tulungan mo ako!” 26 Sumagot si Jesus:“Hindi tama na kunin ang tinapay sa mgabata at itapon ito sa mga tuta.” 27 Suma-got ang babae: “Totoo nga, Ginoo, perokinakain naman ng mga tuta ang mganalalaglag mula sa hapag ng kanilangmga amo.” 28 Kaya nagsalita sa kanya siJesus: “Babae, napakalaki ng iyongpananalig! Maganap sa iyo ayon sa naismo.” At nang oras ding iyon, gumalingang kanyang anak.Ang pangalawang himala ng mga tinapay(Mc 7:31)

29 Umalis doon si Jesus at pumunta sapampang ng lawa ng Galilea, at pagka-akyat sa burol ay naupo. 30 Maraming taoang lumapit sa kanya, dala-dala ang mgapipi, bulag, pilay, mga may kapansanan,at mga taong may iba’t ibang karam-daman. Inilagay sila ng mga tao sa paa-nan ni Jesus, at pinagaling niya sila.31 Kaya namangha ang lahat nang makitanilang nagsasalita ang mga pipi, luma-lakad ang mga pilay, gumagaling angmga may kapansanan at nakakakita angmga bulag; kaya pinuri nila ang Diyos ngIsrael.

32 Tinawag ni Jesus ang kanyang mgaalagad at sinabi sa kanila: “Labis akongnaaawa sa mga taong ito, pangatlongaraw ko na silang kasama at wala nasilang makain. Ayaw kong paalisin silanggutom at baka mahilo sila sa daan.”33 Sinabi ng mga alagad sa kanya: “Atsaan naman tayo hahanap ng sapat natinapay sa ilang na ito para ipakain samga taong iyan?” 34 Sinabi ni Jesus sakanila: “Ilan bang tinapay meron kayo?”

Sumagot sila: “Pito, at kaunting maliliit naisda.”

35 Pinaupo ni Jesus sa lupa ang mgatao, 36 kinuha niya ang pitong tinapay atang maliliit na isda, at nagpasalamat saDiyos. Hinati-hati niya ang mga ito at ibi-nigay sa kanyang mga alagad, at ibinigayrin nila sa mga tao.

37 Kumain silang lahat at nabusog atinipon ang mga natirang pira-piraso –pitong punong bayong. 38 Apat na libonglalaki ang nakakain, bukod pa sa mgababae at mga bata. 39 At pagkapauwi niJesus sa mga tao, sumakay siya sa bang-ka at pumunta sa Magadan.Humingi ng tanda ang mga Pariseo

(Mc 8:11; Lc 11:16; 12:54)

• 1 Lumapit noon ang mga Pariseoat mga Sadduseo. Gusto nilang

subukan si Jesus at hiniling nilang mag-pakita siya sa kanila ng isang makalangitna tanda.

2 Sumagot si Jesus: “Sa pagdadapit-hapon, sinasabi ninyong ‘Magandaang araw’ dahil simpula ng apoy anglangit. 3 At kung umaga nama’y sinasabininyong ‘May bagyo ngayon’ dahil maku-limlim at mapula ang langit. Nabibigyanninyo ng kahulugan ang iba’t ibang anyong langit, at hindi ninyo magawa sa mgatanda ng panahong ito! 4 Isang palatan-daan ang hinihiling ng masama at di-tapatna lahing ito ngunit walang palatandaangibibigay sa kanila maliban sa tanda niJonas.”

Kaya iniwan sila ni Jesus at umalis.• 5 Sa pagtawid ng mga alagad paka-

mga alagad, gaano man karami ang nagsasabi ngmasama laban sa kanila.

Ang tanda ni Jonas ay ang pagkabuhay ni Jesus(tingnan sa 12:40). Ngunit ang mga sumasampalatayalamang ang makauunawa sa pagkabuhay na ito napinakamahalagang tanda ng kanyang misyon. Kayatwalang sagot na tinatanggap ang mga humihingi munang mga milagro bago maniwala.

• 5. Mag-ingat at huwag magtiwala sa lebadura

• 16.1 Isang tanda mula sa Langit, o mula saDiyos, ayon sa pananalita ng mga Judio. Gusto nila ngisang milagro na hindi mapagdududahang gawa ngDiyos.

Walang palatandaang ibibigay sa kanila. Ayaw niJesus gumawa ng mga himala para patunayan angkanyang kapangyarihan. Makikilala ng mga nagma-mahal sa katotohanan at naghahanap sa tama angtatak ng Diyos sa mga gawa ni Jesus at ng kanyang

51 MATEO 16

16

MATEO 16 52

bilang-ibayo, nakalimutan nilang mag-dala ng tinapay. 6 At sinabi ni Jesus sakanila: “Mag-ingat at huwag magtiwala salebadura ng mga Pariseo at mgaSadduseo.” 7 At sinabi ng mga alagad saisa’t isa: “Oo nga, ano? Wala tayong da-lang tinapay.”

8 Alam ni Jesus ang mga ito, kayasinabi niya sa kanila: “Kayong mganapakaliit ang pananampalataya! Bakitninyo pinag-uusapan ang tinapay nawala sa inyo? 9 Wala ba kayong isip?Hindi na ba ninyo naaalaala ang limangtinapay para sa limanlibo at kung ilangbasket ang inyong naipon? 10 O angpitong tinapay para sa apat na libo atkung ilang bayong ang inyong naipon?11 At di ninyo maunawaan na hindi akonagsasalita tungkol sa tinapay? Mag-ingat nga kayo sa lebadura ng mga

Pariseo at mga Sadduseo.” 12 Noon nilanaunawaan na hindi lebadura ang dapatnilang pag-ingatan kundi ang mga aralng mga Pariseo at mga Sadduseo.

Ang pananampalataya ni Pedro;ang mga pangako ni Jesus(Mc 8:27; Lc 9:18; Jn 6:69)

• 13 Pumunta noon si Jesus sa maydakong Cesarea ni Filipo. Tinanong niyaang kanyang mga alagad: “Ano ang Anakng Tao para sa mga tao? Sino ako para sakanila?” 14 Sumagot sila: “May nagsasa-bing si Juan Bautista ka; may iba pangnagsasabing si Elias ka o si Jeremias o isasa mga propeta kaya.”

15 Sinabi niya sa kanila: “Ngunit sinoako para sa inyo?” 16 At sumagot si SimonPedro: “Ikaw ang Mesiyas, ang Anak ngDiyos na Buhay.” 17 Sumagot naman si

ibinigay niya rito ang pamagat na Bato dahil alam niyana ito ang magiging pangunang bato ng kanyangIglesya. Iba pang mga teksto sa Ebanghelyo na nagpa-patunay sa pamumuno at pananampalataya ni Pedro:Mt 10:2; 14:28; 17:25; Lc 5:8-10; 22:32; Jn 6:68 at22:15-19.

Pero totoo rin kaya ang sinasabi ni Jesus kay Pedropara sa mga kahalili nitong mga Papa? Hindimaikakaila ninuman na hangad na ng Diyos namagkaroon ng nakikitang ulo ang kanyang bayanmaging sa Matandang Tipan. Ang Templo at ang mgaharing anak ni David ang naging sentro ng Jerusalemat ng buong bansang Israel. Nang hirangin ng Diyos siDavid na unang hari ng Israel, ipinangako sa kanya ngDiyos na ang kanyang mga anak ang mamumuno saKaharian ng Diyos magpakailanman: nagkatotoo angpangakong ito kay Jesus. Pinipili naman ni Jesus siPedro na maging nakikitang pundasyon ng gusalimagpakailanman. At sa darating na panahon, angmga kahalili ni Pedro na mga Papa ang magigingnakikitang ulo ng katawan ng Iglesya, tulad ni Pedropara sa mga apostol sa mga unang taon ng Iglesya.

Maliwanag na para makapagpatuloy ang Iglesya samga dantaon, kailangan nitong magkaroon ng nasakapangyarihan para tiyakin kung sino ang mgakabilang o hindi sa katawan ng mga sumasampalatayaat kung paano dapat unawain ang pananampalatayakay Kristo at ang mga hinihingi ng Ebanghelyo. Parasa mga Judio, ang ipahayag kung ano ang bawal atkung ano ang ipinahihintulot ang ibig sabihin ng italiat kalagan. Tungkulin ito ni Pedro at ng kanyang mgakahaliling Papa. Kahit na maaari silang magkamalibilang mga tao, ayaw balewalain ni Kristo angmagiging huling pasya ng mga ito: nakatali sa langitang anumang talian ninyo sa lupa.

ng mga Pariseo: tingnan ang paliwanag sa Marcos8:11.

Hindi maintindihan ng mga apostol na mas dapatnilang problemahin ang kasalanan kaysa kawalan ngtinapay, gayon din tayo.

ANG IGLESYA, SI PEDRO AT ANG PAPA

• 13. Ipinagpauna na ng isang talinhaga ng Kaha-rian ng Diyos ang Iglesya (Mt 13:31-33). Hayagannamang tinutukoy ng tekstong ito ang Iglesya:

– Sinasabi nito sa atin kung ano ang pundasyonnito: pananampalataya kay Jesus, ang Kristo at Anakng Diyos.

– Itinatampok nito ang pangunguna ni Pedro salahat ng apostol.

– Ipinapanukala nito na laging mangangailangan ngnakikitang ulo ang Iglesya: ito ang kahalili ni Pedro,ang Papa.

Sa Diyos tunay na nagmumula ang pananampa-lataya kay Kristong Anak ng Diyos na si Pedro angunang nagpahayag sa mga apostol. Hindi opinyon ngtao ang pananampalatayang ito, o sentimental napaniniwala. Hindi ito nagmumula sa laman at dugo –isang ekspresyon ng mga Judio na tumutukoy sapawang makatao, sa tao, sa ginagawa at nauunawaanng tao sa sarili niyang kakayahan. At ang mga salita ngpagbati ni Jesus kay Pedro, “Mapalad ka, Simon,” aypara rin sa lahat ng sumasampalataya. Ang Ama angsiyang pumili sa atin at naghatid sa atin kay Kristo(tingnan Juan 6:37 at 6:44).

At kasunod namang binibigyang-diin ang pa-ngunguna ni Pedro. Tinatawag natin siyang Pedro (naBato ang ibig sabihin) kahit na Simon ang kanyangpangalan. Ngunit nang magkita sila ni Jesus (Jn 1:40),

53 MATEO 16

Jesus: “Mapalad ka, Simon Bar-Yona,hindi nga laman at dugo ang nagbunyagnito sa iyo kundi ang aking Amang nasaLangit.

18 At ngayon sinasabi ko sa iyo: Ikaw siPedro (o Bato) at sa batong ito ko itatayoang aking Iglesya; at hinding-hindi itomadadaig ng kapangyarihan ng kama-tayan. 19 Ibibigay ko sa iyo ang mga susing kaharian ng Langit: ang itali mo dito salupa ay itatali rin sa Langit, at ang kalaganmo dito sa lupa ay kakalagan din saLangit.”

20 At inutusan niya ang kanyang mgaalagad na huwag sabihin kanino man nasiya nga ang Mesiyas.

Ipinahayag ni Jesus ang kanyangkamatayan(Mc 8:31; Lc 9:22; 12:9; 14:27)

• 21 Mula sa araw na iyon, ipinaalam niJesucristo sa kanyang mga alagad nakailangan siyang pumunta sa Jerusalem:pahihirapan siya ng mga Matatanda ngmga Judio, ng mga punong-pari at ngmga guro ng Batas. Papatayin siya atmuling babangon sa ikatlong araw.

22 Dinala naman siya ni Pedro sa isangtabi at sinimulang pagsabihan: “Huwagsana, Panginoon! Hindi ito puwede.”23 Ngunit hinarap ni Jesus si Pedro at sinabisa kanya: “Sa likod ko, Satanas! At bakamo pa ako tisurin. Hindi sa Diyos galingang iyong iniisip kundi mula sa tao.”

24 At sinabi ni Jesus sa kanyang mgaalagad: “Kung may ibig sumunod sa akin,itakwil ang kanyang sarili at kunin angkanyang krus para sumunod sa akin.25 Sapagkat ang naghahangad na maglig-tas ng kanyang sarili ang mawawalan nitongunit ang naghahangad na mawalan ngsarili alang-alang sa akin ang makaka-tagpo nito. 26 Ano ang pakinabang ng taotubuin man niya ang buong daigdig kungsarili naman niya ang mawala? Ano angmaibibigay niya para mabawi ito?

27 Darating nga ang Anak ng Tao taglayang kaluwalhatian ng kanyang Ama atkasama rin ang kanyang mga banal naanghel, at doon niya gagantimpalaan angbawat isa ayon sa kanyang mga gawa.28 Totoong sinasabi ko sa inyo na makikitang ilan sa inyo ang Anak ng Tao na duma-rating bilang Hari, bago sila mamatay.”

Ngunit sa pagkilala sa natatanging misyong ito,hindi natin sinasabing kailangang patahimikin ngpangangaral ng Papa ang iba pang mga tinig saIglesya, o isang Iglesyang naiipon sa sentro ang lahatng kapangyarihan ang kinakailangan ng kanyangawtoridad. Bantay-pinto si Pedro (Mc 13:34) ngunithindi siya ang Gabay o ang Ama (Mt 23:9).

Ang kapangyarihan ng kamatayan. Ito ang mgapuwersang ginagamit ng demonyo para panatiliin angmundo sa ilalim ng kapangyarihan ng kasalanan atkamatayan. Hindi makapananaig ang mga ito sakumakanlong sa Iglesya. At gaano man sikapingdurugin ng mga ito ang Iglesya, hindi nila siyamahahadlangan sa pagtupad sa kanyang mapanligtasna misyon. Inilalarawan sa Pagbubunyag 12-17 angpaghaharap na ito.

Hindi sinasalungat ng pagiging ulo ni Pedro sa mgaapostol at pundasyon ng Iglesya ang iba pang mgabersikulo na nagsasabing ang Labindalawang Apostolang pinakapundasyon nito (Ef 2:20 at Pag 21:14).Tinanggap din nila ang kapangyarihang magtali atmagkalag sa Juan 20:21, ngunit sa pagkakataongito’y ang kapatawaran ng mga kasalanan angtinutukoy dito, na mahalaga at kailangan para panati-liin ang pagkakabuklod ng mga sumasampalataya(tingnan din sa Mt 18:18).

