1. 1.1. 060907...

060907 – “Otorinolarinqologiya” ixtisası üzrə rezidenturada həkim-mütəxəssis hazırlığının məzmununa və səviyyəsinə qoyulan minimum dövlət

tələbləri

Azərbaycan Respublikası

Səhiyyə Nazirliyinin Kollegiyasının

26.09.2011-ci il tarixli,

37 nömrəli qərarı ilə təsdiq

edilmişdir

ALİ TİBB TƏHSİL PİLLƏSİNİN DÖVLƏT STANDARTI

REZİDENTURA SƏVİYYƏSİ ÜZRƏ 060907 –“OTORINOLARINQOLOGIYA” İXTİSASININ

TƏHSİL PROQRAMI

1. ÜMUMİ MÜDDƏALAR

1.1. Rezidentura səviyyəsinin 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzə Təhsil proqramı

(bundan sonra ixtisas üzrə Təhsil Proqramı) “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununa, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarı ilə təsdiq olunmuş

“Ali təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramı” tələblərinə, “Rezidentura təhsilinin

məzmununu və təşkili Qaydaları”na və “Rezidenturada həkim-mütəxəssisi hazırlığı aparılan

ixtisasların Təsnifatı”na uyğun hazırlanmişdir.

1.2. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzə Təhsil proqramı tabeliyində və mülkiyyət

formasından asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən və həmin ixtisas

üzrə rezidentura proqramını həyata keçirən bütün təhsil, elm və tibb müəsisələri üçün məcburidir.

1.3. İstifadə olunan işarələr:

İTP – ixtisas üzrə təhsil proqramı

ÜFR – ümumi fənnlər, rotasiyalar

PFR – peşə fənnlər, rotasiyalar

ÜHM – ümumi hazırlığı mövzuları

PHM – peşə hazırlığı mövzuları

MH – Mühazirə (auditoriya saatı)

SM – Seminar (auditoriya saatı)

TM – Təcrübə məşğələ (auditoriya saatı)

SB – Sərbəst məşğələ (auditoriyadan xaric məcburi sərbəst məşğələlər)

A-assistentlik (prosedurların ya əməliyatların yerinə yetirilməsi)

P-sərbəst yerinə yetirilməsi (prosedurların ya əməliyatların yerinə yetirilməsi)

İ-nəticələrin interpretasiyası (prosedurların ya əməliyatların yerinə yetirilməsi)

S-simulyasiya (prosedurların ya əməliyatların yerinə yetirilməsi)

1.4. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisasının xarakteristikası İTP-nın mənimsənilməsinin

normativ müddəti və məzunlara verilən ixtisas dərəcəsi:

Ixtisasın şifri və adı Verilən həkim-

mütəxəssisin adı

Təhsilin

müddəti

Kreditlərin

sayı

060907-“Otorinolarinqologiya” ixtisası Həkim-otorinolarinqoloq 4 il 240


tələbləri

2. HƏKİM-OTOLARİNQOLOQUN İXTİSAS XARAKTERİSTİKASI VƏ SƏRİŞTƏLİYİ

(KOMPETENSİYASI)

2.1. Həkim-otolarinqoloqun ixtisas xarakteristikası

Otorinolarinqologiya-insanın qulaq, burun və boğaz xəstəliklərinin diaqnostikası, müalicəsi və

profilaktikasına yönəlmiş tibbi elm sahəsidir. Həkim-otorinolarinqoloq və dərin fundamental və kliniki

peşə hazırlığı tələb edən fəaliyyətə, o cümlədən elmi-tədqiqat işi aparmağa və pedoqoji fəaliyyətə hazır

olmalıdir.

2.2. Proqramın mənimsənilməsi nəticəsində rezidentin kompetensiyasına qoyulan tələblər

2.2.1. Həkim-otolarinqoloq aşağıdakı ümummədəni kompetensiyalara yiyələnməlidir:

ÜFR-01. BAZA TƏHSİLİ

Ümumi bilik və bacarıqlar

ÜFR-01.1. Cəmiyyətdə qəbul edilmiş əxlaq və hüquq normaları çərçivəsində səlahiyyətlərini icra

etməyə hazır olmalı və praktiki tibbi fəaliyyət göstərməyi bacarmalı, həkimlik etikası

qaydalarına, məxfi informasiya ilə işləmək haqqında qanunlara və normativ hüquqi

aktlara riayət etməli, həkimlik sirrini qorumalıdır;

ÜFR-01.2. Sosial əhəmiyyət kəsb edən məsələləri və prosesləri təhlil etməyi bacarmalı, öz

professional iş fəaliyyətinə humanitar, tibbi-bioloji və digər klinik elmlərin müxtəlif

metodlarını tətbiq etməyi bacarmalıdır;

ÜFR-01.3. Səhiyyə haqqında qanunvericiliyin əsasları, tibbi yardım və otorinolarinqoloji xidmət

göstərən müəssisələrin fəaliyyətini təyin edən əsas normativ sənədləri bilməlidir;

ÜFR-01.4. Səhiyyə qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş və müalicə müəssisəsi üzrə daxili əmrlərlə

təsdiq olunmuş tibbi sənədləşməni aparmalıdır;

ÜFR-01.5. Məntiqi və əsaslandırılmış təhlil etməyə hazır olmalı, müzakirələr və mübahisələr

aparmağı, professional məzmunlu mətnləri redaktə etməyi bacarmalı, əməkdaşlıq etməli,

mübahisələrin həllində tolerantlıq göstərərək tərbiyəvi və pedaqoji fəaliyyət

göstərməlidir;

ÜFR-01.6. İdarəçilik üsullarını və metodlarını bilməli, müxtəlif tərəddüdlü vəziyyətlərdə öz

professional peşə səriştəliliyi çərçivəsində lazımi məsul idarəçilik qərarını verməyi

bacarmalıdır;

ÜFR-01.7. Tibbdə və otorinolarinqologiyada etika və deantalogiya əsasları, qanuni məsuliyyət,

xəstə-həkim münasibətlərini;

ÜFR-01.8. Tətdqiqatın planlaşdırılması və aparılmasını, elmi çıxışlar və çatdırma bacarığını, təməl

biostatistik bilikləri, tibbi statistika və informatika;

ÜFR-02. FİZİOLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-02.1. Orqanizmin normal fiziologiyasını bilməlidir;

ÜFR-02.2. Orqan sistemlərin fiziologiyası

ÜFR-02.2.(a) Yara sağalması

ÜFR-02.2.(b) Qidalanma və metabolizm

ÜFR-02.2.(c) Hemostaz və koaqulyasiya

ÜFR-02.2.(d) Su-elektrolit mübadiləsi

ÜFR-02.2.(e) Hüceyrə bölünməsi, diferensasiyası və apoptoz

ÜFR-02.2.(f) İmmun sistem


tələbləri

ÜFR-02.2.(g) Hamiləlik

ÜFR-02.2.(h) Homeostaz

ÜFR-02.3. Ümumi cərrahi xəstəlıklərin patogenezini və patofiziologiyasını bilməlidir.

ÜFR-02.4. Ümumi cərrahiyyədə ümumi patoloji proseslərin mexanizmlərini bilməlidir;

ÜFR-02.4.(a) Yara sağalması və iltihab

ÜFR-02.4.(b) Ağrı

ÜFR-02.4.(c) Onkogenez

ÜFR-02.4.(d) Sepsis

ÜFR-02.4.(e) İmmün pozulmalar

ÜFR-02.4.(f) Şok

ÜFR-02.5. Yaşla əlaqədarı fizioloji dəyişiklikləri bilməlidir.

ÜFR-02.6. Çox istifadə olunan klinik testlərin normal dəyərlərini və yaşla əlaqədar dəyişiklikləri

bilməlidir.

ÜFR-02.7. Cərrahi müalicə və monitorizasiya üçün vacib olan fizioloji bilikləri əldə etmək.

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-02.8. Fizioloji biliklər əsasında klinik və laborator sınaqları izah edə bilməlidir;

ÜFR-02.9. Hamilələrin və yaşlıların fizioloji xüsusiyyətlərini müalicə planlarında nəzərə almaq

ÜFR-01. TOPOQRAFİK ANATOMİYA VƏ OPERATİV CƏRRAHİYYƏ

Ümumi biliklər

ÜFR-01.01. Gicgah sümüyünün (xarici, orta, daxili qulağın gicgah sümüyü piramidasının)

topoqrafiyasını, cərrahi anatomiyasını;

ÜFR-01.02. Burun və burun ətrafı ciblərin kəllə boşluğu, göz yuvaları, üz nahiyyəsi, ətraf digər

orqanlar ilə topoqrafik münasibətlərini;

ÜFR-01.03. Udlağın, qırtlağın və yemək borusunun fəqərə sütunu, boyunun damar sinir dəstəsi, ön,

arxa divararalığı ilə topoqrafik münasibətlərini;

ÜFR-01.04. LOR orqanların və baş nahiyəsinin, boyunun və döş qəfəsinin limfa düyünləri ilə

əlaqələrinin topoqrafiyasını və bunların patologiyada əhəmiyyətini;

ÜFR-02. PATOMORFOLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-02.01. Sitoloji və histoloji müayinədə iltihabi xəstəliklərin, xoş və bəd xassəli şişlərin differensial

diaqnostik meyarlarını;

ÜFR-02.02. Xoş və bədxassəli xəstəliklərin patogenezini bilməlidir;

ÜFR-02.03. Orqanların patologiyalarını bilməlidir;

ÜFR-02.04. Cərrahi patologiyaların prisiplərini bilməlidir;

ÜFR-02.05. Cərrahi preparatların işlənməsini bilməlidir;

ÜFR-02.06. Klinik və laborator məlumatların cərrahi xəstəliklərin diaqnostikasında istifadəsini

bilməlidir;

Ümumi bacarıqları

ÜFR-02.07. Sitoloji və histoloji müayinə üçün materialların götürülməsini, onları hazırlamağı;

ÜFR-02.08. Sitoloji və histoloji müayinələrin aparılmasını;


tələbləri

ÜFR-02.09. Mikroskop altında preparatlara baxışı, immunohistokimyəvi müayinələrin aparılmasını;

ÜFR-02.10. İncə iynə aspirasion biopsiyasını, eksiziyonal və insizional biopsiyanı, kəsici iynə

biopsiyasını bacarmalıdır;

ÜFR-02.11. Klinik, laborator məlumatların cərrahi xəstələrin diaqnostikası, müalicəsi, əməliyyatını,

əməliyyatdaxili və sonrası aparılmasında tətbiqini bacarmalıdır;

ÜFR-02.12. Cərrahi xəstələrin aparılmasında patolohistoloq ilə işini bacarmalıdır

ÜFR-03. MİKROBİOLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-03.01. Mikrobiologiyanın ümumi məsələlərini, mikroorqanizmlərin növlərini, mikrobioloji

laboratoriyanın işini;

ÜFR-03.02. Qidalı mühitləri, əkmə üsullarını;

ÜFR-03.03. Mikoskopları, onların təyinatını, mikroskopik müayinəni;

ÜFR-03.04. Qram-müsbət, qram-mənfi, anaerob bakteriyaları, irinli-iltihabi proseslərin törədicilərinin,

difteriyanı, qrip, paraqripoz virusların, patogen ibtidailərin, göbələk xəstəliklərinin

laborator diaqnotikasını;

ÜFR-03.05. Bakteriyanın toksikliyini, immuniteti;

ÜFR-03.06. QBB xəstəliklərinin mikrobiologiyasını və antibiotikoterapiyasını;


ÜFR-03.07. Yaxmaların hazırlanmasını, rəngləmə, mikroorqanizmləri aşkar etmək metodlarını;

ÜFR-03.08. Müayinə materialları götürməyi, müayinə üsullarını;

