АГУУЛГА - the state bank

540салбар

www.statebank.mn

2014ЖИЛИЙН ТАЙЛАН

УДИРДЛАГЫН ТАЙЛАН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТАЙЛАН АУДИТЫН ТАЙЛАН

АГУУЛГАУДИРДЛАГЫН ТАЙЛАН

Банкны товч танилцуулга

Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн даргын мэндчилгээ

Ерөнхий захирлын мэндчилгээ

Удирдлагын багийн гишүүдийн танилцуулга

Банкны бүтэц, зохион байгуулалт

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТАЙЛАН

Санхүүгийн үзүүлэлтүүд, онцлох үр дүн

Иргэдийн банкны үйл ажиллагаа

Байгууллагын банкны үйл ажиллагаа

Хүний нөөцийн үйл ажиллагаа

Ололт амжилт

Нийгмийн хариуцлага

Брэнд бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ

Хамгийн сайн үйлчилгээтэй банк

Хамгийн сайн харилцаатай банк

Хамгийн эрсдэлгүй банк

Хамгийн үр ашигтай банк

АУДИТЫН ТАЙЛАН

Захирлууд ба гүйцэтгэх удирдлагын мэдэгдэл

Хараат бус Аудиторын дүгнэлт

Тайлан тэнцэл

Орлого, үр дүнгийн тайлан

Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан

Мөнгөн гүйлгээний тайлан

Санхүүгийн тайлангийн тодруулгууд

3

ЭРХЭМ ЗОРИЛГО

ҮНЭТ ЗҮЙЛС

АЛСЫН ХАРАА

БИД САНХҮҮГИЙН ЦОГЦ ҮЙЛЧИЛГЭЭГ ОРОН ДАЯАР МЭРГЭЖЛИЙН ӨНДӨР ТҮВШИНД ХҮРГЭДЭГ, ШИНЭ ТЕХНОЛОГИОР ТЭРГҮҮЛЭГЧ,

ХАМГИЙН САЙН ХАРИЛЦААТАЙ, ЭРСДЭЛГҮЙ БАНК БАЙЖ, ЭХ ОРНЫХОО ХӨГЖИЛД ХУВЬ НЭМРЭЭ ОРУУЛНА.

ДЭЛХИЙН ЖИШИГТ НИЙЦСЭН ҮЙЛЧИЛГЭЭ, ҮНЭ ЦЭНЭ БҮХИЙ ҮНДЭСНИЙ ТЭРГҮҮЛЭГЧ БАНК БАЙНА.

Ур чадварИл тод, нээлттэй

ХариуцлагаИтгэлцэл

ХАМГИЙН САЙН Үйлчилгээтэй БАНК БАЙХБид харилцагчдынхаа хэрэгцээ шаардлагад бүрэн нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлчилгээ, цахим банкны цогц шийдлүүдийг санал болгож байна.• Харилцагчийн үйлчилгээг эрс сайжруулж, угтах үйлчилгээг

нэвтрүүлж байна.• Бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадвараа сайжруулж, илүү хялбаршуулж

байна.• Тухтай орчинд тавтай үйлчлүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж байна.

4 ЖИЛИЙН ТАЙЛАН 2014

ТОÂ× ТАНИЛÖУУЛГАУудам сайхан эх орныхоо өнцөг булан бүрт ажиллаж амьдран суугаа нийт монголчууддаа банк, санхүүгийн цогц үйлчилгээг эрсдэлгүй, шуурхай, тогтвортой хүргэж буй үндэсний хэмжээний арилжааны банк билээ.

Банк санхүүгийн зах зээлийн тогтвортой байдлыг хангах, харилцагчдын эрх ашгийг хамгаалах зорилгоор Монгол Улсын Засгийн Газрын тогтоолоор 2009 онд Төрийн банк байгуулагдсанаас хойш 6 жилийн хугацаанд мэргэжлийн боловсон хүчин, дэвшилтэт технологиор дамжуулан харилцагч иргэд, байгууллагын санхүүгийн хэрэгцээ шаардлагыг найдвартай, түргэн шуурхай хангаж банкны системд өөрийн хувь нэмрээ оруулан амжилттай ажиллаж байна.

Өнөөдрийн байдлаар Төрийн банк нь мэргэшсэн 3800 гаруй ажилтан, Улаанбаатар хотод 86, аймаг, сум суурин газарт байршсан 454 салбар тооцооны төв, нийт 540 салбар, нэгж, 265 бэлэн мөнгөний АТМ, 1500 картаар үйлчлэгч байгууллагаар дамжуулан нийт 2.7 сая гаруй харилцагчиддаа иж бүрэн санхүүгийн үйлчилгээг үзүүлж байна.

Тайлант хугацаанд Төрийн банк нь 2 их наяд төгрөгийн актив хөрөнгөтэй, 1,8 их наяд төгрөгийн татан төвлөрүүлсэн хөрөнгөтэй, 1,0 их наяд төгрөгийн зээлийн багцыг амжилттай удирдан, 19,3 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллалаа. Өөрийн хөрөнгийн хүрэлцээний зохистой харьцаа болон төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадвар зэрэг Монголбанкнаас тогтоосон шалгуур үзүүлэлтүүдийг бүрэн хангаж, тогтмол давуулан биелүүлсэн амжилттай жил байлаа.

Бид иргэдийн банкны үйлчилгээг зорилтот зах зээлээ болгож, банкны стандарт үйлчилгээг эх орны өнцөг булан бүрт хүргэхээс гадна Монгол улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй тэтгэвэр тэтгэмж, нийгмийн халамжийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэн тэтгэвэр, нийгмийн халамжийн мөнгө олгох ажлыг өөрийн салбар нэгжээр дамжуулан шуурхай олгох ажлыг гүйцэтгэж байна.

Олон улсын банкны системд нэвтэрч буй орчин үеийн техник технологийн ололт амжилтыг цаг алдалгүй нэвтрүүлэх, шинэчлэлтийг тасралтгүй хийж, цахим банкны хөгжүүлэлт, мэдээллийн нууцлалыг тогтмол сайжруулах замаар харилцагчид маань банкны салбарт ирэхгүйгээр гар утаснаасаа, интернэтээр, аль ч газарт байрлах автомат машинаас банкны үйлчилгээг авах боломжийг бий болгох бүх төрлийн цахим үйлчилгээг өндөр түвшинд хөгжүүлж ирлээ.

Төрийн банк тайлант хугацаанд дунд хугацааны стратеги төлөвлөгөөгөө боловсруулан алсын хараа, эрхэм зорилго, үнэт зүйлс, зорилго, зорилтуудаа тодорхойлон ТУЗ-өөр батлуулан ажиллаж байна.

ХАМГИЙН САЙН Харилцаатай БАНК БАЙХБид харилцагчиддаа мэдээлэл түгээдэг, харилцагчаа сонсдог, харилцагчаасаа мэдээлэл авч эргэх холбоотой ажиллаж байна.

ХАМГИЙН эрсдэлгҮй БАНК БАЙХБид эрсдэлийг хойноос нь биш урьдчилан харж эрсдэлээс хамгаалагдсан банк болох төлөвлөгөө боловсруулан ажиллаж байна.• 3800 ажиллагсдынхаа оролцоотойгоор сар бүр ТОП-5 эрсдэлээ

тодорхойлж түүнээс хамгаалах төлөвлөгөөг 3 шатанд боловсруулан хэрэгжүүлж байна.

• Ажилтан бүр дүрэм журмаа биелүүлдэг байх тогтолцоог бүрдүүлж байна.

Үр ашигтай БАНК БАЙХМуу, үр ашиг багатай зардлыг хамгийн доод түвшинд байлгаж, огтлолцоо борлуулалтыг дэмжиж, банкны тогтвортой, үр ашигтай үйл ажиллагааг ханган ажиллаж байна.

ХАМГИЙН САЙН

Х

АМ

ГИЙН

САЙН Харилцаата

й

Үй

лчил

гээт

эй БАНК БАЙ

Х

БА

НК

БАЙХ

ХАМГИЙН

эрсдэлгҮй

Үр аш

игта

й БА

НК БАЙХ

БАНК

БАЙХ

БИдНИЙ ЗОРИЛГО

УДИРДЛАГЫН ТАЙЛАН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТАЙЛАН АУДИТЫН ТАЙЛАН6 ЖИЛИЙН ТАЙЛАН 2014

7

Та бүхнийг хүндэтгэсэн,

ТӨЛӨӨЛӨН УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА Ж.ганбат

ТӨЛӨӨЛӨН УдИРдАХ ЗӨÂЛӨЛИЙН дАРГЫН МЭНд×ИЛГЭЭ

Эрхэм харилцагч, бизнесийн түншүүд, банкны ажилтнууддаа Төлөөлөн удирдах зөвлөл, түүний гишүүдийн нэрийн өмнөөс чин сэтгэлийн мэндчилгээ дэвшүүлье.

Та бүхэнд Төрийн банкны 2014 оны үйл ажиллагааны ололт, амжилт, үр дүнг тайлагнан мэндчилж байгаадаа баяртай байна.

Банк, санхүүгийн зах зээлийн тогтвортой байдлыг хангах, хадгаламж эзэмшигчийн эрх ашгийг хамгаалах зорилгоор Төрийн банк үүсгэн байгуулагдсанаас хойш даруй 6 жилийн хугацаа өнгөрчээ.

Банкны Төлөөлөн удирдах Зөвлөлөөс тус банкны Гүйцэтгэх удирдлагад банк, санхүүгийн чиглэлийн арвин туршлага бүхий менежментийн багийг ажиллуулснаар банкны бүтэц зохион байгуулалт, хяналтын тогтолцоог оновчтой болгож, програм хангамжийг шинэчлэн, харилцагчдын эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн олон төрлийн бүтээгдэхүүн үйлчилгээг зах зээлд амжилттай нэвтрүүлээд байна.

Төрийн банкны хувьд 2014 онд амжилт, ололт дүүрэн жил байлаа.

Үйл ажиллагааныхаа цар хүрээг амжилттай тэлж, идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулснаар Монгол улсын ТОП-5 банкны нэг болсонд бид баяртай байна. 2013 онд 7.0 тэрбум төгрөгийн ашигтай гарч байсан бол өнгөрсөн онд 19.3 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллаж, төлөвлөгөөт зорилтоо бүх талаар давуулан биелүүллээ.

Өөрийн салбар нэгжийн өргөн бүтцийг ашиглан банкны бүх төрлийн үйлчилгээг орон даяар хүргэхийн зэрэгцээ, орчин үеийн технологид тулгуурласан Цахим болон картын хэд хэдэн төрлийн бүтээгдэхүүн шинээр нэвтрүүлсэн нь цаг үеэ мэдэрсэн, орчин үеийн харилцагчдын хүлээлт, шаардлагад нийцсэн зүйл боллоо гэж үзэж байна.

Харилцагч, хадгаламж эзэмшигч, бизнесийн түншүүд, банкны нийт ажиллагсдын хамтын ажиллагааны үр дүнд бий болсон эдгээр амжилтууд нь цаашид улам өргөжиж, Монгол улсын банк, санхүүгийн зах зээлийн тогтвортой байдал, хөгжил дэвшилд маш том хувь нэмэр оруулна гэдэгт Бид итгэлтэй байдаг.

Та бүхний цаашдын ажил, бизнесийн үйл ажиллагаа тань дэвжин дээшлэхийн өлзийтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье.

ТӨЛӨӨЛӨН УдИРдАХ ЗӨÂЛӨЛ

чулуунбатын сайнбилэг ТУЗ-ийн гишүүн, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга

батсуурийн батцэцэг ТУЗ-ийн гишүүн, Сангийн яамны Төсвийн хяналт эрсдэлийн удирдлагын газрын дарга

Жадамбаагийн төмөрбаатар ТУЗ-ийн гишүүн, ТӨХ-ны орлогч дарга

Жигмиддашийн баЯрцэцэг ТУЗ-ийн гишүүн, Хууль зүйн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга

аюушийн ганзориг ТУЗ-ийн хараат бус гишүүн, МУИС-ийн багш, доктор

буянтогтохын нЯмаа ТУЗ-ийн гишүүн, Сангийн яамны Санхүүгийн бодлогын газрын дарга

миширийн батЖаргал ТУЗ-ийн хараат бус гишүүн

рагчаагийн гансҮХ Сангийн яамны Төсвийн бодлого, төлөвлөлтийн газрын ахлах мэргэжилтэн


9

Эрхэм харилцагч таны энэ өдрийн амгаланг айлтгая

Бидний амжилтыг хамтдаа бүтээлцэж буй эрхэм харилцагч, бизнесийн түнш Та бүхэндээ 2014

онд хийж гүйцэтгэсэн ажлын үр дүн, үйл ажиллагааны ололт амжилт, санхүүгийн тайлангаа хүргэж

байгаадаа баяртай байна.

Монголын маань эдийн засаг сүүлийн жилүүдэд үйлдвэржилтийн томоохон төслүүд болон уул

уурхайн олборлолтын үр дүнд хурдацтай өсөлтийг үзүүлcэн. Эдийн засаг уул уурхайн салбарын

ихээхэн хараат байдлаас хамаарч 2014 онд эдийн засгийн орчинд тодорхой бус байдал зонхилж,

төсөөлж байсан өсөлт гараагүй ч Засгийн газар, Монголбанкны зүгээс хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ,

төсөл хөтөлбөрүүдийн үр дүнд банк санхүүгийн систем тогтвортой өсөлтийг үзүүлсэн жил байлаа.

2014 онд Төрийн банкны нийт актив 2,04 их наяд төгрөгт хүрч, банкны чанарыг илэрхийлдэг

үндсэн үзүүлэлт болох хугацаа хэтэрсэн зээлийн активт эзлэх хувь 0.5 хувь байгаа нь банкны салбарын

дундаж үзүүлэлтээс эрс сайн үзүүлэлттэй гарлаа. Харилцагчдын банкинд итгэх итгэлийн илэрхийлэл

болох татан төвлөрүүлсэн хөрөнгийн хэмжээ 1,8 их наяд төгрөгт хүрсэн бөгөөд жилийн эцсийн

байдлаар 19,3 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллалаа. Бид өөрийн хөрөнгийн хүрэлцээний

зохистой харьцаа, төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадвар зэрэг бүхий л үзүүлэлтээрээ Монголбанкнаас

тогтоосон зохистой харьцааны шалгуур үзүүлэлтийг тогтмол давуулан биелүүлж байгаагаас гадна,

жижиг дунд бизнес эрхлэгчид болон иргэдийн банкны үйлчилгээг зорилтот зах зээлээ болгож,

Монгол орныхоо бүхий л сум суурин, өнцөг булан бүрт ажиллаж амьдарч буй иргэддээ болон

БНСУ-д сурч, хөдөлмөрлөж буй монголчууддаа банк санхүүгийн цогц үйлчилгээг түргэн шуурхай,

эрсдэлгүй хүргэж байна.

Тайлант хугацаанд иргэд, аж ахуйн нэгжид зориулсан банкны уламжлалт стандарт бүтээгдэхүүн

үйлчилгээний нөхцөлийг сайжруулахаас гадна орчин үеийн техник технологид суурилсан цахим

банкийг хөгжүүлэн Гялс банк, дансны дугаараа 4-8 оронтой дугаараар төлөөлүүлж гүйлгээ хийх

боломжтой Хувийн дугаар үйлчилгээ, Дэлхийн 16 орны 84 сая харилцагч ашигладаг JCB брэнд карт,

хүүгээс хүү авах боломжийг бүрдүүлсэн Хүүгээр арвижих хадгаламж, Олон Улсын картын нууцлалыг

хангасан EMV чиптэй UnionPay карт зэрэг бүтээгдэхүүнийг монголын зах зээлд анхлан нэвтрүүлж,

“Visa Worldwide INC”-ийн үндсэн гишүүнээр элслээ.

Банкны нийгмийн хариуцлагын хүрээнд Төрийн банк нь Тогтвортой санхүүжилтийн зарчмуудыг

үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэн ажиллаж байгаль орчин, нийгэм, эдийн засгийн хувьд эерэг хөгжилд

чиглүүлсэн бизнесийн төслийг дэмжихийн зэрэгцээ Төрийн банкны “Оюунлаг залуусаа дэмжих аян”,

“Хүндэтгэлийн аян”, “Эко боловсрол олгох аян”-ыг уламжлал болгон зохион байгуулж хэрэгжүүллээ.

2014 онд “Ажилтан бүр маркетер”, “Зардал хэмнэх аян”-ыг ажилтнуудынхаа оролцоотойгоор зохион

байгуулж ажилласнаар бодитойгоор 1,4 тэрбум төгрөгийн зардал хэмнэсэн байна.

Төрийн банк нь 2014 онд “Ажилтан таныг сонсьё” арга хэмжээг системийн хэмжээнд орон даяар

3 үе шаттайгаар зохион байгуулж бүх салбар, тооцооны төвийн ажилтнуудын дунд хэлэлцүүлэг

зохион байгуулж, ажилтан бүртэй ганцаарчлан ярилцаж, ажиллах орчин, банкны үйл ажиллагааг

сайжруулах, бүтээгдэхүүн үйлчилгээг хурдан шуурхай харилцагчиддаа хүргэхэд чиглэгдсэн 2000

гаруй санал хүсэлт хүлээж авч шийдвэрлэв. Бид энэхүү арга хэмжээний үргэлжлэл болгон “Харилцагч

таныг сонсьё” аяныг 2015 онд хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэснээ та бүхэнд дуулгахад таатай байна.

Бид олон улсын 4 том аудитын байгууллагын нэг Ernst & Young компаниар 2011, 2012, 2013, 2014 оны

санхүүгийн тайлангаа баталгаажуулж, олон улсын стандартад амжилттай шилжлээ. Төрийн банк нь

олон улсын үнэлгээний 3 том байгууллагын 2 төлөөлөл болох Moody’s, Fitch Ratings байгууллагуудаар

үнэлгээ хийлгэж, “B” буюу сайн үнэлгээ авснаар Монгол Улсын арилжааны банкуудынхаа хамгийн

өндөр үнэлгээ бүхий банк болсон зэрэг ололт амжилтаар дүүрэн жил байлаа.

Бидний амжилт бол манай ажилтнуудын маань нэгэн зорилгод чиглэсэн идэвхтэй үйл ажиллагаа

болон харилцагчдын маань бидэнд үзүүлсэн итгэлийн илэрхийлэл болохоос гадна бидний үйл

ажиллагааг ойлгон дэмжиж ажилласан Монгол Улсын Засгийн Газар, Монголбанк, Хадгаламжийн

даатгалын корпораци, Төрийн өмчийн хороо, Сангийн яам, ТУЗөвлөлийн гишүүдийн чин сэтгэлийн

илэрхийлэл тул Та бүхний Төрийн банкны хөгжил дэвшил, амжилтанд оруулсан хувь нэмэрт тань

чин сэтгэлээсээ талархал илэрхийлье.

Бидэнтэй хамт байж бидэнд итгэл үзүүлж хамтран ажиллаж Бидний амжилтыг хамтдаа бүтээсэн

нийт харилцагчиддаа баярлалаа.

Та бүхний маань санасан бүхэн сэтгэлчлэн бүтэж, сан хөмрөг тань арвижих болтугай.

Танд амжилт хүсье.

ЕРӨНХИЙ ЗАХИРЛЫН МЭНд×ИЛГЭЭ

Та бүхнийг хүндэтгэсэн,

ТӨРИЙН БАНКНЫ ЕРӨНХИЙ ЗАХИРАЛд.батсайХан

б.дэлгэрбаЯр б.очбадраХТэргүүн орлогч захирал Орлогч захирал

т.дорЖдэрэмОрлогч захирал

н.анУнДотоод аудитын газрын захирал

б.баЯрчимэгХяналт шалгалтын газрын захирал

г.тогтоХбаатарБайгууллагын харилцаа, хөрөнгө зохицуулалт хариуцсан дэд захирал

л.чинбатХөрөнгө зохицуулалтын газрын захирал

т.энХбаЯрЭрсдэлийн удирдлагын газрын захирал

ц.ганзориг Зээлийн бодлого зохицуулалтын газрын захирал

Х.гэрэлчУлУУн Хуулийн газрын захирал

с.цэрэндаш Байгууллагын банкны газрын захирал

г.энХтамир Мэдээлэл технологийн үйл ажиллагааны газрын захирал

ТУЗ-ИЙН ХАРъЯА ГАЗРЫН ЗАХИРАЛ

ТЭРГҮҮН ОРЛОГЧ ЗАХИРЛЫНХАРъЯА ГАЗРЫН ЗАХИРАЛ

ОРЛОГЧ ЗАХИРЛЫН ХАРъЯА ГАЗРЫН ЗАХИРЛУУД

БАЙГУУЛЛАГЫН ХАРИЛЦАА, ХӨРӨНГӨ ЗОХИЦУУЛАЛТ ХАРИУЦСАН ДЭД ЗАХИРАЛ, ТҮҮНИЙ ХАРъЯА ГАЗРЫН ЗАХИРЛУУД

ТЭРГҮҮН ОРЛОГЧ, ОРЛОГЧ ЗАХИРЛУУД

УДИРДЛАГЫН ТАЙЛАН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТАЙЛАН АУДИТЫН ТАЙЛАН10

11

ЖИЛИЙН ТАЙЛАН 2014

УдИРдЛАГЫН БАГИЙН ГИшҮҮдИЙН ТАНИЛÖУУЛГА

а.мандаХнаран Цахим банкны газрын захирал

а.ганбаатар Бизнес хөгжлийн газрын захирал

Ж.болормаа Бүтээгдэхүүн хөгжил хариуцсан дэд захирал

БҮТЭЭГДЭХҮҮН ХӨГЖИЛ ХАРИУЦСАН ДЭД ЗАХИРАЛ, ТҮҮНИЙ ХАРъЯА ГАЗРЫН ЗАХИРЛУУД

б.амарЖаргал Бүртгэлийн газрын захирал

б.наранбатСанхүү хариуцсан дэд захирал

г.Хаш-эрдэнэ Санхүүгийн газрын захирал

САНХҮҮ ХАРИУЦСАН ДЭД ЗАХИРАЛ, ТҮҮНИЙ ХАРъЯА ГАЗРЫН ЗАХИРЛУУД

л.идэрцогтБизнес хариуцсан дэд захирал

м.эрдэнэчимэг ОН-н салбарын удирдлагын газрын захирал

ш.алтанчимэг УБ-н салбарын удирдлагын газрын захирал

БИЗНЕС ХАРИУЦСАН ДЭД ЗАХИРАЛ, ТҮҮНИЙ ХАРъЯА ГАЗРЫН ЗАХИРЛУУД

б.энХсайХанҮйл ажиллагаа хариуцсан дэд захирал

т.ичинХорлооХүний нөөцийн газрын захирал

о.баасансҮрэнХангамж, аюулгүй байдлын газрын захирал

ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ХАРИУЦСАН ДЭД ЗАХИРАЛ, ТҮҮНИЙ ХАРъЯА ГАЗРЫН ЗАХИРЛУУД


АКТИВ

ЗЭЭЛ

ӨӨРИЙНХӨРӨНГӨ

ЦЭВЭР АШИГ

САНХҮҮГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮд

2,034.8

1,067.6

151.5

19.32014

2014

2014

2014

2013

2013

2013

2013

2012

2011

2010

2012

2011

2010

2012

2011

2010

2012

2011

2010

1,752.2

941.9

132.2

7.0

313.8230.0180.0

184.4102.162.7

28.330.128.4

1.2

2.61.4

2,034.8

1,067.5

151.5

19.3(тэрбум төг)

НИЙТ ТАТАН ТӨВЛӨРҮҮЛСЭН ХӨРӨНГӨ 1,845.32014

2013

2012

2011

2010

1,554.6280.1190.8145.0

1,845.3

(тэрбум төг)




Банкны нийт хөрөнгийн хэмжээг илэрхийлдэг үндсэн үзүүлэлт болох активын хэмжээ 2014 онд 282,6 тэрбум төгрөгөөр буюу 16,1%-иар өсч 2,0 их наяд төгрөгт хүрлээ.

Харилцагчдын банкинд итгэх итгэлийг илэрхийлдэг үндсэн үзүүлэлт болох татан төвлөрүүлсэн хөрөнгийн хэмжээ 2014 онд 290,7 тэрбум төгрөгөөр буюу 18,7%-иар өсч 1,8 их наяд төгрөгт хүрлээ.

Банкны санхүүгийн зуучлалын үндсэн үзүүлэлт болох зээлийн багцын хэмжээ 2014 онд 125,7 тэрбум төгрөгөөр буюу 13,3%-иар өсч 1,0 их наяд төгрөгт хүрлээ

Банкны үнэ цэнийг илэрхийлдэг үндсэн үзүүлэлт болох өөрийн хөрөнгийн хэмжээ 19,3 тэрбум төгрөгөөр буюу 14,6%-иар өсч 151,5 тэрбум төгрөгт хүрлээ.

Банкны санхүүгийн үр дүнг илэрхийлдэг үндсэн үзүүлэлт болох цэвэр ашгийн хэмжээ 2014 онд 12,3 тэрбум төгрөгөөр буюу 2,8 дахин өсч 19,3 тэрбум төгрөгт хүрлээ.

БАНКНЫ БҮТЭÖ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

Байгууллагын банкны газар

Хяналт шалгалтын

газар

Мэдээлэл технологийн үйл

ажиллагааны газар

Мэдээлэл аюулгүй

байдлын албаБүртгэлийн

газарХангамж аюулгүй байдлын газар

Цахим банкны газар

Бизнес хөгжлийн

газар

УБ-ын салбарын удирдлагын

газар

Эрсдэлийн удирдлагын

газар

Хөрөнгө зохицуулалтын

газар

Хүний нөөцийн

газар

Зээлийн бодлого зохицуулалтын

газар

ОН-ийн салбарын удирдлагын

газарХуулийн

газар

Санхүүгийнгазар

Аудитын асуудалэрхэлсэн хороо

Хүний нөөц, урамшууллын асуудал эрхэлсэн хороо

Эрсдэлийн удирдлагын асуудал эрхэлсэн хороо

Удирдлагын хороо

Бизнес хөгжил стратегийн хороо

Актив, пассивын удирдлагын хороо

Хүний нөөцийн хороо

Мэдээлэл технологийн хороо

Эрсдэлийн удирдлагын хороо

Зээлийн хороо

Дотоод аудитын газар

ТУЗ-ийн нарийн бичгийн дарга

Үйл ажиллагааны аудитын хэлтэс

Мэдээлэл технологи, аудитын төлөвлөлтийн

хэлтэс

Орлогч захирал

Орлогч захирал

Бүтээгдэхүүн хөгжил

хариуцсан дэд захирал

Санхүү хариуцсан

дэд захирал

Байгууллагын харилцаа, хөрөнгө

зохицуулалт хариуцсан дэд

захирал

Үйл ажиллагаа хариуцсан


Бизнес хариуцсан


Тэргүүн орлогчзахирал

Хувьцаа эзэмшигчдийн

хурал

Төлөөлөн удирдах зөвлөл

Ерөнхий захирал

ОЛОЛТ АМЖИЛТ

Олон улсын Топ-4 аудитын компаний нэг “Ernst & Young Mongolia” ХХК-аар 2011, 2012, 2013, 2014 оны санхүүгийн тайландаа аудит хийлгэж, “Банкны санхүүгийн байдал

Төрийн банк Монголбанкнаас тогтоосон зохистой харьцааны үзүүлэлтүүдийг тогтмол ханган ажиллалаа./Монголбанкны мэдээллээс/

Монгол Улсын Засгийн газар, Монголын үндэсний худалдаа аж үйлдвэрийн танхимаас хамтран зохион байгуулсан, Монгол Улсын эдийн засаг, бизнесийн хөгжилд жинтэй хувь нэмэр оруулж байгаа томоохон аж ахуйн нэгжүүдийг шалгаруулдаг “ТОП-150” шалгаруулалтын ТОП-5 банкны нэгээр анх удаа шалгарлаа.

- 2014 оны 12 сард хийгдсэн Монгол банкны иж бүрэн шалгалтаар ЗӨРЧИЛГҮЙ БУюУ САЙН үнэлгээгээр шалгагдлаа.

2014 оны 04 сарын 17-ны өдрийн Хувьцаа Эзэмшигчдийн ээлжит Хурлаар Банкны 2013 оны үйл ажиллагаанд ХАНГАЛТТАЙ САЙН үнэлгээ өглөө.

Авлигатай тэмцэх газраас хөндлөнгийн хараат бус “Шинжээчдийн баг”-аар төрийн байгууллага болон Төрийн өмчийн оролцоотой ААНэгжийн “Авлигын эсрэг 2014 оны үйл ажиллагаанд хийсэн үнэлгээгээр Төрийн банк 72 баллаар үнэлэгдэж, 3 дугаар байрт шалгарлаа.

АКТИВЫН ӨСӨЛТ

ЗЭЭЛИЙН ӨСӨЛТ

ТАТАН ТӨВЛӨРҮҮЛСЭН ХӨРӨНГИЙН ӨСӨЛТ

АШГИЙН ӨСӨЛТ

ТӨРИЙН БАНКНЫ ҮНдСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТ БА БАНКНЫ СИСТЕМИЙН дУНдАЖ ҮЗҮҮЛЭЛТ

Банкны системийн дундаж

Төрийн банк 16.3%

8.2%



17.2%



5.7%


Төрийн банк 2.8 дахин

10.8%

УДИРДЛАГЫН ТАЙЛАН АУДИТЫН ТАЙЛАН

МОНГОЛ УЛСЫНЗАСГИЙН ГАЗАР САНГИЙН ЯАМ

15

Үзүүлэлтүүд 2010.12.31 2011.12.31 2012.12.31 2013.07.23 2013.12.31 2014.12.31

1 Актив 179.97 230.02 313.80 1,230.11 1,752.18 2,034.81

2 Зээлийн багц 62.74 102.09 184.35 770.19 941.86 1,067.58

3 Татан төвлөрүүлсэн хөрөнгө 145.02 190.83 280.10 1,110.04 1,554.64 1,845.30

4 Өөрийн хөрөнгө 28.35 30.07 28.33 70.07 132.19 151.51

5 Цэвэр ашиг 1.42 2.60 1.24 (1.04) 7.04 19.32

6 Чанаргүй зээлийн активт эзлэх хувь 0.9% 0.6% 0.7% 0.5% 0.7% 0.5%

7 Чанаргүй зээлийн багцад эзлэх хувь 2.5% 1.3% 1.1% 1.5% 1.3% 1.0%

8Өөрийн хөрөнгө эрсдэлээр жигнэсэн активын харьцаа /Монголбанкны шалгуур>12%

38.2% 25.8% 15.6% 13.0% 14.3% 15.12%

9 Төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадвар харьцаа >25% 68.4% 59.2% 41.3% 28.6% 44.0% 42.34%

Олон улсын зэрэглэл тогтоогч Fitch Ratings байгууллагаас Төрийн банк нь “B” үнэлгээ авлаа.Тус үнэлгээ нь (IDR-Issuer Default Rating) буюу банкны төлбөрийн чадварын үнэлгээ бөгөөд Төрийн банк нь тус байгууллагаар амжилттай үнэлэгдсэн Монголын Гурав дахь банк боллоо.

Moody’s Хөрөнгө оруулагчдын Үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага нь Төрийн банк ХХК-ний зэрэглэлийг дараах байдлаар тогтоолоо: дотоодын мөнгөн тэмдэгтээрх урт хугацаат

хадгаламжийн зэрэглэлийг B2, гадаад валютаарх урт хугацаат

хадгаламжийн зэрэглэлийг B3, банкны санхүүгийн чадавхийн зэрэглэлийг

E+/ b3 болгож тогтоолоо.

хийгээд тухайн өдрөөр дуусгавар болсон санхүүгийн жилийн үйл ажиллагааны үр дүн, мөнгөн гүйлгээг санхүүгийн тайлагналын Олон Улсын стандартуудын дагуу материаллаг алдаагүй, үнэн зөв толилуулсан” гэж дүгнэгдлээ.

төрийн банкны зэрэглэл тогтооход нөлөөлсөн хүчин зүйлс:

Монгол улсад иргэдийн банкны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг 2 дахь, хөрөнгийнхөө хэмжээгээр дөрөв дэх том банк болсон байна.

Тус банкны нэгдүгээр зэрэглэлийн өөрийн хөрөнгийн харьцаа үзүүлэлт 2014 оны 6 дугаар сарын 30-ны байдлаар 13.1 хувь байгаа нь Монгол улсын банкны системдээ хамгийн сайн үзүүлэлт байна.

Төрийн банкны активын чанарын үзүүлэлтийг сайн гэж дүгнэлээ.

Нийт зээлийн багцад хэрэглээний зээл дийлэнх хувийг эзэлж байгаа нь хамгийн эрсдэл багатай байна.

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТАЙЛАН

ИРГЭдИЙН БАНКНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА

ИРГЭДИЙНБАНК

Цахим төгрөг үйлчилгээ

Малчны

хадгаламжийн

үйлчилгээ

Биллингийн

үйлчилгээ

Юни

он

Пэй

кар

тын

үйлч

илгэ

э

Лизинги

йн

зээли

йн

үйлч

илгээ

17


Иргэдийн банкны үйл ажиллагааТөрийн банк нь мэргэшсэн 3800 гаруй ажилтан, Улаанбаатар хотод 86, аймаг, сум суурин газарт байршсан 454 салбар тооцооны төв, нийт 540 салбар, нэгж, 265 бэлэн мөнгөний АТМ, 1500 картаар үйлчлэгч байгууллагаар дамжуулан нийт 2.7 сая гаруй харилцагчиддаа иж бүрэн санхүүгийн үйлчилгээг үзүүлж байна.

Төрийн банк нь Монголын оюутны холбоотой хамтран оюутан залууст зориулсан Оюутны СМАРТ картыг зах зээлд нэвтрүүлсэн бөгөөд энэхүү картаараа оюутнууд нийтийн тээврээр үнэгүй зорчих, залуусын хамгийн ихээр үйлчлүүлдэг номын дэлгүүр, кино үзвэр, фитнес зэрэг 20 гаруй үйлчилгээний байгууллагад 2-45 хүртэл хувийн хөнгөлөлт эдлэх боломжтой болсон. 2014-2015 оны хичээлийн жилд Төрийн банкаар нийт 150 гаруй сургуулийн 34.0 мянга орчим оюутан тэтгэлэгээ авч байна.

Их дээд сургуулиудын түнш банкаар сонгогдон ажиллаж хичээлийн шинэ жил эхлэх өдрүүдэд 60 орчим их дээд сургуулиудад явуулын банкны үйлчилгээ үзүүлж 62 их дээд сургуулийг харилцагч байгууллагаар шилжүүлэн авч зах зээлээ нэмэгдүүлсэн байна.

Азийн хөгжлийн банкны Хот байгуулалтын салбарын төсөл ХААХОУС-ийн “Зах зээл ба бэлчээрийн удирдлагын төсөл”, Засгийн газрын 888 төсөл, JBIC-ийн худалдааны санхүүжилтийн төсөл, Тайваны Экзим банкны төслүүдийг амжилттай хэрэгжүүлэхээр хамтран ажиллаж байна.

Биллер байгууллагын зах зээл 2013 оны хувьд Улаанбаатар хотын ОСКонторын 80.7% буюу, СӨХолбооны 65.2%-г эзэлж байсан бол 2014 онд Улаанбаатар хот дахь ОСНААУГ-ын харъяа ОСКонторын зах зээлийн 100%-д үйлчилж байна. Нийт биллер байгууллагын зах зээлйн 90%-ийг эзэлж байна.

Монгол банкны Ерөнхийлөгч, Барилга хот байгуулалтын Сайдын 2013 оны А-2/06 дугаар хамтарсан тушаалаар баталсан “Барилгын салбарыг дэмжих, улмаар орон сууцны үнийг тогтворжуулах” дэд хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжиж буй 8 хувийн ипотекийн зээлийг нийт 1627 иргэнд олгосон байна.

Нийгмийн Халамж үйлчилгээний ерөнхий газар болон түүний харъяа хэлтсүүдтэй хамтран ажиллаж 57,885 иргэнд халамж олгох үйлчилгээг хүргэж байна.

Сангийн яам, ХАХНХЯам, бусад яамдаас зохион байгуулсан нээлттэй өдөрлөгүүд болон банкны зүгээс зохион байгуулж буй харилцагчдад зориулсан томоохон арга хэмжээнүүдэд “Явуулын банк”-ны үйлчилгээг үзүүлсэн байна.

Малчин иргэдэд төрөөс олгож буй урамшууллын мөнгийг өөрийн банкаар дамжуулан олгох, малчин иргэдийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн банкны бүтээгдэхүүн үйлчилгээг нэвтрүүлэх зорилго бүхий “Монгол Малчин” хөтөлбөрийг боловсруулан хэрэгжүүллээ. Тус хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр орон нутгийн нийт малчин өрхийн 97.3% нь буюу 142.1 мянган малчид Төрийн банкны малчин дансаар үйлчлүүлж байна.

Орон нутаг дахь 454 салбар, нэгжээрээ дамжуулан малчин өрхөд “Малчны зээл”, “Малчны лизингийн зээл”, “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн төслийн зээл”, “Зах зээл ба бэлчээрийн удирдлагын хөгжил төслийн зээл /IFAD/”, “Малчдад зориулсан орон сууцны ипотекийн зээл” гэсэн 5-н төрлийн зээлийн бүтээгдэхүүнээр үйлчилж байна. Тайлант онд нийт малчин өрхийн 23.3 хувьд нь буюу 34,348 өрхөд санхүүгийн хэрэгцээнд зориулан 102.3 тэрбум төгрөгийн зээл олгосон байна.

