52: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

103 104

4. “Kumkhaw dingfelnak thlengter dingah.” JesuKhrih in cross parah kan aiawh in a tuarnak ruangahlungawi za dinhmunah in um terih Pathian thawn in remter. Pathian hnenih a ra mi dingfelnak kan hnenah in pektimi zumtu lawngih ngah thei mi a si.5. “Langnak le thuphuan pawl tacik khen dingah.”Khrihkha raithawinak ih a pekawk tikah thlunghlun sungihprofet pawlin an langter mi remnak tuahnak raithawinakhnatuan pawl kha an famkim zo ruangah phihkhar a sinak a sim.6. “Hmunthianghlimbik sathau thuhnak.” Himithianghlimbik timi kha minung a sim duhnak a si lo ihhmunhma a simmi a si. Jesu Khrih kan puithiam Bawibikbangtukin hmunthianghlimbik van ih a ummi ah a umnak kha a sim duh.(Hebru 8:1).

TLAWNGKAI NILI March 5SIMSUNG NITHLA SIARNAK

Ni 2300 langnak a thehih profet cu a sullam a theihlo ruangah mangbang zetin a um (Daniel 8:27 NKJV). Kumhra arei hnu lawngah langnak theifiangter dingin Gabrielkha Daniel hnenah feh (Daniel 9:23). Messiah ihhnatuannak kha zarh 70 a cemnakah a theh famkim dingtiah an rak hngilh mi thuthang kha a phuang bet. Ni khatkha kum khat can reldan hmang in zarh 70 kha kum in490 sung a rei mi a si. Himi a hramthoknak can khaJerusalem remthatnak thupek a suah kum in siar thok asi ding (Daniel 9:25). Himi Jerusalem remthat nak ding hiArtaxerxes in 457 B.C. ah thupek a suah(Daniel 9:25).Jerusalem ah a kirmi pawl kha Ezara in a hruai hai (Ezara7). Bible ih a simmi vekin zarh 70 kha a miphun lekhawthianghlim hrangah retsak a si. Himi zarh 70 hi kum

490 a siih a miphun hrangah can reipi pek a si. Khamilakthensak/ retsak timi kha simsung thu rakpek mi canruat 2300 sung ihsin laksak/retsak mi a si (Daniel 8).Curuangah kum 2300 le kum 490 simsung nak hi anhramthoknak thuhmun an siih B.C. 457 kum ihsin siarhram thok a si.

Zarh 70 simsung mi kha thenthum ah then a si ih(1) zarh sarih, (2) sawmruk le zarhhnih le (3) sawmsarih akimnak zarh (zarh netabik).

Zarh sarih ( 49 kum) himi can hi Jerusalem biakinnremnak can a si. Cuih hnuah zarh sawnruk le zarh hnih(62zarh) kha kum 434 kum sung hmuahhmuah ah Messiahkha siangpahrang sidingah timtuah nak can a siding(Daniel 9:25). Artaxerxes ih thupek a suahnak ihsinkum 483 a rei ih A.D 27 kum tiang a thleng. Himi A.D. 27kum ah Messiah kha tihnim nak alak ih mission hna atuan dingah Thiangthlarau ih siti thuh nak a ngah.

Zarh 70 sungah a dang thilthleng a thupi mi pawltla cu (1) Messiah kha thah a si ding (Daniel 9:26 NKJV)Jesui thahnak a tuarnak kha a sim. (2) Zarh sawmsarih akimnak zarhnetabik ah mi hmuahhmuah thawn thukamhngetkhoh a tuah(Daniel 9:27 NKJV). Himi zarh 70 a kimnakzarh netabik can ah Jesu le a tirhthlah pawl in Judahmiphun pawl hnenah thuthangtha an simnak can a si. Cuihzarh netabik kha A.D. 27 – 34 kum tiang a si. (3) Cuih zarhnetabik ih a laifangah thilhlan le raithawinak pawl acemnet ter (Daniel 9:26 NKJV). Tihnimnak ihsin kum thumle hrek a sinak zarhah Jesu ih thinglamtah ahraithawinak a tuahnak in thawiawknak dan hmuahhmuahle vunzim tannak pawl le Jesu khihhmuhnak profetsimsungmi pawl kha a cemnet ter. Cule thukam thar khaa famkim ter curuangah rannung raithawinak le vunzimtannak pawl kha tuah tulnawn lo nak a si. Zarh 70 simsung

Page 53: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

105 106

thu kha A.D. 34 ah anetnak a thleng ih cuih kum ah Stefenkha martar in a thi ih thuthangtha kha Judah hnenlawngah siloin Zentail hnen ah le leitlun khua zakip ah ansim.

Daniel 9:24-27 siar aw. Pawngsualnak, raldoawknak le siatsuahnak thu kan siar lai ah Messiahratnak thukamnak le ruahsannak sunglawi kan hmu.Himi in harsatnak lakih kan um laiah ruahsannakneithei dingah ziangvek in saw in bawm?

TLAWNGKAI NINGA March 6

RUAHBETDING: Atanglam ih lem kan suaimi kha zarh 70suimsung nak Daniel 9:24-27 le ni 2300 simsung nakDaniel 8:14 kha akum hramthoknak an bangawknak lemsuai mi a si. Himi kum 2300 kha B.C. 457 ihsin siarhramthok ah cun a bangnawi um lo in 1844 kum na ngahcekci ding. Cun 2300 sung ihsin kum 490 kan hlon ah cun1810 a tang. Cule A.D. 34 kha kum 490 a cemnak kum asiih A.D. 34 kum kha 1810 kum thawn kan kom salah cun1844 kum na ngah rori ding. Curuangah Daniel 8:14 ihhmunthianghlim thianfainak kha A.D. 1844 kum ihsinhramthok a si ti fiang ter tu a si.

A.D. 1844 kum kha ziangvek in saw Daniel 7 le 8 ihsimsung mi pawl thawn an kaih aw thei. Ziangah ti leDaniel 7 ih thuthennak khaDaniel 8 nak ihhmunthianghlim thianfainak thawn an can a bangaw ihthil umdan le tuahdan bang aw mi a si. Himi hi Daniel 7:25ih kum 1260 sung hremnak a um hnuah le kumkhua ahmunmi Pathian lalrm dindingah Jesui rat hlanah a umding.

Kum 2300 kha atanglam ih lemsuai mi ah retawKum 2300 simsung

Kum 490 1810 kum457 B.C. A.D. 34 A.D. kum 1844

RELTLANGDING:

1. Bible thiamsang pawl in ni 2300 simsung le zarh 70simsung kha thuhmun an si tiah an ti. Ziangruangahcu tin an ti thei?

2. Daniel ih dilsak thlacamnak ihsin kanmah ih dilsakthlacamnak nun hrangah ziangsaw kan zir thei?

3. Khrih ih raithawinak kha kanmai aiawh ih tuahmi asi. Himi in Tangdornak le midangduhdawt in anfamkim lonak le sualnak ngaithiamnak nun neidingah ziangvek in saw in bawm? Luka 7:40-47 inkan hrangah ziangsaw in sim?

s4. Daniel ih thlacamnak le ruahsannak kha ziangvek

in saw Bible ah a hngat aw. A miphun pawl kha misualpawl ih nennak le siatsuahnak an tong ih, minungpawl kha salah an hruai ih an ram kha ramtheh ih,an khawlipi khal an siatsuah theh. Khami thil pawlngaihsak lo in ruahsannak a nei ih a phunpi pawlkha an ramah an kir sal. Bible ih a nganmi ziang insaw himi ruahsannak a pek? Pathian tongkam suakih thukam mi ihsin ziangvek ruahsannak kan ngahtiah in si?

Page 54: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

107 108

ZIRLAI 11 March 7-13

DOAWKNAK IHSIN NEHNAK AH

SABAT TLAILAM March 7TUZARH SIARDING: Efesa 6:12; Daniel 10, Ezara 4:1-5,

Joshua 5:13-15; Thuphuan 1:12-18;Kolosa 2:15; Rome 8:37-39.

BIBLE CANGKEN: “Maw Pathian duhdawt mi, tihhrimhrimhlah, na hnenah daihnak umhram seh,cakzetin um aw, a si, cak zetin um aw!(Daniel 10:19 NKJV).

Daniel 10 nak hi Daniel cabu ih a netnak lamtlangzarhnak a si. Cuih thuhla cu Daniel 11 le 12 ah a pehvivo ding. Himi langnak hi “doawknak ropi” thuhla a si.Daniel 11 ah doawknak ih a umdan pawl kha cipciar in alangter ih Daniel 10 nak ah cun Thlarau lam dinhmun leleitlun ih raldo buainak phenah van le lei pumhuap thlaraudoawknakih umdan alang ter. Himi Bible bung kan zirnakah van le lei doawknakih hngawr mi ah kan telve tikha thlacam nak kan tuah tikah kan hmu thei maw.Jesuin kan aiawh in Setan in do sak ruangah buainak kan tonmi ah kan mah lawng in kan um lo.Doawknak maksak ahkan telih kan do mi kha leitlun thuneihnak si loin thimthuneihnak pawl kha an si.