ÜFR-03.09. Qanın sterilliyə götürülməsini, hemokulturanın müayinəsini;

ÜFR-04. HEMATOLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-04.01. Qanın morfoloji tərkibini, onun müayinə metodikasını;

ÜFR-04.02. LOR orqanların iltihabi, allergik, generalizə olunmuş irinli iltihabi xəstəliklərində qanın

morfoloji tərkibindəki dəyişiklikləri;

ÜFR-04.03. Qan xəstəlikləri zamanı LOR orqanlardakı və qandakı dəyişiyliklərin xüsusiyyətlərini;


ÜFR-04.04. Leykemiya və leykozlar zamanı əmələ gələn anginalarda sümük iliyinin müayinəsini

aparmağı, oradakı dəyişiylikləri qiymətləndirməyi;

ÜFR-04.05. Leykemiya və leykozlar zamanı əmələ gələn anginalarda müalicə prinsiplərini;

ÜFR-05. KLİNİK BİOKİMİYA

ÜFR-05.01. ÜMUMİ BİOKİMYA

Ümumi biliklər

ÜFR-05.02. QBB xəstəlikləri zamanı qan, sidik, beyin-onurğa beyin mayesində aşkar olunan

biokimyəvi dəyişiylikləri;


tələbləri

ÜFR-05.03. Qulaq, burun, udlaq ifrazatının və sekretinin, labirint mayesinin əsas biokimyəvi

göstəricilərini, onların diaqnostik əhəmiyyətini;

ÜFR-05.04. QBB şişləri zamanı markerlərin təyini metodikalarını;

ÜFR-05.05. SU – ELEKTROLİT VƏ TURŞU – QƏLƏVİ HOMEOSTAZI

Ümumi biliklər

ÜFR-05.05.1. Normal su-elektrolit və turşu-qələvi tarazlığını bilməlidir;

ÜFR-05.05.1(a) Orqanizmin maye mühitlərini bilməlidir;

ÜFR-05.05.1(b) Maye mühitləri arasında su mübadiləsinin fiziologiyasını bilməlidir və bunun

əhəmiyyətini qavramaq;

ÜFR-05.05.2. Su-elektrolit homeostazında yaşla əlaqədar dəyişiklikləri bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-05.05.3. Su və elektrolit pozulmalarının diaqnostikasını və korreksiyasını bacarmalıdır;

ÜFR-05.05.4. Turşu-qələvi pozulmalarının diaqnostikasını və düzəldilməsini bacarmalıdır;

ÜFR-05.06. METABOLİZM

Ümumi biliklər

ÜFR-05.06.1. Enerji metabolizmını bilməlidir;

ÜFR-05.06.2. Bədən temperaturunun tənzimini bilməlidir;

ÜFR-05.06.3. Metabolizmin hormonal tənzimini bilməlidir;

ÜFR-05.06.4. Aralıq metabolizmı bilməlidir;

ÜFR-05.06.5. Metabolizmdə yaşla əlaqədar ortaya çıxan dəyişiklikləri bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-05.06.6. Reanimasion xəstələrin gündəlik enerji ehtiyaclarını təyin etmək;

ÜFR-05.06.7. Reanimasion xəstələrdə azot mübadiləsini hesablaya bilməlidir.

ÜFR-06. ANESTEZİOLOGİYA VƏ REANİMATOLOGİYA

ÜFR-06.01. ANESTEZİOLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-06.01.1. Ağrının patofiziologiyasını və müalicəsini bilməlidir;

ÜFR-06.01.2. Yerli, regional və ümumi anesteziyada istifadə olunan dərmanların farmakologiyasını

və istifadə qaydalarını bilməlidir;

ÜFR-06.01.3. Yerli, regional və ümumi anesteziyanın prinsiplərini, metodlarını, göstəriş, əks-

göstəriş və ağırlaşmalarını bilməlidir;

ÜFR-06.01.4. Böyüklərdə və uşaqlarda ümumi ağrısızlaşdırmanın əsasları;

ÜFR-06.01.5. Otorinolarinqoloji əməliyyatlar zamanı ən çox istifadə olunan ağrısızlaşdırma,

anesteziya üsullarını;

ÜFR-06.01.6. QBB xəstəliklərində yerli və ümumi anestetikləri və onların təsirini, tətbiq

texnikalarını;

ÜFR-06.01.7. Ümumi ağrısızlaşdırma zamanı xəstələrin vəziyyətinə nəzarət üsulları və onların

qiymətləndirilməsi metodlarını;


tələbləri

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-06.01.8. Cərrahi xəstələri anesteziya nöqteyi-nəzərdən qiymətləndirməyi bacarmalıdır;

ÜFR-06.01.9. Anesteziya vaxtı xəstənin monitorizasyasınu bacarmalıdır;

ÜFR-06.01.10. Tənəffüs yolunu açıq tutma tədbirlərini bacarmalıdır;

ÜFR-06.01.11. İntubasiya və ekstubasiyanı bacarmalıdır;

ÜFR-06.02. ÜRƏK-AĞCİYƏR REANİMASİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-06.02.1. Kritik vəziyyətlərin mexanizmlərini, həyatqurtarma tədbirlərinin prinsiplərini,

ardıcıllığını və hədəf göstəricilərini bilməlidir;

ÜFR-06.02.2. Ürək dayanmasının səbələrini və mexanizmlərini bilməlidir;

ÜFR-06.02.3. Ürək dayanmasında istifadə olunan dərmanların farmakologiyasını bilməlidir;

ÜFR-06.02.4. Mexaniki ventilyasiyanın tənəffüs və ürək-damar sisteminə təsirini bilməlidir;

ÜFR-06.02.5. Şokdakı xəstələrin monitorizasiyasında istifadə edilən üsulları bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-06.02.6. Kritik vəziyyətlərdəki xəstələrdə həyatqurtarma tədbirlərini ardıcıllıqla yernə

yetirməyi bacarmalıdır;

ÜFR-06.02.7. Ürək dayanması və aritmiyaların diaqnostikasını bacarmalıdır;

ÜFR-06.02.8. Ürək masajı və defibrilyator istifadəsini bacarmalıdır;

ÜFR-06.02.9. Tənəffüs yollarının tıxanmasının diaqnostikasını və müalicəsini bacarmalıdır;

ÜFR-06.02.10. Endotraxeal və nazotraxeal intubasiyanı bacarmalıdır;

ÜFR-06.02.11. Krikotirotomiya və traxeostomiyanı bacarmalıdır;

ÜFR-06.02.12. Mexaniki ventilyatorlardan istifadə etməyi bacarmalıdır;

ÜFR-06.02.13. Körpücükaltı, vidaci və bud venalarına kateter qoymağı bacarmalıdır;

ÜFR-07. QİDALANMA

Ümumi biliklər

ÜFR-07.01. Xəstələrin qidalanma vəziyyətlərini qiymətləndirmək üçün biliklərə sahib olmaq;

ÜFR-07.02. Qidalandırma üsullarını bilməlidir;

ÜFR-07.03. Cərrahi xəstəliklərin qidalanmaya təsirini və qidalandırılması vacib olan xəstəlikləri

bilməlidir;

ÜFR-07.04. Yaşla əlaqədar qidalanmada ortaya çıxan dəyişiklikləri bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-07.05. Xəstələrin qidalanma vəziyətini qiymətləndirməyi bacarmalıdır;

ÜFR-07.06. Qidalandırma üsullarının seçimini bacarmalıdır

ÜFR-07.07. Enteral və pareneral qidalandırma kateterlərini yerləşdirməyi bacarmalıdır;

ÜFR-07.08. Qidalandırmalı olan xəstələrdə qida ehtiyaclarını hesablamağı bacarmalıdır;

ÜFR-07.09. Parenteral qidalandırmada enerji və vitamin pozulmalarını təyin etməyi və aradan

qaldırmağı bacarmalıdır;

ÜFR-07.10. Qastrostomiya, yeyunostomiya və dəridənkeçən qastrostomiyanın icrasını bacarmalıdır;


tələbləri

ÜFR-07.11. Enteral və parenteral qidalandırmada ağırlaşmaların təyinini və müalicəsini bacarmalıdır;

ÜFR-08. ÜMUMİ CƏRRAHİYYƏ

Ümumi biliklər

ÜFR-08.01. Aseptika, antiseptikanı, cərrahi infeksiyaları;

ÜFR-08.02. Travmalar zamanı müalicə prinsiplərini;

ÜFR-08.03. Yemək borusunda aparılan cərrahi əməliyyatları;

ÜFR-08.04. QBB xəstəliklərində lazer cərrahiyyəsi, radiofrekans və digər enerji qaynaqlarının tətbiqini;


ÜFR-08.05. Xəstələrdən anamnez toplamağı və müayinə üsullarını, laborator müayinələrin nəticələrini

təhlil etməyi;

ÜFR-08.06. QBB xəstəliklərində cərrahi sarğı, cərrahi tikiş texnikaları və materialları, əməliyyatdan

sonra xəstənin aparılması və əməliyyatdan sonrakı ağırlaşmaları;

ÜFR-08.07. Xəstələrə diaqnoz qoymağın əsaslarını, medikamentoz müalicəni aparmağı və istifadə

olunan dərmanları;

ÜFR-08.08. Venapunksiya, venaseksiyanı, mədə zondu və sidik yollarına kateter qoymağı;

ÜFR-08.09. Xarici yuxu arteriyasının bağlanmasını, traxeotomiyanı (meyiddə və xəstədə);

ÜFR-09. TRAVMATOLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-09.01. Açıq və qapalı zədələnmələrin patofiziologiyasını bilməlidir;

ÜFR-09.02. Travmaların mexanikasını və ballistikasını bilməlidir

ÜFR-09.03. Təcili yardım göstərişlərini bilməlidir;

ÜFR-09.04. QBB organların travmalarında müalicə prinsiplərini bilməlidir;

ÜFR-09.05. Zədələnməyə nəzarət cərrahiyyəsinin prinsiplərini bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-09.06. Çoxlu orqan travması olan xəstələrin aparılmasını bacarmalıdır;

ÜFR-09.07. Travmalı xəstələrin xəstəxanaya qədərki, təcili yardım, reablitasiya mərhələlərdə

diaqnostikasını, müalicəsini, müşahidəsini müştərək şəkildə bacarmalıdır;

ÜFR-10. NEVROLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-10.01. Baş beyinin anatomo-fizioloji xüsusiyyətlərini, nevroloji müayinə üsullarını;

ÜFR-10.02. Kəllə-beyin sinirlərini, onların müayinə üsullarını, patologiyasını dəyərləndirməyi;

ÜFR-10.03. Nevrologiyada baş ağrıları, səbəbləri, degenerativ xəstəlikləri;

ÜFR-10.04. Yuxunun fiziologiyası və yuxu xəstəliklərini;


ÜFR-10.05. Otogen və rinogen kəllədaxili ağırlaşmaların nevroloji simptomları;

ÜFR-10.06. Baş gicəllənmə, onun xüsusiyyətləri və differensial diaqnostikasını;


tələbləri

ÜFR-11. TİBBİ STATİSTİKA VƏ İNFORMATİKA

Ümumi biliklər

ÜFR-11.01. Ümumi cərrahiyədə araşdırma prinsiplərini bilməlidir;

ÜFR-11.02. Ümumi epidemiyoloji prinsipləri bilməlidir;

ÜFR-11.03. Klinik və eksperimental tədqiqatların planlaşdırılmasını və statistikasını bilməlidir;

ÜFR-11.04. İnsan üzərində tədqiqatların prinsiplərini bilməlidir;

ÜFR-11.05. Ən yaxşı klinik tətbiqləri bilməlidir;

ÜFR-11.06. BXK-10-nun strukturanı və hissələri bilməlidir;