Орон нутагт 2014 онд суурилагдсан ПОС-ын 70 гаруй хувьд нь CASHBACK үйлчилгээг нэвтрүүллээ. Ингэснээр орон нутгийн 294 суманд буюу 88.2%-д нь АТМ-ыг орлох орчин үеийн шинэ үйлчилгээг харилцагч нар авах боломжтой болов.

19

БАЙГУУЛЛАГЫН БАНКНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА


БАЙГУУЛЛАГЫНБАНК

Байгууллагын

хадгаламж

Бусад

үйлчилгээ

Цалин

гийн

зээли

йн

үйлч

илгээ

Төрийн банк нь төрийн болон хувийн хэвшлийн томоохон аж ахуйн нэгж, олон улсын байгууллагуудад банк, санхүүгийн эрсдэлгүй, цогц үйлчилгээг түргэн шуурхай хүргэж сайн харилцаа, сайн үйлчилгээгээрээ ялгарахыг зорьж ажиллалаа.

Гялс банкүйлчилгээ

Бизн

ес

эрхл

эгчи

йн

багц

үйл

чилг

ээ

Харилцагчидтайгаа байнгын эргэх холбоотой байж харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг эрхэмлэн ажиллах нь бидний амжилтын үндэс юм. Бид харилцагч томоохон байгууллагуудынхаа санхүүгийн асуудал хариуцсан ажилтны мэдлэгийг дээшлүүлэх зорилгоор нийтлэг хэрэгцээт сэдвүүдээр тодорхой давтамжтай сургалтуудыг зохион байгуулж, бизнесийн үйл ажиллагаанд нь дэмжлэг болох мэдээллийн тоймыг сар бүр бэлтгэн хүргүүлж хэвшлээ. Мөн түүнчлэн, улс орныхоо өнцөг булан бүрт байршсан өргөн салбар нэгж болон дэвшилтэт технологид суурилсан цахим банкны давуу талыг ашиглан харилцагчдынхаа бодит хэрэгцээг хангасан бүтээгдэхүүн үйлчилгээг харилцагчиддаа зориулан тусгайлан нэвтрүүлж хамгийн сайн үйлчилгээг үзүүлэхийг зорин ажилласан бөгөөд үүний үр дүнд харилцагчдынхаа тоог 20 хувиар, татан төвлөрүүлсэн эх үүсвэрийн хэмжээг 30 хувиар нэмэгдүүлсэн амжилттай жил байлаа.

Бид харилцагч байгууллагуудынхаа санхүүгийн цогц шийдэл нь болж харилцах, хадгаламжийн данс, гадаад, дотоод төлбөр тооцоо, валют арилжааны эрсдэлгүй үйлчилгээг үзүүлэхээс гадна зах зээлд өрсөлдөхүйц уян хатан нөхцөл бүхий зээл, банкны баталгаа, батлан даалт зэрэг үйлчилгээгээр тэдний санхүүгийн бүхий л хэрэгцээг ханган ажиллалаа.

Харилцагчдынхаа санхүүжилтийн хэрэгцээг хангахдаа олон улсын болон дотоодын төсөл, хөтөлбөрт хамруулах замаар хямд өртөг, урт хугацаат эх үүсвэрээр дэмжин ажиллахыг эрмэлзэж, шаардлагатай үед Зээлийн батлан даалтын сангаар барьцаа хөрөнгийг хангуулж харилцагчдынхаа санхүүгийн дотны зөвлөгч, санхүүжилтийн шийдэл нь байж чадлаа.

Төрийн банк нь байгууллагын хэмжээнд дээрх санхүүгийн үйлчилгээнүүдийг үзүүлэхээс гадна харилцагч байгууллагынхаа санхүүгийн хэрэгцээг цогцоор нь шийдвэрлэх үүднээс байгууллагын ажилтнуудын эрэлт, хэрэгцээнд нийцсэн банкны иж бүрэн үйлчилгээг ажилтнуудад нь тусгайлан хүргэн ажиллаж байна.

Төрийн банк нь 2014 онд байгууллага руу чиглэсэн шинэлэг үйлчилгээгээ хөгжүүлэх, өрсөлдөхүйц болгох тал дээр онцгой ач холбогдол өгч ажилласан бөгөөд манай банктай корреспондент банкны харилцаатай гадаадын банкуудын лоро дансыг нээж харилцагчийн гадаад төлбөр тооцоог илүү богино хугацаанд гүйцэтгэх ажлыг эхлүүлсэн. Түүнчлэн гадаад улс орноос тогтмол болон нэг удаагийн шинж чанартай худалдаа эрхэлж буй байгууллагуудад гадаад худалдааны санхүүжилтийн бүтээгдэхүүнийг санал болгож, улмаар гадны харилцагч банкуудын бага хүүтэй худалдааны санхүүжилтийн зээлтэй аккредитивийн бүтээгдэхүүнээ уялдуулан ажилласан нь харилцагчид үүсэх гадаад худалдааны эрсдэлийг бууруулж, тэдний санхүүгийн хэрэгцээг хангасан онцлох ажил байлаа.

Банкны дунд хугацааны стратеги төлөвлөгөөтэй уялдуулан Хүний нөөцийн хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлж байна. Үүнд:

• Бизнесийнзорилготойгооуялдууланбайгууллагынамжилтынэхүндэс-Ажилтантөвтэйүйлажиллагааг Хүний нөөцийн менежментийн орчин үеийн арга зүйг ашиглан хэрэгжүүлж өрсөлдөх чадвар бүхий хүний нөөцийг бүрдүүлэн сургаж хөгжүүлэх, төлөвшүүлэх стратегийг баримтлан ажиллаж байна.

Өндөр ур чадвар бүхий Хүний нөөцийг бүрдүүлэх бодлогын хүрээнд сонгон шалгаруулалтын аргачлалыг боловсронгуй болгож ажилтнуудын ур чадварыг хөгжүүлэх, ажлын туршлагыг сайжруулах, бүтээлч байдлыг хангахад чиглэсэн сургалтын бодлого, хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж ирлээ. Тайлант хугацаанд 199 удаагийн сургалтанд нийт ажилтнуудынхаа 41,5%-ийг хамруулж ур чадварыг дээшлүүлэх, хөгжүүлэх ажлыг хийж гүйцэтгэлээ.

Карьер хөгжлийг дэмжих Хүний нөөцийн бодлогын хүрээнд ажилтнуудын ур чадварыг хөгжүүлснээр 2014 онд нийт ажилтнуудын 16 хувь нь албан тушаал дэвшсэн байна.

Ажилтнуудыг идэвхжүүлэх ажлыг оновчтой зохион байгуулж, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд дэмжлэг үзүүлэх бодлогыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлж, ажилтнуудаа орон сууцжуулах ажлыг зохион байгуулаад байна.

Эрүүл мэндийн урьдчилсан сэргийлэх үзлэгт бүх ажилтнаа 100 хувь хамрууллаа.

Бид ажилтан бүрийг сонсож тэдний санал бодлыг үйл ажиллагаандаа тусгах, ажилтнуудаасаа гарч буй шинэлэг санал санаачилгыг урамшуулах, ажил хэрэг болгох, ажилтнууддаа мэдээлэл өгөх зорилгоор “Ажилтан таныг сонсьё” аяныг орон даяар зохион байгуулсан.

21

ХҮНИЙ НӨӨÖИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА


496

789 2515

ТӨВ

УЛААНБААТАР ОРОН НУТАГ

НИЙТАЖИЛТНУУД

Байгууллагын үндсэн хөдөлгөгч хүч болсон ажилтнуудаа хөгжүүлэх, чадваржуулах, урамшуулах чиглэлээр дараах ажлуудыг зохион байгуулж ажиллаж байна.

23

НИЙГМИЙН ХАРИУÖЛАГА


“эко боловсрол олгоХ аЯн”

- Байгаль орчноо хамгаалах, ногоон хөгжлийг дэмжих зорилгоор эх орныхоо байгалийн үзэсгэлэнт тогтоц газар, түүх соёлын өвийн талаар танин мэдэхүйн “Хүрээлэн” амьд ертөнцийн цуврал нэвтрүүлгийг бэлтгэж олон нийтэд 7 хоног бүр хүргэж байна. Энэ ажлын хүрээнд “Эх дэлхий ба бидний ирээдүй“ фото зургийн үзэсгэлэн, сурагчдын дунд гар болон гэрэл зураг, эссэ, асуулт хариултын уралдаан, Ерөнхий боловсролын сургуулиуд дээр “Амьд ертөнцийн цуврал” гэрэл зургийн үзэсгэлэн гаргах зэргээр аяныг өрнүүлж байна.

“санХҮҮгийн боловсрол олгоХ аЯн”

- Эдийн засаг, банк санхүү, бүтээгдэхүүн үйлчилгээний талаарх мэдлэгийг дээшлүүлэх зорилгоор 10 цуврал нэвтрүүлгийг үзэгчдэд хүргэх ажлыг эхлүүллээ.

- Мөн айл гэрийн санхүүг удирдахад ашиглах боломжтой “Өрхийн дэвтэр”-ийг хэвлүүлэн харилцагчдад хүргэж байна.

“сайн Үйлсийн аЯн”

сайн үйлсийн аян-9090

- Монгол улсад банкны систем үүсч хөгжсөний 90 жилийн ойн хүрээнд Бид нийгмийн сайн үйлсэд өөрсдийн хувь нэмрээ оруулах зорилгоор ажилтнууддаа уриалга гаргаснаар Ажилтан бүр сайн үйлсийн аянд нэгдэж 9090 төгрөг хуримтлуулж Улсын төв эмнэлэгт Диалезийн аппаратыг дагалдах хэрэгслийн хамт хүлээлгэн өглөө.

“ХҮндэтгэлийн аЯн”

- Жил бүр сар шинийн баярыг тохиолдуулан ахмадуудад чиглэсэн “Хүндэтгэлийн аян”-ыг зохион байгуулдаг уламжлалын дагуу 2014 онд Төрийн банкнаас өндөр насны тэтгэвэр, тэтгэмж авдаг 160 мянган ахмадын дунд тус аяныг зохион байгуулж 10 ахмадыг саятан болголоо.

- Хүүхэд гэр бүл хөгжлийн “Өнөр бүл” төвийн 40 жилийн ойн хүрээнд “Төрийн банкны нэрэмжит Номын өргөө” хөтөлбөрийг боловсруулан 233 ном бүхий “Номын сан”-г хүлээлгэн өгөв.

НИЙГМИЙНХАРИУЦЛАГА

Санхүүгийн боловсрол олгох аян

Сайн үйлсийн аян

Эко боловсрол

олгох аян

Ою

унла

г за

луус

аа

дэмж

их а

ян

Хүндэ

тгэли

йн

аян

“оюУнлаг залУУсаа дэмЖиХ аЯн”

- 2014-2015 оны хичээлийн жилд нийт 15 оюутанд сургалтын төлбөрийн тэтгэлэгийг гардуулан өгснөөс гадна 2014 оны Элсэлтийн ерөнхий шалгалтанд 3 хичээлээр оролцож 3-ууланд нь буюу төрөл тус бүрээр 800 оноо авсан Санхүү эдийн засгийн дээд сургуулийн оюутан Б.Амарзаяад бүтэн жилийн сургалтын төлбөрийн тэтгэлэгийг гардууллаа.

- Монгол хүний оюуны царыг гайхуулж, дэлхийд эх орныхоо нэрийг гаргах зорилгоор тамирчин З.Цэцэгзул охиныг дэмжин хамтран ажиллаж, “Ой тогтоолтын дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн”-д оролцуулснаар Дэлхийн дээд амжилтын эзэн боллоо.

- Өсвөрийн шатрын дэлхийн аварга болсон бяцхан охин Д.Мөнхзулыг Төрийн банкны удирдлагуудын зүгээс урамшуулж, “Хүүхдийн хадгаламж” нээж өглөө.

25

шИНЭ БҮТЭЭГдЭХҮҮН, ҮЙЛ×ИЛГЭЭ

ШИНЭ БҮТЭЭГДЭХҮҮН

Цахим төгрөг

Хүүгээр арвижих

хадгаламж

Даатгалын

зуучлал

Ою

утны

сма

рт к

арт,

Тэтг

эври

йн К

обрэ

нд

карт

Хувийн

дугаа

р

үйлч

илгээ


оюутны смарт карт

Хүүгээр арвижих хадгаламж

захиалгат шилжүүлэг

Хадгаламж барьцаалсан онлайн зээл

кобрэнд карт Хувийн дугаар

даатгалын зуучлалын үйлчилгээ

Төрийн банк, Нийгмийн даатгалын

ерөнхий газартай хамтран

Нийгмийн даатгалын үйлчилгээний

Ко-брэнд карт гаргалаа. Ингэснээр

тэтгэвэр тэтгэмж авагчдын хувьд

дараах давуу талууд бий боллоо.

Давуу тал:

•Шимтгэлхураамжийн

хөнгөлөлттэй нөхцөлтэй.

•Картындансныүлдэгдэлд

харилцахын хамгийн өндөр хүү

тооцож сар бүр хүү олгох.

•ОрондаяарбайрлахТөрийн

банкны 540 салбар нэгж, 265

бэлэн мөнгөний АТМ машин,

1500 гаруй картаар үйлчлэгч

байгууллагаар шимтгэл

хураамжгүйгээр үйлчлүүлнэ.

•Моносынэмийнсангуудаар

3%-ийн хөнгөлөлттэй үнээр

үйлчлүүлэх боломжтой.

Төрийн банкинд данстай харилцагч өөрийн дансны дугаарыг төлөөлөх 4-8 оронтой цээжлэхэд хялбар тоог Хувийн дугаараар сонгох боломжтой. Жишээ нь машины дугаар, утасны дугаар, төрсөн он сар гэх мэт. Ингэснээр та Хувийн дугаараараа төлбөр, мөнгөө дансандаа хүлээн авах боломжтой болно.

Төрийн банк нь бүх төрлийн даатгалын зуучлалын үйлчилгээг 540 салбараар дамжуулан үзүүлж байна. Та учирч болох олон төрлийн эрсдэлээс өөрийн болон үр хүүхдийнхээ ирээдүйг мөн эд хөрөнгөө хамгийн бага хураамжтай даатгуулах боломжтой.

Та тодорхой хугацаанд тогтмол дүнгээр шилжүүлэг хийх, хуримтлал үүсгэх зорилгоор гүйлгээг урьдчилан захиалах боломжтой. Банк таны заасан нөхцөлөөр тогтоосон хугацаанд гүйлгээг автоматаар шилжүүлнэ.Давуу тал:- Сар бүр 2-4 удаа эсвэл нэг удаа

шилжүүлэхээр захиалга өгөх- Захиалгыг салбар нэгж дээр ирж

эсвэл Гялс банкаар дамжуулан банкинд ирэлгүй өгөх

- Таны төлбөрийг цаг алдалгүй тогтмол шилжүүлэх зэрэг давуу талуудтай.

Өндөр хүүгээр хуримтлал үүсгэх,

хүүний орлогоо сар бүр авах

болон хүүгээс хүү авах зорилгоор

нээлгэх боломжтой, Хүүг сар

бүрийн ойн дээр олгох ба данс

нээх үед харилцагчийн хүсэлтээр

хүү үндсэн дансанд орох эсвэл

тухайн харилцагчийн нэр дээрх

бусад дансанд орохоор тохируулах

боломжтой хадгаламжийн

бүтээгдэхүүн юм.

АТМ-аас картгүйгээр бэлэн мөнгө авах боломжтой “Цахим төгрөг” үйлчилгээг зах зээлд анх удаа нэвтрүүллээ. Харилцагч Та Гялс банкны бүх суваг (вэб, смарт апп, симд суусан цэс, мессеж)-аар болон АТМ-аас өөрийнхөө утасны дугаарт шилжүүлэг хийх ба гар утсанд ирсэн гуйвуулгын кодыг ашиглан Төрийн Банкны АТМ-аас бэлэн мөнгө авах боломжтой. Давуу тал: •ТакартгүйүедээАТМ-аасмөнгө

авах боломжтой.•Картгүй,дансгүй,Төрийнбанкны

харилцагч болж амжаагүй хүмүүст ч мөнгө илгээх боломжтой.

•Хүлээнавагчидбичигбаримтшаардлагагүй зөвхөн нууц код байхад хангалттай.

Иргэд, аж ахуйн нэгжид зориулсан бүтээгдэхүүн үйлчилгээг харилцагчдынхаа эрэлт хэрэгцээ, санхүүгийн боломжид тулгуурлан хамгийн уян хатан нөхцөлөөр, хамгийн шуурхай олгодог банк байх зорилт тавин ажиллаж байна.

Төрийн банк, Монголын оюутны холбоотой хамтран 2013, 2014 онд Оюутны смарт картыг гаргалаа. Смарт картын дансаар дамжуулан төлбөр тооцоогоо түргэн шуурхай гүйцэтгэх боломжтой. Давуу тал: • Оюутныүнэмлэхнийүүрэг

гүйцэтгэнэ,• Оюутныүндэснийтэтгэлэгээ

дамжуулж авах,•Нийтийнтээврийнхэрэгслээрүнэ

төлбөргүй зорчих эрх,• Банкнытөлбөрийнхэрэгсэлболно,• Гэрээтбайгууллагаархөнгөлөлттэй

үйлчлүүлэх эрх зэрэг олон давуу талуудтай.

№

₮

Олон улсын картын нууцлалыг хангасан EMV Visa, UnionPay олон улсын картуудыг зах зээлд анх удаа нэвтрүүллээ.

Төрийн банк нь иргэд болон аж ахуйн нэгжид зориулсан зээлийн үйлчилгээг харилцагчдынхаа эрэлт хэрэгцээ, санхүүгийн боломжид тулгуурлан хамгийн уян хатан нөхцөлөөр, хамгийн шуурхай олгодог. Төрийн банк Монголд анх удаа Хадгаламж барьцаалсан зээлийн үйлчилгээг салбарт ирэлгүйгээр хүссэн үедээ онлайнаар 5 минутанд багтаан авах боломжийг Танд олгож байна.

27

БРЭНд БҮТЭЭГдЭХҮҮН ҮЙЛ×ИЛГЭЭ

ХУВИЙН ДУГААР№ТӨРИЙН БАНКНЫЦАХИМ

БҮТЭЭГДЭХҮҮН ҮЙЛЧИЛГЭЭ

БИЛЛИНГ

Орчин үеийн дэвшилтэт технологид суурилсан

үйлчилгээнүүдийг ГЯЛС БАНК болгон нэгтгэж зах зээлд нэвтрүүллээ.

Ингэснээр Эрхэм Харилцагч Та дурын сувгаа ашиглан цаг хугацаа орон зайнаас үл хамааран банкны бүтээгдэхүүн үйлчилгээг авах боломжтой.

ИНТЕРНЭТ БАНК

СМАРТ БАНК

МОБАЙЛ БАНК

МЕССЕЖ БАНК

БИЛЛИНГ


БРЭНд БҮТЭЭГдЭХҮҮН ҮЙЛ×ИЛГЭЭ

Төрийн банк нь Монгол Улсын нийт орон сууцны хэрэглээний төлбөрийн зах зээлийн 90%-ийг өөрийн банкны салбар нэгж дээр, Гялс банкны бүх сувгаар дамжуулан хүлээн авч байна.

Харилцагч Та:

•ИнтернэтээрбуюуГялсбанкнывэб,смартаппликейшнсувгаар

•ГарутсаарбуюуГялсбанкнысимдсуусанмобайлцэсээрболонмессежсувгаар

•АТМ-рбуюуАТМбиллингүйлчилгээ,

•Телевизээр-ТВбанкүйлчилгээ,

•КартаарбуюуИ-биллингүйлчилгээ

•Автоматаар - Нэхэмжлэхийн дагуу данснаас суутгахгэрээ байгуулах зэрэг хамгийн олон хялбар аргаар хэрэглээний төлбөрөө төлөх боломжтой.

27


29

ХАМГИЙН САЙН ҮЙЛ×ИЛГЭЭТЭЙ БАНК БАЙХ ЗОРИЛТЫН ХҮРЭЭНд:

ХАРИЛЦАГЧИД БАНКНЫ САЛБАР НЭГЖИД ИРЭХГҮЙГЭЭР БҮТЭЭГДЭХҮҮН ҮЙЛЧИЛГЭЭГЭЭ АВАХ БОЛОМЖИЙГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛЭЭР:

ТАВТАЙ ОРЧИНД ТУХТАЙ ҮЙЛЧЛЭХ БОЛОМЖИЙГ БҮРДҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛЭЭР:

Банкны Улаанбаатар хот дахь 59 салбарт төлбөргүй WiFi сүлжээ нэвтрүүлж, харилцагчиддаа цахим банкны үйлчилгээг саадгүй авах боломж бүрдүүллээ.

Банк хоорондын бага дүнтэй гүйлгээг 24/7 цагийн горимоор онлайн, бодит цагийн горимоор хүлээн авч илгээдэг анхдагч банк боллоо.

Дархан, Баян-Өлгий, Завхан аймгийн Төрийн банкны салбарууд шинэ байртай боллоо.

Нийт 5 тооцооны төвийг шинэ байртай болгож, 89 нэгжид засвар үйлчилгээ хийлээ.

Үндэсний Татварын ерөнхий газартай хамтран Гялс банкны вэб сувгаар татвараа онлайн төлөх програмчлалыг нэвтрүүллээ.

Бид харилцагчиддаа Нийгмийн даатгалын төлбөр буюу Сайн дурын даатгал, Эрүүл мэндийн даатгалын төлбөрүүдээ банкинд ирэлгүйгээр Гялс банкны вэб суваг болон смарт аппликейшнаар төлөх шинэ үйлчилгээг хүргэлээ

Төрийн банкны бүх төрлийн цахим үйлчилгээтэй танилцах, ашиглах боломжтой шинэлэг техник технологи, загварыг хослуулсан цахим банкны “SHOW ROOM” нээж ажиллуулж байна.

“SHOW ROOM”

Харилцагчдад банкны үйлчилгээгээ эмх цэгцтэй, дараалалгүй хүргэх үүднээс шинээр 70 ширхэг дугаарлагч машиныг салбар нэгжүүдэд суурилууллаа.

Данс нээх, Карт захиалах, Хувийн дугаар авах, Нэрийн гуйвуулга хийх, Цахим үйлчилгээний маргаантай гүйлгээ шийдвэрлүүлэх хүсэлт илгээх боломжтой боллоо.

АТМ-н тоог 65-аар нэмэгдүүлж нийт 265 АТМ-аар 24 цагийн турш үйлчилж байна. Картаар үйлчлэгч байгууллагын тоог нэмэгдүүлж 1500 цэгээс бэлэн бус төлбөр тооцоогоор үйлчлэх боломжтой боллоо.

АТМ

Сайн үйлчилгээтэй банк байхын тулд харилцагчдад үйлчлэх цаг хугацааг хурдасгах, илүү хялбарчлах, харилцагч банкны салбар нэгжид ирэхгүйгээр хүссэн бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ авах, таатай орчинд тухтай үйлчлүүлэх боломжийг бүрдүүлэх зэрэгт чиглэсэн дараах ажлуудыг зохион байгууллаа.

Төрийн банк “Visa Worldwide INC”-ийн үндсэн гишүүнээр 2014 оны 09 сарын 24-ний өдөр элссэнээр Монголын 3 дахь үндсэн гишүүн банк боллоо.

Төрийн банк нь Дэлхийн 16 орны 84 сая харилцагч ашигладаг JCB картыг Монголын зах зээлд анхлан гаргах гэрээнд гарын үсэг зурлаа


31

ХАМГИЙН САЙН ХАРИЛÖААТАЙ БАНК БАЙХ ЗОРИЛТЫН ХҮРЭЭНд:

- Гадаад зах зээлээс хямд эх үүсвэр татах чиглэлээр суурь арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэн ажиллалаа. (Moody’s, Fitch Ratings, гадны хөрөнгө оруулагчид)

- Төрийн банк нь АНУ, БНХАУ, Бельги, ОХУ, БНСУ, Япон, Австрали, Герман, Сингапур, Казакстан зэрэг 10 орны 22 банктай корреспондент харилцаатай ажиллаж байна. Мөн энэ хугацаанд арилжааны шугам болон своп арилжааг гүйцэтгэх зорилгоор Bank of China банкны Хонг Конг дахь салбарт шинээр данс нээж, Хятадын Bank of Inner Mongolia, Хөх хот банк нь манай банкинд харилцах /лоро/ дансаа нээлээ.

Харилцагчдаа сонсоХ чиглэлээр - Харилцагчиддаа зориулсан өдөрлөг зохион байгуулж, улирал тутам томоохон харилцагчдаа

сонсох ажлыг зохион байгуулж хэвшлээ.- Банкны 1800-1881 дугаарыг 24 цагийн үйлчилгээтэй болгож харилцагчдаасаа ирж буй санал

хүсэлтийг шуурхай шийдвэрлэж эргэн мэдээлдэг боллоо.

Сайн харилцаатай банк байхын тулд харилцагчиддаа мэдээлэл хүргэдэг, харилцагчаасаа мэдээлэл сонсдог, харилцагчтайгаа эргэх холбоотой банк байхыг чухалчлан ажиллаж байна.

Харилцагчиддаа хүрч үйлчлэх, үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор явуулын банкны үйлчилгээг нэвтрүүлж, Монголын оюутны холбоотой хамтран УБ хотын их дээд сургуулиуд дээр Төрийн банкны “Явуулын банк” зохион байгуулж ажиллалаа.

Харилцагчиддаа мэдээлэл ХҮргэХ чиглэлээр - Улирал тутам харилцагчдад зориулж санхүүгийн үзүүлэлт болон онцлох үйл явдлыг багтаасан

товхимол танилцуулгыг хэвлүүлэн мэдээлэл хүргэдэг боллоо. - Харилцагчдынхаа имэйл хаягийн бааз үүсгэж банкны тухай мэдээллийг сар бүр хүргэдэг

боллоо.- Орчин үеийн техник технологийн шийдэлд тулгуурлан Төрийн банкны www.statebank.mn

цахим хуудсыг бүрэн шинэчиллээ.- “Ажилтан бүр маркетер” аяныг өрнүүлж банкны үйл ажиллагааны болон бүтээгдэхүүн

үйлчилгээний тухай мэдээллийг 3800 ажилтнуудаараа дамжуулан харилцагчиддаа хүргэхээс гадна телевиз, сонин, сайт, сэтгүүл, гудамжны самбар, сошиал суваг зэргийг ашиглан хүргэж байна.

- Олон улсын харилцагчид, хөрөнгө оруулагчид, корреспондент банкуудад банкны талаарх сүүлийн үеийн мэдээ, мэдээлэл, санхүүгийн төлөв байдал, Монгол улсын макро орчны талаар товч мэдээллийг англи хэл дээр бэлтгэн, улирал тутамд шинэчилж хүргүүлж байна.

гадаад Харилцааны чиглэлээр- Төрийн банкны гадаад худалдааны санхүүжилтыг амжилттай хэрэгжүүлэх зорилгоор “Гадаад

худалдааны санхүүжилт”-ийн хөтөлбөрүүдтэй хамтран ажиллалаа.- Коммерци банк дээр гадаад валютын арилжаанаас олох үр ашгийг дээшлүүлэх, хямд эх

үүсвэрийг олох зорилгоор валют арилжааны ам.долларын шугам нээлээ.- ING банкинд еврогийн аккредитивийн шугам, еврогийн арилжааны шугамуудыг нээж,

ашиглаж байна.- БНХАУ-ын Хөдөө аж ахуйн банкны Өвөрмонгол дахь салбар банктай “юанийн зузаатгалын

гэрээ” байгууллаа. Мөн Өвөрмонголын банктай лоро/харилцах/ данс нээх гэрээг байгуулснаар 2 банкны харилцагчдын төлбөр тооцоог түргэн шуурхай, хямд дамжуулах боломжтой болоод байна.

- Гадаад мөнгөн гуйвуулгын үйлчилгээг өргөтгөх, Монгол улс - ОХУ-ын хооронд визгүй зорчих болсонтой холбогдуулан түргэн шуурхай төлбөр тооцоог гүйцэтгэх зорилгоор ОХУ-ын Русславбанкны КОНТАКТ мөнгөн гуйвуулгын системийг Төрийн банкинд нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна.

UNITED STATES

GERMANY

RUSSIA

CHINA

HoNG KoNG

JAPAN

KoREA

KAZAKHSTAN

BELGUIM

SINGAPoRE

Commerzbank AG,

Frankfurt Main

International Bank for

Economic Cooperation,

Moscow

VTB Bank,

Moscow

Sumitomo Mitsui Banking

Corporation, TokyoBank of Tokyo

Mitsubishi UF

Agricultural Bank of

China, Huhehaote

Industrial and Commercial

Bank of China, Huhehaote

China Construction

Bank, Huhehaote

Bank of Inner

Mongolia,Huhehaote

Korea Exchange

Bank, Seoul

DBS Bank Ltd,

SingaporeKazkommertsbankBELGIUM, ING

Belgium NV/SA,

Brussels

SBERBANK,

Moscow, Baikal

Wooribank Kookmin Bank

Bank of

China

Commonwealth

bank of

Australia

Bank of China

(Hong Kong)

Limited

AUSTRALIA

HypoVereinsbankStandard Chartered

Bank, NY,


33

ХАМГИЙН ЭРСдЭЛГҮЙ БАНК БАЙХ ЗОРИЛТЫН ХҮРЭЭНд:

Эрсдэлгүй банк байхын тулд эрсдэлээ хойноо бус урдаа тавьж эрсдэлээс хамгаалагдсан банк байхыг зорин ажиллаж байна.

Төрийн банкны “Эрсдэлийн бодлого”-ыг Олон улсын стандартын дагуу шинэчлэн боловсруулж үйл ажиллагаандаа мөрдөж байна.

Харилцагчаа эрсдэлээс хамгаалах зорилгоор Олон Улсын банкны системд ашиглагддаг хяналтын механизм болох Хяналтын оронг Монголд анх удаа нэвтрүүлснээр харилцагч данс андуурч гүйлгээ хийх эрсдэлээс бүрэн хамгаалагдлаа.

Dynamic ARP inspection тохиргоог хийж, IP хаяг давхардахгүй, static IP тохируулах боломжгүй болгосноор зөвхөн бүртгэгдсэн төхөөрөмж, компьютер сүлжээнд холбогдож оффисийн сүлжээнийн аюулгүй байдлыг сайжрууллаа.

Мэдээллийн аюулгүй байдлын түвшинг үнэлэх аргачлалыг шинээр боловсруулан батлуулж, мэдээллийн аюулгүй байдлын түвшингийн үнэлгээ, мэдээллийн аюулгүй байдлын эрсдэлийн үнэлгээг хийдэг боллоо.

Эрсдэлийн мэдээллийн санг баяжуулахад анхаарлаа хандуулан, эрсдэлийн тохиолдол бүртгэх програмыг сайжруулан ашиглаж байна.

Хуурамч мөнгөн тэмдэгтийн эрсдэлийг бууруулах чиглэлээр тогтмол сургалт зохион байгуулж гарын авлага боловсруулан мөрдөж ажилласны үр дүнд ОХУ-ын хуурамч рублийг илрүүлж. банкны системд учирч болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж ажиллалаа.

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЭРСДЭЛИЙН УДИРДЛАГА

Олон улсын түвшинд ашиглагддаг Базелийн хорооны үйл ажиллагааны эрсдэлийн ангиллыг судалж хэлэлцэн банкны эрсдэлийг сар бүр тодорхойлж ангилахад ашиглаж байна.

Орон даяар ажиллаж буй 3800 гаруй ажилтныхаа оролцоотойгоор сар бүр Топ-5 эрсдэлийг тодорхойлж, түүнээс хамгаалах төлөвлөгөөг боловсруулан төв банк, салбар, тооцооны төвийн түвшинд хэрэгжүүлж байна. Банкны эрсдэлийг удирдах үйл явцад ажилтан бүрийг оролцуулах нь банкны эрсдэлийн удирдлагын зарчим юм. Энэ ажлын хүрээнд 2014 онд нийт 2919 эрсдэлийг тодорхойлсон байна. Үүнээс банкны хэмжээний ТОП-5 эрсдэлийг тодорхойлж, эрсдэлээс хамгаалах төлөвлөгөөг боловсруулан банк төвийн газар, хэлтэс, салбар, тооцооны төвийн түвшинд хэрэгжүүлж ажиллалаа.

“Үйл ажиллагааны эрсдэлийн удирдлагын журам”-ыг баталж, газар, нэгжид учирч болзошгүй эрсдэлийг тодорхойлох, хэмжих, үнэлэх, түүнээс урьдчилан сэргийлэх, бууруулах ажлуудыг энэхүү журмаар зохицуулж байна.

Мөн банк нь үйл ажиллагааны чиглэл болон газар, нэгж бүрийн хувьд эрсдэлийн түвшинг үнэлж, бууруулах арга хэмжээг авч ажиллаж байна.


35

ҮР АшИГТАЙ БАНК БАЙХ ЗОРИЛТЫН ХҮРЭЭНд:

ЗАРДАЛ ХЭМНЭХ ЧИГЛЭЛЭЭР:

ОГТЛОЛЦОО ХУДАЛДААГ ӨРГӨЖҮҮЛЖ ОРЛОГОО НЭМЭГДҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛЭЭР:

52,5

50,8 109,0

172,0

172,0

192,0

646,0

СууринтелефонАшиглалт

Үүрэн телефон

Харилцаа холбоо

Түрээс

Шатахуун

Бичиг хэрэг

1.4 тэрбум төгрөг хэмнэлт

2014 онд зардлыг хамгийн бага түвшинд барьж үр ашигтай ажиллахын тулд дараах ажлуудыг зохион байгууллаа. Үүнд:

2014 онд “Банкны зардлын ухаалаг зарцуулалт” аянг банкны хэмжээнд зохион байгуулсан нь бага зардлаар хэрхэн өндөр үр дүнтэй ажиллах талаар газар, хэлтэс, салбар нэгжүүдийн хэрэгжүүлж буй ажлуудыг бусад нэгжүүдэд нэвтрүүлэх, зардал хэмнэх талаар шинэ санал, төсөл санаачилгуудыг системийн хэмжээнд нэвтрүүлэх, бодит хэмнэлтийг бий болгоход чиглэв.

Аяны хүрээнд нийт 61 төсөл ирүүлснээс 12 төсөл хэрэгжиж, 42 төслийг хэрэгжүүлж эхлээд байна.

Эдгээр ажлуудын үр дүнд:

Суурин телефоны зардал 50.8 сая төгрөг, үүрэн телефон 172,0 сая төгрөг нийт харилцаа холбооны зардал 223,8 сая төгрөг, Түрээсийн зардал 192.4 сая төгрөг,шатахууны зардал 52,5 сая төгрөг, Бичиг хэрэг, маягт материалын зардал 646,0 сая төгрөг, ашиглалтын зардлын хүрээнд нийт 109,0 сая төгрөг нийт 1.4 тэрбум төгрөгийн бодит хэмнэлттэй ажилласан байна.

- Даатгалын зуучлалын үйлчилгээг 540 салбар нэгжээрээ дамжуулан орон даяар нэвтрүүлснээр тайлант хугацаанд 40160 даатгалын гэрээг зуучилсан байна.

- Салбар, тооцооны төвийн ажилтнуудыг огтлолцоо худалдаа хийх аргачлал, харилцааны соёл, борлуулалтын тактик зэрэг сургалтанд хамруулснаас гадна салбар, тооцооны төвийн дунд борлуулалтын уралдаануудыг зохион байгуулж ажиллалаа.

- “Ажилтан бүр маркетер” аяныг зохион байгуулж банкны 3800 ажилтан бүр банкны бүтээгдэхүүн үйлчилгээний мэдээллийг харилцагчдад хүргэх ажлыг шат дараатай хэрэгжүүлж, шилдэг маркетерүүд болон теллерүүдыг шалгаруулан урамшууллаа.

Төрийн банк тогтвортой санхүүжилтийн зарчмуудыг үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэх, мөрдөн ажиллаж Монгол улсын байгаль орчин, нийгэм, эдийн засгийн хувьд эерэг хөгжилд чиглүүлэн ажиллах зорилгоор “Ажилтан бүр маркетер”, ” Зардал хэмнэх аян”-ыг ажилтнуудынхаа дунд өрнүүлсэн нь үр дүнтэй арга хэмжээ боллоо.

Үр ашигтай банк байхын тулд огтлолцоо худалдааг өргөжүүлж, муу зардлуудаа тодорхойлон түүнийг хэмнэх замаар банкны үр ашгийг нэмэгдүүлэхэд гол анхаарлаа хандуулан ажиллалаа.

МУУ ЗАРДЛЫГ ХЭМНЭХ ЧИГЛЭЛЭЭР

Харилцаа холбооны зардал:Дотуур утас болон дотоод сүлжээг идэвхжүүлж харилцаа холбооны зардлыг хэмнэж ажиллав. Үүрэн телефоны компаниудтай гэрээ байгуулж сүлжээндээ үнэгүй ярих боломжтой болсноор мөн ажилтнуудын суурин болон үүрэн холбооны утасны зардал ихээхэн хэмнэгдлээ.

түрээсийн зардал:Түрээсийн байранд үйл ажиллагаа явуулж байгаа салбар нэгжүүдийн байршлыг сонгох, давхардсан ойр байрлалтай салбаруудыг нэгтгэх, түрээсийн байрны судалгааг тухайн нутаг дэвсгэрт хийж, бага үнийн саналаар түрээсийн зардлыг бууруулах, мкв-г ажилтны тоо, харилцагчийн тоотой уялдуулан жишиг тогтоож ашиггүй талбайг бууруулж ажиллав.