May iba pang mga salita si Jesus kay Pedro sa Lucas22:31 at Juan 21:15.

Sa pagbasa sa mga salaysay sa Marcos 8:27 at Lucas9:18, may lumilitaw na ilang katanungan tungkol sapananampalataya ni Pedro: tingnan ang paliwanag saLucas 9:18.

Si Jesus ang Bato at Pundasyon: Mc 12:10; 1 Cor3:11; 1 P 2:6.

• 21. Tingnan ang paliwanag sa Marcos 8:31.

Matapos ilagay ang sarili sa paglilingkod sa Kaharianng Diyos, hindi matanggap ni Pedro na ang kawalang-katarungan at ang puwersa ng kasamaan pa anglalabas na panalo. Ngunit alam naman ni Jesus nawalang ibang paraan para wasakin ang kapangyarihanng masama kundi ang pagsasakripisyo ng sarili.

Sa likod ko, Satanas! Sa pagtayo ni Pedro sa harapni Jesus para harangan ang daan papunta sa krus,nakilala ni Jesus sa pananalita nito ang espiritungtumukso sa kanya sa disyerto para iligtas ang mundo saibang mga paraan. Kaya tinatawag siyang Satanas niJesus na ibig sabihi’y Manunukso. Pumunta ka, Pedro,sa likod ni Jesus at sumunod sa kanya sa daang ito, nasiyang bagay sa isang alagad.

Ang pagbabagong-anyo ni Jesus(Mc 9:2; Lc 9)

• 1 Pagkaraan ng anim na araw,isinama ni Jesus sina Pedro, Jaime

at ang kapatid nitong si Juan, at umakyatna sila lamang ang kasama sa isang ma-taas na bundok. 2 Nagbago ang anyo niJesus sa harap nila: nagningning gaya ngaraw ang kanyang mukha at kuminang naputing-puti ang kanyang damit gaya ngliwanag. 3 At napakita sa kanila sinaMoises at Elias na nakikipag-usap kayJesus.

4 Kaya nagsalita si Pedro at sinabi niya:“Panginoon, mabuti at narito tayo. Kunggusto mo, gagawa ako ng tatlong kubol:isa para sa iyo, isa para kay Moises, at isapara kay Elias.”

5 Nagsasalita pa si Pedro nang takpansila ng isang makinang na ulap. At mulasa ulap ay narinig ang salitang ito: “Ito angaking Anak, ang Minamahal, ang akingHinirang; pakinggan ninyo siya.”

6 Nang marinig iyon ng mga alagad,napasubsob sila sa lupa, na takot natakot. 7 Ngunit nilapitan sila ni Jesus athinipo, at sinabi: “Tumayo kayo, huwagmatakot.” 8 At pagtingala nila, wala silangnakita liban kay Jesus. 9 At sa pagbabanila mula sa bundok, inutusan sila niJesus na huwag sabihin kaninuman angpangitain hanggang maibangon ang Anakng Tao mula sa mga patay.”

10 Tinanong naman siya ng mga ala-gad: “Bakit sinasabi ng mga guro ngBatas na dapat munang pumarito siElias?” 11 At sumagot si Jesus: “Dapat ngamunang dumating si Elias para ayusinang lahat ng bagay. 12 Ngunit sinasabi kosa inyo na dumating na si Elias pero hindi

nila siya nakilala, at pinakitunguhan nilasiya ayon sa kanilang kagustuhan. At sagayon ding paraan magdurusa ang Anakng Tao sa kamay nila.”

1 3 At naunawaan ng mga alagad nasi Juan Bautista ang tinutukoy ni Jesus.Pinagaling ni Jesus ang batang may epilepsi(Mc 9:14; Lc 9:37)

• 14 Pagdating nila sa kinaroroonan ngmga tao, lumapit kay Jesus ang isanglalaki, lumuhod sa harap niya at nagsabi:15 “Ginoo, maawa ka sa aking anak nalalaki na may epilepsi at lubhang nahi-hirapan. Madalas siyang mahulog sa apoyat kung minsan nama’y sa tubig. 16 Dinalako na siya sa mga alagad mo pero hindinila siya napagaling.”

17 Sumagot si Jesus: “Mga walangpananampalataya at ligaw na tao kayo!Gaano pa katagal na panahon ako ma-nanatili sa piling ninyo? Hanggang kailanako magtitiis sa inyo? Dalhin siya rito saakin.” 18 At inutusan ito ni Jesus, at umalissa kanya ang masamang espiritu. Atgumaling ang bata sa sandaling iyon.

19 Pagkatapos ay nilapitan si Jesus ngmga alagad, at tinanong nang sarilinan:“Bakit hindi namin napalayas angespiritu?” 20 Sinabi ni Jesus sa kanila: “Sa-pagkat maliit ang inyong pananam-palataya. Kung may pananampalatayakayong sinlaki ng buto ng mustasa,masasabi sana ninyo sa bundok na ito nagumalaw mula rito at gagalaw ito. Atwalang magiging imposible para sa inyo.

(21 Sa panalangin at pag-aayuno la-mang mapalalayas ang ganitong klasengespiritu.”)

• 22 Minsan nang maglakbay si Jesus sa

• 17.1 Tingnan ang paliwanag sa Marcos 9:2 atLucas 9:28.

• 14. Tingnan ang paliwanag sa Marcos 9:14.

• 22. Maraming beses na sinabi ni Jesus ang tung-kol sa kanyang kamatayan: tingnan sa 16:21; 20:17.

Ni minsa’y hindi niya ito ipinahayag bilang isangaksidente na maaaring humadlang sa kanyang misyon.At ni hindi rin natin maituturing itong pagsasatalagana lamang sa tadhana. Mula sa simula’y tinanggap naniya ito, at sa katunaya’y inasam pa nga ito bilangpinakaparaan ng pagbibigay-luwalhati sa Ama atpakikipagkasundo sa mga tao sa kanya. Tinutukoy ni

MATEO 17 54

17

Galilea kasama ang Labindalawa, sinabiniya sa kanila: “Ibibigay ang Anak ng Taosa kamay ng mga tao. 23 Papatayin nilasiya ngunit babangon siya sa ikatlongaraw.” Kaya lubha silang nalungkot.Ang buwis sa Templo

• 24 Nang makapasok na sila ngCapernaum, lumapit kay Pedro ang mgatagakolekta sa Templo at tinanong nilasiya: “Nagbabayad ba ng buwis ang guroninyo?” 25 Sumagot siya: “Siyempre.”

At pumasok si Pedro sa bahay ngunitagad siyang tinanong ni Jesus: “Ano sapalagay mo, Simon? Sino ang nagbaba-yad ng buwis o parangal sa mga hari ngmundo: ang mga anak ba o ang iba?”26 Sumagot si Pedro: “Ang iba.” At sinabini Jesus: “Kung gayon, di-saklaw angmga anak. 27 Ngunit hindi rin natin dapatsaktan ang mga taong ito kaya pumuntaka sa dagat, maghagis ng bingwit atbuksan ang bibig ng unang isdang iyongmahuhuli. May pera kang matatagpuandoon, kunin mo iyon at magbayad ka parasa iyo at sa akin din.”Sino ang pinakadakila? Mga eskandalo

• 1 Nang panahong iyon, lumapitkay Jesus ang mga alagad at tina-

nong nila siya: “Sino ang mas una sakaharian ng Langit?”

2 Tinawag ni Jesus ang isang maliit nabata at ipinagitna sa kanila, 3 at sinabi:“Sinasabi ko sa inyo na hanggang hindikayo nagbabago at nagiging katulad ngmaliliit na bata hindi kayo makapapasoksa kaharian ng Langit. 4 Ang nagpapaka-baba gaya ng maliit na batang ito, siyaang pinakamalaki sa kaharian ng Langit.5 At ang sinumang tumanggap sa batangito dahil sa aking pangalan ay tumatang-gap sa akin.

6 Ngunit kung may tumisod at magpa-dapa sa isa sa maliliit na ito na naniniwalasa akin, mas makabubuti pa para sa kan-ya na itapon siya sa ilalim ng dagat namay taling malaking bato sa kanyangleeg.

7 Sawimpalad ang daigdig dahil maykinatitisuran ang tao. Kailangang sumapitang mga pagkatisod ngunit kaawa-awaang tumitisod at nagpapadapa sa kanya.

8 Kung ang iyong kamay o paa angnagtutulak sa iyo sa kasalanan, putulinmo ito at itapon. Mas mabuti pa sa iyo angpumasok na pingkaw o pilay sa buhaykaysa matapon sa walang hanggang apoyna may dalawang paa at dalawang ka-may. 9 At kung ang mata mo ang nagtutu-lak sa iyo sa kasalanan, dukutin mo ito atitapon. Mabuti pa sa iyo ang pumasok sabuhay na may isang mata kaysa matapon

Jesus ang kanyang sarili sa ikatlong panauhan: angAnak ng Tao dahil parang manonood niyang tiniting-nan ang kanyang kapalaran. Ito ang kalooban ngkanyang Ama at hindi niya iniintindi ang kanyangsarili.

• 24. Nagbabayad ng buwis ang lahat ng Judio samga gastos ng Templo.

Pinuntahan si Pedro ng mga kobrador ng buwisbilang may-ari ng bahay na ito sa Capernaum natinutuluyan ni Jesus. Ngunit hindi nila nasisiguro kunganong sagot ang ibibigay ni Jesus at medyo nahihiyasilang makipagharap sa kanya tungkol sa mga buwis.At kung talaga ngang mabubuting Judio ang mgamaniningil na ito, at tapat sa kanilang relihiyon, inte-resado silang malaman ang iniisip ni Jesus tungkol sapanrelihiyong obligasyong ito.

Tinutupad ni Jesus ang Batas pero ginagamit dinniya ang pagkakataong ito para ipahiwatig kung sinosiya: hindi alam ng mga kobrador na ang Anak angkausap nila. Pansinin ang kapangyarihan ng Pangi-

noon sa lahat ng nilalang kahit na sa isda, pati na angmatalik niyang pakikiisa kay Pedro.

ANG MALILIIT

• 18.1 Ipinapaliwanag sa Marcos 9:33 ang unangtalata ng pahinang ito.

Mula sa mga bata, ang maliliit naman o mgaordinaryong tao ang tinutukoy ngayon ni Jesus. Maliliitsila dahil bale-wala sila sa lipunan at dahil mas simpleat tapat ang kanilang pananampalataya kaysa mganasisiyahan sa kanilang kaalaman at kalagayan.

Iniisip ni Jesus ang tungkol sa mga nagpapabuwal samaliliit, sinasadya man o sa pamamagitan ng masamanilang halimbawa sapagkat nagagawa nilang gipitinang mga dukha dahil sa kanilang katayuan sa buhay,pera o kapangyarihan.

Tinatalakay din ni Jesus (b. 7) ang pinsalang dala ngpanggigipit ng lipunan. Ang maliliit kadalasa’ynagsisikap na makaangat sa kanilang pamumuhay atmakapagsarili, magkaroon ng mas mataas na pinag-

55 MATEO 18

18

sa apoy ng Gehenna na may dalawangmata.

10 Huwag sana ninyong hamakin angisa sa maliliit na ito; talagang sinasabi kosa inyo na laging nasa harap ng akingAma sa Langit ang kanilang mga anghelsa Langit.

11 (Pumarito ang anak ng Tao para ilig-tas ang nawawala.)

• 12 Ano sa palagay ninyo? Kung maysandaang tupa ang isang tao at naligawang isa sa mga ito, hindi ba niya iiwan sakaburulan ang siyamnapu’t siyam parahanapin ang naliligaw? 13 At sinasabi kosa inyo: Kapag nakita niya ito, mas matu-

tuwa pa siya rito kaysa siyamnapu’tsiyam na hindi naligaw. 14 Gayundinnaman, ayaw ng inyong Amang nasaLangit na mawala isa man sa maliliit naito.

Mabuhay na magkakapatid sapananampalataya(Lc 17:3)

• 15 Kung nagkasala sa iyo ang iyongkapatid, puntahan mo siya at kausapinnang sarilinan; at kung makinig siya saiyo, tinubo mo na ang iyong kapatid.16 Kung hindi naman siya makinig sa iyo,magsama ka ng dalawa o tatlo para luta-sin ang kaso sa pagsaksi ng dalawa o

Kailangang sumapit ang mga pagkatisod.Nabuhay si Jesus sa panahon ng dahas ngunit parangwala siyang reklamo tungkol sa sitwasyong ito. Niminsa’y hindi niya tayo inanyayahang pangarapin angisang paraiso sa lupa. Kung pinapangarap ng ilangpamayanang Kristiyano na maging isang kawan ngmaaamong tupang nakapaligid sa kanilang pastol,may ibang pananaw naman si Jesus sa buhay-Kristiyano.

Nilikha ang tunay na daigdig, ang mundong nilikhang Diyos at siyang inililigtas ng Diyos, hindi paramaging oasis ng kaligayahan kundi para maging lugarng paglago ng mga taong malaya, sa pamamagitan ngpatuloy nilang pakikibaka. Sadyang bahagi ng daigdigna ito ang mga eskandalo, ngunit hinding-hindinababawasan ng kapangyarihan ng kasamaan angluwalhating tatanggapin ng Diyos sa katapusan. Sapagdurusa at pagkauhaw sa katarungan, pupukawinng Diyos ang pag-ibig at palalaguin ito.

• 12. Nasa Ebanghelyo rin ni Lucas (15:1) angtalinhaga ng sandaang tupa. Marami itong itinuturo saatin: ang natatanging malasakit ni Jesus para sa mgamakasalanan at mga naliligaw, kaya naman misyonang gawain niya. Sa katunaya’y dumating si Jesus parahanapin at iligtas ang mga naliligaw (Lc 19:10), parahanapin ang mga itinakwil at hindi ang mga igina-galang (Mt 9:13). Ang hangaring ito ang dapatmagbunsod sa ating mga parokya at mga pamayanangKristiyano na laging pagsikapang marating ang wala saIglesya at ang mga latak ng lipunan sa halip namagtrabaho na lamang sa piling ng mga nasa Iglesyana.

