05_dictee_4_ok
DESCRIPTION
mmTRANSCRIPT
123
© B
orda
s 20
11 –
La
gram
mai
re p
ar le
s ex
erci
ces
4e
dictéesorthographe grammaticale
1 a. Observez cette phrase d’une construction identique à une phrase de la dictée. Son chocolat bu, Anna se leva et partit. (Son chocolat bu = quand son chocolat fut bu…)
b. Indiquez la classe grammaticale de bu et justifiez son orthographe.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 Comment s’accorde un verbe dont le sujet est le pronom relatif qui ? ( page 76)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Conjugaison
3 Conjuguez le verbe atteindre au passé simple. ( pages 48 et 80)
j’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
orthographe lexicale
4 Observez et mémorisez l’orthographe de ces mots, puis copiez-les deux fois.
(un) abîme : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . abrupt : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(une) côte : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (une) hutte : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.
préparation de la dictée n° 2« Survivre à un vent brûlant » – B. Solet
orthographe grammaticale
1 Revoyez page 77 l’accord du participe passé employé : sans auxiliaire ; avec être.
2 Comment s’accorde le déterminant possessif leur ? ( page 7) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 Complétez les mots en gras après les avoir remplacés mentalement par un verbe du 3e groupe (faire, partir, prendre...).
Ils sont forc. . . . . . de pass. . . . . . par la fenêtre.
Conjugaison
4 Conjuguez le verbe continuer au présent de l’indicatif. ( page 46)
je . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
orthographe lexicale
5 Observez et mémorisez l’orthographe de ces mots, puis copiez-les deux fois.
cingler : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . haletant : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
suffoquer : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (un) calvaire : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.
préparation de la dictée n° 1« Une chevauchée difficile » – D’après J. Verne
Les textes des dictées figurent sur les pages intérieures de la couverture.
buestleparticipepasséduverbeboire.Ils’accordeaveclenomchocolat.
Leverbes’accordeavecl’antécédent.
atteignis atteignis atteignitatteignîmes atteignîtes atteignirent
Ils’accordeennombreaveclenomqu’ilprécède.
és er
continue continues continuecontinuons continuez continuent
Grammaire_4e_script.indb 123 08/03/11 16:31
124
© B
orda
s 20
11 –
La
gram
mai
re p
ar le
s ex
erci
ces
4e
dictée n° 1
dictée n° 2 Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.
Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison, 1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage. votre note : . . . . . . . . / 20
Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.
Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison, 1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage. votre note : . . . . . . . . / 20
Les textes des dictées figurent sur les pages intérieures de la couverture.
Grammaire_4e_script.indb 124 08/03/11 16:31
125
© B
orda
s 20
11 –
La
gram
mai
re p
ar le
s ex
erci
ces
4e
orthographe grammaticale
1 a. Le déterminant indéfini quelque peut être au singulier ou au pluriel selon son emploi. Dans le texte de la dictée, il signifie un(e) quelconque.
b. Complétez ces phrases avec quelque et quelques.1. Nous resterons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jours.
2. Le prisonnier évadé est introuvable, il doit se terrer dans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cachette introuvable.
2 a. Le pronom démonstratif ce peut être remplacé par cela ou la chose. Le pronom ceux devient celui quand on met la phrase au singulier.
b. Complétez cette phrase avec ce et ceux.
Les gagnants, . . . . . . . . . . . . . . . seront . . . . . . . . . . . . . . . qui auront fini les premiers.
Conjugaison
3 Conjuguez le verbe s’arrêter au plus-que-parfait. ( page 49) Le p. passé s’accorde avec le sujet.
je . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
orthographe lexicale
4 Observez et mémorisez l’orthographe de ces mots, puis copiez-les deux fois.(un) collier : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . excellent : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(une) existence : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . grisonner : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.
orthographe grammaticale
1 Le pronom relatif composé lequel, laquelle, lesquel(le)s s’accorde en genre et en nombre
avec son antécédent : J’ai rencontré des personnes avec (lequel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . j’ai sympathisé.
2 a. Les pronoms personnels le, la, les sont toujours compléments. Le verbe ne s’ac-corde donc jamais avec eux et il convient de rechercher le sujet.
b. Complétez les verbes en les accordant correctement, au présent. Elle les crois. . . . . . . . . . (croiser) dans la rue, mais ils ne la voi. . . . . . . . . . . . . . . (voir) pas.
Conjugaison
3 Conjuguez le verbe étonner : a. à l’imparfait, b. au passé simple de l’indicatif.
a. j’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b. j’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
orthographe lexicale
4 Parmi ces noms, soulignez ceux qui prennent un s, même au singulier. les souris • les fourmis • les logis • les abris • les corps • les champs • les poids • les temps
Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.
préparation de la dictée n° 4« Une cour » – A. France
préparation de la dictée n° 3« Un médecin de campagne » – É. Zola
Les textes des dictées figurent sur les pages intérieures de la couverture.
quelquesquelque
ce ceux
m’étaisarrêté(e) t’étaisarrêté(e) s’étaitarrêté(e)nousétionsarrêté(e)s vousétiezarrêté(e)s s’étaientarrêté(e)s
lesquelles
e ent
étonnais étonnais étonnaitétonnions étonniez étonnaient
étonnai étonnaétonnasétonnâmes étonnâtes étonnèrent
Grammaire_4e_script.indb 125 08/03/11 16:31
126
© B
orda
s 20
11 –
La
gram
mai
re p
ar le
s ex
erci
ces
4e
dictée n° 4
dictée n° 3
Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.
Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison, 1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage. votre note : . . . . . . . . / 20
Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.
Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison, 1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage. votre note : . . . . . . . . / 20
Les textes des dictées figurent sur les pages intérieures de la couverture.
Grammaire_4e_script.indb 126 08/03/11 16:31
127
© B
orda
s 20
11 –
La
gram
mai
re p
ar le
s ex
erci
ces
4e
préparation de la dictée n° 5« Une découverte surprenante, en prison » – P. MériMée
orthographe grammaticale
1 Précisez comment s’accorde un participe passé employé avec avoir. ( page 78)
• 1er cas : il n’y a pas de COD ou le COD est placé après le verbe :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• 2e cas : le COD est placé avant le verbe :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Conjugaison
2 Conjuguez les verbes prendre et résoudre au passé simple. ( pages 48 et 80)
1. je . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. je . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
orthographe lexicale
3 Observez et mémorisez l’orthographe de ces mots, puis copiez-les deux fois. geôlier1 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . appétissant : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. geôlier : personne qui garde les détenus dans une prison.
4 Employez pâte et patte dans des GN qui justifieront leur orthographe.
pâte : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . patte : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.
préparation de la dictée n° 6« Le bonheur d’enseigner » – Ch. Signol
orthographe grammaticale
1 Revoyez pages 74 à 76 l’accord du verbe avec son sujet. Attention ! Le sujet peut être inversé ou être le pronom relatif qui.
2 Revoyez page 77 l’accord du participe passé employé sans auxiliaire.
3 a. Le déterminant ces peut être remplacé par ces...-ci ou ces...-là. Le déterminant ses et le nom qui le suit peuvent être remplacés par les siens (les siennes).
b. Complétez cette phrase avec ces ou ses.
Maxime n’a pas écrit. Et vous, avez-vous eu de . . . . . . . . . . . . nouvelles, . . . . . . . . . . . . derniers temps ?
Conjugaison
4 Conjuguez le verbe frémir à l’imparfait de l’indicatif.
je . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
orthographe lexicale
5 Retenez cette règle : les mots terminés par le son « eur », s’écrivent presque tous –eur (ardeur, rigueur, menteur, couleur...), sauf demeure, beurre, heure, leurre (= trom-perie), heurt (= choc, de la même famille que le verbe heurter).
Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.
Les textes des dictées figurent sur les pages intérieures de la couverture.
Leparticipepasséresteinvariable.
Leparticipes’accordeengenreetennombreavecleCOD.
pris pris pritprîmes prîtes prirent
résolus résolus résolutrésolûmes résolûtes résolurent
delapâteàcrêpes,unplatdepâtes lesquatrepattesduchien
ses ces
frémissais frémissais frémissaitfrémissions frémissiez frémissaient
Grammaire_4e_script.indb 127 08/03/11 16:31
128
© B
orda
s 20
11 –
La
gram
mai
re p
ar le
s ex
erci
ces
4e
Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.
Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison, 1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage. votre note : . . . . . . . . / 20
Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.
Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison, 1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage. votre note : . . . . . . . . / 20
dictée n° 6
dictée n° 5
Les textes des dictées figurent sur les pages intérieures de la couverture.
Grammaire_4e_script.indb 128 08/03/11 16:31
Dictées
⦁
⦁
⦁
Dictée n° 1 Une chevauchée difficile IlsatteignirentlacôtedeBreaqu’ilsfranchirentpardessentiersabrupts,lelongdeprécipicesquin’étaientpasencorecesinsondablesabîmesdelaSierraMadre.Puis,leversantopposédescendu,lesdeuxcavalierss’ar-rêtèrentpourfairereposerleurschevaux. Lesoleilallaitdisparaîtreàl’horizon,quandMartinezetsoncompa-gnonarrivèrentàunvillage.CevillagenecomptaitquequelqueshutteshabitéespardepauvresIndiens.
D’aprèsJ.Verne,Un drame au Mexique,1876.
Pour tout adjectif ou participe passé employé seul, on pose la question : Qui (Qu’) est-ce qui est … (+ l’adjectif) ?
On obtient le nom ou pronom avec lequel se fait l’accord.