бичиг хэрэг, хангамжийн зардал:Нэгжүүдэд сар, улиралд хэрэглэх бичгийн цаас, принтерийн хорны норматив тогтоож, ашиглалтын үр өгөөжийг нэмэгдүүлсэн. Мөн принтерийн хорыг дахин нэг удаа цэнэглэх боломжийг судлаж нэвтрүүлж, албан бланкийг дотооддоо хэвлэх зэрэг ажлуудыг зохион байгуулав.

ашиглалтын зардлын хүрээнд:Банкны суурь бүртгэлийн программд цахилгааны зардлыг газар хэлтсүүдийн цахилгаан зарцуулдаг тоног төхөөрөмжийн цахилгааны зарцуулалт, хэлтсийн ажилтнуудын тоо зэргээс хамааруулан хуваарилан бүртгэж, сарын цахилгаан зарцуулалтын гүйцэтгэлд тулгуурлан үр дүнг тооцож байна.

Төв банкны хэмжээнд хэрэглэж байгаа крантны цоргонд ус хэмнэгч хошуу суулгаж усны даралтыг багасгаснаар усны зарцуулалтыг 85 хүртэл хувиар бууруулсан ба крантны хлоржуулсан усыг зөөлрүүлэх, антивирусыг устгах ач холбогдолтой боллоо.

Үр ашигтай банк байх зорилтыг ажилтан бүрийнхээ санал санаачилгад тулгуурлан амжилттай хэрэгжүүлснээр тайлант оны ашиг өмнөх оноос 2,8 дахин өсч 19,3 тэрбум төгрөгт хүрлээ.


37

АУдИТЛАГдСАН САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАН

ТӨРИЙН БАНК ХХК(МОНГОЛ УЛСАД БҮРТГЭЛТЭЙ АЖ АХУЙН НЭГЖ)

агУУлга

БАНКНЫ ТАЛААРХ МЭДЭЭЛЭЛ 38

ТӨЛӨӨЛӨН УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА БА ГҮЙЦЭТГЭХ УДИРДЛАГЫН МЭДЭГДЭЛ 39

ТӨРИЙН БАНК ХХК-ИЙН ХУВЬЦАА ЭЗЭМШИГЧДЭД ЗОРИУЛСАН

ХАРААТ БУС АУДИТОРЫН ДҮГНЭЛТ 40-41

АШИГ, АЛДАГДАЛ БА БУСАД ДЭЛГЭРЭНГҮЙ ОРЛОГЫН ТАЙЛАН 42

САНХҮҮГИЙН БАЙДЛЫН ТАЙЛАН 43

ӨМЧИЙН ӨӨРЧЛӨЛТИЙН ТАЙЛАН 44

МӨНГӨН ГҮЙЛГЭЭНИЙ ТАЙЛАН 45-46

САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН ТОДРУУЛГУУД 47-94

2014 ОНЫ 12 ДУГААР САРЫН 31

2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31-НИЙ ӨдРӨӨР дУУСГАÂАР БОЛСОН ЖИЛИЙН САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАН

ТӨРИЙН БАНК ХХК


39

ТӨЛӨӨЛӨН УдИРдАХ ЗӨÂЛӨЛИЙН дАРГА БА ГҮЙÖЭТГЭХ УдИРдЛАГЫН МЭдЭГдЭЛБАНКНЫ ТАЛААРХ МЭдЭЭЛЭЛ

ТУЗ-ИЙН ГИШҮҮД: Жигжидийн Ганбат

Батсуурийн Батцэцэг

Жадамбын Төмөрбаатар

Данзанноровын Болдбаатар

Чулуунбатын Сайнбилэг

Буянтогтохын Нямаа

Миширийн Батжаргал

Аюушийн Ганзориг

Жигмиддашийн Баярцэцэг

НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА: Эрдэнэбилэгийн Одонтуяа

АЛБАН ХАЯГ: Төрийн Банк ХХК-ийн байр

Бага тойруу – 7/1, 1-р Хороо,

Чингэлтэй Дүүрэг,

Улаанбаатар-210644,

Монгол Улс

АУДИТОРУУД: Эрнст энд Янг Монголия Аудит ХХК

Мэргэшсэн нягтлан бодогчид

Төрийн Банк ХХК-ийн (цаашид Банк гэх) Төлөөлөн Удирдах Зөвлөлийн (“ТУЗ”) дарга Жигжидийн

Ганбат, Ерөнхий захирал Даймаагийн Батсайхан болон Банкны санхүү хариуцсан дэд захирал

Баттулгын Наранбат, бид энэхүү тайлангийн 47–94 дугаар хуудсанд үзүүлсэн, Банкны санхүүгийн

тайлангууд нь 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаарх Банкны санхүүгийн байдал

хийгээд тухайн өдрөөр дуусгавар болсон санхүүгийн жилийн үйл ажиллагааны үр дүн, мөнгөн

гүйлгээг Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандартуудын дагуу үнэн зөв, бодитой илэрхийлсэн

гэдгийг үүгээр мэдэгдэж байна.

(ТУЗ-ын дарга) (Ерөнхий захирал) (Санхүү хариуцсан дэд захирал)

Улаанбаатар хот, Монгол Улс

Огноо: 2015 оны 03 дугаар сарын 03

ЖИГЖИДИЙН

ганбатДАЙМААГИЙН

батсайХанБАТТУЛГЫН

наранбат

ТӨРИЙН БАНК ХХК ТӨРИЙН БАНК ХХК


41

ХАРААТ БУС АУдИТОРЫН ТАЙЛАН

ТӨРИЙН БАНК ХХК-ИЙН ХУÂьÖАА ЭЗЭМшИГ×дЭд (Үргэлжлэл)

ХАРААТ БУС АУдИТОРЫН ТАЙЛАН

ТӨРИЙН БАНК ХХК-ИЙН ХУÂьÖАА ЭЗЭМшИГ×дЭд

Бид Төрийн Банк ХХК-ийн 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөрх Банкны санхүүгийн байдлын тайлан, тухайн өдрөөр дуусгавар болсон санхүүгийн жилийн ашиг алдагдал ба бусад дэлгэрэнгүй орлогын тайлан, өмчийн өөрчлөлтийн тайлан, мөнгөн гүйлгээний тайлан, нягтлан бодох бүртгэлийн гол бодлогуудын товчоо болон бусад тайлбар тодруулгуудаас бүрдсэн санхүүгийн тайлангуудад аудит хийж гүйцэтгэлээ.

санхүүгийн тайлангуудтай холбоотойгоор удирдлагын хүлээх хариуцлага

Санхүүгийн тайлангуудыг Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандартын дагуу бэлтгэх, үнэн зөв толилуулах ба залилан, алдааны улмаас үүсч болох материаллаг буруу илэрхийлэлгүй санхүүгийн тайлангуудыг бэлтгэх боломжийг бий болгоход шаардлагатай гэж удирдлагын тодорхойлсон дотоод хяналтууд нь удирдлагын хариуцлага байдаг.

аудиторын хариуцлага

Хийж гүйцэтгэсэн аудит дээрээ үндэслэн эдгээр санхүүгийн тайлангуудын талаар хараат бус дүгнэлт гаргах нь бидний хариуцлага юм. Бид аудитаа Аудитын олон улсын стандартын дагуу хийж гүйцэтгэсэн болно. Тэдгээр стандартууд нь ёс зүйн шаардлагуудад нийцэж ажиллах мөн санхүүгийн тайлангууд нь материаллаг алдаагүй эсэх талаар зохистой баталгаажуулалтыг олж авахын тулд аудитаа төлөвлөж гүйцэтгэхийг биднээс шаарддаг.

Аудитын ажилд санхүүгийн тайлангийн дүн болон тодруулгуудын талаар аудитын нотолгоо олж авах горимуудыг гүйцэтгэх ажил багтана. Сонгон авах горимууд нь залилан болон алдааны улмаас санхүүгийн тайлан буруу илэрхийлэгдсэнээс үүсэх эрсдэлийн үнэлгээ зэргийг багтаасан аудиторуудын мэргэжлийн үнэлэмжээс хамаарна. Тэдгээр эрсдэлийн үнэлгээнүүдийг хийхдээ аудитор нь байгууллагын дотоод хяналтын үр нөлөөтэй эсэх талаар дүгнэлт гаргах зорилгоор биш зөвхөн тухайн нөхцөл байдалд зохистой аудитын горимуудыг зохиох үүднээс байгууллагын санхүүгийн тайлангуудыг бэлтгэх, тэдгээрийг үнэн зөв толилуулах үйл явцад холбоотой дотоод хяналтыг харгалзаж үздэг. Мөн аудитын ажилд хэрэгжүүлж буй нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогуудын таарамж, удирдлагын хийсэн нягтлан бодох бүртгэлтэй холбоотой тооцооллуудын бодитой эсэхийг үнэлж үзэх ажил орно.

Бидний олж авсан аудитын нотолгоо нь бидний гаргасан дүгнэлтэд хангалттай, зохистой үндэслэл болж чадна гэдэгт бид итгэлтэй байна.

дүгнэлт

Бидний дүгнэлтээр дээр нэрлэсэн санхүүгийн тайлангууд нь 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн

байдлаарх Банкны санхүүгийн байдал хийгээд тухайн өдрөөр дуусгавар болсон санхүүгийн жилийн

үйл ажиллагааны үр дүн, мөнгөн гүйлгээг Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандартуудын дагуу

материаллаг алдаагүй, үнэн зөв толилуулсан байна.

Хэрэглээний хязгаарлалт

Энэхүү тайланг өөр ямар нэгэн зорилгоор биш, Монгол Улсын “Компанийн тухай хууль”-ийн 94 дүгээр

зүйлд заасан хуулийн этгээд болох Банкны хувьцаа эзэмшигчдийн захиалсан аудиттай холбогдуулан

Банкны хувьцаа эзэмшигчдэд зориулан гаргасан болно. Бид энэхүү тайлангийн агуулгын хүрээнд

өөр аливаа нэг гуравдагч талын өмнө хариуцлага хүлээхгүй болно.

эрнст энд Янг монголия аудит XХк

Мэргэшсэн нягтлан бодогчид

Улаанбаатар хот, Монгол Улс

Огноо: 2015 оны 03 дугаар сарын 03

ПЕтр марки

Захирал


43Хавсаргасан тодруулгууд нь энэхүү санхүүгийн тайлангийн салшгүй хэсэг болно. Хавсаргасан тодруулгууд нь энэхүү санхүүгийн тайлангийн салшгүй хэсэг болно.

тодруулга2014 2013

мян.төг мян.төг

Хүү болон түүнтэй адилтгах орлого 3 213,838,222 96,719,248

Хүү болон түүнтэй адилтгах зардал 4 (138,708,792) (62,296,000)

Хүүний цэвэр орлого 75,129,430 34,423,248

Хураамж ба шимтгэлийн орлого 5 14,904,129 8,760,511

Хураамж ба шимтгэлийн зардал 5 (1,662,741) (777,865)

Хураамж ба шимтгэлийн цэвэр орлого 13,241,388 7,982,646

Арилжааны цэвэр олз 6 2,932,464 997,160

Үйл ажиллагааны бусад орлого 7 2,478,717 5,518,842

Үйл ажиллагааны нийт орлого 93,781,999 48,921,896

Зээлийн үнэ цэнийн бууралтын алдагдлынзардал 8 (324,068) (5,751,457)

Үйл ажиллагааны цэвэр орлого 93,457,931 43,170,439

Үйл ажиллагааны зардал 9 (74,263,815) (36,491,739)

татварын өмнөх ашиг 19,194,116 6,678,700

Орлогын албан татварынбуцаан авалт 10 128,978 360,694

тайлант жилийн ашиг 19,323,094 7,039,394

бусад дэлгэрэнгүй орлогоДараагийн тайлант хугацаанд орлого үр дүнгийн тайланд дахин ангилагдахгүй бусад дэлгэрэнгүй орлогоБарилгын дахин үнэлгээ 25 – 12,116,641

тайлант жилийн татварын дараах нийт дэлгэрэнгүй орлого 19,323,094 19,156,035

2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31-НИЙ ӨдРӨӨР дУУСГАÂАР БОЛСОН ЖИЛИЙН АшИГ, АЛдАГдАЛ БА БУСАд дЭЛГЭРЭНГҮЙ ОРЛОГЫН ТАЙЛАН

2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31-НИЙ ӨдРӨӨРХ САНХҮҮГИЙН БАЙдЛЫН ТАЙЛАН



ХөрөнгөБэлэн мөнгө ба Монголбанк дахь харилцах 11 465,672,626 331,931,951

Бусад банк ба санхүүгийн байгууллага дахь харилцах, хадгаламж 12 143,504,169 36,487,848

Үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр 13 59,517 556,031

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгаа 14 1,070,019,184 942,183,302

Санхүүгийн хөрөнгө оруулалт – борлуулахад бэлэн 15 136,054,212 50,718,198

Санхүүгийн хөрөнгө оруулалт – дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших 15 125,837,522 304,278,747

Бусад хөрөнгө 16 16,341,424 23,457,938

Үндсэн хөрөнгө 17 74,674,163 59,971,903

Биет бус хөрөнгө 18 1,869,055 2,122,639

Хойшлогдсон татварын хөрөнгө – цэвэр 19 776,939 475,610

нийт Хөрөнгө 2,034,808,811 1,752,184,167

өр төлбөр

Бусад банк, санхүүгийн байгууллагынхарилцах, хадгаламж 20 303,001,259 144,149,939

Репо хэлцэл 21 138,527,454 118,138,297

Үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр 13 128,952 413,243

Харилцагчдын харилцах, хадгаламж 22 1,167,233,634 1,034,156,475

Зээлээр авсан санхүүжилт 23 269,028,608 318,633,613

Бусад өр төлбөр 24 5,376,612 4,503,402

нийт өр төлбөр 1,883,296,519 1,619,994,969

банкны ХУвЬцаа эзэмшигчдэд ногдоХ өөрийн Хөрөнгө

Энгийн хувьцаа 25 113,000,000 113,000,000

Хуримтлагдсан ашиг 24,745,150 5,422,056

Бусад нөөц 27 13,767,142 13,767,142

нийт өөрийн Хөрөнгө 151,512,292 132,189,198

нийт өр төлбөр ба өөрийн Хөрөнгө 2,034,808,811 1,752,184,167



45


2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31-НИЙ ӨдРӨӨР дУУСГАÂАР БОЛСОН ЖИЛИЙНӨМ×ИЙН ӨӨР×ЛӨЛТИЙН ТАЙЛАН

2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31-НИЙ ӨдРӨӨР дУУСГАÂАР БОЛСОН ЖИЛИЙН МӨНГӨН ГҮЙЛГЭЭНИЙ ТАЙЛАН

энгийн хувьцаа

бусад нөөц

Хуримтлагд-сан ашиг нийт

мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг

2013.01.01-ний өдрийн байдлаар 28,000,000 1,111,221 (783,583) 28,327,638

Нийт дэлгэрэнгүй орлого – 12,116,641 7,039,394 19,156,035

Ногдол ашиг (Тодруулга 25) – – (833,755) (833,755)

Нийгмийн хөгжлийн сангийн буцаалт – 540,000 – 540,000

Нийгмийн хөгжлийн сангийн зарцуулалт – (720) – (720)

Нэмж гаргасан энгийн хувьцаа (Тодруулга 25) 85,000,000 – – 85,000,000

2013.12.31 болон 2014.01.01-ний өдрийн байдлаар 113,000,000 13,767,142 5,422,056 132,189,198

Нийт дэлгэрэнгүй орлого – – 19,323,094 19,323,094

2014.12.31-ний өдрийн байдлаар 113,000,000 13,767,142 24,745,150 151,512,292



Үйл аЖиллагааны мөнгөн гҮйлгээ

татварын өмнөх ашиг 19,194,116 6,678,700

Тохируулга:-

Үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнийн өөрчлөлт 212,223 (146,530)

Үндсэн хөрөнгө борлуулсны гарз/(олз) 7,9 111,497 (8,110)

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгааныүнэ цэнийн бууралтын алдагдал/(буцаалт) 8 (68,114) 5,360,992

Бусад хөрөнгийн үнэ цэнэ бууралтын алдагдал 8 392,182 390,465

Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл 9 5,597,875 3,156,272

Биет бус хөрөнгийн хорогдуулга 9 578,891 420,809

Хураан авсан хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралт/(буцаалт) 7,9 93,931 (2,545,557)

ажлын капиталын өөрчлөлтийн өмнөх үйл ажиллагааны ашиг 26,112,601 13,307,041

Үйл ажиллагааны хөрөнгийн өөрчлөлтүүд:

Монголбанкинд заавал байлгах нөөц (27,365,582) (98,933,024)

Бусад банк, санхүүгийн байгууллага дахьхарилцах, хадгаламж-анхны дуусгавар хугацаа нь 3 сараас дээш

11,514,963 (10,922,863)

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгаа (133,934,469) (216,132,336)

Бусад хөрөнгө 6,581,025 7,967,496

Үйл ажиллагааны өр төлбөрийнөөрчлөлтүүд:

Бусад банк, санхүүгийн байгууллагынхарилцах, хадгаламж 158,851,320 115,647,503

Репо хэлцэл 20,389,158 118,138,297

Харилцагчдын харилцах, хадгаламж 133,077,159 71,229,121

Бусад өр төлбөр 873,210 (26,901,278)

Үйл ажиллагаа (-нд зарцуулсан)/-наас орсон мөнгөн гүйлгээ 196,099,385 (26,600,043)

Орлогын албан татварын төлөлт (122,975) (372,724)

Үйл ажиллагаа(-нд зарцуулсан)/-наас орсон цэвэр мөнгөн гүйлгээ 195,976,410 (26,972,835)

Хавсаргасан тодруулгууд нь энэхүү санхүүгийн тайлангийн салшгүй хэсэг болно. Хавсаргасан тодруулгууд нь энэхүү санхүүгийн тайлангийн салшгүй хэсэг болно.


47

2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31-НИЙ ӨдРӨӨР дУУСГАÂАР БОЛСОН ЖИЛИЙН МӨНГӨН ГҮЙЛГЭЭНИЙ ТАЙЛАН 1. БАНКНЫ ТАЛААРХ МЭдЭЭЛЭЛ

Тус банкны үндсэн үйл ажиллагаа нь Монголбанкнаас олгосон 26 тоот зөвшөөрлийн дагуу банк, санхүүгийн үйлчилгээ байна. 2013 оны 7 дугаар сарын 22-ны Монголбанкны тушаалын дагуу Монголбанкны Захирлуудын Зөвлөл нь Хадгаламж Банк ХХК-ийн зарим актив, пассив хөрөнгийг Төрийн Банк ХХК-д шилжүүлэх мөн түүний үйл ажиллагааг Банкинд нэгтгэхийг зөвшөөрсөн.Тайлант жилийн хугацаанд Банкны үйл ажиллагаанд ямар нэг томоохон өөрчлөлтгараагүй.

Банк нь Монгол улсад бүртгэлтэй, тус улсын нутаг дэвсгэр дээр үйл ажиллагаа явуулдаг хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани юм. Банкны үндсэн үйл ажиллагаагаа явуулдаг албан хаяг нь Төрийн Банк ХХК-ийн байр, Бага тойруу-7/1, 1-р Хороо, Чингэлтэй дүүрэг, Улаанбаатар хот - 2106644, Монгол Улс.

Банкны хувьцааны24.779% -ийг Монгол улсын Сангийн яам болон 75.221% -ийг Монгол улсын Засгийн газрын хянадаг Хадгаламжийн даатгалын корпораци эзэмшдэг. Хадгаламжийн даатгалын корпораци нь саналын эрхгүй.

Төрийн БанкХХК нь2015 оны 3 дугаар сарын 3-ний өдрийн ТУЗ-ийн даргынзөвшөөрлийг үндэслэн Банкны 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болсон санхүүгийн тайланг баталж, нийтэд мэдээллэхийг зөвшөөрсөн.

2. НЯГТЛАН БОдОХ БҮРТГЭЛИЙН БОдЛОГО

2.1 тайлан бэлтгэХ Үндэслэл

Бодит үнэ цэнээрээ хэмжигдэх үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр, борлуулахад бэлэн, худалдах зорилгоор эзэмшиж байгаа хөрөнгө оруулалт болон үндсэн хөрөнгийг эс тооцвол санхүүгийн тайлангуудыг түүхэн өртгийн зарчмаар бэлтгэсэн болно. Санхүүгийн тайлан дахь дүнгүүдийг тодруулгад өөрөөр зааснаас бусад тохиолдолд мянганы орноор, Банкны үйл ажиллагааны мөнгөн тэмдэгт болох Монгол төгрөгөөр тайлагнасан.

нийцтэй байдлын мэдэгдэл

Банкны санхүүгийн тайлангууд нь Нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандартын зөвлөл (НББОУСЗ)-өөс баталж гаргасан санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандартууд (CТОУС)-ын дагуу бэлтгэгдсэн болно.

санхүүгийн тайлангийн толилуулга

Банк нь санхүүгийн байдлын тайлангийн зүйлсийг хөрвөх чадварынх нь дарааллаар толилуулсан. Санхүүгийн байдлын тайлангийн өдрийн дараах 12 сарын дотор (богино хугацаанд) ба 12 сараас хойшхи хугацаанд (урт хугацаанд) гарсан хүлээн авсан эсвэл төлсөн төлбөрийн талаарх шинжилгээг Тодруулга 30-д толилуулсан.

Хэрэв Банк нь хүлээн зөвшөөрсөн дүнгүүдийг цэвэршүүлэх хуулиар олгогдсон эрхтэй, тооцоог цэвэр дүнгээр нь барагдуулах, эсвэл хөрөнгийг борлуулж өр төлбөрийг барагдуулах ажлыг нэгэн зэрэг хийхээр зэхэж байгаа л бол санхүүгийн хөрөнгө ба өр төлбөрийг хооронд нь цэвэршүүлэн, цэвэр дүнгээр санхүүгийн байдлын тайланд толилуулах эрхтэй. Нягтлан бодох бүртгэлийн аливаа нэг стандарт эсвэл тайлбараар шаардсан эсвэл зөвшөөрснөөс бусад тохиолдолд Банкны нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогод тусгайлан тодруулсанчлан орлого, зарлагыг дэлгэрэнгүй орлогын тайланд цэвэршүүлэн тайлагнаж болохгүй.

2.2 нЯгтлан бодоХ бҮртгэлийн гол ҮнэлэмЖ, тооцоолол, төсөөллҮҮд

Банкны нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогыг хэрэглэх явцдаа удирдлага нь санхүүгийн тайлангуудад хүлээн зөвшөөрсөн орлого зардал, хөрөнгө өр төлбөр, холбогдох тайлангийн тодруулга болон болзошгүй өр төлбөрийн дүнгүүдийг тодорхойлохдоо үнэлэмж, ойролцоолсон тооцооллуудыг хэрэглэдэг. Уг үнэлэмж, ойролцоолсон тооцоололд тодорхойгүй байдал үүссэн үед үр дүн нь дараагийн тайлант хугацааны хөрөнгө, өр төлбөрийн бүртгэлийн дүнд томоохон хэмжээний залруулга хийхэд хүргэж болзошгүй юм.

Тайлангийн өдрөөрх дараагийн тайлант хугацааны хөрөнгө, өр төлбөрийн бүртгэлийн дүнд материаллаг хэмжээний залруулга хийхэд хүргэж болзошгүй өндөр эрсдэлтэй гол үнэлэмж, ойролцоолсон тооцооллуудыг дор үзүүлэв.Санхүүгийн тайлангуудыг бэлтгэх явцад ашигласан Банкны үнэлэмж, ойролцоолон тооцсон тооцоолол нь тодорхойлох боломжтой хэмжүүрүүдэд үндэслэсэн байдаг. Зах зээлийн өөрчлөлт, эсвэл Банкны хяналт тавих боломжгүй нөхцөл байдалд бий болсон өөрчлөлтүүдийн нөлөөллийн улмаас ирээдүйн төлөв байдлын талаарх одоогийн тооцоолол болон үнэлэмжинд өөрчлөлт орж болно.

ТӨРИЙН БАНК ХХК - САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН ТОдРУУЛГА – 2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31



Хөрөнгө орУУлалтын мөнгөн гҮйлгээ

Худалдан авсан санхүүгийн хөрөнгө оруулалт (5,284,639,432) (3,163,760,080)

Дуусгавар болсон ба борлуусан санхүүгийн хөрөнгө оруулалтын орлого 5,243,449,831 3,133,412,825

Үндсэн хөрөнгийн худалдан авалт 17 (20,457,332) (3,219,022)Биет бус хөрөнгийн худалдан авалт 18 (325,307) (339,253)

Үндсэн хөрөнгө борлуулсны орлого 45,700 8,998

Хөрөнгө оруулалтын цэвэр мөнгөн гүйлгээ (61,926,540) (33,896,532)

санХҮҮгийн Үйл аЖиллагааны мөнгөн гҮйлгээ

Зээлээр авсан эх үүсвэрийн эргэн төлөлт (174,321,265) (450,403,507)Зээлээр авсан эх үүсвэрийн татан авалт 124,716,259 445,760,230Энгийн хувьцаа нэмж гаргаснаас орж ирсэн мөнгө 25 – 85,000,000 Төлсөн ногдол ашиг – (833,755)

Хадгаламж Банк ХХК-ийг өөртөө нэгтгэснээрхүлээн авсан ба, Хадгаламжийн даатгалынкорпорациас нөхөн олгосон мөнгө

– 389,229,636

Нийгмийн хөгжлийн сангийн зарцуулалтынбуцаалт 25 – 540,000

Нийгмийн хөгжлийн сангийн зарцуулалт 25 – (720)

санхүүгийн үйл ажиллагаа (-нд зарцуулсан)/-наас орсон цэвэр мөнгөн гүйлгээ (49,605,006) 469,291,884

мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн цэвэр өсөлт 84,444,864 408,422,517

мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эхний үлдэгдэл 473,140,551 64,718,034

мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эцсийн үлдэгдэл 26 557,585,415 473,140,551

Хавсаргасан тодруулгууд нь энэхүү санхүүгийн тайлангийн салшгүй хэсэг болно.

ТӨРИЙН БАНК ХХК


49

2.3 нЯгтлан бодоХ бҮртгэлийн бодлого ба толилУУлгад орсон өөрчлөлтҮҮд

2014 оны 1 дүгээр сарын 1-нээс хүчин төгөлдөр болсон доорхи СТОУС-уудаас бусад Банкны хэрэгжүүлж буй нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогууд нь өмнөх санхүүгийн жилийнхтэй адил юм.

Шинэ болон нэмэлт өөрчлөлтүүдийн стандартууд


СТОУС-ын сайжруулалтын үр дүнд хийгдсэн нэмэлт өөрчлөлтүүд нь банкны нягтлан бодох бүртгэлийн бодлого, санхүүгийн байдал эсвэл гүйцэтгэлд томоохон нөлөө үзүүлээгүй болно.

Батлагдсан боловч хэрэгжиж эхлээгүй байгаа стандартууд

Банкны санхүүгийн тайлангуудыг батлаж гаргах өдрийн байдлаар батлагдаж гарсан боловч хэрэгжиж эхлээгүй байсан стандартуудын жагсаалтыг дор үзүүлэв. Банк энэхүү стандартуудыг хүчин төгөлдөр үйлчилж эхлэх өдрөөс мөрдөх хандлагатай байна.

• СТОУС 10, нэмэлт өөрчлөлт Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан –Хөрөнгө оруулалтын аж ахуйн нэгжийн тухай

• СТОУС 12, нэмэлт өөрчлөлт Бусад аж ахуйн нэгжүүд дэх хувь оролцооны тодруулга – Хөрөнгө оруулалтын аж ахуйн нэгжийн тухай

• НББОУС 27, нэмэлт өөрчлөлт Тусдаа санхүүгийн тайлан – Хөрөнгө оруулалтын аж ахуйн нэгжийн тухай

• НББОУС 32, нэмэлт өөрчлөлт Санхүүгийн хэрэглүүр: Толилуулга- Санхүүгийн хөрөнгө болон өр төлбөрийг цэвэршүүлэх

• НББОУС 36, нэмэлт өөрчлөлт Хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралт - Санхүүгийн бус хөрөнгийн нөхөн төлөгдөх үнийн дүнгийн тодруулгууд

• НББОУС 39, нэмэлт өөрчлөлт Санхүүгийн хэрэглүүр: Үүсмэл үнэт цаас болон хейджийн нягтлан бодох бүртгэлийн тасралтгүй байдлын тухай

• СТОУТХ 21 Суутгалууд

• Жил тутмын сайжруулалтууд (2010-2012) 2013 оны 12 сард гарсан СТОУС—уудын өөрчлөлтүүд

• Жил тутмын сайжруулалтууд (2012-2014) 2013 оны 12 сард гарсан СТОУС—уудын өөрчлөлтүүд

• СТОУС 9 (Сүүлийн хувилбар) Санхүүгийн хэрэглүүр3

• СТОУС 10 нэмэлт өөрчлөлтНэгтгэсэн санхүүгийн тайлангууд- Хөрөнгө оруулагч болон түүний Хараат компани эсвэл Хамтарсан хэлцэл хооронд Хөрөнгө борлуулах эсвэл оруулах2

• СТОУС 11 нэмэлт өөрчлөлт Хамтарсан хэлцэл – Хамтын үйл ажиллагаан дах хувь оролцоо эзэмших үеийн бүртгэл2

• СТОУС 14 Зохицуулалтын хойшлогдсон дансууд2

• СТОУС 15 Харилцагчтай байгуулсан гэрээний орлого3

• НББОУС 16, нэмэлт өөрчлөлт Үндсэн хөрөнгө – Элэгдэл ба хорогдуулгын хүлээн зөвшөөрөгдөх аргуудын тодруулга2

• НББОУС 16, нэмэлт өөрчлөлт Үндсэн хөрөнгө –Үрт ургамал2

• НББОУС 19, нэмэлт өөрчлөлт Ажилчдын тэтгэмж –Ажиллагсдын тэтгэмжийн төлөвлөгөө: Ажиллагсдын оруулсан хувь нэмэр1

• НББОУС 27, нэмэлт өөрчлөлт Тусдаа санхүүгийн тайлангууд: Тусдаа санхүүгийн тайлан дах Өмчийн арга2

• НББОУС 28, нэмэлт өөрчлөлтХараат компани болон хамтын хэлэлцээр дэх хөрөнгө оруулалт – Хөрөнгө оруулагч болон түүний Хараат компани эсвэл Хамтын хэлэлцээр хооронд Хөрөнгө борлуулах эсвэл оруулах2

• НББОУС 38, нэмэлт өөрчлөлт Биет бус хөрөнгө – Элэгдэл, хорогдлын хүлээн зөвшөөрөгдөх аргуудын тодруулга2

• НББОУС 41, тодруулга Хөдөө аж ахуй –Үрт ургамал2

• СТОУТХ 15 Үл хөдлөх Хөрөнгийн Барилгын гэрээ1

• Жилийн сайжруулалтууд (2010-2012) 2013 оны 12 сард гарсан СТОУС-уудын өөрчлөлтүүд1



1 2014 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс 1 2015 оны 1 сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр болно 2 2016 оны 1 сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр болно.3 2018 оны 1 сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр болно.

Банк нь эдгээр стандарт болон тайлбаруудыг ирээдүйд дагаж мөрдөх нь Банкны санхүүгийн тайланд материаллаг нөлөө үзүүлэх эсэхийг нягталж байна.

тасралтгүй үйл ажиллагаа

Банкны удирдлага Банкны тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулах чадварыг үнэлж үзсэн бөгөөд Банк нь ойрын ирээдүйд бизнесээ тасралтгүй явуулж чадах хэмжээний нөөцтэй гэж дүгнэсэн. Цаашилбал удирдлага нь банкны үйл ажиллагаагаа тасралтгүй явуулах чадварын талаар эргэлзээ төрүүлж болох аливаа нэг материаллаг тодорхойгүй байдлын талаар олж мэдсэн зүйлгүй байна. Тиймээс, Банкны санхүүгийн тайлангуудыг тасралтгүй үйл ажиллагааны зарчимд суурилан бэлтгэнэ.

санхүүгийн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнэ

Санхүүгийн байдлын тайланд бүртгэгдсэн санхүүгийн хөрөнгө, өр төлбөрийн бодит үнэ цэнийг идэвхтэй зах зээл дээрээс олж мэдэх боломжгүй байгаа үед тэдгээрийг математик загваруудыг ашиглах гэх мэт төрөл бүрийн үнэлгээний техникүүдийг ашиглан тодорхойлно. Тэдгээр загварт хэрэглэх өгөгдлүүдийг ашиглах боломжтой зах зээлийн өгөгдлүүдээс гарган авах ба ашиглах боломжтой зах зээлийн өгөгдөл байхгүй байгаа тохиолдолд бодит үнэ цэнийг тодорхойлоход үнэлэмж шаардлагатай. Үнэлэмжинд төлбөрийн чадвар, урт хугацаат үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрүүдийн хувирамтгай байдал, хөнгөлөлтийн түвшин, урьдчилгаа төлбөрийн хувь хэмжээ, хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаасны өгөгдмөл хувь хэмжээний талаарх төсөөлөл гэх мэт загварын өгөгдлүүдийг авч үзэх ажил багтана. Санхүүгийн хэрэглүүрүүдийн үнэлгээний талаарх илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг Тодруулга 28-д толилуулсан болно.

зээл, урьдчилгааны үнэ цэнийн бууралтын алдагдал

Банк нь үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг орлого, зардлын дансанд бүртгэх шаардлагатай эсэхийг үнэлэх үүднээс санхүүгийн байдлын тайлангийн өдөр бүр дангаараа томоохон дүнтэй зээл, урьдчилгаануудыг хянаж үздэг. Тухайлбал, үнэ цэнийн бууралтыг тодорхойлох үед ирээдүйн мөнгөн урсгалын дүн, эргэн төлөгдөх хугацааг ойролцоолон тооцоолоход удирдлагын үнэлэмж шаардагддаг. Ийм тооцоолол нь олон тооны хүчин зүйлүүдийн талаарх таамаглалууд дээр үндэслэдэг ба бодит үр дүнгээс өөр байж болох бөгөөд энэ нь ирээдүйд үнэ цэнэ бууралтын алдагдлын сангийн хэмжээнд өөрчлөлт оруулахад хүргэж болно.

Тусгай үнэлгээгээр үнэ цэнийн бууралтанд орсон эсэхийг нь үнэлж үзэхэд үнэ цэнийн бууралтанд ороогүй нь тогтоогдсон зээл, урьдчилгаануудыг дангаараа жижиг дүнтэй бусад бүх зээл, урьдчилгаануудтай нийлүүлж, эрсдэлийн ойролцоо шинж чанараар нь багцлан бүлгийн үнэлгээг хийнэ.Энэ үнэлгээний зорилго нь тохиолдсон нь бодитоор нотлогдож байгаа боловч нөлөөлөл нь хараахан нотлогдоогүй алдагдлын үйл явдлуудын улмаас сан байгуулах шаардлагатай эсэхийг тодорхойлох явдал юм. Бүлгийн үнэлгээ нь зээлийн багцын өгөгдлүүд(хугацаа хэтрэлтийн түвшин, зээлийн ашиглалт, зээл барьцааны харьцаа гэх мэт) болон эрсдэлийн төвлөрөл ба эдийн засгийн өгөгдлүүд (ажилгүйдлын түвшин, үл хөдлөх хөрөнгийн үнийн индекс, улсын эрсдэл, багц нэг бүрийн гүйцэтгэл орно)зэргийн нөлөөллийг авч үздэг.

Зээл, урьдчилгаануудын үнэ цэнийн бууралтын алдагдлын талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг Тодруулга 8, 14, 27-д толилуулсан болно.

Үндсэн хөрөнгийн дахин үнэлгээ

Банкнь өөрийн газар болон барилгыг дахин үнэлснээр хэмждэг бабодитүнэцэнийнөөрчлөлтийгбусаддэлгэрэнгүйорлогодбүртгэдэг. 2013 онд Банкньхөрөнгийнүнэлгээнийхараат бус компанитайгэрээбайгуулжөөрийнбарилгуудыгүнэлүүлсэн. Үнэлгээнд зах зээл дээр борлогдсон ижил төсөөтэй барилгуудын үнийг байршил, шинж чанар, нөхцөл байдал гэх мэт зах зээлийн хүчин зүйлүүдээр тохируулсан үнийг суурьүнэ болгонашигласан. 2014 оны 12 сарын 31-ний өдрийн байдлаар удирдлага барилгын бодит үнэ цэнэ нь бүртгэлийн дүнгээс томоохон дүнгээр өөрчлөгдөөгүй гэж үнэлсэн. Уг үнэлгээнд тухайн хөрөнгөтэй холбоотой туршлага болон Тодруулга 31-д толилуулсантөсөөлөлд суурилсан удирдлагын үнэлэмжийг шаардсан.

Хойшлуулсан татварын хөрөнгө

Алдагдлыг ашиглах боломжтой татвар ногдох ашиг олох бололцоотой болсон үед татварын алдагдал дээр хойшлуулсан татварын хөрөнгийг хүлээн зөвшөөрнө. Ирээдүйд олох татвар ногдох ашгийн хугацаа, хэмжээ ба ирээдүйн татвар төлөвлөлтийн стратеги зэрэг дээр үндэслэн хойшлуулсан татварын хөрөнгийг тодорхойлоход үнэлэмж шаардлагатай.

болзошгүй өр төлбөр

Банк нь одоогийн байдлаар зарим нэг шүүхийн ажиллагаатай холбогдоод байгаа. Банк нь мэргэжлийн зөвлөгөө авч гарч болох хохирлын хэмжээг зохистойгоор тооцоолсон ба эдгээр нэхэмжлэлийн Банкны санхүүгийн байдалд үзүүлж болох сөрөг нөлөөллөөс хамгаалах ажлыг хийж байгаа.Банк нь гарч болох хохирлын хэмжээ нь Банкны санхүүгийн байдалд материаллаг хэмжээний сөрөг нөлөөлөл үзүүлнэ гэжүзэхгүй байна.