ANG IGLESYA BILANG SAKRAMENTO NGDIYOS

• 15. Dalawang salita ni Jesus sa Iglesya:Kung nagkasala ang iyong kapatid… Sinabi na ni

Jesus kay Pedro: “Itatali rin sa langit ang itali mo salupa.” Sinasabi naman niya ito ngayon sa buong

aralan at kumita nang mas malaki. Ngunit madalasdin namang ang lipunan pa ang naglalagay ng mgahadlang sa mga ayaw sumabay sa tugtog at gayahinang pamumuhay ng mga taong makasarili. Dahil dito,napipilitang sumuko ang maliliit, tumanggap ng kabi-guan, mawalan ng isang mata kaysa iwaksi angpinakaimportante: ang mabuhay sa paningin ngDiyos.

Mas mabuti pa sa iyo ang pumasok na pilay sabuhay. Binibigyang-diin ni Jesus ang walang kapantayna halaga ng buhay na walang hanggan. Sa buhay naito napapanalunan ang ating kapalaran at wala nangiba pang lugar maliban sa Kaharian ng Diyos at walanghanggang kapahamakan. Kung minsa’y kailangannating ipagpalit at isakripisyo kahit na ang atingtrabaho, ang ating seguridad at ang ating buhay paramakamit ang Kaharian.

Kung ang iyong kamay o paa… Ganito ring mgasalita tungkol sa pagkontrol sa sarili ang matutung-hayan natin sa Mateo 5:29. Walang maliw na pana-nampalataya ang sinasabi rito ni Jesus.

Para sa mga Judio, ang mga pinakadakila lamang samga anghel ang makakaharap sa Diyos. At sinasabi niJesus: sa mga anghel na ito mismo ipinagkatiwala angmaliliit na ito!

Sawimpalad ang daigdig dahil may kinatitisuranang tao. Kung minsa’y isang tao ang sanhi ngeskandalo (o nagdadala sa iba sa pagkakasala). Kungminsan nama’y ang lipunan mismo sa korupsyon nito,karahasan at mga di-makatarungan sa istruktura nglipunan. Inaanyayahan tayo rito ni Jesus na magingmulat tungkol sa kasalanan, personal man o panlipu-nan. Maaaring maging hadlang o tulong sa pananam-palataya ang mga sibilisasyon, mga kaugalian, mgasistemang pang-ekonomiya at pampulitika; at sama-samang tatanggapin ng mga ito ang bunga ng kanilangmga gawa.

Sawimpalad na daigdig… sapagkat sa anumangparaa’y wawasakin ang masasamang istruktura sa luhaat dugo (Lc 23:28). Mabuti pa sa tao… sapagkat sisi-ngilin ang lahat (tingnan din sa Mt 26:24).

MATEO 18 56

tatlo. 17 Kung tatanggi siyang makinig sakanila, sabihin ito sa Iglesya; at kung hindipa rin siya makikinig sa Iglesya, ituringsiyang pagano o publikano.

18 Talagang sinasabi ko sa inyo: angtalian ninyo sa lupa ay matatali rin saLangit, at ang kalagan ninyo dito sa lupaay kakalagan din sa Langit.

19 Sinasabi ko rin sa inyo: kung dito salupa ay may dalawa sa inyo na nagka-kaisang humihingi ng anuman, gagawinito para sa kanila ng aking Amang nasaLangit. 20 Sapagkat kung saan may dala-wa o tatlong nagkakatipon sa Ngalan ko,kapiling nila ako.”

• 21 Nagtanong naman si Pedro: “Pa-nginoon, gaano kadalas ko naman dapatpatawarin ang mga pagkukulang ng aking

kapatid? Pitong beses ba?” 22 Sumagot siJesus: “Hindi, hindi pitong beses kundipitumpu’t pitong beses.

Ang utusang walang awa

• 23 Tungkol sa kaharian ng Langit angkasaysayang ito. Isang hari ang nag-pasyang pagbayarin ng utang ang kan-yang mga utusan. 24 Nang simulan niyangsuriin ang kuwenta, iniharap sa kanya angisang may utang na sampung libongbaretang ginto. 25 Dahil walang maibayadsa kanya ang tao, iniutos ng panginoon naipagbili at maging alipin siya kasama ngkanyang asawa, mga anak at mga ari-arian bilang bayad-utang.

26 At nagpatirapa sa paanan ng hari angopisyal at sinabi: ‘Bigyan mo pa ako ngpanahon, at babayaran kong lahat ang

ay mga sakramento at naggagawad ng grasya ng Diyosdahil ang mga ito ang mga “kilos” ng Iglesya na siyangsakramento ng Diyos. Wala sa mga bagay na ito angDiyos ngunit ipinahahayag niya ang kanyang sarili sapamamagitan ng pamilya ni Kristo at gusto niyang ditonatin siya matagpuan. Ang lahat ng talian ninyo salupa…: ang ating katapatan sa pamayanangKristiyano kahit na hindi tayo sumasang-ayon dito ayisang tanda na nasa grasya tayo ng Diyos.

• 21. Pitumpu’t pitong beses. Ihambing ito saGenesis 4:24. Dapat palitan ng pagpapatawad anghangaring maghiganti.

Tungkol ito sa pagpapatawad sa kapatid nabumabalik na nagsisisi: tingnan sa Lucas 17:1.

KAPATAWARAN

• 23. Bale-wala ang mga pagkakasalang ginagawasa atin ng mga kasamahan natin kung ikukumpara samga pagkakasala natin sa Diyos. At samantalangpinatatawad ng Diyos ang lahat-lahat, tayo nama’yhindi makapagbigay kahit palugit man lang. Hindiipinaggigiitan ng Diyos ang kanyang mga karapatan atparang ni hindi niya alam ang mga iyon dahil siya angAma. Ngunit sa paggigiitan naman natin sa ating mgakarapatan, umaasal tayong gaya ng masasamangutusan (tingnan sa Mt 5:43).

Higit pa sa mga personal na problema ang tinutukoyng talinhagang ito. Higit sa lahat, ang kapatawaran ngDiyos ang kailangan ng mundo. At hindi ito makakamitsa pamamagitan ng mga akusasyon at pagkamuhi ngmga may gustong magtayo ng isang mas makataru-ngang lipunan.

Mas naiintindihan natin sa talinhagang ito ang isapang bersikulo sa Biblia: Akin ang paghihiganti;

Iglesya. Kailangang sikapin muna ng mga sumasam-palataya na aregluhin sa kani-kanila ang kanilang mgausapin bago pumunta sa hukuman (1 Cor 6:1).

Walang katiyakan sa teksto ng 18:15. Maaaring“Kung nagkasala ang kapatid mo, puntahan mo siya’tkausapin…” ang pagkakasulat dito. At kungmagkagayo’y ang pagsisikap ng pamayanangKristiyano para ituwid ang isang naliligaw ang siyangtinutukoy dito.

Nagkakatipon sa Ngalan ni Jesus. Ang panalanginng pamayanan, ng isang grupong apostoliko, ng mag-asawang Kristiyano. Importante na magkaroon munatayo ng lubos na pagkakaunawaan bago natin iharapsa Diyos ang mga kahilingan nating lahat.

Karaniwa’y sa mga simbahan hinahanap ng mga taoang Diyos, o kaya’y sa pagmamasid sa kalikasan, o sakapanatagan ng kanilang kaluluwa. Ngunit gusto ngDiyos na mapasapamayanang-Kristiyano muna kaysaano pa man. Nasa pamayanan siya sa pagtitipon natinpara manalangin sa Ngalan ni Jesus. Nasa pag-unladdin siya ng pamayanan, sa mga krisis nito, sa mgaproblema: nasa kasaysayan siya ng kanyang Iglesya.

Sa pakikibahagi natin sa mga gawain ng pama-yanan, sa paglutas sa mga di maiiwasang problema, sapagtitiyaga sa gawaing apostoliko, natututo tayongmaging mga anak ng Diyos ayon sa katotohanan atnakikilala natin ang Ama ayon sa katotohanan. Kayaang Iglesya ang sagradong lugar kung saan natinnatatagpuan ang Diyos, at para maipahayag angkatotohanang ito, sinasabi nating ang Iglesya angsakramento ng Diyos.

Ginagamit din naman natin ito para sa iba’t ibangsakramento: ang binyag, ang eukaristiya… Gusto ngilan na tumanggap ng mga sakramento nang walanamang anumang komitment sa Iglesya. Nakakalimu-tan nila na ang binyag at mga seremonya ng relihiyon

57 MATEO 18

utang ko.’ 27 Naawa sa kanya ang hari athindi lamang siya pinalaya kundi ki-nansela pa ang kanyang utang.

28 Pagkaalis ng opisyal na ito, nasalu-bong niya ang isa sa kanyang mga kasa-mahan na may utang namang sandaangbarya sa kanya. Sinunggaban niya ito saleeg at halos sakalin habang sumisigawng ‘Bayaran mo ang utang mo!’ 29 Nagpa-tirapa sa paanan niya ang kanyang kasa-mahan at nagsabi: ‘Bigyan mo pa ako ngpanahon, at babayaran kong lahat angutang ko sa iyo.’ 30 Ngunit tumanggi siyaat ipinakulong ito hanggang makabayadng utang.

31 Labis na nalungkot ang iba nilangkapwa-lingkod nang makita ang nang-yari. Kaya pinuntahan nila ang kanilangpanginoon at ibinalita ang buong pang-yayari. 32 Ipinatawag naman niya angopisyal at sinabi: ‘Masamang utusan, pi-natawad ko ang lahat ng iyong utangnang makiusap ka sa akin. 33 Di ba dapatay naawa ka rin sa iyong kasamahangaya ng pagkaawa ko sa iyo?’ 34 Galit nagalit ang panginoon kaya ibinigay niyaang kanyang utusan sa mga tagapagpa-hirap hanggang mabayaran nito ang lahatng utang.”

35 Idinagdag ni Jesus: “Ganito rin anggagawin sa inyo ng aking Ama sa Langitkung hindi patatawarin ng bawat isa sainyo mula sa puso ang kanyang kapatid.”

Nagsalita si Jesus tungkol sa diborsiyo(Mc 10:2; Mt 5:31; Lc 16:18)

• 1 Nang tapos na si Jesus sa mgaaral na ito, umalis siya sa Galilea at

pumunta sa probinsya ng Judea sa kabi-lang ibayo ng Ilog Jordan. 2 Napakara-ming tao ang sumunod sa kanya, at nag-pagaling din siya roon ng mga maysakit.

3 At lumapit sa kanya ang ilang Pariseona hangad siyang subukan, at tinanongnila siya: “Pinahihintulutan bang dibor-siyuhin ng lalaki ang kanyang asawa saanumang dahilan?”

4 Sumagot si Jesus: “Hindi ba ninyo na-basa na sa simula’y ginawa sila ng May-kapal na lalaki at babae, 5 at sinabi rinnitong iiwanan ng lalaki ang kanyangama at ina, at pipisan sa kanyang asawa,at magiging iisang katawan ang dalawa?6 Kung gayo’y hindi na sila dalawa kundiiisang katawan lamang; kaya huwag pag-hiwalayin ng tao ang pinagbuklod ngDiyos.”

7 At sinabi nila: “Kung gayon, bakit ini-utos ni Moises na bigyan ang babae ngkasulatan ng diborsiyo bago siya pa-alisin?” 8 Sinabi naman niya sa kanila:“Alam ni Moises na matigas ang inyongpuso kaya pinayagan kayong dibor-siyuhin ang inyong mga asawa, ngunithindi ganito sa simula. 9 At sinasabi konaman sa inyo: kung may magpaalis sakanyang asawa, maliban kung dahil sa

sisingilin ko ang bawat isa ayon sa kanyang gawi.Hindi niya tayo sisingilin ayon sa sarili niyang mgakarapatan (kung ano ang utang natin sa kanya), kundipara sa maliliit na di kayang magbayad at inagawan ngkarapatan. At maniningil din siya para sa mga nagsisisisa kanilang mga pagkakamali pero hindi pinatawadang kapwa.

Nagtatapos sa talinhagang ito tungkol sa tungkulingmagpatawad ang Ikapat na Diskurso ng Ebanghelyo niMateo. Malayo pa rin ang Iglesya sa dapat na magingkabanalan nito. Ngunit hindi maikakaila ninuman na salahat ng panaho’y sa Iglesya ipinangaral ang awa ngDiyos at dito rin natutong magpatawad ang mga tao.

• 19.1 Tingnan ang paliwanag sa Marcos 10:2 atMateo 5:31.

Hindi pagkaalipin para sa Kristiyano ang ganap na

katapatan sapagkat dumating nga mismo si Jesus paraibigay sa atin ang espiritung nagbibigay-kakayahan saatin para matupad ang Batas.

Walang asawa si Jesus at ni hindi nagkaroon ngbabae sa buhay niya. Ngunit ipinahayag niya sa buongbuhay niya ang dapat na maging batas para sa mgamag-asawa: katapatan, pag-unawa, pag-ibig, pagsa-sakripisyo sa kapwa (Ef 5:22). Kung wala ang espiri-tung ito, magiging kadena para sa mag-asawa angmismong batas ng Diyos.

Mabuti pang huwag mag-asawa. Hindi humihinging paumanhin si Jesus para sa mabibigat na pananali-tang ito. Ipinapanukala lamang niya ang isang bagayna mas mahirap intindihin. At pinupuri niya ang mgapumipili sa buhay na walang-asawa dahil sa pagmama-hal sa Kaharian. Pero inaamin niyang espesyal nabokasyon at grasya ito.

MATEO 18 58

19

pagtataksil, at saka magpakasal sa iba,nakiapid na siya.”