Daniel san hnu kum zabi tampi hnuah tirhthlahPaul in hitin a sim: “kan do mi hi tisa le thisen neimi an silo, lalnak, thuneihnak, a thimmi lei khawvel uktu pawl,hmunsangih thlarau sual pawl tla an si.”(Efesa 6:12 NKJV).Himi doawknak ah Jesu in cross ah a neh zo ih Jesu hnenahkan umah cun nehnak vawrtawp kan ngah ding.

THAWHSAL NI March 8RAWLULH THLACAM TUAHSALNAK

Daniel 10:1-3 siar aw. Daniel in ziangsaw atuahsal?

Daniel in riahsia ih an umnak san hi a simsuak lo.Khami kha Babulon ihsin Palestina ram ah atlungmi Judahmiphun pawl dinhmun hrangah dilsaknak a nei vek a bang.

Ezara 4:1-5 siar aw. An kirnak lamzinah harsatnakziangsaw an tong?

Ezara 4:1-5 ah kan hmuhmi vekin biakinnsakdingah a tlungtu pawl in harsatnak nasa zet an tong.Samaria pawl in thuthang thalo kha Persia siangpahrangzungah an kuat ruangah siangpahrang thinphang in a umihbiakinn saksalnak hnatuan kha a colh ter. Khami thubuairuangah Daniel in Sairas siangpahrang ih thinlung khaPathian in a thunun theinak dingah zarhthumsung thla acam.

Himi can ah Daniel kha kum 90 a ti zuakzo. Amainunnak hrangah helhkam nak a nei lo ih an khua le ramaha tlung tu pawl ih harsatnak an ton mi thu ah thla a cam.Himi can ah Pathian hnen ihsin a thlacamnak san a sitheinak dingah zarhthum sung thlacamnak a nei. Himican sungah amai dangduh rawl a ei lo in le a lu ah sathaukhal hnih lo in a um ih rawl mal te lawng a ei. Amai thuhlaah ruahmi aneilo ih peng thawngtampi lamzin feh in ankhuale ram Jerusalem ih a tlung tu pawl kha a ngaihtuah.

Daniel ih thlacam nun kan zirmi ihsin zirlaimannei zet kan zir. (1) thlacam tumruhnak, zangfah dilthlacamnak kan tuahmi ah a sannak kan ngah lohli lo cana um. (2) Mi dang hrangah thla kan cam tikah urhsun zetihkan tuah a tul. Khami kha midang hrangah thil ziangmawkan dilsakmi a si. Kan theih dingmi cu “Job in a rualpi

Page 55: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

109 110

pawl hrangah thlacamnak a tuah tikah zatlaknak a ton miih alet in a ngah sal” (Job 42:10 NKJV). (3) thil ziangmaw ahthinlung takten Pathian hnenah thukthun lo ten thlakancam lohli ding. Curuangah thlacamnak a phunphunhmangin thlacam ringring ding kan si. A nasa zetmiharsatnak, buainak tumpi, in zelbuai tu hnaihnok nak, kanton tikah kan phurrit kha Pathian hnenah kanthlenpidingih amah in a cingfel ding (Efesa 6:18).

Daniel 10:12 kha siar aw. Pathian in thilziangmawintuahsakding timi tuahdan hnak inPathian lamahruahnak tha neihthei nak dingah thlacamnak thuhlaziangsaw in sim?

TLAWNGKAI NIKHAT March 9LANGNAK IH SIANGPAHRANG

Daniel 10:4-9 siar aw. Daniel parah ziangsaw athleng?

Daniel in a mai sinak a ngan miah ahmuhmithilmaksak ih zelbuai in a umnak kha kan ruat ban lo ding.Khami kha minung bangtuk (Daniel 10:5, 6) “Milai Fapa”hnen ihsin a theihsal mi cu vanlam thuthennak khalangnak ah a hmuhter(Daniel 7:13). Patzai korfual hruktimi kha puihiam hnipuan vekin a langter mi a si (Puithiam16:4). Amai sinak a langdan ah cun”ralkap burpi hotu” himihi van hmunthianghlim alangter mi thawn an pehtlaihawk (Daniel 8 NKJV). Sui timi in puithiam cei awknak a siih siangpahrang sinak langternak a si. A netabik ahnimthlakau, mei, darnawhtletmi, le thuneihnak aw thawmmiburpi authawm bangtuk, timi in Pathian sinaklangternak a si. Himi hi mi pakhat Puithiam thuamih ceiawknak, bawiphun, ralkap sinak langter mi a si. Himi phunih lar awknak kha Joshua in Jeriko an do laiah a hmaiah

vancungmi a langmi thawn an bang aw (Joshua 5:13,14).Joshua in langnak ih a hmuh danah cun “ralkap burpihotu bawibik” (NKJV). Hebru tong in (sar) ti a si“Commander” ralkap hotu tinak a si. Khami tongfang kha(prince) timi in lehlin asi ih kan siangpahrang Mikhaeltiah (Daniel 10:21) ah angan mi a si. Daniel le Johan in anlangter mia bangaw ih thosal Jesu Khrih in Sabat niahlangnak kha a pek.

Daniel 10 ih Pathian fapa le Joshua 5:13-18, leThuphuan 1:13-18 pawl an bang awnak ziangsaw kanhmu?

Daniel ih a sim danah cun a hnenih a ummi pawlkha thinphangin an um tiah a ti. Daniel amah khal a tluih thazang zianghman ka nein awn lo. Pathian larawknakhmaiah cun amah ih zeel khat theh in a um. Cun hmakhatteah tihnakin an khat thehih Daniel ih langnak a hmuhmicu Pathian kha santhuanthu ih thuneitu a si tiah a hmu.Langnakih a phuan mi vekin Pathian in Daniel hnenahlalram thuanthu a sangsang ih a um dingmi kha a pekihPathian ih lalram a din tiang a si ding ti kha a sim (Daniel11, 12).

Pathian in milai santhuanthu a uk ti kan hmu,pumpak kan nunah ziangsaw a tuah?

TLAWNGKAI NIHNIH March 10VANCUNGMI IH THAMNAK

Daniel 10:10-19 siar aw. Vancungmi in Daniel atham tinte’n ziangsaw a cang?

Vanlam tleunak thawn an zelbuai ih profet kha tluu.Cule vancungmi in a tham ih (zia um deuhnak angah)(comfort him). Ca sungih kan siar vek a siah cuvancungmi in Daniel kha voithum tiang a tham.

Page 56: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

111 112

A voi khat tham nakah profet kha atho cangtheiihvan ihsin hnemnak a rami tong kha a thei: “Danieltih hlah, ziangahtile theithiam dingin le na Pathian hmaiahnangmahte nun simaw dingih na thinlung na timtuahawkni hmaisabik ihsin na tongkam pawl cu theih sak a si ih,cuih na tongkam pawl ruangah ka ra” (Daniel 10:12, NKJV).Daniel ih thlacamnak in van a hnin ter thei. Harsatnakkan ton canah hnemnak sunglawi khaPathian in kanthlacamnak in theihsak ti kan theihthei nak dingah kanhrangah himi tongkam hi a ra ding.

Voihnih tham nakah Daniel a tongthei: Profet inBawipai hmaiah tih le khurih a umnak kha a sim: “Mawka Bawipa, hi langnak ruangah riahsiatnak a thleng ih,thazang zianghman ka nei lo. Hi ka bawipai siahhlawh inziangtinsaw ka Bawipa hi a biak thei ding? Ziangahtilehmakhat teah keimahah thazang zianghman a umnawnlo ih, keimah ah thawthawt ding khal a tang nawn lo tiahka ti.” (Daniel 10:16, 17, NKJV). Kan hnenah Pathianlawngin thu asim lo ding, kan ruahnak le kan tulsammi,kan thaw te lawngih sim dingah ka kaa ka angih tong kaduh.

Voithum thamnak ah cahnak thazang a pek: Danielin zianghmanlo a sinak a thei aw. Vancungmi in a rathamihPathian ih daihnak thawn a hnem: “Maw duhdawt zetmipa, tihhrimhrim hlah, na hnenah daihnak um hram seh,cak zetin um aw, a si, cak zetin um awtiah i ti.” (Daniel10:19 NKJV). Vancungmi kha Daniel ih thlacam mi pawlngaihven dingah le a thuhla pawl theihfiannak pek dingahthlah a si ti kan hngilh lo ding. Daniel in thin bang zetih ahelhkam mi le thinlung suangtuahnak ah a cinkenringring mi cu Jerusalem ih a hmailam a dinhmun dingkha a siih Daniel 10 nak thluntu Daniel 11 nak in profetthazang peknak kha a sim. Pathian lamih thlirdan ah cun

dodalnak kan ton khalah daihnak le hnangamnak nei theiseh ti a duh. A duhdawtnak in hmailam can hrangahruahsannak neithei dingah in tham.

“Nitin ih kan cangvaihnak tinkim hi van lam naihvivo tu sihram seh” Ellen G. White, The Desire of Ages, p.48.Van le lei naihawk zia hi na ruat dah maw? Nathinlungah Pathian thutak na ruat ringring tikah nundanglamnak ziangvekinsaw na nei?