51

2.4. нЯгтлан бодоХ бҮртгэлийн гол бодлогУУдын товчоо

(1) нэгдмэл хяналтан дах бизнесийн нэгдэл дэх нэгтгэлийн бүртгэл

Санхүүгийн тайлангууд нь нэг хяналт доор нэгдсэн нэгжүүдийн санхүүгийн тайлангуудын үзүүлэлтүүдийг уг нэгжүүдийн ерөнхий хяналтат хувьцаа эзэмшигчийн мэдэлд орсон өдөр нэгдсэн мэтээр нэгтгэн үзүүлсэн болно.

Банкинд шилжүүлсэн цэвэр хөрөнгийг бүртгэхдээ хянаж буй хувьцаа эзэмшигчдийн байр сууриас авсан тухайн үеийн бүртгэлийн дүнг ашигласан. Нэгдмэл хяналтад нэгдэх үеийн, хянаж буй хувьцаа эзэмшигчийн хувь оролцооны үргэлжлэх хэмжээгээр, нэгдэгчийн өртгөөс давсан тодорхойлогдох боломжтой хөрөнгө, өр төлбөр, болзошгүй өр төлбөрийн бодит үнэ цэнэ дэх нэгтгэгчийн хувь оролцооны илүү гарсан хэсэг эсвэл гудвиллтэй холбоотойгоор ямар ч дүнг хүлээн зөвшөөрөөгүй.

Ашиг, алдагдал болон дэлгэрэнгүй орлогын тайланд хамгийн анх толилуулсан өдөр эсвэл нэгтгэгдэж буй аж ахуй нэгжүүд нь нэгдмэл хяналтад анх орсон өдрийн аль богино хугацаанаас хойшхи үр дүнг нэгдмэлхяналтын нэгдлийн өдрөөс хамаарахгүйгээр оруулна.

(2) гадаад валютын ханшийн тэгшитгэл

Банкны үйл ажиллагааны мөнгөн тэмдэгт нь Монгол төгрөг.Гадаад валютын гүйлгээг анх бүртгэхдээ тухайн гүйлгээг хүлээн зөвшөөрөх шалгуурыг анх хангасан өдрийн албан ханшаарүйл ажиллагааны мөнгөн нэгжрүү хөрвүүлж бүртгэнэ.

Гадаад валютаар бүртгэсэн мөнгөн хөрөнгө ба өр төлбөрийг санхүүгийн байдлын тайлангийн өдрийн үйл ажиллагааны мөнгөн тэмдэгтийн албан ханшаар дахин хөрвүүлдэг. Мөнгөн зүйлсийг хөрвүүлснээс үүссэн зөрүүг орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрнө.

Түүхэн өртөг нь гадаад валютаар хэмжигдэх мөнгөн бус зүйлүүдийг анхны гүйлгээний өдрийн ханшаар хөрвүүлнэ. Бодит үнэ цэнэ нь гадаад валютаар хэмжигдэх мөнгөн бус зүйлүүдийг бодит үнэ цэнэ тодорхойлогдсон өдрийн ханшаар хөрвүүлнэ.Бодит үнэ цэнээр хэмжигдэх, мөнгөн зүйлсийн хөрвүүлгээс үүссэн олз, гарзыг бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтийн олз, гарзыгхүлээн зөвшөөрөхтэй адилаар бүртгэнэ.

Төгрөгийн нэгж ам доллартай харьцах ханш 2014 болон 2013 оны 12 дугаар сарны 31-ний байдлаар харгалзан 1885.60 төгрөг болон1,654.10төгрөг байв.

(3) санхүүгийн хэрэглүүр - анхны хүлээн зөвшөөрөлт ба дараагийн тайлант үеийн хэмжилт

Санхүүгийн хэрэглүүр гэдэг нь нэг компанийн санхүүгийн хөрөнгө мөн өөр нэг компанийнөр төлбөр эсвэл эздийн өмчийг өсгөдөг гэрээ хэлцлийг хэлдэг.

(i) Хүлээн зөвшөөрөх өдөр

Бүх санхүүгийн хөрөнгө, өр төлбөрийг анхлан хүлээн зөвшөөрөхдөө арилжаа хийсэн өдөр (Банк тухайн хэрэглүүрийн гэрээний нэг тал болсон өдөр) хүлээн зөвшөөрнө. Үүнд “хэвийн нөхцөлтэй арилжаа” буюу санхүүгийн хөрөнгө худалдан авах, худалдахад холбогдох хөрөнгийг зах зээлийн журам, хэлцлээр тогтоосон хугацаанд зайлшгүй шилжүүлэхийг шаарддаг арилжаа орно.

(ii) санхүүгийн хэрэглүүрийн анхны хэмжилт

Санхүүгийн хэрэглүүрийн анхны хүлээн зөвшөөрөлтийн үеийн хэмжилт нь тухайн хэрэглүүрийн зорилго, онцлог мөн удирдлагын уг хэрэглүүрийг олж авах болсон зорилгоос хамааран ангилагддаг. Бодит үнэ цэнэ нь орлого үр дүнгийн тайланд бүртгэгддэг санхүүгийн хөрөнгө болон өр төлбөрөөс бусад бүх санхүүгийн хэрэглүүрүүдийн анхны хэмжилт нь тэдгээрийн бодит үнэ цэнэ дээр гүйлгээний зардлыг нэмсэн дүн байна.

(iii) бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтийг нь орлого, зардлын дансанд бүртгэх үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрүүд

Зах зээлийн эрсдэлүүдийг удирдахын тулд Банк валютын ханшны форвард болон своп гэрээ хэлцлүүд гэсэн үүсмэлсанхүүгийн хэрэглүүрүүдийг ашигладаг.Үүсмэл санхүүгийнхэрэглүүрүүдийг бодит үнэ цэнээр нь бүртгэдэг ба бодит үнэ цэнэ нь эерэг байгаа үед хөрөнгө, харин сөрөг байгаа үед өр төлбөр гэж бүртгэнэ. Үүсмэл санхүүгийнхэрэглүүрүүдийн бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтийг “Арилжааны цэвэр орлого”-д бүртгэдэг.

Санхүүгийн хэрэглүүрүүдэд агуулагдсан үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрүүдийг салгаж авч үзэх ёстой ба тэдгээрийн эдийн засгийн үзүүлэлтүүд болон эрсдэлүүд нь агуулагч гэрээний эдийн засгийн үзүүлэлтүүд болон эрсдэлүүдтэй нягт холбоотой биш, мөн агуулагч гэрээг худалдах зорилгоор эзэмшээгүй ба анх хүлээн зөвшөөрөхдөө “Бодит үнэ цэнийн өөрчлөлт нь орлого, зарлагын дансанд бүртгэгдэх” гэж ангилаагүй тохиолдолд тэдгээрийг бодит үнээр нь бүртгэнэ. Агуулагч гэрээнээс нь салгасан үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрүүдийг арилжааны багц дахь бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтөөр нь бүртгэх ба уг өөрчлөлтийг нь орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрнө.

(iv) Худалдах зорилгоор эзэмшиж буй санхүүгийн хөрөнгө эсвэл өр төлбөр

“Худалдах зорилгоор эзэмшиж буй” санхүүгийн хөрөнгө эсвэл өр төлбөрийг санхүүгийн байдлын тайланд бодит үнээр нь бүртгэнэ. “Арилжааны цэвэр орлого”-д бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтийг тусгана. Хүүний болон ногдол ашгийн орлого эсвэл зардлыг гэрээний нөхцлийн дагуу эсвэл төлбөрийн эрх үүссэн үед нь орлого, зардлын дансанд бүртгэнэ.

Энэ бүлэгт ойрын хугацаанд борлуулах эсвэл эргүүлэн худалдан авах зорилгоор олж авсан өрийн бичгүүд, энгийн хувьцаа, үнэт цаасууд орсон.

(v) бодит үнэ цэнийн өөрчлөлт нь орлого, зардлын дансанд бүртгэгддэг санхүүгийн хөрөнгө болон өр төлбөр

Энэ бүлгийн санхүүгийн хөрөнгө, өр төлбөр нь удирдлага анх хүлээн зөвшөөрөхдөө энэ бүлэгт оруулахаар шийдвэрлэсэн санхүүгийн хэрэглүүрүүд байна. Дараах нөхцлүүд хангагдсан үед санхүүгийн хөрөнгө ба өр төлбөрийг анхлан хүлээн зөвшөөрөхдөө энэ ангилалд оруулахаар шийдвэрлэж болох ба шийдвэрийг хэрэглүүр нэг бүр дээр гаргана. Үүнд:

Энэхүү шийдвэр нь хөрөнгө, өр төлбөрийг хэмжих эсвэл хөрөнгө, өр төлбөрөөс үүсэх олз гарзыг ялгаатай сууриар орлого, зардалд хүлээн зөвшөөрснөөс бий болох тууштай бус байдлыг арилгах эсвэл дорвитойгоор бууруулахаар байвал;

Эдгээр санхүүгийн хөрөнгө ба өр төлбөр нь санхүүгийн хөрөнгө ба санхүүгийн өр төлбөрийн бүлгийн нэг хэсэг эсвэл аль аль нь байж болох бөгөөд, тэдгээрийг хүчин төгөлдөр эрсдэлийн удирдлагын бодлого, эсвэл хөрөнгө оруулалтын стратегийн дагуу удирдаж, гүйцэтгэлийг нь бодит үнэ дээр нь суурилан хэмждэг байх;

Гэрээнд зааснаас бусад тохиолдолд мөнгөн урсгалыг ихээхэн хэмжээгээр өөрчлөх нэг эсвэл түүнээс олон тооны үүсмэл санхүүгийнхэрэглүүрүүдийг санхүүгийн хэрэглүүр нь агуулж байвал.

Бодит үнэ цэнийн өөрчлөлт нь орлого, зардлын дансанд бүртгэгдэх санхүүгийн хөрөнгө болон өр төлбөрийг санхүүгийн байдлын тайланд бодит үнээр нь тусгана. Бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтийг “Арилжааны цэвэр олз” дансанд бүртгэнэ. Олсон хүүний орлогыг “Хүүний орлого” дансанд, гарсан хүүний зардлыг “Хүүний зардал” дансанд үр ашигт хүүний аргыг хэрэглэн хуримтлуулж бүртгэх ба ногдол ашгийн орлогыг тус ногдол ашгийг хүртэх эрх үүссэн үед нь “Үйл ажиллагааны бусад орлого”-д бүртгэнэ.

2013 болон 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний байдлаар Банкинд бодит үнэ цэнийн өөрчлөлт нь орлого, зардлын дансанд бүртгэгддэг санхүүгийн хөрөнгө эсвэл өр төлбөр байсангүй.

(vi) борлуулахад бэлэн санхүүгийн хөрөнгө оруулалт

Борлуулахад бэлэн хөрөнгө оруулалтанд өөрийн хөрөнгийн ба өрийн үнэт цааснууд багтана. “Худалдах зорилгоор эзэмшиж буй” ба “бодит үнэ цэнийн өөрчлөлт нь орлого, зардлын дансанд бүртгэгдэх” гэсэн ангилалд ороогүй өөрийн хөрөнгийн хөрөнгө оруулалтыг “Борлуулахад бэлэн” гэж ангилна. Тодорхойгүй хугацаагаар эзэмших хандлагатай, төлбөрийн чадварын хэрэгцээг хангах үүднээс эсвэл зах зээлийн нөхцөл байдал өөрчлөгдсний улмаас борлуулж болох өрийн үнэт цаасууд энэ ангилалд орно.

Банк нь аливаа зээл, авлагуудыг “Борлуулахад бэлэн“ санхүүгийн хөрөнгө гэж ангилаагүй.

Анхны хэмжилтийн дараа борлуулахад бэлэн санхүүгийн хөрөнгө оруулалтуудыг бодит үнэ цэнээр нь хэмждэг.

Хэрэгжээгүй ашиг алдагдлыг шууд өөрийн хөрөнгөд (бусад дэлгэрэнгүй орлого) бүртгэдэг.

ТӨРИЙН БАНК ХХК - САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН ТОдРУУЛГА – 2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31 ТӨРИЙН БАНК ХХК - САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН ТОдРУУЛГА – 2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31


53

Хөрөнгө оруулалтыг борлуулахад, өөрийн хөрөнгөд өмнө хүлээн зөвшөөрсөн хуримтлагдсан ашиг эсвэл алдагдлыг орлогын тайланд “Үйл ажиллагааны бусад орлого”-оор хүлээн зөвшөөрнө. Банк нь нэг төрлийн үнэт цаасанд нэгээс илүү удаа хөрөнгө оруулсан бол тэдгээрийг “эхэлж авснаа эхэлж зарлагадах” зарчмыг баримтлан борлуулсан гэж үзнэ. Борлуулахад бэлэн санхүүгийн хөрөнгө оруулалтыг эзэмшиж байх хугацаанд олсон хүүний орлогыг үр ашигт хүүний аргыг ашиглан хүүний орлогоор бүртгэнэ. Борлуулахад бэлэн санхүүгийн хөрөнгө оруулалтыг эзэмшиж байх хугацаанд олсон ногдол ашгийг төлбөрийн эрх нь тогтоогдсон үед орлогын тайланд “Үйл ажиллагааны бусад орлого”-д хүлээн зөвшөөрдөг. Ийнхүү хөрөнгө оруулалтын үнэ цэнийн бууралтаас үүссэн алдагдлыг орлогын тайландхүлээн зөвшөөрч, бусад дэлгэрэнгүй орлогоос хасдаг.

(vii) дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших санхүүгийн хөрөнгө оруулалт

Тогтмол эсвэл тодорхойлж болохуйц төлбөртэй, тогтоосон хугацаатай, Банк дуусгавар хугацаа хүртэл нь эзэмших хандлага болоод чадвартай, үүсмэл бус санхүүгийн хөрөнгийг “Дуусгавар хугацаа хүртэл нь эзэмших санхүүгийн хөрөнгө оруулалт” гэнэ. Эхний хэмжилтийн дараа дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших санхүүгийн хөрөнгө оруулалтыг үр ашигт хүүний арга ашиглаж тооцсон хорогдуулсан өртгөөс үнэ цэнийн бууралтын санг хассан дүнгээр хэмжинэ. Хорогдуулсан өртгийг үр ашигт хүүний салшгүй хэсэг болох худалдан авалтын урамшуулал, хөнгөлөлт болон шимтгэлийг оролцуулан тооцдог. Хорогдуулалт нь дэлгэрэнгүй орлогын тайлангийн “Хүү болон түүнтэй адилтгах орлого”-д багтана. Уг хөрөнгө оруулалтын үнэ цэнийн бууралтаас үүссэн алдагдлыг орлогын тайлангийн “Зээлийн үнэ цэнийн бууралтын алдагдал”-д хүлээн зөвшөөрнө.

Хэрэв Банк бага биш дүнтэй “дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших” хөрөнгө оруулалтыг дуусгавар хугацаанаас нь өмнө худалдах эсвэл дахин ангилах бол (зарим нэг онцгой тохиолдлуудаас бусад) нийт бүлгээр нь “борлуулахад бэлэн” бүлэгт дахин ангилна. Үүнээс гадна Банк нь дараагийн хоёр жилд аливаа нэг санхүүгийн хөрөнгийг “дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших” бүлэгт ангилахыг хориглодог.

(viii) Харилцагчдад олгосон зээл, урьдчилгаа

Энд идэвхитэй зах зээл дээр бүртгэлгүй, тогтмол эсвэл тодорхойлох боломжтой төлбөртэй дараахаас бусад,“Бусад банкин дахь харилцах, хадгаламж” ба “Харилцагчдад олгосон зээл, урьдчилгаа” гэсэн үүсмэл бус санхүүгийн хөрөнгүүд багтана. Үүнд:

Банк нэн даруй эсвэл ойрын хугацаанд борлуулах хандлагатай байгаа ба Банк анх хүлээн зөвшөөрөхдөө “Бодит үнэ цэнийн өөрчлөлт нь орлого, зардлын дансанд бүртгэгдэх” гэж ангилсан санхүүгийн хэрэглүүрүүд;

Банк анх хүлээн зөвшөөрөхдөө “Борлуулахад бэлэн” гэж ангилсан санхүүгийн хэрэглүүрүүд;

Банк зээлийн үнэ цэнийн бууралтын улмаас биш өөр бусад шалтгааны улмаас анх оруулсан хөрөнгөө нийт дүнгээр нь эргүүлэн олж авч чадахгүй болсон санхүүгийн хэрэглүүрүүд.

Анхны хэмжилтийн дараа “Бусад банкин дахь харилцах, хадгаламж” ба “Харилцагчдад олгосон зээл, урьдчилгаа”-г үр ашигт хүүний аргыг хэрэглэн хорогдуулсан өртгөөс үнэ цэнэ бууралтын санг хассан дүнгээр бүртгэнэ. Хорогдуулсан өртгийг үр ашигт хүүний салшгүй хэсэг болох худалдан авалтын урамшуулал, хөнгөлөлт болон шимтгэлийг оролцуулан тооцно. Хорогдуулалт нь орлогын тайлангийн “Хүү болон түүнтэй адилтгах орлого”-д багтана. Уг хөрөнгө оруулалтын үнэ цэнийн бууралтаас үүссэн алдагдлыг орлогын тайланд Зээлийн үнэ цэнийн бууралтын алдагдлаар хүлээн зөвшөөрнө.

Хэрэв Банк богино хугацаанд зээлийг худалдах хандлагатай байгаа ба уг зээлийг “Худалдах зорилгоор эзэмшиж буй” гэж ангилахаар хүлээж байгаа үед Банк зээл олгох тодорхой нэг амлалтыг гаргаж болно. Эдгээр амлалтыг үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр гэж бүртгэж, бодит үнэ цэнээр нь хэмжин зөрүүг орлого, зардлын дансанд бүртгэнэ.

Банк зээлийг хадгалж үлдэх хандлагатай байгаа ба богино хугацаанд худалдахгүй гэсэн амлалт гаргасан бол энэ амлалтыг хэрэгжүүлэх нь төвөгтэй ба алдагдал хүлээх магадлалтай (жишээ нь: харилцагч талын зээлийн үйл явдлын улмаас) үед л энэ амлалтыг бүртгэнэ.

(ix) зээлээр авсан эх үүсвэр

Зээлээр авсан эх үүсвэр нь гадаад дотоодын санхүүгийн байгууллагаас гэрээгээр хүлээсэн үүргийг хэлэх болно.

Анх хэмжилтийн дараа, зээллэгүүдийг дараагийн тайлант хугацаанд үр ашигт хүүний аргыг ашиглан хорогдуулсан өртгөөр нь хэмжинэ. Хорогдуулсан өртгийг тооцохдоо зээл авах үеийн хөнгөлөлт, урамшуулал ба үр ашигт хүүний нэг салшгүй хэсэг болж буй зардлуудыг авч үзнэ. Банкны зээлээр авсан эх үүсвэрүүдийн шинжилгээг Тодруулга 23-дтолилуулсан.

(x) бусад санхүүгийн байгууллагын харилцах, хадгаламж

Бусад банк, санхүүгийн байгууллагуудаас татсан төгрөгийн болон валютын хадгаламжуудболондотоод гадаадын арилжааны банкууд, Монголбанкны хугацаатай хадгаламжуудүүнд хамаарна.(Тодруулга 20)

Анхны хэмжилтийн дараа бусад банкуудад өгөх өр төлбөрийг үр ашигт хүүний аргыг ашиглан хорогдуулсан өртгөөр нь хэмжинэ.

(xi) Харилцагчдын харилцах, хадгаламж

Үүнд харилцагчдаас авсан харилцах, хугацаагүй, хугацаатай хадгаламж болон банкны баталгааны эх үүсвэр хамаарна. (Тодруулга 22)

Анхны хэмжилтийн дараа үедхарилцагчдад өгөх өр төлбөрүүдийг үр ашигт хүүний аргыг ашиглан хорогдуулсан өртгөөр нь хэмжинэ.

(xii) “эхний өдөр”-ийн ашиг ба алдагдал

Ажил гүйлгээний үнэ нь ижил төстэй санхүүгийн хэрэглүүрийн зах зээлийн ажил гүйлгээний бодит үнэ цэнээс ялгаатай эсвэл нээлттэй зах зээлийн мэдээллийн үнэлгээний аргад суурилсан байвал Банк бодит үнэ цэнэ, ажил гүйлгээний зөрүүг нэн даруй бусад үйл ажиллгагааны цэвэр орлогоор хүлээн зөвшөөрнө (Эхний өдрийн ашиг ба алдагдал). Илэрхий нээлттэй мэдээлэлд суурилаагүй бол ажил гүйлгээний үнэ болон үнэлгээний загварын зөрүүг орлого орж ирэх нь тодорхой болсон эсвэл санхүүгийн хэрэглүүрийг үл хүлээн зөвшөөрөх үед бодит үнэ цэнийг дэлгэрэнгүй орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрнө.

(xiii) санхүүгийн хөрөнгийн дахин ангилал

“Борлуулахад бэлэн” ангиллаас дахин ангилсан санхүүгийн хөрөнгө дээр өмнө нь хүлээн зөвшөөрч, өөрийн хөрөнгөнд бүртгэсэн аливаа нэг олз гарзыг хөрөнгө оруулалтын үлдсэн хугацааны туршид үр ашигт хүүний аргаар хорогдуулж, орлого, зардлын дансанд бүртгэнэ

Хорогдуулсан шинэ үнэ, хүлээгдэж буй мөнгөн урсгалын хоорондох аливаа нэг зөрүүг мөн хөрөнгийн үлдсэн хугацааны туршид үр ашигт хүүний аргаар хорогдуулна. Хэрэв дараагийн тайлант хугацаанд хөрөнгийг үнэ цэнийн бууралтад орсон гэж тодорхойлбол өмнөх хугацаанд өөрийн хөрөнгөнд бүртгэсэн дүнг дэлгэрэнгүй орлогын тайланруу шилжүүлэн бүртгэнэ.

Хэрэв хөрөнгө нь зээл, авлагын тодорхойлолтод нийцэж байгаа бөгөөд Банк хөрөнгийг ойрын ирээдүйд эсвэл дуусгавар хугацаа хүртэл нь эзэмших хандлагатай ба эзэмших чадвартай байгаа бол Банк үүсмэл бус санхүүгийн хөрөнгийг “Худалдах зорилгоор эзэмшиж буй” гэсэн ангиллаас “Зээл ба авлага” гэсэн ангилалд дахин ангилж болно. Хэрэв санхүүгийн хөрөнгийг дахин ангилсан ба орж ирэх мөнгөний хэмжээ өссөний улмаас Банк ирээдүйд хүлээн авах мөнгөний ойролцоолсон дүнг дараагийн тайлант хугацаанд өсгөсөн бол уг өсөлтийн нөлөөг ойролцоолсон тооцоололд өөрчлөлт оруулсан өдрөөс эхлэн “Үр ашигт хүүний түвшинд хийсэн залруулга” гэж хүлээн зөвшөөрнө.

Дахин ангилал нь удирдлагын шийдвэрээс хамаарах ба хэрэглүүр тус бүр дээр тодорхойлно. Банк анхны хүлээн зөвшөөрөлтийн дараа аливаа нэг санхүүгийн хэрэглүүрийг “Бодит үнэ цэнийн өөрчлөлт нь орлого, зардлын дансанд бүртгэгдэх” бүлэгт дахин ангилахгүй.



55

(4) санхүүгийн хөрөнгө болон өр төлбөрийн үл хүлээн зөвшөөрөлт

(i) санхүүгийн хөрөнгө

Дараах тохиолдолд санхүүгийн хөрөнгийг (хэрэглэх боломжтой бол, санхүүгийн хөрөнгийн хэсгийг эсвэл хоорондоо төсөөтэй нэг бүлэг санхүүгийн хөрөнгийн хэсгийг) үл хүлээн зөвшөөрнө. Үүнд:

Тухайн хөрөнгөөс мөнгөн урсгал хүлээн авах эрх нь дууссан,

Банк тухайн хөрөнгөөс мөнгөн урсгал хүлээн авах эрхээ шилжүүлсэн эсвэл “дамжуулан өнгөрөөх” хэлцлийн дагуу хүлээн авсан мөнгөө нийт дүнгээр нь удаан хугацаагаар саатуулалгүйгээр гуравдагч талд төлөх үүрэг хүлээсэн,

► Банк хөрөнгийн бараг бүх эрсдэл ба өгөөжийг шилжүүлсэн,

► Банк тухайн хөрөнгөтэй холбоотой эрсдэл ба өгөөжийг шилжүүлээгүй боловч хөрөнгийн хяналтыг шилжүүлсэн.

Банк хөрөнгөөс мөнгө хүлээн авах эрхээ шилжүүлсэн эсвэл “дамжуулан өнгөрөөх” хэлцэл хийсэн боловч хөрөнгөтэй холбоотой ихэнхи эрсдэл, өгөөж болон хяналтыг шилжүүлээгүй тохиолдолд хөрөнгийг Банкны уг хөрөнгөд үргэлжлүүлэн оролцсоор байх хэмжээгээр нь хүлээн зөвшөөрнө. Энэ тохиолдолд Банк холбогдох өр төлбөрийг мөн хүлээн зөвшөөрнө. Шилжүүлсэн хөрөнгө ба холбогдох өр төлбөр Банкны хадгалж үлдсэн эрх, үүргийг тусган харуулсан сууриар хэмжинэ.

Энэхүү үргэлжилсэн оролцоо нь шилжүүлсэн хөрөнгийн баталгаа хэлбэртэй байвал оролцоог тус хөрөнгийн анхны бүртгэлийн дүн ба Банкны төлөх шаардлагатай болох хамгийн их дүнгийн аль багаар хэмжинэ.

(ii) санхүүгийн өр төлбөр

Санхүүгийн өр төлбөрийг төлөхөөс чөлөөлөгдсөн, өр төлбөр цуцлагдсан эсвэл хугацаа нь дууссан бол үл хүлээн зөвшөөрдөг. Хэрэв одоо байгаа санхүүгийн өр төлбөрийн зээлдүүлэгч нь хэвээрээ боловч ялгаатай нөхцөлтэй зээлийн гэрээгээр сольсон эсвэл одоо байгаа зээлийн нөхцөл эрс өөрчлөгдсөн бол эдгээр өөрчлөлт шинэчлэлтийг анхны санхүүгийн өр төлбөрийн үл хүлээн зөвшөөрөлт ба шинэ өр төлбөрийн хүлээн зөвшөөрөлт гэж үзнэ. Анхны санхүүгийн өр төлбөрийнбүртгэлийн дүн ба төлсөн дүн хоёрын зөрүүг дэлгэрэнгүй орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрнө.

(5) буцаан худалдан авах, урвуу буцаан худалдан авах хэлцлүүд

Ирээдүйд тодорхой заасан хугацаанд буцаан худалдан авах нөхцөлтэй хэлцэл (“репо”)-ийн дор худалдсан үнэт цаасыг санхүүгийн байдлын тайлангаас үл хүлээн зөвшөөрөхгүй. Учир нь Банк эзэмшилтэй холбоотой ихэнхи эрсдэлийг хүлээж, өгөөжийг хүртэж байна. Санхүүгийн байдлын тайланд хүлээн авсан бэлэн мөнгөө хөрөнгөөр, репо хэлцлийн хуримтлагдсан хүүг өр төлбөрөөр тус тус тусгах ба энэ нь Банкинд олгосон зээл гэсэн эдийн засгийн утга агуулгыг илэрхийлнэ. Борлуулсан ба ирээдүйд буцаан худалдан авах үнийн зөрүүг хүүний зардал гэж үзэж үр ашигт хүүний аргыг ашиглан гэрээний хугацааны турш хуримтлуулна. Нөгөө талд зээлдүүлсэн үнэт цаасыг мөн санхүүгийн байдлын тайлангийн холбогдох ангилалд үлдээнэ.

Эсрэгээрээ, буцаан худалдах хэлцэл (“урвуу репо”)-ийн дор худалдан авсан үнэт цааснуудыг санхүүгийн байдлын тайланд хүлээн зөвшөөрдөггүй. Төлсөн мөнгөө хуримтлуулсан хүүний хамт тайлан тэнцэлд “Зээлсэн үнэт цаас ба урвуу буцаан худалдан авах хэлцлүүдийн бэлэн мөнгөөрх барьцаа” гэж тусгах ба энэ нь Банкнаас авсан зээл гэсэн эдийн засгийн утга агуулгыг илэрхийлнэ. Худалдан авсан ба буцаан худалдах үнийн зөрүүг “Хүүний цэвэр орлого” гэж бүртгэх ба үр ашигт хүүний аргыг ашиглан гэрээний хугацааны турш хуримтлуулна.

Хэрэв буцаан худалдах хэлцлээр худалдан авсан үнэт цаасыг гуравдагч талд худалдсан бол үнэт цаасыг буцаан өгөх үүргийг “Худалдах зорилгоор эзэмшиж буй санхүүгийн өр төлбөр” гэж бүртгэх ба бодит үнэ цэнээр нь хэмжиж, бодит үнэ цэнийн аливаа олз эсвэл гарзыг “Арилжааны цэвэр орлого”-д бүртгэнэ.

(6) бодит үнэ цэнийн тодорхойлолт

Банк нь санхүүгийн байдлын тайлангийн өдөр бүр үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр, борлуулахад бэлэн

санхүүгийн хөрөнгө оруулалт болон борлуулах зорилгоор эзэмгшиж буй үндсэн хөрөнгө гэх мэт тодорхой санхүүгийн хэрэглүүрүүдийн бодит үнэ цэнийг хэмждэг.

Бодит үнэ цэнэ гэдэг нь хэмжилт хийсэн өдрийн зах зээлд оролцогчдын хооронд хийсэн дэс дараалалтай гүйлгээний үр дүнд хөрөнгө борлуулснаас орж ирэх мөнгөн дүн болон өр төлбөрт шилжүүлсэн мөнгөн дүн юм. Бодит үнэ цэнийн хэмжилт нь хөрөнгийг борлуулсан эсвэл өр төлбөрийг шилжүүлсэн гүйлгээ нь дараах зах зээлийн аль нэгэнд хийгдсэн гэж үзнэ. Үүнд:

• Хөрөнгө ба өр төлбөрийн үндсэн зах зээлд,• Үндсэн зах зээл байхгүй тохиолдолд, хөрөнгө ба өр төлбөрийн хувьд хамгийн ашигтай зах

зээлдҮндсэн болон хамгийн ашигтай зах зээл нь Банкны хувьд оролцож болохуйц зах зээлүүд байх ёстой.

Хөрөнгө ба өр төлбөрийн бодит үнэ цэнийг хэмжихэд ашигласан үнэ нь зах зээлд оролцогчид нь хөрөнгө ба өр төлбөрийн эдийн засгийн хамгийн өндөр үр өгөөжийг хүртэнэгэсэн төсөөлөл дээр үндэслэдэг.

Санхүүгийн бус хөрөнгийн бодит үнэ цэнийн хэмжилтийг, тухайн зах зээлд оролцогч тал нь хөрөнгийг ашигласнаар хамгийн өндөр эдийн засгийн үр өгөөжийг хүртэж чадаж байх эсвэл уг хөрөнгийг борлуулснаар худалдан авсан талд уг хөрөнгийг ашигласнаар хамгийн өндөр эдийн засгийн үр өгөөжийг өгч байх, нөхцөлд тооцно.

Банк нь бодит үнэ цэнэ тооцоход шаардлагатай мэдээллүүд нь хангалттай олдоцтой үед үнэлгээний техникүүдийг хэрэглэх нь тохиромжтой байдаг ба ажиглагдахуйц өгөгдлийн хэрэглээг нэмэгдүүлж, үл ажиглагдахуйц өгөгдлийн хэрэглээг хамгийн бага түвшинд байлгадаг.

Бодит үнэ цэнээрээ хэмжигдэж, санхүүгийн тайланд тайлагнаж байгаа бүх хөрөнгө, өр төлбөрийн бодит үнэ цэнийг тодорхойлох, толилуулахдаа дараах түвшнийг хэрэглэдэг. Үүнд:

Түвшин 1 - хөрөнгө, өр төлбөрийн хувьд хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлтэй (залруулаагүй), идэвхитэй зах зээл дээрх үнэ,

Түвшин 2 - бүртгэсэн бодит үнэ цэнэд томоохон нөлөө үзүүлэх бүх өгөгдлүүдийг нь шууд болон шууд бусаар ажиглах боломжтой бусад техникүүд,

Түвшин 3 - бүртгэлд бүртгэгдсэн бодит үнэ цэнэд мэдэгдэхүйц нөлөө үзүүлдэг, зах зээл дээр ажиглагддаг мэдээлэл ашигладаггүй аргачлалууд.

Тайлант хугацааны эцэс бүрт Банк нь санхүүгийн тайландаа тайлагнасан хөрөнгө, өр төлбөрийн хувьд түвшин хооронд хөдөлгөөн гарсан эсэхийг дахин нягталж үздэг. (бодит үнэ цэнийн хэмжилтэнд нөлөөлөхүйц хамгийн бага түвшний өгөгдөлд үндэслэн).

Хөрөнгийг үнэлэхэд гадны үнэлгээчдийг оролцуулж болно. Гадны үнэлгээчдийг сонгохдоо зах зээлийн мэдлэг, нэр хүнд, хараат бус байдал болон мэргэжлийн стандарт хангасан эсэх гэх мэт шалгууруудад үндэслэдэг.

Санхүүгийн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнийн шинжилгээ болон бусад шаардлагатай мэдээллийг тодруулга 28-д тусгасан.

(7) санхүүгийн хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралт

Банк нь санхүүгийн хөрөнгө эсвэл бүлэг санхүүгийн хөрөнгө нь үнэ цэнийн бууралтад орсныг нотлох бодит нотолгоо байгаа эсэхийг санхүүгийн байдлын тайлангийн өдөр бүр үнэлж үзнэ. Хэрэв хөрөнгийг анхлан хүлээн зөвшөөрсний дараа нэг буюу түүнээс олон тооны “Алдагдлын тохиолдол”-ын улмаас үнэ цэнийн бууралтын бодит нотолгоо бий болсон ба уг “Алдагдлын тохиолдол” нь санхүүгийн хөрөнгө эсвэл бүлэг санхүүгийн хөрөнгийн ойролцоолон тооцоолсон ирээдүйн мөнгөн урсгалд нөлөөлж байгаа үед санхүүгийн хөрөнгийг эсвэл бүлэг санхүүгийн хөрөнгийг үнэ цэнийн бууралтад орсон гэж үзнэ.

Үнэ цэнийн бууралтын нотолгоонд зээлдэгч эсвэл бүлэг зээлдэгчид нь санхүүгийн томоохон хүндрэлд орсон, зээлийн хүү болон үндсэн төлбөр зөрчилд орсон, дампуурал эсвэл санхүүгийн өөр бусад дахин зохион байгуулалтанд орох магадлалтай болсон, зөрчилтэй холбоотой эдийн засгийн нөхцөл байдалд гарсан өөрчлөлт гэх мэт тооцоолсон ирээдүйн мөнгөн урсгалд хэмжиж болохуйц бууралт байгааг харуулсан бодит өгөгдөл бий болох зэрэг орно.


(i) Хорогдуулсан өртгөөр нь бүртгэх санхүүгийн хөрөнгө

Хорогдуулсан өртгөөр нь бүртгэх санхүүгийн хөрөнгийн хувьд Банк эхлээд дангаараа чухал ач холбогдолтой санхүүгийн хөрөнгө тус бүрийн хувьд үнэ цэнийн бууралтын бодит нотолгоо байгаа эсэхийг нэг бүрчлэн (тусгайлан), дараа нь дангаараа чухал ач холбогдолгүй санхүүгийн хөрөнгийг нийлүүлэн (бүлгээр нь) үнэлнэ. Хэрэв Банк нь нэг бүрчлэн үнэлэгдсэн санхүүгийн хөрөнгийн үнэлгээний хувьд (чухал ач холбогдолтой, холбогдолгүй эсэхийг үл харгалзан) үнэ цэнийн бууралтын бодит нотолгоо байхгүй гэж үзвэл ойролцоо зээлийн эрсдэлийн шинж чанар бүхий санхүүгийн хөрөнгийн бүлэгт оруулан үнэ цэнийн бууралтыг нь нэгдсэн байдлаар үнэлдэг. Үнэ цэнийн бууралтын нэг бүрчилсэн үнэлгээ хийгдсэн, үнэ цэнийн бууралтын алдагдал нь хүлээн зөвшөөрөгдсөн, эсвэл үргэлжилж буй хөрөнгийг бүлгийн үнэ цэнийн бууралтын үнэлгээнд оруулахгүй.

Үнэ цэнийн бууралтын алдагдал гарсан талаар бодит нотолгоо байгаа бол алдагдлыг тухайн хөрөнгийн бүртгэлийн дүн ба ирээдүйд орж ирэхээр тооцоолсон мөнгөн урсгалын өнөөгийн үнэ цэнийн (бодитоор тохиолдоогүй ирээдүйд хүлээгдэж буй зээлийн алдагдлыг оруулахгүй) зөрүүгээр хэмжинэ. Хөрөнгийн бүртгэлийн дүнг эрсдэлийн сангийн дансаар бууруулах ба алдагдлын дүнг орлого, үр дүнгийн тайланд хүлээн зөвшөөрнө. Бүртгэлийн бууруулсан дүн дээр хүүний орлогыг үргэлжлүүлэн хуримтлуулахдаа үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг хэмжих зорилгоор ирээдүйн мөнгөн урсгалыг бууруулахад ашигласан хүүгийн хувиар тооцон хуримтлуулна. Хүүний орлогыг “Хүү ба түүнтэй адилтгах орлого”-ын нэг хэсэг болгон бүртгэнэ. Цаашид эргэн төлөгдөх ямар нэг бодит чиг хандлага байхгүй байгаа, бүх барьцаа хөрөнгийг борлуулсан эсвэл банкинд шилжүүлсэн үед, зээлийг холбогдох зээлийн эрсдэлийн сангийн хамт данснаас хасна.

