Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 1

افضل ترين بشر، سرور ڪائنات، نبي آخرت الزمان جي آمد ۽ دين اسالم حضرت محمد صلي اهلل عليه وسلم

عبدالرزاق ميمڻ: تحرير ۽ تحقيق

مهاڳ

هي حواال ٻڌائينداسون ۽ ڏينداسون جيڪي رف ۽ صاسان توهان کي توحيدي دين اسالم تي پهچڻ الء صرف ا

ن جي سهڙڻ وقت موجود تي ۾ آهن جنهن( اح ستاصح)چين حديثن صرف قرآن ۽ س اتمام فرقن ج حديث

. هيون ڪمزور حديثون منسوخ ٿيونپيش ڪيل ۽ هئا علما ڪرام متفق ٿيا هيٺيئن جڏنهن ته ! ۽ دين اسالم ۾ مڪمل داخل ٿي وڃو! ته توهان اسالم جو صحيح فرقو ڳولي سگهو

ٽي شيء نه اسالم ۾ هئي ۽ نئي آهي پر مشرڪن ان عالوههتوحيدي دين اسالم ک مان واضح آهي ته نحديث ! توهان کي توحيدي دين اسالم کان دور ڪري سگهجي فرقا ٺهن ۽ ۽ منافقن جي گهڙيل آهي ته جيئن

هڪ حديث :أخبرنا أبو العباس قاسم بن القاسم السياري بمرو ثنا أبو الموجه حدثنا أبو عمار

: أن رسول هللا صلى هللا عليه و سلم قال : ن عمرو عن أبي سلمة عن أبي هريرة ثنا الفضل بن موسى عن محمد ب افترقت اليهود على إحدى و سبعين فرقة أو اثنتين و سبعين فرقة و النصارى مثل ذلك و تفترق أمتي على ثالث و سبعين

(المستدرك)فرقة “Abu Hurayrah (RadiyAllahu Anhu) relates that Rasulullah (...Sallallahu Alayhi Wasallam) said: ‘The Jews were divided into

71 or 72 sects as were the Christians. My Ummah will be divided into 73 sects.” (Al-Mustadrak)

ٻي حديث

The hadith of our beloved Prophet is in Hadith book Abu Dawood: In this hadith the prophet (pbuh) is reported to have said, “My community will be split up into seventy-three sects.”

(Sunan Abu Dawood Hadith No. 4579

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 2

ٽين حديثAnother Hadith is there in Hadith book Tirmdhi Hadith no 171 Narrated byAbdullah ibn Amr

Allah's Messenger (peace be upon him) said: There will befall my Ummah exactly (all those) evils which befell the people of Isra'il, so much so that if there was one

amongst them who openly committed fornication with his mother there will be among my Ummah one who will do that, and if the people of Isra'il were fragmented into seventy-two sects my Ummah will be fragmented into seventy-three sects. All of them will be in Hell Fire except one sect. They (the Companions) said: Allah's Messenger, which is that?

Whereupon he said: It is one to which I and my companions belong. (Tirmidhi Hadith No. 171)

تفسيرThe division into 73 is a prediction.

This hadith reports that the prophet predicted the emergence of seventy-three sects.As it has been predicted by prophet it is sure that it will happen and Ummah will be divided into 73 sects.

But he did not say that Muslims should be active in dividing themselves into sects. We should do our best to stop it as whosoever will become one of the deviated 72 will go into Hell.

And It is duty of all muslims to save every person from going to Hell.So as Last ummati and no prophet will come it is our duty to try for every person to enter into paradise. This was the mission of our beloved prophet (S.A.W.)

رآن پسند نٿو ڪريفرقن کي ق

Making sects has not been liked by Quran and Hazrat Muhammad Sallallahu Alaihi Wasallam The Glorious Qur’an commands us not to create sects. Those who follow the teachings of the Qur’an, Hadith and

Sunnah, and do not create sects are the People who are on the true path. “And hold fast, all together, by the rope which Allah (stretches out for you), and be not divided among yourselves;”

[Al-Qur’an 3:103]

رآن چوي ٿو ق

Qur’an says call yourselves Muslim Surah Fussilat chapter 41 verse 33 says

“Who is better in speech than one who calls (men) to Allah, works righteousness, and says, ‘I am of those Who bow in Islam (Muslim)?’ ” [Al-Qur’an 41:33]

Muslims are single brotherhood. Allah (Subhanahu wa ta’aala) states;

تكم بدون إن هذه أم أمة واحدة وأنا ربكم فاع “Verily, this brotherhood of yours is a single brotherhood, and I am your Lord and Cherisher: therefore serve Me (and no

other)” [Al-Anbiyah: 92] Messenger of Allah (SalAllahu alaihi wasallam) taught us,

لمسلم أخ المسلم ، ال يظلمه وال يخذله وال يحقرها“The Muslim is a brother of another Muslim, he doesn't oppress him, neither does he hand him over to the enemy, he

doesn't disappoint him, nor does he humiliate him.” Allah (Subhanahu wa ta’aala) states;

لمين هو اكم ال مس (22:78) سم And strive in His cause as ye ought to strive (with sincerity and under discipline):

He has chosen you and has imposed no difficulties on you in religion; it is the cult of your father Abraham. It is He Who has named you Muslims both before and in this (Revelation); that the Apostle may be a witness for you and ye be

witnesses for mankind! So establish regular Prayer give regular Charity and hold fast to Allah! He is your Protector the Best to protect and the Best to help!

Any disagreement which exists, is something which can be referred to the divine texts,

ء فردوه إلى الله والرسول تم في شي فإن تنازع 4;59 O ye who believe! obey Allah and obey the Apostle and those charged with authority among you. If ye differ in anything among yourselves refer it to Allah and His Apostle if ye do believe in Allah and the Last Day: that is best and

most suitable for final determination.

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 3

(آمين)اهلل جلشانه اسانکي عقل ۽ سمجهه ڏئي اهلل ۽ محمد عرنيء جو دين ڪامل عطا ڪري ) ان کان پوء ڇا سمجهڻ جي ضرورت آهي

جي بارگاهه ۾ روزن، فرضي، نفلي ۽ سنت نمازن رمضان جي بابرڪت مهني ۾ اوهان اهلل جلشانه ! دوستئو ناهه نه ڪرڻ جو وعدو ڪري

ناهن جي معافي گهري آئنده گ

سان پنهنجي اهلل جلشانه سان پنهنجي گ

ن تي ڪامياب ٿيندئو ۽ توهانجي .پنهنجي الء رحمت جا دروازا کوالرايا آهنته دوستو انشا اهلل توهان ا .ي ڪاميابيء جو فقط هڪ رستو آه

ن کان ن کي ئي مشڪل ڪشا سمجهڻ ۽ صرف ا

هو آهي صرف ۽ صرف هڪ اهلل جي عبادت ۽ ا

۽ ا

نبيا اڪرام بشمول آخري نبي ۽ خاتم النيين حضرت 040،4111پنهنجي عبادتن ۾ گهرڻ اهو ئي طريقو !جن اپنايو صلي اهلل عليه وسلم! محمد مصطفي

پاڻ رسول اهلل صلعم جن طرفان عمل سان رفان قرآن نازل ٿيڻ پاڻ تي نبوت لهڻ ۽ وحيء ڪاتب طپوء نهن عملن

ن وقت جي پڙهيل لکيل اصحاب سڳورن ( سنتن)ڪري ڏيکارڻ ۽ ا

کي آئندهه جنريشن تائين ا

جا چار اسندن اهو طريقه ڪار صرف ۽ صرف خالفت راشدي. ۾ محفوظ ڪرڻ ۽ پهچائڻ هو( حديثن)ذريعي ڪر رضيه، حضرت عمر فاروق رضيه، حضرت، عثمان غني رضيه ۽ حضرت علي باصحاب سڳورا حضرت ابو

توحيدي دين جو اهو وسيلي پوء تابعين ۽ تبع تابينهليا ۽ اڳتي عنهما کڻي ا رضيه اهلل تعالي ا مرتضي . آهي رسايو ويواسان تائين سلسلو

، لفاء راشدينخ نکي نبي سائين ۽ دوستو ان کان سواء ٻيو ڪو عبادت ڪرڻ جو رستو ناهي جيڪو اساته !آهي ڪيل حديثن جي ڪتاب ۾ محفوظ اهڙيء طرح سان ٻڌايو ۽ تابعين ۽ تبع تابعين

ن جي رسول صلعم جي دشمنن اسالم ۾ ۽ اسان ۾ ڦڙڦوٽ وجهڻ الء پنهنجا منافق ۽ دوستو پوء اهلل ۽ ا

سان مسلمانن ۾ ڦڙڦوٽ وجهي اندران کوکلو مشرڪ ماڻهون اسانجي دين ۾ وڌا ته جيئن هو اسان ۾ رهي ا .ڪن ۽ دين اسالم کي ناڪام ڪن مشرڪن ۽ منافقن جو ڪوششون

الء انهن مشرڪن ۽ منافقن پوء اهلل جي توحيدي دين جي دشمن ۽ گهڻن االهن جي مڃتن ! ته دوستئوپنهنجون پنهنجو ۽ ممڪن ئي نه هو ته هو پري کان رموٽ ڪنٽرول سان مسلمانن ۾ ويڇا وجهي سگهن

هي ڪوڙين نيتن ۽ دلين سان اسالم ۾ داخل ٿي ويا ۽ گهڙتون اسالم ۾ شامل ڪري اسانجي سگهن ته ا

!ته جيئن اسان منجهي پئون ۽ صحيح دڳ نه وٺي سگهون !فرقن ۾ ورهائي ڇڏيو 37دين اسالم توحيدي اهلل جلشانه جي حڪمت

بي سائين جن کي اهو ڏس ڏئي ڇڏيو ۽ نبي سائين جن پنهنجي پر اهلل جلشانه پنهنجي وحي ڪاتب وسيلي ن مت کي واضح ڪري ٻڌايو ته انهن

فرقن مان صرف ۽ صرف هڪ فرقو آهي جيڪو اهلل جلشانه جي 37ا

ڏي موڪليو ويو آهي جي توهان اهو توحيد جو رستو اپنائيندئو ته ( رسول اهلل)ٻڌايل رستي تي ۽ امت محمد نهن جيان رهندئو ته فرقن جي ٻڌايل رستن تي 30باقي مشرڪن ۽ منافقن جي جي و ۽ صحيح رستي تي هوندئ

ا

!ساڙي ويندئوجهنم جي باهه ۾ اسانجو مشن

جيئن انهن تفرقن کي هڪ پاسي موجود آهن به حديثون توهان ڏٺو ته قراآن به گواهي ڏي ٿو ۽! ته دوستئو

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 4

سندن طرف سڏڻ ۽ جي دين عربيء جو اهلل (صلعم) حمدم ته اسان ! ڪري توحيدي دين اسالم کي اپنائجي پوء ان سلسلي کي وڌائڻ ۽ انهن طرفان تبعين ۽ تبع تابين جي معرفت جو (خلفاء راشديه)تيار ڪيل شاگردن

! هيآاسان تائن رسائڻ اهلل جي حڪمت هنن نبي سائين صلعم جيڪياسان توهان جي انهن خلفاء راشدين جون دين توحيديء الء ڪيل خدمتون

ته ڪيئن !ٿا ڇاڻي ۽ ڳولي پيش ڪيونجن جي هدايت ۽ رهنمائيء سان سمجهي اڳيان آنديون آهن اسان به نهن جون محنتون، ايڊمنسٽريشن، انصاف و قانون، رهڻ ڪ

لو پيش ڪيو ويورا

جيڪو! هو ڻ جو طريقو ک

!تحت ئي هو ائيءجن جي هدايت ۽ رهنم صلعم امت محمديء ڏانهن نبي سائين اشرف المخلوقات ڇو چونڊيو ويو( انسان)آخر بشر