ÜFR-11.07. Sübutlu təbabətin prinsiplərini bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-11.08. Dərman və cihaz firmalarının təqdim etdiyi məlumatlara tənqidi yanaşmağı bacrmaq;

ÜFR-11.09. Tibbi biliklərə yiyələnməyi, tənqidi yanaşmağı və tətbiqində sübutlu təbəbətin

prinsiplərinə əsaslanmağı bacarmalıdır

ÜFR-11.10. Klinik və eksperimental tədqiqatları planlaşdırmağı, aparmağı, nəticələrini təqidim

etməyi və yazmağı bacarmalıdır;

ÜFR-11.11. Databaz proqramları və statistika proqramları ilə işləməyi bacarmalıdır;

2.2.1. Həkim-otorinolarinqoloq aşağıdakı peşə kompetensiyalarına yiyələnməlidir:

PFR-01. OTOLOGİYA

Peşə bilikləri

PFR-01.01. Ölkədə otoloji yardımın təşkilinin ümumi məsələləri, xəstəxana-ambulator müəssisələrinin

işinin, böyük və uşaq əhalisinə təcili və təxirəsalınmaz yardımın təşkili;

PFR-01.02. Xarici, orta və daxili qulağın xəstəliklərinin yayılması, nomenklaturasını, təsnifatını

etiologiyası, patogenezi, klinik simptomları, diaqnostikası, müalicə prinsiplərini, ölüm

göstəricilərini;

PFR-01.03. Kəskin koxleovestibulyar pozğunluqları, onların klinik simptomlarını, diaqnostikası və

müalicəsini, bu zaman aparılacaq təcili yardımı;

PFR-01.04. Qulaq məşəli kəllədaxili ağırlaşmaları, onların yayılması, təsnifatı, klinikası,

diaqnostikasını və müalicəsini, mastoidit, üz sinirinin iflici, səbəbləri, formaları,

diaqnostikası və müalicəsini;

PFR-01.05. Otoloji xəstəliklərin profilaktikası tədbirlərini, profilaktik müayinənin təşkili və

aparılmasının ümumi prinsiplərini;

PFR-01.06. Otoloji xəstəliklərdə dispanserizasiya, onun mahiyyəti, dispanserizasiyanın məqsədi,

xəstəliklərin aşkar edilməsi üsulları və müalicəsi prinsiplərini;

PFR-01.07. Təcili yardım tələb edən otoloji xəstəliklər və vəziyyətləri, bu zaman aparılan müayinələrin

diaqnostik əhəmiyyətini;

PFR-01.08. Otoloji xəstəliklər zamanı tətbiq edilən medikamentoz və cərrahi müalicə üsullarının

effektlilik göstəricilərini;

PFR-01.09. Otoloji xəstəliklər zamanı baş verən fəsadların əmələ gəlmə mexanizimlərini və onların

aradan qaldırılması yollarını;

PFR-01.10. Qulağın bəd xassəli şişlərin yayılmasını, formalarını, klinik simptomlarını, biopsiyası

üsullarını, morfoloji xüsusiyyətlərini aşkar etməyi, şüa, kimyəvi və cərrahi müalicəsini;


tələbləri

PFR-01.11. Qulaq xəstəlikləri ilə əlaqədar xüsusi anatomik, fizioloji, patofizioloji və digər sahələri;

Peşə bacarıqları

PFR-01.12. Pasiyentin xəstəliyi haqda ətraflı informasiyanın toplanması; obyektiv müayinə üsullarının

tətbiqi; xəstəliyin ümumi və xüsusi əlamətlərini aşkar etmək, xüsusən, təxirəsalınmaz

yardımı tələb edən hallarda;

PFR-01.13. Otoloji xəstəlikləri zaman tətbiq olunan müayinə üsullarını (otoskopiya, eşitmə borusunun

keçiriciliyinin yoxlanması, eşitmənin, vestibulyar funksiyanın müainəsini, cərrahi

mikroskopla işləməyi) və onların xəstəliyi təyin etməkdə rolunu;

PFR-01.14. Xəstənin vəziyyətinin ağırlığını qiymətləndirmək; xəstəni bu vəziyyətdən çıxarmaq üçün

lazımi tədbirlərin görülməsi;

PFR-01.15. Xüsusi tədqiqat üsullarının zəruriliyini təyin etmək (laborator, rentgenoloji, funksional və

sair);

PFR-01.16. Hospitallaşmaya göstərişləri təyin etmək və onu təşkil etmək;

PFR-01.17. Differensial diaqnostikanın aparılması, kliniki diaqnozun, xəstənin aparılma sxemi, planı

və taktikasının əsaslandırılması;

PFR-01.18. Zəruri dərman vasitələrini və digər müalicə tədbirləri təyin etmək;

PFR-01.19. Lazımi konsultativ tibbi yardımın həcmini təyin etmək və müalicənin korreksiyasını

tapmaq;

PFR-01.20. Müxtəlif otoloji xəstəliklərin cərrahi və dərman müalicəsi prinsiplərinin xarakteristikasını

verməyi, konservativ və cərrahi müalicəyə göstərişləri təyin etməyi; konkret xəstəlik

zamanı farmakoloji, fizioterapevtik və cərrahi müalicə üsullarını seçməyi; qulaq

əməliyyatları zamanı lokal, regional və ümumi anesteziyanın seçilməsini, tətbiqini və

aparılmasını;

PFR-02. AUDİOLOGİYA

Peşə bilikləri

PFR-02.01. Karlıq, karlallıq, onun yayılması, etiologiyası, diaqnostikası, müalicəsi, eşitmənin

protezləşdirilməsini;

PFR-02.02. Surdologiya, loqopediya, surdoloqopedik yardımın, kabinetlərin təşkili, eşitmənin

protezləşdirilməsi, eşitmə aparatları, növləri, koxlear implantasiyanı;

PFR-02.03. Əhalinin kütləvi profilaktik müayinəsi zamanı eşitmə zəifliyinin erkən aşkarlanma üsulları,

ağıreşitmə və karlığın risk faktorlarını;

PFR-02.04. Standart və qeyri-parametrik statistik təhlli üsulları;

PFR-02.05. Xəstələrin dispanser müşahidəsi, prifilaktik tədbirləri;

PFR-02.06. Profilaktikanın prinsipləri və variantları, onun təşkili;


PFR-02.07. Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti və davamlı surətdə itirilməsi tibbi sosial ekspertizanın

aparılması;

PFR-02.08. Akumetriyanı və audioloji müayinə üsullarının (tonal, danışıq audiometriyası,

impedansometriya, BERA, otoakustik emissiya) aparılmasını;

PFR-03. RİNOLOGİYA


tələbləri

Peşə bilikləri

PFR-03.01. Ölkədə rinoloji yardımın təşkilinin ümumi məsələləri, xəstəxana-ambulator müəssisələrin

işinin, əhaliyə təcili və təxirəsalınmaz yardımın təşkili;

PFR-03.02. Rinoloji xəstəliklərinin yayılması, nomenklaturası, təsnifatı, etiologiyası, patogenezi, klinik

simptomları, diaqnostikası, müalicə prinsiplərini, ölüm göstəricilərini;

PFR-03.03. QBB xəstəlikləri şöbəsinə təcili hospitalizasiya tələb edən rinoloji xəstəliklər üzrə

təxirəsaınmaz halların siyahısı;

PFR-03.04. Rinologiyada farmakoterapiyanın əsasları, o cümlədən, əsas dərman maddələri qrupunun

təsir mexanızmi, dərman tətbiqi zamanı baş vermiş fəsadları;

PFR-03.05. Rinoloji xəstəliklər zamanı əməliyyat aparmaq üçün göstəriş və əks-göstərişlər;

PFR-03.06. Rinogen orbital və kəllədaxili ağırlaşmaları, etiologiyası, təsnifatı, klinikası, müalicəsini,

cərrahi müdaxilənin formalarını;


PFR-03.07. Rinoloji müayinə üsullarını (endoskopik və rentgenoloji müayinə və olfaktometriya

tənəffüsün funksional testlərini);

PFR-03.08. Burun və üz sınıqlarının diaqnostikasını, müalicəsini, repozisiyasını, immobilizasiyanı,

zəruri təcili yardımın göstərilməsini;

PFR-03.09. Burun qanaxmaları, onların etiologiyası, koaqulyasiya üsullarını, zəruri təcili yardımın

göstərilməsini;

PFR-03.10. Burun və burunətrafı ciblərin xəstəlikləri zamanı lazım olan əsas və əlavə müayinə

üsullarının həcmini təyin etməyi, bu zaman aparılan cərrahi müdaxilələri;

PFR-03.11. Rinolikvoreya, etiologiyası, diaqnostikası, formaları, klinikası, cərrahi müalicə üsullarını;

PFR-03.12. Xarici burunun defekt və deformasiyasını, rinoplastikanı;

PFR-03.13. Müxtəlif burun və burunətrafı ciblərin xəstəliklərində cərrahi və dərman müalicəsi

prinsiplərinin xarakteristikasını verməyi, konservativ və cərrahi müalicəyə göstərişləri

təyin etməyi; konkret xəstəlik zamanı farmakoloji, fizioterapevtik və cərrahi müalicə

üsullarını seçməyi; əməliyyatlar zamanı lokal, regional və ümumi anesteziyanın

seçilməsini, tətbiqini və aparılmasını;

PFR-04. BAŞ-BOYUN VƏ UDLAQ XƏSTƏLİKLƏRİ

Peşə bilikləri

PFR-04.01. Ölkədə otorinolarinqoloji yardımın təşkilinin ümumi məsələləri, xəstəxana-ambulator

müəssisələrin işinin, əhaliyə təcili və təxirəsalınmaz yardımın təşkili;

PFR-04.02. QBB xəstəlikləri şöbəsinə təcili hospitalizasiya tələb edən baş-boyun və udlaq xəstəlikləri

üzrə təxirəsaınmaz halların siyahısı;

PFR-04.03. Baş-boyun və udlaq xəstəliklərinin yayılması, nomenklaturası, təsnifatı, etiologiyası,

patogenezi, klinik simptomları, diaqnostikası, müalicə prinsipləri, ölüm göstəricilərini;

PFR-04.04. Udlaq xəstəliklərində dispanserizasiyanın mahiyyəti, məqsədi, xəstəliklərin aşkar edilməsi

üsulları, müalicə prinsipləri;

PFR-04.05. Baş-boyun və udlaq xəstəliklərinin profilaktikası tədbirlərini, profilaktik müayinənin təşkili

və aparılmasının ümumi prinsiplərini;


tələbləri

PFR-04.06. Təcili yardım tələb edən baş-boyun və udlaq xəstəlikləri, bu zaman aparılan müayinələrin

diaqnostik əhəmiyyətini;

PFR-04.07. Baş-boyun və udlaq xəstəlikləri zamanı tətbiq edilən medikamentoz və cərrahi müalicə

üsullarının effektlilik göstəricilərini;

PFR-04.08. Baş-boyun və udlağın bəd xassəli şişlərin yayılmasını, formalarını, klinik simptomlarını,

biopsiyası üsullarını, morfoloji xüsusiyyətlərini aşkar etməyi, şüa, kimyəvi və cərrahi

müalicəsini;

PFR-04.09. Yuxunun fiziologiyası, xəstəlikləri, polisomnoqrafiya, xorultu və obstruktiv yuxu apnesinin

müalicəsini





PFR-04.11. Baş-boyun və udlaq xəstəlikləri zamanı aparılan müayinə üsullarını (farinqoskopiya,

bronxoskopiya, ezofaqoskopiya, rentgenoloji və ultrasəs) və onların xəstəliyi təyin etməkdə

rolunu;

PFR-04.12. Xəstənin vəziyyətinin ağırlığını qiymətləndirmək; xəstəni bu vəziyyətdən çıxarmaq üçün

lazımi tədbirlərin görülməsi;