Хэрэв дараагийн тайлант хугацаанд үнэ цэнийн бууралтыг хүлээн зөвшөөрсний дараах үйл явдлын улмаас тооцоолсон үнэ цэнийн бууралтын алдагдал өсөж эсвэл буурвал, сангийн дансыг залруулах замаар өмнө хүлээн зөвшөөрсөн үнэ цэнийн бууралтыг өсгөж эсвэл бууруулна. Өмнөх жилүүдэд данснаас хассан хөрөнгө дараа нь эргэн төлөгдвөл, төлөгдсөн тайлант үеийн ‘бусад үйл ажиллагааны орлого’-оор бүртгэнэ.

Орж ирнэ гэж тооцоолсон ирээдүйн мөнгөн урсгалын өнөөгийн үнэ цэнийг санхүүгийн хөрөнгийн анхны, үр ашигт хүүний хувиар бууруулан тооцдог. Зээлийн хүүний хувь нь хувьсах нөхцөлтэй байх, үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг хэмжих хөнгөлөлтийн хувь нь өнөөгийн үр ашигт хүүний хувьтай тэнцүү байна. Банк арилжааны зориулалттай хөрөнгийг “Зээл ба авлага” ангилалд дахин ангилсан бол үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг хэмжих хөнгөлөлтийн хувь нь дахин ангилсан өдрийн шинэ үр ашигт хүүний хувьтай тэнцүү байна.Барьцаатай санхүүгийн хөрөнгийн ирээдүйд орж ирэхээр тооцоолсон мөнгөн урсгалын өнөөгийн үнэ цэнийн тооцоо нь барьцааг хураан авах боломжтой эсэхээс үл хамааран тус барьцааг хураан авч, албадан борлуулахад гарах зардлыг хассаны дараах мөнгөн урсгалыг харуулдаг.

Үнэ цэнийн бууралтынбүлгийн үнэлгээгээр үнэлгээг санхүүгийн хөрөнгийн төрөл, хамаарах салбар, газарзүйн байрлал, барьцаа хөрөнгийн төрөл, хугацаа хэтрэлтийн байдал болон бусад гол хүчин зүйлс зэрэг зээлийн эрсдэлийн шинж чанаруудыг харгалзан үзсэн банкны дотооддоо хэрэглэдэг зээлийн ангиллын систем дээр үндэслэн санхүүгийн хөрөнгийг бүлэглэнэ.

Банк нь эрсдэлийн бүлэг тус бүр дээр түүхэн дундаж алдагдлыг харгалзах зээлийн үлдэгдэлд нь хувааж үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг тооцох энгийн аргачлалыг сонгосон. Өнөө үед үгүй болсон түүхэн нөхцөл байдлын нөлөөг арилгах, түүхэн алдагдлын суурилж буй жилүүдэд хамааралгүй өнөөгийн нөхцөл байдлын нөлөөг харуулах үүднээс түүхэн алдагдлын мэдээнд өнөө үед ажиглагдахуйц өгөгдлүүдэд үндэслэн тохиргоо хийнэ.

Ирээдүйд орж ирэх мөнгөн урсгалын өөрчлөлтийн тооцоолол нь жил бүрийн ажиглаж болохуйц холбогдох өгөгдлүүдийн өөрчлөлтүүдийг тусгасан. (Үүнд: ажилгүйдлын түвшин, эд хөрөнгийн үнэ, өргөн хэрэглээний барааны үнэ, төлбөрийн чадавхи, алдагдлыг илэрхийлэх хүчин зүйлс бүлгээр болон ач холбогдлоор нь). Ирээдүйд орж ирэх мөнгөн урсгалыг тооцоолоход ашигласан аргачлал, таамаглалуудыг тооцоолсон алдагдал, бодитоор хүлээсэн алдагдлын хоорондын зөрүүг багасгах зорилгоор тогтмол хянана.

Хорогдуулсан өртгөөр нь бүртгэх санхүүгийн хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралтын алдагдлын дэлгэрэнгүйг тодруулга 8-аас, зээл ба авлагын ангилал тус бүрээрх алдагдлаас хамгаалах сангийн шинжилгээг тодруулга 14-с тус тусхарна уу.

(ii) борлуулахад бэлэн санхүүгийн хөрөнгө орлуулалт

Борлуулахад бэлэн санхүүгийн хөрөнгө оруулалтын хувьд, Банк нь хөрөнгө оруулалт эсвэл бүлэг хөрөнгө оруулалт нь үнэ цэнийн бууралтад орсныг нотлох бодит нотолгоо байгаа эсэхийг санхүүгийн байдлын тайлангийн өдөр бүр үнэлж үзнэ.

Борлуулахад бэлэн гэж ангилагдсан өрийн хэрэглүүрийн хувьд Банк хорогдуулсан өртгөөр нь бүртгэх санхүүгийн хөрөнгөтэй адил шалгуураар хөрөнгө оруулалт тус бүрийн хувьд үнэ цэнийн бууралтын бодит нотолгоо байгаа эсэхийг үнэлж үзнэ.

Гэсэн хэдий ч, үнэ цэнийн бууралтаар бүртгэх дүн нь хуримтлагдсан алдагдал (хорогдуулсан өртөг болон өнөөгийн бодит үнэ цэнийн зөрүүнээс тухайн хөрөнгө оруулалттай холбоотой дэлгэрэнгүй орлогын тайланд өмнө нь хүлээн зөвшөөрч байсан үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг хассан дүнгээр хэмжих) байна. Ирээдүйн хүүгийн орлого нь бууруулсан бүртгэлийн үнэ дээр суурилах ба үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг хэмжих зорилгоор ирээдүйн мөнгөн урсгалыг бууруулахад ашигласан хүүг ашиглан хуримтлуулна. Хүүний орлогыг “Хүү ба түүнтэй адилтгах орлого”-ын нэг хэсэг болгон бүртгэнэ. Хэрэв дараагийн тайлант хугацаанд дэлгэрэнгүй орлогын тайланд үнэ цэнийн бууралтыг хүлээн зөвшөөрсний дараах зээлийн үйл явдлын улмаас өрийн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнэ өсөж эсвэл буурвал, үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг дэлгэрэнгүй орлогын тайлангаар дамжуулан буцаана.

“Борлуулахад бэлэн” гэж ангилагдсан өөрийн хөрөнгийн хөрөнгө оруулалтын хувьд, хөрөнгө оруулалтын бодит үнэ цэнэ нь өртгөөсөө их хэмжээгээр эсвэл урт хугацаанд тогтмол буурч байвал бодит нотолгоонд багтана.

Үнэ цэнийн бууралтын бодит нотолгоо байгаа тохиолдолд хуримтлагдсан алдагдал (худалдан авалт ба өнөөгийн бодит үнэ цэнэ хоёрын зөрүүнээс орлогын тайланд өмнө нь хүлээн зөвшөөрсөн байсан тухайн хөрөнгө оруулалттай холбоотой үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг хассан дүнгээр хэмжигдэх)-ыг өөрийн хөрөнгөөс хасч дэлгэрэнгүй орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрнө. Өөрийн хөрөнгийн хөрөнгө оруулалтын үнэ цэнэ бууралтын алдагдлын буцаалтыг орлогын тайлангаар дамжуулдаггүй, үнэ цэнийн бууралтын дараах бодит үнэ цэнийн өсөлтийг дэлгэрэнгүй орлогын тайланд тусгана.

(iii) зээлийн шинэчилсэн гэрээ

Зээлийн нөхцлийг өөрчлөхдөө хэд хэдэн аргыг ашиглаж болдог. Үүнд зээлийн эргэн төлөлтийн хуваарийг сунгах, зээлийн шинэ нөхцлийг санал болгох зэрэг ойлголтыг хамруулж болох юм.Зээлийн гэрээг нэгэнт шинэчлэн байгуулсан бол аливаа нэг үнэ цэнийн бууралтыг зээлийн нөхцлийг өөрчлөхөөс өмнө тооцож байсны нэг адил анхны үр ашигт хүүний аргыг ашиглан хэмжих ба зээлийг хугацаа хэтэрсэн гэж үзэхгүй. Гэрээнд заасан зээлийн шалгуур нөхцлүүд биелж буй эсэх, ирээдүйн зээл төлөлт хийгдэх баталгаа байгаа эсэхийг баталгаажуулах үүднээс зээлийн шинэчилсэн гэрээнд удирдлагын зүгээс байнгын хяналт тавин ажилладаг. Эдгээр зээл нь зээлийн анхны үр ашигт хүүний хувиар тооцдог тусгайлсан болон багцын үнэ цэнийн бууралтын үнэлгээнд хамрагдсаар байна.

(iv) Хураан авсан барьцаа хөрөнгө

Хураан авсан барьцаа хөрөнгө нь уг хөрөнгийг бүртгэсэн өдрөөрх холбогдох зээлийн үлдэгдлийн хорогдуулсан өртөг болон бодит үнэ цэнээс борлуулах өртгийг хассан дүнгийн аль багаар анхлан хүлээн зөвшөөрдөг ба холбогдох зээл болон урьдчилгаа мөн тэдгээрийн үнэ цэнийн бууралтын санг балансын бүртгэлээс хасдаг. Дараагийн тайлант үеүүдэд, хураан авсан барьцаа хөрөнгийг өртөг болон бодит үнэ цэнээс түүний борлуулахтай холбоотой гарах зардлыгхассан дүнгийн аль багаар бүртгэдэг ба эдгээр хөрөнгүүд нь тайландбусад хөрөнгө хэсэгт тайлагнагддаг.

(8) санхүүгийн хэрэглүүрүүдийг цэвэршүүлэх

Хэрэв Банк нь хүлээн зөвшөөрсөн дүнгүүдийг цэвэршүүлэх хуулиар олгогдсон эрхтэй, тооцоог цэвэр дүнгээр нь барагдуулах, эсвэл хөрөнгийг борлуулж өр төлбөрийг нь барагдуулах ажлыг нэгэн зэрэг хийхээр зэхэж байгаа бол санхүүгийн хөрөнгө ба өр төлбөрийг хооронд нь цэвэршүүлэн, цэвэр дүнгээр нь тайлан тэнцэлд толилуулах эрхтэй. Мастер цэвэршүүлэлт гэрээнүүдийн хувьд энэ нь хэрэгждэггүй ба холбогдох хөрөнгө болон өр төлбөрийг нийт дүнгээр нь санхүүгийн байдлын тайланд тус тусад нь толилуулдаг.


57



59

(9) түрээс

Тухайн гэрээ нь түрээсийн гэрээ эсвэл түрээс агуулж байгаа эсэхийг тодорхойлохдоо гэрээний агуулга дээр үндэслэх ба гэрээний биелэлт нь тухайн хөрөнгө эсвэл хөрөнгүүдийн ашиглалтаас хамаарах эсэх, гэрээ нь хөрөнгийг ашиглах эрхийг шилжүүлж байгаа эсэх зэргийг үнэлж үзэх шаардлагатай.

Банк түрээслэгч

Банкинд түрээслэж байгаа хөрөнгийн бүх эрсдэл, өгөөжийг шилжүүлэхгүй байгаа тохиолдолд түрээсийн гэрээ нь үйл ажиллагааны түрээс байна. Үйл ажиллагааны түрээсийн төлбөрийг түрээсийн хугацаанд шулуун шугамын аргаар бодож дэлгэрэнгүй орлогын тайланд зардлаар бүртгэнэ. Болзошгүй түрээсийн төлбөрийн өр төлбөрийг бий болсон тайлант хугацаанд нь зардлаар хүлээн зөвшөөрнө.

(10) орлого, зардлыг хүлээн зөвшөөрөх

Эдийн засгийн өгөөж нь Банкинд орж ирэх нь тодорхой болсон хэмжээгээр, найдвартайгаар хэмжиж болох үед орлогыг хүлээн зөвшөөрнө. Орлогыг хүлээн зөвшөөрөхөөс өмнө дараах тусгай шалгуурууд хангагдсан байх ёстой. Үүнд:

(i) Хүү болон түүнтэй адилтгах орлого ба зардал

Хорогдуулсан өртгөөр нь хэмждэг бүх санхүүгийн хэрэглүүрүүд, “Борлуулахад бэлэн” гэж ангилагдсан хүүтэй санхүүгийн хөрөнгө, “Бодит үнэ цэнийн өсөлт бууралт нь орлого, зарлагын дансанд бүртгэгдэх” гэж ангилагдсан санхүүгийн хэрэглүүрүүдийн хүүний орлого, зардлыг үр ашигт хүүний хувийг (ирээдүйд төлөх эсвэл хүлээн авах мөнгөний ойролцоолон тооцоолсон дүнг санхүүгийн хэрэглүүрийн хүлээгдэж буй хугацаа эсвэл түүнээс богино хугацааны туршид санхүүгийн хөрөнгө, өр төлбөрийн бүртгэлийн цэвэр дүнрүү нь бууруулах хүү)ашиглан бүртгэнэ.

Тооцоололд санхүүгийн хэрэглүүрийн гэрээний бүх нөхцлүүдийг (жишээ нь: урьдчилгаа төлбөрийн хувилбарууд) харгалзан үзсэн ба тухайн хэрэглүүрт шууд хамааралтай ба зээлийн ирээдүйн алдагдал биш харин үр ашигт хүүний салшгүй нэг хэсэг болж байгаа аливаа төлбөр эсвэл өсөн нэмэгдэх зардлуудыг багтаасан.

Банк хийх төлбөр, хүлээн авах мөнгөний талаар хийсэн өөрийн ойролцоолсон тооцоололдоо өөрчлөлт оруулбал санхүүгийн хөрөнгө эсвэл санхүүгийн өр төлбөрийн бүртгэлийн дүнг залруулна. Залруулсан бүртгэлийн дүнг анхны үр ашигт хүүний түвшин дээр үндэслэн тооцоолох ба бүртгэлийн дүнд орсон өөрчлөлтийг санхүүгийн хөрөнгийн хувьд ‘Хүү ба түүнтэй адилтгах орлого’, санхүүгийн өр төлбөрийн хувьд ’Хүү ба түүнтэй адилтгах зардал’-аар бүртгэнэ.

Санхүүгийн хөрөнгийн эсвэл төсөөтэй бүлэг санхүүгийн хөрөнгийн бүртгэлийн дүнг үнэ цэнийн бууралтын алдагдлын улмаас бууруулсан бол үнэ цэнийн бууралтыг хэмжих зорилгоор ирээдүйн мөнгөн урсгалыг бууруулахдаа хэрэглэсэн хүүний түвшинг ашиглан хүүний орлогыг үргэлжлүүлэн хүлээн зөвшөөрнө.

(ii) Хураамж ба шимтгэлийн орлого

Банк нь өөрийн харилцагч нарт үзүүлдэг төрөл бүрийн үйлчилгээнээс хураамж, шимтгэлийн орлого олдог. Хураамжийн орлогыг дараах хоёр бүлэгт хувааж болно. Үүнд:

Тодорхой хугацааны туршид үзүүлж байгаа үйлчилгээнүүдээс олсон хураамжийн орлого.

Тодорхой хугацааны туршид үйлчилгээг үзүүлж олох орлогыг тэр хугацааны туршид нь хуримтлуулна. Эдгээр хураамжинд шимтгэлийн орлого, хөрөнгийн удирдлага, хамгаалалтын болон бусад удирдлага, зөвлөгөөний хураамжууд орно.

Татан авах нь тодорхой зээлүүд дээр “Зээлийн үйлчилгээний шимтгэл”-ийг хойшлуулах (өсөн нэмэгдэх аливаа зардлын хамт) ба зээлийн үр ашигт хүүний залруулга гэж хүлээн зөвшөөрнө. Татан авахгүй нь бараг тодорхой болсон зээлүүдийн “Зээлийн үйлчилгээний шимтгэл”-ийг үүрэг хүлээсэн хугацааны туршид шулуун шугамын аргаар хүлээн зөвшөөрнө.

Гүйлгээний үйлчилгээний хураамжийн орлого

Гуравдагч талтай гүйлгээний талаар хэлэлцээр хийх эсвэл гүйлгээнд оролцохтой холбоотойгоор үүссэн хураамжууд (хувьцаа эсвэл бусад үнэт цаасыг худалдан авах, бизнес худалдан авах, худалдах зохицуулалт гэх мэт)-ыг холбогдох гүйлгээ дууссан үед хүлээн зөвшөөрнө. Тодорхой нэг гүйцэтгэлтэй уягдсан хураамж эсвэл хураамжийн бүрэлдэхүүн хэсгийг холбогдох шалгуурууд хангагдсаны дараа хүлээн зөвшөөрнө.

(iii) арилжааны цэвэр орлого

Арилжааны үйл ажиллагаанаас үүссэн үр дүнд санхүүгийн үүсмэл хэрэглүүрийг багтаасан, “Худалдах зорилгоор эзэмшиж буй” санхүүгийн хөрөнгө ба өр төлбөрийн бодит үнэ цэнээс үүсэлтэй олз, гарзууд багтана.

(11) бэлэн мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө

Мөнгөн гүйлгээний тайланд зааснаар бэлэн мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгөд касс дахь мөнгө, Монголбанкин дахь хязгаарлалтгүй харилцах данс, бусад банкин дахь харилцах ба 3 сар түүнээс бага хугацаатай хадгаламжууд орно.

(12) Үндсэн хөрөнгө

Бүх үндсэн хөрөнгийг анхны өртгөөр нь бүртгэдэг. Хөрөнгийн хорогдуулах хугацаа эсвэл элэгдүүлэх аргад өөрчлөлт орсноор хөрөнгийн ашиглалтын хугацаанд өөрчлөлт орсон гэж үзэх ба зохистой гэж үзвэл нягтлан бодох бүртгэлийн тооцооллын өөрчлөлт гэж үзнэ.Хөрөнгө тус бүрийн өртгийг үлдэх өртөг хүртэл нь, ойролцоолон тооцоолсон дараах ашиглалтын хугацааны туршид, шулуун шугамын аргаар элэгдүүлнэ. Газрыг элэгдүүлэхгүй.Үндсэн хөрөнгийн ойролцоогоор тооцоолсон ашиглалтын хугацааг доор үзүүлэв.

Харилцагчаас шилжүүлсэн хөрөнгийг анхлан тухайн хөрөнгийн хяналтыг авсан өдөр бодит үнэ цэнээр бүртгэнэ.

Газар ба барилгыг дараагийн тайлант хугацаанд хуримтлагдсан элэгдэл болон үнэлгээ хийсэн өдөр хүлээн зөвшөөрсөн үнэ цэнийн бууралтыг хассан дүнгээр хэмжинэ. Дахин үнэлж буй хөрөнгийн дансны үнийг бодит үнэ цэнээс материаллаг байдлаар зөрүүгүй байлгах давтамжтайгаар хөрөнгийн үнэлгээг хийнэ.

Газар ба барилгыг дахин үнэлэх давтамж нь үнэлж буй тэдгээрийн бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтөөс хамаарна. Үнэлж буй хөрөнгийн бодит үнэ цэнэ нь бүртгэлийн дүнгээсээ материаллаг хэмжээгээр зөрж буй үед цаашдын дахин үнэлгээ шаардлагатай. Зарим газар ба барилгын бодит үнэ цэнэ нь их хэмжээгээр, хувьсан өөрчлөгддөг тул жил бүр үнэлэх шаардлагатай байдаг. Бодит үнэ цэнэ нь бага хэмжээгээр өөрчлөгддөг газар ба барилгынхувьд тогтмол үндсэн хөрөнгийн үнэлгээ шаардлагагүй. Үүний оронд гурав эсвэл таван жил тутам үнэлэх шаардлагатай.

Үндсэн хөрөнгө дахин үнэлснээс үүссэн нэмэгдлийг эздийн өмчийн тайлангийн үндсэн хөрөнгө дахин үнэлсний нэмэгдэл хэсэгт тайлагнана. Хэрэв үндсэн хөрөнгийг өмнө нь дахин үнэлээд дахин үнэлгээний бууралтыг орлого үр дүнгийн тайланд тусгасан байсан хөрөнгийг дахин үнэлснээр нэмэгдэл бүртгэхээр байвал өмнөх тайлант хугацаанд хүлээн зөвшөөрсөн зардлыг буцааж орлого үр дүнгийн тайланд тайлагнаж болно. Мөн үүнтэй адил үндсэн хөрөнгийг өмнө нь дахин үнэлээд дахин үнэлгээний нэмэгдүүлгийг эздийн өмчийн хэсэгт тусгасан байсан бол тайлант хугацаан дах тухайн хөрөнгийн дахин үнэлгээний бууралтыг эздийн өмчийн үндсэн хөрөнгийн дахин үнэлгээний нэмэгдэл дансны дүнтэй цэвэршүүлэх ба бусад тохиолдолд орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрнө.

Үндсэн хөрөнгийг худалдан борлуулах үед эсвэл түүний ашиглалт, борлуулалтаас ирээдүйд эдийн засгийн үр ашгийн хүлээлт үгүйболсон үед үл хүлээн зөвшөөрнө. Үндсэн хөрөнгийн борлуулалтын цэвэр орлого (хэрэв байгаа бол), дансны цэвэр үнэ хоёрын зөрүүг орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрнө.

Үндсэн хөрөнгийн үлдэх өртөг, ашиглалтын хугацаа, элэгдүүлэх аргыг санхүүгийн жилийн эцэс бүрт хянаж үздэг ба зохистой үед залруулж тохируулдаг.

(13) биет бус хөрөнгө

Банкны биет бус хөрөнгөд компьютерийн програм хангамж ба лиценз орно.

Зөвхөн биет бус хөрөнгийн өртгийг зохистойгоор хэмжиж болох ба хүлээгдэж буй эдийн засгийн ирээдүйн өгөөж Банкинд орж ирэх нь магадлалтай болсон үед биет бус хөрөнгийг хүлээн зөвшөөрнө.

Барилга 40 жилКомпьютер техник хэрэгсэл 3 жилТавилга, тоног төхөөрөмж 10 жилТээврийн хэрэгсэл 10 жил



61

Тусд нь авсан биет бус хөрөнгийг анх хүлээн зөвшөөрөхдөө өртгөөр нь бүртгэдэг. Бизнесийн нэгдлийн үед олж эзэмшсэн биет бус хөрөнгийн өртөг нь олж эзэмшсэн өдрийн бодит үнэ цэнэ байна. Анх хүлээн зөвшөөрсний дараа, биет бус хөрөнгийг хуримтлагдсан хорогдуулалт болон үнэ цэнэ бууралтын алдагдлыг хассан өртгөөр нь тайланд тусгадаг.

Биет бус хөрөнгийн ашиглалтын хугацаа нь тодорхой эсвэл тодорхой бус эсэхийгүнэлнэ. Ашиглалтын тодорхой хугацаатай биет бус хөрөнгийг эдийн засгийн үр ашигтай хугацааны туршид нь хорогдуулна. Ашиглалтын тодорхой хугацаатай биет бус хөрөнгийн хорогдуулах хугацаа болон аргыг хамгийн багадаа санхүүгийн жил бүрийн эцэст хянаж үздэг.

Хүлээгдэж буй ашиглалтын хугацаа эсвэл хүлээгдэж буй ирээдүйн үр өгөөжийн хэв загварт орсон өөрчлөлтийг хорогдуулалтын хугацаа эсвэл аргын аль тохиромжтойг нь өөрчлөх замаар бүртгэлд тусгах ба уг өөрчлөлтийг нягтлан бодох бүртгэлийн тооцооллын өөрчлөлт гэж үзнэ.Хязгаарлагдмал хугацаатай биет бус хөрөнгийн хорогдуулалтын зардлыг орлогын тайланд биет бус хөрөнгийн үүрэгтэй нь нийцсэн зардлын бүлэгт хүлээн зөвшөөрнө.

Биет бус хөрөнгийн өртгийг дараах ойролцоогоор тооцоолсон ашиглалтын хугацааны туршид, шулуун шугамын аргыг ашиглан, үлдэх өртөг хүртэл нь хорогдуулна. Үүнд:

(14) санхүүгийн бус хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралт

Хөрөнгө нь үнэ цэнийн бууралтад орсон байж болох шинж тэмдэг байгаа эсэхийг Банк тайлант хугацаа тутамд шалгаж үздэг. Хэрэв тийм шинж тэмдэг илэрсэн эсвэл жилд нэг удаа хийдэг хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралтын тестийг хийж гүйцэтгэх үед Банк нь хөрөнгөөс цуглуулан авах боломжтой дүнг тооцож үздэг. Цуглуулан авах дүн нь хөрөнгийн эсвэл бэлэн мөнгө бий болгогч нэгжийн бодит үнэ цэнэ (борлуулалтын зардлыг хасаж тооцсон) ба ашиглалтын өртөг хоёрын аль өндөр нь байна. Хөрөнгийн эсвэл бэлэн мөнгө бий болгогч нэгжийн дансны дүн нь цуглуулан авах дүнгээс илүү байгаа үед хөрөнгийг үнэ цэнийн бууралтад орсон гэж үзэн цуглуулан авах дүн хүртэл нь бууруулж бүртгэнэ.

Ашиглалтын үнийг үнэлэхдээ, тооцоолсон ирээдүйн мөнгөн урсгалыг мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнэ ба хөрөнгөд харгалзах эрсдэлүүдийн талаарх өнөөгийн зах зээлийн үнэлгээнүүдийг тусгасан татварын өмнөх хөнгөлөлтийн хувь хэмжээгээр бууруулан өнөөгийн үнэ цэнийг олно. Борлуулалтын зардлыг хассаны дараах бодит үнэ цэнийг тодорхойлохдоо тохиромжтой үнэлгээний загварыг ашиглан тооцоолно. Үнэлгээний үржүүлэгч, нийтэд хувьцаагаа зардаг охин компанийн хөрөнгийн бирж дээрх хувьцааны үнэ эсвэл бодит үнэ цэнийн бусад үзүүлэлтүүдээр эдгээр тооцооллыг хэмжиж болно.

Гүүдвиллээс бусад хөрөнгө дээр, тайлагналын өдөр бүр өмнө хүлээн зөвшөөрсөн үнэ цэнийн бууралтын алдагдал арилсан эсвэл буурсан эсэх талаар ямар нэгэн шинж тэмдэг байгаа эсэх талаар үнэлгээг хийдэг. Хэрэв тийм шинж тэмдэг илэрвэл Банк нь тухайн хөрөнгийн эсвэл бэлэн мөнгө бий болгогч нэгжийн нөхөн төлөгдөх дүнг ойролцоогоор тооцож үзнэ. Хамгийн сүүлд үнэ цэнийн бууралтыг хүлээн зөвшөөрснөөс хойш хөрөнгийн цуглуулан авах дүнг тодорхойлоход ашигласан тооцооллуудад өөрчлөлт гарсан тохиолдолд өмнө хүлээн зөвшөөрсөн үнэ цэнийн бууралтыг буцаана. Буцаалт нь хязгаартай байх ба ингэснээр хөрөнгийн бүртгэлийн дүн нь цуглуулан авах дүн ба өмнөх жилүүдэд хөрөнгийн үнэ цэнийн алдагдлыг хүлээн зөвшөөрөөгүй тохиолдолдбайх ёстой байсан бүртгэлийн цэвэр дүнгээс (элэгдлийг хассан цэвэр дүнгээс) хэтрэхгүй байна. Ийм буцаалтуудыг орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрнө.

Гудвиллтэй холбоотой үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг дараагийн тайлант үеүдэд буцаахгүй.

(15) санхүүгийн баталгаа

Бизнесийн хэвийн нөхцөлд Банк аккредитив, баталгаа, хүлээн зөвшөөрөлт гэх мэт санхүүгийн баталгааг гаргадаг. Санхүүгийн баталгааг санхүүгийн тайлангуудад анхлан бүртгэхдээ бодит үнээр нь буюу хүлээн авсан урамшууллын дүнгээр “Бусад өр төлбөр”-т хүлээн зөвшөөрдөг. Ийнхүү анхлан хүлээн зөвшөөрсний дараа баталгаа бүрт Банкны хүлээх хариуцлагыг хорогдуулсан урамшуулал ба уг баталгааны улмаас үүсэх аливаа нэг санхүүгийн үүргийг биелүүлэхэд шаардлагатай зардлын хамгийн сайн тооцоолсон дүн хоёрын аль ихээр нь хэмжинэ.

Санхүүгийн баталгааны холбогдох өр төлбөрийн аливаа өсөлтийг дэлгэрэнгүй орлогын тайланд бүртгэнэ. Хүлээн авсан урамшууллыг санхүүгийн баталгааны хүчинтэй байх хугацааны туршид нь шулуун шугамын аргаар тооцож орлогын тайлангийн “Хураамж, шимтгэлийн цэвэр орлого” дансанд хүлээн зөвшөөрнө.

(16) ажиллагсдын тэтгэмж

(i) богино хугацаат тэтгэмж

Цалин ба түүнтэй холбогдох бусад зардлуудыг Банкны ажилчдаас холбогдох үйлчилгээг үзүүлсэн тухайн жилд нь зардалд тусгана. Ажилтнуудад ээлжийн амралт зэрэг богино хугацааны чөлөөтэй үед нөхөн олговрыг ажилласан жилийг нь харгалзан олгодог бөгөөд өвчтэй байх хугацааны нөхөн олговрыг цаг тухайд нь олгодог.

(ii) заавал төлөх даатгалын шимтгэлүүд

Монгол Улсын холбогдох хууль, тогтоомжид заасны дагуу Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа компаниуд нь Монгол Улсын эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын санд шимтгэл төлнө. Эдгээр шимтгэлийг гарсан хугацаанд нь орлого, үр дүнгийн тайланд зардлаар хүлээн зөвшөөрнө.

(17) татвар

(i) тайлант хугацааны орлогын албан татвар

Одоогийн болон өмнөх тайлант хугацааны өнөөгийн албан татварын хөрөнгө ба өр төлбөрийг татварын байгууллагаас буцаан авахаар хүлээж байгаа эсвэл татварын байгуулагад төлөх дүнгээр хэмжинэ. Энэ дүнг тооцоолоход хэрэглэсэн татварын хувь хэмжээ, татварын хуулиуд нь санхүүгийн байдлын тайлангийн өдрийн байдлаар хүчин төгөлдөр үйлчилж байсан.

(ii) Хойшлуулсан орлогын албан татвар

Хойшлуулсан орлогын албан татварыг тайлагналын өдрийн байдлаарх хөрөнгө, өр төлбөрийн татварын суурь, тэдгээрийн санхүүгийн бүртгэлийн дүн хоёрын хооронд түр зөрүүний дүнгээс тайлан тэнцлийн аргыг хэрэглэн тооцдог. Дараахаас бусад бүх түр зөрүүнүүд дээр хойшлуулсан орлогын албан татварын өр төлбөрийг хүлээн зөвшөөрнө. Үүнд:

► Хэрэв хойшлуулсан орлогын албан татварын өр төлбөр нь гүүдвиллээс эсвэл бизнесийн нэгдлийн үеийн бус гүйлгээнээс үүссэн ба гүйлгээ хийх үед нягтлан бодох бүртгэлийн ашиг ба татвар ногдох ашгийн аль алинд нөлөө үзүүлэхгүй хөрөнгө, өр төлбөрийн анхны хүлээн зөвшөөрөлтөөс үүссэн бол.

Хойшлуулсан орлогын албан татварын хөрөнгийн бүртгэлийн дүнг дараахаас бусад тохиолдолд энэхүү хөрөнгийг бүхэлд нь эсвэл хэсэгчлэн ашиглахад хангалттай хэмжээний татвар ногдох орлого орж ирэх магадлал буурах үед уг бүртгэлийн дүнг бууруулна. Үүнд:

► Хэрэв хойшлуулсан орлогын албан татварын хөрөнгө нь бизнесийн нэгдлийн үеийн бус гүйлгээнээс үүссэн ба гүйлгээ хийх үед нягтлан бодох бүртгэлийн ашиг ба татвар ногдох ашгийн аль алинд нөлөө үзүүлэхгүй хөрөнгө, өр төлбөрийн анхны хүлээн зөвшөөрөлтөөс үүссэн бол

Хойшлуулсан орлогын албан татварын хөрөнгийн бүртгэлийн дүнг санхүүгийн байдлын тайлангийн өдөр бүр хянаж үздэг ба энэхүү хөрөнгийг бүхэлд нь эсвэл хэсэгчлэн ашиглахад хангалттай хэмжээний татвар ногдох орлого орж ирэх магадлал буурах үед уг бүртгэлийн дүнг бууруулна.Үл хүлээн зөвшөөрсөн хойшлуулсан орлогын албан татварын хөрөнгийг санхүүгийн байдлын тайлангийн өдөр бүр дахин үнэлж үздэг ба хойшлуулсан орлогын албан татварын хөрөнгийг ашиглахыг зөвшөөрсөн татвар ногдох орлого ирээдүйд орж ирэх магадлалтай болсон үед хүлээн зөвшөөрнө.

Хөрөнгийг олж авах эсвэл өр төлбөрийг барагдуулах тэр тайлант хугацаанд хэрэглэгдэнэ гэж хүлээж байгаа (тайлант жилийн эцсийн өдрийн байдлаар хүчин төгөлдөр үйлчилж байсан татварын хувь хэмжээ, татварын хуулиуд дээр үндэслэн) татварын хувь хэмжээгээр хойшлуулсан орлогын албан татварын хөрөнгө, өр төлбөрийг хэмжинэ.

Өөрийн хөрөнгөнд шууд хүлээн зөвшөөрсөн зүйлүүдтэй холбоотой тайлант жилийн болон хойшлуулсан татваруудыг мөн өөрийн хөрөнгөнд хүлээн зөвшөөрнө.

Нэг татвар төлөгч, нэг татварын байгууллагад хамаарах хойшлуулсан орлогын албан татварын хөрөнгө ба өр төлбөрийг хооронд нь цэвэршүүлэн тайлагнах хуулиар олгогдсон эрхтэй бол хойшлуулсан орлогын албан татварын хөрөнгө ба өр төлбөрийг хооронд нь цэвэршүүлэн тайлагнаж болно.

Компьютерийн програм хангамж (банкны үндсэн програм хангамж) 2-10 жил

Програм хангамжийн лиценз 1-10 жил


(18) энгийн хувьцааны ногдол ашиг

Энгийн хувьцааны ногдол ашгийг өр төлбөр гэж хүлээн зөвшөөрөх ба Банкны хувьцаа эзэмшигчид баталсан үед өөрийн хөрөнгөөс хасна. Хугацааны дундуурх ногдол ашгийг зарласан, Банк буцаах аргагүй болсон үед өөрийн хөрөнгөөс хасна.

(19) бусад нөөцийн сан

Банкны санхүүгийн байдлын тайлан дээрх өөрийн хөрөнгөд бүртгэгдсэн бусад нөөцөд дараах нөөцүүд орно. Үүнд:

Хөрөнгийн дахин үнэлгээний нөөц

Банкны барилга болон газардахин үнэлсэнээс үүссэн нэмэгдлийг бүртгэдэг нөөцийн сан.

Нөөцийн сан

Банк нь урьдчилан тооцоолоогүй эрсдэлээс хамгаалахын тулд тус санг байгуулсан. Банкны захирлуудын зөвлөлийн шийдвэр дээр үндэслэсэн хуримтлагдсан ашгийн хуваарилагдаагүй хэсгээс тус нөөцийн санд хуваарилдаг.

Нийгмийн хөгжлийн сан

Банк нь өөрийн ажиллагсдыг эдийн засгийн хүндрэлтэй үед нь дэмжих зорилгоор хуримтлагдсан ашгаас Нийгмийн хөгжлийн санд хуваарилдаг.


63

2014 2013

мян. төг мян. төг

Бусад банк, санхүүгийн байгууллагын харилцах хадгаламж 16,840,769 4,444,379

Буцаан худалдан авах хэлцлүүд 303,816 173,664

Харилцагчдын харилцах, хадгаламж 111,318,654 48,273,915

Зээлээр авсан санхүүжилт 9,866,238 9,404,042

138,329,477 62,296,000

Своп арилжаанаас олсон хүүний зардал 379,315 –

138,708,792 62,296,000

3. ХҮҮ БОЛОН ТҮҮНТЭЙ АдИЛТГАХ ОРЛОГО

4. ХҮҮ БОЛОН ТҮҮНТЭЙ АдИЛТГАХ ЗАРдАЛ

5. ХУРААМЖ БА шИМТГЭЛИЙН ÖЭÂЭР ОРЛОГО

6. АРИЛЖААНЫ ÖЭÂЭР ОЛЗ

7. ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ БУСАд ОРЛОГО

8. ЗЭЭЛИЙН ҮНЭ ÖЭНИЙН БУУРАЛТЫН АЛдАГдЛЫН ЗАРдАЛ

2014 2013


Бэлэн мөнгө болон Монголбанкин дахь хадгаламж 129,260 245,162 Урвуу Репо хэлцэл 360,917 594,248 Бусад банкин дахь харилцах, хадгаламж 964,370 1,373,438 Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгаа 171,660,887 80,963,950 Санхүүгийн хөрөнгө оруулалт- борлуулахад бэлэн 9,961,584 916,681

Санхүүгийн хөрөнгө оруулалт- дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших 30,157,677

12,603,007

213,234,695 96,696,486Своп арилжаанаас олсон хүүний орлого 603,527 22,762

213,838,222 96,719,248

Борлуулахад бэлэн болон дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших санхүүгийн хөрөнгө оруулалтаас олсон хүү болон түүнтэй адилтгах орлогод засгийн газрын бондоос олсон 26,423,319 төгрөг багтсан. (2013 онд: 11,212,350 төгрөг)

Хувьцааны орлогод өөрийн хөрөнгийн үнэт цаасыг худалдан авах, худалдах арилжааны үр дүн болон тэдгээрийн бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтүүд орно. Гадаад валютын орлогод спот, форвард, своп болон бусад санхүүгийн үүсмэл хэрэглүүрүүдийн хэлцлээс бий болсон ашиг алдагдлууд орно. Өрийн бичгийн орлогод өрийн бичгийн үнэт цаасыг худалдан авах, худалдах арилжааны үр дүн, тэдгээрийн бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтүүд болон холбогдох хүүний орлого, зардал орно.