صنف ( اشرف المخلوقات) عالمن ۾ يا جاهلن ۾ يا ڪفارن ۾ يا منڪرن ۾! جتي به هجو ته جيئن توهان ڇو جو !سالم جو رستو وٺوتوحيدي دين ۽ سمجهي صحيح ، سکي پڙهي ئي پاڻ هئڻ سان سچ ۽ حقيقت

خالق توهان کان پوء بس هڪ ۽ !مخلوق کان بهترتخليق ۽ اهلل جي سموري ! ات آهيوتوهان اشرف مخلوقهو

ن ڪري ۽ ! آهي صرف هڪ اهلل رهي ٿو ۽ ا

عقل ۽ فهم جي طاقت ڏئي ڪوڙ به توهان کي اهلل جلشانه ا

.۽ سچ جي ڀيٽ ڪرڻ جهڙو پئدا ڪيو آهي توحيد ڇا آهي

ن کان گهرو ۽ ٻئي ڪنهن کي شرڪ نه ڪريوصرف ۽ صرف هڪ اهلل جي عبادت ڪ !ته دوستو ريو ۽ ا

!اها ئي توحيد آهي ۽ اسالم ۾ داخل ٿيڻ جو پهريون شرط ۽ عقيدو نهن جي ٻڌايل طريقن کي وحيء ذريعي ساکاريا ويا ۽ پوء پاڻ جن صلعم نبي سائين ڪرڻ ۽ جيڪي عمل

ا

ين ۽ تبع تابئين اصحاب سڳورن دلين مان ڪڍي تابع۽ سيکاريا ۽ حديثن ۾ ٻڌاياکي تي چئن خلفاء راشدين هي! آهن ئي موجود ستا جي ئي حديثن ۾ جيڪي صحاح اڳتي وڌايا ۽

من ! ڪمزور ئي مڃو ۽ صرف ا

! نه موٽو ڏانهنمنسوخ ۽ رد ٿيل ! گهڙت بدعت يا وڌاء واريون ڳالهيون جيڪي نبي سائين جن ڪيون ئي نه ۽ دين توحيدي مڪمل ٿي ويو

ڪتابن تان سکو ڦڙفوٽ ۽ انتشار پئدا ڪندڙ نه ڪي ٻين انساني ! عني وڌاء واريون ڳالهون نه مڃوبدعت يجڏنهن ته اسان وٽ اهلل جو قرآن ۽ نبيء جون حديثون موجود آهن ۽ دين مڪمل ڪيو ويو آهي ۽ ان ۾

ن جي رسول جي انڪتر ۽ فائدي ر ڪرڻ متصادق آهي پوء ڀلي اها بدعت ڪيڏي به بهااضافيت اهلل ۽ ا

.مند ڇو نه هجي صرف هڪ فرقو اهلل جو

ن جي رسول اهلل جي حڪمت آهي ته اهلل ڦهاليل دين ن، تابعين ۽ تبع تابئين جي۽ خلفاء راشدييصلعم ۽ ا

ن جي رسول طرف راغب ٿو ڪري ٿو مڃو ۽ 37کي سکو ۽ اپنايو فرقن مان صرف هڪ فرقو جيڪو اهلل ۽ ا

(واهلل اعلم بثواب)! ڦڙڦوٽي عقيدن ۽ فرقن کان پاسو ڪريو 30باقي ۽ ! ان تي ئي عمل ڪريو ۽ خوشنصيبي ۽ اهلل جو انعام اسانجي

سائنس ٽيڪناالجي، انٽرنيٽ ۽ گلوبل وليج دنيا جا فائدا اسان الء اهلل مسخر ڪري ڇڏي آهي ته ازاد خوشنصيب آهيو جو سائنس ۽ انٽرنيٽ جي دنيا اسان !دوستئو

۽ ڪائنات جي اڀياس ۽ مشاهدا ڪري اهلل دنيا پوري (بشر)فهم ڏئي تشڪيل ٿيندڙ انسان عقل ۽! دماغ

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 5

پوء ڀلي هو ! ياسالم بابت علم وٺي صحيح، اشرف المخلوقات هوندي رستو ڳولي سگه جي قانون ۽ توحيديصرف ۽ جو هو پر! نسرانين ۾ عيساين ۾ يا ڪميونسٽ ۾ ! ڪافرن ۾ پليو هجي يا مشرڪن ۽ منافقن ۾

۾ ڪا واڌ جنهن صرف اهلل جي عبادت ڪرڻ تي زور ڀري ٿو ۽ جيڪو نبي سائين جن ڪيو، سيکاريو هو ممڪن تڏنهن ۽ ا ي ٿو۽ مسلمان ٿي وڃجي نٿو ڪري دين اسالم توحيدي خالف ورزي! ناهي( بدعت)

ران ڪريم ۾ فرمائي اهلل قنافرمانن الء نه ته !توحيد پرست ۽ صرف توحيد پرست هوندئو اسانهوندو جڏنهن !گونگا اٿئي، ٻورا اٿئي، انڌا اٿئي اهي موٽ نه کائيندا (صمن ، بڪمن، عمين ال يرجعون)هي ته آچڪو

اسان به هڪ ڪوشش ڪري ڏسون متان توهانجي واپسي ٿي پوينت جو اسان توهان جي سمجهائڻ الء دين االهيء، نبي سائينء جي زندگي، سکيا ۽ خلفاء راشدين جي مح

يا توهان ناسمجهي ۽ غير ارادي طور جي! هجو جسلسلو ريسرچ ڪري پيش ڪيو آهي ۽ اهو پڙهي پاڻ سم۽ هاڻ ان ! فرقن ۾ گهڙي ويا آهيو ، غير توحيدي غير اسالمي 30باقي اتفاقن اهڙن گهرن ۾ پئدا ٿي مجبورن

!کان بچي هڪ اهلل جي توحيدي فرقي طرف موٽو ۽ مسلمين ٿيو آغاز ڪٿان ۽ ڪيئن ۽ ڇو ٿيو جو ، دين محمديءته شروعات کان سمجهون ته توحيد دين اسالماچو هاڻ

سالم جي دئور نبوت کان وٺيالصلوات و مڪه معظمه ۾ جناب اسماعيل عليهسالم جي دئور نبوت کان وٺي عمره بن يحي جي پيء لاالصلوات و۾ جناب اسماعيل عليه معظم يمڪ

هڪ اهلل جي صرف يعني ! هئا ( موحد) نماڻهو .بت پرستيء جو وجود ڪو نه هو جي دئور حوڪومت تائينپرست هئا ۽ دين ابراهيم عليه الصلوات وسالم ، دين اسماعيل عليه الصلوات اهلل ۽ ! عبادت ڪندڙ

، ( عليه الصلوات وسالم)اهلل جل شانه جو اهو گهر، جنهن کي ابراهيم و اسماعيل .وسالم کي مڃندا هئاخاص ڪري قبائل عرب مان بني !ماڻهن جي عقيدت جو مرڪز هو !ٻنهين پيء پٽن ملي تعمير ڪيو هو

۽ بيت . ۽ بني بڪر جي ماڻهن اڳيان ڪعبت اهلل کي احترام ۽ تقدس سان ڏسندا هئا جرهم، عمالق و خزاع .برقرار هوتوحيد پرستيء جو اهو حال سوين سالن تائين ۽ اهو! اهلل جو طواف ڪندا هئا

شام ۾ بت پرستيء جي شروعاتجيڪو !۾ اچڻ وارن ۾ هڪ شخص عمرو بن يحيا يمني به هو ييمن مان سيالب جي خطري ڪري مڪ

جڏنهن هي شخص پنهنجي والد جي وفات کان پوء حجاز جو بادشاه بڻيو ته ! عام المزليقا جي اوالد مان هون پنهنجي هٿن وچي هن ڏٺو ته ماڻههاتي پ ! هوهن هڪ دفعي ڪنهن ضرورت تحت شام جو سفر ڪيو

هن جي پڇڻ تي کيس چيو ويو ته هي بت مصيبت جي وقتن ۾ ڪم !سان بت ٺاهي پوء ان کي پوڄيو پئيميدون! بارش وسائين ٿا ! اچن ٿا

.پوريون ڪن ٿا به ۽ دلين جون ا

بيت اهلل ۾ نسب ڪيو ويوي ڻهبل نالي پهريون بت شام مان آن کي آڻي بيت اهلل شريف ۾ نسب ڪيو ( هبل)ن يحيا انهن کان هڪ بت ورتو جنهن جو نالو عمرو ب

هو ۽ ا

عرب جا ماڻهو پوريپوء ! ترغيب ڏني پوڄا ڪرڻ تي به مڪي وارن کيهن ان جي پاڻ به پوڄا ڪئي ۽ نهن به ! حج ڪرڻ ايندا هئا بيت اهلل ۾جيڪي

ن تي ناال پنهنجي پنهنجي قبيلن جي حساب سان بت ا

ٺاهي، ا

دود، )ڪنهن جو ! هو( سواع ۽ برهاط)مثلن ڪنهن قبيلي جي بت جو نالو !رهيا رکي منسوب ڪندا بت پرستيء ۾ بيت اهلل پوء اهلل جو گهر اهڙيء طرح. وغيره! ( بعق، ۽ يربس، غم دان، نسر)ڪنهن جو ! (بعوث

.استعمال ٿي ويو

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 6

ن وقت هئي حالتبڇڙي عربن جي ا

!هئا شراب پيئندا !هئا جوا کيڏنداهو ! اهل عرب تمام دنيا جي برائين ۽ غالظتن ۾ سڀني کان اڳيان هئا ڪشي تڪرار ۽ تلوارپاڻ ۾ تي هڳالهننڍي ننڍي ! نياڻين کي زنده دفن ڪندا هئاپنهنجن پئدا ٿيندڙ

بک مٽائڻ الء ! ي بادشاهن جي اڳيان جهڪنداپنهنجي آرام و عياشيء الء ايران !شروع ڪري ڏيندا هئا رڳ رڳ ۾ عربن جي جڏنهن ۽ بي حيائي ت پرستي ب مطلب ته! ڪئا تائين کائيندا هئا ۽! وڇون ! نانگ

صلي اهلل عليه وسلم جن کي ڪريم يدنيا جي آخري نبي حضرت محمد مصطف ته اهلل جلشانه ئيپئجي و.پئدا ڪيو

نوشيروان عادل جي عهد حڪومت ۾ پئدا ٿيا هئا نبي سائين صلعم جن

ر سڪندري تحري 2441متابق ع نوشيرواني ب 04ع يا 04ع االول ربي 21مورخين سندن جنم ڏهاڙو !هئا پاڻ صلي اهلل عليه وسلم نوشيروان عادل جي عهد حڪومت ۾ پئدا ٿيا! ڪيو آهي

عرب ملڪاقع آهي جيڪو پنهنجي وسعت ۽ ڪشادگيء جي اعتبار اعظم ايشيا جي جنوب مغرب ۾ هڪ جزيرو وبر

عرب ملڪ جنهن ۾ ماڻهن ! اهو ئي آهي عرب ملڪ. سان سڀني مليل جزيرن مان سڀني کان وڏو آهي جي آبادي آهي

جي پاڻيء سان محصور آهي ۽ هن جو ! ۽ درياء فرات ! خليج عمان ! بحر هند ! بحر احمر! هو ا

.آهيفقط هڪ حصو خشڪيء تي عرب ملڪ جي ورهاست

آهي پنجون ۽! چوٿون يمن ! ٽيو ن نجد! ٻيو حجاز ! هڪ تهامه ! عرب ملڪ پنجن حصن ۾ تقسيم آهي ! عروض