PFR-04.13. Hospitallaşmaya göstərişləri təyin etmək və onu təşkil etmək;


və taktikasının əsaslandırılması;


PFR-04.16. Müxtəlif baş-boyun və udlaq xəstəliklərinin cərrahi və dərman müalicəsi prinsiplərinin

xarakteristikasını verməyi, konservativ və cərrahi müalicəyə göstərişləri təyin etməyi;

konkret xəstəlik zamanı farmakoloji, fizioterapevtik və cərrahi müalicə üsullarını seçməyi;

bu əməliyyatlarda lokal, regional və ümumi anesteziyanın seçilməsini, tətbiqini və

aparılmasını;

PFR-05. LARİNQOLOGİYA VƏ FONİATRİYA

Peşə bilikləri

PFR-05.01. Ölkədə larinqoloji yardımın təşkilinin ümumi məsələləri, xəstəxana-ambulator

müəssisələrin işinin, əhaliyə təcili və təxirəsalınmaz yardımın təşkili;

PFR-05.02. QBB xəstəlikləri şöbəsinə təcili hospitalizasiya tələb edən larinqoloji xəstəliklər üzrə

təxirəsaınmaz halların siyahısı;

PFR-05.03. Larinqoloji xəstəliklərin yayılması, nomenklaturası, təsnifatı, etiologiyası, patogenezi,

klinik simptomları, diaqnostikası, müalicə prinsipləri, ölüm göstəricilərini;

PFR-05.04. Qırtlaq xəstəliklərinin profilaktikası tədbirlərini, profilaktik müayinənin təşkili və

aparılmasının ümumi prinsiplərini;

PFR-05.05. Təcili yardım tələb edən qırtlaq xəstəlikləri, bu zaman aparılan müayinələrin diaqnostik

əhəmiyyətini;

PFR-05.06. Qırtlaq xəstəlikləri zamanı tətbiq edilən medikamentoz və cərrahi müalicə üsullarının

effektlilik göstəricilərini;


tələbləri

PFR-05.07. Qırtlağın bəd xassəli şişlərin yayılmasını, formalarını, klinik simptomlarını, biopsiyası

üsullarını, morfoloji xüsusiyyətlərini aşkar etməyi, şüa, kimyəvi və cərrahi müalicəsini;





PFR-05.09. Qırtlaq xəstəlikləri zamanı aparılan müayinə üsullarını (vasitəli və vasitəsiz larinqoskopiya,

yuxarı tənəffüs yollarının endoskopik müayinəsini rentgenoloji), nitq qüsurlarını, səs, nitq

və udqunma pozğunluqlarında istifadə olunan obyekiv diaqnostika metodlarını və onların

xəstəliyi təyin etməkdə rolunu;

PFR-05.10. Xəstənin vəziyyətinin ağırlığını qiymətləndirmək;

PFR-05.11. Qırtlaq travmaları, tənəffüs yollarının yad cisimləri, qırtlağın kəskin və xroniki

stenozlarının diaqnostikasını, müalicəsini, xəstəni bu vəziyyətdən çıxarmaq üçün lazımi

tədbirlərin görülməsini;larinqotraxeal intubasiyanı;


və taktikasının əsaslndirılması;


PFR-05.14. Müxtəlif qırtlaq xəstəliklərinin cərrahi və dərman müalicəsi prinsiplərinin xarakteristikasını

verməyi, konservativ və cərrahi müalicəyə göstərişləri təyin etməyi; konkret xəstəlik

zamanı farmakoloji, fizioterapevtik və cərrahi müalicə üsullarını seçməyi; qırtlaq

əməliyyatları zamanı lokal, regional və ümumi anesteziyanın seçilməsini, tətbiqini və

aparılmasını;

PFR-05.15. Foniatrik müalicə metodlarını (fonocərrahiyyə, reabilitasiya);

PFR-05.16. Qırtlağın bəd xassəli şişlərin yayılmasını, formalarını, klinik simptomlarını, biopsiyası

üsullarını, morfoloji xüsusiyyətlərini aşkar etməyi, şüa, kimyəvi və cərrahi müalicəsini,

traxeotomiya (təcili, planlı, dəridənkeçən-perkutan);

PFR-06. DİGƏR ÜMUMİ CƏRRAHİYYƏ SAHƏLƏRİ

PFR-06.01. CƏRRAHİ İNFEKSİYALAR

Peşə biliklər

PFR-06.01.1. Cərrahi infeksiyaların prinsiplərini, səbələrini, patomexanizmlərini,

epidemiologiyasını, diaqnozunu və müalicəsini bilməlidir;

PFR-06.01.2. Cərrahi infeksiyaların klinik təzahürlərini və müalicələrini bilməlidir;

PFR-06.01.3. Cərrahi infeksiyaların profilaktika tədbirlərini bilməlidir;

PFR-06.01.4. Virus infeksiyalarının profilaktika tədbirlərini bilməlidir;

Peşə bacarıqlar

PFR-06.01.5. Cərrahi infeksiyaları təyin etməyi və müalicəsini bacarmalıdır

PFR-06.01.6. Əməliyyatdan sonrakı infeksiyaların erkən diaqnozunu təyin etməyi və müalicəsini

bacarmalıdır;

PFR-06.01.7. Yumşaq toxumaların ağır infeksiyası olan xəstələri aparmağı bacarmalıdır;

PFR-06.01.8. İnfeksiyaya nəzarət tədbirlrlərini gündəlik işində tətbiq etməyi bacarmalıdır;


tələbləri

PFR-06.02. YARA SAĞALMASI

Peşə biliklər

PFR-06.02.1. Yara sağalmasının mexanizmlərini bilməlidir;

PFR-06.02.2. Ağırlaşmamış və ağırlaşmış gedişli yaraların müalicə prinsiplərini bilməlidir;

PFR-06.02.3. Xroniki yaraların patogenezini bilməlidir;

PFR-06.02.4. Yara sağalmasına təsir edən fizioloji və patoloji amilləri bilməlidir

PFR-06.02.5. Pozision travma (yataq yarası) baş verəndə müalicə və profilaktika prinsiplərini

bilməlidir;

Peşə bacarıqlar

PFR-06.02.6. Bütün yaraların aparılmasını bacarmalıdır;

PFR-06.02.7. Ümumi cərrahiyyədə istifadə edilən kəsikləri yerinə yetirməyi və bu yaraları tikməyi

bacarmalıdır;

PFR-06.02.8. Yara sarğılarını və yara müalicəsi üçün məlum olan əlavə vasitələri istifadə etməyi

bacarmalıdır;

PFR-06.03. YANIQLAR

Peşə biliklər

PFR-06.03.1. Yanığın etiologiyasını, profilaktikasını, sosial və psixoloji nəticələrini bilməlidir;

PFR-06.03.2. Dəri və dərialtı toxumaların histologiyasını və klinik anatomiyasını bilməlidir;

PFR-06.03.3. Termik, elektrik və kimyəvi yanıqların mexanizmini, patogenezini və

patomorfologiyasını bilməlidir;

PFR-06.03.4. İnhalyasion yanıqların patogenezini və aparılmasını bilməlidir;

PFR-06.03.5. Yanıq xəstəliyinin patofiziologiyasını, patomorfologiyasını, mikrobiologiyasını və

yanıqda immun dəyişiklikləri bilməlidir

PFR-06.03.6. Yanıq yaralarının sağalma və müalicə xüsusuiyyətlərini bilməlidir;

PFR-06.03.7. Yanıq yaralarında istifadə olunan yerli və ümumi antibakterioterapiyaları bilməlidir;

PFR-06.03.8. Yanıq xəstələrinin intensiv terapiya xüsusiyyətlərini bilməlidir;

Peşə bacarıqlar

PFR-06.03.9. Yanıq xəstəsinin təcili, erkən və uzaq mərhələlərdə aparılmasını bacarmalıdır (Əlavə 3

)

PFR-06.03.10. Yanıq xəstəsinin çox displinili aparılmasını və koordinasiyasını bacarmalıdır;

PFR-06.04. CƏRRAHİ İMMUNOLOGİYA

Peşə biliklərı

PFR-06.04.1. Ümumi immünoloji prinsipləri bilməlidir;

PFR-06.04.2. Yaşlı xəstələrdə baş verən immunoloji dəyişiklikləri bilməlidir;

PFR-06.04.3. Orqanizmin infeksiyalara qarşı müdafiə mexanizmlərini bilməlidir;

PFR-06.04.4. İmmunosupressorların təsir mexanizmlərini və əlavə təsirlərini bilməlidir;

PFR-06.04.5. İmmunosupressiv xəstələrdəki cərrahi infeksiyaları və bunların aparılmasını bilməlidir;


tələbləri

PFR-06.04.6. İmmunosupressiv cərrahi xəstələrin aparılmasını bilməlidir;

Peşə bacarıqlar

PFR-06.04.7. İmmunosupressiv xəstələrdə təcili və planlı cərrahi əməliyyatları və əməliyyatsonrası

aparmanı bacarmalıdır;

PFR-06.04.8. İmmunosupressiv dərmanların tətbiqini bacarmalıdır;

PFR-07. İNTENSİV TERAPİYA VƏ TƏHLÜKƏLİ VƏZİYYƏTLƏR

PFR-07.01. İNTENSİV TERAPİYA

Ümumi biliklər

PFR-07.01.1. Orqanizmin cərrahi aqressiyaya verdiyi reaksiyaları bilməlidir;

PFR-07.01.2. İntensiv terapiya şöbəsindəki profilaktik tədbirləri bilməlidir;

PFR-07.01.3. İntensiv terapiyada çox istifadə olunan dərmanların farmakologiyasını bilməlidir;

PFR-07.01.4. İntensiv terapiya alan xəstələrdə qidalandırmaya göstərişləri və üsullarını bilməlidir;

PFR-07.01.5. Mexaniki ventilyasiyanın göstərişlərini və ağırlaşmalarını bilməlidir;

PFR-07.01.6. Mexaniki ventilyasiya vaxtı tənəffüsün fiziologiysını bilməlidir;

PFR-07.01.7. İntensiv terapiya bölümündə infeksiyaları və bunların aparılmasını bilməlidir;

PFR-07.01.8. İntensiv terapiyda monitorizasiyanı bilməlidir;

PFR-07.01.9. Yaşlı intensiv terapiya xəstələrində problemləri və bunların həllli yollarını bilməlidir;

PFR-07.01.10. İntensiv terapiya xəstələrində nevroloji problemləri və onların həlli yollarını bilməlidir;

PFR-07.01.11. Sepsis və onun rasional antibiotikoterapiyasını bilməlidir;

PFR-07.01.12. Antibiotik resistent və nosokomial infeksiya aşkara çıxartmağı bilməlidir;

PFR-07.01.13. Xəstələrə qayğının təşkilini bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

PFR-07.01.14. İntensiv terapiya şöbəsində daxili və xarici koordinasiyanı bacarmalıdır;

PFR-07.01.15. İntensiv terapiya şöbəsinə yatışa və çıxışa göstərişləri təyin etmək;

PFR-07.01.16. Perikardiosentezi, plevral drenajı və təcili torakotomiyanı bacarmalıdır;

PFR-07.01.17. İntesiv terapiya xəstələrinin konservativ və cərrahi aparılmasını bacarmalıdır;

PFR-07.01.18. İntensiv terapiya xəstələri üçün tədbirlərin müasirliyini təmin etmək;

PFR-07.01.19. İntensiv terapiya xəstələrində invaziv və qeyri-invaziv monitorizasiya üsullarını

bacarmalıdır;

PFR-07.01.20. İntensiv terapiya xəstələrinin yaxınları ilə etik ünsiyyətləri qurmağı bacarmalıdır;

PFR-07.01.21. Sepsisin intensiv terapiyanı və rasional antibiotikoterapiyanı aparmağı bacarmalıdır;