Conseil
Dictée n° 2 Survivre à un vent brûlant Ilssontobligésdesejeteràterresanspluspenseràleurspoursuivantsetd’enfouirleurvisagedansleursmains.Dessoufflesdeventchaudlescinglent, les fouettent, maintenant sans arrêt avec force. Petit à petit,leurrespirationdevienthaletante,ilsbrûlentdel’intérieur,suffoquent,éprouventl’impressionqueleurspoumonséclatent,qu’ilsvonts’anéan-tir.Etleventcontinue,redoubleencoredeviolence… Combiendetempsdureleurcalvaire?Ilsneserendentcomptederien,àdemiassommés,àdemiévanouis.
B.Solet,En Égypte avec Bonaparte,©éd.Hachette,1988.
On repére le sujet de chaque verbe conjugué et on accorde celui-ci avec le nom ou le pronom concerné.
Conseil
Dictée n° 3 Un médecin de campagne Ledocteurétaitunhommecourt,àlagrossetêteronde,dontlecollierdebarbeetlescheveuxgrisonnaient.Sonvisagecolorés’étaitdurci,pareilàceuxdespaysans,danssacontinuellevieaugrandair,toujoursenmarchepourlesoulagementdequelquesouffrance;tandisquesesyeuxvifs,sonneztêtu,seslèvresbonnesdisaientsonexistenceentièredebravehommecharitable,unpeubrusqueparfois,médecinsansgénie,dontunelonguepratiqueavaitfaitunexcellentguérisseur.
É.Zola,La Débâcle,1892.
Le mot a peut être remplacé par avait. Si ce n’est pas le cas, il s’agit de la préposition à.
Conseil
002-003-CV.indd 2 09/03/11 14:27
Dictées
⦁
⦁
⦁
Dictée n° 4 Une cour Cettecourétaitgaieàcausedesgensdeservicequilafréquentaient.Elleétaitgrande; lecorpsde logisqui la fermaitaumidiétait tapisséd’une vieille vigne noueuse et maigre, au-dessus de laquelle était uncadransolairedontlesoleiletlapluieavaienteffacéleschiffres,etcetteaiguilled’ombrequicoulaitinsensiblementsurlapierrem’étonnait.Detouslesfantômesquej’évoque,celuidecettevieillecourestundesplusétrangespourlesParisiensd’aujourd’hui.
A.France,Le Livre de mon ami,1885.
Le déterminant démonstratif cette est suivi d’un nom féminin singulier.
Le déterminant démonstratif cet est suivi d’un nom masculin singulier commençant par une voyelle.
Conseil
Dictée n° 6 Le bonheur d’enseigner (Charles enseigne, après la guerre, dans des conditions difficiles.)
Qu’importaient,aufond,toutescesdifficultés!Ilyavaitsouvent,danslesyeuxdesenfants,deslueursquinetrompaientpas:ilsavaientaperçuunautremonde,devinédesrichessescachées,comprislesensd’unvers,découvertdesmotsignorés.Latêtehaute,leregardétonné,maisravi,ilsfrémissaientd’uneémotionquirécompensaitCharlesdetoussesefforts.Alorsilsemettaitàrêverpoureuxd’unevieféconde,oùlesavoirleurapporteraitlebonheur.
Ch.Signol,Les Printemps de ce monde,©éd.AlbinMichel,2001.
Pour différencier les terminaisons verbales en -é (-ée, -és, -ées) et en -er, on remplace le verbe par un verbe du 3e groupe, ce qui permet de savoir si on a affaire à un participe passé ou à un infinitif.
Conseil
Dictée n° 5 Une découverte surprenante, en prison Unjour,legeôlierentreetmedonneunpain. «Tenez,dit-il,voilàcequevotrecousinevousenvoie.» Jeprislepain,fortétonné,carjen’avaispasdecousineàSéville.C’estpeut-êtreuneerreur,pensais-jeenregardantlepain;maisilétaitsiappé-tissant,ilsentaitsibon,que,sansm’inquiéterdesavoird’oùilvenaitetàquiilétaitdestiné,jerésolusdelemanger.Envoulantlecouper,moncouteau rencontra quelque chose de dur. Je regarde, et je trouve unepetitelimeanglaisequ’onavaitglisséedanslapâte.
P.MériMée,Carmen,1845.
Lorsqu’un verbe a pour sujet inversé un pronom personnel, on met un trait d’union entre le verbe et le pronom sujet.
Conseil
002-003-CV.indd 3 09/03/11 14:27
EXPRESSION ÉCRITE
VOCABULAIRE
ORTHOGRAPHE
GRAMMAIREet CONJUGAISON
• L’essentiel du cours• 500 exercices• 6 préparations de dictées
NOUVEAU PROGRAMME
EXPRESSI
VOCABUL
R
• L’esse ti l d
e4Version corrigée
réservée aux
enseignantsnantsssss
La collection « La grammaire par les exercices »
Pour un apprentissage progressif et rigoureux de la grammaire
Pour comprendreet enrichir son
vocabulaire
-:HSMAOH=XW]W][:ISBN 978-2-04-732828-6
www.editions-bordas.fr
04732828_000_CV.indd 104732828_000_CV.indd 1 14/03/11 07:3114/03/11 07:31