TLAWNGKAI NITHUM March 11DOAWKNAK ROPI

Daniel 10:20, 21 siar aw. Daniel hnenah ziangsawa phuan?

Vanlam thucah phurtu in parda kha asirah a dirihDaniel hnenah milai lalram thuanthu phenah van le leihuapih doawknak a ummi kha a hmuh ter. Cuveten Danielcu van le lei thlarau lam doawknak a thok ruangah thlacamin a kun lohli. Judah pawl in bikinn pi remthatnak kha antuan rero theinak dingah thupek suah thei dingin Persiasiangpahrang kha vancungmi in a buai pi rero. Daniel 10hramthoknak ah kan hmuh vekin Persia siangpahrang khaSairas a si. Milai siangpahrang in vancungmi ih simmikha ngaihsak lo in a taanta. Himi langdan hi siangpahrangSairas phenah thlarau thalo in a kil ih biakinn saknakcolhsan ter dingah a forh.

Khami vek thilumdan kha Ezakiel 28 sungah a um,Taiar siangpahrang kha Setan aiawh in a simih khamikhawlipi uktu siangpahrang phenah thlarau thalo ih thiltitheinak a um. Curuangah Persia siangpahrang in Setan leavancungmi pawl thawn Mikhael an rak do ve kha thilmakcu a si lem lo. Himi in a langter mi cu Jerusalem biakinnsaksalnak dodal tu mi lai pawl kha thlarau siava ihluahkhatmi pawl an sinak a langter.

Page 57: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

113 114

F-8

Daniel 10:13 siar aw. Raldo nak ziangvek phunsaw a ngan?

“Setan in thuneihnak sangbik neitu Medo-Persialalram a awpbet ih a thu ih hmin ter a duh ngaingai.Ziangahtile Pathian miphun pawl parah duhsaknak a hlantheilo nak dingah a si. Asinan saltaang Pathian miphunpawl hrangah vancungmi pawlin hna a tuansak. Himi doawkbuainak hi vancungmi hmuahhmuah ih ngaihven mipakhat a si. Profet Daniel hnen ihsin thiltha tuahnak ihhuham neihnak le thilsual tuahnak ih huham neihnakkarlak thubuai maksak kha hmuhthiamnak in pek.Gabrielin Sairas siangpahrang ih thinlung nehtheinak ding hawlinthimthuneihnak kha zarhthum sung a bei rero. Khamizuamawknak a cem hlanah bawmtu Gabriel, Jesu Khrih amah rori a ra.”Persia lalram siangpahrang in ni 21 sung irak kham tiah Gabriel in ati; hotu Bawibik Mikhael khakeimah bawmdingah a ra ih; cutawk ah Persia siangpa-hrang hnenah ka tangta tiah a ti.” (Daniel 10:13 NKJV).Pathian hrilmi miphun pwl ih an tuahtuannak kipahvancungmi pawl in an aiawh in an tuan. A netnakahnehnak ngah a si ih, doral pawlih thiltitheinak pawl cuSairas uk san le a fapa Cambyses uksan kum sarih le hreksungih thiltuah mi pawlah kan hmu thei.” Ellen G. White,Prophets and Kings, pp. 571,572.

TLAWNGKAI NILI March 12NEHTU SIANGPAHRANG

Daniel cabu sung ih a langsarbik mi cu “Milai Fapa”(Daniel 7:13 NKJV) le “Van ralkap pawl hotu Bawibik” (Daniel8:11 NKJV) kha a si. Khami kha a netnak ah cun “Mikhael”timi hmin in(Daniel 10:12) kan zir ih a simduhmi cu“Pathian vek a bang tu” Persia lalram siangpahrang dotu

Gabriel bawm dingah a ra tu a si (Daniel 10:13). Vancungmiih himi thuhla a sim danah cun “nan siangpahrangMikhael” tiah a ti (Daniel 10:21), a hmin cu “Pathianmithianghlim pawlih siangpahrang” ti asi. Daniel cabu ahMikhael timi a langsal ih Pathian mithianghlim pawlhrangah a dingtu tiah a ti (Daniel 12:1). Judah 9 ah Mikhaeltimi kha vancungmi Bawibik tiah a tiih Mosi ih ruangthawhter sal dingah Setan thwn do aw tu a si. Thuphuan12:7 nakah Mikhael kha van ralkap hotu lubik tiah a ti ihSetan le a vancungmi pawl nehtu asi.Curuangah Mikhaeltimi kha Jesu a si ko. Persia lalram ih siangpahrang khahuham nei uktu bawi thlarau thalo in a dinpi ih lam ahruaivekin, Pathian mithianghlim pawl khal Mikhael in anhmaiah ahruai ih van le lei huap ih doawknakah amithianghlim pawl aiawh in a ding.

Kolosa 2:15 siar aw. Van le lei huapih doawknakahJesu in nehnak famkim zangtin so a ngah?

Thlarau thalo ih thuneihnak kan do rero ih, nehtulakah netu sin a simi Jesu ah zumnak kan neih a tul.Amah in Setan kha leitlun ih rawngabawl laiah a nehzo.Hringnun a hmanlaiah tukforhnak a tuahmi ah a neh, cunkhawsia in mibanglo ih atuahmi thim lal thuneihnakihtemtawnmi pawl kha luatnak a pek. Calvary ah thihnak aton dingmi thulh dingah Peter hmang ih tukforhnak khalahJesu in a neh. Jesu in a tirhthlah pawl hnenah anetabikthu a simmi cu thihnak a ton hlan ih thil a cang rero mipawl kha doawknak a siih Setan kha a tawpkhawk in anettiang neh dingah a do tiah a ti. “A tu hi, hi leitlun thuthencan a si, tu ah hi leitlun lal cu hlonsuak a si ding. Hi leilungihsin khai ka si ahcun, mihmuahhmuah ka hnenah kahip ding.” tiah a ti (Johan 12:31,32 NKJV).

Can tampi thil kan hmuhmi pawl kha a thalo mi ansi theh. Pawngsualnak,nu lepa sualnak, suam awknak, le

Page 58: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

115 116

natnak hri a phunphun in hmun tin a cuul theh. Kan ralkha taksa le thisen neimi an si lo ih a kapkip in tuksuumza ih do mi kan si.Kan do mi cu har hmanseh phan ding aumlo, Jesu kha kan lam ah a tangih van hmunthiang-hlimah puithiam bawibik le siangpahrang sinak in kanhrangah a ding.

Rome 8:37-39 siar aw. Khrihfa kan nunah nehnakngaingai kan ngah theinak dingah nehtu ih thukam khaziangtinsaw kan hmang ding?

TLAWNGKAI NINGA March 13

RUAHBETDING: “ Sairas ih thinlung thunun theidingahthim thuneihnak thawn Gabriel kha zarhthum sung an beiawk……….. Vancungmi hmuahhmuah in Pathianmithianghlim pawl aiawh in hna an rak tuan. Nehnak cu anetnak ah a ngah, doral pawlihthilti theinak kha Sairassan ih a tuahmi hmuahhmuah le a fapa Cambyses ihhnatuan mi pawl ihsin kan hmu thei.” Ellen G. White,Prophets and Kings, p. 572.

“Daniel kha van ih ropitnak hmuhter a si nak hinasa zetih cawimawinak a si! A siahhlawh khur le thia iha ummi thlacamnak kha van ihsin theihsak a si tiah ahnem. Persia lal Sairas thinlung thunun thei dingahvancungmi Gabriel thlah a si nak kha thinlung takte ihzangfah dil thlacamnak sannak a si. Daniel in zarhthumsung rawl ul in thla acam ih, cuih can hmuahhmuah khasiangpahrang in Pathian thlarau kha a dodal.Daniel ihthlacamnak sannak pek a si theinak dingah lungruh zetmisiangpahrang kha thuthen catnak a tuahter dingah van ihsiangpahrang, vancungmi upa bik, Mikhael, kha thlah asi.” Ellen G. White, The Sanctified Life, p. 51.

RELTLANGDING:

1. Himi thutak hmu ih theitu khrihfa hmaisabik pawlkan si lo. Seventh-day Adventist kan si vekin“doawknak ropi” ah nasa zetih cangvai tu kan si. Himihi van le lei pum huap Setan le Jesu Khrih doawknakalang dan a si. Mi hmuahhmuah hi himi doawknakahkan tel theh tiah kan zum. Doawknak ropi ihsin asuak mi cu ram uktu pawl ih an doawknak ngaingaikha a si. Doawknak ropi ah ziangvek ton nun saw nanei? Na nunah ziangvek in saw khami kha hmuh theiding in na langter? Mi dang pawlih buainak bawm theidingah ziangvek in saw na zir?

2. Efesa 6:10-18 siar aw. Paul ih a hman mi ralkap pawlihthilthuam mitthlam ih hmuthei dingah alangter mikha hminsin aw. Doawknak ropi sungah raldonakzirhnak ziangsaw in pek?

3. Daniel 10:11 ah a voihnihnak hrangah (Daniel 9:23)Daniel kha duhdawtmi tiah a ko. Van le lei karlak ihthinlung lamah pehzom awknak naizet ih umnak thuziangsaw in sim? Tui sanah mitampi in Pathian a umlotiih zumtu pawlin an ruahnak tlangpi thawn himidanglamnakih a hrampi kha ruat aw. Daniel in kanhnenah in simmi Bible thlirdan in ruahsan nak hiziangsaw a si?