اهل عرب ڪهڙي نبيء جي اوالد مان آهنجي طوفان کان ليه الصلوات وسالمنوح ع حضرت چون ٿا ته ! آهن مان اهل عرب سام ابن نوح جي اوالد

جتي ان جا پٽ ۽ پوٽا هر طرف ۾ ڦهليا ۽ انهن هئي مڪي ۾ سڪونيت اختيار ڪئياچي قوم سام پوء ! دنيا جا مختلف ملڪ اباد ڪيائي

عربن جي ورهاست! اهل عرب ٽن طبقن ۾ ورهائجي ويا

ه ءهي ! (بانده)هڪ ! نه آهنپر هاڻ بلڪل دنيا جي نقشي تي موجود هئاته جيڪي ڪڏنهن ا قوم هئيا

! جدليس ! عمالقه طسم ! ثمود ! هي ماڻهو عاد ! پتو به نٿو ملي ۽ ڪو نشانهن وقت ايستائين جو انهن جو .قبيلن جا هئا ! ۽ جرهم

! جي اوالد مان هئا ۽ هي ماڻهو يمن ۾ پئدا ٿا ! هي قحطان ابن سام ! (ماريه)ٻيو طبقوهي عرب آهن ! (مستعربه)ٽيون طبقو

سالم جي اوالد مان الصلوات و يل عليهعجيڪي حضرت اسما !هي ا

هن شجري ! جيڪو حضرت اسماعيل عليه السالم جي اوالد مان هو ! هو( عدنان)هن قبيلي جو باني ! آهنجي اوالد مان ! ۽ قحطان ابن سام ! مان خبر پوي ٿي ته سڀئي عرب جناب اسماعيل بن ابراهيم عليه السالم

جي اوالد وسالم الصلوات ارو رسول محمد صلي اهلل عليه وسلم جناب اسماعيل عليه۽ اسان جو پي! آهن

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 7

جيڪو قبيله قريش ۽ ٻين عرب قبيلن ۾ تمام ! آهي ( هاشمي)قبيلي جو نالو ( صلعم)سندن ! مان آهن !افضل ۽ ممتاز هو

سل اسماعيل عليه الصالت وسالم ن

مغرب نهي ماڻهو !وڏي برڪت ۾ رکيوکي جي اوالد حضرت اسماعيل عليه السلم !اهلل سائين جلشانه تر)مال۽ ش ! يمن تائين ! ۾( ڏکڻ) جنوب ! تائين ۾ نانهال مصر (هاوله)

اهڙيء طرح ! شام تائين آهن! ۾ ( ا

! بحره احمر ! ۽ بحره هند ! ۽ عرب تي قابض ٿيو ! شام ! مصر ! حضرت ابراهيم عليه اسالم جو نسل بابل ! سندن قبضي ۾ آيونبه ساحلي پٽيون جهڙيون تجاري

اسماعيل عليه الصالت وسالم اوالد ڇهون ! مسمع پنجون! منشا چوٿون! اذبل ٽيون! قيدرٻيو ! نابت هڪ ! پٽ هئا 21حضرت اسماعيل جا

کان سواء ! اريخ نابتوت ! قيذٻارهون ۽! انيش يارهون ! لسطور ڏهون! ظيما نائون ! آذر اٺون! دما ستون ! ماشي حضرت اسماعيل عليه ! وڌي يبابت گهڻي روشني ناهاسماعيل عليه اليلوات وسالم باقي ڪنهن به اوالد

! مان ئي هليو( نابت)پهرئين اوالد سالم جو نسل الصلوات وريش بابت عالمه اسحاق

لکي ٿوتهقبيلي ق

اوالد پئدا ! ( عدنان) ۽ اودا کي! ( اودا)ناهون کي ۽! ( ناهون)۽ نامور کي ! ( نامور)۽ نبرح کي ! ( نبرح)نابت کي سان وڃي مليو( استعريون)۽ رعڪ ! مڪي ۾ رهيو ! معد ! ٿيا (رعڪ)۽ ! ( معد)پوء عدنان کي ٻه پٽ ! ٿيو

! مضر (2)! پوء نزار بن معد کي چار پٽ ٿيا ! اياد( 0) ! قنص (3) ! قضاعه (1)! نزار (2)پٽ هئا 0معد کي ! جي سعادت نصيب مڪه مڪرمهجنهن کي ! نضر مان قبيله قريش پئدا ٿيو ! انمار (0) ! ربيعه (3)! اياد (1)

! ٿي ! آباد ٿيا عراق ۾جيڪي وڃي ! اياد مان بني اياد ٿيا

بني !بني طرفه !بني جديله ! بني مره ! بني بڪر ! بني عنتره ! بني حديله ! بني تغلب ! ربيعه مان بني اسدقبيال عرب ! ۽ بني عبدالقيس ! بني الهازم ! بني سدوس ! بني العجل ! بني حشم ! بني النمر ! القارضان

! پنهنجو مسڪن ٺاهيو يمن کيجنهن انمار جو اوالد بني انما سڏيو ! منسوب ٿياريش

قبيالء ق

! ۽ قيس! مضر جا ٻه پٽ هئا الياس ! پٽ هئا مرڪه ۽ تانجه هالياس کي ٻ

! هزيلي !خذيمه اپوء مدرڪ کي ٻه پٽ ٿي ! اسد ! هون ! پٽ ٿي ڪنان 3۽ پوء هزيلي کي

! جنهن ۾ نصر وڏو هو اڪنان کي گهڻائي پٽ ٿيريش هويو ۽ ٿپئدا ! مالڪ کي فهر ! نصر کي مالڪ

. فهر جولقب ق

! منصوب آهي ساڻن قبيله قريشء طرح ياهڙ !، داناء، بهادر ۽ زيرڪ هوعتشجافهر ۽ ! ۽ مره مان ڪالب ! ۽ ڪعب مان مره ! لوعي مان ڪعب ! غالب مان لوئي ! پوء فهر مان غلب

.پئدا ٿيا! ڪالب مان قصي ۽ بتن جا ناال ڪعبت اهلل جا متولي

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 8

! جي ڌيء حبي ! ۽ هن جي شادي حاجب حليل بن حسيبه ! ڪعبت اهلل جا متولي ٿيا! قصي ابن ڪالب عبد قصي ۽ ٻن جا ناال عبدالعزي۽ عبد مناف. پٽ ٿيا ٻن جا ناال بتن جي نالن تي رکيا ويا 0جنهن ما سان ٿي

.۽ عبدالدارريشن جو پهريون سردار

ققبيله قريش ۾ قصي ابن ڪالب اهو پهريون شخص هو جنهن ! ابن ڪثير، البدايه و الناهيه ۾ لکيو آهي ته

!ء کان پوء مڪه ۾ باقاعده هڪ رياست جو مالڪ بڻايوسالن جي ذلت ۽ خواري 044عربن کي حدود حرم

صولن تي هو قصي ابن ڪالب ان لحاظ کان قصي ابن ڪالب قريش جو ! جو انتظام و انصرام جهموري ا

پاڻ جهموري روايتن تحت متفقه ! جنهن جي اطاعت ۽ فرمانبرداري اهل قريش تي الزم هئي ! پهريو سردار هوسردار بڻيا ۽ پنهنجي سهري حليل بن حسبيه جي وصيت متابق ۽ قومي اتفاق سان ڪعبت اهلل طور تي قومي

پاڻ ڪعبت اهلل جي وليت سنڀالي نهئيت عمدي طريقي سان رفاهي عمور ۽ ماڻهن ! جا متولي چونڊجي ويانالي سان عمارت پڻ جي ( دارالندوه)سندن ٻين تقريبن ۽ شادي هال وغيره الء ! يندڙ جهيڙا نبيرياٿجا پاڻ ۾

دور يجي قلت ک هجڳه ! ۽ هن جي چوڻ تي تمام قريشن جا قبيله مڪي شريف ۾ اچي رهڻ لڳا ! ٺهرائي۽ ان وقت جي حاجين الء رهڻ . ڪرڻ الء هن آس پاس جي وڻن کي ڪٽايو جيڪي حدود حرم ۾ ايندا هئا

.، کائڻ، پيئڻ جو پاڻ بندو بست ڪيو ۽ هرڪم پاڻ پڻ ڪندو هو ي ابن ڪالب جا ٽي پٽ عبد مناف، عبد قصي ۽ عبدالعزيقص

قصي ابن ڪالب جي وفات کان پوء هن جي ٽن پٽن عبد مناف، عبد قصي، عبدالعزي تجارت ڪئي ۽ خوب زور هئڻ جي ڪري ڪاروبار امور مالدار کي جيڪي پيء جي پوڙهي ۽ ڪپئسو ڪمايو پنهنجي ڀاء عبد

۽ پو فيصلو ٿيو ته . ٿيڻ گهرجي ته قوم جو سردار ڪنهنکي ڪجي سنڀاليندو هو کي چيو ته هاڻ فيصلو . عبد مناف جيڪو عبد الدار جي نسبت گهڻو ذهين ۽ داناء هو ان کي سردار ڪجي

عبد مناف جيستائين جيئرو هو قبيله قريش نهايت عزت و احترام سان رهيا ۽ سندس وفات ڪري سندس هاشم، پٽ هئا عبدالشمس 0عبد مناف جا ! لو پيش آيواوالد ۾ اقتدار، و منصب جي ورهاست جو مسئ

جناب . تقسيم هن ريت ٿي ته سقايت ۽ رفاه جا امور هاشم کي ڏجن ۽ قيادت عبدالشمس کي. نوفل، ۽ مطلب . هاشم جنهن جو اوالد هاشمي سڏيو ويو تمام گهڻا سهڻا، تدبر وارا، ۽ صالح ڪردار جا مالڪ هئا

ميه)محبت هئي پر عبدالشمس جو نوجوان پٽ چئني ڀائرن ۾ تمام گهڻي سان ( مهاش)پنهنجي چاچي ( ا

سالن الء ملڪ مان 24ايستائين جو عرب روايتن مطابق هاشم سان هڪ لڙائي لڙي کيس . حسد رکندو هو .جال وطن ٿيڻو پيو

يعني شوربو ( هشم)هو پر قبيله قريش کي هڪ دعوت ۾ لذيذ ( عمر)ورخين لکن ٿا ته هاشم جو اصلي نالو م .کارائڻ تي قوم کيس هاشم جو لقب ڏنو ۽ هو عمر مان هاشم بڻجي ويا

شام جي هڪ سفر تجارت ۾ جڏنهن پاڻ مدينه کان سفر شروع ڪيو پاڻ رستي ۾ سلمي ا، نالي هڪ

خوبصورت مدني سان شادي ڪئي جنهن مان کين هڪ پٽ ڄائو جنهن جي وارن ۾ ڄمڻ وقت سفيدي !رکيو ويو( شيبه )ندس نالو هئي جنهن جي ڪري س

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 9

پارتشيبه جي جي وفات ۽ ( عمر)هاشم

ڪجه عرصو مديني ۾ رهيا ۽ پوء تجارت جي سلسلي ۾ شام ( عمر)شيبه جي پئدائش کان پوء جناب هاشم وٽ پهتا ته بيمار ٿي پيا ۽ بيماري ايتري وڌي وئي جوپاڻ وفات هپر اڃاغزوه جي جڳه! ئون اطرف سفر رکي

المطلبجي هٿان پنهنجي ڀاء ( ابو اهم بن عبدالعزي)بيماريء وقت پاڻ پنهنجو سمورومال متاع ! ڪري ويا ه۽ سخت تاڪيد به ڪئي ته سندس لخت جگر شيبه جي پرورش ۽ تربيت توجه! ڏانهن ڏياري موڪليو