2014 2013мян. төг мян. төг

Хураамж ба шимтгэлийн орлогоЗээлийн шимтгэл, хураамж 4,903,360 4,436,493Мөнгөн гуйвуулга болон бусад үйлчилгээний орлого 1,400,374 1,498,959Картын үйлчилгээний шимтгэл, хураамж 3,449,899 1,458,071Дансны үйлчилгээний шимтгэл, хураамж 5,150,496 1,366,988

14,904,129 8,760,511Хураамж ба шимтгэлийн зардалБанкны үйлчилгээний хураамж 583,100 434,590 Картын гүйлгээний хураамж 1,079,641 343,275

1,662,741 777,865

Хураамж ба шимтгэлийн цэвэр орлого 13,241,388 7,982,646


Хувьцаа (1,468) 4,058Гадаад валют 2,662,965 993,102Өрийн үнэт цаас 270,967 –

2,932,464 997,160


Гадаад валютын арилжааны бус олз, цэвэр 1,657,752 2,808,603 Хураан авсан хөрөнгийн эрсдэлийн санг буцаасны олз

(Тодруулга 16) – 2,545,557

Үндсэн хөрөнгө худалдан борлуулсны олз – 8,110

Бусад 820,965 156,572

2,478,717 5,518,842

2014 2013


Зээлийн үнэ цэнийн бууралтын сангийн зардал/(буцаалт)

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгаа

(Тодруулга 14) (68,114) 5,360,992

Бусад хөрөнгө (Тодруулга 16) 392,182 390,465

324,068 5,751,457



65

9. ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЗАРдАЛ

10. ОРЛОГЫН АЛБАН ТАТÂАРЫН ЗАРдАЛ/(БУÖААН АÂАЛТ)

11. ОРЛОГЫН АЛБАН ТАТÂАРЫН ЗАРдАЛ/(БУÖААН АÂАЛТ)

12. БУСАд БАНК БА САНХҮҮГИЙН БАЙГУУЛЛАГА дАХь ХАРИЛÖАХ, ХАдГАЛАМЖ

13. ҮҮСМЭЛ САНХҮҮГИЙН ХЭРЭГЛҮҮРҮҮд

2014 2013


Боловсон хүчний зардлууд 44,038,993 19,184,359 Хураан авсан хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралт (Тодруулга 16) 93,931 –Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл (Тодруулга 17) 5,597,875 3,156,272 Үйл ажиллагааны түрээс 4,714,137 2,508,224 Хадгаламжийн даатгалын хураамж 4,222,663 2,520,310 Биет бус хөрөнгийн хорогдуулга (Тодруулга 18) 578,891 420,809 Үндсэн хөрөнгө борлуулсны гарз 111,497 –

Бусад үйл ажиллагааны зардал 14,905,828 8,701,765

74,263,815 36,491,739

2014 2013мян.төг мян.төг

тайлант жилийн татвар:Тайлант жилийн үр дүнд ногдох орлогын албан

татвар– 35

Хойшлогдсон татвар:Түр зөрүүнээс үүссэнтэй холбоотой (128,978) (360,729)

(128,978) (360,694)

2013 болон 2014 онуудын 12 дугаар сарын 31-ээр дуусгавар болсон орлогын албан татварын (буцаан авалт) /зардлын бүрэлдэхүүнд:

2014 онд үр ашигт орлогын албан татварын хувь хэмжээ (0.67%) байсан. (2013 онд (5.40%))

Банк нь санхүүгийн тайланд орлогын дүнг орлогын татварын хуульд заасан чөлөөлөгдөх эсвэл үл чөлөөлөгдөх зүйлүүдээр залруулсан дүнг үндэслэн орлогын татварын зардлыг тооцдог. Банк 3 тэрбум төгрөг хүртэл ашгаас 10% -ийн, 3 тэрбумаас дээш төгрөгийн ашгаас 25% -ийн орлогын албан татвар төлдөг. Засгийн Газрын бондын хүүний орлогод татвар тооцохгүй. Зээл ба урьдчилгаа төлбөрийн үнэ цэнийн бууралтын алдагдал нь татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал болдог.

Татварын өмнөх ашгаас хуулиар тогтоосон хувь хэмжээгээр тооцож гаргасан орлогын татварын зардлыг Банкинд хүчин төгөлдөр үйлчлэх орлогын татварын хувь хэмжээгээр тооцож гаргасан орлогын татварын (буцаан авалт)/зардалд 2014 болон 2013 оны 12 дугаар сарын 31-нээр хэрхэн тохируулсныг дараах байдлаар үзүүлэв. Үүнд:

Монголбанкнаас тавигддаг шаардлагын дагуу Монголбанкинд харилцах данс байршуулдаг. Монголбанкинд байршуулах бэлэн мөнгөний заавал байлгах үлдэгдэл нь 14 хоногийн татан төвлөрүүлсэн хөрөнгийн дунджийн 12.0% -аас багагүй байдаг. 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар Банкны заавал байлгах шаардлагатай 14 хоногийн дундаж нөөцийн хэмжээ төгрөгөөр 138,568 сая төгрөг (2013 онд 113,280 сая төгрөг) ба гадаад валютаар 12,042 сая төгрөг (2013 онд 9,965 сая төгрөг) байсан.

Доорх хүснэгтэнд хөрөнгө, өр төлбөр болон нэрлэсэн үнийг үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнээр харууллаа. Нэрлэсэн үнэ нь нийт дүнгээрээ үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрийн суурь үнэт цаасны дүн байх бөгөөд суурь хүү эсвэл хүүний индексээс шалтгаалан үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрийн үнэлгээнд өөрчлөлт орно. Нэрлэсэн үнэ нь жилийн эцсийн байдлаарх гүйлгээний дүнг харуулах боловч зах зээлийн эрсдэл эсвэл зээлийн эрсдэлийн алийг нь ч илэрхийлэхгүй.

Үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрийн хувьд анхны хөрөнгө оруулалт бага байх буюу эсвэл огт шаардагдахгүй. Хэдий тийм боловч эдгээр санхүүгийн хэрэглүүрүүд нь ихэвчлэн хөшүүргийн зэргийг өндөрсгөх бөгөөд нилээн тогтворгүй байдаг. Үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрүүдийн хэлцлийн хөрөнгө, түвшин, индексийн үнэлгээний бага хэмжээний өөрчлөлт нь ч банкны ашиг, алдагдалд томоохон нөлөө үзүүлж болзошгүй.

Банк нь үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүрийн гэрээний эрсдэлд өртөх дүнг банкны зах зээлийн эрсдэлийн удирдлагын хүрээнд хянадаг. (Тодруулга 27.4-г үзнэ үү).

Бусад банк санхүүгийн байгууллага дахь харилцах, хадгаламж нь дотоодын болон гадаадын санхүүгийн байгууллага дахь дотоод болон гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн харилцах болон хадгаламжийн дансуудыг хэлнэ.


Татварын өмнөх ашиг 19,194,116 6,678,700

25%-ийн орлогын албан татвар (2013 онд 25%) 4,798,529 1,669,675 Тусгай хувийн татвар ногдох орлогын нөлөө – (52)Бага хувийн татвар ногдох орлогын нөлөө 193,467 (450,000)Татвараас чөлөөлөгдөх орлого (6,605,830) (1,818,700)Татвар ногдох орлогоос хасагдахгүй зардал 1,484,856 238,383

Тайлант жилийн татварын зардал (128,978) (360,694)


Бэлэн мөнгө 54,935,232 53,217,481

Монголбанк дахь харилцах 410,737,394 278,714,470

465,672,626 331,931,951


Бусад банк, санхүүгийн байгууллага дахь харилцах, хадгаламж 143,504,169 36,487,848

бодит үнэ цэнэ бодит үнэ цэнэ

нэрлэсэн үнэ Хөрөнгө өр төлбөр нэрлэсэн үнэ Хөрөнгө өр төлбөр

2014 2014 2014 2013 2013 2013

мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг

Валютын форвард хэлцэл 22,838,062 – 128,952

13,317,929

362,676

384,396

Валютын своп хэлцэл 12,216,400 59,517 –

11,088,600

193,355

28,847

35,054,462 59,517 128,952 24,406,529 556,031 413,243



67

14. ХАРИЛÖАГ×дАд ОЛГОСОН ЗЭЭЛ БА УРьд×ИЛГАА

15. САНХҮҮГИЙН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ


Бизнесийн зээл 223,354,961 208,786,359 Орон сууцны зээл 189,970,591 195,221,884 Хэрэглээний зээл 596,455,685 489,062,425 Хөдөө аж ахуйн зээл 54,273,719 46,809,938

1,064,054,956 939,880,606 Хуримтлагдсан хүүний авлага 15,359,873 11,766,455

нийт зээл ба урьдчилгаа 1,079,414,829 951,647,061

Хасах нь: Үнэ цэнэ бууралтын сан (9,395,645) (9,463,759)

цэвэр зээл ба урьдчилгаа 1,070,019,184 942,183,302

нийт дүнгээр нь бүртгэлээс хасаагүй шилжүүлсэн хөрөнгө

Банк нь 2012 оны 10 дугаар сард тогтмол хүүтэй барьцаат зээлүүдийн багцаас орж ирэх мөнгөн урсгалыг 100% авах эрхийг Монголын ипотекийн корпорацид (“МИК”) худалдсан ба зээлүүдийн гүйцэтгэлд үүрэг хүлээх нөхцөлтэй. Банк уг багцын бараг бүх эрсдэл, өгөөжийг өөртөө авч үлдсэн гэж тодорхойлсон ба тиймээс багцыг өөрийн бүртгэлээс хасаагүй болно. Банк уг гүйлгээг барьцаат зээллэг гэж бүртгэсэн ба хүлээн авсан мөнгийг санхүүгийн өр төлбөр гэж бүртгэсэн. 2014 оны 1 сард Банк 5,072 сая төгрөгийн нэмэлт зээлийн багцыг шилжүүлсэн. 2014 оны 12 дүгээр сарын 31-ний өдрийн байдлаар шилжүүлсэн зээлийн багцын бүртгэлийн дүн нь 4,307 сая төгрөг (2013 онд 272 сая төгрөг), өр төлбөрийн дүн нь 4,307 сая төгрөг (2013 онд 272 сая төгрөг) тус тус байсан.

нийт дүнгээр нь хүлээн зөвшөөрөөгүй шилжүүлсэн хөрөнгүүд

Банк нь 2014 оны 7 дугаар сарын 04-ний өдөр болон 2014 оны 11 дүгээр сарын 05-ны өдөр тогтмол хүүтэй барьцаат зээлийн багцаас орж ирэх мөнгөн урсгалыг авах 100% эрхийг МИК-ийн эзэмшлийн тусгай зориулалтын компаниудад худалдаж, оронд нь Ипотекийн Зээлээр Баталгаажсан Бондыг “ИЗББ”-ыг худалдан авсан. Банк нь санхүүгийн тайланд зээлийн багцыг үл хүлээн зөвшөөрсөн ба давуу эрхтэй болон энгийн ИЗББ-ыг санхүүгийн хөрөнгөөр хүлээн зөвшөөрсөн. Шилжүүлсэн өдрөөрх зээлийн багцын дансны дүн нь 32,138.2 сая төгрөг болон 29,529.4 сая төгрөг байсан. Санхүүгийн тайланд давуу эрхтэй болон энгийн ИЗББ-ыг 55,500.9 сая төгрөг болон 6,237.9 сая төгрөгөөр тус бүр тусгасан. 2014 оны 7 дугаар сарын 31-ний өдөр болон 2014 оны 11 дүгээр сарын 25-ны өдөр 28,924.4 сая төгрөг болон 26,576.5 сая төгрөгийн давуу эрхтэй ИЗББ-ыг бүгдийг нь Монголбанкнаас авсан зээлийг төлөхөд зарцуулсан.

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгааны үнэ цэнийн бууралтын сан

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгааны үнэ цэнийн бууралтын сангийн тохируулгыг зээлийн анги тус бүрээр нь салган үзүүлбэл:

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгааны үнэ цэнийн бууралтын сангийн тохируулгыг зээлийн анги тус бүрээр нь салган үзүүлбэл:

Дангаараа үнэ цэнийн бууралтад орсон зээлийн Банкны эзэмшиж буй барьцаа хөрөнгийн бодит үнэ цэнэ нь 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний байдлаар 48,003 сая төгрөг (2013 онд 30,118 сая төгрөг) байна. Эдгээр үнэлгээг удирдлагаас хамгийн сүүлийн үеийн боломжит мэдээлэлд үндэслэн гаргасан. Дэлгэрэнгүй мэдээллийг Тодруулга 27.2 “Зээлийн барьцаа хөрөнгө ба сайжруулалтууд” хэсгээс үзнэ үү.

Хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлтэй хөрөнгө оруулалт гэдэг нь Монгол Улсын Хөрөнгийн Бирж дээр бүртгэлтэй байгууллагад оруулсан хөрөнгө оруулалт юм. Хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлгүй хөрөнгө оруулалт нь хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлгүй компанид оруулсан хөрөнгө оруулалтыг илэрхийлнэ. Хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлгүй хувьцаанд оруулсан хөрөнгө оруулалтын бодит үнэ цэнийг бодитойгоор хэмжих боломжгүй учир тэдгээрийг өртгөөр нь бүртгэдэг. Үнэлгээний техникүүдийг ашиглан хийсэн бодит үнэ цэнийн тооцооллууд хоорондоо их хэмжээгээр зөрнө гэсэн хүлээлттэй байна. Энэ хөрөнгө оруулалтын хувьд зах зээлийн үнэ тодорхойгүй ба Банк энэхүү хөрөнгө оруулалтыг ойрын хугацаанд борлуулах хандлагагүй байгаа.

Энгийн “ИЗББ” нь Монголын Ипотекийн Корпорациас гаргасан хүү тооцдог, урт хугацаат үнэт цаас юм. (Тодруулга 14-г үзнэ үү)

бизнесийн Хэрэглээний орон сууцны

Хөдөө аж хуйн нийт

мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг2014 оны 12 дугаар сарын 31

2014 оны 1 дүгээр сарын 1-ээр 8,775,678 394,286 264,003 29,792 9,463,759Тайлант жилд байгуулсан 4,265,281 3,215,487 386,197 414,089 8,281,054

Эргэн төлөлтөөр буурсан (7,232,919) (951,837) (98,886) (65,526) (8,349,168)

2014 оны 12 дугаар сарын 31-ээр 5,808,040 2,657,936 551,314 378,355 9,395,645

Тусгай үнэ цэнийн бууралт 4,212,694 185,063 14,846 – 4,412,603 Бүлгийн үнэ цэнийн бууралт 1,595,346 2,472,873 536,468 378,355 4,983,042

5,808,040 2,657,936 551,314 378,355 9,395,645

Тусгай үнэлгээгээр үнэ цэнийн бууралттай гарсан зээлийн тусгай үнэ цэнийн бууралтын дүнг хасахаас өмнөх нийт дүн

20,309,001 185,063 80,469 – 20,574,533

бизнесийн Хэрэглээний орон сууцны

Хөдөө аж хуйн нийт

мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг

2013 оны 12 дугаар сарын 31

2013 оны 1 дүгээр сарын 1-ээр 3,804,100 15,241 267,028 – 4,086,369Тайлант жилд байгуулсан 8,109,365 388,175 220,672 29,792 8,748,004Эргэн төлөлтөөр буурсан (3,153,052) (9,175) (224,785) – (3,387,012)Валютын ханшийн зөрүү 15,265 45 1,088 – 16,3982013 оны 12 дугаар сарын 31-ээр 8,775,678 394,286 264,003 29,792 9,463,759

Тусгай үнэ цэнийн бууралт 4,349,970 – – – 4,349,970 Бүлгийн үнэ цэнийн бууралт 4,425,708 394,286 264,003 29,792 5,113,789

8,775,678 394,286 264,003 29,792 9,463,759

Тусгай үнэлгээгээр үнэ цэнийн бууралттай гарсан зээлийн тусгай үнэ цэнийн бууралтын дүнг хасахаас өмнөх нийт дүн

11,725,761 - -

-

11,725,761

30.11.2014 31.12.2013мян.төг мян.төг

борлуулахад бэлэн:Өмчөөрх хөрөнгө оруулалт

Хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлтэй хөрөнгө оруулалт, бодит үнэ цэнээрээ 24,700 27,600

Хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлгүй хөрөнгө оруулалт, өртгөөрөө 520,954 515,411

545,654 543,011

Тогтмол орлоготой хөрөнгө оруулалтИпотекийн зээлээр баталгаажсан энгийн бонд (“ИЗББ”), бодит үнэ цэнээр 6,292,929 –

Хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлгүй Засгийн газрын үнэт цаас 57,579,385 –

Хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлгүй Засгийн газрын бонд 71,636,244 50,175,187

135,508,558 50,175,187136,054,212 50,718,198

дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших:

Монголбанкны үнэт цаас 99,868,666 209,565,656

Хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлгүй Засгийн газрын үнэт цаас – 13,684,857

Хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлгүй Засгийн газрын бонд 25,968,856 81,028,234

125,837,522 304,278,747



69

Монголбанкны үнэт цаас нь хямдруулсан үнээр гаргасан, богино хугацаатай хөрөнгө оруулалт. Засгийн газрын үнэт цаас нь богино хугацаатай, хямдруулсан эсвэл урамшуулалтай үнээр гаргасан үнэт цаас

юм. Засгийн газрын бонд нь урт хугацаатай, хүү тооцдог, хямдруулсан эсвэл урамшуулалтай үнээр гаргасан үнэт

цаас юм.

Газар ба барилгад зах зээлийн үнэлгээгээр бүртгэгдсэн барилга багтсан ба 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар эдгээр барилгуудыг өртгөөр нь бүртгэсэн байсан бол 44,600 сая төгрөг байх байсан (2013 онд 28,814 сая төгрөг).

2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар Банкны хувьд 300 сая төгрөгийн (2013 онд 667 сая төгрөг) гэрээний үүргийн дагуу худалдан авах үндсэн хөрөнгө болон тоног төхөөрөмж байсан.

16. БУСАд ХӨРӨНГӨ

17. ҮНдСЭН ХӨРӨНГӨ

2014 2013


Хадгаламж Банк ХХК-ийн Эрх хүлээн авагчаас авах авлага 2,761,704 11,953,154 Өрийн бичгийн авлага 8,258,928 7,244,958 Хангамжийн ба бусад бараа материал 1,966,174 1,304,893 Урьдчилж төлсөн зардал 729,773 1,203,153 Орлогын албан татварын авлага 355,007 – Хураан авсан хөрөнгө 93,931 –

Бусад авлага 3,100,795 2,151,788

17,266,312 23,857,946

Хасах нь:

Бусад авлагын үнэ цэнийн бууралтын сан (830,957) (400,008)

Хураан авсан хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралтын сан (93,931) –

16,341,424 23,457,938

2014 2013


бусад авлагын үнэ цэнийн бууралтын сан1-р сарын 1-нээр 400,008 9,592Тайлант жилд байгуулсан (Тодруулга 8) 392,182 390,465

Валютын ханшийн өөрчлөлтийн нөлөө 38,767 (49)

12-р сарын 31-нээр 830,957 400,008

Хураан авсан хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралтын сан

1-р сарын 1-нээр – 2,545,557

Тайлант жилд байгуулсан (Тодруулга 9) 93,931 –

Буцаасан дүн (Тодруулга 7) – (2,545,557)

12-р сарын 31-нээр 93,931 –

газар ба барилга

комьпютер, тоног

төхөөрөмж

тавилга, эд хогшил

тээврийнхэрэгсэл

дуусаагүй барилга нийт

мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг

2014 оны 12 сарын 31

өртөг/дахин үнэлсэн2014 оны 1-р сарын 1-нээр 46,238,187 11,813,013 13,049,377 5,232,490 4,710,858 81,043,925Нэмэгдсэн 9,817,389 1,752,179 4,642,049 556,115 3,689,600 20,457,332 Данснаас хассан – (693,550) (122,720) (106) – (816,376)Худалдан борлуулсан (101,500) – – (238,622) – (340,122)Дахин ангилсан 7,338,476 – – – (7,338,476) – 2014 оны 12-р сарын 31-нээр 63,292,552 12,871,642 17,568,706 5,549,877 1,061,982 100,344,759

Хуримтлагдсан элэгдэл

2014 оны 1-р сарын 1-нээр 5,307,381 9,009,004 5,164,314 1,591,323 – 21,072,022

Тайлант жилд байгуулсан (Тодруулга 9) 1,282,301 2,388,954 1,402,129 524,491 – 5,597,875

Данснаас хассан – (693,550) (122,720) (106) – (816,376)

Худалдан борлуулсан (15,912) – – (167,013) – (182,925)

2014 оны 12-р сарын 31-нээр 6,573,770 10,704,408 6,443,723 1,948,695 – 25,670,596

дансны цэвэр дүн 56,718,782 2,167,234 11,124,983 3,601,182 1,061,982 74,674,163

2013 оны 12 сарын 31

өртөг/дахин үнэлсэн2013 оны 1-р сарын 1-нээр 10,532,116 2,008,170 2,133,231 1,194,194 – 15,867,711

Нэмэгдсэн 511,178 309,066 1,087,622 6,161 1,304,994 3,219,021 Данснаас хассан – (201,704) (17,097) – – (218,801)Худалдан борлуулсан – – – (16,828) – (16,828)Хадгаламж Банк ХХК-иас шилжиж ирсэн 20,474,850 9,735,734 9,807,368 4,048,963 4,096,059 48,162,974

Дахин үнэлсэн 14,029,848 – – – – 14,029,848

Дахин ангилсан 690,195 (38,253) 38,253 – (690,195) –

2013 оны 12-р сарын 31-нээр 46,238,187 11,813,013 13,049,377 5,232,490 4,710,858 81,043,925

Хуримтлагдсан элэгдэл

2013 оны 1-р сарын 1-нээр 1,444,922 1,611,224 1,191,199 443,350 – 4,690,695

Тайлант жилд байгуулсан (Тодруулга 8) 830,494 1,430,928 610,168 284,682 – 3,156,272

Данснаас хассан – (201,704) (17,097) – – (218,801)

Худалдан борлуулсан – – – (15,940) – (15,940)

Хадгаламж Банк ХХК-иас шилжиж ирсэн 1,118,758 6,174,931 3,373,669 879,231 – 11,546,589

Дахин үнэлсэн 1,913,207 – – – – 1,913,207

Дахин ангилсан – (6,375) 6,375 – – –

2013 оны 12-р сарын 31-нээр 5,307,381 9,009,004 5,164,314 1,591,323 – 21,072,022

дансны цэвэр дүн 40,930,806 2,804,009 7,885,063 3,641,167 4,710,858 59,971,903



71

18. БИЕТ БУС ХӨРӨНГӨ 20. БУСАд БАНК САНХҮҮГИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН ХАРИЛÖАХ, ХАдГАЛАМЖ

21. РЕПО ХЭЛÖЭЛ

22. ХАРИЛÖАГ×дЫН ХАРИЛÖАХ, ХАдГАЛАМЖ

23. ЗЭЭЛЭЭР АÂСАН САНХҮҮЖИЛТ

19. ХОЙшЛОГдСОН ТАТÂАРЫН ХӨРӨНГӨ - ÖЭÂЭР

Программ хангамж

Программ хангамжийн эрх нийт

мян.төг мян.төг мян.төг2014 оны 12-р сарын 31өртгөөр1-р сарын 1-нээр 3,342,420 564,786 3,907,206Нэмэгдсэн 278,665 46,642 325,307Данснаас хассан – (546) (546)12-р сарын 31-нээр 3,621,085 610,882 4,231,967Хуримтлагдсан хорогдол1-р сарын 1-нээр 1,532,725 251,842 1,784,567Тайлант жилд байгуулсан (Тодруулга 9) 477,395 101,496 578,891 Данснаас хассан – (546) (546)12-р сарын 31-нээр 2,010,120 352,792 2,362,912дансны цэвэр дүн 1,610,965 258,090 1,869,0552013 оны 12-р сарын 31өртгөөр1-р сарын 1-нээр 1,469,126 245,750 1,714,876 Нэмэгдсэн 257,964 81,289 339,253Хадгаламж Банк ХХК-иас шилжиж ирсэн 1,615,330 237,747 1,853,077 12-р сарын 31-нээр 3,342,420 564,786 3,907,206Хуримтлагдсан хорогдол1-р сарын 1-нээр 359,667 104,246 463,913 Тайлант жилд байгуулсан (Тодруулга 8) 369,840 50,969 420,809Хадгаламж Банк ХХК-иас шилжиж ирсэн 803,218 96,627 899,845 12-р сарын 31-нээр 1,532,725 251,842 1,784,567дансны цэвэр дүн 1,809,695 312,944 2,122,639


1-р сарын 1-ний өдрөөр 475,610 114,881

Тайлант жилд ашиг, алдагдалд хүлээн зөвшөөрсөн татварын буцаан авалт (Тодруулга 10) 128,978 360,729

Хойшлогдсон татварын өр төлбөрийн буцаалт 172,351 –

12-р сарын 31-ний өдрөөр 776,939 475,610

Хойшлогдсон татварын өр төлбөр

Хойшлогдсон татварын хөрөнгө

цэвэр хойшлогдсон

хөрөнгөмян.төг мян.төг мян.төг

2014 оны 12 сарын 31-ний өдрөөр

Түргэвчилсэн татварын хорогдуулалт (10,425) – (10,425)

Зээл олголтын хойшлогдсон шимтгэлийн хураамж – 337,533 337,533

Дараагийн жилд шилжүүлэн тооцох татварын алдагдал – 449,831 449,831

(10,425) 787,364 776,9392013 оны 12 сарын 31-ний өдрөөр

Үнэ цэнийн бууралтад орсон зээлийн хүүгийн орлого (172,351) – (172,351)

Зээл олголтын хойшлогдсон шимтгэлийн хураамж – 434,275 434,275

Дараагийн жилд шилжүүлэн тооцох татварын алдагдал – 213,686 213,686

(172,351) 647,961 475,610


Банк, санхүүгийн байгууллагын хадгаламж 303,001,259 144,149,939


Репо хэлцлүүд 138,527,454 118,138,297

Репо хэлцлийн дагуу Банк нь Монголбанкны үнэт цаасыг ирээдүйд эргэн худалдан авах нөхцөлтэй борлуулсан. Үнэт цаас нь 2 хоногийн хугацаатай, зах зээлийн үнэ нь 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний байдлаарх дансны үнэтэй ойролцоо байсан.


засгийн газар- Харилцах данс 128,912,889 172,570,403

- Хугацаагүй хадгаламж 4 21,636

- Хугацаат хадгаламж 107,200,590 56,736,823

- Баталгааны эх үүсвэр 101,314 1,012

Хувийн сектор- Харилцах данс 95,897,406 106,403,588

- Хугацаагүй хадгаламж 174,974 1,019,301


- Баталгааны эх үүсвэр 3,970,534 2,890,353

иргэд- Харилцах данс 73,786,181 71,019,518

- Хугацаагүй хадгаламж 159,039,239 154,434,655


- Баталгааны эх үүсвэр 30,907 226,619

1,167,233,634 1,034,156,475

2014 2013


Хадгаламжийн даатгалын корпорациас авсан эх үүсвэр – 36,965,327

гадаадын санхүүгийн байгууллагуудаас авсан эх үүсвэр

Хятадын экспорт импорт Банк – 253,798

Оросын хөдөө аж ахуйн Банк – 28,470,369

гадаадын санхүүгийн байгууллагуудаас авсан нийт эх үүсвэр – 28,724,167



73

бусад байгууллагаас авсан эх үүсвэр

Монголбанк 128,043,445 131,594,226Сангийн яам 87,370,499 82,912,655Сангийн яам - Азийн хөгжлийн Банк 883,518 684,808Сангийн яам - Бичил санхүүгийн хөгжлийн сан – 543,803

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан 21,569,121 3,429,713Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх сан 17,499,173 23,592,953Сангийн яам / Японы олон улсын хамтын ажиллагааны Банк 5,009,879 2,831,957

Орон сууц санхүүжилтын корпораци 1,466,932 6,428,622Монголын ипотекийн корпораци 4,626,959 285,930Бусад 2,559,082 639,452

269,028,608 252,944,119

эх үүсвэрийн нийт дүн 269,028,608 318,633,613

Бүх зээллэгүүд барьцаагүй.

Зээлийн гэрээнүүдийн ихэнх нь тодорхой шалгуур үзүүлэлтүүдийг хангаж байхыг банкнаас шаарддаг ба тус нөхцөлүүдийг дараах төрлүүдэд ангилан үзүүлж болно:

- Өөрийн хөрөнгийн харьцаа (эрсдэлээр жигнэсэн өөрийн хөрөнгийн харьцаа, 1 дүгээр зэрэглэлийн өөрийн хөрөнгө болон нийт хөрөнгийн харьцаа)

- Санхүүгийн эрсдэлийн холбогдох харьцаа үзүүлэлтүүд (гадаад валютын эрсдэлийн харьцаа, нийт гадаад валютын нээлттэй позиц, нэгж гадаад валютын арилжааны эрсдэлийн харьцаа, төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварын харьцаа,)

- Зээлийн харьцаа (нэг зээлдэгч болон өөрийн хөрөнгийн харьцаа, холбоотой талын зээлийн харьцаа болон нийт томоохон нөлөөллийн харьцаа)

- Бусад харьцаа (эргэлтийн бус хөрөнгө болон нийт хөрөнгийн харьцаа, чанаргүй зээл болон нийт зээлийн харьцаа гэх мэт)

Биелүүлсэн байх шаардлагатай харьцаа үзүүлэлтүүдийг хангаагүй тохиолдолд холбогдох зээлийн үүрэг биелэгдээгүйд тооцогдох буюу зээл нь нэхэмжилсэн үед төлөгдөх шаардлагатай болно. Тиймээс харьцаа үзүүлэлтүүдийн биелэлтэд Банк төлөвлөлт шинжилгээний хэлтсээрээ дамжуулан сар болгон хяналт тавин ажилладаг. Санхүүгийн газар нь Банкны гүйцэтгэлийн тайланд үндэслэн биелүүлсэн байх шаардлагатай харьцаа үзүүлэлтүүдийг, гүйцэтгэлээрх үзүүлэлтүүдтэй харьцуулж үр дүнг нь Актив, пассивын удирдлагын хороонд тайлагнадаг.

2014 оны 12-р сарын 31 болон 2013 оны 12-р сарын 31-ний байдлаар Банк нь биелүүлэх шаардлагатай бүх харьцаануудыг хангасан.

Банк нь 2013 оны 8-р сарын 28-ний өдрийн Төлөөлөн Удирдах Зөвлөлийн шийдвэрээр нэмж 85,000 ширхэг энгийн хувьцааг нэрлэсэн үнээр гарган 85,000 сая төгрөгөөр Хадгаламжийн Даатгалын Корпорацид зарсан.

ногдол ашиг

2014 болон 2013 онуудад зарлаж олгосон ногдол ашиг тус тус тэг төгрөг болон 833 сая төгрөг байв.

энгийн хувьцаа

бусад нөөц

24. БУСАд ӨР ТӨЛБӨР

25. ЭНГИЙН ХУÂьÖАА, БУСАд НӨӨÖ БА НОГдОЛ АшИГ

26. МӨНГӨ, ТҮҮНТЭЙ АдИЛТГАХ ХӨРӨНГӨ (НЭМЭЛТ ТОдРУУЛГА)

2014 2013


Өглөг ба хуримтлагдсан зардал 1,944,018 1,933,641

Клирингийн саатал 3,363,894 2,533,991

Бусад 68,700 35,770

5,376,612 4,467,632

1 бүр нь 1,000,000 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй энгийн

хувьцааны тоо

дүн

2014 2013

2014 2013 мян. төг мян. төг

12-р сарын 31-ний өдрөөр 113,000 113,000 113,000,000 113,000,000

нийгмийн хөгжлийн сан нөөцийн сан

Хөрөнгийн дахин

үнэлгээний нөөцнийт бусад нөөц

мян. төг мян. төг мян. төг мян. төг

2014 оны 12-р сарын 31

1-р сарын 1-ний өдрөөр 956,832 693,669 12,116,641 13,767,142

2014 оны 12-р сарын 31 956,832 693,669 12,116,641 13,767,142

2013 оны 12-р сарын 31

1-р сарын 1-ний өдрөөр 417,552 693,669 – 1,111,221

Буцаалт 540,000 – – 540,000

Дахин үнэлгээний нэмэгдэл – – 12,116,641 12,116,641

Зарцуулалт (720) – – (720)

2013 оны 12-р сарын 31 956,832 693,669 12,116,641 13,767,142

2014 2013


Бэлэн мөнгө ба Монголбанкин дахь харилцах 465,672,626 331,931,951 Бусад банк, санхүүгийн байгууллага дахь харилцах, хадгаламж 143,504,169 36,487,848 Монголбанкны үнэт цаас 99,868,666 209,565,656 Засгийн газрын үнэт цаас 57,579,385 –Засгийн газрын бонд 97,605,100 144,888,278

864,229,946 722,873,733 Хасах нь: Банкны өдөр тутмын үйл ажиллагааг үл санхүүжүүлэх, Монголбанкинд заавал байлгах нөөц (Тодруулга 11) (150,610,046) (123,244,464)

Хасах нь: Бусад банкинд байршуулсан, анхны дуусгавар хугацаа нь гурван сараас дээш хугацаа бүхий харилцах, хадгаламж (850,000)

(12,364,963)Хасах нь: Засгийн газрын анхны дуусгавар хугацаа нь гурван сараас дээш хугацаа бүхий үнэт цаас (57,579,385)

Хасах нь: Засгийн газрын анхны дуусгавар хугацаа нь гурван сараас дээш хугацаа бүхий бонд (97,605,100) (114,123,755)

нийт мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө 557,585,415 473,140,551


27. ЭРСдЭЛИЙН УдИРдЛАГА


75

27.1 оршил

Банкны үйл ажиллагааны салшгүй гол эрсдэлүүд бол зээлийн эрсдэл, хөрвөх чадварын эрсдэл, хүүний түвшний эрсдэл, валютын ханшийн эрсдэл, үйл ажиллагааны эрсдэлүүд байдаг ба эдгээр эрсдэлүүдийг Эрсдэлийн Хороо удирдаж байдаг. Эрсдэлийн Хороо нь Гүйцэтгэх Захиралд шууд тайлагнадаг бие даасан нэгж юм. Эрсдэлийн Удирдлагын үндсэн зорилго нь бизнесийн сегментэд эрсдэл өгөөжийн түвшинтэй нь уялдуулан капиталыг зөв хуваарилах болон Банкны хөрөнгийн эрсдэл тохируулсан өгөөжийг нэмэгдүүлэхийн тулд байнгын илрүүлэлт, хэмжилт, хяналтын үйл явцуудаар дамжуулан эрсдэлийг удирдах явдал юм. Энэ үйл явц нь Банкны тасралтгүй ашигт ажиллагаанд маш чухал үүрэгтэй ба Банкны ажилтан бүрийн оролцоо, тэдний ажил үүргийн хариуцлагын хүрээнд эрсдэлийг илрүүлэхтэй шууд холбоотой юм.

Дээр дурьдсан эрсдэлийн удирдлагын явцад бизнесийн эрсдэлийн удирдлага багтаагүй болно. Бизнесийн эрсдэл гэдэг нь бизнесийн хүрээлэн буй орчин, технологи, болон үйл ажиллагаа явуулж буй салбарт гарсан өөрчлөлтүүдээс үүссэн эрсдэлийг хэлнэ. Эдгээр бизнесийн эрсдэлүүд нь Банкны стратеги төлөвлөлтийн хүрээнд хянагдаж байдаг.

Банк нь эрсдэлийг бүрмөсөн арилгахад чиглэхээс илүүтэйгээр эрсдэл, өгөөжийг хамгийн оновчтой хослуулахад чиглэсэн эрсдэлийн удирдлагын бодлоготой. Одоо мөрдөж буй эрсдэлийн удирдлагын систем нь дараах зарчмуудыг агуулсан байна. Үүнд:

(i) Эрсдэлүүдийг удирдаж буй этгээд нь зохицуулалтын болон хэмжилтийн системийг сайн ойлгож байна;

(ii) Төлөөлөн Удирдах Зөвлөлөөс (“ТУЗ”) баталсан хязгаарын хүрээнд эрсдэлийг илрүүлж байна;

(iii) ТУЗ-өөс баталсан бизнесийн бодлогын дагуу эрсдлийг хэмжиж байна;

(iv) Капиталын хуваарилалт нь эрсдэлийн түвшинтэйгээ уялдаж байна;

(v) Банкны гүйцэтгэлийн зорилт нь эрсдэл даах байдалтай уялдаж байна.

эрсдэлийн удирдлагын бүтэц, зохион байгуулалт

Банкны удирдлагын бүх түвшинд эрсдэлийн талаарх нэгдсэн ойлголттой байж дараах шатны хороод эрсдэлийн удирдлагыг хэрэгжүүлнэ. Үүнд:

(i) тУз-ийн дэргэдэх эрсдэлийн удирдлагын асуудал эрхэлсэн хороо (“эУаэХ”)

ТУЗ нь банкны эрсдэлийн удирдлагын үндсэн чиг хандлагыг тодорхойлж, стратеги, бодлого, зарчмыг батлах ба гүйцэтгэх удирдлага эрсдэлийн удирдлагын бодлогыг банкны үйл ажиллагаанд мөрдүүлж, хэрэгжүүлж ажилладаг.