Page 59: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

117 118

ZIRLAI 12 March 14-20

SAK LE THLANG IHSIN VANRAM MAWIAH

SABAT TLAILAM March 14

TUZARH SIARDING: Daniel 11; Daniel 8:3-8, 20-22; Isaiah46:9, 10; Daniel 8:9, 23; Mathai 27:33-50.

BIBLE CANGKEN: “Theihthiamnak nei pawl lakihmihrekkhat cun an mah hniksakding le thiangfaiter dingin le varterdingin an thihphah ding, can netnaktiangin thil um dingmi a si ih, cucucan khiah ciami hrangah a si, (Daniel11:35 NKJV).

“Cuih hotu fim hrekkhat pawl cu thah an tuar dingna’n cutiih tuarnak ruangah misenpi pawlcu an thiangfaideuh ding, cuticun can netnak, Pathian ih a khiahmi can,a thlen hlan cu a si vivo hrih ko ding.”(Hre Kio)

Himi harsatnak Bible bung pawl kan zohthok ihathupi mallai lakin hram kan thok ding: (1) Daniel 11 hiDaniel cabu sungih rak sinsungmi a dang pawl thawn anumdan an bang aw. Cuih pawl cu Daniel 2, 7, 8, le 9 an si ihsimsung thu pawl hi profet san ihsin thok in leican cemtiang a um ding. (2) Leilal thuneihnak hlawhtlinnakruangah Pathian mithianghlim pawl hrem thei nak huhaman nei. (3) Himi simsung nak pawl hi an zate’n thlawsuahvan luhnak le lungawi nak thawn tlang an kawm. Daniel 2nak ah lungto in milem pi a sutkuai; Daniel 7 nak ah cun

Milai Fapa in lalram ro a co; Daniel 8 le 9 nak ah Messiahih hnatuannak ihsin van ih hmunthianghlim kha thianfainak a tuah.

Daniek 11 in a tanglam ih thupi pathum pawl kha atarsuak: (1) Persia siangpahrang le an lalram tawpkharnakthu in rel pit. Cule can netnak lamah saklam ihsiangpahrang in Pathian tlangthianghlim a do timi kanhmu. (2) Saklam siangpahrang le thlanglam siangpahrangdoawknak ih an nehnak ah Pathian mithianghlim pawlhrangah thathnemnak a ummi kha a ngan. (3) Atawpkharnak ah saklam siangpahrang kha “sunlawinak leropitnak tlangthianghlim” ih siatsuahnak a tongihthlawsuahnak le lungawinak in tlangkawmnak a tuah(Daniel 11:45). Himi hi sualnak hnuai cimit nak lekumkhua a hmunmi pathian lalram a dingsuaknak asi.

THAWHSAL NI March 15PERSIA LE GRIK THUHLA SIMSUNGNAK

Daniel 11:1-4 siar aw. Daniel sung ih raksimsung-nak kan hmuhmi pawl ziangpawl saw in theih ter sal?

Daniel hnenah Gabriel ih a simmi cu Persia ahsiangpahrang pathum an ding lai ding tiah a ti. Cun palinak pa cu an lakah milian neinung a si ih Grik lal thinaithok nak a tuah ding. Sairas siangpahrang hnuahhlawhtling zet siangpahrang pathum in Persia lalram anawp: Cambyses (530-522 B.C.) the False Smerdis(hi pa hiCambyses a si) (522 B.C.) le Darius I (522- 486 B.C.). Cun apali nak kha Xerxes a si ih Esther cabu sungah Ahusuerustimi kha a si. Amah cu milian neinung a si (Esther 1:1-7)simsungnak ih raksim zomi vek in Grik pawl kha ralbawisangbik le ralkap tampi thawn a vado. Mithiltithei zetasinan Grik ralkap mi mal te in an neh.

Page 60: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

119 120

Daniel 11:3 ih a simmi Alexander ropi khathlititheizet a si ti cu theih a har lo, amah cu hlanlai leitlunpumpi ukthehtu siangpahrang ah a cang. Amah kum 32 atiah a thi ih roluah tu le lalram awptu ding ruat felnak atuah lo. Curuangah a lalram kha a ralbawi pali pawlin anzemawk. (1) Seleucus in Syria le Mesopotamia a awp, (2)Ptolemy in Izipt a awp, (3) Lysiachus in Thrace le Asianitlaknak ram hrek khat a awp, (4) Cassander in Macedoniale Grik ram kha a awp.

Daniel 11:2-4 le Daniel 8:3-8, 20-22 thawn zohthimaw. Alexandar ih thiltitheinak theithiam dingah ziangvekin saw in bawm?

Himi a cokrawi thehmi hmin ihsin, santhuanthuthilthleng umnak hmun le nile thla ih thuhla ziangsaw kanzir? (1) Pathian thucah phurtu in a raksimsung mi kha athleng famkim ti kan zir. Pathian ih thusuak a tlolh dah lo.(2) Pathian kha santhuanthu ih thunei tu a si. Cozah,hruaitu pawl ih thuneihnak ih cim buainak kan tong.Lalramah siangpahrang, uktu le thunei tu, khawkhan laireldan thiamtu pawlih thinlung duhnak le ziaza ih uk in kanum. Bible in alangter danah cun Pathian in ziangkim parahthuneihnak a nei ih santhuanthu khal amah duhdan le atumtah mi vekin a fehpi. Cuih a duhnak kha sualnakcemternak le kumkhua hmunmi Pathian lalram din theinak dingah a si.

TLAWNGKAI NIKHAT March 16SYRIA LE IZIPT SIMSUNGNAK

Daniel 11:5-14 siar aw. Himi ah a phuanmi ziang-saw a si?

Alexandar ropi a thih hnuah cun Grik lalram kaupikha a ralbawi pali pawlin an then awk theh. An lak ih pahnih

pawl Seleucus in Syria (Sak lam ram) le Ptolemy in Iziptram (Thlanglam ram) ti in an awp ih siangpahrang tesin fapawlih lal sinak roco awknak dan kha an tuah ih an ramkilvennak dingah pakhat le pakhat an do awk.

Bible tlawngta tampi pawlih an theih dan ahcunsaklam siangpahrang le thlanglam siangpahrang pawl khasimsung thu Daniel 11:5-14 sungih a simmi vekin himi lalcithlah pahnih pawl hi an do awk rero ding tiah a sim.Simsung thu ih a simmi vekin himi lal pahnih cithlah pawlkha lungrualih an um theinak dingah an fanu le an fapapawl thitumnakin an kom aw, asinan khami inthathnemnak a nei lo (Daniel 11:6). Santhuanthu ih insimmi vekinAntiochus II Theos (261-246 B.C.) Seleucus Inak ih tupa kha Berenice, timi Izipt siangpahrang PtolemyII nak Philadelphus ih fanu thawn thitum awknak an tuah.Khami an thukam awknak khal rei a daih lo. Kha vekdoawknak kha Pathian mithianghlim pawl tharthawhsalnakah a cang.Daniel 11 kha profet thihhnu kum tampitiang Pathian mithianghlim pawl ih nun thamtu thilthlengthupi zet pawl a tel.

Leitlun hmuntinah thuneihnak le lal nakcuhawknak lalram pkhat le pakhat an doawknak a tikcu leacan le ahmun pawl cipciar ih a ngannak hi ziangruangahsaw a si tiah suh phu rori a si. Cuih thuhla pawl cu theiholte asi: Himi ral thawhnak hi Pathian mithianghlim pawlhrangah thatthnem nak a si. Bawipa in a mithianghlimpawl in a rathleng lai dingmi kum pawl ah harsat nak tampian tong ding tiah a rak sim theh zo. Pathian kha santhuanthu neitu a si. Simsung thu an rak ngan mi le santhuanthuthilthleng kan zohthim ahcun rak simsungmi an thlengfamkim nak kan hmu ding.Pathian in kan damlai lam tluanasuk aso kan paltlangmi kha a rak simsung zo. Grik lalraman do awknak kha thilthlenhlan ih a rak hmulawktu

Page 61: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

121 122

Pathian in arak hmutheh zo. Curuangah amah kha kanrinsan dingmi le kan zum dingmi a si. Milai mitthlam ihhmuhmi le le suaimi ih tuahmi milem hnak in kan pathiankha a tum sawn. Pathian kha thuanthu ih thilthleng mium tertu lawng si lo in kan nun khal amai duhdan vekihnung dingah a tuah thei.

Isai 46:9, 10 siar aw. Khrihfa pawlih thurinziangzat saw kan hmu thei? An mah ihsin ruahsannaksunglawi ziangzat saw kan ngah thei? Isaiah 46:10 ahPathian kha zawnruahnak le duhdawtnak neilo, phubalakduh le tirhfak sisehla ziangtluk tihnung saw asi dingtimi ruat aw?