( يبهش)پر افسوس جو المطلب، پنهنجي ڀاء جي وصيت کي سالن تائين وساري ويٺو ۽ جناب ! سان ڪري .مفلسي ۽ ڪمپسري جي حالت ۾ پلجندو رهيو

گهر مائٽن کان شيبه جي طرفان چاچي

کي ڏسڻ ( شيبه)جي اڪيلي فرزند ( عمر)هڪ طويل مدت کان پوء جڏنهن المطلب کي پنهنجي ڀاء هاشم واپسيء تي ۽ کيس پاڻ سان !جو اشتياق ٿيو ته هو مديني ويو ۽ پنهنجي يتيم ڀائٽئيء پيار ڪري گلي لڳايو

شروع ۾ شيبه جي والده ۽ ٻين مائٽن مخالفت ڪئي پر بآلخر گهڻو زور ڀرڻ تي کيس ! وٺي وڃڻ تي زور ڀريوٺ تي سوار ٿي جڏنهن مڪي جي دروزي ! جي اجازت ڏني ڻپنهنجي چاچي سان وڃ

۽ هو پنهنجي چاچي سان ا

پاڻ اهو ٻڌي ترديد ڪيائون ته هي . وٽ پهتا ته مڪي جا ماڻهو سمجهڻ لڳا ته هو المطلب جو غالم آهي .آ هي(شيبه)مهنجو غالم نه پر ڀائٽيو

عبدالمطلب يعني المطلب جو غالمپکڙجي چڪي هئي، ان ڪري هو شيبه مان عبد المطلب يعني المطلب جو هجيئن ته غالميء جي ڳاله

يڪجي ! سائين هڪ پوٽو ڏنوعبدالمطلب آهي جنهن کي اهللئي هي اهو ! نالي سان مشهور ٿي ويا ! غالم پنهنجي چاچي جي ! (اهلل عليه وسلم حضرت محمد صلي) ا يعنيخاتم النبين ٿي ۽( لعمص)اسانجو رسول

پاڻ نهايت خليق ۽ مهربان ! ۽ شريف مڪه بڻيا! وفات کان پوء شيبه عرف عبدالمطلب جانشين مڪه ٿيا ٿي هر اعتبار کان ته غرض ال ! شرافت ! سخاوت ! سردار بڻيا ۽ تمام قريش مڪه جا ڪنڌ سندن شجاعت

ا

.کڙا ٿي پيا

۽ نذر عبدالمطلب جو اوالدته ائونپاڻ نذر مڃيجڏنهن کين اوالد ڪونه هو ته چون ٿا ته ! پٽ هئا24کي ( شيبه) جناب عبدالمطلب

24 نکي پوء ! پٽ ڏيندو ته پاڻ هڪ پٽ کي اهلل جي نالي تي ڪعبت اهلل ۾ ذبح ڪندا 24جي اهلل کيس پٽن جي نالن سان 24جي ويجهو اچي پنهنجي ( هبل)پٽ ٿيا ته نذر پوري ڪرڻ الء ڪعبت اهلل ۾ رکيل بت

جو نالو نڪري ( عبداهلل)جنهن ۾ سندن ننڍي ۾ ننڍي پٽ ! ته ڪنهن کي ذبح ڪن قرعه اندازي ڪئي !ني پٽن کان گهڻو پيارو هوڀآيو جيڪو کين س

وري ڪرڻ تي پريشانياهل قريش جي نذر پته جي پٽن قرباني ائون وٽ اچي احتجاج ڪي( شيبه) جڏهن اهل قريش کي اها خبر پئي ته پاڻ عبدالمطلب

رسم کي ملتوي جهالت واري ان کين آفت اچي ويندي ۽پوء ڪرڻ جي رسم اهل قريش ۾ پئجي وئي ته ٺ هحضرت عبداهلل جي جڳه ۽ !ائون ڪرڻ جو چي

پاڻ بآلخر تجويز تي . ائونرڻ تي زور ڏنکي قربان ڪ نتي ا

ٺ قربان ڪيا 244عمل ڪري !ا

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 10

حضرت عبداهلل جي وفات

پاڻ وهب عبد مناف وٽ ويا ۽ ان جي ڌيء حضرت آمنه جيڪي قريش هن واقعي کان پوء مورخين لکن ٿا تهبره جي سندن نڪاح ا. عورتن ۾ سڀني کان افضل ۽ ممتاز هيون سان حضرت عبداهلل جو نڪاح ڪرايو

حضرت عبداهلل ان وقت تجارت غرض سان پوء جڏنهنوقت رڙهندو ويو ۽ ! هوفوج ڪشي سال ۾ ٿيو ۽ !رستي ۾ بيمار ٿي پيا ۽ مديني ۾ ئي ناناڻن وٽ ترسي پيا ته مڪه کان شام طرف سفر تي روانا ٿي چڪا ها

تي ئي سند وفات ٿي .ا

جي ڪاهه( اابراه) الء عيسائي سردار (مٽائڻ) ڪعبت اهلل کي ميسارڻ

و هڪ عيسائي سردار هو ۽ ڪعبت اهلل جي مقبوليت هن جي دل ۾ ڪنڊو بڻجڻ ه ! الء لکن ٿا ته اابراهتي . لڳي، تنهنڪري هو ڪعبت اهلل کي ميسارڻ الء حبشه مان هڪ وڏو لشڪر وٺي ڪاهڻ آيو هو

هن ا

ٺ به هئاجي ماڻهن کي خبر ڪرڻ الء سندن جانور پڪڙڻ شروع ڪيا جنهن ۾ جنا. ب عبدالمطلب جا ا

ٺن جي واپئڏنهن جناب عبدالمطلب کي خبر پ جکائن اابراه. ونئيايء جي تقاضا ڪسي ته پاڻ هن وٽ ويا ۽ ا

ٺن جو فقر ٿي پيو آهي! اي عبدالمطلب پڇيو ته جنهنکي آئون ! توکي ڪعبت اهلل کان وڌيڪ پنهنجي ا

ٺ مهنجا آهن ۽ آئون هنن جو مالڪ پاڻ بيپرواه ٿي وراڻيس ! ڊاهڻ آيو آهيانجي تقاضا ءيسان الء واپ! ته ا

ن جي حفاظت ڪندوهوئي ا

.پيو ڪريان، باقي ڪعبت اهلل جو مالڪ ٻيو ڪو آهي ۽ ا

جي هاٿين جو ڪعبت اهلل تي حملو اابراه

عبدالمطلب مدافعت بلڪل نه ڪئي پر جناب ءابن هشام و ابن اسحاق لکن ٿا ته قريشن بيت اهلل جي الٻئي صبح تي ابراها جي فوج هاٿين سان ڪعبت اهلل تي حملو ڪري . سان گڏ جبلن ۾ پناه وٺي لڪي ويا

ڏنو ۽ اهلل ڪعبت اهلل جي حفاظت پنهنجي ذمي ڪئي ۽ ابابيل پکي موڪيا جنهن جي چهنبن ۾ پٿرون .ظت ڪئيهيون ۽ هنن ابرها جي لشڪر ڱي لمحن ۾ نيست و نابود ڪري ڪعبت اهلل جي حفا

۽ محمد عربيء صلي اهلل عليه وسلم جن جي پئدائش ابراها جي ناڪاميجي نيست و نابود ٿيڻ تي اهل قريش هڪ وڏي جشن جو احتمام اعبدلمطلب جي پيشن گوئي ۽ ابراه

ان جشن دوران ڪعبت اهلل ۾ ئي کين ٻڌايو ويو ته بيبي !ٿيڻ لڳي مطلب جي واکاڻعبدالڪيو ۽ جناب پٽ ڄائو آهي ۽ اهو ٻڌي پاڻ محفل ڇڏي ڊوڙندا ڊوڙندا گهر پهتا ، پوٽي کي پيار، مسرت سان کڻي آمنه کي

جنهنجي )يا ( ساراهيڻ جوڳو)رکيو جنهن جي معني آ هي ( محمد صلي اهلل عليه وسلم)يو ۽ سندن نالو مچ (تعريف ٿئي

وقت ۾ جهالت جو دئور دئورو پئدائش

ڪانه هئي جتي حق جي حاڪميت هجي وقت دنيا ۾ ڪا اهڙي جڳه(ه وسلمصلي اهلل علي)دم والدت مح ي پوڄڻ ۾ لڳا پيا هئا جنهنکي کوساري اهڙن شين بلڪل کي لشانهوءماڻهون پنهنجي پالڻهار اهلل ج ! هجي

يهودي ! يا جيڪي هنن پاڻ پنهنجي هٿن سان ٺاهي هئي ! سندن ئي خدمت الء پئدا ڪيو هو و اهلل جلشانههي به! ۽ عيسائي جيڪي اهل ڪتاب هئڻ جا داعي هئا

پنهنجي ،مطلب الء توريت ، زبور ۽ انجيل ۾ ا

ئي ۽ ه رڳ رڳ ۾ جهاليت سمائجي چڪي نغرض ته سندال ! ي چڪا هئاڻپنهنجي فائدي الء تبديليون آ .عرب ان جهالت ۾ سڀني کان اڳيان هئاوقت جا

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 11

۽ پرورشي عهد وعادل جنوشيروان ۽ پئدائش ( صلعم)سندن ء قدرت االهيء تمام دنيا الء عرب قوم مان ئي آخري رسول محمد صلي اهلل عليه وسلم کي نوشيروان وپ

ان وقت اهل عرب ڪعبه شريف ۾ رکيل بتن جي پوڄا ڪندا . عادل جي عهد حڪومت ۾ پئدا ڪيو 0ت ڪري چڪا هئا، جڏنهن پاڻ صلعم والدت کان پهرئين ئي وفا نسندن والد جناب عبداهلل سند. هئا

ذاري نه ! سالن جا ٿيا ته سندن والده ماجده به وفات ڪري ويون۽ اها مختصر مدت به پاڻ والده ماجده سان گ

ڇو جو عرب روايت مطابق کين مڪي کان ٻاهر پنهنجي دائي بي بي حليمه رضيه سان گڏ رهڻو ! سگهيا هئا .ء پاڻ سان گڏ کڻي وئي هئيپيو هو، جيڪا کين کير پيارڻ ال

ٺن سالن جا ٿيا جڏنهن۽ ڏاڏي عبدالمطلب جي وفات جو وقت پهتو پاڻ ا

جڏنهن ! ته سندن ڏاڏي جناب عبدالمطلب جي الڏاڻي جو وقت ويجهو اچي پهتو! سالن جا ٿيا 4جڏنهن پاڻ جناب ابو طالب، ( 1)عباس، جناب( 2)وفات جو وقت ويجهو آيو ته جناب عبدالمطلب پهنجي نون ئي پٽن

ضرارکي گهرائي پڇيو ته ( 9)مقدم ۽ ( 4)مجل، ( 7)حارث، ( 0)زبير، ( 5)ابولهب، ( 0)جناب امير حمزه، ( 3)! جن جو سندن وفات کانپوء ماء پيء وانگر خيال رکي لعمتوهان مان ڪير آهي جيڪو محمد ص

جي پيشڪش رضيه حضرت عباس

پر جناب عبدالمطلب ! مان پهرين جناب عباس رضيه اڳتي وڌي پاڻ پيش ڪيو ان تي سندن سڀني چاچن .ڇو جو جناب عباس پاڻ به ڪثير االوالد هئا! اهو چئي انڪار ڪيو ته نه

جي پيشڪش امير حمزه رضيه حضرت

انهن کي به انڪار ڪري چيو ويو ته تون ! پوء جناب امير حمزه اڳتي اچي پاڻ تي ڪفالت جو زمون کنيو !نڃان پاڻ ئي ڪمسن آهيا

