07.siêu âm ống tiêu hóa
TRANSCRIPT
SIEÂU AÂM
OÁNG TIEÂU HOÙA
VOÕ TAÁN ÑÖÙC
Bộ môn chẩn đoán hình ảnh
Đại học Y Dược TPHCM
Email: [email protected]
Ñaëc ñieåm chung
* SA + Xquang: löïa choïn ñaàu tieân: BUÏNG!!!
* Khoâng quan saùt toaøn boä OTH treân SA do
hôi trong loøng, OTH daøi vaø gaäp khuùc
* Khaûo saùt OTH ngaû thaønh buïng hay noäi soi
loøng ruoät (thöïc quaûn-daï daøy, haäu moân-tröïc
traøng)
* Phaùt hieän beänh lyù döïa chuû yeáu treân nhöõng
bieán ñoåi cuûa beà daøy thaønh ruoät vaø khaåu kính:
u, vieâm, taéc ngheõn…
Nhaéc laïi giaûi phaãu hoïc
Ruoät laø 1 oáng roãng lieân tuïc goàm 4 lôùp ñoàng taâm, coù theå
thaáy ñöôïc / SA 3-5 lôùp:
1. Nieâm maïc (bieåu moâ, lamina propria: phaûn aâm daøy vaø
cô nieâm: phaûn aâm keùm).
2. Döôùi nieâm: phaûn aâm daøy.
3. Cô (trong voøng, ngoaøi doïc): phaûn aâm keùm
4. Thanh maïc: phaûn aâm daøy.
Nhaéc laïi giaûi phaãu hoïc
Nhaéc laïi giaûi phaãu hoïc
Ñoä daøy bình thöôøng: ruoät < 2mm; daï daøy < 5-6 mm
Ñöôøng kính bình thöôøng: R. non < 2,5cm; R.giaø < 5 cm,
thay ñoåi tuøy traïng thaùi chaát chöùa loøng ruoät
Nhaéc laïi giaûi phaãu hoïc
SA ngaû buïng, tuøy ñoä phaân giaûi vaø tình traïng ruoät,
coù theå thaáy vaø caàn ñaùnh giaù:
1. Loøng ruoät: dòch vaø khí, coù chuyeån ñoäng
2. Thaønh ruoät: 3 - 5 lôùp.
3. Ñöôøng kính
4.Tính meàm maïi
5. Nhu ñoäng
6. Töôùi maùu ruoät
7. Maïc treo, bôøm môõ, maïch maùu, haïch, laân caän…
Hình aûnh beänh hoïc thaønh ruoät /
SA
* Hình bia (target, cocard) ñoái xöùng hay hình giaû
thaän (pseudokidney): daøy thaønh ñoàng taâm trung
taâm p/a maïnh do hôi trong loøng ruoät vaø/hay loeùt –
voøng p/a keùm noåi baät bao quanh laø thaønh ruoät daøy
beänh lyù.
* Hình bia khoâng ñoái xöùng: khoái töø loøng ruoät, thaønh
ruoät hay ngoaøi thaønh
oå loeùt chöùa khí p/a maïnh + ringdown
Trung taâm p/a maïnh (loøng: dòch + khí): chuyeån ñoäng (+)
Hình
aûnh
beänh
hoïc
thaønh
ruoät
1. Khối trong lòng
2. Giả thận
3. Khối phát triển ra ngoài thành
Kyõ thuaät
* Nhòn ñoùi (giaûm hôi vaø thöùc aên)
* Ñaàu doø:
Cong 3.5 – 5 MHz: khaûo saùt toång quaùt,
Thaúng 5 – 10 MHz (Doppler): khu truù toån thöông
* Uoáng nöôùc / thuït nöôùc, tröôùc vaø sau tieåu
* Kyõ thuaät eùp ñaàu doø:
Tính xeïp: bình thöôøng OTH xeïp khi eùp
Ñau: bình thöôøng khoâng ñau khi eùp nheï nhaøng, töø töø.