TLAWNGKA NIHNIH March 17ROME LE THUKAM IH SIANGPAHRANG

Daniel 11:16-28 siar aw. Himi Bible cangpawl hi aharsa mi pawl an si. Daniel cabu sung hmuntinah hmuha simi milem ziangsaw na hmu?

Hellenistic siangpahrang milem bia Rome ih asuahnak kha Danel 11:16: “Amah radotu cun a duh dandanin thil a ti ding ih a hmaiah zohman an ding thei lo ding;cun ram sunglawiah ading dingih cuih ram cu a siatsuahtheh ding (NKJV). Himi ramsunglawi timi kha Jerusalem asim duh ih, khuahlanlai Israel pawl ih an umnak ramtiduhnak a si. Thuneitu siangpahrang thar a timi khamilembia Rome tiduhnak a si. Khami thilthleng kha ki fatea raksuahnak hmun a si ih, anih in ram sunglawi a vathleng ding (Daniel 8:8, 9). Himi hi milem bia Rome ahleilung pi thuneihnak pek a si.

Himi pomdan nemhngettu Bible kha hawl bet sehla:Thuthimnakah “Ceasar Augustus in ngunkhuai a cawi ter.Khami kum ah Jesu kha a suak hngehnge ih, Mary le

Joshep khal an suahnak khua Bethlehem ah milu siar naktuah dingah an feh (Daniel 11:20). Simsung ih a um zomivek in himi uktu hi misiava le miten um a si(Daniel 11:21).Thuan thu ih a langdan ahcun Augustus lalnak khaTiberius in a sawng amah kha Augustus ih falak or facawmmi a si. Tiberius hi mihlolak ten um le misiava a si.

Bible cangih a simdan vekin a poimawh mi cuTiberius sanah (Prince of covenant) “thuthlung lal” khalsiatsuah in a um (Daniel 11:22). Himi hi Jesu Khrih crossah a thihnak kha a si ih “Messiah the prince” siangpahrangMessiah ti khal ih hman mi a si (Daniel 9:25 le Mathai27:33-50) Jesu kha siangpahrang Tiberius san ah an that.Jesu kha “thuthlung lal” (prince of covenant) timi a si ih,Amah kha thuanthu mak zetih famkimnak thlentertu lehimi thil umdan hmuthiam dingah in bawmtu a si. Casiartu pawl hrangah Pathian ih thilrak hmuhlawk theinaktheihthiam nak khal asi.Pathian in simsung thu pawl khaa thlenhlan in dikzet ih a sim theitu a si curuangahhmailam canah a rathlengdingmi pawl a simmi ah zumloin kan um lo ding.

Uk awknak pawl le santhuanthu pawl karlakahNazareth khua mi Jesu thuthlung lal kha a zeptel. Lalramukawknak a thup te ih hekawknak ruangah siava zetihthlengawknak a ummi tlunah Jesu kha Bible ih atumtahmi a si timi hmuthiam dingah ziangtin saw in bawm?

TLAWNGKAI NITHUM March 18THUNEIHNAK NETA

Daniel 11:29-39 siar aw. Milem bia Rome thuneih-nak hnuah ziang thuneihnak saw a hungsuak?

Daniel 11:29-39 ah thuneihnak thar a ummi thu asim. Khami kha milem bia Rome lalram thuneihnak

Page 62: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

123 124

pehzom in a um ih an ziaza le thiltuah dan a hrekkhat khaan lak nan an danglam nak tampi a lang. Bible ih a simdan ahcun “a hmaisa pawl vek a si lo ih a lehhnu vek khala si lo” (Daniel 11:29 NKJV) . Kau zet ih zoh ah cun khamikha sakhua thuneihnak thiltuah dan a si. A tumtah bikmicu Pathian le a mithianghlim pawl dodal kha a si. Himisiangphrang ih poi a khoihnak kha kan zoh ding.

1. Amah in “thukam thianghlim parah thinheng ai thokin a umding” (Daniel 11:30 NKJV). Siangpahrang ih adomi cu Pathian ih rundamnak thukam kha a si.

2. Himi siangpahrang in a thuneihnak kha “hmun-thianghlim borhhlawh ter dingah a hmang” ih “nitintuahmi raithawinak kha”a cemter (Daniel 11:31). Kantheih dingmi cu Daniel 8 ah ki fate in Pathian ihbiakinn thianghlim kha a palbet tiah a tiih “nitinraithawinak kha” a lak hlo. Himi hi thlarau lamdoawknak asimih Jesui rawngbawlnak van ihhmunthianghlim a dodal nak a si.

3. Hmunthianghlim a dodal timi thiltitheinak hi“siatralnak le danbuarnak” Pathian biakinn sung ihthil a tuah dan a si. Himi “siatralnak le danbuarnak”kha ki fate ih dodalnak a tuahmi a langter mi asi(Daniel 8:13)

4. Himi thuneihnak in Pathian mithianghlim pawl khaa dodal: “Theihthiamnak a neimi hrekkhat pawl khathihnak an tongding, can cemnak tiang ,an mahborhhlawh ih an umlo nak dingah, thiangfainakdingah, varverver ih an um nak dingah a si (Daniel11:35). Himi ih in theih termi cu ki fate in van ralkaphrekkhat pawl le arsi hrekkhat pawl kha a palbet dingtiah a ti (Daniel 8:10, le Daniel 7:25 thawn zoh thimaw).

5. Himi siangpahrang in “pathian hmuahhmuah tlunaha khaisang aw ding, pathian pawlih Pathian dodal inthilmak zetzet in a sim ding” (Daniel 11:36). Amak love ki fate in “ hngal zet in” a tong (Daniel 7:80) Pathiandodalnak thotho a si (Daniel 7:25).

A dang pawl tla cu: Daniel 7 le 8 ahhimi thuneih-nak neitu kha vantlang thuneihnak tel lo in hngetzet ina ding ti kan hmuhmi kha ziangahsaw kan hrangah apoimawhzet?

TLAWNGKAI NILI March19NETABIK THILTHLENGPAWL

Daniel 11:40-45 siar aw. Hitawkah thilthlengmiziangsaw a um?

Atanglamih thuhlawm pawl in himi Bible cangtheithiam dingah in bawm ding:

Netnak can: Himi “netnak can” hi (Daniel 8:17;Daniel 11:35, 40; Daniel 12:4, 9) pawl lawngah a lang. Danielih simsung mi netnak can timi zingzoi tikah pop ihthuneihnak lonsak kum ihsin thok in a thimi pawlthawhsalnak can tiang asi ding (Daniel 12:2).

Saklam siangpahrang: Hmunhma a sim ihSeluecus ih lal cithlah kha alang ter, cuihhmun cumilembia Rome le pop thuneihnak Rome kha a sawh. Himihi hmunhma kha thupi ah a ret lo ih Pathian mithianghlimpawl dodal nak le thlarau lam ih ralpa sinak tarlang mi asi. Simbet ah cun himi saklam siangpahrang in Pathianngaingai sinak cawng in a deu a suahpi. Isaiah 14:13 ih asimmi kha himi saklam lalram thuhla thawn a pehtlai awmi khihhmuh mi a si.

Thlanglam siangpahrang: Ptolemy ih lal cithlahumnak hmun Izipt ram a si. Ram tiam (ram thianghlim) ih

Page 63: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

125 126

thlanglam ah a um. Simsungnak ih a phuan vekin sakhawthurin thlirdan zirnak hmun a si ih Pathian a umlo timizumnak zirsang tampi umnak hmun a si.Ellen G. White inIzipt thuhla a nganmi Thuphuan 11:8 ah “This is atheism”“himi hi Pathian a umlo timi zumnak a si” tiaha ti, TheGreat Countroversy, p. 269.

A sunglawi tlangthinghlim:Thlunghlun sungahhimi hi Zion tlang simnak ah hman a si. Israel pawl ih anram khawlipi ramtiam kha a si. Cross dunglam ahcunPathian miphun hrilmi pawl in an co lo ih miphun dangkhur le ramah a cang. Curuangah tlangthianghlim timikha leitlun hmuntinah a thekdarh thehmi Pathianmimithianghlim khihhmuhnak a si.

Curuangah hitivek in hrilhfiah sehla:1. Thlanglam siangpahrang in saklam siangpahranga do:French ram thlengawknak ah sakhuanak hnuai cimitdingah a tum ih cuih canah pop thuneihnak khal a cem.2. Saklam siangpahrang in thlanglam siangpahranga do ih a neh: Pop ih hruainak sakhua nak in Pathian aumlo timi zumnak neitu ram pawl kha a neh ih anehmiram pawl thawn tanrualnak an tuah.3. Edom, Moab, le alangsar zetmi Ammon miphunpawl an luat: Kha pawl kha Pathian khawhmi miphun ansilo ih Pathian tuu kawm sungah cannetnak ah komkhawmleh dingmi an si.4. Saklam siangpahrang in tlangthianghlim khadodingah a tum laiah a thi: Khami kha sual thuneihnaksiatsuah thehnak le Pathian lalram kumkhaw hmunmi dinnak a si ding.

Pathian le a mithianghlim pawl in cannetnak ahnehnak an ngah ding timi theihnak ihsin ziangvek insaw hnangamnak kan ngah thei ding?