جي پيشڪش ابولهب

پاڻ انهن کي منع ڪندي وراڻيو ته نه تون سخت دل انسان آهين تون مهنجي يتيم ! وڌيا نپوء ابولهب اڳيا !ي ڏهٽي سان شفقت جو سلوڪ نه رکي سگهند

پيشڪشحضرت ابو طالب رضيه

جي والد محترم جناب ابو طالب يه جني رضجناب عل! ڊڄندي ڊڄندي ! وراڻيون ٻڌندي نه جون پوء اهي ۽ ٻين ڀائرن جي مقابلي ۾ تمام غريب انايترو اثاثو نٿو رک آئونحاالنڪه ! اڳيان وڌيا ۽ فرمايائون ته رضيه

! پر پوء به محمد صلي اهلل عليه وسلم جي دلداري ۽ ناز برداريء ڪرڻ جي همت رکي سگهان ٿو !ان آهي .صلعم طرف ڏٺو جناب عبدالمطلب محمد

ابن ڪثير ۾ روايت

چاچيجهٽ ڏئي وڃي پنهنجي ي اهلل عليه وسلم جناهو ٻڌي جناب محمد صل !ابن ڪثير ۾ لکيل آهي ته سالن جي 41کنيو ۽ هپوڙهي ڏاڏي اهو ڏسي اطمينان جو ساه ! ۾ وڃي ويٺا ڇ جناب ابي طالب جي ڪ

! جهان فانيء کان موڪالئي وياهن ( سالن جي عمر ۾ 214ڪنهن جي نزديڪ )عمر ۾

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 12

ڪفالت جو حقجناب ابو طالب ولديت ۽ ڪفاليت و حق ادا ڪيو، محبت جو عالم اهو هو ته محمد صلي اهلل عليه وسلم کي جناب ابو طالب پاڻ سان گڏ پنهنجي پاسي ۾ سمهاريندا هئا، پاڻ جڏنهن به ٻاهر ويندا هئا محمد صلعم

هر ۾ جڏنهن ماني ٺهندي هئي ۽ دسترخوان لڳندو هو ۽ سندن اوالد جلدي کائڻ تي جن ساڻن گڏ هوندا هئا، گپهرين مهنجي پٽ محمد صلي اهلل ! اصرار ڪندو هو ته پاڻ سڀني کي صبر جو چئي فرمائندا هئا ته ترسو

.عليه وسلم کي اچڻ ڏيو، ۽ گهر جي ماني پوء کائبي هئي ۽ عادتون نبي سائين صلعم جو ٻالڪپڻ کان اخالق

ن جي جو دنياوي محرومي هوندي هئيجن ننڍي عمر ۾ لعممحمد ص ! مورخين اسالم لکن ٿا ته باوجود ا

ڪنهن کي به ڪڏنهن ! پاڻ ڪڏنهن به ڪوڙ نه ڳالهايائون ! ئي اخالق ۽ عادتن جو بهتر نمونو هوندا هئاتي رکيل ! گار گند نه ڏنائون

ڪڏنهن به بتن ! بتن جي پوڄا نه ڪئي ۽ پاڻ ڪعبت اهلل وڃي ڪڏنهن به ا

کان ئي سندن عزت ڪئي ياهوئي سبب هو جو ننڍي هوند ! بح ٿيل گوشت نه چکيائونذجي نالن تي ۽ اردگرد جو ماحول . پاڻ سڀني اصالحي ڪمن ۾ حصو وٺڻ باوجود تنهائي پسند هوندا هئا ! ويندي هئي

هڪ متين ۽ سنجيده انسان هئا ۽ سندن دامن تي صلعم ڻ ڪنوار پن ۾ پا! ڏسي سوچن ۾ پئجي ويندا هئا ! ڪو به اهڙو ٽڪو نه هو جيڪو عرب رسم و رواج ۽ گرم ملڪ جي ڪري پاڻ بچائڻ مشڪل هو

ڏٺيون نبوت جون نشانيونعيسائي راهب بحيره پاڻ ۾ته جڏنهن پاڻ صلعم تيرهن سالن جا ٿيا

پنهنجي چاچي ابو طالب سان شام جو سفر ! ٿيا سالن جا 23جڏنهن پاڻ صلعم ! مورخين لکن ٿا ته جڏنهن سندن قافلو بصري پهتو ته هڪ عيسائي راهب ! سندن ٻاهر جو هي پهريون سفر هو! ڪيائون

ذات مبرڪ ۾ نبوت جون نشانيون ڏسي جناب ابو طالب کي مشورو ڏنو ته کين هڪدم نسند( بحيره)تنهڪري ( نعوذ بل اهلل) نه ڪري ڇڏين يهودي کين قتلڇو جو شق آهي ته ! واپس وٺي مڪي هليا وڃن

.سفر شام مختصر ڪري کين واپس مڪي آندو ويو

ته تحريڪ ۾ حصو ورتائون هن پاڻ سڳورا صلي اهلل عليه وسلم پنڌرهن سالن جا ٿياجڏ

۾ شرڪت( معاهده قريش)سالن جا ٿيا ته پاڻ پنهنجي چاچي زبير جي تحريڪ 25جڏنهن پاڻ صلعم جنهن جو مقصد هو مظلومن جي حمايت! هن تحريڪ ۾ سڀني کان نمايان حصو ورتوصلعم پاڻ ۽ ڪئي

ن ڪري پيو هو جو هن هن تحريڪ چون ٿا ته ( !حلف الفضول)ڪرڻ ۽ تحريڪ جو نالو هو جو اهو نالو ا

! جا ٽي رڪن فضل نالي سان هئاتحريڪ

جڏنهن پاڻ سڳورا صلعم پنجويهن سالن جا ٿيا جناب خديجهبيبي ! شاهوڪار پاڪ خاتون هڪ عرب جي ! سالن جا ٿيا ته 15پاڻ صلعم جڏنهن شام ڏانهن واپار جي واپار سانگي( رضيه)سندن جڏنهن پاڻ ٻيو ڀيرو! جن طرفان واپار ڪرڻ لڳا ! رضيه القبريهن سفر تجارت (مصلع)کين ! پڻ هو( ميسره)گڏ بيبي خديجه ر ضيه جو غالم (صلعم)ساڻن ته ويا الءغرض

غالم ميسره جي واتان جڏنهن بيبي خديجه سندن تجارتي طريقه ڪار ۽ جڏنهن ۽ ! ۾ تمام گهڻو فائدو پهتو! ڪاميابيء جي واکاڻ ٻڌي ته پاڻ رضيه خوش ٿي ويون

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 13

شاديء جي پيشڪش !يٻڌ ! يڪيون ٻڌيٻيو دفعو ايتريون نبيبي خديجه القبري سندن واپار سان ويندڙ نبي سڳوري صلعم جون

! نڪاح ڪرڻ جي دعوت ڏئي ڇڏي(صلعم)کين پوء پاڻ رضيه اڳيان وڌڻون پيو ۽ ۾ سندن محبتبه کين سڳوري رضيه سالن جا ۽ بيبي 15فورن قبول ڪري ورتو حاالنڪه ان وقت پاڻ (لعمص)جنهن کي پاڻ

.نه ڪيائونزنده رهي پاڻ ٻي شادي جيستائين بيبي خديجه. سالن جي هئي 04 بيبي خديجه رضيه جي بطن مان پاڻ صلعم کي اوالد

! پٽ ته پهرين ئي وفات ڪري ويا ٻئي! نياڻيون پئدا ٿيون 0بيبي خديجه رضيه جي بطن مان کين ٻه پٽ ۽ جناب ڪلثوم رضي اهلل تعالي عنهما ( 0)جناب رقيه، ( 3)جناب زينب، ( 1)جناب فاطمه ( 2)البته نياڻن ۾

جناب عثمان رضيه جي پاڻ صلعم جي وفات کان پوء ٻئي هڪ ! ۽ جناب ڪلثوم ! جناب رقيه! بچيونابو ! نڪاح بيبي زينب جو ! جولقب پيو( ذوالنورين )تي هن ڪري عثمان رضيهجن !ڏنيون نڪاح ۾

و پر هي نياڻي رسول محمد صلي اهلل عليه وسلم جي هڪ دشمن جي هڪ نيزي ج ! العاص سان وڌو ويو! نشان بڻجي شهيد ٿي ويون

جو پيار (صلعم) سان پاڻ سڳورن( رضيه)بيبي سڳوريء

کين پاڻ صلعم ۽ سندن وفات کان پوء به! تمام پيار هوندو هو ( صلعم)سان کين رضيه جن جناب خديجه ر ۽ مفلس هئا جڏنهن پاڻ صلعم ناڻي اعتبار سان ناد ! پاڻ صلعم اڪثر چوندا هئا ته ! گهڻو ياد ڪندا هئا

جڏنهن ماڻهو کين مفتري ۽ ڪاذب چوڻ لڳا ته جناب خديجه ! ۽ جڏنهن سندن مٿان نبوت لٿي ۽ ان ڪري۽ جڏنهن سمورو ملڪ ۽ ماڻهو سندن ! سند مٿان لٿل نبوت جي تصديق ڪئي ! سندن مدد ڪئي

.همدردي ملي ۽! خالف ٿي بيٺا ته کين جناب خديجه رضيه جي رفاقت ( صلعم) جون پهريون ٻه شاديون( رضيه)ي سڳوريء بيب

شادي کان پهرين ٻه دفعا ( صلعم)عمر کان وڏي هئي ۽ پاڻ رضيه ساڻن (صلعم)ن سندرضيه جناب خديجه .جيڪا مبارڪ بڻي هئائون شادي ڪئي( رضيه)پاڻ ساڻن !ه ڄاڻي بههسڀ ڪج! بيواه ٿي چڪيون هيون

داسي( صلعم)دن ي وفات کان پوء سنبيبي سڳوريء ج

سان نڪاح جي پيشڪش رضيه ۽ بيبي عائشه ا

جي وفات ڪري ۽ پيار جي ياد ۾ پاڻ گهڻو مغموم رهڻ لڳا ته ضيهجڏنهن جناب خديجه رصلعم پاڻ اها ڪيفيت ڏسي يار غار حضرت ابوبڪر رضيه پاڻ پنهنجي نياڻي بيبي عائشه رضيه ( صلعم)سندن

.يون نڪاح ۾ وٺڻ تي زور ڀريوجيڪي کائن عمر ۾ به گهٽ ۽ ڪمسن ه

شاديونٻيون پاڻ صلعم جن جون

باقي تمام ! هيون نننڍيوسڀ کان جن رضيه شاديون ڪيون جن ۾ صرف بيبي عائشه 22 پاڻ صلعم هيساڻن پاڻ نڪاح جي درخواست ڪئي جن ازواج مطهرات

هيون، پاڻ اهي شاديون ! ۽ بيواه !اڌيڙ عمر ا

۽ ! ڇو جو بيواهن سان شادي ڪرڻ جو عربن ۾ رواج ڪونه هو ! ء الء ڪيون هيونعالم اسالم جي ڀالئي!جڏنهن هنن جي مڙسن جي وفات ٿيندي هئي ته سندن مٿان مصيبتن جو پهاڙ تٽي پوندو هو

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 14

هو آيو پوء جو حڪمڪرڻ مسلمانن الء چئن شادين کين وڌيڪ شادين ڪرڻ کان جلشانهو سائينپوء اهلل ! زالن رکڻ جو حڪم پوء آيو هو 0مسلمانن کي

اهلل فرمايو !شاديون ڪرڻ جو حڪم ڏنو 0اف ۽ حق سان فقط صمنع فرمايو ۽ مسلمانن الء بيڪ وقت ان ال يحل لڪ النساء من بعد وآلن ان تبدل بهن من ازواج ولو اعجبڪ عنهن اال ملڪت يمينڪ و ڪان ”

