0. wiedza o języku studia podyplomowe „polski język migowy” 2014-2016
DESCRIPTION
0. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” 2014-2016. Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW e-mail: m .r. swidz inski @uw.edu.pl Konsultacje (pok. 1): śr 14.00-15.00, sob (w dniach zjazdów) - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
0.Wiedza o języku
Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”2014-2016
Prof. dr hab. Marek ŚwidzińskiZakład Językoznawstwa Komputerowego
Instytut Języka Polskiego UWe-mail: [email protected]
Konsultacje (pok. 1): śr 14.00-15.00, sob (w dniach zjazdów)
Strona przedmiotu — szukaj pod:http://www.mswidz.republika.pl/
Wykład 0: Wstęp
2
Program
• [O sobie...].• Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”: filozofia.• Przedmiot „Wiedza o języku”.• Historia Głuchych oczami lingwisty.
3
O sobie...
4
Co robię?
• Prof. dr hab. Marek Świdziński:– Specjalność: lingwistyka polonistyczna; językoznawstwo
ogólne; lingwistyka formalna i informatyczna.– Kierownik Zakładu Językoznawstwa Komputerowego IJP
UW (1991-2008).– Autor GFJP – „Gramatyki formalnej języka polskiego”,
Warszawa 1992.
5
Co robię?
– Kierownik Zespołu Badań nad Polskim Językiem Migowym od 1996.
– Organizator lektoratu PJM w Uniwersytecie Warszawskim (od 1998).
– Kierownik grantu „Studia nad kompetencją językową i komunikacją niesłyszących” KBN 1 H01D 012 16 (1999-2002)
– Kierownik Studiów Podyplomowych „Polski Język Migowy” od 2008.
6
Publikacje o Głuchych i PJM
Marek Świdziński:
• Głusi uczniowie jako uczestnicy badań nad PJM. [W:] Audiofonologia. T. XVII. 61-70. Warszawa – Lublin 2001.
• Głusi i mit inwalidztwa, czyli o barierze języka. [W:] Materiały Konferencji Naukowej „Praca - sport -wypoczynek niepełnosprawnych”, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej. Biała Podlaska 2002.
7
Publikacje o Głuchych i PJM
• Studia nad kompetencją językową i komunikacją niesłyszących. Redakcja naukowa: M. Świdziński i T. Gałkowski. Zakład Graficzny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003. Stron 278.
• Reprezentacja linearna tekstu Polskiego Języka Migowego. [W:] Studia.... 31-58. Współautor: Danuta Mikulska.
• Bilingual education in Poland: the Past and the Future . [W:] Studia.... 269-275.
8
Publikacje o Głuchych i PJM
• Języki migowe. [W:] Podstawy neurologopedii. Red. T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska. Opole 2005. 679-692.
• Jak Głusi przyswajają język: o językach migowych i miganych. [W:] Język migowy we współczesnym szkolnictwie na świecie i w Polsce. Red. I. Grzesiak. Wydawnictwo Stanisław Sumowski. Malbork 2007. 16-24.
• Dwujęzyczność – wyzwanie, zagrożenie, jedyna szansa. [W:] Audiofonologia, tom 26 (2010). Wspólautor: Sylwia Fabisiak.
9
Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”: filozofia.
10
Historia
• Zespół do Badań nad Polskim Językiem Migowym (1997- ): prof. dr hab. Marek Świdziński, mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil, dr Tadeusz Adamiec, dr Piotr Tomaszewski, nauczyciele IG, studenci, magistranci.
• Konwersatorium „Z problemów komunikacji niesłyszących” (1997- ).
• Lektorat PJM dla studentów polonistyki, logopedii i innych wydziałów od 1998.
• Instytut Polskiego Języka Migowego (IG) - rok 2005.• Studia Podyplomowe PJM (IPJM i Zakład Językoznawstwa
Komputerowego UW): powołanie przez Senat UW w maju 2008.
• Lektorat boloński PJM, certyfikaty biegłości (od 2009).11
Współczesność
• Współczesność: Pracownia Lingwistyki Migowej (czerwiec 2010)
12
Adresat
• Adresat: (surdo)pedagog, tłumacz symultaniczny, głuchy użytkownik języka wizualno-przestrzennego.
• Wiemy, że nasi słuchacze to grupa bardzo zróżnicowana: – Głusi – głusi – słyszący,– użytkownicy PJM i SJM,– absolwenci różnych uczelni i kierunków,– pracujący w różnych zawodach,– mający różne oczekiwania i potrzeby
– Chcemy dotrzeć do wszystkich! Zakładamy wspólną naukę!!!