TLAWNGKAI NINGA March 20RUAHBETDING: Daniel 11:29-39 ah borhhlawh ternak ihsiatsuahnak timi kha Martin Luther in pop thuneihnak ihan thiltuahda, le an thurin zirhawknak pawl kha a si tiaha ti. Daniel 11 thawn peh aw in Daniel 7 la 8 thu kha MartinLuther le protestant cangantu midang pawl in popthuzirhnak an duandan thuanthu thilthleng in simsungmi a famkim ter. Khami thu E G. White ih a simmi cu “Romethuneihnak tlukin reipitiang zohmanih hnaihnok lotenmai duhduh in thuthentheinak huham an nei dah lo. Cunreilo teah pop in huham a hung nei ih a thuneihnak hnuaiah an um. A thuneihnak duhlo tu hmuahhmuah siatsuahtheinak dingah a kut a suah ih, kawhhran pakhathnupakhat a thuneihnak hnuaiah an pek awk.” The GreatControversy, p.62.

RELTLANGDING:

1. VBible ih zirhnak thlahlo ten nineta ah Rome pawl ihfehpi dan midangih ruahnak ziangtinsaw kantheithiam ding?

2. Daniel 11:33 kha siar aw. “mipi lakih a theithiam tupawlin mi tampi an zirh ding, asinain ralnam, meialh, saltannak le thilrilon saknak in nitampi sungan tlu ding”(NKJV).Pathian mithianghlim pawl ih annetnak thu ziangsaw asim? Martar tuartu pawl in antuarhlanah ziangsaw an tuah? Tuisan kan hrangahthucah ziangsaw a um?

3. Daniel 11:36 siar aw. “Cun siangpahrang cun a duhduhin thil a ti ding, amah le amah a cawisang aw ihpathian hhmuahhmuah tlunah a ret aw, pathian

Page 64: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

127 128

pawih Pathian a sawisel in thilmak zetzet a tong ding,cule thinhengnak cu a famkim thluh laihlanlo ahlawhtling ding, ziangahtile cumi hrangih khawkhanciami cu a thleng thluh ding a si.”(NKJV). Khami khazo a si? Ziangsaw a lo theihter? (Isaiah 14:12-17,le 2Thessalon 2:1-4).

4. Daniel 11:27, 29, le 35 “The appointed time” (NKJV).Pathian in santhuanthu hmuahhmuah a uk theh timiziangsaw in sim?

ZIRLAI 13 March 21-27

LEIVUT IHSIN VAN ARSI AH

SABAT TLAILAM March 21TUZARH SIAR DING: Daniel 12; Rome 8:34; Luka 10:20;

Rome 8:18; Hebru 2:14, 15; Johan14:29; Thuphuan 11:3.

BIBLE CANGKEN: “Cun mifim pawl cu van ih tleunakbangin an tleu ding; cun mitampidingfelnak ih a hruaitu pawl cu arsibangin kum khua tlaitluan in an tleuding.”(Daniel 12:3 NKJV).

Daniel cabu kha Nebukhanezar in Judah miphun ado ih Babulon salah a hruai timi thu in hramthoknak atuah ih a netnak lamah ni neta bik can ih Babulon kutsungihsin Pathian mi thianghlim pawl kha Mikhael in arunsuak ding timi thu in tlangkawmnak a tuah. Danielcabu hmuahhmuah ah a netabik canah Pathian in amithianghlim pawl kha a ngaihsakih ziangkim a tuahsak.

Kan hmuh zovekin Daniel le a rualpi pwl kha Pathianah rinum ih an um ruangah harsatnak le sualpuhnakkarlakah hawihlei in an fim. Ninetnakih Pathianmithianghlim pawlin harsatnak an ton canah anmah vekinrinum ih an um a tul, a hlei in “miphun a um thok ihsincui can tiang a rak umdah lomi harsatnak can a thlengding” (Daniel 12:1). Babulon ih Daniel le a rualpi pawl vekinfimnak le theihthiamnak an nei ve ding. Pumpek awknakihsin fimnak an neih lawng silo in pumpak in nun zemawile tha khal an nei cuih fimnak ruangah midang pawltladingfel thianghlimnak ah an hruai thei. Mihrek khat pawl

Page 65: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

129 130

F-9

cu thah an tong ih, leivut ah an kirko nan kumkhua ihnung dingah an thosal ding. Bible ih a simmi vek in”Leivutih itthatmi mitampi pawl cu an thangharhding, mihrekkhatcu kumkhua nung dingah an tho ding”(Daniel 12:2).

THAWHSALNI March 22KAN SIANGPAHRANG MIKHAEL

Daniel 12:1 siar aw. Cannetnak ah thuanthuadanglamter theitu kha zo a si? Rome 8:34 le Hebru 7:25in himi Bible cang theithiam dingah ziangtin saw inbawm?

Daniel cabu ih bungtin ah milem bia miphun ihuknak kha an langter cio. Daniel 12 ahcun a dang pawlihan simmi vek uktu si lo in Pathian mithianghlim pawlkhaan ralpawl kutsung ihsin runsuak tu ding siangpahrangcungnung ih thu kha a sim.

Daniel 10 ih alangter mi Mikhael timi kha Danielhnenah Tigris tiva ah vancung mi thilti theizet a rak langmithotho kha a si. Amah kha Pathian mithianghlim pawlaiawh ih a rak langmi a si. Daniel cabu sung hmundangahcun Milai Fapa tiah a lang (Daniel 7), cun ralkap bur hotubawibik tiah (Daniel 8) le singpahrang Messiah tiah (Daniel9). Mikhael timi kha “amah cu Pathian vek” timi Jesu lo adang thimding a um lo.

A thupibik mi cu Mikhael kha tlangtlak nak can asi. Daniel 12:1 ih a langmi vekin amah kha “khami can ahalang”(Daniel 12:1). Khami cankha Daniel 11:40-45 ih alangter mi vekin Pop thuneihnak a cemnak 1798 kum ihsinmithi thawhsalnak ni tiangin a rei ding (Daniel 12:2).

Mikhael ih hnatuan zingzoi nakah pahnih in a langih “stand” “ading” Daniel 12:1 tiah a tuahmi famkim in alang.

(1). “A ding” timi kha siangpahrang in uknak thuneitu sinaka neih mi kha a lang ter. Khami kha ralkap thiltitheinak lam in a si lo. Mikhael in ralkap bawi inaminung a venhim vekin Mikhael in a mi pawl avenghim ih lam a hruai, a hleice in doawknak ropi ihnettkhar nakah a si ding.

(2). “A ding” timi kha thuthennak tuahnak a langter.Mikhael kha”a ding” timi kha van ih thuthennakhmunah simsak tu palai ah a ding tinak a si. MilaiFapa kha kumkhua a nungmi pa hmaiah mithianghlimpawl aiawh in thuthennak ding thuhla zingzoi can aha dingding mi kha a si (Daniel 7:9-14). Mikhael a dingtimi kha sihni vekin hna a tuannak a langter mi a si.Phundang ih sim ahcun Pathian ih ral pawlnehtheinak huham a neitu a si. Van ih thuthennakhmunah Pathian mithianghlim pawl lamtang in anaiawh ih a ding tu a si.

Kan aiawh in Mikhael a ding timi ih a santheihthiam nak hi misual hrangah ruahsannak ziangsawa pek?

TLAWNGKAI NIKHAT March 23CABU SUNGAH NGANKHUM

Daniel 12:1 Cabu sungih hmin ngankhum mithuhla kha reltlang uh. Asim duh mi ziangsaw a si?

Jakob ih harsatnak canah Mikhael kha phentu umlokhamtu umlo in a ding ding. Himi canah dodaltu pawl khaPathian thlarau in a tlansan. Cun hremnak pasarih Pathianthinhengnak kha miphun hmuahhmuah le can netnak ihBabulon parah burh a si ding (Thuphuan 16 le Thuphuan18:20-24). Cule thimthuneihnak in leitlunah thiltitheinaka nei nawn lo ding. Himi can thuhla Ellen G. White ih angan

Page 66: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

131 132

mi cu “A netabik harsatnak canah Setan kha mi ropi asinak leitlun ihsin hlon a si ding. Minung pawl parih siatnakthlengdingmi rak khamtu lei killi ih thli rak kaitu ih anhnatuan kha colhter a si zo, siatnak le harsatnak kha azaten thlah an si theh ding. Hlanlai Jerusalem ih a thlengmisiatnak tihnung vek kha leitlun pumpi a thleng ding. TheGreat Controversy, p. 614.

Himi tuksuumza harnak canah Pathianmithianghlim pawl kha runsuah an si ding. Van ihthuthennak zungah Jesu in thuthentu le puithiamsang hnaa tuan ih an mah kha thiam a coter ruangah tuksuumzaharnak canah Pathian mithianghlim pawl runsuah an si.

Himi cabu ih a sullam theihthiam dingah cun Biblein vanah cabu pahnih a um timi kha kan cing ringringding. Cabu pakhat cu Pathian mithinghlim pawl ih hminngannak a si ih nunnak cabu timi khal a si. (Suahlannak32:32; Luka 10:20; Saam 69:28, Filipi 4:3; Thuphuan 17:8).