“اهلل علي ڪل شي رقيبا

انهن !۽ نه اهو ته ! زالون ڪرڻ حالل ڪونهين نکان پوء توهان تي ٻيو( زالن کان پوء 22) اي رسول هن)يعني هي جيڪي توهان جون آهن ۽ ! کي بدالئي شاديون ڪريو جي توهان کي انهن جو حسن سٺو لڳي

ليڪن ا

.اهلل هرشي جو محافظ آهي

جڏنهن پاڻ سڳورا صلعم پنجٽيهن سالن جا ٿيا سان جا ٿيا ته ڪعبت اهلل جي ٻيهر تعمير نو الء 35حمد صلي اهلل عليه وسلم جڏنهن نبي آخرت زمان م

جي هيء خواهش پئدا !ه ۽ گروه! ۽ هر فريق ! کي نصب ڪرڻ تي جهڳڙو پئدا ٿيو (حجر اسود)اهل قريش ۾ ۽ ! ٿئي ۽ انکان پهرين جو اهو جهيڙو طويل ! ٿي ته حجر اسود کي نصب ڪرڻ جو فقط ان کي موقعو ملي

لعم جن جورسول اهلل ص پاڻ! ي اڳيان تلوارون ڪڍي خون خراب ڪناهل قريش هڪ ٻئي جذر ا

تان گ

ڏٺو ته يڪ زبان ٿي چوڻ لڳا( صلعم)ماڻهن جو کين ! ٿيو ”رضينا هذا محمد هذا االمين”

(ايوناسان سڀئي راضي آهيون ته کائن صلعم پنهنجو فيصلوڪر !جن اچي ويا آهن صلعمهلو محمد )

جن جو فيصلو( صلعم)حجر اسود نسب ڪرڻ تي جهيڙو ۽ نبي سڳورن ان تي سڀ راضي ٿي ! جيڪو فيصلو ڪيو صلعم ۽ پاڻ ! چناچه سڀئي محمد صلعم وٽ ميڙ ڪري آيا

رڪ زمين تي رکي پاڻ صلعم حجر اسود کي کڻي اڇا ڪيائون جو پنهنجي چادر مبجن پاڻ صلعم ! ويا۽ ان کي ! هاڻ سڀ گڏجي اها چادر مٿي کڻن ! ۽ سڀني اهل قريشن سردارن کي چيو ته ! پنهنجي چادر تي رکيو

۽ پوء پاڻ صلعم جن پنهجن هٿن مبارڪن سان حجر اسود کي کڻي ديوار ۾ ! تعمير ڪعبه وٽ پهچائين پايو

.ک

نبوت جي ويجهڙن ڏينهن ۾

ميل پري اڪثر و بيشتر غار حرا 3کان پاڻ صلعم مڪي !جڏنهن سندن نبوت جا ڏينهڙا ويجها ايندا ويا ته !سالن جي عمر ۾ پيغام وحي مليو 04جتي کين ! ۾ مصروف عبادت ٿي ويندا هئا

علم االنسان . اقراء و ربڪ االڪرم الذي علم بالقلم. خلق االنسان من علق. اقراء باسم ربڪ الذي خلق” “مالم يعلم

انسان ! جنهن گوشت جي لوٿڙي مان ! جه پئدا ڪيو آهي، جنهن سڀ ڪ !هپنهنجي رب جي نالي سان پڙه) هي ڳالهيون ۽! جنهن قلم جي وسيلي علم سيکاريو! ته تنهنجو رب بزرگ آهي ! هپڙه ! پئدا ڪيو

انسان کي ا

(.سيکاريون جن کي هو ڄاڻندو به نه هو

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 15

۽ پهريون خطبو چاليهن سالن جي عمر ۾ نبوت جي سرفرازي۽ ! موڙڻ جي ڪوشش ڪئي توحيد طرفکين فردن فردن ! اڻ صلعم ماڻهن ۾ آيا بنوت کان سرفراز ٿي پ

!ته انتباهه ڪيوانهن کي هي ڪوڙا آهن ! جي پوڄا ڪن ٿا( هبل، عزي، الت، ۽ منات)و جن بتن ه

۾ هجي بارگاهلي انهن جو اهلل تع! ا

بي حس و حرڪت ! جا آهنهي بت مٽيء ! ۽ نه ئي انهن جي ڪا سفارش هلندي ! ڪو عمل دخل ناهي ! باطل آهن ! جن تي توهان شخصيتن جا ناال گهڙي رکيا آهن! بي جان جسم پٿرن جا ته جي!

هو ! جنهن جو ڪو شريڪ ناهي !طرف موٽون ۽ ان جي بارگاه ۾ صرف جهڪون و اچو ان اهلل جلشانه ۽ هميشه ئي ! د هميشه الء آهي هو خو ! زمين و آسمان جو واحد خدا ! ۽ هن تمام ڪائنات! اڪيلو آهي

.رهندو

ٽن سالن تائين خفيه تبليغ !جيڪا مسلسل ٽن سالن تائين جاري رهيو !چيو وڃي ٿو( خفيه تبليغ)تاريخ اسالم ۾ هن پهرئين خطبي کي

سندن نبوت جي پهرئين تصديقپڻ جو ۽ غار حرا جو سندن ٻال، وڏڙن ۾ !خديجه رضيهسڳوري کان پهرين عورتن ۾ بيبي ڀان زماني ۾ س

جن ( رضي اهلل تعالي عنهما)حضرت علي سندن سئوٽ ن ۾ ڙٻار ۽ !رضيه حضرت ابوبڪر صديق دوست !هئي تصديق نبوت ڪئي

تصديق ٻيسندن نبوت جي حضرت عثمان غني، ابوذر غفاري، !نبوت جي تصديق ڪرڻ وارا هئا ( صلعم)سندن ان کان پوء سگهوئيطلحه، عبدالرحمان بن عوف، ابو عبيده، ابو سلمه، االرقم بن ابي ابي الرقم، عثمان بن سعد بن ابي وقاص،

تصنون، عبيده بن الحارث، سعيد بن زيد، فاطمه بنت خطاب، اسما بنت ابي بڪر، قدامه بن مضوف، عبداهلل عياش ابن ابي بن مضون، ابن الرث عمير بن ابي وقاص، عنداهلل بن مسعود، مسعود بن قاري، سليط بن عمرو،

ربيعه، اسماء بنت سلمه، خنس بن خذافه، عامر بن ربيعه، عبداهلل بن جحجش، ابو احمد حجش، جعفر ابن ابي ڀالب، اسما بنت عميس، خالد بن البڪر، عامر ابن البڪر، عمار بن ياسر، جهيت ابن سنان، حاطب ابن

يم بن عبداهلل، المطلب ابن ازهر بن عبد منف، الحارث، ازهر بن عبدمناف، ابو حذيفه، واقد بن عبداهلل، نعنڪيه، بنت يسار، رملقه، بنت ابي عوف السائب ابن مضون، عامر بن فبيره، خالد بن سعيد اضوان اهلل تعالي

.عليهم اجمعين هئا آغاز نبوت جا پهريان چار سال

م ڪيو ۽ ان جو حڪم حق کي عاتوحيد ۽ محمد صلي اهلل عليه وسلم دعوت ن ۾سال 0آغاز نبوت جي ! يندو ويو کين وحيء معرفت اهلل جلشانه ڏ

يا ايها الناس اني رسول اهلل اليڪ جميعان الذي له ملڪ السماوات و االرض ال اله اال هو يحيي و يميت ” “ .فآمنو باهلل و رسوله النبي االمي الذي يومن باهلل و ڪلماته و اتبوه لعلڪم تهتذرون

جنهن جي حڪومت آسمانن ۽ زمين ۾ آهي ! ته بيشڪ مان توهان سڀني الء اهلل جو رسول آهيان چئي ڏيوان جي رسول ! پوء بس ايمان آڻيو اهلل تي ! ۽ موت ڏي ٿو! هو زنده ڪري ٿو ! ناهي ڪو خدا مگر اهلل تعالي !

!ته جيئن توهان هدايت وارا ٿي وڃو ! ۽ انهن جي ڪلمن تي! جيڪو ايمان آڻي ٿو اهلل تي ! مي تيا

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 16

توحيد پرستيء جي دعوت حق رسول پهريون پيغامل ءتوحيد پرستيء جي هي

! انسانن کي انسانن جي غالميء مان آزاد ڪرائڻ جو پهريون پيغام هو !ي دعوت کدنيا ! نسندن رسالت جي اعالن حق تائي! عليه السالم جي غائب ٿيڻ کان وٺي ! جنهن کي جناب عيسي

!هو پهريون دفعو ٻڌو

پيغامابن ڏاڏن جي ريتن، رسمن ۽ شخصيت پرستي انڌي تقليد ۽ غالميء کان آزادي ڏيارڻ جو دنيائي جهالت جي هر ديوار ڏڪڻ لڳي ! هئا جو معبودان باطل ٿرٿرائڻ لڳا ! هيء اهائي صورت هادي هئي

پنهنجي تمام هولناڪين ! شخصيت پرستيء جي انڌي تقليد ! ن جو جنونن ۽ رسم ابن ڏاڏن جون ريت !هئي جي قيادت ۾ توحيد پرستيء جي مخالفت بڻجي ! اميه ابن عبدالشمس ! ۽ تباهين سا گڏ ابو سفيان ابن حرب

۽ ! نبوت جي پيرن ۾ ڪاب لرزش نه آئي ! مگر باوجود انهن تمام مخالفن جي ! سامهون نروار ٿي بهي رهيا.اهلل عليه وسلم تبليغ و هدايت جي ميدان ۾ برابر قدمن سان قدم وڌائيندا رهيا محمد صلي

اسالمدين توحيد دعوت

هڪ ! اسالم ڏيڻ جي غرض سان دين توحيد اهلل جي حڪم سان دعوت ! آغاز نبوت جي چوٿين سالسڀئي قبيال جمع جڏنهن ! تي بهي هر قبيلي جو نالو پڪاري کين سڏڻ لڳا صفا هڪوهڏينهن پاڻ صلعم ٿي ويا ته فرمايائون

! هن جبل جي پٺيان دشمن جي هڪ فوج بيٺي آهي ! جيڪڏنهن مان توهانکي چوان ته ! اي ماڻهئو” “!ته ڇا مهنجو يقين ڪندئو ! موقع ڏسي توهان مٿان حملو ڪري ڏي ! جيڪا چاهي ٿي ته

ڪونهين ي ي ڪڏنهن به ڪوڙ ڳالهائيندڇو جو اسان توهان صلعم ک! يقينن ”سڀني هڪ زبان ٿي چيو

!رسول اهلل صلي اهلل عليه وسلم پوء فرمايو ته “۾ ڪجه به نٿو ڏسجي لعمسچ کان سواء توهان ص ! ٻڌوجي طاقتن اهلليا ! پيا سمجهو اهللجن کي توهان ! هي مٽيء جا بي حس و حرڪت ۽ بيجان مجسما !ته ٻڌو”

!هي توهانجي ڪنهن به ڪم نٿا اچي سگهن ! ڪل باطل آهنبل ! جو مظهر خيال پيا ڪريوتوهان انهن جي سامهون سر ته ! توهان جي الء ٺاهي سگهي هنه پنهنجو ڪجه ااهڙي شيء جيڪ !اي ماڻهئو

!مڃي ورتواهلل ۽ ان کي ڪيئن ! جهڪائي بيهڻ ڪيئن گوارا ڪري ورتون هڪ ! ز پوڄڻ جي قابل ناهنهرگ( بت )۽ نائله و هبل ! هي الت عزي !اي ماڻهئو