10 Sinabi naman ng mga alagad: “Kungiyan ang itinatadhana para sa lalakingmay-asawa, walang pakinabang sa pag-aasawa.” 11 Sinabi ni Jesus sa kanila:“Hindi matatanggap ng lahat ang salitangito, kundi ng mga pinagkalooban lamangnito. 12 May ilang ipinanganak na hindimakapag-aasawa. May iba namang ipi-nakapon ng tao. At may iba ring tuma-likod sa pag-aasawa alang-alang sa kaha-rian ng Langit. Tanggapin ito ng puwe-deng tumanggap.”

Si Jesus at ang mga bata(Mc 10:13; Lc 18:15)

13 May nagdala kay Jesus ng mga batapara ipatong niya ang kanyang kamay sakanila at madasalan. Pinagalitan namanng mga alagad ang mga taong may dalasa kanila. 14 Kaya sinabi ni Jesus: “Paba-yaan ninyo sila. Huwag ninyong pigilanglumapit sa akin ang mga bata. Sa mgatulad nga nila ang kaharian ng Langit.”15 At pagkapatong ni Jesus ng kanyangkamay sa kanila, umalis na siya.

Ang mayamang binata(Mc 10:17; Lc 18:18; 12:33; 22:29)

• 16 Nang oras ding iyon, lumapit sakanya ang isang binata at nagtanong:“Guro, anong mabuti ang dapat konggawin para makamit ang buhay na wa-lang hanggan?” 17 Sumagot si Jesus:“Bakit tungkol sa mabuti ang tanong mo?Iisa lang ang Mabuti. Kung gusto mongpumasok sa buhay na walang hanggan,

sundin mo ang mga utos.” 18 At sinabinaman ng binata: “Anong mga utos?”Sumagot si Jesus: “Huwag papatay,huwag makiapid, huwag magnakaw,huwag manirang-puri ng kapwa, 19 iga-lang ang iyong ama at ina, at mahalin angiyong kapwa gaya ng pagmamahal mosa iyong sarili.”

20 At sinabi sa kanya ng binata: “Sinu-nod ko ang lahat ng ito, ano pa ang kulangko?” 21 At sinabi ni Jesus: “Kung gustomong maging ganap, umuwi ka’t ipagbiliang mga ari-arian mo at ibigay ang perasa mga dukha, at magkakaroon ka ngkayamanan sa Langit. At saka ka bumalikpara sumunod sa akin.”

22 Pagkarinig ng binata sa pahayag naito, umalis siyang malungkot sapagkatnapakayaman niya.

23 At sinabi ni Jesus sa kanyang mgaalagad: “Talagang sinasabi ko sa inyo:mahirap makapasok ang mayaman sakaharian ng Langit. 24 Oo, maniwala kayo,mas madali pa para sa kamelyo anglumusot sa butas ng karayom kaysapumasok ang isang mayaman sa kaha-rian ng Langit.”

25 Nang marinig ito ng mga alagad, na-mangha sila at sinabing “Kung gayon,sino ang maliligtas?” 26 Tinitigan sila niJesus at sumagot: “Imposible ito para satao; pero para sa Diyos, lahat ay posible.”

27 Nagsalita si Pedro at sinabi: “Iniwannamin ang lahat para sumunod sa iyo:ano naman ang para sa amin?”

28 Sumagot si Jesus: “Talagang sina-sabi ko sa inyong mga sumunod sa akin:sa Araw ng Pagbabago, pag upo ng Anak

• 16. Tingnan ang paliwanag sa Marcos 10:17.Iisa lang ang Mabuti. Lumapit kay Jesus ang lalaki

at sa Ama niya ito pinapupunta, tulad ng lagi niyangginagawa. Gusto sana niya tulad natin, na maintindi-han siya ni Jesus; ngunit ibig nitong maging ganap siyasa paglilingkod sa Ama.

Laging itinuturing ang pagtawag ni Jesus sa binatana huwaran ng pagtawag sa buhay relihiyoso at apos-toliko. Kung wala ang tunay na karukhaan at pagtanggi

sa lahat, hindi makakamtan ang espirituwal napagkakaisa sa Diyos na layunin ng relihiyoso.

Gayundin kailangan ang karukhaan sa gawangapostoliko. Habang kasama kayo ng mga may mariwa-sang pamumuhay, mabuti man ang pakikitungo sakanila, mahirap silang magbagong buhay, at hindinaman natin maaabot ang karaniwang tao. Kungkasama naman tayo ng mga karaniwang tao, mata-tagpuan nating kasama nila ang Kaharian at daratingpa sa atin ang mga gustong lumaya sa kanilang mgakayamanan.

59 MATEO 19

ng Tao sa kanyang trono nang buongluwalhati, uupo rin kayo sa labindalawangtrono para maghari sa labindalawangtribu ng Israel. 29 At ang mag-iwan ng mgatahanan, mga kapatid, ama at ina, mgaanak o mga bukid alang-alang sa ngalanko, tatanggap siya ng sandaang beses atmakakamit ang buhay na walanghanggan. 30 May mga una ngayon namahuhuli at may mga huli naman namauuna.

Mga manggagawa sa ubasan• 1 Tungkol sa nangyayari sa kaha-rian ng Langit ang kuwentong ito.

Maagang lumabas ang isang may-ari paraumupa ng mga manggagawa sa ubasan.2 Nakipagkasundo siya na tatanggap angmga manggagawa ng isang baryang pilakisang araw, at pinapunta na niya sila saubasan.

3 Lumabas din siya nang mag-iika-siyam ng umaga at nakita niya ang ibangmga nakatayo sa plasa na walang gina-gawa. 4 Kaya sinabi niya sa kanila: ‘Pu-munta rin kayo sa aking ubasan at bibig-yan ko kayo ng nararapat.’ At pumuntasila.

5 Muli siyang lumabas kinatanghalian atnang mag-iikatlo ng hapon at gayundinang ginawa niya. 6 Lumabas din siya sahuling oras ng paggawa at nakita niya angiba pang nakatayo lamang. Kaya sinabiniya sa kanila: ‘Bakit kayo nakatayo langat maghapong walang ginagawa?’7 Sumagot sila: ‘Dahil walang umupa saamin.’ Sinabi niya: ‘Pumunta kayo atmagtrabaho sa aking ubasan.’

8 Paglubog ng araw, sinabi ng may-aring ubasan sa kanyang tagapamahala:‘Tawagin ang mga manggagawa at baya-ran sila, mula sa huli hanggang sa una.’9 Kaya lumapit ang mga dumating sa hu-ling oras at binigyan sila ng tig-isangdenaryo (isang baryang pilak). 10 Nanglumapit naman ang mga nauna, akalanila’y tatanggap sila ng higit pa. Ngunittumanggap din sila ng tig-isang denaryo.11Kaya pagkatanggap nila nito, nagsimulasilang magreklamo sa may-ari.

12 Ang sabi nila: ‘Isang oras lamang angtrabaho ng mga huling ito, at ipinapantaymo sila ngayon sa amin na maghapongnagtrabaho sa init ng araw.’ 13Kaya sina-got ng may-ari ang isa sa kanila: ‘Kaibi-gan, hindi ko kinukuha ang sa iyo. Di ba’t

MGA AMO

• 20.1 Marami ang nabibigla sa talinhagang ito.Para bang di-makatarungan sa kanila ang pagbibigayng pare-parehong pabuya sa lahat, nang walang pag-sasaalang-alang sa trabaho at sakripisyo ng bawat isa.Bunga ito ng mali nilang pagkaintindi sa kahulugan ngtalinhagang ito. Gumagawa ng paghahambing siJesus, hindi ng iba’t ibang trabahador kundi ng iba’tibang grupo ng mga trabahador. Isang bayan o hanaysa lipunan ang kinakatawan ng bawat grupo. Atsamantalang matagal nang tinanggap ng ilan sa kanilaang Salita ng Diyos, ang iba nama’y kararating palamang sa pananampalataya.

Sa kabuuan ng kasaysayan, tinatawag ng Diyos angiba’t ibang bayan para pumunta at magtrabaho sakanyang ubasan. Bilang panimula, tinawag niya siAbraham at ipinagkatiwala sa kanya at sa kanyangmga inapo ang gawa niya sa mundo. Ngunit hindi itonangangahulugang ang lahi na ni Abraham ang may-ari ng Kaharian ng Diyos. Sa Diyos ang ubasan at mgatrabahador niya sila.

At sa panahon naman ni Moises, marami at iba’tibang klase ng tao ang lumabas mula sa Ehipto kasamaang mga inapo ni Abraham. At sila ang bumuo sa

bayang Israel (na tinatawag din nating bayang Judio).Matibay ang kanilang paniwala na sila ang bayan ngDiyos at lagi nilang ipinaglalaban ang kanilangkarapatan: dapat silang tratuhin nang mas mabuti ngDiyos kaysa iba pang mga bayan. Kailangang gawin ngDiyos ang lahat para mapasailalim sa kanila ang lahatng bansa sa lupa. Ngunit sa katunaya’y hindi naman sakanila lamang ipinagkatiwala ang ubasan.

Sa pagdating ni Kristo, inihatid ang Ebanghelyo saiba pang mga bansang pagano pa hanggang sa pana-hong iyon. Pumasok sila sa Iglesya at binigyang-anyoang Kristiyanismo. Inisip din nilang kanila ang Kaha-rian ng Diyos at ang Iglesya. Mahirap para sa mgaKastilang sumakop sa Pilipinas noon ang unawain attanggapin na sa Iglesya’y pareho lamang ang kanilangmga karapatan at ng mga “Indiong” babago pa lamangsumasampalataya.

Marami pa ring angkan hanggang sa panahong itoang nagpapalagay na likas na karapatan nila angpagiging Katoliko. May mga grupo rin sa lipunan,karaniwa’y ang mayayaman at makapangyarihan, angnagtataka kapag binabatikos ng Iglesya ang kanilangmga pribilehiyo at di inirereserba para sa kanila angmga unang upuan sa simbahan. Inirereklamo nilang

MATEO 19 60

20

nagkasundo tayo sa isang denaryo isangaraw? 14 Kaya tanggapin mo ang sa iyo atumalis ka na. Gusto ko ring bigyan angnahuli gaya ng ibinigay ko sa iyo. 15 Walaba akong karapatang gawin ang gusto kosa pera ko? Bakit ka naiinggit dahilmaawain ako?’

16 Kaya mauuna nga ang huli, at mahu-huli ang una.”Ikatlong pagpapahayag ng paghihirap(Mc 10:32; Lc 18:31)

17 Nang umakyat si Jesus sa Jerusa-lem, isinama niya ang Labindalawa, athabang nasa daan ay sinabi niya sakanila: 18 “Papunta na tayo sa Jerusalem.Doon ibibigay ang Anak ng Tao sa mgapunong-pari at mga guro ng Batas namaghahatol sa kanya ng kamatayan.19 Kaya ibibigay nila siya sa mga paganopara pagtawanan, hagupitin at ipako sakrus. Ngunit babangon siya sa ikatlongaraw.”Hiningi ng ina nina Jaime at Juan angmga pangunahing lugar(Mc 10:35)

• 20 Lumapit noon kay Jesus ang inanina Jaime at Juan kasama ng dalawaniyang anak, at lumuhod sa harap niyapara makiusap. 21 Tinanong siya ni Jesus:“Ano ang ibig mo?” At sumagot siya:“Narito ang dalawa kong anak. Iutosmong maupo ang isa sa iyong kanan atang isa naman sa iyong kaliwa sa iyongKaharian.”

22 Sinabi ni Jesus sa magkapatid:“Hindi ninyo nalalaman ang inyong hini-hingi. Maiinom ba ninyo ang kalis naiinumin ko?” Sumagot sila: “Kaya namin.”23 Sumagot si Jesus: “Totoong iinom din

kayo sa aking kalis, ngunit wala sa akinang pagpapaupo sa aking kanan o kaliwa.Para sa mga hinirang ng Ama ang mgalugar na iyon.”

24 Nang marinig ito ng sampu, nagalitsila sa magkapatid. 25 Kaya tinawag sila niJesus at sinabi: “Alam ninyo na sinusupilng mga naghahari ang kanilang mgabansa at inaapi ng mga nasa kapang-yarihan. 26 Hindi naman ganito sa inyo:ang may gustong maging dakila, siya angmaging lingkod ninyo; 27 ang may gus-tong mauna sa inyo, siya ang magingalipin ninyo. 28 Gayundin naman, duma-ting ang Anak ng Tao hindi para pagling-kuran kundi para maglingkod at ibigayang kanyang buhay bilang pantubos samarami.”

29 Nang paalis na sila sa Jerico, mara-ming tao ang sumunod sa kanila. 30 Atmay dalawa namang bulag na lalaki nanakaupo sa tabing-daan. Nang marinignilang si Jesus ang nagdaraan, sumigawsila: “Anak ni David, maawa ka sa amin!”31 Pinagsabihan silang tumahimik ng mgatao ngunit lalo lamang nilang nilakasanang kanilang sigaw: “Panginoon, Anak niDavid, maawa ka sa amin!” 32 Humintonaman si Jesus at tinawag niya sila. Itina-nong niya: “Ano ang gusto ninyong gawinko?” 33 Sinabi nila: “Panginoon, mabuksannawa ang aming mga mata.”

34 Naawa si Jesus sa kanila at hinipoang kanilang mga mata. Agad silangnakakita at nagsimula silang sumunodkay Jesus.Pumasok si Jesus sa Jerusalem(Mc 11:1; Jn 12:12; Lc 19:12)

• 1 Malapit na sila sa Jerusalem,at pagdating nila sa Betfage, sa

kapangyarihan sila sa pamayanan, gayundin ang mgapari sa pagtanggi nila sa partisipasyon ng mga layko.

• 20. Tingnan ang paliwanag sa Marcos 10:35.Paghambingin ang Mateo 20:23 at Marcos 10:40.

• 21.1 Tingnan ang paliwanag sa Marcos 11.Pinagsasabay nina Mateo, Marcos at Lucas ang pag-pasok ni Jesus sa Jerusalem at ang pangyayari tungkol

nagtataksil ang Iglesya dahil matagal na nilang pina-niniwalaang sila ang may-ari sa Iglesya.