PFR-07.01.22. Antibiotik resistent və nosokomial infeksiyaların rasional antibiotikoterapiyasını

bacarmalıdır;

PFR-07.02. ŞOK VƏ ÜRƏK-AĞCİYƏR REANİMASİYASİ

Ümumi biliklər


tələbləri

PFR-07.02.1. Şokun patofizyologiyasını, etiyologiyasını və təsnifatını bilməlidir;

PFR-07.02.2. Kritik vəziyyətlərin mexanizmlərini, həyatqurtarma tədbirlərinin prinsiplərini, ardıcıllığını

və hədəf göstəricilərini bilməlidir;

PFR-07.02.3. Şokda istifadə olunan dərmanların farmakologiyasını bilməlidir;

PFR-07.02.4. Mexaniki ventilyasiyanın tənəffüs və ürək-damar sisteminə təsirini bilməlidir;

PFR-07.02.5. Şokdakı xəstələrin monitorizasiyasında istifadə edilən üsulları bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

PFR-07.02.6. Şokda xəstələrdə həyatqurtarma tədbirlərini ardıcıllıqla yernə yetirməyi bacarmalıdır;

PFR-07.02.7. Pulmonar arteriyaya kateter qoymağı və nəticələri qiymətləndirməyi bacarmalıdır;

PFR-07.02.8. Şokda monitorizasiya etməyi bacarmalıdır;

PFR-07.03. EMBOLİYA VƏ KOAGULOPATİYALAR

Ümumi biliklər

PFR-07.03.1. Koagulopatiyaların səbələrini və mexanizmlərini bilməlidir;

PFR-07.03.2. Disseminə intravaskulyar koagulasiyanin səbəblərini və mexanizmlərini bilməlidir;

PFR-07.03.3. Ağciyər arteriyanin emboliyanı klinik şəkili bilməlidir;

PFR-07.03.4. İri arteriyanin və venaların emboliyanı klinik şəkili bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

PFR-07.03.5. Koagulopatiya baş verəndə yardım göstərməyi bacarmalıdır;

PFR-07.03.6. Dissemine intravaskulyar koagulasiya baş verəndə yardım göstərməyi bacarmalıdır;

PFR-07.03.7. Ağciyər arteriyasınin emboliyası baş verəndə yardım göstərməyi bacarmalıdır;

PFR-07.03.8. İri arteriyanın və venaların dərin emboliyası baş verəndə yardım göstərməyi bacarmalıdır;

PFR-07.03.9. Trombolitik terapiyanın aparılmasını bacarmalıdır;

PFR-07.04. KƏSKİN ORGAN ÇATMAMAZLIĞI

Ümumi biliklər

PFR-07.04.1. Kəskin serebral catmamazlığın patofizyologiyasını və müxtəlif etiyologiyalı komaları

bilməlidir;

PFR-07.04.2. Kəskin ürək çatmamazlığının patofizyologiyasını bilməlidir;

PFR-07.04.3. Kəskin ağciyər çatmamazlığının patofizyologiyasını bilməlidir;

PFR-07.04.4. Kəskin qaraciyər çatmamazlığının patofizyologiyasını bilməlidir;

PFR-07.04.5. Kəskin böyrək çatmamazlığının patofizyologiyasını bilməlidir;

PFR-07.04.6. İmmusupressiya əlamətləri bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

PFR-07.04.7. Kəskin serebral çatmamazlıq baş verəndə yardım göstərməyi bacarmalıdır;

PFR-07.04.8. Kəskin ürək çatmamazlığı baş verəndə yardım göstərməyi bacarmalıdır;

PFR-07.04.9. Kəskin ağciyər çatmamazlığı baş verəndə yardım göstərməyi bacarmalıdır;

PFR-07.04.10. Kəskin qaraciyər çatmamazlığı baş verəndə yardım göstərməyi bacarmalıdır;


tələbləri

PFR-07.04.11. Kəskin böyrək çatmamazlığı baş verəndə yardım göstərməsi bacarmalıdır;

PFR-07.04.12. İmmusupressiya fonunda yardım göstərməyi bacarmalıdır;

PFR-08. GÖZ XƏSTƏLİKLƏRİ

Peşə bilikləri

PFR-08.01. Göz-QBB cərrahi anatomik əlaqələrini və bununla bağlı burunun klinik anatomiyasını, göz

yaşı sisteminin anatomiyasını;

PFR-08.02. Oftalmologiyada nistaqm, göz quruluğunun səbəblərini, okuloplastik cərrahiyyəni, üz

sinirinin iflicində və sellulitdə gözə qulluğu, görmənin, gözün hərəkətini dəyərləndirməyi

və görmə sahəsinin yoxlanmasını;

Peşə bacarıqlar

PFR-08.03. QBB mənşəli orbital ağırlaşmaları, onların differensial diaqnostikasını və müalicəsini;

PFR-09. NEYROCƏRRAHİYYƏ

Peşə bilikləri

PFR-09.01. Beyinin gicgah, alın payları, beyinciyin, beyin əsasının, sərt beyin qişası, beyin sinuslarının

və beyin damarlarının burun, burunətrafı ciblərə və qulağa olan anatomo-topoqrafik

münasibətlərini;

PFR-09.02. Burun boşluğu, burunətrafı ciblər, göz yuvası və ön kəllə çuxuru bölgəsinin topoqrafik

anatomiyasını, orbital və kəllədaxili ağırlaşmalar zamanı bunların klinik və cərrahi

əmiyyətini;


PFR-09.03. Üz sinirinin iflicləri və üçlü sinirin nevritinin klinikasını və cərrahi müalicəsini;

PFR-09.04. VIII cüt sinirin nevrinomasının cərrahiyyəsini;

PFR-09.05. Hipofizin şişlərinin endoskopik;

PFR-09.06. Rinolikvoreyanın cərrahi, o cümlədən endoskopik cərrahiyyəsini;

PFR-09.07. Beyin-onurğa beyini kanalının punksiyasını, likvorun müayinəsini və onun

dəyərləndirilməsini;

PFR-09.08. Neyrocərrahiyyədə reanimasiya tədbirlərini;

PFR-09.09. Orbital və kəllədaxili ağırlaşmalar zamanı neyrocərrahi müdaxilə üsullarını;

PFR-10. ÜZ-ÇƏNƏ VƏ PLASTİK CƏRRAHİYYƏSİ

Peşə bilikləri

PFR-10.01. Üz nahiyyəsi, əng sümüyü və aşağı çənənin, çənəaltı nahiyə, ağız boşluğu, dişlərin və ətraf

törəmələrin anatomo-fizioloji xüsusiyyətlərini, vaskulyarizasiyasını və innervasiyasını;

PFR-10.02. Tiroid və paratiroid vəzilərin, tüpürcək vəzilərinin anatomo-fizioloji xüsusiyyətlərini;

PFR-10.03. Kəllə əsası, kəllə sümükləri, damarları, dəri, yumşaq və limfoid toxumaları, qonşu sahələr

də daxil olmaqla baş-boyun bölgəsinin quruluşunu;

PFR-10.04. Dodaq, ağız boşluğunun inkişaf anomaliyalarını, ağız boşluğunun selikli qişasının

xəstəliklərini;


tələbləri

PFR-10.05. Tük vəzilərinin anatomo-fizioloji xüsusiyyətlərini, neoplastik olmayan xəstəliklərini və

şişlərini, bu xəstəliklər zamanı tətbiq olunan cərrahi əməliyyatları;

PFR-10.06. Baş-boyun dərisinin maliqnizasiyalarının (bazal və yastı hüceyrəli karsinomalar,

maliqnizasiya melanomaları) diaqnostikası, müalicə prinsiplərini;

PFR-10.07. Maksillomandibulyar cərrahiyyə və rekonstruksiya, yarıq dodaq və damaq (dovşan dodaq

və qurdağızlıq) olan xəstələrə yanaşma və cərrahiyyə texnikasını;

PFR-10.08. Gicgah-çənə oynağının xəstəliklərini, endoskopiyası və müalicəsini (konservativ və

cərrahi);


PFR-10.09. Üz nahiyəsində mikrocərrahiyyə və vaskulyar anastomozların texnikasını, yara sağalması,

Qreft (qidalandırıcı ayaqcığı olmayan loskut) və Flep cərrahiyyəsini (qidalandırıcı ayaqcığı

olan loskut);

PFR-10.10. Fascial iflicdə, maksillofascial travmalar zamanı təcili yardımı;

PFR-10.11. Fascial estetik cərrahiyyə, rinoplastika, otoplastikanı;

PFR-11. ŞÜA DİAQNOSTİKASI

Peşə bilikləri

PFR-11.01. Qulağın, burun və burunətrafı ciblərin, qırtlağın müxtəlif xarakterli (iltihab, şiş, travma)

xəstəlikləri zamanı gicgah sümüklərinin, burun və burunətrafı ciblərin, kəllənin üz və

boyun hissəsinin, qırtlağın, divararalığının, ağciyərlərin rentgenoloji, USM, KT və MRT

müayinəsinin aparılması texnikalarını;

PFR-11.02. Traxeya-bronxların, yemək borusunun yad cisimləri, yanıqları zamanı onların USM,

rentgenoloji, KT və MRT müayinəsinin aparılması texnikalarını;


PFR-11.03. Gicgah sümüklərinin, burun və burunətrafı ciblərin, kəllənin üz və boyun hissəsinin,

qırtlağın, traxeya və bronxların, yemək borusunun divararalığının, ağciyərlərin

rentgenoloji, KT və MRT müayinələrinin nəticələrini qiymətləndirməyi;

PFR-11.04. Transkutan və əməliyyatdaxili ultrasəs müayinəsini bacarmalıdır;

PFR-11.05. USM və KT altında biopsiya, punksiya və drenajları bacarmalıdır;

PFR-12. ALLERQOLOGİYA VƏ İMMUNOLOGİYA

Peşə bilikləri

PFR-12.01. QBB allergik xəstəliklərini, yayılmasını, nomenklaturası, təsnifatı, etiologiyası, patogenezi,

klinik simptomları, diaqnostikası, müalicə prinsipləri, ölüm göstəricilərini;

PFR-12.02. QBB allergik xəstəliklərinin yaranma mexanizimlərini, allergik reaksiyanın mexanizmini,

allergenləri, dəri-allergik sınaqların (Prich, Scrath) mahiyyətini və onların müalicənin

təşkilindəki rolunu;


PFR-12.03. Allergik rinitin diaqnostikasını, vazamator rinit, onun neyrovegetativ forması, klinikası ,

differensial diaqnostikasını, müalicəsini;


tələbləri

PFR-12.04. Allergik rinit, polipoz sinusit, bronxial astma, aspirin triadasının patogenezini,

diaqnostkasını və müalicəsini;

PFR-12.05. QBB allergik xəstəlikləri zamanı qanın müayinəsini, burunun sitologiyasını aparmağı və

oxumağı, aktiv immunizasiyanı;

PFR-13. UŞAQ OTORİNOLARİNQOLOGİYSI

Peşə bilikləri

PFR-13.01. Uşaqlar arasında müxtəlif otorinolarinqoloji xəstəliklərin yayılmasını, nomenklaturasını,

təsnifatını, etiologiyası, patogenezi, klinik simptomları, diaqnostikası, müalicə prinsipləri,

ölüm göstəricilərini;

PFR-13.02. Müxtəlif yaş qrupunda olan uşaqlarda qulaq, burun, udlaq və qırtlağın klinik anatomo-

fizioloji xüsusiyyətlərini, bu xəstəliklərin böyüklər ilə müqayisədə gediş xüsusiyyətini;


PFR-13.03. Uşaqlarda ən çox yayılmış QBB xəstəlikləri zamanı təcili yardımı;

PFR-13.04. LOR-orqanların xəstəlikləri zamanı konservativ və cərrahi müalicəyə göstərişləri;