توهانکي عبادت صرف ا

! ۽ هن سموري ڪائنات کي خلقيو آهي! توهانکي ! جنهن اسانکي! جي ڪرڻ گهرجي وءذات اهلل جلشانه ن شديد عذاب کان ڊيڄارڻ چاهيان ٿو !اي ماڻهئو

۽ ! جيڪا توهانجي خدا کان غفلت !مان توهان کي ا

مراهيء جي ڪري توهان کي ! سخت گرفت ۾ وجهنديگ

گڏ ڪيو ءه اله، ڇا تو اسان کي ان ڳال(نعوذ باهلل) خدا توکي برباد ڪري (لعمص)محمد ” ان تي ابولهب وراڻيو ائين چوڻ سان هي آيت نازل ٿي( صلعم)دن نمفسرين لکن ٿا ته س! آهي

” عنه مال و ما ڪسب! تبت يدا ابي لهب وتب وما اغني” ن جي ڪمائيابولهب ئي برباد ٿ)

ن جو مال ڪم ايندو نه ا

ن کي نه ا

(يندو ۽ ا

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 17

نبوت کان پوء مڪي زندگيء جا مشڪل تيرهن ساللٿل ۾ عمر چاليهن سالن جي سال سخت مشڪالتن ۽ مصيبتن 23جناب رسالت مآب صلي اهلل عليه وسلم جن جي مڪي زندگيء جا

ذرياجي لشانهوءجي توحيد جو سبق ڏيڻ ۽ فقط ان جهڪ اهلل وحده ال شريڪ ( صلعم)قوم کين ! ۾ گ

پاڻ صلعم ! طرح طرح جون تڪليفون ۽ دردناڪ اذيتون پهچايون ! بندگيء طرف سڏڻ جي پاداشت ۾پاڻ صلعم کي نماز جي ادائگيء کان روڪڻ جي ! جي توهين ۽ تحقير ڪرڻ ۾ جيئن وڻين تيئن ڪيائون

ڪون اڇالئي، گهر جو ڪچرو ، ايستائن جو ملعونن ۽ بدبونئييا ڪوشش ڪختن پاڻ صلعم مٿان ٿ

ئي عمامه جي ڦاهي ( صلعم)پاڻ صلعم جن جي ڪنڌ ۾ سندن ! ملعونن ! مٿان گندگي ڦٽي ڪيائون ۽مطلب ته پاڻ صلي اهلل عليه وسلم ۽ ٻين ايمان آڻيندڙ ! ٺاهي وجهي ڪعبه کان ٻاهر ڪڍي ڇڏيو

.کي تلخ ڪرڻ ۾ ڪا ڪسر نه ڇڏيئون مسلمانن تي طرح طرح جا ظلم ڍائي سنن زندگيء تبليغ رسالت توحيدي دين اسالم جي

توحيدي ء تبليغ رسالتمحمد صلي اهلل عليه وسلم فرض !مگر بيشمار تڪليفن ۽ مصيبتن جي باوجود بهقريش جي وڏن وڏن سردارن جي هڪ ! هڪ روز مڪي جي ڪافرن ! ۾ برابر ڌيان ڏيندا رهيا دين اسالم

جي خدمت ۾ ( حضرت علي رضيه جي والد)لعم جن جي چاچي حضرت ابي طالب وفد کي پاڻ صسندن خدائن جي تذليل نه ڪرڻ کان ( صلعم)ته هو ! ته جيئن هو پنهنجي ڀائٽئي کي سمجهائين ! موڪليو

پر پاڻ صلعم جن پنهنجي چاچي کي به بلڪل صاف ۽ واضح جواب ڏئي چيو ته ! جهلي

يظهره اهلل و اهلڪ ! ترڪ هاذا االمر حتي! ميني و القمر في يساري عليعم و اهلل و ضحو الشمس في ي” “فيه ترڪته

! ۽ کاٻي هٿ تي چنڊ کي آڻي رکن ! جيڪڏنهن هي ماڻهون مهنجي ساڄي هٿ تي سج کي آڻي رکن! اي چاچا)( صلعم)يا مان ! ته جيستائين هي غالب نه ٿي وڃن ! ۽ چاهين ته آئون هن اهلل جي حڪم کي ڇڏي ڏيان

.ان امر کي هرگز نه ڇڏيندس( صلعم)مان (نعوذ با اهلل)! نه ٿي وڃان ئي هالک ( صلعم)خود

پيشڪشونپاڻ صلعم کي ، سرداري ۽ بادشاهت جو وفد موڪلي حصول دولت ! ۽ پڇن ته ! جن ڏي موڪلين (صلعم)ان کان پوء سردار قريشن پاڻ ۾ طع ڪيو ته هڪ وفد کي محمد

کي انهن (صلعم)آخر تون ! ڪنهن به نه ڪيو آهي !جيڪو اسان جي خدائن سان ڪيو آهي (صلعم) نه الءلت جو حصول آهي ته اسان ڏيڻ مطلب دو (صلعم)هنجو نجي ائين ڪرڻ سان ت ! گهٽ وڌ ڇو ٿو چئين

ر به ٺاهڻ پنهنجو سردا (صلعم)اسان جو سردار ٿيڻ جي تمنا آهي ته اسان توکي (صلعم)جي توکي !تيار آهيونچناچه اهي نبي صلعم .ٿيڻ چاهين ٿو ته به اانکي منظور آهي اههبادش (صلعم)پر جي تون ! الء تيار آهيون

. جن وٽ حاضر ٿي اهو چوڻ لڳا

پاڻ صلي اهلل عليه وسلم جن جي ورنديته اهلل ( صلعم)انهن مان ڪنهن به شي جي ضرورت ناهي، مونکي ( صلعم)مونکي ” ! پاڻ صلعم کين وراڻيو

ته صرف توهان کي بندن جي ( صلعم)مونکي ! توهان جي هدايت الء رسول ٺاهي موڪليو آهي و جل شانه .“جي بنده ٺاهڻ کان سواء ٻيو ڪو غرض ناهي وصرف ۽ صرف هڪ اهلل جل شانه !غالميء مان آزاد ڪري

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 18

حج جي موقعي تي توحيدي تبليغي روڪڻ الء منصوبوپري پري کان ماڻهو هتي ! حج جو موسم پيو اچي ! فار مڪه جو خيال ٿيو تههڪ موقع تي مشرڪين ڪ

بهتر آهي ته حج ! جن جي ڪوشش هوندي ته کين تبليغ ڪري مسلمان ڪري (صلعم)۽ محمد ! ايندا ماڻهن ! بدنام ڪريون( صلعم)کين ! خالف ڪو منصوبو ٺاهي ( صلعم)ڻ کان پهرين سندس چجي موسم ا

خالف ڪاهن هئڻ جي پرو پئگنڊا ( صلعم)ڪن چيو ته سندن ! يز ورتي وئي ته ڪيئنکي گڏ ڪري تجو ! ڪريون

جو چوڻ وليد بن مغيرتي وليد بن مغير چيو ته ڪاهن هرگز نٿو ٿي (صلعم)محمد ! اسان ڪاهنن مان خوب واقف آهيون ! ا

مجنون به نٿو ٿي (صلعم)محمد ! وليد چيو ته ! ماڻهن چيو ته پوء ڇو نه کيس مجنون ثابت ڪجي ! سگهي۽ پوء جڏنهن سڀئي تجويزون ڏئي ڏئي ٿڪجي پيا ته ! وليد چيو ته شاعر به نه ! شاعر پوء چيائون ته ! سگهي

جي توهان مونکي ٿا چئو ته مهنجي صالح ! وليد چيو .عاجز ٿي کيس چوڻ لڳا ته ڀال تون ئي ڪا تجويز ڏيتوحيدي جي (صلي اهلل عليه وسلم)ڇو جو واقعي محمد ! ڊا ڪريونچئي پروپئگن ! آهي ته کيس ساحر

.ڪالم ۾ جادو آهي ۽ اهو دلين ۾ گهر ڪيو وڃي

ل جو الحرث نظر بنموق

تي نظر بنتي توهان جي ڪا به تدبير ڪارگر نه (صلعم)اي سرداران قريش محمد ! الحرث لقمو ڏنو ته ا

توهان کي ! ته هو توهان سڀني مان گهڻو سچ ڳالهائڻ وارو آهي! ڻو ٿا توهان ان کي ٻالڪ پڻ کان سڃا ! وينديتوهان وٽ اهڙو (صلعم)هو ! چوندا آهيو امينکي (صلعم)توهان هن ئي تنهڪري !وڻندو هو (لعمص)اهو

!توهان هن کي ڪاهن ٿا چئو! تي نازل ٿيو آهي ته ( صلعم)جيڪو هن ! ڪالم کڻي آيو آهيتوحيدي پوء توهان هن ! حاالنڪه هو شاعر به ناهي !چئو اتوهان هن کي شاعر ٿ ! و ڪاهن هرگز ناهيحاالنڪه ه

توهان پنهنجي حالن تي ! اي سرداران قريش ته! ٿا ته هو جادوگر به ناهيبه ۽ سمجهو ! کي جادوگر ٿا سمجهو .توهان الء هي تمام وڏي شي نازل ٿي آهي! دابخ ! غور ڇو نٿا ڪريو

قتل ڪرڻ جي نيت سان مسجد ۾ داخل ٿيڻ( صلعم)کين ابوجهل جو

ن صلعم پاڻ ! محمد صلعم جن کي قتل ڪرڻ جي نيت سان مسجد ۾ داخل ٿيو ! هڪ ڏينهن ابو جهل ا

۽ چاهيو ته ! هن هڪ ڳرو پٿر کنيو ! جڏنهن پاڻ صلعم جن سجدي ۾ هئا ته ! وقت نماز پئي پڙهيائونهن تي ڏڪڻي ! عمل ڪيائين ته ئي ته جيئن ! (نعوذ باهلل) يسندن مٿي مبارڪ کي هڻي چچلي ڇڏ

۽ ان کان پهرين جو محمد صلي اهلل عليه ! پاڻ به ڪري پيو ۽ ! پٿر هٿن مان ڪري پيس ! ڇائجي وئي.پاڻ ڊپ کا ڀڄي رفو چڪر ٿي ويو ! نماز مان فارغ ٿين وسلم جن

۽ حبشه طرف هجرت ڪرڻ جو حڪم اڙقبول ڪرڻ تي مسلمانن تي ظلم جا پهتوحيدي دين اسالم ريگستان عرب جون گرم گرم لوهي سالخون سندن اکين ! هوڏانهن مسلمانن جو جيئڻ جنجال پئي بڻايو ويو

گهڻن کي ته ڦاهيء ! پاڻي بند پئي ڪيو ويو ۽ کين بک ۾ پئي رکيو ويو ! ۾ وجهي اکيون پئي ڪڍيون ويونمڪه ۾ رهي محمد صلي اهلل عليه وسلم خود مصيبتون ! ويا تي به لٽڪايو پئي ويو ۽ ڪي باه ۾ ساڙيا

ڪم سان کين ۽ اهلل جي ح ! جي اها حالت ڏٺي نه پئي ٿي نپاڻ صلعم کان مسلمان ! جهيلي رهيا هئا . يو ويوچهجرت ڪرڻ جو حبشه طرف مڪي کان

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 19

هجرت ڪندڙ مسلمانن جو تعدادحبشه طرف انهن هجرت ڪرڻ وارن ! ه کان حبشه هجرت ڪري وياجي حڪم سان مسلمان مڪ لعمرسول اهلل ص

!ن يون نه ٿيوڌڪفار جو دليون پوء به ٿ !هجرت ڪري وڃڻ باوجود ! هو عورتون 24مرد، 43جو تعدا پهرئين هنن حبشه جي پادرين سان ملي ڪوشش ڪئي ته ! انهن مسلمانن کي حبشه ۾ به ساه پٽڻ نه ڏنو