* Thay ñoåi tö theá beänh nhaân
Kyõ thuaät
Nhaän dieän caáu truùc OTH
* Thöïc quaûn –taâm vò: hình target hay maét boø ôû loå
taâm vò treân cô hoaønh (T), tröôùc traùi coät soáng,
ÑMCB vaø ngay sau gan (T), phía treân laø buoàng tim.
* Daï daøy-haønh taù traøng: deã quan saùt khi uoáng nhieàu
nöôùc:
Phình vò & thaân vò thöôøng coù daïng tuùi dòch lôùn, deã nhaàm
laãn oå tuï dòch döôùi hoaønh (T). Phaân bieät = luoàng dòch
chuyeån ñoäng khi nuoát
Phaàn ngang & hang vò thöôøng xeïp khi naèm ngöûa
Moân vò & haønh taù traøng: deã thaáy khi ñaày dòch & naèm
nghieâng (P), coù nhu ñoäng.
Thöïc quaûn coå
Thöïc quaûn ñoaïn cuoái – taâm vò
Daï daøy – taù traøng
Nhaän dieän caáu truùc OTH
* Ruoät non: thöôøng
chæ quan saùt töøng
ñoaïn & khoâng xaùc
ñònh ñöôïc vò trí tröø
ñoaïn cuoái hoài traøng
choå caém vaøo manh
traøng. Tuøy traïng thaùi:
+ Xeïp hoaøn toaøn: thaáy roõ 2
thaønh vôùi lôùp dòch nhaøy
moûng ôû trung taâm.
+ Coù chöùa dòch tieâu hoaù laãn
khí vaø nhu ñoäng.
+ Hôi coù töøng maûng daøi, voâ
ñònh hình.
+ Neáp nieâm maïc voøng ñoàng
taâm, moûng vaø nhaët (ruoät caêng
öù dòch)
Ruoät thöøa
Nhaän dieän caáu truùc OTH
* Ñaïi traøng: queùt ngang vaø doïc theo khung ÑT, ñi
töø manh traøng tröïc traøng:
+ Nhieàu phaân – hôi, ít nhu ñoäng: hôi xeáp thaønh ngaán (buùi -
haustra) ôû ngoaïi vi oå buïng (ñaëc tröng treân maët caét doïc).
+ Neáp van hình baùn nguyeät, thöa thôùt (thaáy ñöôïc neáu coù öù ñoïng)
ÑT Sigma - Tröïc traøng
U AÙC TÍNH
ADENOCARCINOMA
* Thöôøng gaëp ôû ñaïi traøng, daï daøy, hieám ôû RN
* SA:
Khoâng thaáy ñöôïc ôû möùc ñoä nieâm maïc
Target ñoàng taâm hay khoâng ñoàng taâm, hình giaû thaän.
Khí / oå loeùt cuûa u xuøi oå sinh aâm daïng thaúng + aûnh giaû
ringdown
Giaõn, öù ñoïng treân doøng neáu coù gaây taéc hay baùn taéc (taêng
hay giaûm nhu ñoäng tuøy giai ñoaïn)
Xaâm laán tröïc tieáp, haïch vuøng phì ñaïi, di caên gan, buoàng
tröùng (u Krukenberg), xoang phuùc maïc…
U AÙC TÍNH: ADENOCARCINOMA
Pseudokidney / tâm vị-TQ Lõi táo / ĐT ngang U trong lòng / thân vị
U hoại tử + hạch phì đại
Dày thành, mất ctrúc lớp: K thể thâm nhiễm và thâm nhiễm mỡ mạc treo
U AÙC TÍNH
GIST - u cô trôn
U cô trôn (leiomyosarcoma)
thöôøng laø khoái phaûn aâm keùm,
phaùt trieån trong thaønh, daøy
thaønh khoâng caân xöùng. U
thöôøng lôùn coù nhieàu hoác nang
beân trong do hoaïi töû, xuaát
huyeát. Coù khi keøm loeùt.