13
Cele
• Cele:– poznawczy:
• wprowadzenie do lingwistyki oraz lingwistyki migowej,• opis PJM,• poznawanie innych języków wizualno-przestrznnych
– kształcący: • wprowadzenie w warsztat opisu lingwistycznego, • wprowadzenie w warsztat nauczyciela języka obcego
(„drugiego”),• wprowadzenie w warsztat tłumacza, • wprowadzenie w warsztat lektora PJM, • (zaawansowany) lektorat PJM,
– misyjny: propaganda dwujęzyczności.14
Podstawa teoretyczna
Wykład „Wiedza o języku” [A] – podstawa / wstęp teoretyczny do cyklu przedmiotów językoznawczych:– Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil: Podstawy gramatyki i
słownictwa PJM [D].– Mgr Piotr Mostowski, dr Danuta Mikulska: Nauczanie
języka polskiego jako obcego [B].– Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil, mgr Joanna Łacheta:
Dydaktyka PJM [E].– Mgr Aleksandra Kalata-Zawłocka, mgr Małgorzata
Czajkowska-Kisil: Warsztat tłumacza PJM [F].– Dr Paweł Rutkowski, mgr Joanna Filipczak: Narzędzia
lingwistyki migowej [H]
15
Uwagi
• Studia Podyplomowe PJM nie są kursem językowym!!!• Polski Język Migowy z punktu widzenia prawa nie
istnieje. W tej chwili certyfikat niemożliwy. Poza tym - 50 godzin lektoratu to za mało. Starania o certyfikat uniwersytecki (boloński).
• Studia mają przygotować do pracy nauczyciela / lektora PJM lub tłumacza PJM.
16
Przedmiot „Wiedza o języku”.
17
Zadania
• wprowadzenie w świat lingwistyki teoretycznej,• pokaz narzędzi opisu lingwistycznego,• szkic zdyscyplinowanego opisu gramatycznego
polszczyzny,• dyskusja problemów opisu języków wizualno-
przestrzennych,• PJM a polski foniczny.
18
Pytanie...
Co to jest język naturalny?
19
Język naturalny jest to dwuklasowy system znaków wykorzystywany przez daną populację do komunikacji uniwersalnej.
Historia Głuchych oczami lingwisty.
20
Głuchy – kto to taki?
Głuchy (potocznie) ‘ten, kto nie słyszy (i często też nie mówi)’
Dlaczego nie mówi?
• Głusi, niedosłyszący i ogłuchli.• Niektórzy Głusi słyszą.• Niektórzy niesłyszący nie są Głuchymi.
Głuchy (pisany przez „duże G”) to człowiek, który w niemowlęctwie przyswoił język migowy.
Głuchy kulturowo to więcej niż Głuchy językowo...
21 Głuchy to cudzoziemiec!
Głuchy – kto to taki?
• Głuchy to nie inwalida.• Ograniczenie Głuchego: bariera językowa• Bariera ta jest problemem także dla nas, słyszących.
Być może, głównie dla nas...
22
Głuchy – kto to taki?
To wszystko:
• nieznane naszemu społeczeństwu• nie przyjmowane do dziś do wiadomości przez 90%
ludzi pracujących z głuchymi (i Głuchymi...) ani przez samych Głuchych!!!
• oczywiste z punktu widzenia lingwisty
23
Historia Głuchych
• Żyli osobno, w zasadzie poza prawem.• Arystoteles (IV w. p.n.e.) – autor tragicznego
stereotypu: głuchy = głupi...• 2000 lat dyskryminacji Głuchych.• Przełom: koniec XVI wieku – ród de Velasco i Brat
Ponce de León.• Pierwsze szkoły dla niesłyszących: XVIII wiek.
Thomas Braidwood, Charles-Michel de l’Epée, Samuel Heinicke. Ks. Jakub Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie: 1817.
24
Historia Głuchych
• Dwie tradycje: francuska (dwujęzyczność) i niemiecka (oralizm).
• Eksplozja edukacji dla niesłyszących (początek XIX wieku).
• II Kongres w Mediolanie 1880: regres na całe stulecie.
• 1980: Głusi uznani przez prawo szwedzkie za mniejszość językową.
• Tak jest dziś w wielu państwach!!!
25
Historia Głuchych
Brat Ponce de León (ca 1520-1584)
26
Historia Głuchych
Charles-Michel de l’Epée (1712-1789)
27
Historia Głuchych
Ks. Jakub Falkowski (1774-1848)
28
Historia Głuchych
29Szkoły dla niesłyszących (1760-1860)
Instytut Głuchoniemych
Historia Głuchych
Wnioski:
• Głuchy miał zawsze (i ma dzisiaj...) mniejszą szansę na sukces niż słyszący.
• Bariera językowa przeszkadza słyszącym...• Głuchy i jego rodzice mają dziś teoretycznie dwie
drogi („dwie opcje”) do wyboru:
• oralizm• dwujęzyczność
30
Historia Głuchych
Głuchy, któremu się udało:
-- taki sam jak my?-- lepszy od innych?