PFR-13.05. Müxtəlif yaş qrupunda olan uşaqlarda qulaq, burun, boğaz xəstəliklərinin cərrahi və

dərman müalicəsi prinsiplərini, konkret xəstəlik zamanı farmakoloji, fizioterapevtik və

cərrahi müalicə üsullarını seçməyi; bu əməliyyatlarda lokal, regional və ümumi

anesteziyanın seçilməsini, tətbiqini və aparılmasını;

PFR-14. FARMAKOLOGİYA VƏ KİMYƏVİ DƏRMAN MÜALİCƏSİ

Peşə bilikləri

PFR-14.01. Otorinolarinqologiyada tətbiq olunan əsas dərman preparatlarını, onların təsir

mexanizminin xüsusiyyətlərini, dərmanların tətbiqinə göstəriş və əks göstərişləri,

dərmanlardan istifadə qaydalarını;

PFR-14.02. Ototoksiki preparatları, ototoksikoz zamanı tətbiq olunan müasir preparatları;

PFR-14.03. LOR orqanların bəd xassəli şişlərinin kimyəvi dərman müalicəsinə dair məlumatları

(kimyəvi terapiyanın növləri, kimyəvi peparatların xarakteristikasını, təsir mexanizmini,

işlədilmə qaydalarını, ağırlaşmaları)


PFR-14.04. LOR-resepturanı;

PFR-15. LOR ONKOLOGİYA

Peşə bilikləri

PFR-15.01. QBB-da şişlərin yayılmasını, formalarını, yerləşməsini, morfoloji xüsusiyyətlərini aşkar

etmək üsullarını;

PFR-15.02. QBB-da bəd xassəli şişlərin klinik simptomlarını, diaqnostikası və müalicə prinsiplərini,

biopsiyası üsullarını, şüa, kimyəvi və cərrahi müalicəsini;


PFR-15.03. Şişlərdən biopsiya götürməyi, onları qiymətləndirməyi, radioloji müayinələrin nəticələrini

dəyərləndirməyi, radioloji, kimyəvi və cərrahi müalicəyə göstərişləri təyin etməyi, onların

aparılması metodlarını, alınan nəticələri qiymətləndirməyi


tələbləri

PFR-15.04. LOR-onkoloji əməliyyatları

PFR-15.05. LOR-onkoloji xəstəliklərinin profilaktik tədbirləri barədə məsləhətlər verməyi və onları

aşkar etmək üçün profilaktik müayinələr keçirməyi;

PFR-15.06. LOR-onkoloji xəstəlikləri aşkar etmək üçün xüsusi müayinə planını tərtib etməyi, diaqnoz

qoymanı və ağırlıq dərəcəsini qiymətləndirməyi;

PFR-15.07. QBB-da müxtəlif şişlərin formalarının cərrahi, şüa və dərman müalicəsi prinsiplərinin

xarakteristikasını verməyi;

PFR-15.08. QBB-da bəd xassəli şişlər zamanı şüa və kimyəvi dərman müalicəsi apararkən baş verən

ağırlaşmaları müəyyən etməyi, onların profilaktika və müalicəsini aparmağı;

PFR-15.09. Anamnez toplayan zaman tibbi etika və deontologiya prinsiplərinə ciddi riayət etməyi,

görülməsi planlaşdırılan işləri, gözlənilən ağırlaşmaları, müalicə planını xəstəyə anlatmağı;

3. TƏHSİLİN MƏZMUNUNA VƏ SƏVİYYƏSİNƏ QOYULAN MİNİMAL TƏLƏBLƏR

3.1. Peşə fəaliyyətinin xarakteristikası

Həkim-otorinolarinqoloq dərin fundamental və kliniki peşə hazırlığı tələb edən müasir profilaktika,

diaqnostika, müalicə və reabilitasiya üsullarından istifadə etməklə əhaliyə ixtisaslaşmış otorinolarinqoloji

yardımın göstərişlərinə hazır olmalıdır.

3.1.1. Həkim-otorinolarinqoloqun peşə fəaliyyətinin əsas istiqamətləri:

praktiki tibbi;

elmi-tədqiqat;

təşkilati-inzibatçılıq;

elmi-pedoqoji sahə üzrə;

3.1.2. Peşə fəaliyyəti üzrə hazırlıq səviyyəsinə qoyulan tələblər:

3.1.2.1. praktik tibb sahəsi üzrə: (ÜFR-01.-ÜFR-12. və PFR-01.-PFR-15. bəndlər aiddir)

3.1.2.2. elmi tədqiqat sahəsi üzrə:

otorinolarinqoloji xəstəliklərin inkişafında tibbi-sosial amillərin rolunu qiymətləndirmə

üsullarını bilməlidir;

elmi-tədqiqat işlərini planlaşdımalıdır;

tədqiqat mövzusunu seçməyi bacarmalıdır;

elmi-tədqiqat işini aparmalıdır;

elmi-tədqiqat işinin nəticələrini təhlil etməlidir;

alınmış nəticələrin praktik əhəmiyyətini və onun tətbiqi imkanlaını müəyyənləşdirməli, nəşr

materiallarının hazırlanmasında iştirak etməlidir.

3.1.2.3. təşkilati inzibatçılıq sahəsi üzrə:

səhiyyə sistemində qəbul edilmiş normativ sənədlərdən (Azərbaycan Respublikasınnın

qanunlarını, texniki reqlamentləri, beynəlxalq və milli standartları, əmirləri, tövsiyyələri,

beynəlxalq vahidlər sistemini, fəaliyyətdə olan beynəlxalq təsnifatları) istifadə etməyi,

həmçinin tibbi müəsisələrin işinin keyfiyyətini və effektivliyini qiymətləndirmək üçün

aparılmış sənədləşmələrdən istifadə etməyi bacarmalıdir.

otorinolarinqoloji sahənin təşkilati quruluşunu, tibbi yardım göstərən müxtəlif tibbi

müəsisələrin idarəçilik fəaliyyətini bilməli, müəssisələrin struktur bölmələrinin (ixtisas

profilinə görə) iş göstəricilərini təhlil etməli, xəstələrə (otorinolarinqologiya ixtisası profilinə

görə) tibbi xidmətin göstərilməsində müasir tibbi-təşkilati və sosial-iqtisadi texniologiyaların

səmərəsini qiymtləndirməyi bacarmalıdır.


tələbləri

peşə səriştəliyinin formalaşması üçün professional biliklər, bacarıqlar, vərdişlər sisteminə

yiyələnməlidir.

3.1.2.4. elmi-pedaqoji sahə üzrə:

orta tibbi ixtisas təhsil müəsisələrində və baza ali tibbi təhsilin səviyyəsində ixtisasa uyğun olaraq tədris

edə bilər (mühazirə oxumağı, seminar aparmağı, laboratoriya işləri və s.)

3.2. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə fənn bölümləri, fənlərin kreditləri, onların

mənimsənilməsinin nəticələri (bilik, bacarıq və vərdişlər baxımından) və qazanılması nəzərdə

tutulan kompetensiyaların kodları (Əlavə 2-də illər üzrə açıqlanır).

Fənn

bölümünün kodu

Fənn bölümünün (tematik rotasiyasının) adı

(bilik, bacarıq və vərdişlər baxımından)

Kreditin

sayı

Qazanılması nəzərdə

tutulan kompetensiya-ların kodları

Ümumi hazırlığı fənləri: 71

ÜFR-01 Baza təhsili 3 ÜFR-01.01-ÜFR-01.08.

ÜFR-01. Fiziologiya 5 ÜFR-01.01-ÜFR-01.09.

ÜFR-02. Topoqrafik anatomiya və operativ cərrahiyyə 5 ÜFR-02.01-ÜFR-02.04

ÜFR-03. Patomorfologiya 5 ÜFR-03.01-ÜFR-03.12

ÜFR-04. Mikrobiologiya 5 ÜFR-04.01-ÜFR-04.09

ÜFR-05. Hematologiya 5 ÜFR-05.01-ÜFR-05.05

ÜFR-06. Klinik biokimya 5 ÜFR-06.01-ÜFR-06.06

ÜFR-07. Anesteziologiya və reanimatologiya 10 ÜFR-07.01-ÜFR-07.02

ÜFR-08. Qidalanma 5 ÜFR-08.01-ÜFR-08.11

ÜFR-09. Ümumi cərrahiyyə 10 ÜFR-08.01-ÜFR-08.09

ÜFR-10. Travmatologiya 5 ÜFR-08.01-ÜFR-08.07

ÜFR-11. Nevrologiya 5 ÜFR-10.01-ÜFR-10.06

ÜFR-12. Tibbi statistika və informatika 3 ÜFR-12.01-ÜFR-12.11

Peşə fənləri və rotasiyaları: 150

PFR-01 Otologiya 20 PFR-01.01.-PFR-01.20

PFR-02 Audiologiya 5 PFR-02.01.-PFR-02.08

PFR-03 Rinologiya 20 PFR-03.01.-PFR-03.13

PFR-04 Baş-boyun, udlaq xəstəlikləri 10 PFR-04.01.-PFR-04.16

PFR-05 Larinqologiya və foniatriya bölməsi 15 PFR-05.01.-PFR-05.16

PFR-06 Digər ümumi cərrahiyyə sahələri 5 PFR-06.01.-PFR-06.04

PFR-07 İntensiv terapiya və təhlükəli vəziyyətlər 15 PFR-07.01.-PFR-07.04

PFR-08 Göz xəstəlikləri 5 PFR-08.01.-PFR-08.03

PFR-09 Neyrocərrahiyyə 5 PFR-09.01.-PFR-09.09

PFR-10 Üz-çənə və plastik cərrahiyyə 10 PFR-10.01.-PFR-10.11

PFR-11 Şüa diaqnostikası 10 PFR-11.01.-PFR-11.05

PFR-12 Allerqologiya, immunologiya 5 PFR-12.01.-PFR-12.05

PFR-13 Uşaq otorinolarinqologiyası 5 PFR-13.01.-PFR-13.05

PFR-14 Farmakologiya və kimyəvi dərman müalicəsi 5 PFR-14.01.-PFR-14.04


tələbləri

PFR-15 LOR-onkologiya 15 PFR-15.01.-PFR-15.09

Könüllü seçilmiş fənnin dərindən öyrənilmə dövrü 11

Elmi-tədqiqat-işi (kliniki və ya baza elmi) 4

Dövrü və yekun attestasiya 4

Cəmi: 240

3.3. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə rezident hazırlığını təmin edən auditoriyada olan

təhsil proqramının strukturu və əsas hazırlıq mövzuları, dörd il ərzində saatlarla (əlavə 1-də illər

üzrə açıqlanır).