Leiomyoma phát triển ngoài
thành DD
Leiomyosarcoma DD
GIST ở RN & DD
U AÙC TÍNH
lymphoma
3 dạng:
* daïng noát hay polyp: noát nhoû echo keùm ôû döôùi nieâm
* daïng loeùt gioáng carcinoma: target + loeùt
* daïng thaâm nhieãm, xaâm laán maïc treo vaø haïch laân caän
U AÙC TÍNH:
di caên
töø u melanoma, K phoåi, K vuù… di caên vaøo (theo
thöù töï) daï daøy, ruoät non, ñaïi traøng: khoái nhoû
hay lôùn, echo keùm, naèm trong lôùp döôùi nieâm
coù khuynh höôùng taïo loeùt. Thöôøng keøm di caên
oå buïng (dòch), maïc noái, phuùc maïc…
Melanoma ác tính di căn RN
Di căn xoang PM: nốt + ascite
BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
Beänh CROHN: hieám gaëp ôû VN. Xaûy ra ôû hoài traøng vaø
toaøn boä khung ñaïi traøng ñeán haäu moân.
Daáu hieäu kinh ñieån:
Daøy thaønh OTH (target hay giaû thaän), töøng ñoaïn (vaøi mm
ñeán nhieàu cm) chít heïp (keøm daáu taéc hay baùn taéc ruoät)
Môõ maïc treo tröôøn leân bôø ruoät beänh quaàng sinh aâm ñoàng
nhaát ôû bôø maïc treo.
Sung huyeát thaønh ruoät (doppler)
Haïch maïc treo phì ñaïi, bieán ñoåi nieâm maïc ruoät.
Bieán chöùng:
Khoái vieâm nhieãm hay aùp xe
Roø
Taéc ruoät, thuûng, xuaát huyeát, vieâm ruoät thöøa…
BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
Thành dày mạnh, phù nề, hẹp lòng
Mất c.trúc lớpcủa thành, hẹp lòng
Biến đổi mỡ lớp dưới niêm
BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
Mỡ trườn ở đoạn cuối hồi tràng / Crohn
Thâm nhiễm mỡ mạc treo ĐT sigma /
Crohn
Hạch mạc treo phì đại
Thủng gây viêm tấy khu trú
BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
• * Vieâm haïch maïc treo vaø vieâm hoài traøng caáp:
thöôøng do Y.enterolitica vaø Campylobacter jejuni:
ñau HC (P), soát, haïch maïc treo phì ñaïi vaø daøy
thaønh hoài traøng ñoaïn cuoái.
• * Vieâm manh traøng vaø vieâm ñaïi traøng do lao vaø
Cytomegalovirus: daøy thaønh ñaïi traøng ñoàng taâm,
töôøng keøm loeùt vaø thuûng neáu do virus. Lao thöôøng
khoù phaân bieät vôùi carcinoma vaø thöôøng keøm haïch.
• * Vieâm ñaïi traøng giaû maïc:thöôøng do Clostridium
difficile. Beänh caûnh: soát, ñau buïng, tieâu chaûy. SA:
thaønh ruoät daøy noåi baät lan toûa, hình muùi roõ reät, lôùp
döôùi nieâm daøy khoâng ñoàng nhaát, nieâm maïc aùp saùt
thöïc söï vaøo nhau.
BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
Viêm đại tràng giả mạc
Viêm manh tràng
Beänh lyù buïng caáp
Buïng caáp ngoaïi khoa
Hình aûnh: X quang, Sieâu aâm, CT scan
SA:
- Khí töï do trong oå buïng: maët phaûn aâm maïnh +
ringdown, toát nhaát quan saùt döôùi hoaønh (P).
khoù nhaän dieän vì deã nhaàm hôi trong ruoät non
- Dòch töï do trong oå buïng
- Vieâm moâ môõ caïnh ruoät: khoái p/a daøy
- Daáu aán ñau khu truù baèng ñaàu doø SA
- Haïch maïc treo phì ñaïi.