31
Dramat bariery językowej
Edukacja Głuchych od XVI wieku do połowy XX wieku (z krótką przerwą w latach 1780-1830) to uczenie ich na siłę języka fonicznego.
edukacja = rehabilitacjaRóżne metody „przywracania” (???) słuchu: czytanie
z ust, fonogesty, aparaty słuchowe, implanty ślimakowe. Trzecia noga...
Uczenie na siłę = uczenie języka obcego. SJM, czyli System Językowo-Migowy: polski migany.
Dla Głuchego w Polsce język polski nie jest językiem ojczystym. SJM: odmiana wizualno-przestrzenna języka polskiego. Nie jest to język ojczysty żadnego głuchego!!! 32
Dramat bariery językowej
• Słyszące niemowlę przyswaja język przez kontakt z mową.
• Niesłyszące niemowlę nie może przyswoić polszczyzny.
• Jeśli rodzice są słyszący, głuche niemowlę nie nabędzie żadnego języka!!!
• W szkole będzie się uczyć polszczyzny pisanej oraz Systemu Językowo-Migowego.
• Rezultaty są na ogół złe...
33
Dramat bariery językowej
Taki jest Twój język ojczysty / rodzimy, jaki dostałeś od rodziców.
• język migowy Głuchego w Polsce (PJM) nie ma nic wspólnego z polszczyzną
• SJM nie jest dla nikogo językiem ojczystym / rodzimym
34
Dramat bariery językowej
Dramat bariery językowej dotyczy tylko głuchego dziecka rodziców słyszących!!!
35
Typowa historia głuchego dziecka
• Dziecko się rodzi.• Normalny rozwój (także emocjonalny).• Rozpoznanie głuchoty.• Stwierdzenie braku kontaktu z dzieckiem.• Wizyta u lekarza lub logopedy.• Ciągły brak kontaktu językowego: dziecko nie mówi!!!• Posłanie do szkoły: j a k i e j ?
Masowej???Specjalnej???
36
Typowa historia głuchego dziecka
• Którą szkołę wybiera w Polsce słyszący rodzic?• Dlaczego?
37
Typowa historia głuchego dziecka
• Specjalną!• Bo dziecko nie mówi / nie rozumie tekstu…
Czyli:
Rodzice nie mają wyboru...
Ale wybór szkoły nie jest wcale wyborem drogi!!!
38
Typowa historia głuchego dziecka
Dwie drogi do wyboru:
„On nie jest głuchy”: odrzucenie migania, mówienie do dziecka, brak kontaktów z Głuchymi, nauka w szkole masowej, implant.
= ORALIZM
„On jest Głuchy!!!”: rodzice uczą się migać, nawiązują kontakty z Głuchymi, posyłają dziecko do szkoły dla niesłyszących, dziecko uczy się polskiego jako języka obcego.
= DWUJĘZYCZNOŚĆ
Statystyczny rodzic zwykle nie ma wyboru...
39
Filozofia dwujęzyczności
• Auguste Bébian, Jakub Falkowski (początek XIX wieku): głusi nauczycielejęzyk wykładu: migowynauka języka fonicznego jako osobnego przedmiotu
• 14.05.1981: Parlament szwedzki uchwala ustawę o dwujęzyczności – SzJM to pierwszy język niesłyszącego Szweda, szwedzki – drugi język. Nauczanie w SzJM.
• Gallaudet University (od 1864; Uniwersytet od 1986)
• Rewolucja Gallaudeta (marzec 1989)
40
Filozofia dwujęzyczości
41
Filozofia dwujęzyczości
42
Filozofia dwujęzyczości
W Polsce:
• Wciąż mit Głuchego jako inwalidy – implant rozwiąże wszystkie problemy.
• Dwujęzyczność nie jest formalnie akceptowana.• Bardzo mało nauczycieli zna biegle PJM.• Nauczanie w SJM.• Bardzo mało głuchych studentów i Głuchych z
wykształceniem wyższym.
43
Filozofia dwujęzyczości
Ale:
• Coraz więcej szkół realizuje program dwujęzyczności.• Coraz więcej nauczycieli głuchych (i Głuchych...).• Nauczyciele chcą się uczyć PJM.• Na UW, UwR, UW-M – wielkie zainteresowanie
lektoratem PJM.• Najważniejsze:
Głusi rozpoczęli walkę o swoje prawa trzy konferencje Głuchych: GMG1, GMG2 i GMG3 uchwalenie Ustawy o Języku Migowym (2011) Głusi zajmują się opisem własnego języka
44
Podsumowanie
Program dla nas wszystkich:
• walczyć wszędzie z mitami o Głuchych• wprowadzić PJM do wszystkich szkół dla
niesłyszących• rozwijać badania nad PJM• uczyć PJM i uczyć się PJM• rozwijać komunikację wizualno-przestrzenną – od
dziecka...
45