Nunnak cabu ih thuhla sim bet mi cu milai pawlihhnatuan le ziaza ngannak a si tiah a ti (Saam 56:8; Malakhi3:16; Isaiah 65:6). Himi cabu kha van rorelnak ih hmanmia si ih mi tin in Bawipai hnenah an pumpek awknak relcatnak a si. Minung ih thiltuah mi tinkim ngankhumnak asi, minung a si mi hmin hmuahhmuah ngannak asiruangah vanah a um. Mihrek khat pawl cu van ah an hminle a tuahmi hmuahhmuah ngan ih a um ruangah anlungawi lo. Jesu hnenah kan rak pek aw dah ih kan hminkha nunnak cabu sungah ngan in a rak um dah. Kantuahmi thilthalo ruangah thuthennak hmunah cuih hmincu phiat sak in a rak um. Van ah himi ngankhumnak khathuthennak langter dan a si ih van le lei pumhlumah himithu hi Jesu thawn apehzom awmi a si ih thatnak a tuahtupawl kha harsatnak can ah Jesu in a humhim ding.

Jesui dingfel thianghlim nak lawngin van ih hminngan theinak kan ruahsan theinak hi ziangruangah asi?A phi na ngahmi Sabat ni ah suahpi aw.

TLAWNGKAI NIHNIH March 24THAWHSALNAK

Daniel 12:2, 3 siar aw. Himi hi ziangthuhla saw asim? Ziangruangah saw a sim? Thihnak thuhla ziangsawkan thei? Himi thilthleng hi kan hrangah a thu pi maw?

Daniel in thlunghlun sungah thawhsalnak a um tikha fiangfel zetin a sim. Himi ah thutak poimawh tamtawkkan zir thei. (1) Itthat timi khihhmuhnak kha minungtaksa sungah thitheilo sinak a um lo timi langter nak a si.Minung kan nunnakah ruangpum, thinlung, nunnak thawhipawl hi then theimi an si lo. Kan thihtikah minung sinaka cem thawhsal nitiang in theihtheinak a nei lo ding. (2)Bible cang ih a langter mi cu thawhsalnak a thleng lai dingtimi a siih sualnakin ziangsaw athlenpi timi a langter.“Leilungih leivut tiah lehlin a si ih Semtirnak 3:19, ihthilthleng a langter duhmi a si. Himi hi leilung ih leivuttimi Bible cang a langmi umsun a si. Himi ih langter micu Adam ih sualnak ruangah thihnak a um ih thihnak ina uk kumkhua lo ding. Paul ih a simmi cu “thihnak cunehnak in a dolh thluh zo” tiah a ti (1 Korin 15:54).

Rome 8:18 le Hebru 2:14m 15 siar aw. Ziangthuhlaah saw thihnak kan tih lo ding?

Thihnak hi thilnetnak a si ih ziangkim a siatsuah.Rinum mi zumtu hrangah thukam pek kan siih thihnakthuneihnak in kumkhua a uk lan lo ding timi a si.Thihnakhi ralnehnak a si. Jesu Khrih in thihnak ih mi a hrennakcincik a botcat zo ih thlan ihsin thawhsalnak a tuah zo.

Page 67: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

133 134

Amah in thihnak ih cemnetnak a tuah mi kha a phuangzo. Thihnak hi a langte lawng a si ti kan hmu, curuangahPathian hnen ihsinKhrih thawngin nunnak ngaingai khakan ngah. Curuangah Mikhael a dingih (Daniel 12:1)cuihcan ah a mithianghlim pawl kha an dingsuak ve ding.Leilung ih leivut ihsin an tho dingih van arsi vekin an tleukumkhua thlang ding.

Kan nunih harsatnak le natnak karlak ah ruahsannak ziangvek in saw kan ngah thei? Ni netnakah thosaldingih thukamnak ihsin ziangvek ih hnangamnak kanngah thei? Theithiam ngaingai tu hrangah ziangruangahsaw poisak neih a tul lo thei?

TLAWNGKAI NITHUM March 25TACIK KHENMI CABU

Daniel 12:4 le Johan 14:29 siar aw. Can netnaktiang Daniel ih cabu hi ziangruangah saw tacik khen asi?

Daniel 10:1-12:4 ah Daniel cabu ih tlangkawmnaka thupi zetmi a um. Cannetnak tiang cabu kha onglo intacik khen dingah profet kha a fial. Khami thaw vancungmiih a simsung mi cu “fimnak a karh ding ih mitampi cu sukle so ah zamrang zetin an tlan rero” tiah a ti (Daniel 12:4NKJV). Mifim tampi pawlin himi Daniel thusim mi an lakihsanthar fimthiamnak a karh nak ding a sim tiah an ti.Zamrangzet in an tlan timi kha Daniel cabu sungih thuhlanasa zetih hawlnak a sim tiah a ti. Santhuanthu kan zohsal ahcun Daniel ih in theihter mi cu calai fimthiamnakkha zabi kum tampi langsar lo zetin a um ti in sin. Khamithu kha hmun tampi ah zirh a si tiah kan ti thei, cunzirhnak pawl in simsung thu pawl kha thuthup le thuthuka si ti a theihter. Thuthimnak ah simsung thucah kha van

ih hmunthianghlim thu le hla, thuthennak, ki fate ihhnatuan mi langter mi a si ruangah thei fiangthei dingahcun a ol lo.

Protestant remthatu pawl san ihsin Daniel cabu khatam sinsin in zir hram an thok. Khami cabu kha ninettalam lawngah on ding a si ih cannetnak lawngah famkimten phuanzaar leh a si ding. Ellen G. White ih hminsin micu” 1798 A.D. hnu lam lawngah Daniel cabu kha on in aum, simsung thu theihthiamnak kha a thang so sinsin,mitampi in thutak thucah urhsun thuthennak can a thlengzo timi kha an phuang.” The Great Controversy, p. 356. “Zabi18th cemnak lamah le zabi 19th hramthoknak lamah Danielle Thuphuan simsung thu thinlung ih helkamnak an neiih leitlun khua zakip ah an phuang. Himi simsung zirnakruangah Jesui ratsalnak zumnak a nai zo timi kha hmuntinah phuandarh a si. England ramah himi thu phuangtumitampi an um ih, Joshep Wolf khaMiddle East lamah,Manuel Lacunza kha thlanglam American ah,leWilliamMiller kha United State lam ah, simsung zirtu tlawngta pawlthawn Jesu ratsalnak a nai zo timi kha Daniel cabu hmangin an phuang darh. Curuangah santharah leitlun pumhuapin himi pomdan cakzetih a feh theinak a si.” The Seventh-day Adventist Bible Commentary, vol. 4, p. 879.

Santhuanthu le simsung mi ih san thuanthu afamkim nak kha santharah nasa zetih kan hlawknak a sitimi kha ruat aw. Pathian ih thutiam mi hmuahhmuahrinsan thei nak dingah ziangtin saw in bawm?

TLAWNGKAI NILI March 26HNGAKNAK CAN

Daniel 12:5-13 siar aw. Cabu kha ziangvek in sawtlang a kawm?

Page 68: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

135 136

Himi netnak can hi Tigris tiva ah a hmu Daniel ihlangnak thupi a hmuhnak asi. Tiva timi hi Hebru cafangahan hman kel asi lem lo. An hman mi cu ( Ye’or,) timi “Niletiva” sim duhnak ah an hmang. Himi ih in sim duhmi cuIsrael pawl Izipt ram ihsin a runsuahnak Suahlannak khain theih ter sal. Pathian in ni neta ih a mithianghlim pawla run suak ding.

Profet can khiahnak can ruat. A hmaisabikah “Cankhat, can pawl, le can hrek”(NKJV) ti a si. A thlengfamkimtheinak dingah ziangtluk a rei ding? timi thusuhnak aphipeknak a si (Daniel 12:6). “Mangbangza” Daniel 11 langnakih a nganmi kha Daniel 7 le 8 pawl hliakhlai nak a si.Saduhthah vek ih can khiah mi le ruatmi kha Daniel 7:25le a hnuah Thuphuan 11:3; Thuphuan 12:6, 14 le Thuphuan13:5 ah a um. Khami kha kum 1260 pop thuneihnak ihuknak can sung a si. Khami kha A.D. 538 ihsin 1798 A. D.tiang a rei. Daniel 11:32-35 ih langter mi hremnak khaziangtiktianga a rei atarlang lo.