Sinasabi ni Jesus sa talinhagang ito na kailangan dinnamang papasukin ng mga nasa Iglesya na ang iba,nang pantay-pantay (tig-iisang denaryo ang tinanggapng lahat). Ang karangalang magtrabahong kasama niKristo ang kanilang ikatuwa! Nagkakamali ang mganagtatayo ng kapilya kung inaakala nilang may

61 MATEO 21

21

Bundok ng mga Olibo, inutusan ni Jesusang dalawang alagad: 2 “Pumunta kayo sakabilang ibayo at may makikita kayoroong isang inahing asno na nakatalingkasama ang isang bisiro. Kalagan sila atdalhin sa akin. 3 Kung may magtatanongsa inyo, sabihin ninyong: Kailangan silang Panginoon pero ibabalik din sila ka-agad.”

4 Kaya natupad ang sinabi ng Propeta:5 “Sabihin sa Dalagang Sion: Parating nasa iyo ang iyong hari, simple, nakasakaysa asno, sa isang hayop na pantrabaho.”

6 Umalis ang mga alagad at ginawa anginiutos ni Jesus. 7 Dinala nila ang asno atang bisiro, at isinapin dito ang kanilangmga balabal para upuan ni Jesus.

8 Marami naman ang naglatag ng ka-nilang mga balabal sa daan; pumutolnaman ng mga sanga mula sa mga punoang iba at inilagay rin ang mga ito sadaan. 9 Sumisigaw ang mga taong na-ngunguna at sumusunod sa kanya. Sinabinila: “Hosanna sa Anak ni David!Mapalad ang dumarating sa Ngalan ngPanginoon! Hosanna, luwalhati saKaitaasan!”

10 Pagpasok ni Jesus sa Jerusalem,

nagulo ang buong lunsod, at nagtanungansila: “Sino ito?” 11At sumagot naman angmga tao: “Ito ang propetang si Jesus nataga-Nazaret ng Galilea.”

Pinalayas ni Jesus ang mga negosyante(Mc 11:11; Lc 13:35; Jn 2:14)

• 12 Pumasok sa Templo si Jesus at pi-nalayas ang mga taong nagtitinda atbumibili sa patyo ng Templo. Itinaob niyaang mga mesa ng mga nagpapalit ng peraat ang mga upuan ng mga nagtitinda ngmga kalapati. 13 At sinabi niya sa kanila:“Nasusulat na ‘Tatawaging bahay-dala-nginan ang aking bahay.’ Ngunit gina-gawa ninyo itong kuta ng mga magna-nakaw.”

14 Lumapit din sa kanya sa Templo angmga bulag at mga pilay, at pinagaling silani Jesus.

15 Nakita naman ng mga pinuno ngmga pari at mga guro ng Batas angkataka-takang mga bagay na ginawa niJesus at ang mga batang sumisigaw saTemplo: “Hosanna sa Anak ni David!”Kaya nagalit sila 16 at sinabi kay Jesus:“Naririnig mo ba ang sinasabi nila?”Sinagot sila ni Jesus: “Oo. Hindi ba ninyo

mga ebanghelyo ang pagpasok na ito ni Jesus saJerusalem sa dahilang isang paglalakbay lamang niJesus pa-Jerusalem ang isinasalaysay nila.

Dumating sila sa Betfage. Ang maliit na nayon ngBetfage ang daan papasok sa distrito ng Jerusalem pa-silangan. Ayon sa Batas, sa Jerusalem dapat ipag-diwang ang Paskuwa, pero hindi naman magkasya sasiyudad ang mahigit sa sandaa’t limampung libongdumarayo para sa piyesta. Kaya kailangang palawakinang legal na hangganan ng Jerusalem para isama angilang maliliit na nayon gaya ng Betfage. Nang pana-hong iyon, sa Betfage nanunuluyan si Jesus (21:17).

Nakatagpo ka ng mga papuri. Sa Diyos sinasabiang mga salitang ito ng Salmo 8. Ngunit para sakanyang sarili ito ginagamit ni Jesus, tulad ng ginawaniya sa iba pang mga teksto ng Kasulatan.

• 12. Tingnan ang paliwanag sa Mc 11:15.Nilinis ni Jesus ang Templo sa katuparan ng

propesiya ni Zacarias (14:12). Ipinagpauna rin niMalakias (kab. 3) ang pangyayaring ito: Darating angPanginoon para linisin ang kanyang bayan at angkanyang Templo. Dumarating si Jesus bilang propetapara hinging igalang ang Diyos. At bilang Diyos,pinapasinayaan niya ang bagong panahon ng re-

sa mga nagtitinda sa Templo. Ngunit sa simula namanng misyon ni Jesus inilalagay ni Juan ang pangyayaringito. Mahirap matiyak kung sino ang tama. Ginugrupong bawat ebanghelista ang mga pangyayari ayon sasarili niyang plano at hindi laging ayon sa pagka-kasunud-sunod ng mga pangyayari.

At saka maraming detalye sa matagumpay napagpasok na ito ni Jesus ang mas nagpapaalaala saatin ng Piyesta ng Mga Tolda (na ipinagdiriwang sabuwan ng Septyembre) kaysa mga araw bago mag-Paskuwa:

– ang kagalakan ng bayan na bagay sa naturangpiyesta na pinakapopular sa lahat,

– ang mga sanga at mga palaspas, gaya sa prusisyonsa nasabing piyesta papunta sa bukal ng Silo habangkinakanta ang Salmo 118: “Pinagpala ang dumaratingsa Ngalan ng Panginoon!” at sumisigaw ng “Hosan-na!” (ibig sabihi’y “Iligtas kami!”).

– ang pagbanggit sa Bundok ng mga Olibo kungsaan itinatayo ang mga silungang yari sa mga sanga atmga dahon para sa piyesta.

Tingnan tungkol dito ang Zacarias 14 na tumu-tukoy sa piyestang ito (14:16) at nagpapauna sapaglilinis sa Templo.

Malamang na sa bisperas ng Paskuwa inilagay ng

MATEO 21 62

ito nabasa: ‘Sa bibig ng mga musmos atsanggol, inilagay mo ang ganap napagpuri’?”

17 At pagtalikod sa kanila, lumabas siyasa lunsod at pumunta sa Betania paradoon magpalipas ng gabi.Isinumpa ni Jesus ang puno ng igos(Mc 11:12; Lc 13:6)

• 18 Kinaumagahan, nagbalik siya salunsod, at nagutom siya. 19 Nang mapan-sin niya ang isang puno ng igos sa maydaan, nilapitan niya iyon at wala siyangnakita kundi mga dahon. Kaya isinumpaniya ang puno: “Huwag ka nang ma-munga kailanman!” At agad na natuyoang puno.

20 Nang makita ito ng mga alagad,namangha sila at kanilang sinabi: “Paanonangyari na agad na natuyo ang puno ngigos!” 21 Sumagot si Jesus: “Talagangsinasabi ko sa inyo: kung may pananaligkayo at walang alinlangan, hindi lamangang ginawa ko sa puno ng igos angmagagawa ninyo kundi masasabi rinninyo sa bundok: ‘Tumayo ka at itaponmo ang iyong sarili sa dagat!’ atmangyayari ito. 22 At anuman ang hinginninyo sa panalangin nang may pananaligay tatanggapin ninyo.Ang sagot ni Jesus sa mga nasakapangyarihan(Mc 11:27; Lc 20:1)

23 Pagpasok ni Jesus sa Templo, luma-pit sa kanya ang mga punong-pari, mga

guro ng Batas at mga Matatanda ng mgaJudio, at nagtanong: “Ano ang karapatanmong gawin ang mga ito? Sino angnagtalaga sa iyo?”

24 Sinagot sila ni Jesus: “Tatanungin korin kayo ng isang tanong. At kung maysagot kayo, sasagutin ko kayo kung sinoang nagtalaga sa akin para sa mga ito.25 Saan galing ang pagbibinyag ni Juan,sa Diyos ba o sa tao?”

At nag-isip-isip sila: “Kung isasagotnating galing sa Diyos, sasabihin niya:‘Bakit di kayo naniwala sa kanya?’ 26 Atkung sasabihin naman nating ‘Galinglamang sa tao ang pagbibinyag ni Juan,’dapat tayong matakot sa bayan sapagkatakala nila’y tunay na propeta si Juan.”27 Kaya sinabi nila kay Jesus: “Hindinamin alam.”

At sinabi sa kanila ni Jesus: “Hindi korin sasabihin sa inyo kung sino ang nagta-laga sa akin na gumawa ng mga ito.”Ang talinhaga ng dalawang anak

• 28 Nagpatuloy si Jesus: “Ano sa pala-gay ninyo? May dalawang anak ang isangtao. Lumapit siya sa isa at sinabi: ‘Anak,pumunta ka ngayon at magtrabaho saaking ubasan.’ 29 Sumagot ang anak: ‘Ayo-ko.’ Ngunit pagkatapos ay nagbagong-isipsiya at pumunta. 30 Pinuntahan din ng amaang pangalawang anak at gayundin angsinabi. Sumagot naman ang anak: ‘Opo.’Pero hindi siya pumunta.”

31 At itinanong ni Jesus: “Sino sa dala-wang anak ang tumupad sa gusto ng

lihiyon sa espiritu at katotohanan. Ganito rin angpagkaunawa ni Juan (2:21) sa pangyayaring ito, naang bagong Templong si Kristo ang kanyang tinu-tukoy.

• 18. Tinutulungan tayo ng pangyayaring ito namaintindihan ang kakaibang ikinilos ni Kristo sapaghahanap ng mga igos nang wala sa panahon atpagkatapos ay isinumpa ang puno na para bangkasalanan niya ito. May dahilan kaya ganito angiginawi ni Jesus: para tawagin ang pansin ng mgaapostol sa pamamagitan ng paraan ng pagtuturo ngmga propeta. Ang punong-igos ay larawan ng bayangJudio na hindi namunga ayon sa inaasahan ng Diyos.

• 28. Tinutukoy ng talinhagang ito ang pagtangging mga punong pari na kilalanin bilang sugo ng Diyossi Juan Bautista.

Maraming makasalanan ang nagbalik-loob dahil samga salita ni Juan at inamin nila ang kanilang mgakasalanan. Bukas ang mga taong ito para tanggapinang mensahe ni Jesus na nagbubukas sa Kaharian ngDiyos o bagong pamumuhay para sa kanila sa pag-papakita sa tunay na mukha ng Diyos Ama. Kayanauuna pa sila sa mga pari na nananatiling walangpakialam sa panawagan ni Juan dahil wala silangnadaramang pagnanais o pangangailangang mag-bago.

Ganito rin ang nararanasan ng bawat parokyang

63 MATEO 21

Patayin natin siya at mapapasaatin angkanyang mana.’ 39 Kaya sinunggaban nilasiya, at pinalayas sa ubasan at pinatay.

40 Ngayon, pagdating ng may-ari ngubasan, ano ang gagawin niya sa mgamagsasaka?” 41 Sinabi nila sa kanya:“Hindi niya kaaawaan ang masasamangtaong iyon; pupuksain niya ang mga iyonat pauupahan ang ubasan sa ibangmagsasakang magbibigay ng kanyangkaparte sa anihan.”

42 At sumagot si Jesus: “Hindi ba ninyonabasa sa Kasulatan? ‘Naging panulu-kang bato ang tinanggihan ng mga taga-pagtayo. Gawa ito ng Panginoon; at ka-hanga-hanga ang ating nakita.’ 43 Kayasinasabi ko sa inyo: aagawin sa inyo angkaharian ng Diyos at ibibigay sa isangbayang makapagpapalago nito.

44 (Magkakabali-bali ang mahuhulog sabatong ito at magkakadurug-durog angmahuhulugan nito.)”

45 Nang marinig ng mga punong-pari atmga Pariseo ang mga talinhagang ito,naunawaan nila na sila ang pinatu-tungkulan ni Jesus. 46 Huhulihin na sananila siya ngunit natakot sila sa mga tao nakumikilala sa kanya bilang propeta.Ang handaan sa kasalan(Lc 14:15)

• 1 Muling nagsalita si Jesus sapamamagitan ng mga talinhaga:

2 “Tungkol sa nangyayari sa kaharianng Langit ang kuwentong ito: May isangharing naghanda sa kasal ng kanyanganak na lalaki. 3 Ipinatawag niya sa mga

ama?” Sumagot sila: “Ang una.” At sinabini Jesus: “Talagang sinasabi ko sa inyo:mas nauuna sa inyo patungo sa kaharianng Langit ang mga publikano at mgababaeng bayaran. 32 Dumating nga siJuan para ipakita sa inyo ang daan ngkabutihan pero hindi kayo naniwala sakanya, samantalang naniwala naman angmga publikano at mga babaeng bayaran.Nakita ninyo ito at hindi kayo nagsisi onaniwala sa kanya.Ang talinhaga ng mga magsasakangkasamá(Mc 12:1; Lc 20)

33 Makinig kayo sa isa pang halimbawa:May isang may-ari ng bahay na nagtanimng ubasan; binakuran ang paligid nito,humukay para sa pisaan ng ubas, atnagtayo ng toreng bantayan. Pinaupahanniya ang ubasan sa mga magsasaka atnaglakbay sa malayo. 34 Nang malapit naang panahon ng anihan, pinapunta ngmay-ari ang kanyang mga katulong samga magsasaka para kubrahin ang kan-yang bahagi sa ani. 35 Ngunit sinunggabanng mga magsasaka ang kanyang mgakatulong, binugbog ang isa, pinatay angiba at binato ang ilan.

36 Nagpadala uli ang may-ari ng ma-rami pang katulong pero ganoon din angginawa ng mga magsasaka sa kanila.

37 Sa bandang huli, ipinadala na rin niyaang kanyang anak sa pag-aakalang‘Igagalang nila ang aking anak.’ 38 Ngunitnang makita ng mga magsasaka anganak, inisip nilang ‘Ito ang tagapagmana.

nagsasagawa ng pagmimisyon: maraming Kristiyanosa pangalan lamang at walang komitment ang ayawmagtrabahong kasama ng mga misyonero at ayawding tanggapin ang mga ito sa paniniwalang hindi nilakailangang magbalik-loob.