Əsas dərs fənləri /mövzular MH SM TM

ÜHM Ümumi hazırlığı mövzuları:

ÜHM–B01 Səhiyyə sisteminin təşkilinin əsasları 6 4 2

ÜHM-B02 Tibbi statistika və informatika 2 6 8

PHM Peşə hazırlığı mövzuları:

PHM-B03 Qulaq, burun, udlaq, qırtlaq, yemək borusu, traxeya və bronx-ların kliniki anatomiyası, fiziologiyası və müayinə üsulları

8 8 8

PHM-B04 Otologiya 50 50 44

PHM-B05 Rinologiya 50 50 44

PHM-B06 Larinqologiya və foniatriya 50 50 44

PHM-B07 Baş-boyun və udlaq xəstəlikləri 50 50 44

PHM-B08 Audiologiya 8 8 8

PHM-B09 Uşaq otorinolarinqologiyası 18 18 18

PHM-B10 LOR-onkologiya 18 18 18

PHM-B11 Ümumi cərrahiyyə 8 8 8

PHM-B12 Anesteziologiya və reanimatologiya 8 8 8

PHM-B13 Otorinolarinqologiyada kliniki farmokologiya 12 12 12

PHM-B14 Şüa diaqnostikası 6 6 6

PHM-B15 Üz-çənə və plastik cərrahiyyə 12 12 12

PHM-B16 Allerqologiya, immunologiya 6 6 6

PHM-B17 Göz xəstəlikləri 4 4 4

PHM-B18 Nevrologiya 6 6 6

PHM-B19 Neyrocərrahiyyə 4 4 4

Cəmi 326 328 304

3.4. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə həkim-rezidentin təhsil proqramının yerinə

yetirilməsinin müddəti:

Ümumi həftələrin sayı 209 həftə

əmək məzuniyyəti 16 həftə

təlim həftələrinin sayı 193 həftə

o cümlədən:


tələbləri

kliniki təlim (praktiki və kliniki iş) 164 həftə

nəzəri təlim 20 həftə

təcrübələr (elmi-tədqiqat) 4 həftə

attestasiyalar 5 həftə

növbətçilik - ayda 4 dəfədən az olmayaraq

3.4.1. Hazırlığın son ilində həkim-rezident ixtisas üzrə 3 aylıq müddətinə Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən

müəyyən edilmiş respublikanın tibb müəssisələrinin birində sərbəst stajorluq keçməlidir.

4. MADDİ-TEXNİKİ, TƏDRİS BAZASI VƏ KADR POTENSİALI

4.1. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə təhsil proqramına müvafiq tərtib edilmiş tədris

planında nəzərdə tutulan həkim-otorinolarinqoloqların hazırlanması üçün Səhiyyə Nazirliyi

tərəfindən baza kimi müəyən edilmiş təhsil və elmi-tibb müəssisələri, habelə aparıcı klinikalar

otorinolarinqoloji xəstəliklərin diaqnostikasının, müalicə və profilaktikasının aparılmsını təmin

edə biləcək yüksək səviyyəli maddi-texniki bazaya malik olmalıdır.

4.2. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə Təhsil Proqramı Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən baza

kimi müəyyən edilmiş təhsil, elmi müəssisələri və aparıcı klinikalarda aparıcı mütəxəssislər

(rəhbər-kuratorlar) tərəfindən əyani formada aparılır.

4.3. Həkim-otorinolarinqoloqun hazırlığına rəhbərlik edən kuratorlara qoyulan tələblər:

4.3.1. Peşə vərdişlərinə yiyələnməsini təmin etmək üçün praktiki təcrübəsi 5 ildən çox olan yüksək

ixtisaslı mütəxəssislər tərəfindən aparılır.

4.3.2. Tədis olunan nəzəri mövzuları ali təhsil müəssisəsinin elmi dərəcəsi və (və ya) elmi adı olan

professor-müəllim heyəti tədris edir.

4.3.3. Rezidentin elmi-tədqiqat işinə qarşılıqlı razılığı əsasında ali təhsil və ya elmi-tədqiqat

müəssisəsinin heyəti rəhbərlik edə bilər.

4.4. Rezidentin rotasiyalar keçdiyi müəssisələrin maddi-texniki bazalarına qoyulan tələblər:

4.4.1. Otologiya rotasiyası. Diaqnostik endoskop, mikroskop, müayinə üçün alət dəsti, gicgah

sümüyünün cərrahi anatomiyasını öyrənmək üçün və cərrahi əməliyyat üçün alətlər (bor

maşın, cərrahi mikroskop, sorucular, cərrahi alət dəsti), gicgah sümüyünun mulyajları,

kamertonlar

4.4.2. Rinologiya rotasiyası. Diaqnostik endoskop, müayinə üçün alət dəsti, endoskopik sinus

cərrahiyyəsi üçün endoskop və alət dəsti, digər cərrahi əməliyyatlar üçün alət dəsti, burunun

əlavə ciblərinin ayrı-ayrı sümüklərdə və kəllədə mulyajları, olfoktometrik dəst,

rinopnevmometr

4.4.3. Larinqologiya və foniatriya rotasiyası. Diaqnostik və cərrahi fibronazolarinqoskoplar,

asmalı larinqoskop, müayinə və cərrahi əməliyyat üçün alət dəsti, qırtlaq mulyajları,

stroboskop, bronxoskop, ezofaqoskop

4.4.4. Audiologiya rotasiyası. Klinik audiometr, impedansometr, OAE və BERA aparatları

4.4.5. Anesteziologiya və reanimotologiya rotasiyası. Ekspres-laborator avadanlıq, mərkəzləşmiş

monitor elektrokardioskopiya, EKQ, süni tənəffüs aparatı və zəruri vasitələr

4.4.6. Şüa diaqnostikası. Rentgenoloji avadanlıq, KT müayinəsini aparmaq üçün zəruri avadanlıq

5. TƏDİS PROSESİNİN FORMA VƏ METODLARI


tələbləri

5.1. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə həkim-otorinolarinqoloqun hazırlığı, nəzəri

təlim, həkim hazırlığı, ixtisas və ixtisaslaşma fənlərinin mühazirə, məşğələ, seminar, məsləhət,

kuratorun rəhbərliyi və nəzarəti altında müalicə-profilaktik işlərin aparılması və sairə formada

öyrənilməsi ilə təmin olunur.

5.2. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə həkim-otorinolarinqoloqun hazırlığında elmi-

tədqiqat və praktiki tibbi təcrübələr nəzərdə tutulur.

5.3. Rezidentura ərzində 1 rezidentə görə otorinolarinqoloji xəstəlikləri olan pasiyentlərin ən azı 2000

hospitallaşdırma halları və 1000 ambulator müraciəti olmalıdır. Onlardan:

Ambulator Stasionar

Otologiya üzrə rotasiya 400 190

Rinologiya üzrə rotasiya 400 190

Larinqologiya və foniatriya üzrə rotasiya 400 190

Baş-boyun, udlaq xəstəlikləri və bronxoezofaqologiya bölməsi 400 190

Audiologiya üzrə rotasiya 50 -

Uşaq otorinolarinqologiyası üzrə rotasiya 100 50

LOR-onkologiya üzrə rotasiya 50 50

Allerqologiya, immunologiya üzrə rotasiya 20 -

Ümumi cərrahiyyə üzrə rotasiya 40 30

Anesteziologiya və reanimatologiya üzrə rotasiya 40 40

Göz xəstəlikləri üzrə rotasiya 20 10

Nevrologiya üzrə rotasiya 30 20

Neyrocərrahiyyə üzrə rotasiya 20 10

Üz-çənə və plastik cərrahiyyə üzrə rotasiya 30 30

Xəstələrin cəm sayı 2000 1000

5.4. Otorinilarinqologiya rezidenti təhsil müddətində ən azı 350 əməliyyat sərbəst icra etməlidir ki,

bunlardan 200-si orta (B qrup əməliyyatlar) və 150 böyük (C qrup əməliyyatlar) həcmli

əməliyyatlar olmalıdır. Əməliyyatların siyahısı Əlavə 3-də verilmişdir

6. YEKUN DÖVLƏT ATTESTASİYASINA QOYULAN TƏLƏBLƏR VƏ

QİYMƏTLƏNDİRMƏ

6.1. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə fərdi iş planları rezidentura hazırlığını həyata

keçirən müəssisələrin müvafiq elmi və ya tibb şuralarının iclaslarında təsdiq edilir. Rezidentlər

hər tədris ilinin sonunda kuratorun iştirakı ilə təhsil aldığı müəssisənin elmi şurası (tibbi şurası)

qarşısında hesabat verərək attestasiya olunur.

6.2. Rezidenturada təhsil alan həkimlərin yekun attestasiyası Azərbaycan Respublikası Səhiyyə

Nazirliyinin təsdiq etdiyi attestasiya komissiyası tərəfindən ali təhsil müəssisəsində aparılır.

6.3. Yekun attestasiya nəticəsində rezidentə “həkim-otorinolarinqoloq” ali peşə-ixtisas dərəcəsi və

dövlət nümunəli diplom verilir.

7. 060907 – «OTORİNOLARİNQOLOGİYA» İXTİSASI ÜZRƏ YEKUN ATTESTASİYA

FORMATI

7.1. Yekun attestasiya imtahanı iki mərhələdə-yazılı və praktiki komponent üzrə həyata keçirilir.

Yekun attestasiyanın hər hansı mərhələsindən keçə bilməyən rezidentlər attestasiya

komissiyasının müəyyən etdiyi vaxtda həmin mərhələ üzrə təkrar yekun attestasiyadan keçirlər.


tələbləri

7.2. Birinci mərhələ-yazılı komponent. Birinci mərhələdə rezident 3 saat ərzində 100 test suallara

cavab verir. Test informasiya texnologiyaları və xüsusi optik cihazlar vasitəsilə oxunan sual

vərəqəsi üzrə aparılır. Testin yekununa görə 60 və ya daha çox bal toplayan rezidentlər yekun

attestasiyanın ikinci mərhələsinə buraxılır.

7.3. İkinci mərhələ-praktiki komponent. Ikinci mərhələdə rezident tərəfindən 8 müxtəlif klinik hal

araşdırılır. Klinik halların araşdırımasına diaqnostik müayinələrin sərbəst aparılması və təhlili,

müalicə tədbirlərin planlaşdırması və digər aspektlər aiddir. Klinik halların araşdırılması

attestasiya komissiyası tərəfindən məqbul hesab edildikdə rezident yekun attestasiyanın ikinci

mərhələsindən müvəffəqiyyətlə keçmiş hesab olunur.

060907 – “Otorinolarinqologiya” ixtisası üzrə rezidenturada həkim-mütəxəssis hazırlığının məzmununa və səviyyəsinə qoyulan minimum dövlət tələbləri

Əlavə 1. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə tədris proqramının strukturu (illər və saatlar üzrə)

Cəmi 4 illik 1-ci il 2-ci il 3-cü il 4-cü il

MH SM TM MH SM TM MH SM TM MH SM TM MH SM TM Ü

HF

Səhiyyə sisteminin təşkilinin əsasları 6 4 2 6 4 2

Tibbi statistika və informatika 2 6 8 2 6 8

Ixti

sas

fən

nlə

ri

Qulaq, burun, udlaq, qırtlaq, yemək borusu, traxeya

və bronx-ların kliniki anatomiyası, fiziologiyası və

müayinə üsulları

8 8 8 4 4 4 4 4 4

Otologiya 50 50 44 26 26 22 24 24 22

Rinologiya 50 50 44 24 20 12 26 30 32

Larinqologiya və foniatriya 50 50 44 10 12 20 16 22 20 22 22

Baş-boyun və udlaq xəstəlikləri 50 50 44 26 26 22 24 24 22

Audiologiya 8 8 8 8 8 8

Uşaq otorinolarinqologiyası 18 18 18 18 18 18

LOR-onkologiya 18 18 18 18 18 18

Ümumi cərrahiyyə 8 8 8 8 8 8

Anesteziologiya və reanimatologiya 8 8 8 8 8 8

Otorinolarinqologiyada kliniki farmokologiya 12 12 12 12 12 12

Şüa diaqnostikası 6 6 6 6 6 6

Üz-çənə və plastik cərrahiyyə 12 12 12 12 12 12

Allerqologiya, immunologiya 6 6 6 6 6 6

Göz xəstəlikləri 4 4 4 4 4 4

Nevrologiya 6 6 6 6 6 6

Neyrocərrahiyyə 4 4 4 4 4 4

Seçim fənnləri 16 16 32 10 6 16 16 16

Cəmi 342 344 336 68 60 60 96 104 76 98 94 96 80 86 104


Əlavə 2. 060907 –«Otorinolarinqologiya»ixtisası üzrə tematik rotasiyaların strukturu (həftələr və kreditlər üzrə)

Fənn bölümünün

kodu

Fənn bölümünün (tematik rotasiyasının) adı (bilik,

bacarıq və vərdişlər baxımından)