(ii) эрсдэлийн Удирдлагын Хороо (“эУХ”)

Эрсдэлийн Удирдлагын хороо нь Банкны бизнес нэгжүүдийн болон үйл банкны үйл ажиллагаанд учирсан болон учирч болзошгүй эрсдэлүүдийг тодорхойлох, мөн үйл ажиллагааны эрсдэл, зах зээлийн эрсдэл болон бусад эрсдэлүүдийг багасгах зорилгоор тэдгээрийг үнэлэх, мөн банкны хяналт, эрсдэлийн удирдлагын бодлогод шаардлагатай сайжруулалтыг тодорхойлох, түүнийг хэрэгжүүлэх заавар удирдамж өгч ажилладаг. Банкны хувьд төв ЭХ болон салбарын ЭХ гэсэн хоёр түвшний эрсдэлийн хороо үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

дотоод аудит

Банкны эрсдэлийн удирдлагын үйл явцад Дотоод аудитын газар жилд нэг удаа аудит хийх ба аудитын үед банкны журмуудын зохистой байдал хийгээд Банк эдгээр журмуудыг хэр мөрдөж байгаад хяналт хийдэг. Дотоод аудитын газар нь хийсэн бүх үнэлгээнийхээ үр дүнг банкны удирдлагатай хэлэлцэж, илрүүлсэн алдаа, дутагдал болоод өгөх зөвлөмжүүдийн талаар ТУЗ болон ЭУАЭХ-нд тайлагнана.

актив Пассивын Удирдлагын Хороо (“аПУХ”)

АПУХ нь зах зээл, хөрвөх чадварын эрсдэлийн удирдлагын үндсэн нэгж юм. Банкны эрсдэлийн удирдлагын стратегийг боловсруулж, ТУЗ, ТУЗ-ийн дэргэдэх ЭУАЭХ-нд санал оруулах, батлуулах, эрсдэлийн удирдлагын бодлогыг банкны үйл ажиллагаанд хэрэгжүүлэх, холбогдох хязгаарлалтуудыг тогтоож мөрдүүлж ажиллуулах үүрэгтэй.

зээлийн Хороод

Зээлийн хороод нь дотоод журмаар тодорхойлсон эрх хэмжээний хүрээнд зээлийн шийдвэр гаргадаг. Зээлийн хороод нь дараах үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ. Үүнд :

(i) зээлийн багц дахь чанар, бүтэц болон эрсдэлтэй багцыг тогтмол хянах;

(ii) салбар тус бүрээр болон газарзүйн бүсийн байршлын хувьд олгогдох зээлийн хэмжээг тогтоон батлах.

(iii) зээлийн бодлого, журамд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, шинэчлэх, батлах;

(iv) зээлийн ангилал болон сан байгуулах түвшин хэмжээг батлах;

(v) зээлийн хүсэлт/өргөдөл батлах

эрсдэлийн Удирдлагын газар

Эрсдэлийн удирдлагын газар банкны хэмжээнд эрсдэлийн бодлогын хэрэгжилтийг хянаж, эрсдэлийн төрөл бүрээр эрсдэлийн түвшинг тодорхойлж, эрсдэлийг оновчтой удирдахад шаардлагатай мэдээллээр удирдлагыг хангаж, тухай бүр санал дүгнэлт гаргаж холбогдох хороодоор шийдвэрлүүлж ажилладаг. ЭУГ нь өөрийн гурван хэлтсээр дамжуулан эрсдэлийн бодлого, холбогдох журмын хэрэгжилтэд хяналт тавина.

Үйл ажиллагааны эрсдэлийн удирдлагын хэлтэс

Үйл ажиллагааны эрсдэлийн удирдлагын хэлтэс нь үйл ажиллагаа, зах зээл, хөрвөх чадварын эрсдэлийг тодорхойлох, холбогдох арга аргачлалыг тогтоож боловсронгуй болгох, эрсдэлийг хохирол багатай даван туулах талаар удирдлагад санал зөвлөмж хүргүүлэх, тэднийг эрсдэлийн түвшин, үр нөлөөллийн талаархи мэдээллээр ханган ажилладаг.

Тусгай активын хэлтэс

Тусгай активын хэлтэс нь чанаргүй актив үүсэхээс сэргийлэх, активын чанарыг сайжруулах чиглэлд бусад газар, хэлтэс, нэгжүүдтэй хамтран ажиллах, мэргэжлийн дэмжлэг үзүүлэх, чанаргүй активыг шилжүүлэн авч барагдуулах, хохирлыг бууруулах ажлыг зохион байгуулдаг.

Зээлийн эрсдэлийн удирдлагын хэлтэс:

Зээлийн эрсдэлийн удирдлагыг хэлтэс дараах үндсэн үүргийг хэрэгжүүлнэ. Үүнд:

(i) Зээлийн эрсдэлийн үнэлгээ, судалгааг хийх;

(ii) Зээлийн эрсдэлийн түвшинг тогтоохын тулд зээлийн өргөдөлд бие даасан эрсдэлийн үнэлгээг хийх;

(iii) Зээлийн багцыг хянах болон зээлийн багцын эрсдэлийг салбар тус бүрээр болон газарзүйн бүсийн байршлын хувьд хэт төвлөрүүлэхгүй байх;

(iv) Олон төрлийн аргачилал ашиглан Банкны зээлийн багцын эрсдэлийг бууруулах.

эрсдэлийг хэмжих болон тайлагнах систем

Банк нь статистик загваруудын тусламжтайгаар түүхэн алдагдлаас ойролцоолон тооцсон ердийн тохиолдолд хүлээж болзошгүй алдагдал болон гэнэтийн тохиолдолд учирч болзошгүй онцгой алдагдлыг давхар хэмжиж чадах системийг ашиглан эрсдэлийг хэмждэг. Эдгээр статистик загваруудыг түүхэн өгөгдлөөр тооцсон магадлалыг эдийн засгийн өнөөгийн орчинд нийцүүлэх байдлаар хэрэглэдэг.

Эрсд элийн удирдлага, хяналт нь гол төлөв Банкнаас тогтоосон хязгаарын биелэлтэд суурилна. Эдгээр хязгааруудад Банк өөрийн бизнесийн стратеги зорилт, тухайн зах зээлийн орчин, мөн цаашид хүлээх боломжтой эрсдэлийн түвшинг тусгаж өгсөн байна. Үүнээс гадна Банк нь өөрийн эрсдэл даах чадварыг бүх үйл ажиллагаа болон эрсдэлийн төрлүүдээр тодорхойлон хэмжиж, түүнд хяналт тавьж байдаг.

Эрсдэлийг цаг алдалгүй олж таних, шинжлэх, хянах үүднээс бизнесийн бүх нэгжүүдээс цуглуулсан мэдээллүүдийг шинжилж үздэг. Ингэж боловсруулсан мэдээллийг ТУЗ, ЭУАЭХ, Актив пассивын удирдлагын хороо, ЭХ, зээлийн хороод болон бүх газар, хэлтсийн захирлуудад танилцуулж, тайлбарладаг. Тайланд зээлийн эрсдэлд өртөж болох нийт багцын хэмжээ, кредит метрикийн таамаглал, тогтоосон лимитийн гажилт, VаR, хөрвөх чадварын харьцаа болон эрсдэлийн утгуудын өөрчлөлтийг тусгана.



77

Улирал бүр Актив пассивын удирдлагын хороо болон Эрсдэлийн хороо нь Банкны эрсдэлд үнэлэлт, дүгнэлт өгөхөд бүх шаардлагатай мэдээллээр хангах зорилготой иж бүрэн эрсдлийн тайланг хүлээн авдаг. Долоо хоног бүр Актив пассивын удирдлагын хороонд VаR, хөрвөх чадварын шинжилгээ, зах зээлийн эрсдэлийн лимитийн биелэлт болон бусад аливаа эрсдэл үүсгэх хүчин зүйлийн талаар танилцуулна.

эрсдэлийг бууруулах

Хүүний түвшний эрсдэл, гадаад валютын ханшийн өөрчлөлт, зээлийн эрсдэл болон ирээдүйн үйл ажиллагаанаас үүдэж болзошгүй эрсдэлийн хэмжээг мэдрэмжийн шинжилгээ болон VaR аргаар тооцон, хянаж ажилладаг. Банк зээлийн эрсдэлийг бууруулах зорилгоор барьцаа хөрөнгө болон хувь хүний батлан даалт авдаг.

эрсдэлийн хэт төвлөрөл

Төвлөрөл нь ижил төрлийн бизнесийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг, эсвэл нэгэн ижил газар зүйн бүсэд болон эдийн засгийн ойролцоо шинж чанартай бизнес эрхэлдэг хэд хэдэн харилцагчид улс төр, эдийн засаг болон бусад аливаа өөрчлөлт гарахад тэдгээрийн гэрээний үүргээ гүйцэтгэхэд ижил маягаар нөлөөлөхөөр байвал үүсдэг. Төвлөрөл нь тухайн нэгж салбарт болон газар зүйн байрлалд нөлөөлж буй нөхцөл байдалд Банк хэрхэн гүйцэтгэлээ хангах мэдрэмжийг илтгэнэ.

Эрсдэлийн хэт төвлөрлөөс зайлсхийх үүднээс Банк өөрийн бодлого, журамдаа олон төрлийн багцтай байх тодорхой удирдамжийг тусгасан байдаг. Зээлийн эрсдэлд тодорхойлогдсон төвлөрлийг хянаж удирдана. Монголбанк /Төв банк/ дараах стандарт хязгаарлалтуудыг тогтоож, биелүүлэхийг шаарддаг. Үүнд :

(i) Нэг зээлдэгч болон түүний холбогдох этгээдэд олгох нийт зээлийн дүн болон зээлтэй адилтгах бусад хөрөнгийн нийлбэр дүн банкны өөрийн хөрөнгийн 20 хувиас хэтрэхгүй.

(ii) Банк холбогдох этгээдэд олгосон зээлийн хэмжээ болон зээлтэй адилтгах бусад хөрөнгийн дүн нь банкны өөрийн хөрөнгийн 5 хувиас, тэдгээрийн нийлбэр дvн нь өөрийн хөрөнгийн 20 хувиас тус тус хэтрэхгүй.

Банкны журмын дагуу хадгаламжийн төвлөрлийн түвшинд тохирох хангалттай хөрвөх чадварыг Банк нь барих ёстой.

27.2 зээлийн эрсдэл

Банкны харилцагч, үйлчлүүлэгч, зээлдэгч, зээлийн хүү, үндсэн төлбөрийг төлөх чадваргүй болох эсвэл төлөхийг хүсэхгүй байх, зээлийн гэрээний болон бусад санхүүгийн хэрэглүүрүүдтэй холбоотой үүргээ биелүүлэхгүй байх эрсдэлд Банк өртдөг.

Банк нь зээлийн өргөдлүүдийг анхааралтай хянах, эрсдэлийн түвшинд тохируулсан хүүгийн хувь хэмжээг тогтоох, харилцагч талуудыг газарзүйн байршил, аж үйлдвэрийн салбараар ангилан зээлийн эрсдэлд өртөх түвшинд хязгаар тогтоох зэргээр зээлийн эрсдэлд хяналт тавьдаг.

Банк нь харилцагч талуудын зээлжих чадварт орж болзошгүй өөрчлөлт (барьцаа хөрөнгөө тогтмол шинэчлэх гэх мэт)-ийг эртнээс олж таних зорилгоор зээлийн чанарын хяналтын процессийг нэвтрүүлсэн. Зээлийн чанарын хяналтын процесс нь Банкинд болзошгүй алдагдлыг тодорхойлох, засах арга хэмжээнүүдийг эртхэн авах боломжийг олгодог.

Банк зээлийн үйл ажиллагааг сайжруулахын тулд зээлийн журам зааврыг ойр ойрхон шалгаж сайжруулдаг байдаг.

зээлтэй холбоотой болзошгүй үүргийн эрсдэл

Банк нь харилцагчийн өмнөөс төлбөр төлөх магадлал бүхий баталгаануудыг гаргах боломжийг бий болгодог. Ийм төлбөрийг аккредитивийн нөхцөлд тулгуурлан харилцагчдаас эргүүлэн татдаг. Эдгээр нь банкинд зээлтэй нэгэн адил эрсдэлийг учруулах ба түүнийг мөн зээлийн үйл ажиллагааны бодлого, журмаар зохицуулдаг.

барьцаа хөрөнгө болон бусад зээлийн баталгаа, батлан даалтыг тооцохгүйгээр зээлд учирч болзошгүй эрсдэлийн дээд хэмжээг авч үзвэл:

Доорх хүснэгт нь тайлан тэнцлийн үзүүлэлт бүрийн хувьд зээлийн эрсдэлд өртөж болох нийт багцыг харуулсан байна. Эрсдэлд өртөж болох нийт багцыг барьцаа хөрөнгөөр эрсдэлийг бууруулахаас өмнөх нийт дүнгээр илэрхийлсэн болно.

Бодит үнээр бүртгэгддэг санхүүгийн хэрэглүүрийн хувьд дээрх дүнгүүд нь өнөөгийн зээлийн эрсдэлийн өртөлтийг харуулсан ба энэ нь ирээдүйд үнэ цэнэ өөрчлөгдөхөөс шалтгаалж бий болж болох эрсдэлийн дээд хэмжээ биш юм.

эрсдэлийн төвлөрлийн шинжилгээ

Дараах хүснэгтэд Банкны харилцагчдад олгосон зээл, урьдчилгааг (Тодруулга 16) аж үйлдвэрийн салбараар нь ангилан, нийт дүнгээр (зээлийн барьцаа хөрөнгө эсвэл зээлийн чанарыг сайжруулах бусад зүйлүүдийг авч үзэхээс өмнөх нь) үзүүлэв.

нийтбагцынхэмжээ

нийтбагцынхэмжээ


Бэлэн мөнгө ба Монголбанк дахь харилцах

(касс дахь бэлэн мөнгийг оролцуулаагүй) 410,737,394 278,714,470

Бусад банкин дахь харилцах, хадгаламж 143,504,169 36,487,848

Үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр 59,517 556,031

Харилцагчдад олгосон зээл, урьдчилгаа 1,079,414,829 951,647,061

Санхүүгийн хөрөнгө оруулалт – борлуулахад бэлэн 136,054,212 50,718,198Санхүүгийн хөрөнгө оруулалт - дуусгавар хугацаа хүртэл

эзэмших 125,837,522 304,278,747

Бусад хөрөнгө 14,121,428 21,129,865

нийт 1,909,729,071 1,643,532,220

Болзошгүй өр төлбөр 1,847,370 785,066

Үүргүүд 20,382,213 17,059,778

нийт 22,229,583 17,844,844

зээлийн эрсдэлд өртөж болох нийт дүн 1,931,958,654 1,661,377,064

2014 2013

нийт багцын хэмжээ нийт багцын хэмжээ

мян.төг % мян.төг %

Хэрэглээний 856,785,210 79% 744,929,398 78%

Хөдөө аж ахуй 67,411,838 6% 55,445,178 6%

Барилга 62,622,285 6% 46,348,462 5%

Үйлдвэр 29,795,726 3% 24,079,122 3%

Бөөний болон жижиглэн 14,432,573 1% 22,384,534 2%

Боловсрол 9,380,404 1% 3,483,928 0%

Тээвэр, харилцаа холбоо 8,717,545 1% 13,175,756 1%

Үл хөдлөх хөрөнгө 7,159,128 1% 10,174,596 1%

Цахилгаан ба газрын тос 5,514,924 1% 8,512,099 1%

Санхүүгийн үйлчилгээ 4,535,136 0% 7,575,015 1%

Аялал жуулчлал 3,547,765 0% 3,893,929 0%

Эрүүл мэнд хамгаалал 3,291,636 0% 3,810,903 0%

Бусад 2,625,502 0% 2,782,930 0%

Уул уурхай, олборлолт 2,596,946 0% 2,641,403 0%

Нийтийн үйлчилгээ 960,375 0% 2,356,018 0%

Нийгмийн үйлчилгээ 37,836 0% 53,790 0%

1,079,414,829 100% 951,647,061 100%



79

ТӨРИ

ЙН Б

АНК

ХХК

- СА

НХҮҮ

ГИЙН

ТАЙ

ЛАНГ

ИЙН

ТОдР

УУЛГ

А –

2014

ОНЫ

12

дУГА

АР С

АРЫ

Н 31

зээлийн барьцаа хөрөнгө ба бусад сайжруулалтууд

Шаардлагатай барьцаа хөрөнгийн үнэлгээний дүн болон төрөл нь зээлдэгч болон харилцагчийн зээлийн эрсдэлийн үнэлгээ ба олгох зээлийн төрлөөс хамаарна.

Барьцаанд авсан хөрөнгийн гол төрлүүдийг дор үзүүлэв. Үүнд:

(i) Байгууллагуудад олгосон зээлийн хувьд үл хөдлөх хөрөнгө, бараа материал, үйлдвэр ба тоног төхөөрөмж, машин механизм;

(ii) Жижиг бизнесийн зээлийн хувьд үл хөдлөх хөрөнгө, бараа материал

(iii) Хэрэглээний зээлийн ху вьд автомашин, санхүүжилтийн орлого, болон үл хөдлөх хөрөнгө, гэх мэт;

(iv) Орон сууц худалдан авах зээлийн хувьд орон сууц;

Банк нь хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанид зээл олгохдоо тухайн компаний толгой компани болон гол хувьцаа эзэмшигчдээс баталгаа гаргуулж авч болох боловч барьцаа хөрөнгөөр тооцдоггүй.

Банк нь барьцаа хөрөнгийн зах зээлийн үнэ цэнийг тогтмол хянаж байдаг ба тухайн гэрээний дагуу шаардлагатай үед нэмэлт барьцаа хөрөнгө гаргуулахаар хүсэлт тавьдаг.

Банкны журмаар өмчлөх бусад үл хөдлөх хөрөнгүүдийг Банк нь зохион байгуулалттайгаар борлуулдаг. Хөрөнгө борлуулсанаас орж ирсэн орлогыг зээлийн үлдэгдэл төлбөрийг багасгах эсвэл төлж дуусгахад зориулна. Банк нь өмчлөх бусад үл хөдлөх хөрөнгийг өөрийн бизнесийн хэрэгцээнд ашигладаггүй.

санхүүгийн хөрөнгийн бүлэг нэг бүрийн чанар

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгааны чанарыг Банк дотооддоо хэрэглэдэг зээлийн үнэлгээний системийг ашиглан удирддаг.

Банкны зээлийн эрсдэлийн үнэлгээний системийг дараах хүснэгтээр үзүүлэв:

Зээлийн зэрэглэл Тодорхойлолт

A Маш сайн

B Сайн

C Хангалттай

D Хэвийн бус

Банк зээлийн багцдаа зохистой, байнгын эрсдэлийн зэрэглэл тогтоож байх бодлогыг баримталдаг. Энэ нь зарим төрлийн эрсдэлийг удирдах боломжийг олгохын зэрэгцээ, бүх зээлүүдийн эрсдэлийг нэг хэмжигдэхүүнээр илэрхийлэн харуулах боломжийг олгодог. Үнэлгээний систем нь харилцагчийн зээлийн эрсдэлд нөлөөлөх гол хүчин зүйлүүдийн статистик шинжилгээ болон зах зээлийн мэдээлэлд суурилагдан хийгддэг. Эрсдэлийн зэрэглэл нь төрөл бүрийн зээлийн эрсдэлтэй уялдсан бөгөөд зээл эрсдэх тохиолдолд алдагдлыг бууруулах барьцаа хөрөнгө, эсхүл бусад төрлийн алдагдлыг бууруулах зээл тус бүр ялгаатай байна гэсэн бодлогыг баримталдаг.

2014

Хуг

ацаа

хэт

рэл

тгүй

ба

үнэ

цэн

ийн б

уурал

тгүй

зээ

лХуг

ацаа

хэ

тэрсэ

н

эсвэ

л дан

гаар

аа

тодруу

лга

маш

сай

нсай

нХан

галт

тай

Хэв

ийн б

усҮнэл

ээгү

йүн

э цэн

ийн

буу

рал

ттай

нийт

мян

. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

г

Бэл

эн м

өнгө

ба

Мон

голб

анк

дах

хар

илц

ах13

465,

672

,626

––

––

–465,

672

,626

Бус

ад б

анки

н дах

ь ха

рилц

ах, ха

дга

лам

ж14

18,116

,355

2

,881,401

–12

2,50

6,4

13–

–14

3,50

4,169

Үүс

мэл

сан

хүүг

ийн

хэрэ

глүү

р15

59,5

17

––

––

–59

,517

Сан

хүүг

ийн

хөрө

нгө

оруу

лалт

ууд

17–

- Бор

луул

ахад

бэл

эн 1

29,2

15,6

29

––

–6,8

38,5

83

– 1

36,0

54,2

12

- Дуу

сгав

ар х

угац

аа х

үртэ

л эз

эмш

их

125

,837

,522

–

––

––

125

,837

,522

255,

053,

151

––

–6,

838

,583

–26

1,891

,734

Зээл

ба

урьд

чилг

аа16

Б

изн

есийн

зээл

196,7

56,0

48

7,2

35,4

16

168,9

07

32,

295

– 2

1,23

5,644

225,

428

,310

Х

эрэг

лээн

ий з

ээл

578

,096,0

42

2,9

92,

320

176

,927

3

22,4

88

– 1

,474

,298

583,

062,

075

Оро

н су

уц х

удал

дан

ава

х зэ

эл 2

11,4

84,8

66

1,7

77,9

17

17,

573

147,

863

– 3

02,

569

213,

730,7

88

Х

өдөө

аж

аху

йн

зээл

56,3

22,3

64

376

,791

63,

519

66,3

82

– 3

64,6

00

57,193,

656

1,04

2,65

9,32

012

,382,

444

426

,926

569,

028

–23

,377

,111

1,07

9,414

,829

Бус

ад х

өрөн

гө18

3,19

8,107

––

2,7

61,70

4

– 8

,161,617

14

,121

,428

нийт

1,78

4,7

59,0

76 1

5,26

3,845

426

,926

12

5,837

,145

6,838

,583

31,5

38,7

28

1,96

4,6

64,3

03

зэ

элийн б

агцы

н ч

анар

, эр

сдэл

ийн а

нги

ллаа

р

Дар

аах

хүсн

эгтэ

д з

ээли

йн

чана

рыг

Бан

кны з

ээли

йн

дот

оод ү

нэлг

ээни

й с

ист

ем д

ээр

үндэс

лэн

зээл

тэй х

олбоо

той х

өрөн

гийг

бүл

эг т

ус б

үрээ

р нь

үзү

үлэв

. Үнэ

цэн

ийн

буу

ралт

ын

санг

ору

улаа

гүй д

үнгэ

эр ү

зүүл

эв


ТӨРИ

ЙН Б

АНК

ХХК

- СА

НХҮҮ

ГИЙН

ТАЙ

ЛАНГ

ИЙН

ТОдР

УУЛГ

А –

2014

ОНЫ

12

дУГА

АР С

АРЫ

Н 31


81

2013

Хуг

ацаа

хэт

рэл

тгүй

ба

үнэ

цэн

ийн б

уурал

тгүй

зээ

лХуг

ацаа

хэ

тэрсэ

н

эсвэ

л дан

гаар

аа

тодруу

лга

маш

сай

нсай

нХан

галт

тай

Хэв

ийн б

усҮнэл

ээгү

йүн

э цэн

ийн

буу

рал

ттай

нийт

мян

. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

гм

ян. тө

г

Бэл

эн м

өнгө

, бог

ино

хуг

ацаа

т са

нгуу

д12

331,931

,951

––

––

–33

1,93

1,95

1

Бус

ад б

анки

н дах

ь ха

рилц

ах, ха

дга

лам

ж13

6,6

57,2

66

987,

889

–28

,842,

693

––

36,4

87,

848

Үүс

мэл

сан

хүүг

ийн

хэрэ

глүү

р14

556,0

31–

––

––

556,

031

Сан

хүүг

ийн

хөрө

нгө

оруу

лалт

ууд

16

- Бор

луул

ахад

бэл

эн27

,600

––

–51

5,411

–54

3,011

- Дуу

сгав

ар х

угац

аа х

үртэ

л эз

эмш

их

үнэт

цаа

с35

4,4

53,9

34–

––

––

354,4

53,9

34

354,4

81,

534

––

–51

5,411

–35

4,9

96,9

45

Зээл

ба

урьд

чилг

аа15

Б

изн

есийн

зээл

192,

504,0

91

5,937

,294

77,9

389,2

36–

13,147,

756

211,

676,

315

Х

эрэг

лээн

ий з

ээл

493,

601,934

663,

586

82,

658

55,5

39–

481,72

6494

,885,

443

Оро

н су

уц х

удал

дан

ава

х зэ

эл19

5,039

,629

593,

002

26,4

3118

2,37

2–

117,

831

195,

959,

265

Х

өдөө

аж

аху

йн

зээл

49,0

64,9

92

48,0

34–

––

13,0

1249,

126,

038

930,

210,

646

7,24

1,91

618

7,02

724

7,14

7–

13,7

60,3

2595

1,64

7,06

1

Бус

ад х

өрөн

гө17

2,413

,445

––

12,0

26,5

87

–6,

689,

833

21,1

29,8

65

нийт

1,62

6,25

0,873

8,2

29,8

0518

7,02

741,

116,

427

515,

411

20,4

50,1

581,

696,

749,

701

Харилцагчдад олгосон хугацаа хэтэрсэн зээл болон урьдчилгаанд зөвхөн цөөн хэдэн хоногоор хугацаа хэтэрсэн зээлүүд орсон. Хугацаа хэтэрсэн зээлүүдийн насжилтын шинжилгээг дор үзүүлэв.

Хугацаа хэтэрсэн боловч үнэ цэнийн бууралтад ороогүй санхүүгийн хөрөнгийн насжилтын шинжилгээ

Хугацаа хэтэрсэн боловч үнэ цэнийн бууралтад ороогүй зээл, урьдчилгааны нийт дүнд Банк нь 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар 3,650 сая төгрөг (2013 онд 6,745 сая төгрөг)-ийн үнэ бүхий хөрөнгийг барьцаалаад байна. Харилцагчдад олгосон зээл, урьдчилгаанд байгуулсан зээлийн алдагдлын сангийн талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг Тодруулга 14-аас харна уу.

нөхцөл өөрчлөгдсөн санхүүгийн хөрөнгийн бүлэг тус бүрийн бүртгэлийн дүн

Нөхцөл өөрчлөгдсөн санхүүгийн хөрөнгийн бүртгэлийн дүнг бүлэг тус бүрээр нь дараах хүснэгтэд үзүүлэв.

Үнэ цэнийн бууралтын үнэлгээ

Зээлийн үндсэн ба хүүний графикт төлбөр 90-ээс дээш хоногоор хугацаа хэтэрсэн, зээлдэгчийн мөнгөн

урсгалд мэдэгдэхүйц хүндрэл учирсан, зээлийн үнэлгээ буурсан, зээлийн гэрээний анхны нөхцөл

зөрчигдсөн эсэх зэрэг асуудлуудыг зээлийн үнэ цэнийн бууралтын шинжилгээ хийх явцад авч үздэг. Банк

нь үнэ цэнийн бууралтын шинжилгээг бүлгийн ба тусгайлсан үнэлгээ гэж ялган авч үздэг.

201430 хоног

хүртэл 31-60 хоног 61-90 хоног 91-ээс дээш хоног нийт

мян. төг мян. төг мян. төг мян. төг мян. төг

Зээл ба урьдчилгаа

Бизнесийн зээл 61,026 25,378 15,844 824,395 926,643 Орон сууц худалдан авах

зээл 69,048 – 71,017 82,035 222,100

Хэрэглээний зээл 113,014 121,017 73,423 981,781 1,289,235

Хөдөө аж ахуйн зээл 78,019 89,966 48,195 148,420 364,600

нийт 321,107 236,361 208,479 2,036,631 2,802,578

201330 хоног

хүртэл 31-60 хоног 61-90 хоног 91-ээс дээш хоног нийт

мян. төг мян. төг мян. төг мян. төг мян. төг

Зээл ба урьдчилгаа

Бизнесийн зээл 819,543 108,989 203,670 289,793 1,421,995Орон сууц худалдан авах зээл 68,351 26,976 21,192 365,207 481,726

Хэрэглээний зээл 102,986 – – 14,845 117,831

Хөдөө аж ахуйн зээл 4,400 7,486 1,126 – 13,012

нийт 995,280 143,451 225,988 669,845 2,034,564


Зээл ба урьдчилгаа:

Бизнесийн зээл 7,732,396 6,715,208

Орон сууц худалдан авах зээл 121,979 3,565,984

Хэрэглээний зээл 60,602 4,427,215

Хөдөө аж ахуйн зээл 34,324 27,693

7,949,301 14,736,100


тусгайлсан үнэлгээгээр үнэлсэн үнэ цэнийн бууралтын сан

Банк нь өндөр дүнтэй зээл, урьдчилгаанд нэг бүрчлэн зээлийн эрсдэлийн тохирох санг тооцдог. Зээлийн үнэ цэнийн бууралтын хэмжээг тодорхойлоход зээлдэгчийн бизнес төлөвлөгөөний тогтвортой байдал, санхүүгийн хүндрэл тохиолдсон үед гүйцэтгэлээ сайжруулах чадвар, дампуурал тохиолдсон үед хүлээн авах төлбөр болон хүлээгдэж буй ногдол ашгийн төлбөр, санхүүгийн өөр бусад дэмжлэг авах боломжууд, барьцаа хөрөнгийн бодит үнэ цэнэ, хүлээгдэж буй мөнгөн урсгалын хугацаа зэргийг зайлшгүй авч үздэг. Үнэ цэнийн бууралтаас үүсэх алдагдлын хэмжээг, гэнэтийн үйл явдлуудын улмаас илүү нухацтай авч үзэх шаардлагатай байгаагаас бусад тохиолдолд тайлант өдөр бүр үнэлж үзнэ.

бүлгийн үнэлгээгээр үнэлсэн үнэ цэнийн бууралтын сан

Дангаараа чухал ач холбогдолгүй бүх зээл, урьдчилгаа ба дангаараа чухал ач холбогдолтой боловч тусгай үнэлгээгээр үнэ цэнэ бууралтын бодит нотолгоо гарч ирээгүй зээл, урьдчилгаануудыг бүлэглэн, бүлэг тус бүр дээр хүлээж болзошгүй алдагдлыг тооцно. Удирдлагын зүгээс бүлгийн үнэлгээг жил бүр, бүлэг тус бүрт ялгаатай шинжилгээнд үндэслэн хийнэ.

Бүлгийн үнэлгээнд тусгай үнэлгээгээр үнэ цэнийн бууралтын бодит нотолгоо байхгүй боловч тэдгээрийг багтаасан багцын түвшинд оршин байх магадлалтай үнэ цэнийн бууралтыг тооцдог. Үнэ цэнийн бууралтын алдагдлыг бүлгийн алдагдлын түүхэн өгөгдөл, эдийн засгийн өнөөгийн байдал, алдагдал гарсан гэж таамаглаж буй үе болон уг алдагдлыг олж тогтоосон үе хоорондын ойролцоолсон хугацаа мөн үнэ цэнийн бууралттай гэж тогтоогдсоны дараа хүлээгдэж буй эргэн төлөгдөх эсвэл цуглуулан авах дүн зэрэг мэдээлэл дээр үндэслэн тогтоодог.

Санхүүгийн баталгаа болон аккредитивийг зээл ба урьдчилгаатай адил байдлаар үнэлж, сан байгуулдаг.

30.3 төлбөрийн чадварын эрсдэл

Санхүүгийн хэвийн болон тогтворгүй нөхцөл байдалд харилцагчийн өмнө хүлээсэн төлбөр тооцооны үүргээ гүйцэтгэж чадахгүй байвал банк төлбөрийн чадварын эрсдэлд орно. Уг эрсдэлийг хязгаарлахын тулд удирдлага нь өөрийн үндсэн харилцах, хадгаламжийн эх үүсвэрээс гадна олон төрлийн эх үүсвэрийг төвлөрүүлсэн ба өдөр тутам ирээдүйн мөнгөн урсгал болон төлбөрийн чадвараа хянаж байдаг.

Банк нь хангалттай хэмжээний, Монголбанкнаас шаарддаг түвшнээс илүү хэмжээ бүхий хөрвөх хөрөнгөтэй байдаг. Үүнээс гадна Банк нь нийт харилцагчдын харилцах, хадгаламжийн 12%-тай тэнцэх бэлэн мөнгийг Монголбанкинд заавал байршуулж байх ёстой.

санхүүгийн өр төлбөрийг гэрээний үлдэж буй хугацаагаар шинжилсэн шинжилгээ

Дараах хүснэгтэд 2014 оны болон 2013 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаарх Банкны санхүүгийн өр төлбөрийн дуусгавар хугацааг тэдгээрийн аливаа нэг хөнгөлөлтгүйгээр, гэрээний дагуу эргэн төлөх үүрэг дээр үндэслэн харууллаа. Гэсэн хэдий ч, Банк харилцагчдын дийлэнх нь гэрээт хугацаанаасаа өмнө зарлагын гүйлгээ хийхгүй гэсэн хүлээлттэй байгаа ба хадгаламжийн татан авалтын түүхэн өгөгдөл дээр үндэслэн Банкны хүлээж буй мөнгөн урсгалыг хүснэгтэд тусгаагүй болно.

2014

оны

12

сары

н 3

1-нээ

рХуг

ацаа

гүй

мян

.төг

3 са

раа

сдоош

мян

.төг

3-6

сар

мян

.төг

6 са

раа

с1

жил

мян

.төг

1-5

жил

мян

.төг

5-аа

с дээ

шж

ил

мян

.төг

нийт

дүн

мян

.төг

Бус

ад б

анкн

ы х

арилц

ах, ха

дга

лам

ж 2

,244,0

22

301,39

5,843

––

––

303,

639

,865

Репо

хэл

цэл

–

1

38,7

39,9

08

––

––

138,7

39,9

08

Үүс

мэл

сан

хүүг

ийн

хэрэ

глүү

р–

160,2

11–

––

–16

0,2

11

Хар

илц

агчд

ын

хари

лцах

, ха

дга

лам

ж

529,5

78,0

40

14

2,22

2,78

9 1

97,

782,

414

2

19,5

66,7

22

91,71

2,843

251,023

,658

1,4

31,8

86,4

66

Зээл

ээр

авса

н эх

үүс

вэр

355

,868

4,4

97,

989

115

,694,3

15

5,6

71,5

12

48,4

24,5

59

144,5

58,7

43

319

,202,

986

Бус

ад ө

р тө

лбөр

5,33

9,170

––

––

–5,

339,170

нийт

537,

517,

100

587,

016,

740

313,

476

,729

225,

238,2

3414

0,13

7,402

395,

582,

401

2,19

8,9

68,6

06

2013

оны

12

сары

н 3

1-нээ

р

Бус

ад б

анкн

ы х

арилц

ах, ха

дга

лам

ж14

,581,74

412

6,6

45,

373

3,79

4,3

62

––

–14

5,021

,479

Репо

хэл

цэл

–11

8,138

,297

––

––

118,138

,297

Үүс

мэл

сан

хүүг

ийн

хэрэ

глүү

р–

510,3

16–

––

–51

0,3

16

Хар

илц

агчд

ын

хари

лцах

, ха

дга

лам

ж50

4,3

89,6

97

178,8

27,6

64

156,6

61,17

015

3,72

5,004

39,2

89,0

89

42,

745,

185

1,075

,637

,809

Зээл

ээр

авса

н эх

үүс

вэр

6,7

14,0

63

51,3

57,2

1958

,567,

646

3,631

,049

84,6

08,3

3013

6,9

29,5

2434

1,807,

831

Бус

ад ө

р тө

лбөр

4,5

03,

402

––

––

–4,5

03,

402

нийт

530,

188,9

06475

,478

,869

219,

023,

178

157,

356,

053

123,

897

,419

179,

674,7

091,

685,

619,

134

ТӨРИ

ЙН Б

АНК

ХХК

- СА

НХҮҮ

ГИЙН

ТАЙ

ЛАНГ

ИЙН

ТОдР

УУЛГ

А –

2014

ОНЫ

12

дУГА

АР С

АРЫ

Н 31


83


27

.4 з

ах з

ээли

йн э

рсд

эл

За

х зэ

элийн

эрсд

эл гэд

эг н

ь хү

үний т

үвш

ин,

гад

аад в

алю

тын

ханш

гэх

мэт

зах

зээ

лийн

хувь

сагч

уудын

өөрч

лөлт

ийн

улм

аас

санх

үүги

йн

хэрэ

глүү

рүүд

ийн

бод

ит

үнэ

цэн

э эс

вэл

ирэ

эдүй

н м

өнгө

н ур

сгал

хэл

бэл

зэх

эрсд

элийг хэ

лнэ.

Бан

к нь

эрс

дэл

ийн

энэ

элем

енти

йг VaR

бол

он м

эдрэ

мж

ийн

шинж

илг

ээг аш

игл

ан х

янаж

удирд

даг

. Га

даа

д в

алю

тын

төвл

өрли

йг

эс т

ооцво

л Бан

кинд

ноц

той, за

х зэ

элийн

эрсд

элийн

төвл

өрөл

бай

хгүй

бай

на.