ANG BANGKETE

• 22.1 May dalawang bahagi ang talinhagang ito.Sa unang bahagi, iniimbita tayo ng Diyos sa isang

bangkete kung saan may lugar para sa lahat. Patuloyniyang isinusugo ang mga propeta sa kabuuan ngkasaysayan para ipangaral ang katarungan, ang awa

ng Diyos at ang pagtitiwala sa kanya. Ngunit binale-wala naman ng bayang Judio ang tawag ng Diyos sapamamagitan ng mga propetang iyon, at mas babale-walain nila si Jesus. Hindi mabibigo nang dahil lamangdito ang plano ng Diyos. Sa halip ay isusugo niya angkanyang mga apostol para ipangaral ang Ebanghelyosa mga bansang hindi pa nakaaalam dito (pumunta sadulo ng lunsod) upang makapasok din sa Iglesya angmga di-Judio. Ngunit ilang Judio naman, ang ka-kaunti na pinili sa maraming tinawag, ang magigingmga unang miyembro ng Iglesya.

Ipinagdiwang ng hari ang kasal ng kanyang anak– ito si Kristo na marapat tawaging nobyong ikakasal

MATEO 21 64

22

katulong ang mga imbitado sa kasalanngunit ayaw nilang dumalo.

4 Muli niyang pinapunta ang iba pangmga katulong para sabihin sa mga inan-yayahan sa kasalan: ‘Naghanda ako ngpagkain, nagpatay ng mga toro at mgapinatabang hayop; handa na ang lahatkaya pumarito na kayo sa kasalan.’5 Ngunit hindi nila pinansin ang paanyaya,sa halip ay may pumunta sa kanyangtaniman, at sa kanyang negosyo namanang isa pa. 6 Sinunggaban naman ng ibapa ang mga katulong ng hari, nilibak atpinatay.

7 Lubhang nagalit ang hari kayat ipina-dala niya ang kanyang hukbo parapuksain ang mga mamamatay-tao atsunugin ang lunsod. 8 At sinabi niya sakanyang mga katulong: ‘Handa na angkasalan ngunit hindi karapat-dapat angmga inanyayahan. 9 Pumunta kayo nga-yon sa dulo ng lunsod at anyayahan sakasalan ang bawat makita ninyo.’

10 Kaya agad na lumabas sa mga daanang mga katulong at tinipon ang lahat ngmakita, masama at mabuti, at napunoang kasalan ng mga nasa hapag.

11 Pagkatapos ay dumating ang haripara tingnan kung sino ang mga nasahapag at napansin niya ang isang lalakinghindi nakadamit-pampiyesta. 12 Kayasinabi niya sa kanya: ‘Kaibigan, paano kanakapasok nang walang damit pangka-sal?’ Ngunit hindi umimik ang tao. 13 Kayasinabi ng hari sa kanyang mga katulong:‘Igapos ang kanyang mga kamay at paa,at itapon sa dilim, kung saan may iyakanat pagngangalit ng mga ngipin.’

• 14 Marami ngang talaga ang tinawagpero kaunti ang pinili.”

Pagbabayad ng buwis sa Cesar(Mc 12:13; Lc 20:20)

15 Umurong ang mga Pariseo at nagpu-long kung paano nila huhulihin si Jesus sa

sa sangkatauhan (Mc 2:19) dahil naging kaisang-katawan siya nito. Sa kabuuan ng kasaysayan, tini-tipon ni Kristong Muling Nabuhay ang may kama-tayan at watak-watak na mga tao. Babaguhin sila ngEspiritu ng Diyos at ibabangon mula sa kamatayanupang makadulog sila sa hapag ng mga buhay, ayonsa talinhaga.

Ang Eukaristiya lamang ang mesa ni Kristo nakaraniwang alam ng mga Kristiyano. Ngunit sa pa-kikibahagi natin dito, hindi natin dapat kalimutan angnabanggit sa una. Kailangang ipaalaala sa atin ngpagtatagpo natin sa misa na tinatawag tayo ng Diyosna maghanda sa ating pang-araw-araw na buhay parasa bangketeng inilalaan niya sa sangkatauhan. Tung-kulin natin ang pagbuklurin at pagkasunduin ang lahatng tao.

Paano kung hindi tayo sumagot? Unti-unti ngayongbabawiin ang buhay ng Banal na Iglesyang pansanlibu-tan sa ating mga pagtitipon ng mga Kristiyanongnabubuhay nang maginhawa. At iba naman ang tata-waging maging katiwala sa Gawa ng Diyos: kum-bidahin sa kasalan.

Ito naman ang inilalahad ng ikalawang bahagi: Ikawna Kristiyano na nasa Iglesya na, bagong trahe ba angsuot mo? Ibig sabihi’y pamumuhay sa katarungan,pagiging tapat at mapagkakatiwalaan.

Huwag nating isiping kung sinong pobre lamangang nabiglang bisita na hindi nakadamit-pampiyesta.Sapagkat nang panahong iyo’y kaugalian nang bigyanang mga kumbidado ng mga damit na isusuot nila sa

piyesta. Tumanggap ang isang ito pero hindi niya iyonisinuot: kaya wala siyang maisagot.

• 14. Marami ang tinawag (b. 14). Marami angnaliligalig pagkabasa sa pangungusap na ito: nanga-ngahulugan ba ito na kakaunti lamang ang maliligtas.

Kung iuugnay natin ang pangungusap na ito saunang bahagi ng talinhaga, nangangahulugan ito nakakaunti lamang ang makapupunta sa bangkete mulasa mga unang kinumbida. Ang mga Judio ang mgakumbidadong ito at kakaunti nga lamang sa kanila angpumasok sa Iglesya ni Jesus.

Kung iintindihin naman natin ito ayon sa ikalawangbahagi ng talinhaga, mangangahulugan ito na kaka-unti lamang sa mga pumapasok sa Iglesya ang maykinakailangang kalagayan ng kalooban. Kayat hahatu-lan ang karamihan sa kanila sa panahon ng Paghu-hukom. Ngunit sinasalungat naman nito ang na-banggit na sa talinhaga dahil iisa lamang sa mgadumalo ang pinalayas.

Mas magandang huwag masyadong iugnay sa talin-haga ng bangkete ang pananalitang ito, dahil nababasarin natin ito sa iba pang mga lugar sa Ebanghelyo.Ipinapayo sa atin ni Jesus dito (tulad sa 7:13) na kaka-unti lamang ang nakakadiskubre sa tunay na kalayaanat bagong buhay sa pamamagitan ng Ebanghelyo, atlalo nang kakaunti ang pumapasok at namamalagi rito.Kung gayo’y ligtas na ba sila? Oo at hindi – sapagkatpara kay Jesus, hindi pagtakas mula sa parusa ngimpiyerno ang ibig sabihin ng kaligtasan kundi pag-sapit sa kaganapan.

65 MATEO 22

sarili niyang mga salita. 16 Kaya ipinadalanila ang kanilang mga alagad kasama ngmga kampi kay Herodes.

Sinabi nila kay Jesus: “Guro, nalala-man namin na tapat kang tao at tunay nanagtuturo ng daan ng Diyos; hindi kanapadadala sa iba at nagsasalita hindiayon sa kalagayan ng tao. 17 Kaya anoang palagay mo: ayon ba sa Batas namagbayad ng buwis sa Cesar? Dapat batayong magbayad sa kanya o hindi?”

18 Alam naman ni Jesus ang masamanilang pakay, at sinabi niya sa kanila:“Mga mapagkunwari! Bakit ninyo akosinusubukan? 19 Ipakita ninyo sa akin angperang pambuwis.”

Ipinakita nila ang isang denaryo, 20 atsinabi sa kanila ni Jesus: “Sino ang naka-larawan dito, na narito rin ang kanyangpangalan?” 21 Sumagot sila: “Ang Cesar.”At sinabi niya sa kanila: “Kung gayon,ibigay sa Cesar ang para sa Cesar, at saDiyos ang para sa Diyos.”

22 Lubha silang namangha sa kanyangsagot, kaya iniwan nila siya at lumayo.

Ang pagkabuhay ng mga patay(Mc 12:18; Lc 20:27)

23 Nang araw ring iyon, lumapit kayJesus ang mga Sadduseo. Sinasabi ngmga ito na walang pagkabuhay na muli,kaya nagtanong sila: 24 “Guro, sabi niMoises, kung may namatay na walanganak, kailangang kunin ng kanyangkapatid ang kanyang asawa upang mag-pasibol ng supling sa kanyang kapatid.25 Ngayon, may pitong magkakapatid nalalaki sa piling namin. Nag-asawa angpanganay at namatay; wala siyang anakkaya iniwan niya ang asawa sa kanyangkapatid. 26 Ganito rin ang nangyari sapangalawa at sa pangatlo hanggang pam-pito. 27 Pagkatapos ay namatay rin angbabae. 28 Ngayon, sa pagkabuhay ng mgapatay, kanino sa pito siya magigingasawa, sapagkat inangkin siya ng lahat?”

29 Sumagot si Jesus: “Nagkakamali

kayo dahil hindi ninyo nauunawaan angKasulatan pati ang kapangyarihan ngDiyos. 30 Sa muling pagkabuhay nga,hindi na mag-aasawa ang lalaki o babaekundi para na silang mga anghel saLangit. 31 At tungkol naman sa mulingpagkabuhay, hindi ba ninyo inunawa angsinabi sa inyo ng Diyos: 32 ‘Ako ang Diyosni Abraham, ang Diyos ni Isaac at angDiyos ni Jacob’? Hindi siya Diyos ng mgapatay kundi ng mga buhay.”

33 Kaya namangha ang mga nakarinigsa kanya sa kanyang pagtuturo.

34 Narinig ng mga Pariseo na napata-himik ni Jesus ang mga Sadduseo, atsumang-ayon sila sa kanya. 35 Kaya sinu-bukan siya ng isa sa kanila na isang gurong Batas sa tanong na ito: 36 “Guro, anoang pinakamahalagang utos ng Batas?”

37 Sumagot si Jesus: “Mahalin mo angPanginoon mong Diyos nang buo mongpuso, nang buo mong kaluluwa at nangbuo mong pag-iisip. 38 Ito ang una at pina-kamahalagang utos. 39 Ngunit may ika-lawa pa na tulad nito: Mahalin mo angiyong kapwa gaya ng iyong sarili. 40 Sadalawang utos na ito nabubuod angbuong Batas at Mga Propeta.”

Ang Mesiyas, Anak ni David(Mc 12:35; Lc 20:41)

41 Nang nakapaligid pa sa kanya angmga Pariseo, 42 tinanong sila ni Jesus:“Ano ang palagay ninyo tungkol sa Me-siyas? Kanino siyang anak?” Sumagotsila: “Kay David.”

43 Nagtanong si Jesus: “Ngunit bakittinawag ni David na Panginoon angMesiyas nang kasihan siya ng espiritu?Nasusulat nga: 44 ‘Ang sabi ng Panginoonsa aking Panginoon: Umupo sa akingkanan hanggang sa ilagay ko ang iyongmga kaaway sa ilalim ng iyong mgapaa.’ 45 Kung tinatawag siya ni David naPanginoon, puwede bang anak siya niDavid?”

46 Walang makasagot sa kanya, at mula

MATEO 22 66

sa araw na iyon, wala nang nangahasmagtanong sa kanya.

Huwag tularan ang mga guro ng Batas(Lc 20:45; Mc 12:38)

• 1 At sinabi ni Jesus sa mga taoat sa kanyang mga alagad:

• 2 “Ang mga guro ng Batas at mgaPariseo ang umupo sa puwesto ni Moises.3 Pakinggan at gawin ang lahat nilangsinasabi pero huwag silang pamarisan,sapagkat nagsasalita sila pero hindinaman ginagawa. 4 Naghahanda sila ngmabibigat na pasanin at ipinapatong samga balikat ng mga tao. Ngunit hindi nilaikinikilos ni isang daliri para galawin angmga iyon. 5 Pakitang-tao lamang anglahat nilang ginagawa; dahil dito, mala-

lapad na laso ng Kasulatan ang gusto nilapara sa kanilang noo, at mahahabangpalawit sa kanilang balabal. 6 Gusto nilangmabigyan ng pangunahing lugar o upuansa mga piging at sa sinagoga. 7 Ikina-tutuwa rin nilang mabati sa mga liwasanat matawag na guro ng mga tao.

8 Huwag kayong patawag na guro sa-pagkat iisa lamang ang Guro ninyo atmagkakapatid kayong lahat. 9 Huwag dinninyong tawaging ama ang sinuman samundo sapagkat iisa lamang ang inyongAma, siya na nasa Langit. 10 Huwag dinkayong patawag na gabay sapagkat iisalamang ang inyong Patnubay, si Kristo.11 Maging alipin ninyo ang pinakadakila sainyo. 12 Sapagkat ibababa ang nagpapa-kataas at itataas ang nagpapakababa.

• 23.1 Nagsisimula rito ang Ikalimang Diskurso ngEbanghelyo ni Mateo.

Ilang araw na lamang bago lisanin ni Jesus angdaigdig na ito. Tinitingnan niya ang magiging takbo ngkanyang Iglesya sa kasaysayan. Dalawang pangyayam ang inilalahad niya sa atin:

Hindi magtatagal ang una: matinding oposisyonmula sa mga nasa kapangyarihan sa bayang Judio lalona sa mga Pariseo ang makakaharap ng bagong silangna Iglesya. Kaya kailangan niyang tahakin ang sariliniyang daan, hiwalay sa patutunguhan ng pamaya-nang Judio. Ito ang buod ng kabanata 23.

Sa wakas naman ng kasaysayan magaganap angikalawang pangyayari: ang Paghuhukom ng Diyos.Nalalahad ito sa kabanata 25.

Kapwa naman tinatalakay sa kabanata 24 ang dala-wang pangyayari. Tingnan sa Marcos 13 angpaliwanag tungkol dito.