Həftələrin sayı Kreditin sayı

Cəmi 1-ci il 2-ci il 3-cü il 4-cü il Cəmi 1-ci il 2-ci il 3-cü il 4-cü il

Ümumi hazırlığı fənləri: 56 44 12 0 0 71 56 15 0 0

ÜFR-01 Baza təhsili 2 2

3 3 0 0 0

ÜFR-01. Fiziologiya 4 4

5 5 0 0 0

ÜFR-02. Topoqrafik anatomiya və operativ cərrahiyyə 4 4

5 5 0 0 0

ÜFR-03. Patomorfologiya 4 4

5 5 0 0 0

ÜFR-04. Mikrobiologiya 4 4

5 5 0 0 0

ÜFR-05. Hematologiya 4 4

5 5 0 0 0

ÜFR-06. Klinik biokimya 4 4

5 5 0 0 0

ÜFR-07. Anesteziologiya və reanimatologiya 8 4 4

10 5 5 0 0

ÜFR-08. Qidalanma 4

4

5 0 5 0 0

ÜFR-09. Ümumi cərrahiyyə 8 4 4

10 5 5 0 0

ÜFR-10. Travmatologiya 4 4

5 5 0 0 0

ÜFR-11. Nevrologiya 4 4

5 5 0 0 0

ÜFR-12. Tibbi statistika və informatika 2 2

3 3 0 0 0

Peşə fənləri və rotasiyaları: 120 0 32 44 44 150 0 40 55 55

PFR-01 Otologiya 16

8 8

20 0 10 10 0

PFR-02 Audiologiya 4

4

5 0 0 5 0

PFR-03 Rinologiya 16

8 8 20 0 0 10 10

PFR-04 Baş-boyun, udlaq xəstəlikləri 8

4 4

10 0 5 5 0

PFR-05 Larinqologiya və foniatriya bölməsi 12

4 4 4 15 0 5 5 5

PFR-06 Digər ümumi cərrahiyyə sahələri 4

4

5 0 5 0 0

PFR-07 İntensiv terapiya və təhlükəli vəziyyətlər 12

4 4 4 15 0 5 5 5

PFR-08 Göz xəstəlikləri 4

4

5 0 0 5 0

PFR-09 Neyrocərrahiyyə 4

4 5 0 0 0 5

PFR-10 Üz-çənə və plastik cərrahiyyə 8

8 10 0 0 0 10

PFR-11 Şüa diaqnostikası 8

4

4 10 0 5 0 5


PFR-12 Allerqologiya, immunologiya 4

4

5 0 5 0 0

PFR-13 Uşaq otorinolarinqologiyası 4

4

5 0 0 5 0

PFR-14 Farmakologiya və kimyəvi dərman müalicəsi 4

4

5 0 0 5 0

PFR-15 LOR-onkologiya 12

12 15 0 0 0 15

Könüllü seçilmiş fənnin dərindən öyrənilmə dövrü 8 2 2 2 2 11 2 3 3 3

Elmi-tədqiqat-işi (kliniki və ya baza elmi) 4 1 1 1 1 4 1 1 1 1

Dövrü və yekun attestasiya 5 1 1 1 2 4 1 1 1 1

Cəmi: 193 48 48 48 49 240 60 60 60 60


ƏLAVƏ 3. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə praktik vərdişlərin siyahısı və yerinə yetiriləcək

minimumlar

Sıra №

Praktiki vərdişin adı Icra olunacaq minimum say

Qulaq xəstəlikləri üçün bacarıqlar

1 Otoskopiya 1000 P, As, İ

2 Qulaq endoskopiyası 50 P, As, İ

3 Qulaq mikroskopiyası 50 P, As, İ

4 Impedans audiometriya 30 P, As, İ

5 Tonal audiometriya 30 P, As, İ

6 Danışıq audiometriyası 30 P, As, İ

7 BERA və otoakustik emissiya 20 P, As, İ

8 Vestibulyar aparatın funksional müayinəsi 30 P, As, İ

9 Gicgah sümüyünün trepanasiyası (meyiddə və ya sümükdə) 10 P, As

10 Otologiyada və otonevrologiyada dərman müalicəsi 30 P

11 Otologiyada və otonevrologiyada yerli və regional anesteziya 30 P, As

12 Otohematomanın müalicəsi 20 P

13 Meatoplastika 10 P

14 Qulaqdan yad cismin çıxarılması 20 P

15 Qulaq poliplərinin çıxarılması 20 P

16 Mirinqotomiya 20 P

17 Ventilyasion borucuğun qoyulması 20 P

18 Sadə mastoidektomiya 10 P

19 Timpanoplastika 10 P

20 Qulaq seyvanı və xarici qulaq keçəcəyinin yaralanmasında yardım 20 P

21 Qulaq seyvanı şişlərinin cərrahiyyəsi 10 P

22 Eşitmə borusunun keçiriciliyinin yoxlanması 40 P

Burun və burunətrafı ciblərin xəstəlikləri üçün bacarıqlar

23 Ön və arxa rinoskopiya 500 P, As, İ

24 Nazal endoskopiya 50 P, As, İ

25 Dəriüstü allergik testlər (Prich, Serath) 20 P, As, İ

26 Dəriiçi allergik testlər 20 P, As, İ

27 Nazal provakasiya testi 20 P, As, İ

28 Burun və paranazal sinus xəstəliklərində dərman müalicəsi 50 P

29 Burunun ön tamponadası 30 P

30 Burunun arxa tamponadası 20 P

31 Burun qalvanokaustikası 20 P

32 Burundan yad cismin çıxarılması 20 P

33 Burun polipektomiyası 20 P


34 Aşağı konxa cərrahiyyəsi 20 P, As

35 Konxo bullosa cərrahiyyəsi 10 P, As

36 Burun çəpərinin hematomasının açılması 10 P, As

37 Burun çəpərinin absesinin drenajı 10 P, As

38 Septum cərrahiyyəsi 20 P, As

39 Revizyon septoplastika 10 P, As

40 Əng cibinin endoskopiyası 20 P, As

41 Orta burun keçəcəyinə endoskopla giriş 20 P, As

42 Kaldvell-Luk əməliyyatı 20 P, As

43 Endoskopik ön etmoidektomiya 20 P, As

Boğaz xəstəlikləri üçün bacarıqlar

44 Vasitəli larinqoskopiya 500 P, As, İ

45 Vasitəli larinqoskopiya və biopsiya 30 P, As, İ

46 Hərəki və sərt endoskopla larinqoskopiya 30 P, As, İ

47 Qırtlağa topik dərmanların tətbiqi 20 P, As

48 Qırtlaq və traxeya xəstəliklərində sistem dərman müalicəsi 30 P, As

49 Endotraxeal intubasiya 30 P, As

50 Traxeotomiya 10 P, As

51 Vasitəsiz larinqoskopiya 30 P, As, İ

52 Mikrolarinqoskopiya 20 P, As, İ

53 Qırtlaq fibromasının çıxarılması 10 P, As, İ

54 Nazofarinqoskopiya, hipofarinqoskopiya 200 P, As, İ

55 Ağız boşluğu, udlaq və yemək borusu xəstəliklərində dərman müalicəsi

və topikal tətbiqi

100 P, As

56 Adenotomiya 30 P, As

57 Tonzillektomiya 30 P, As

58 Paratonzillyar absesin drenajı 20 P, As

59 Ağız boşlugu, udlaq və yemək borusunun yad cisimlərinin çıxarılması 30 P, As

60 Biopsiya 40 P, As

61 Yumşaq damaq və udlaq cərrahiyyəsi 10 P, As

62 Incə iynə aspirasyon sitologiyası 10 P, As

63 Boyunun orta kistası və fistulasının ekstirpasiyası 5 P, As

64 Baş-boyunda lokal və regional anesteziya 20 P, As

65 Baş-boyunda abses insiziyası və drenajı 10 P, As

66 Boyun limfa düyünlərinin çıxarılması 10 P, As

67 QBB-BB plastik və rekonstruktiv cərrahiyyədə endoskopiya 10 P, As

68 QBB-BB plastik və rekonstruktiv cərrahiyyəsində dərman müalicəsi və yaraya qulluq

30 P, As

69 QBB-BBC-də lokal və regional anesteziya 20 P, As

70 Burun sınıqlarının repoziyası 20 P, As


71 Dəri yenitörəmələrinin çıxarılması və ilkin bərpası 20 P, As

72 Lokal fleplər 20 P, As

73 Üz və boyunun yumşaq toxumalarının yaralanmalarınada yardım (bərpası)

20 P, As

74 Ambulator xəstə qəbulu 500 P, As

ƏLAVƏ 3. 060907 –«Otorinolarinqologiya» ixtisası üzrə əməliyyatların siyahısı

A - kiçik əməliyyatlar

B – orta əməliyyatlar

C - böyük əməliyyatlar

ÜMUMİ MÜDAXİLƏLƏR HƏCMİ

BURUN VƏ BURUNƏTRAFI CİBLƏRİN XƏSTƏLİKLƏRİ

Ön və arxa rinoskopiya A

Nazal endoskopiya A

Burunun ön tamponadası A-B

Burunun arxa tamponadası B

Burundan yad cismin çıxarılması A

Burun qalvanokaustikası A

Burun çəpərinin hematomasının açılması A

Burun çəpəri absesinin drenajı A

Aşağı konxa cərrahiyyəsi A-B

Konxo bullosa cərrahiyyəsi B

Burun polipektomiyası A

Septum cərrahiyyəsi B

Revizyon septoplastika B

Rinoplastika C

Burun sınıqlarının repoziyası B

Əng cibinin endoskopiyası B

Əng cibinin punksiyası A

Kaldvell-Luk əməliyyatı B

Frontal sinusun trepanopunksiyası B-C

Funksional endoskopik sinus cərrahiyyəsi C

QULAQ XƏSTƏLİKLƏRİ

Otoskopiya A

Qulaq endoskopiyası və mikroskopiyası A

Impedans audiometriya A

Tonal audiometriya B

Danışıq audiometriyası B

BERA və otoakustik emissiya B


Vestibulyar aparatın funksional müayinəsi B

Eşitmə borusunun keçiriciliyinin yoxlanması B

Gicgah sümüyünün trepanasiyası (meyiddə və ya sümükdə) B-C

Qulaqdan yad cismin çıxarılması A

Qulaq poliplərinin çıxarılması A

Parasentez A

Ventilyasion borucuğun qoyulması A

Meatoplastika C

Mirinqotomiya B

Sadə mastoidektomiya B

Timpanoplastika C

Qulaq şişlərinin cərrahiyyəsi C

UDLAQ VƏ QİRTLAQ XƏSTƏLİKLƏRİ

Vasitəli və vasitəsiz larinqoskopiya A

Hərəki və sərt endoskopla larinqoskopiya A

Nazofarinqoskopiya, hipofarinqoskopiya A

Endotraxeal intubasiya A

Traxeotomiya A

Qırtlaq fibromasının çıxarılması B

Ağız boşlugu, udlaq və yemək borusunun yad cisimlərinin çıxarılması B

Udlaq və qırtlaq şişlərindən biopsiya A

Incə iynə aspirasyon sitologiyası A

Adenotomiya A

Tonzillektomiya A

Paratonzillyar absesin drenajı A

Retrofarinqeal absesin drenajı B

Yumşaq damaq və udlaq cərrahiyyəsi C

Boyunun orta kistası və fistulasının ekstirpasiyası C

Baş-boyunda lokal və regional anesteziya A

Baş-boyunda abses insiziyası və drenajı B

Larinqektomiya C

Boyun limfa düyünlərinin çıxarılması C

Üz və boyunun yumşaq toxumalarının yaralanmalarınada yardım (bərpası) B

1. 1.1. 060907...

Documents