Adang can khiah mi pahnih tla cu ni 1,290 le ni1,335 pawl an si. Thusuhnak cu “hi thil pawl netnak hiziangvek saw a si ding”? (NKJV). Patzai puan thawn thuamawmi pakhatin Daniel kha mangbang in a tuah. Nitinthawinak lakhlo nak ih sin thokin “siatralnak lebawhsiatnak” a um. Zirlai 8 nakah kan zirmi cu nitinthawinak kha Jesui palai hnatuannak kha sakhua deuthiltuahnak thawn an thlengnak kha a sim. Khamithilthleng mi simsung thu ih cankhiah mi hramthok nakkha A.D. 508 kum Franch ram siangpahrang Clovis sanaha thleng ih Roman catholic thurin ih thleng nak a si. Khamikha kawhhran le ramuknak an komnak kum a si ruangaha thupi zet. Khami thu in kum zabi lai fang hmuahhmuahaluahkhat theh. Cule ni or kum 1290 a cemnetnak kha1798 kum a thleng. Cuih kum ah cun pop ih thuneihnak

kha Franch lalram uktu Napoleon ih thuneihnak in a cemter.Cule ni or kum 1335 kha Daniel simsung thu can khiahmi ah a tel ih A.D. 1843 kumah a netnak a thleng ve. Himican hi William Miller ho pawl harhtharnak can a si ih Biblesimsung thu zirnak kha an tharthawh can a si. Jesu ratnaka thleng zikte a siih ruahsannak thawn hngaknak can khaa si.

Daniel cabu hmuahhmuah ah kan hmuhmi thilpahnih a um: Pathian mithianghlim pawl hremnak lethiamco terih rundamnak a si. Kan kiangkapih thilthlengharsatnak ngaihsak lo in rinum zet ih kan um theinakdingah himi in ziangvekin saw in bawm?

TLAWNGKAI NINGA March 27RUAHBET DING: “Simsung thu in van ih thuthennakhramthok nak tiang aholh tlang. Himi thu hi Daniel cabuih a um rori mi thildik a si ih, a hrek khat pawl cu ni netaih thilthleng ding pawl thawn an peh tlaih aw. Daniel cucabu kha khup awla tacik khen aw “cannetnak ih thilumding a si” tiah a ti. Simsung thu a thleng famkim mibensan in thuthennak can kan thleng hrihlo nan thucahkan phuang thei. Profet in khami can thu a simmi cu“fimnak a karh dingih mitampi suk le so ah zamrang zetinan tlan dingih” tiah a ti. Daniel 12:4.”

“Tirhthlah Paul in kawhhran pawl kha an mai canahJesu ra dingah hngakhlap lo dingah thu a cah. ‘Zohmaninziang thu thawn hman in lo bum hlah hai seh: ziangah tiletluknak a rathleng hmaisa ding ih, hloral fapa misual pa alang lo ahcun cuih ni cu a thleng lo ding.’ 2 Thessalon 2:3.Tluknak nasa zet a thleng zo lomaw, ‘hloral fapa misualralpa’ in can reipi a awp zo lo maw si, Jesui ratsalnak kanthlir thei lo ding maw. ‘Misualral pa’ timi kha ‘bawhsiatnakthuthup’,‘hloral fapa’ le ‘misualral pa’ timi kha pop

Page 69: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

137 138

thuneihnak neitu pawl kha a sim duh mi a si. Simsungthu in a rak phuan mi a thuneihnak can sung kha 1260kum sung a rei ding tiah a ti. Himi hi 1798 kum ah a netnaka thleng. Jesui ratsalnak thuthangtha in khami hlanahhmunhma a nei thei lo. Paul ih a sim duhmi cu Khrihfahmuahhmuah Pathian kilkhawinakhmun ih thuh a si nakkha 1798 kum tiang a si tiah a ti. Khami can ah Jesuiratsalnak thuthangtha kha phuan hramthok nak can athleng.” Ellen G. White, The Great Controversy, p. 356.

RELTLANGDING:

1. Jesui ratnak thuhlaah ni le can tuatnak ziangahsaw thil tihnung a si thei? Ziangah saw himi cantuatnak an palh ringring theu? Simsung cantuatmiah Jesui ratnak can tuatnak sualnakah kan luhlo nak dingah Jesui a rak simmi Johan 14:29 intheithiam dingah ziangvek in saw in bawm?

2. Fimthiamnak le thuthan awknak thazet kan neihnak ah kan pumpak hrangah thatnak cu a um camcinlo. “A um dah lo mi harsatnak can “timi pom dankha ziangah saw theih harsa mi a si lo kan ti thei?

3. Thutak sunglawi Jesui dingfel thianghlimnak lawngkha ruahsannak kan neihmi umsun a si timi khaBible sungah kan hmuh mi a si timi tlawngkai nikhatni ih thusuhnak kha reltlang uh. Khami tello inruahsannak kan nei thei maw?

***********

MORNING WATCHJanuary, 2020

1. Tlawngkai NithumHebru 6:182. Tlawngkai Nili 2 Korin 1:203. Tlawngkai Ninga Saam 37:54. Sabat Proverbs 3:26

5. Thawhsal Ni Thufim 2:6,76. Tlawngkai Nikhat Saam 116:27. Tlawngkai Nihnih Saam 121:48. Tlawngkai NithumSaam 125:19. Tlawngkai Nili Saam 123:1

10. Tlawngkai Ninga Saam 130:5 11. Sabat Thufim 3:1

12. Thawhsal Ni Saam 53:1 13. Tlawngkai Nikhat Malakhi 3:16 14. Tlawngkai Nihnih Saam 9:1 15. Tlawngkai NithumJohan 11:25 16. Tlawngkai Nili Saam 30:5 17. Tlawngkai Ninga Thuphuan 19:8 18. Sabat Matthai 24:4

19. Thawhsal Ni 2 Piter 1:5-7 20. Tlawngkai Nikhat 1 Timote 1:15 21. Tlawngkai Nihnih 1 Korin 15:14 22. Tlawngkai NithumMatthai 3:16,17 23. Tlawngkai Nili Matthai 5:11,12 24. Tlawngkai Ninga Saam 119:44 25. Sabat Saam 38:20

26. Thawhsal Ni Filipi 1:27 27. Tlawngkai Nikhat Filipi 2:5 28. Tlawngkai Nihnih Thuphuan 2:7 29. Tlawngkai Nithum1 Timote 6:12 30. Tlawngkai Nili Saam 31:24 31. Tlawngkai Ninga Johan 11:25

Page 70: 1. 2020 Falam - adventistmm.orgBung 8 nakah cun Khrih kha van hmunthianghlim ih puithiam vekin a lang. Bung 9 nakah Jesu kha Pathian le minung pawl remnak tuahnak raithawinak rannung

139 140MORNING WATCH

February, 2020

1. Sabat Saam 119:9

2. Thawhsal Ni Saam 31:243. Tlawngkai Nikhat Thuphuan 21:1-44. Tlawngkai Nihnih Saam 70:45. Tlawngkai NithumSaam 69:186. Tlawngkai Nili Saam 135:37. Tlawngkai Ninga Thufim 9:58. Sabat 1 Johan 4:10

9. Thawhsal Ni 2 Timote 3:15 10. Tlawngkai Nikhat Saam 111:7,8 11. Tlawngkai Nihnih Saam 115:11 12. Tlawngkai NithumJeremiah 8:22 13. Tlawngkai Nili 2 Piter 3:13 14. Tlawngkai Ninga 2 Piter 1:19 15. Sabat Johan 3:16

16. Thawhsal Ni Johan 3:17 17. Tlawngkai Nikhat Hebru 4:15 18. Tlawngkai Nihnih 1 Korin 15:57 19. Tlawngkai NithumJohan 1:29 20. Tlawngkai Nili Thusimtu 9:9 21. Tlawngkai Ninga 1 Peter 1:22 22. Sabat 1 Korin 12:13

23. Thawhsal Ni Matthai 7:7 24. Tlawngkai Nikhat Matthai 18:33 25. Tlawngkai Nihnih Matthai 25:43 26. Tlawngkai NithumJohan 5:39 27. Tlawngkai Nili Matthai 4:19 28. Tlawngkai Ninga Isaiah 58:9

MORNING WATCHMarch, 2020

1. Thawhsal Ni Saam 86:52. Tlawngkai Nikhat Thufim 18:243. Tlawngkai Nihnih Suahlannak 20:84. Tlawngkai NithumJohan 14:215. Tlawngkai Nili Matthai 5:66. Tlawngkai Ninga Hebru 11:17. Sabat Rom 6:23

8. Thawhsal Ni Johan 16:33 9. Tlawngkai Nikhat 1 Korin 15:52 10. Tlawngkai Nihnih Matthai 5:15,16 11. Tlawngkai NithumMatthai 25:37-40 12. Tlawngkai Nili Saam 118:8,9 13. Tlawngkai Ninga Luka 10:16 14. Sabat Matthai 15:6

15. Thawhsal Ni Rom 10:12 16. Tlawngkai Nikhat Johan 17:25 17. Tlawngkai Nihnih Matthai 17:2 18. Tlawngkai NithumMarka 9:24 19. Tlawngkai Nili Marka 9:33,34 20. Tlawngkai Ninga 1 Johan 1:9 21. Sabat 1 Siangpahrang 18:21

22. Thawhsal Ni Isaiah 53:6 23. Tlawngkai Nikhat Matthai 26:39 24. Tlawngkai Nihnih Marka 12:31 25. Tlawngkai NithumSaam 139:23 26. Tlawngkai Nili Matthai 18:4 27. Tlawngkai Ninga Johan 11:35,36 28. Sabat Matthai 5:11

29. Thawhsal Ni Thufim 3:12 30. Tlawngkai Nikhat Matthai 3:8 31. Tlawngkai Nihnih Matthai 26:10

29. Sabat 2 Korin 13:5