MGA AWTORIDAD SA RELIHIYON

• 2. Hindi sa tribu ng Levi galing si Jesus, nakinabibilangan ng mga pari at mga namamahala samga gawang panrelihiyon. Hindi rin siya kasapi saanumang samahang relihiyoso gaya ng mga Pariseo.Kabilang lamang siya sa mga karaniwang tao,tinitingnan ang asal ng mga pinuno at ng mga maypinag-aralan.

Binabatikos ni Jesus ang mga Pariseo (Mc 8:11). Sapaglalantad niya sa kanilang mga depekto, bini-bigyang-babala na niya ang mga awtoridad sa Iglesyaat ang alinmang grupo na nag-aakalang sila na angpinakamagaling o pinakamulat o pinakahanda o pi-nakamahusay sa Iglesya. Gusto ng mga Pariseo namaging, at parang sila nga, ang may pinakamataas napinag-aralan at pinakamagaling sa mga mana-nampalatayang Judio.

Ang mga guro ng Batas at mga Pariseo ang

umupo sa puwesto ni Moises. Medyo baligtad anggustong ipakahulugan nito na para bang sa Diyosderetsong galing ang kanilang kapangyarihan, ngunitang totoo’y inagaw nila ito. Sa pagsulat ni Mateo samga salitang ito ni Jesus, gusto niyang panatiliin angsaligang pagkakapantay-pantay sa Iglesya. Nasapamayanan ang Espiritu Santo at hindi magkakaroonng awtoridad ang mga responsable o “mga guro” kunghindi sila malalim na nakaugat sa buhay ng pama-yanan.

Gawin ang lahat nilang sinasabi. Hindi napabubu-laanan ng masamang ugali ng mga nasa kapang-yarihan ang salita ng Diyos na kanilang itinuturo. Nihindi rin nito sinisira ang prinsipyo ng kapangyarihan.Ang sarili lamang nilang pagmamagaling na masmataas sila sa iba ang pinabubulaanan at sinisira ngmasama nilang ugali.

At tinutukoy naman ni Jesus ang klase ngkapangyarihan.

Huwag kayong patawag na guro o ama. Sakatunaya’y hindi titulo ang pinakamahalaga sa lahat.Maaaring tawaging “kapatid” o “kasama” ang sinu-man, at igiit na sundin siya ng iba sa paraan ngpagsunod na para lamang sa Diyos.

Pakitang-tao lamang ang lahat nilang ginagawa.Dahil tao rin at makasalanan ang guro kaya madaliniyang nababale-wala ang mga salita ng Diyos na tunayat malalim na pagbabago ng kalooban ang hinihingi sakanya. Kaya maaaring mas pinahahalagahan niya angmga bagay na panlabas na madaling isagawa kungmatiwasay at maalwan ang buhay, gaya ng nangyayarisa maraming naglilingkod sa relihiyon. Ganito angmga Pariseong mukhampera at mahigpit sa paghu-husga sa mga ordinaryong taong walang alam o hinditumutupad sa lahat ng alituntunin sa relihiyon.

Naglilingkod lamang sa ngalan ni Kristo ang mgapinuno ng Iglesya. May awtoridad sila tulad ng mgaapostol para pangalagaan ang pananampalataya at

67 MATEO 23

23

Kawawang mga Pariseo(Lc 11:39)

• 13 Kaya kawawa kayo, mga guro ngBatas at mga Pariseo, kayong mga ma-pagkunwari! Isinara ninyo ang kaharianng Langit sa harap ng mga tao. Hindi kayopumasok at hindi rin ninyo pinapasok angmga makapapasok.

14 Kawawa kayo, mga guro ng Batas atmga Pariseo, kayong mga mapagkun-wari. 15 Nililibot ninyo ang dagat at lupapara maghanap ng isang bagong taga-paniwala at pagkapaniwala niya, gina-gawa ninyo siyang anak ng impiyerno, namas masahol pa sa inyo.

16 Kawawa kayong mga bulag na taga-akay! Sinasabi ninyong ‘Walang bisa kungsa Templo nanunumpa, pero may bisakung sa ginto ng Templo.’ 17 Mga bulag atbaliw! Alin ba ang mas mahalaga? Angginto sa Templo o ang Templong nagpa-banal sa gintong ito? 18 Ang sabi ninyo’ywalang bisa kung sa altar manunumpapero may bisa kung sa handog na nasaaltar. 19 Mga bulag! Alin ba ang mas ma-

halaga: ang handog o ang altar na nagpa-pabanal sa handog? 20 Ang manumpa sangalan ng altar ay dito at sa lahat ng naritonanunumpa. 21 Ang sinumang sumumpasa Templo ay sumusumpa dito at sa Diyosna naninirahan sa Templo. 22 Ang sinu-mang manumpa sa ngalan ng Langit aysa trono ng Diyos at sa nakaupo rito nanu-numpa.

23 Kawawa kayong mga guro ng Batasat mga Pariseo, kayong mga mapagkun-wari! Hindi ninyo nalilimutan ang mint,anis at kumino sa pagbabayad ninyo ngikapu, ngunit hindi ninyo tinutupad angpinakamahalaga sa Batas: ang kataru-ngan, awa at pananampalataya. Ito angnararapat isagawa na hindi kinakaligtaanang iba. 24 Mga bulag na tagaakay! Sina-sala ninyo ang lamok, pero nilulunok angkamelyo.

25 Kawawa kayong mga guro ng Batasat mga Pariseo, kayong mga mapagkun-wari! Nililinis ninyo ang labas ng plato atkopa ngunit pinupuno naman ninyo angloob ng pagnanakaw at karahasan. 26 Bu-

ng Diyos. Paano natin makakalimutan na maging saIglesya mismo’y isang klase ng pangangaral at edukas-yon sa relihiyon ang nabuo na mas binibigyang-diinang mga aral na may kinalaman sa moralidad, kagan-dahang-asal at pagtupad sa mga tungkulin ng isangmamamayan? Ngunit hindi naman nito ginigising samga tagapakinig ang paghahangad sa higit nakaalaman sa pananampalataya, ang mas personal nakaranasan sa Salita ng Diyos, ang sigasig at pag-kukusang-loob bilang mga apostol. Gaano karamingKristiyano ang nabubuhay sa pag-aalinlangan, takot atmga tradisyon ng tao!

Sinasabi ninyo: Kung sa Templo nanunumpa (b.16-22). Mga kaugalian ng kanyang panahon angtinutukoy ni Jesus. May ilang mga guro na nakakita ngmga argumento para pawalang-bisa ang ilang sinum-paang pangako. Kaya makapanunumpa nang di totooang magaling sa relihiyon at malilinlang ang kanyangkalaban sa paggawa ng waring mabibigat na pangakopero sa paraang wala namang pinanunumpaangmabigat.

“MGA TAGAPAGTANGGOL NGPANANAMPALATAYA”

Paanong matatawag ni Jesus na mapagkunwariang mga taong iyon na kabisado at alam na alam angBiblia?

ipastol ang mga tupa. Kung inutusan ni Jesus ang mgaIsraelita na pakinggan ang mga kahalili ni Moises,gaano pa tayo dapat makinig ngayon sa mga kahaliling mga apostol. Hindi maiwawaksi ng mga ito angkanilang awtoridad sa pagdadahilang naglilingkod silanang may mababang loob at pagkatapos ay gagawinang gusto ng nakararami. Sapagkat maglingkodmismo at mag-utos ang kanilang serbisyo.

Ngunit dapat manatili ang Iglesya bilang isangpamayanan ng mga taong malaya na deretsahangnasasabi ang kanilang niloloob at may karapatangpunahin kahit na ang pinakamataas na pinuno.

Hindi naman dapat itago ng mga awtoridad saIglesya ang iisang Ama, at hindi pupuwedeng di nilatunay na pakinggan ang kanilang mga kapatid paramalaman ang mga pagpapahayag ng Espiritu Santo napumapatnubay sa Iglesya. Magkakasala ang Iglesyakung tatratuhin nito ang mga obispo at apostol nitoayon sa “pag-idolong” ginagawa ng lipunan ng taopara itaguyod ang kapangyarihan ng kanilang mgalider.

• 13. Isinara ninyo ang kaharian ng Langit (b.13). Alalahanin nating Kaharian ng Diyos ang ibigsabihin ng Kaharian ng Langit. Isinasara ng mgagurong ito ang daan tungo sa tunay na pagkakilala saDiyos Ama at hinaharangan ang landas tungo sakalayaan at pagtitiwalang sadyang para sa mga anak

MATEO 23 68

lag na Pariseo! Linisin mo muna ang loob,at lilinis din ang labas.

27 Kawawa kayong mga guro ng Batasat mga Pariseo, kayong mga mapagkun-wari! Para kayong mga pinaputing libi-ngan na maganda sa labas pero puno ngbuto ng mga patay at ng iba pang karu-mihan ang loob. 28 Gayundin naman,mukha kayong mga taong banal ngunitpuno naman ng pagkukunwari at kasa-maan ang kalooban.

• 29 Kawawa kayong mga guro ng Batasat mga Pariseo, kayong mga mapag-kunwari! Nagtatayo kayo ng mga monu-mento para sa mga propeta at pinapala-

mutian ang mga bantayog ng mga banalna tao. 30 Sinasabi ninyo: ‘Kung tayo angnabuhay sa panahon ng ating mga ninu-no, hindi sana tayo sumang-ayon napatayin ang mga propeta.’ 31 Kaya kayoang umaamin na mga anak kayo ng mgapumatay sa mga propeta. 32 At ngayon,tapusin ninyo ang sinimulan ng inyongmga ninuno!

33 Mga ahas, lahi ng mga ulupong! Pa-ano kayo makaiiwas sa parusa sa im-piyerno? 34 Mula ngayo’y padadalhan kokayo ng mga propeta at mga pantas atmga guro ng Batas; may pupugutan kayong ulo sa kanila at may ipapako sa krus,at hahagupitin naman ang iba sa mga

Sa lengguwahe ni Jesus, hindi lamang pagkukun-wari ang ibig sabihin ng salitang “mapagkunwari” o“ipokrito”. Higit sa ano pa man ay tinutukoy nito angbumabalewala sa mga bagay ng Diyos at dahilan ngkawalang-galang sa mga iyon. Hindi naman siyempreipokrito ang lahat ng Pariseo, pero ang kanilanginstitusyon ang inaatake ni Jesus: isa iyong masamangpuno (Mt 15:13). Bakit? Sapagkat isa iyong elitistanggrupo, isang grupo na mas magaling ang tingin sa sarilikaysa iba, ang grupo ng mga “tagapagtanggol ngpananampalataya”. Inoobliga tayo ng bigat ng mgapananalita ni Jesus na huwag masyadong pagtiwalaanang mga institusyong galing sa mga may mataas napinag-aralan at mapera, na naghahangad patnubayanang iba at pamunuan ang Iglesya nang hindi munanatututo sa mga dukha ni nararating ang kalayaan ngEspiritu.

Napakahiwaga ng misteryo ng Diyos kayat walangsinumang makatatayong pinakakanangkamay niya.At pagsapit ng ating panahon para maglingkod saDiyos, gawin natin ito nang may kapakumbabaan, sapagkaalam na ang paraan ng paglilingkod natin sakanya at pagsasakripisyo ng ating mga sarili ay hindiligtas sa mga pagkakamaling maaaring makapagpa-wala ng paggalang sa mga bagay ng Diyos. Isinabuhayat itinuro ng mga Pariseo ang pananampalataya, atnagkaroon sila ng mga bagong tagasunod. Ngunithindi nila napansing winawalang-saysay nila ang lahatng kanilang ginagawa dahil sa kanilang kayabangan atpagmamahal sa pera. Wala sa kanila ang diwa ngdukha at ni hindi nila ibinigay sa Diyos ang susi sakanilang puso.

Ang lumalayo sa mga makasalanan at mga hamak aylumalayo sa awa ng Diyos at sa Diyos mismo.

MGA PROPETA

• 29. Ang mga propeta sa isang dako, at sa kabilanama’y ang mga pumapatay sa mga propeta. Atpinatay nila ang propeta para ipagtanggol ang mgainstitusyon ng relihiyon!

Kailangan natin ang mga institusyon ng relihiyontulad ng mga parokya, mga paaralan at mga grupongapostoliko para manatili tayo sa tamang daan. Ngunithabang tinutulungan tayo ng mga institusyong ito naisabuhay ang pananampalataya, nagiging daan namanang mga ito para hindi tayo lubos na magsikap. Madalitayong nasasanay na mamuhay ayon sa mga paman-tayan ng “karaniwan” at “maalwang” Kristiyanismo.

Gusto ng pinakamabuti sa atin na sagutin nang mayhigit na pagmamagandang-loob ang mga tawag ngDiyos. Pero alam din nilang ang pinakamalapit nagrupong nagkakatipon sa gayon o ganitong insti-tusyon o parokya ay hindi naman handang lumabasmula sa mga siguradong daan at makipagsapalaran.

Sa oras na magsimula sila sa isang bagong daan,naliligalig na kaagad ang ating konsiyensiya sapagkatnagiging maliwanag na hanggang sa pagkakataongiyo’y wala palang “buhay” ang ating buhay at nabu-buhay tayo sa kasinungalingan. At puwede na tayongmakinig at magbago, at puwede na rin tayong suma-lungat sa mga ito. Ganito rin madalas na binabalewalang mga institusyon mismo ng Iglesya ang mga propetao silang nakarinig sa tawag ng Diyos. Ngunitpagkatapos naman ng limampu o sandaang taon ayipagdiriwang nama’t pararangalan ng lahat ang“propetang” itinakwil sa kanyang panahon.

Matindi ang pamimilit ng mga dayuhan sa bayangJudio kayat sa Templo, sa mga kaugaliang relihiyosoat sa samahan ng mga Pariseo sila nagkabuklod. Dahilsa takot, ginawa ng mga Judio ang gagawin ng anu-mang lipunang nasa panganib: naging mga panati-kong konserbatibo sila. Nakadama sila ng kasigura-duhan sa mga institusyong bigay sa kanila ng Diyos.(Ganito rin ang mapapansin natin sa mga tinatawag nagrupong pundamentalista, sa loob man o labas ngIglesya.)