Хүү

ний т

үвш

ний э

рсд

эл

То

дор

хой х

угац

ааны

заа

гууд

ад х

үүни

й т

үвш

инг

тох

иру

улж

өгч

бай

х ш

аард

лага

тай п

озицуу

д х

ооро

ндоо

таа

рам

жгү

й б

олох

үед

хүү

ний э

рсдэл

бий б

олдог

. Бан

кны з

ээли

йн

бол

он с

анхү

үжилт

ийн,

хөр

өнгө

ору

улал

тын

үйл

ажилл

агаа

нууд

нь

хүүн

ий э

рсдэл

ийг

бий б

олго

дог

. Хүү

ний х

увь

хэм

жээ

ний ө

өрчл

өлт

нь Б

анкн

ы

хүүн

ий ц

эвэр

орл

огод

тэр

дар

уй н

өлөө

лдөг

бол

урт

хуг

ацаа

нд Б

анкн

ы ө

өрийн

хөрө

нгөд

нөл

өөлд

өг (

Бан

кны х

өрөн

гө,

өр т

өлбөр

, тэ

нцли

йн

гадуу

рх з

үйлс

ийн

эдийн

засг

ийн

үнэ

цэн

эд н

өлөө

лөх

учра

ас).

Тод

орхо

й х

угац

аанд

бай

ж б

олох

хүү

ний х

увь

хэм

жээ

ний ө

өрчл

өлти

йн

хязг

аары

г Бан

кны у

дирд

лага

тог

тоож

өгд

өг.

Поз

ицуу

дыг

өдөр

бүр

хян

аж б

айдаг

ба

хедж

инг

стр

атег

и х

эрэг

жүү

лэх

зам

аар

пози

цийг

хязг

аары

н хү

рээн

д у

дирд

аж а

жилл

адаг

.

85


гадаад валютын эрсдэл

Гадаад валютын эрсдэл гэдэг нь санхүүгийн хэрэглүүрийн үнэ цэнэ гадаад валютын ханшийн сөрөг өөрчлөлтийн улмаас хэлбэлзэх эрсдэл юм. Банкны удирдлага гадаад валютын позицууд дээр хязгаар тогтоож өгдөг ба тэдгээрийг тогтмол хянадаг. Үүнээс гадна Банк нь гадаад валютын эрсдэлийг удирдах, хэмжих үйл ажиллагаандаа VaR загварыг 2011 оны 11 дугаар сараас хэрэглэж эхэлсэн. VaR нь тодорхой хугацаанд ба өгөгдсөн итгэлцлийн түвшинд багцын зах зээлийн үнэд гарч болох өөрчлөлтийг ойролцоолон тооцоолох замаар санхүүгийн эрсдэлийг хэмжихэд ашиглагддаг арга юм.

‘VaR аргачлалын зорилго, төсөөлөл, хязгаарлалтууд

VaR загвар нь зах зээлийн хэвийн орчинд зах зээлийн эрсдэлийг хэмжихэд ашигладаг. Эдгээр загварууд нь зах зээлийн хэвийн орчинд нөлөө үзүүлж буй эрсдэлийн хүчин зүйлүүд дээр гарч буй аливаа өөрчлөлтүүд нь хэвийн тархалттай байна гэж авч үздэг. Банк нь өнгөрсөн нэг өдрийн түүхэн өгөгдөлд суурилан валютын багцад гарч болох өөрчлөлтүүдийг тооцоолохдоо түүхэн болон Монте Карло гэх хоёр загварыг ашигладаг. Банкны хэрэглэж буй VaR аргачлал нь 99 хувийн итгэлцлийн түвшин ба хэрэв одоогийн зах зээлийн эрсдэлийн хэмжээ нэг өдөр өөрчлөгдөхгүй хэвээр байхад болзошгүй алдагдлын хэмжээ нь хэтэрч илүү гарахгүй байх 1 өдрийн хугацааг ашигладаг ба эдгээр хувьсагчуудыг зах зээлийн өгөгдлийн 250 өдрийн хөдөлгөөнийг ажигласны үндсэн дээр тодорхойлдог. 99%-ийн итгэлцлийн түвшинг ашиглана гэдэг нь VaR-ын дүнгээс илүү гарсан алдагдалтай өдөр 100 өдөр тутамд нэгээс илүү тохиолдохгүй гэсэн үг.

VaR нь зах зээлийн үнэ ба үнийн ирээдүйн хөдөлгөөн нь статистик тархалттай байна гэж үздэг, мөн зах зээлийн үнийн түүхэн корреляц ба огцом өөрчлөлтүүд дээр суурилдаг учраас энэ аргыг хэрэглэхэд зарим нэг хязгаарлалтууд байдаг. VaR арга нь мэдээллийг гаргахдаа түүхэн өгөгдлүүд дээр их тулгуурладаг, эрсдэлийн хүчин зүйлүүдийн ирээдүйн өөрчлөлт ба хөдөлгөөнийг тодорхой харуулж чаддаггүй зэргийн улмаас хэрэв эрсдэлийн хүчин зүйлүүдийн өөрчлөлт нь хэвийн тархалттай байна гэсэн төсөөллөөс зөрвөл, зах зээлийн том хөдөлгөөний магадлалыг дутуу үнэлж болно. Эрсдэлийн хүчин зүйлүүд ба тодорхой нэг хэрэглүүрүүдийн хувьд тэдгээр хүчин зүйлүүдийн хоорондын хамаарлын талаар хийсэн төсөөллүүдийн улмаас VaR нь дутуу эсвэл илүү тооцоолж болно. Позицууд нь өдрийн туршид өөрчлөгдөөгүй байсан ч VaR нь зөвхөн ажлын өдөр дуусах үеийн байдлаарх багцын эрсдэлийг илэрхийлдэг ба 99 хувийн итгэлцлийн түвшнээс давсан аливаа нэг алдагдлыг тооцож үздэггүй.

VaR-ын хязгаар ба алдагдлын хэмжээ нь удирдлагаас тогтоож өгсөн хязгаарт байгаа эсэхийг тогтмол шалгаж үздэг. Гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн санхүүгийн хэрэглүүр дээр нэг өдрийн хугацаанд гарч болох алдагдлын хэмжээг VAR аргаар тооцоолж гаргасныг дор үзүүлэв. Үүнд:

Дар

аах

хүсн

эгтэ

д г

адаа

д в

алю

тын

эрсд

элд ө

ртөж

бол

ох Б

анкн

ы х

өрөн

гийн

дүн

г 20

14.12.

31 б

а 20

13.12.

31-н

ий ө

дри

йн

бай

дла

ар ү

зүүл

эв.

Хүс

нэгт

эд с

анхү

үгийн

хөрө

нгө,

өр

төлб

өрийн

бүр

тгэл

ийн

дүн

г га

даа

д в

алю

т ту

с бүр

ээр

бүл

эглэ

н үз

үүлэ

в.


сан

хүүг

ийн х

өрөнгө

, өр т

өлб

өрийн т

өвл

өрөл

төгр

өг

ам

.долл

арЕв

ро

бус

адн

ийт

мян

.төг

мян

.төг

мян

.төг

мян

.төг

мян

.төг

2014

оны

12-

р с

ары

н 3

1-ний ө

дрөөр

Хөрөнгө

Бэл

эн м

өнгө

ба

Мон

голб

анки

н дах

ь ха

рилц

ах 2

96,2

68,0

26

151,57

7,916

2,

186,7

70

15,6

39,9

14

465,

672

,626

Бус

ад б

анки

н дах

ь ха

рилц

ах, ха

дга

лам

ж 1

17,8

90,8

79

15,

684,8

24

2,3

56,0

27

7,5

72,4

39

143,

504,169

Үүс

мэл

сан

хүүг

ийн

хэрэ

глүү

р 5

9,5

17

––

– 5

9,5

17

Зээл

ба

урьд

чилг

аа 1

,049,4

62,

001

20,5

48,107

7,4

14

1,662

1,0

70,0

19,184

Сан

хүүг

ийн

хөрө

нгө

оруу

лалт

- б

орлу

улах

ад б

элэн

136

,048,6

16

– 5

,596

– 1

36,0

54,2

12

- д

уусг

авар

хуг

ацаа

хүр

тэл

эзэм

ших

125

,837

,522

–

––

125

,837

,522

Бус

ад х

өрөн

гө 4

,912

,298

8,3

78,172

–

– 1

3,29

0,4

70

1,73

0,4

78,8

5919

6,189,0

194,5

55,8

07

23,2

14,0

151,954

,437

,700

өр т

өлб

өр

Бан

кууд

ын

хари

лцах

, ха

дга

лам

ж 1

85,

122,

418

1

17,8

78,6

71

94

76

303,

001,25

9

Репо

хэл

цэл

138

,527

,454

–

––

138

,527

,454

Үүс

мэл

сан

хүүг

ийн

хэрэ

глүү

р 1

28,9

52

––

– 1

28,9

52

Хар

илц

агчд

ын

хари

лцах

, ха

дга

лам

ж 1

,052

,816

,255

9

9,2

77,7

45

4,5

29,2

01

10,6

10,4

33

1,16

7,23

3,634

Зээл

ээр

авса

н эх

үүс

вэр

265,

471

,471

3

,557

,137

–

– 2

69,0

28,6

08

Бус

ад ө

р тө

лбөр

5,11

9,7

63

108,8

13

46

110

,548

5,

339,170

1,6

47,

186,3

13 2

20,8

22,3

66

4,5

29,3

41

10,7

21,0

57

1,883,

259,0

77

цэв

эр п

ози

ц

83,

292,

545

(24,6

33,3

46)

26,4

66

12,4

92,

958

71,178

,623

өсөлт/ цэвэр хүүний(бууралт) орлогын мэдрэмж

валют 2014 2013мян.төг мян.төг

Евро +/-120 4,677 4,297Америк доллар +/-120 1,559,854 154,086

Төгрөг +/-120 2,850,931 2,933,162

ТӨРИ

ЙН Б

АНК

ХХК

- СА

НХҮҮ

ГИЙН

ТАЙ

ЛАНГ

ИЙН

ТОдР

УУЛГ

А –

2014

ОНЫ

12

дУГА

АР С

АРЫ

Н 31

Дараах хүснэгтэд Банкны орлогын тайлангийн зүйлүүдийн, бусад бүх хувьсагчууд тогтмол байх үед хүүний хувь хэмжээний зохистой, боломжит өөрчлөлтүүдэд үзүүлэх мэдрэмжийг харуулав. Орлогын тайлангийн мэдрэмж гэж нэг жилийн хүүний цэвэр орлогод хүүний өөрчлөлт (2014 оны 12 дугаар сарын 31 ба 2013 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаарх санхүүгийн хөрөнгө, өр төлбөрийн хөвөгч хүүний өөрчлөлт)-ийн үзүүлэх нөлөөллийг хэлнэ.

түүхэн загвар монте карло загвар


2014.12.31-ний өдөр 33,438 33,5732014 оны өдрийн дундаж 100,092 99,8402014 оны дээд хэмжээ 220,934 220,9532014 оны доод хэмжээ 27,055 27,080

2013.12.31-ний өдөр 72,539 73,8092013 оны өдрийн дундаж 63,455 62,6712013 оны дээд хэмжээ 170,790 162,261

2013 оны доод хэмжээ 1,789 1,786

87


ТӨРИ

ЙН Б

АНК

ХХК

- СА

НХҮҮ

ГИЙН

ТАЙ

ЛАНГ

ИЙН

ТОдР

УУЛГ

А –

2014

ОНЫ

12

дУГА

АР С

АРЫ

Н 31

Дар

аах

хүсн

эгтэ

д г

адаа

д в

алю

тын

эрсд

элд ө

ртөж

бол

ох Б

анкн

ы х

өрөн

гийн

дүн

г 20

14.12.

31 б

а 20

13.12.

31-н

ий ө

дри

йн

бай

дла

ар ү

зүүл

эв.

Хүс

нэгт

эд с

анхү

үгийн

хөрө

нгө,

өр

төлб

өрийн

бүр

тгэл

ийн

дүн

г га

даа

д в

алю

т ту

с бүр

ээр

бүл

эглэ

н үз

үүлэ

в. (

Үрг

элж

лэл)

сан

хүүг

ийн х

өрөнгө

, өр т

өлб

өрийн т

өвл

өрөл

төгр

өг

ам

.долл

арЕв

ро

бус

адн

ийт

мян

.төг

мян

.төг

мян

.төг

мян

.төг

мян

.төг

2013

оны

12-

р с

ары

н 3

1-ний ө

дрөөр

Хөрөнгө

Бэл

эн м

өнгө

ба

Мон

голб

анки

н дах

ь ха

рилц

ах28

0,6

34,4

3240,5

80,135

972

,779

9,7

44,6

05

331,931

,951

Бус

ад б

анки

н дах

ь ха

рилц

ах, ха

дга

лам

ж9,2

17,8

3620

,387,

549

574,9

256,3

07,

538

36,4

87,

848

Үүс

мэл

сан

хүүг

ийн

хэрэ

глүү

р55

6,0

31–

––

556,0

31

Зээл

ба

урьд

чилг

аа905,

675

,629

36,5

06,5

90

1,083

–942,

183,

302

Сан

хүүг

ийн

хөрө

нгө

оруу

лалт

- б

орлу

улах

ад б

элэн

50,7

12,6

45

–5,

553

–50

,718

,198

- д

уусг

авар

хуг

ацаа

хүр

тэл

эзэм

ших

304,2

78,7

47

––

–30

4,2

78,7

47

Бус

ад х

өрөн

гө13

,801,58

76,9

12,5

70–

15,7

00

20,7

29,8

57

1,56

4,8

76,9

07

104,3

86,8

44

1,55

4,3

40

16,0

67,

843

1,686,8

85,

934

өр т

өлб

өр

Бан

кууд

ын

хари

лцах

, ха

дга

лам

ж14

3,994,110

155,

669

92

68

144,149,9

39

Репо

хэл

цэл

118,138

,297

––

–11

8,138

,297

Үүс

мэл

сан

хүүг

ийн

хэрэ

глүү

р413

,243

413

,243

Хар

илц

агчд

ын

хари

лцах

, ха

дга

лам

ж960,6

34,2

92

65,

386,197

2,36

6,9

93

5,76

8,9

93

1,034

,156

,475

Зээл

ээр

авса

н эх

үүс

вэр

288,4

75,0

2630

,158

,587

––

318,6

33,6

13

Бус

ад ө

р тө

лбөр

4,136

,013

133,

695

25,6

02

208,0

92

4,5

03,

402

1,51

5,79

0,9

81

95,

834

,148

2,39

2,687

5,977

,153

1,619

,994,9

69

цэв

эр п

ози

ц49,

085,

926

8,5

52,6

96(8

38,3

47)

10,0

90,6

9066

,890

,965 Урьдчилан төлөлтийн эрсдэл

Урьдчилан төлөлтийн эрсдэл гэдэг нь Банкны үйлчлүүлэгч ба харилцагч нь хүлээж байснаас өмнө эсвэл хойно төлбөрөө хийх эсвэл төлбөр хийхийг хүссэний улмаас Банк санхүүгийн алдагдалд орох эрсдэл юм.

Банк нь төрөл бүрийн түвшний урьдчилан төлөлтүүдийн хүүний цэвэр орлогод үзүүлэх нөлөөллийг урьдчилан тооцоолохдоо хялбаршуулсан аргыг авч хэрэглэдэг.

Хэрэв бусад бүх хувьсагчдыг тогтмол гэж үзэн эргэн төлөгдөх санхүүгийн хэрэглүүрийн 20% нь жилийн эхэнд урьдчилан төлөгдсөн бол тайлант жилийн хүүний орлого 34,332 сая төгрөгөөр буурахаар байсан байна. (2013: 16,193 сая төгрөг).

Үйл ажиллагааны эрсдэл

Үйл ажиллагааны эрсдэл гэдэг нь системийн доголдол, хувь хүний санамсаргүй болон санаатай үйлдэл болон бусад гадаад хүчин зүйлүүдийн улмаас Банк алдагдалд орж болох эрсдэл юм. Хяналт алдагдах үед үйл ажиллагааны эрсдэл нь нэр хүнд унах, хуулийн болон зохицуулалтын асуудалд орох, улмаар санхүүгийн алдагдалд ороход ч хүргэж болно. Банк хэдийгээр үйл ажиллагааны эрсдэлийг бүрэн арилгах бололцоогүй ч хяналт, мониторинг сайжруулах замаар энэ төрлийн эрсдэлийг удирдаж болно. Хяналтад ажил үүргийн хуваарь, хяналттай системд нэвтрэх, тулган баталгаажуулах журмууд, боловсон хүчний боловсрол, үнэлгээний үйл явцууд багтана. Мөн дотоод аудиторын ажлыг ашиглах явдал орно.

28. САНХҮҮГИЙН ХЭРЭГЛҮҮРҮҮдИЙН БОдИТ ҮНЭ ÖЭНЭ

Бодит үнэ цэнэ болон бодит үнэ цэнийн түвшинг тодорхойлох

Бодит үнэ цэнэ гэдэг нь дампуурсан болон албадан борлуулахад хүрсэн этгээдээс бусад аливаа сонирхож буй талуудын хооронд, санхүүгийн хэрэглүүрийг зах зээл дээр арилжаалагдах дүн юм. Зах зээл дээр бүртгэлгүй санхүүгийн хэрэглүүрийн хувьд бодит үнэ цэнийг нь тохиромжтой үнэлгээний аргуудыг ашиглан тодорхойлно.

Банк нь үнэлгээний техникүүдийг ашиглан санхүүгийн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнийг тодорхойлох, толилуулахдаа дараах түвшнийг хэрэглэдэг. Үүнд:

Түвшин 1: хөрөнгө, өр төлбөрийн хувьд хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлтэй (залруулаагүй), идэвхитэй зах зээл дээрх үнэ,

Түвшин 2: бүртгэсэн бодит үнэ цэнэд томоохон нөлөө үзүүлэх бүх өгөгдлүүдийг нь шууд болон шууд бусаар ажиглах боломжтой бусад техникүүд,

Түвшин 3: бүртгэлд бүртгэгдсэн бодит үнэ цэнэд мэдэгдэхүйц нөлөө үзүүлдэг, зах зээл дээр ажиглагддаг мэдээлэл ашигладаггүй аргачлалууд.

Дараах хүснэгтэд бодит үнэ цэнээрээ бүртгэгдсэн санхүүгийн хэрэглүүрүүдийг бодит үнэ цэнийн түвшнээр нь ангилан үзүүлэв.


түвшин 1 түвшин 2 түвшин 3 нийтмян.төг мян.төг мян.төг мян.төг

2014.12.31-ний өдрөөрсанхүүгийн хөрөнгөҮүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр – 59,517 – 59,517Санхүүгийн хөрөнгө оруулалт- борлуулахад бэлэн 24,700 135,508,558 520,954 136,054,212Дахин үнэлсэн хөрөнгө – – 56,718,782 56,718,782нийт 24,700 135,568,075 57,239,736 192,832,511

санхүүгийн өр төлбөрҮүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр – 128,952 – 128,952нийт – 128,952 – 128,952

2013.12.31-ний өдрөөрсанхүүгийн хөрөнгөҮүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр – 556,031 – 556,031Санхүүгийн хөрөнгө оруулалт- борлуулахад бэлэн 27,600 50,175,187 515,411 50,718,198Дахин үнэлсэн хөрөнгө – – 40,930,806 40,930,806нийт 27,600 50,731,218 41,446,217 92,205,035

санхүүгийн өр төлбөрҮүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр – 413,243 – 413,243нийт – 413,243 – 413,243

1, 2 болон 3 дугаар түвшний хоорондох хөдөлгөөн

Бодит үнэ цэнээрээ бүртгэгдсэн, санхүүгийн хөрөнгө болон өр төлбөрийн бодит үнэ цэнийн 1, 2 болон 3 дугаар түвшний хооронд ямар нэг хөдөлгөөн гараагүй.

гол таамаглалуудын өөрчлөлтийн бодит үнэ цэнээр хэмжигдсэн 3 дугаар түвшний санхүүгийн хэрэглүүрүүдийн бодит үнэ цэнийн нөлөө

Хөрөнгийн биржид бүртгэлгүй борлуулахад бэлэн хувьцаа

Бодит үнэ цэнийг найдвартай тооцоолох боломжгүй тул 3 дугаар түвшний санхүүгийн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнийг тооцоолох таамаглалын боломжит өөрчлөлтийн нөлөөг өртгөөр нь бүртгэсэн.

Хөрөнгийн дахин үнэлгээ

Барилга байгууламж болон газрын бодит үнэ цэнийг тогтоохын тулд зах зээлийн үнийн аргачлал ашигласан. Үнэлгээчин үнэлгээ хийхдээ зах зээл дээр байгаа ижил төстэй барилга байгууламжийн тооцоолсон худалдах өртөгт үндэслэсэн. Хөрөнгийн бодит үнэ цэнэ нь хараат бус мэргэшсэн үнэлгээчид болох консорциум компаниудын үнэлгээн дээр үндэслэсэн байна.

Нөлөө бүхий, ажиглахуйц бус өгөгдөл:

Метр квадратын үнэ (Төв оффисын барилга): 3.85 сая төгрөг

Метр квадратын үнэ (Сүхбаатар дүүрэгт байрлах салбарын барилга): 2.30 сая төгрөг

Метр квадратын үнэ (Дархан хотод байрлах салбарын барилга): 0.58 сая төгрөг

Метр квадратын үнэ (Эрдэнэт хотод байрлах салбарын барилга): 1.40 сая төгрөг

Метр квадратын үнэ (Хөдөө орон нутагт байрлах салбарын барилга): 0.72 сая төгрөг (дундаж)

Барилга бүрийн тооцолсон метр квадратын үнийн нөлөө бүхий өсөлт (бууралт) нь нөлөө бүxий иx (бага) бодит үнэ цэнэ хүргэнэ.

Дээр дурдсан ажиглахуйц бус өгөгдлүүд нь Банкны 2013 онд гүйцэтгэсэн үнэлгээнд суурилсан. Банк нь эдгээр өгөгдлүүд нь 2014 онд мэдэгдэхүйц хэмжээгээр өөрчлөгдөөгүй гэж үнэлсэн.

бодит үнэ цэнээрээ тусгагдаагүй санхүүгийн хөрөнгө, өр төлбөрийн бодит үнэ цэнэ

Санхүүгийн тайланд бодит үнэ цэнээрээ хараахан бүртгэгдээгүй байгаа санхүүгийн хэрэглүүрүүдийн бодит үнэ цэнийг тодорхойлоход ашиглах аргачлал, таамаглалыг доор харуулав.

бодит үнэ цэнэ нь дансны үнэтэйгээ ойролцоо хөрөнгө

Дуусгавар хугацаа нь богино (нэг хүртэл жил) болон түргэн борлогдох санхүүгийн хөрөнгө болон өр төлбөрийн дансны үнийг бодит үнэ цэнэтэйгээ ойролцоо гэж үзнэ. Уг таамаглалыг хугацаагүй болон хугацаатай хадгаламж, янз бүрийн хүүтэй санхүүгийн хэрэглүүрүүдэд мөн ашиглана. Удирдлагын гүйцэтгэсэн бодит үнэ цэнийн үнэлгээнд үндэслэн бодит үнэ цэнийг нь тооцсон нэгээс дээш жилийн хугацаатай бусад банк санхүүгийн байгууллага дахь харилцах, хадгаламжийн бодит үнэ цэнэ нь санхүүгийн байдлын тайлан дахь дансны үнэтэй ойролцоо байна. Энэ нь голчлон ижил төрлийн хадгаламжийн бүтээгдэхүүнүүдийн өнөөгийн зах зээлийн хүүний түвшин нь анхны зах зээлийн хүүний түвшнээс хол зөрүүгүй байгаатай холбоотой.

тогтмол хүүтэй санхүүгийн хэрэглүүр

Хорогдуулсан өртгөөр илэрхийлэгдсэн тогтмол хүүтэй санхүүгийн хөрөнгө ба өр төлбөрийн бодит үнэ цэнийг Монгол улс дахь ижил төстэй санхүүгийн хэрэглүүрүүдийн одоогийн зах зээлийн хүү болон тэдгээр санхүүгийн хөрөнгө болон өр төлбөрийг хүлээн зөвшөөрсөн үеийн зах зээлийн хүүтэй харьцуулан тооцно.

Санхүүгийн тайланд бодит үнэ цэнээрээ тусгагдаагүй Банкны санхүүгийн хэрэглүүрүүдийг ангилал бүрээр нь дансны болон бодит үнэ цэнээр нь харьцуулан дараах хүснэгтээр харууллаа. Энэхүү хүснэгтэд санхүүгийн бус хөрөнгө болон санхүүгийн бус өр төлбөрийн бодит үнэ цэнийг оруулаагүй болно.

Бодит үнэ цэнэ болон дансны үнийн хооронд ихээхэн зөрүүтэй үед Банкны санхүүгийн хэрэглүүрийг дансны болон бодит үнэ цэнээр нь харьцуулан дараах хүснэгтээр харууллаа.


89

ТӨРИЙН БАНК ХХК - САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН ТОдРУУЛГА – 2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31ТӨРИЙН БАНК ХХК - САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН ТОдРУУЛГА – 2014 ОНЫ 12 дУГААР САРЫН 31

дансны үнэ бодит үнэ цэнэ

2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр мян.төг мян.төг

санхүүгийн хөрөнгө

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгаа 1,070,019,184 1,049,570,709

1,070,019,184 1,049,570,709

санхүүгийн өр төлбөрЗээлээр авсан санхүүжилт 269,028,608 252,217,820

269,028,608 252,217,820 2013 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр


Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгаа 942,183,302 923,316,379

942,183,302 923,316,379

санхүүгийн өр төлбөрЗээлээр авсан санхүүжилт 318,633,613 307,748,631

318,633,613 307,748,631

29. ХОЛБООТОЙ ТАЛУУдЫН ТОдРУУЛГА

банкны хувьцаа эзэмшигчидтэй хийсэн ажил гүйлгээ

2014 болон 2013 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар, Банк нь бизнесийн ердийн үйл ажиллагааныхаа хүрээнд дараах голлох ажил гүйлгээнүүдийг Банкны хувьцаа эзэмшигчидтэй хийсэн байна. Эдгээр ажил гүйлгээг арилжааны нөхцлөөр зах зээлийн ханшаар гүйцэтгэсэн.

Хувьцаа эзэмшигчдийн харилцах, хадгаламж нь жилийн 0.0%-иас 8.0%-ийн хүүтэй байсан. Уг санхүүгийн жилд эдгээр харилцах, хадгаламжид 11,232.0 сая төгрөгийн хүүний зардал төлсөн (2013 онд 1,235.74 сая төгрөг).

Хувьцаа эзэмшигчдээс авсан зээл нь жилийн 0.0%-иас 8.8%-ийн хүүтэй байсан. Уг санхүүгийн жилд эдгээр зээлд 2,384.38 сая төгрөгийн хүүний зардал төлсөн (2013 онд 2,315,68 сая төгрөг).

монголбанктай хийсэн ажил гүйлгээ


Хувьцаа эзэмшигчдийн харилцах, хадгаламж 720,267 731,881

Хувьцаа эзэмшигчдээс авсан зээл 88,254,017 121,106,593

2014 2013


Монголбанк дахь харилцах 410,737,394 278,714,470

Үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр – хөрөнгө 59,517 193,355

Үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр – өр төлбөр 128,952 413,243

Монголбанкны үнэт цаас 99,868,666 209,565,656

Репо хэлцэл 138,527,454 118,138,297

Зээлээр авсан санхүүжилт 128,043,445 131,594,226

Бусад хөрөнгө – 58,531

Бусад өр төлбөр – 35,770


91

Уг санхүүгийн жилд Монголбанкнаас авсан хүүний орлого болон төлсөн хүүний зардал нь тус тус 14,614 сая төгрөг ба 5,572 сая төгрөг байсан (2013 онд 8,982.04 сая төгрөг ба 4,874.21 сая төгрөг байсан).

Мөн 2013 оны 7 дугаар сарын 23-ны өдөр Төрийн Банк ХХК нь Монголбанкнаас томилсон Хадгаламж Банкны Эрх хүлээн авагчтай “Актив пассив хөрөнгө шилжүүлэх гэрээ” байгуулсанаар Хадгаламж Банкны зарим хөрөнгө болон өр төлбөрийг шилжүүлж авсан .

Холбоотой талуудтай хийсэн гүйлгээний нөхцлүүд

Бизнесийн ердийн үйл ажиллагааны үр дүнд дээр дурьдсан үлдэгдэл дүнгүүд үүссэн болно. Холбоотой талуудын төлсөн болон хүлээн авсан хүү нь ердийн арилжааны хүүгээр тооцогдсон. Тайлант жилийн эцсээрх зээл болон урьдчилгаанаас бусад үлдэгдэл дүн барьцаа хөрөнгөгүй болно. Бусад холбоотой талуудын өглөг эсвэл авлагын дүнд ямар нэгэн хүлээн авсан эсвэл гаргасан баталгаа байхгүй. 2013 болон 2014 оны 12 дугаар сарын 31-нээр дуусгавар болсон тайлант жилүүдэд Банк өөрийн холбоотой талуудтай холбоотойгоор найдваргүй авлагын сан байгуулаагүй болно.

Банк нь НББОУС 24-ийн өөрчлөлт болох “Төрийн оролцоот байгууллагуудын хувьд шаардлагатай тодруулгын хэсэгчилсэн хөнгөлөлт” хэсгийг хэрэгжүүлсэн. Иймд төрийн оролцоот байгууллагуудтай хийсэн дангаар материаллаг бус ажил гүйлгээнүүд нь санхүүгийн тайлангийн тодруулгад тусгагдаагүй болно.

30. ХӨРӨНГӨ БОЛОН ӨР ТӨЛБӨРИЙН ХУГАÖААНЫ шИНЖИЛГЭЭ

Дараах хүснэгтэнд Банкны хөрөнгө, өр төлбөрийг эргэн төлөгдөх, барагдах хугацаагаарх шинжилгээг харуулсан байна. Тодруулга 27.3 “Төлбөрийн чадварын эрсдэл ба эх үүсвэрийн удирдлага”-аас Банкны зүгээс барагдуулах бууруулж тооцоогүй гэрээт үүргүүдийг харна уу.

12 сар 12 сараас

хүртэлх дээш нийт

2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр мян.төг мян.төг мян.төг


Бэлэн мөнгө ба Монголбанкин дах харилцах 465,672,626 – 465,672,626

Бусад банк ба санхүүгийн байгууллага дахь харилцах, хадгаламж 142,654,169 850,000 143,504,169

Үүсмэл санхүүгийн хэрэглүүр 59,517 – 59,517

Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгаа 530,911,184 539,108,000 1,070,019,184

Санхүүгийн хэрэглүүр -

- борлуулахад бэлэн 73,230,851 62,823,361 136,054,212

- дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших 100,894,433 24,943,089 125,837,522

Бусад хөрөнгө 13,290,470 – 13,290,470

1,326,713,250 627,724,450 1,954,437,700

санхүүгийн бус хөрөнгө

Бусад хөрөнгө 3,050,954 – 3,050,954

Үндсэн хөрөнгө – 74,674,163 74,674,163

Биет бус хөрөнгө – 1,869,055 1,869,055

Хойшлогдсон татварын хөрөнгө – 776,939 776,939

3,050,954 77,320,157 80,371,111

нийт 1,329,764,204 705,044,607 2,034,808,811




санхүүгийн өр төлбөр

Бусад банк, санхүүгийн байгууллагын харилцах, хадгаламж 303,001,259 – 303,001,259

Репо хэлцэл 138,527,454 – 138,527,454


Харилцагчдын харилцах, хадгаламж 1,086,456,529 80,777,105 1,167,233,634

Зээлээр авсан санхүүжилт 145,394,610 123,633,998 269,028,608

Бусад өглөг 5,339,170 – 5,339,170

1,678,847,974 204,411,103 1,883,259,077

санхүүгийн бус өр төлбөр

Бусад өглөг 37,442 – 37,442

37,442 – 37,442

нийт 1,678,885,416 204,411,103 1,883,296,519

цэвэр (349,121,212) 500,633,504 151,512,292


31. ХӨРӨНГИЙН ЗОХИСТОЙ ХАРьÖАА

Банк бизнесийн салшгүй эрсдэлийг өөрийн хөрөнгөдөө тулгуурлан үр ашигтай удирддаг. Бусад арга хэмжээнүүдээс гадна Монголбанкнаас тогтоосон дүрэм, харьцаануудыг ашиглах замаар банкны өөрийн хөрөнгийн зохистой харьцааг хянадаг.

Өнгөрсөн жилийн турш Банк нь өөрийн хөрөнгөд хөндлөнгөөс тавьдаг бүх шалгууруудыг бүрэн хангаж ажилласан.

капиталын удирдлага

Банкны капиталын удирдлагын үндсэн зорилго нь хөндлөнгөөс тавигдсан зохистой харьцааны шалгууруудыг биелүүлэх ба сөрөг цочролыг дааж чадах өөрийн хөрөнгийн зохистой харьцааг хадгалахад оршдог.

Банк өөрийн хөрөнгийн бүтцийг удирдаж, эдийн засгийн нөхцөл байдал болон үйл ажиллагааных нь эрсдэлийн шинж чанарт орсон өөрчлөлтүүдийг харгалзан капиталын бүтэцдээ залруулга хийдэг байна.

зохицуулалттай капитал

Монголбанкнаас арилжааны банкуудын нэгдүгээр зэрглэлийн өөрийн хөрөнгийн эрсдлээр жигнэсэн активын зохистой харьцааг хамгийн багадаа 9% (2013 онд 9%), өөрийн хөрөнгийн эрсдэлээр жигнэсэн активын харьцааг 14% (2013 онд 14%)-иас доошгүй байхаар тогтоосон байдаг бөгөөд эдгээр харьцаа нь эрсдэлийн уг шинж чанараар нь тохируулсан хөрөнгө болон нийт капиталыг авч тооцоологдсон байдаг. Банкны 2014 болон 2013 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаарх өөрийн хөрөнгийн зохистой харьцааг дараах хуудсанд үзүүлэв.

2014 2013

1-р зэрэглэлийн өөрийн хөрөнгийн эрсдэлээр жигнэсэн харьцаа 13.83% 12.87%

Эрсдэлээр жигнэсэн хөрөнгийн харьцаа 15.14% 14.28%

2014 2013


I-р зэрэглэлийн хөрөнгө

Энгийн хувьцаа 113,000,000 113,000,000

Бусад сан 693,669 693,669

Хуримтлагдсан ашиг 24,745,150 5,422,056

Нийт I-р зэрэглэлийн хөрөнгийн дүн 138,438,819 119,115,725

II-р зэрэглэлийн хөрөнгө

Дахин үнэлгээний нэмэгдэл 12,116,641 12,116,641

Нийгмийн хөгжлийн сан 956,832 956,832

Нийт II-р зэрэглэлийн хөрөнгийн дүн 13,073,473 13,073,473

нийт капитал/капиталын суурь 151,512,292 132,189,198





Бэлэн мөнгө ба Монголбанкин дах харилцах 331,931,951 – 331,931,951

Бусад банк ба санхүүгийн байгууллага дахь харилцах, хадгаламж 35,637,848 850,000 36,487,848


Харилцагчдад олгосон зээл ба урьдчилгаа 505,285,063 436,898,239 942,183,302

Санхүүгийн хэрэглүүр -

- борлуулахад бэлэн – 50,718,198 50,718,198

- дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших 265,198,282 39,080,465 304,278,747

Бусад хөрөнгө 20,729,857 – 20,729,857

1,159,339,032 527,546,902 1,686,885,934

санхүүгийн бус хөрөнгө

Бусад хөрөнгө 2,728,081 – 2,728,081

Үндсэн хөрөнгө – 59,971,903 59,971,903

Биет бус хөрөнгө – 2,122,639 2,122,639

Хойшлогдсон татварын хөрөнгө – 475,610 475,610

2,728,081 62,570,152 65,298,233

нийт 1,162,067,113 590,117,054 1,752,184,167

санхүүгийн өр төлбөр

Бусад банк, санхүүгийн байгууллагын харилцах, хадгаламж 144,149,939 – 144,149,939

Репо хэлцэл 118,138,297 – 118,138,297


Харилцагчдын харилцах, хадгаламж 988,383,360 45,773,115 1,034,156,475

Зээлээр авсан санхүүжилт 162,026,580 156,607,033 318,633,613

Бусад өглөг 4,503,402 – 4,503,402

1,417,614,821 202,380,148 1,619,994,969

нийт 1,417,614,821 202,380,148 1,619,994,969

цэвэр (255,547,708) 387,736,906 132,189,198


93


32. МОНГОЛ ХЭЛ дЭЭРХ ОР×УУЛГА

Эдгээр санхүүгийн тайлангуудыг Англи хэл дээр мөн бэлтгэсэн болно. Монгол, Англи хувиудын хооронд утга, агуулгын зөрүү гарах тохиолдолд Англи хувийг дагана.

2014 болон 2013 оны 12-р сарын 31-ний байдлаар эрсдэлээр нь жигнэсэн хөрөнгийг эрсдэлийн ангилал тус бүрээр үзүүлбэл:

2014 2013

Хөрөнгөмян.төг

эрсдэлээр жигнэсэн

мян.төг

Хөрөнгөмян.төг

эрсдэлээр жигнэсэн

мян.төг%

0 776,939,954 – 688,503,546 -

20 138,196,180 27,639,236 16,020,981 3,204,196

50 275,811,027 137,905,513 247,142,547 123,571,273

70 107,690,109 75,383,076 108,650,374 76,055,261

100 735,698,082 735,698,082 691,126,727 691,126,727

150 13,199,079 19,798,619 21,198,818 31,798,228

нийт 2,047,534,431 996,424,526 1,772,642,993 925,755,685



www.facebook.com/StatebankMN

www.statebank.mn1800-1881

АГУУЛГА - the state bank

Documents