Beänh lyù buïng caáp
Hơi tự do dưới hoành
Hơi trong ổ ápxe giữa các quai ruột
Hơi trong thành ruột
Beänh lyù buïng caáp
VIEÂM RUOÄT THÖØA
Ñoä chính xaùc: 70% - 95%.
Daáu hieäu SA cuûa VRT caáp khoâng bieán chöùng:
Caáu truùc OTH coù ñaàu taän, khoâng nhu ñoäng.
Moïc töø ñaùy manh traøng
Ñöôøng kính > 6mm
Aán khoâng xeïp
Ñau (Mc Burney sieâu aâm döông tính)
Ñaëc ñieåm hoå trôï:
- Vieâm môõ quanh ruoät
- Dòch quanh manh traøng
- Soûi phaân trong loøng RT
Beänh lyù buïng caáp
VIEÂM RUOÄT THÖØA
Daáu hieäu SA cuûa VRT caáp coù b/chöùng thuûng gaây
VPM khu truù hay toaøn theå, aùp xe…
(caàn theâm yeáu toá thôøi gian vaø t/c buïng ñeå keát luaän)
- oå tuï dòch khu truù quanh manh traøng
- oå aùp xe (coù voû bao roõ reät, daïng caàu)
- Daøy môõ quanh manh traøng
- Maát lôùp döôùi nieâm voøng theo chu vi
- Dòch töï do thaáy ñöôïc ngoaøi HC (P) + p/öù buïng
toaøn theå VPM toaøn theå
Beänh lyù buïng caáp
VIEÂM TUÙI THÖØA
Ít gaëp ôû ngöôøi VN, thöôøng tuùi thöøa ñaïi traøng.
Sieâu aâm:
- Thaønh ruoät daøy ñoàng taâm töøng ñoaïn
- Tuùi thöøa vieâm coù p/a taêng trong thaønh coù
khi coù ringdown
- Vieâm moâ môõ quanh ñaïi traøng
- AÙp xe hay roø
Beänh lyù buïng caáp: VIEÂM TUÙI THÖØA
Viêm túi thừa
ĐT sigma
Nhồi máu
mạc nối
Beänh lyù buïng caáp
TAÉC RUOÄT CÔ HOÏC
Caùc daïng ñaëc bieät:
- Taéc ruoät quai kín: quai ruoät giaõn to coù hình
chöõ U hay chöõ C, thaønh daøy, khoâng coù khí
beân trong.
- Loàng ruoät: Hình nhieàu voøng ñoàng taâm / caét
ngang. Khoái loàng nhieàu lôùp / caét doïc.
- Lieät ruoät cô naêng: nhieàu quai ruoät giaõn to, öù
ñoïng, naèm yeân tónh hay giaûm nhu ñoäng.
TAÉC RUOÄT
CÔ HOÏC
TAÉC RUOÄT QUAI KÍN
LOÀNG RUOÄT
Beänh lyù khaùc
Thieáu maùu ruoät cuïc boä: daøy thaønh +/- hôi / thaønh
Nang ruoät ñoâi: nang trong buïng khoâng gaùn ñöôïc
Mucocele ruoät thöøa: nang to daïng thoi /HC(P).
Maùu tuï thaønh ruoät thöôøng gaëp sau chaán thöông:
daøy thaønh ruoät lan toûa hay khu truù.
Loeùt tieâu hoùa: oå p/a maïnh + ringdown
Bezoars: khoái trong loøng +/- boùng löng & thöôøng
gaây taéc ruoät cô hoïc…
Phù nề thành ruột
do viêm mạch máu,
thiếu máu nuôi
Nang mạc
treo
Nang ruột đôi trước xương cùng
Mucocele ruột thừa
Loét dạ dày
SA lòng trực tràng - ống hậu môn
Thành trực tràng
Đánh giá giai đoạn ung thư
T1
T2
T3
T4
T1
T2
T3
Di căn tới thành trực tràng
GIST trực tràng
Ống hậu môn
ống hậu môn
bình thường
Rò hậu môn
– âm đạo
Nhiễm trùng hậu môn – quanh hậu môn