Para naman sa mga lider at tagapagtanggol sapananampalataya, sila man ay hindi rin handangmakinig. Isang bagay ang parangalan ang mga pro-peta ng lumipas na panahon at ingatan ang mga

69 MATEO 23

sinagoga o uusigin sila sa mga bayan-bayan.

35 Kaya mananagot kayo sa dugongwalang-sala na dadanak sa mundo, mulasa dugo ng matuwid na si Abel hanggangsa dugo ni Zacarias na anak ni Barekiasna pinatay ninyo sa altar sa loob ng Tem-plo. 36 Talagang sinasabi ko sa inyo: anglahing ito ang magbabayad sa lahat ng ito.

• 37 Jerusalem, Jerusalem! Pinapataymo ang mga propeta at binabato ang mgasinugo sa iyo ng Diyos. Gaano kadalaskong inibig na tipunin ang iyong mgaanak gaya ng paglimlim ng inahin sakanyang mga sisiw ngunit tumanggikayo! 38 Ngayon maiiwan sa iyong wa-lang laman ang iyong Templo. 39 Sinasabiko nga sa inyo na hindi na ninyo akomakikita hanggang hindi ninyo sinasabi:‘Mapalad ang dumarating sa ngalan ngPanginoon’.”

Pagkawasak ng Jerusalem at katapusanng mundo

(Mc 13; Lc 21; 17:23; 12:36)

• 1 Lumabas si Jesus sa Temploat habang papalayo siya, lumapit

sa kanya ang mga alagad at itinuro angmalalaking gusali ng Templo. 2 Ngunitsinabi niya: “Nakikita ba ninyo ang lahat

ng ito? Talagang sinasabi ko sa inyo nawalang batong matitirang nakapatong saisa pang bato. Babagsak ang lahat.”

3 Nang nakaupo na si Jesus sa Bundokng mga Olibo, at sila-sila na lang, lumapitsa kanya ang mga alagad at nagtanong:“Sabihin mo sa amin kung kailan itomangyayari. Ano ang magiging palatan-daan ng iyong pagdating at ng kaganapanng kasaysayan?”

4 Sumagot si Jesus: “Mag-ingat kayo atbaka may makapagligaw sa inyo. 5 Ma-raming aangkin sa pangalan ko sa pagsa-sabing: ‘Ako ang Mesiyas,’ at maramingtao ang malilinlang nila. 6 Mababalitaanninyo ang mga digmaan at mga banta sadigmaan pero huwag mabagabag. Mang-yayari muna ang mga ito pero hindi pa itoang katapusan. 7 Magdidigmaan ang mgabansa at maglalaban-laban ang mga ka-harian. Magkakaroon din ng taggutom atlindol sa maraming lugar, 8 ngunit simulalamang ng kagipitan ang lahat ng ito.

9 At huhulihin naman nila kayo at pahi-hirapan at papatayin. Kamumuhian kayong lahat ng bansa dahil sa aking panga-lan. 10 Marami ang matitisod, ipag-kakanulo rin nila at aawayin ang kanilangmga kapatid. 11 Maraming huwad na pro-peta naman ang lilitaw at magliligaw samaraming tao.

• 37. Napakabigat ng mga pananalita ni Jesus!Nawasak ang Jerusalem sa taong 587 B.C. Kungbabasahin natin ang mga propeta, makikita natingparusa ang pagkawasak ng Jerusalem para sa mgakataksilan nito. Iba namang pagkawasak ang ipinaha-hayag ngayon ni Jesus bilang parusa para sa pagdanakng dugo, ng dugo ng mga propeta, ng dugo ni Kristo,ng dugo ng mga unang Kristiyanong pinatay ng mgaJudio.

Dumating si Jesus para tipunin ang nakakalat namga anak ng Israel pero hindi nila nalaman ang orasng pagdalaw sa kanila ng Diyos. Muli silang lalayasanng Presensya ng Diyos (Ez 8) para manirahan sa pilingng mga paganong naniwala sa Ebanghelyo.

• 24.1 Tingnan ang paliwanag sa Marcos 13tungkol sa diskursong ito.

Para sa mga Judio ng panahon ni Jesus, medyosubersibo ang ipahayag ang pagkawasak ng Templo

sagradong libro. Pero ibang usapan na ang tanggapinang mga puna na pinararating sa kanila ng Diyos nangpanahong iyon, hindi nakasulat sa isang sagradonglibro kundi binibigkas ng karpinterong si Jesus.

Kaya pinalampas nila ang oras ng pagdalaw sakanila ng Diyos at nagpatuloy sa daang naghatid sakanilang bansa sa pagkawasak. Mula noo’y hindi nanila matatagpuan ang Diyos sa kanilang mga libro mano sa kanyang Bahay na Templo sa Jerusalem. At hindina kikilos ang Diyos para muling itayo at tipunin angbayang Judio hanggang sa araw na kilalanin nila siKristo.

Magsilbi sanang babala sa atin ang halimbawa ngbansang Judio. Mapapahamak din tayo kung dahil samasyado nating pagkapit sa lumipas na Kristiyanismoay ayaw na nating magtayo ng mas pobreng Iglesya, namas mabigat ang hinihingi at hindi gaanong pinag-kakaabalahan ang sariling kapakanan kundi angpagliligtas sa mundo.

MATEO 23 70

24

12 At dahil sa pagbaha ng kasamaan,manlalamig ang pagmamahalan ng ma-raming tao. 13 Ngunit maliligtas namanang makatatagal hanggang katapusan.14 Ipahahayag ang ebanghelyong ito ngKaharian sa buong mundo para malamanng lahat ng bansa, at saka lamangdarating ang katapusan.

15 Kapag nakita ninyo na nasa loob nang Banal na Lugar ang diyus-diyusan ngmanlulupig ayon sa propesiya ni PropetaDaniel (maunawaan sana ng bumabasa!),16 magsitakas na sa mga bundok ang mganasa Judea.

17 Kung nasa bubungan ka, huwag kanang bumaba pa para magdala ng anu-mang nasa bahay. 18 Kung nasa bukid ka,huwag ka nang bumalik pa para kuninang iyong balabal. 19 Sawimpalad angmga nagdadalantao at mga inang nagpa-pasuso! 20 Manalangin na hindi taglamig oAraw ng Pahinga sa inyong pagtakas.

21 Sapagkat may mangyayaring ma-tinding pagsubok sa araw na iyon; walapang nangyayaring ganoon mula sa si-mula ng daigdig, at wala nang mang-yayari pa. 22 At kung hindi iikli ang pana-hong iyon, walang maliligtas. Ngunitpaiikliin ito ng Diyos alang-alang sakanyang mga pinili. 23 Kaya huwag ka-

yong maniwala kung may magsabi sainyo: ‘Tumingin ka, narito na ang Mesiyas!Naroon siya!’ 24 Sapagkat maraminghuwad na mesiyas at mga propeta angmagpapakita at gagawa ng mga dakilangtanda at mga kababalaghan, kahit nadayain pa nila ang mga pinili ng Diyos,kung maaari. 25 Ngunit ipinagpapauna kona ito sa inyo ngayon.

26 Kaya kung may magsabi sa inyo:‘Nasa ilang siya,’ huwag kayong pupunta.Kung sasabihin nilang ‘Nasa isang tagonglugar siya,’ huwag kayong maniniwala.27 Sapagkat gaya nga ng kidlat sa silanganna kumikislap hanggang kanluran angpagdating ng Anak ng Tao. 28 At alamninyo ang kasabihan: ‘Kung nasaan angkatawan, doon nagtitipon ang mga bu-witre.’

Ang pagdating ng Anak ng Tao(Mc 13:28; Lc 17:29)

29 Pagkatapos ng kagipitan ng pana-hong iyon, magdidilim ang araw, hindi namagbibigay ng liwanag ang buwan,mahuhulog ang mga bituin mula sa langitat magigimbal ang buong sanlibutan. 30 Atmakikita naman sa langit ang tanda ngAnak ng Tao; mananaghoy ang lahat nglahi sa daigdig at makikita nilang du-

tagapagligtas ay napakalayo sa mangyayari pagdatingniya sa katapusan ng kasaysayan.

– Sa talata 29-31, sinasabi naman ni Jesus angtungkol sa maluwalhati niyang pagdating. At dalawangbagay ang muling binibigyang-diin ni Jesus: magaga-nap sa kasalukuyang henerasyon ang mga bagay atmga tanda tungkol sa wakas ng Jerusalem (32-35).Ngunit mas matagal pa bago mangyari ang araw niJesus (36 at 42).

Ang paghahambing ng dalawang lalaki (o babae)na magkasamang nagtatrabaho ay nangangahuluganna sa pagdating ni Jesus magaganap ang Paghu-hukom. At magkakaroon ng pagkakahiwa-hiwalay sabawat isang grupong panlipunan o pampamilya:papunta ang ilan kay Kristo at sa kapahamakan namanang iba (37 at 41).

Bakit iniuugnay ni Jesus ang pagkawasak ng Jerusa-lem sa katapusan ng kasaysayan? Dahil kapwamalungkot na wakas lamang ng dalawang yugto ngbanal na kasaysayan ang dalawang pangyayari.

Una’y ang panahon ng Matandang Tipan. Tinuruanng Diyos sa pananampalataya ang bayang Israel at

(na katatapos pa lamang itayong muli, mas magandaat mas maluho) dahil para sa Templo nabubuhay angbuong bansa. Kaya naman tinanong si Jesus nangsarilinan ng pinakamalapit niyang mga apostol (b. 3).

May dalawa silang tanong: Kailan ito mangyayari?Kailan magwawakas ang kasaysayan? Medyoipinagkakamali ng mga apostol ang dalawang tanongpero nililinaw ito ni Jesus:

– Sa talata 24:4-28, nagsasalita si Jesus tungkol samga araw ng pighati (21 at 29) na magtatapos sapagkawasak ng Jerusalem at masasaksihan mismo ngmga nakikinig kay Jesus. Puwede pa silang tumakasbago mangyari ang kapahamakan (15-20). Magigingpanahon ito ng pag-eebanghelyo, ng mga pag-uusig atng pagpapatotoo ng mga Kristiyano sa harap ngdaigdig ng mga Judio at mga pagano (9-14). Hindi ngakinilala si Jesus ng bayang Judio bilang kanilangtagapagligtas pero magpapatangay naman sila saisang tagapagligtas o mesiyas (na ibig sabihi’y sugo ngDiyos) para mag-alsa laban sa mga Romano.

– Sa talata 26-28, ipinakikita ni Jesus na angpangkalahatang pagkalitong ito tungkol sa tunay na

71 MATEO 24

marating na nasa ibabaw ng mga ulap nglangit ang Anak ng Tao na may Kapang-yarihan at ganap na Kaluwalhatian. 31 Sapagtunog ng malaking trumpeta, ipada-dala niya ang kanyang mga anghel paratipunin ang mga pinili mula sa magkabi-lang-dulo ng daigdig, mula sa silong nglangit.

32 Matuto sa aral ng puno ng igos.Kapag malambot na ang mga sanga nitoat lumilitaw na ang mga dahon, alamninyo na malapit na ang tag-init. 33 Ga-yundin naman, kapag napansin ninyo anglahat ng ito, alamin ninyong malapit na,nasa may pintuan na. 34 Talagang sinasabiko sa inyo na hindi lilipas ang lahing ito atmagaganap ang lahat ng ito. 35 Lilipas anglangit at lupa ngunit hindi lilipas ang akingmga salita.

36 Ngunit walang nakaaalam sa araw atoras na Iyon kahit na ang mga anghel ngDiyos o ang Anak; ang Ama lamang angnakaaalam.

37 Katulad ng nangyari sa panahon niNoe, gayundin sa pagdating ng Anak ngTao. 38 Noong mga araw na iyon bagodumating ang Baha, kumakain at umi-inom ang mga tao at nag-aasawa, hang-gang sa araw na pumasok si Noe sa da-ong. 39 Ngunit wala silang alam hanggangdumating ang baha at tinangay silanglahat. Ganoon din sa pagdating ng Anakng Tao. 40 Sa dalawang lalaking nasabukid, kukunin ang isa at iiwan ang isa.

41 Sa dalawang babaeng gumigiling ngtrigo, kukunin ang isa at iiwan ang isa.

Maging handa42 Kaya magbantay kayo sapagkat

hindi ninyo alam ang araw ng pagdatingng inyong Panginoon. 43 Isipin ninyo ito:kung alam ng may-ari ng bahay kunganong oras ng gabi darating ang mag-nanakaw, magbabantay siya at hindi niyapababayaang pasukin ang bahay. 44 Kayamaging handa kayo sapagkat sa oras nahindi ninyo inaasahan darating ang Anakng Tao.

45 Isipin ninyo ito: may tapat at matali-nong katulong at sa kanya ipinagkatiwalang kanyang amo ang sambahayan nitopara bigyan sila ng pagkain sa tamangoras. 46 Kung sa pagdating ng kanyangamo ay matagpuan siya nitong tumu-tupad sa kanyang tungkulin, mapalad angkatulong na ito. 47 Talagang sinasabi ko sainyo na ipagkakatiwala sa kanya ng amoang lahat nitong pag-aari.

48 Sa halip ay nag-iisip naman ang ma-samang katulong: ‘Magtatagal ang akingpanginoon.’ 49 Kayat sinimulan niyangpagmalupitan ang mga katulong na ka-sama niya samantalang nakikipagkainanat nakikipag-inumang kasama ng mgalasing. 50 Ngunit darating ang panginoonng katulong na iyon sa oras na di niyainaasahan at sa panahong di niya alam.51 Paaalisin niya ang katulong na ito at

pinalago sila upang ang kanilang kasaysayan at mgakaranasan ay magsilbing halimbawa para sa pag-unladng iba pang mga bayan. Sa katapusan ng yugtong ito,sa pagsapit ng Israel sa ganap na paglago at pamu-munga nito, dumating si Jesus sa panahon ng isangkrisis sa bansa para ibigay sa kanila ang ganap napagkakilala sa Diyos at tulungan silang malaman angtunay na kahulugan ng kanilang misyon bilang bayanng Diyos. Abala n