ن کي ڪير چکي ! مسلمانن کي سندن حوالي ڪيو وڃيحبشه جي بادشاه نجاشيء ! پر جنهن کي اهلل رکي ا

۽ پادرين کي سختيء سان دڙڪيو ! بغير تحقيقات جي مسلمانن کي انهن جي حوالي ڪرڻ کان منع ڪيو .جو حڪم ڏنو ٿيڻظر اپوء نجاشي بادشاه مسلمان کي پاڻ ح ! ويو

۽ تقرير جي دربار ۾ حاظريحضرت جعفر ابن ابي طالب جي نمائندگي ۽ نجاشيء

جناب جعفر ابن ابي طالب رضي اهلل تعالي عنه مهاجرن جي نمائندي جي حيثيت سان نجاشيء جي دربار ۾ ۽ مردار ! ندا هئاسونڄياسان بتن کي پو ! اسان جي قوم سخت جاهل هئي! هاي بادشاه” ۽ کيس فرمايو! پهتا

رڳو پيا وڙهندا ! ن به قسم جو شرم ۽ لحاظ ڪونه رکندا هئا سونپاڻ ۾ ڪنه ! جانور کائيندا هئاسون نجنهن سان هزارن الش ! ايستائين جو اسان جا جهيڙا وڌي وڌي قومن ۽ قبيلن تائين ڦهلجندا هئا ! هئاسون

پر ! اسان پنهنجي ويجهن عزيزن کي ته ڇڏي ڏيندا هئاسون ! ننديو وهنديون هيون جونخونن تعداد جي۽ اسان ۾ جيڪو طاقتور هوندو هو ڪمزور کي دٻائي ! ن نجي پاڙي وارن سان برايون ڪندا هئاسوپنه

جلشانهوء اهلل ۽ پوء! اسان سڀني جو اهوئي حال هو ! ۽ کيس نيست و نابود ڪري ڇڏيندو هو ! رکندو هوجي حسب نسب رسول ان اسان !و اسان تي هڪ رسول موڪلي لشانهوء۽ پوء هن ج !کي اسان تي رحم آيو

بس پوء هن صلعم اسان ! سندس سچائي ۽ پاڪدامنيء کان به واقف هئاسون ! کا چڱي طرح واقف هئاسونکي وحده وءته اسان ان جلشانه ! جي عبادت ڪرڻ طرف راغب ڪيو وءهڪ اهلل جلشانه فقط کي

هي پٿر ۽ ! عالوه ڪنهن جي به نه ۽ ان کان ! ۽ ان جي ئي فقط عبادت ڪريون ! الشريڪ له سمجهون۽ ا

۽ ! ۽ اسان کي حڪم مليو ته سچ ڳالهايون ! ڄندا پئي آيا ڇڏي ڏيونوجن کي اسان جا پيئر ۽ ڏاڏا پ ! بت پاڙي وارن سا ! ويجهن مائٽن سان ملي جهلي رهون! جنهن جي به امانت اسان وٽ آهي ان کي ان ڏي موٽايون

۽ جن ڳالهين الء ! شين کان اسانکي روڪيو ويو آهي انهن کان پري رهون ۽ جن به ! حسن سلوڪ روا رکونته اسان کي هر برائي ڪرڻ الغرض ! ڪنهن جو خون ڪريونئي ۽ نه ! جهليو ويو آهي انهن کان پري رهون

پاڪ زالن تي بي جا ! يتيمن جو مال کائڻ کان !اسان کي ڪنهن تي الزام هڻڻ کان ! کان جهليو ويو آهي۽ پاڻ سڀئي ! ۽ نماز جو حڪم ڪيو ويو آهي! اسان کي زڪوات ڏيڻ . جهليو ويو آهي ! زام هڻڻ کانال

ڻ چئي ٻڌاياهي حقيقتون آهن جنهن سان اسان محمد صلعم کي سچو ! اسالمي گ

پاڻ رضي کين ٻڌايو ته هي ا

اهلل طرف ٿو ڪري پيروي صرف ۽ هر ان شي کي جنهن جي موٽ هو! تي ايمان آندو ( صلعم)۽ ان ! مڃيوجيڪا شي ! هن۽ ان سان ڪنهن کي به شريڪ ! اسان صرف هڪ اهلل جي عبادت ٿا ڪريون ! ڪئي

ن کي پاڻ تي حالل ٿا سمجهون هي اهي ! ، اها حرام ٿا ڄاڻون !۽ جنهن کي حرام! اسان تي حالل ڪئي وئي ا

۽ اسان تي طرح طرح جا ! ٿي پئي آهي رت جي پياسي ! حقيقتون آهن جنهن تي هي قوم اسان جي خالف ٿي۽ اسانجي دين ۾ ! جڏنهن هي اسان ۾ ! هته اي بادشاه ! ي سخت مصيبت ۾ وڌو اٿنک۽ اسان ! ظلم ڪيا اٿن.وٺڻ آيا آهيون هاسان مجبورن پنهنجي ملڪ مان نڪري تنهنجي ملڪ ۾ پناه !حائل ٿيڻ لڳا ته

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 20

نجاشي بادشاهه جوڪالم اهلل ٻڌڻ جي گهره آهي جيڪو محمد هاشي پوءحضرت جعفر بن ابي طالب کان پڇيو ته ڇا توهان وٽ ان مان ڪجنج ته حصرت جعفر هي قرآني آيت پڙهي! طرفان کڻي آيا آهيو (لعمص)

قال رب اني وهن العظيم مني و اشتعل . اذ نادي ربه نداء خفيا. ڪهيص ڪر رحمت ربڪ عبده ذڪري” “ڪ رب شقباالراس شيبا و لم اڪن بدعائ

مهنجون هڏيون ! هن چيو ته اي مهنجا رب. رب جي رحمت جو ذڪر آهي پنهجي بندي زڪريا تي تنهنجي) ۽ اي مهنجا رب . پوڙهيون ٿي ويون آهن ۽ مهنجو مٿو پوڙهائپ جي ڪري چمڪي پيو يعني اڇو ٿي ويو آهي

(انيمان توکان گهرڻ ۾ ڪڏنهن به محروم ناهيو ٿ

يت ٻڌي نجاشي ۽ دربارين جو زارو زار رئڻڳالهيون ۽ قراني آهنن آيتن کي ٻڌي نجاشي ۽ ان جي پوري دربار زارو ! ري وئيڪقرآن حڪيم جي فصاحت ۽ بالغت ڪم

ح طور مسلمان کي سندن حوالي ڪرڻ کان جواب ڏئي ض۽ ان مڪي جي ڪافرن کي وا! زار رئڻ لڳي وئي ! ڇڏيو

ٻي چالٻئي ڏينهن تي ڪافرن جي نجاشيء کي عمرو بن العاص ! وري مڪي جي ڪافرن پادرين جي معرفت هڪ ٻي چال کيڏي نڏينهٻئي

هي حضرت عيسي عليه السالم کي خدا جوپٽ ! ۾ آهن ههنجي پناهنچيو ته هي جيڪي مسلمان ت نٿا ا

وسالم جن ليه الصلوات هو عيسي ع ! جن صاف صاف ٻڌايو ته! نجاشيء وري مسلمانن کي گهرائيو ! مڃننجاشي چيو بيشڪ توهان سچا ! ٿا سمجهن وکي رسول ۽ اهلل جو بند نهن ان هبلڪ ! اهلل جو پٽ نٿا مڃن کي

پوء هن ڪفار مڪه طرفان مليل سڀئي ! هنجي امان ۾ آهيو نآهيو ۽ جيڪ چئو ٿا سچ آهي، توهان سڀئي م ماڻيو

.تحفا کين واپس ڪري ڇڏيا ۽ کين ذليل و خوار ڪري واپس ا

جهڙن بهادرن جو اسالم قبول ڪرڻ رضيه ۽ عمر فاروقرضيه توحيدي دين اسالم جو ڦهالء ۽ امير حمزه

جيئن جيئن ڪافر ان کي دٻائڻ جي ڪوشش ۾ ! هوڏانهن مڪي ۾ اسالم جي ترقيء جو هي عالم هو ته جي لعمپاڻ ص! ادر ايستائين جو قريش قوم جا وڏي ۾ وڏا به ! تيئن تيئن اسالم ڦهلجندي پئي ويو! هئا

ان ۾ حضرت امير حمزه رضيه، حضرت عمر فاروق رضيه سر فهرست ! رسالت تي ايمان آڻڻ شروع ڪيائون . هئا

ڪعبي ۾ نماز پڙهڻ مسلمانن جو گهرن ۾ عبادت ڇڏي اعالنيه

(ضيهر) ۽ سندن! گهرن ۾ عبادت ڪندا هئا جي ايمان آڻڻ کان پهرين مسلمان ضيهحضرت عمر فاروق ر۽ اهائي پهرين نماز هئي جيڪا ! لڳا عبي ۾ نماز پڙهڻڪخل ٿيڻ سان ئي مسلمانن اعالنيه اسالم ۾ دا

۽ اهو وقت اچي ويو جو ! ڪعبي ۾ پڙهي وئي النياحضرت عمر فاروق ر جي شجاعت ۽ دليريء ڪري اع !ڪافرن جي دلين ۾ مسلمانن جو خوف گهر ڪري ويو

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 21

ڪرڻ جو ڪافرن ۾ معاهدومسلمانن سان سوشل بائڪاٽ پوء مسلمانن کي ستائڻ شروع ڪري ڏنائون! هئا وڌندڙ قوتون ڏسي دهلجڻ لڳا مسلمانن جون ! ڪافر هاڻ

مسلمانن هاڻ ڇو نهته ! اسالم قبول ڪرڻ کان باز نه اينداهاڻ توحيدي دين ماڻهون جڏنهن سمجهڻ لڳا ته ! !معاهده ڪري اعالن ڪيو ته هڪ لحاظه انهن ! جو سوشل بائڪاٽ ڪيو وڃي

(سوشل بائڪاٽ) قريشمعاهدو۽ ها جيڪر ! ۽ نئي وڪڻي ڏي! نه انهن کان ڪا شي وٺي ! ڪو به شخص بني هاشم سان تعلقات نه رکي

! پوء سندن بني هاشم قوم سان ڪو به جهڳڙو ناهي !حوالي ڪندو ته نکي سند لعمبني هاشم محمد ص فيصلو اٽل حضرت ابوطالب جو

توکي هاڻ وڃ پٽ !کي چئي ڏنو ته لي اهلل عليه وسلم جنمحمد ص ! مگر ان مهربان چاچي ابو طالبابو طالب توکي ڪڏنهن به دشمنن جي حوالي ڪونه ! جيڪو ڪرڻو ۽ چوڻو آهي ڪندو وڃ (صلعم)

! ڪندو قريشن وٽ پهچي جي للڪار ابوطالب رضيه

هي هاشمين جي هٿيارن ! اي قريش” ۽ چيو !وان وٺي قريشن وٽ ويومسلح هاشمي نوج ! ضيه۽ پوء ابو طالب رته مان ! (نعوذ باهلل)کي ماري وڌو (لعمص)اهلل جو قسم جي توهان مهنجي ڀائٽئي محمد ! جي چمڪ ته ڏسو

! پهچي نڪٿي وڃي هڀلي توهان ۽ اسان جي ويڙه وءپ ! توهان مان ڪنهن کي به زنده نه ڇڏيندس ۾ رهائش( شعب ابي طالب) سالنبوت جي ستين

پنهنجي ڀائٽئي محمد ! پنهنجي هڪ پٽ ابو لهب کان سواء ! سالستين نبوت جي ! انهيء مرد مجاهد وء۽ پجنهن ! شهر مڪه کان ٻاهر هڪ جبل جي دره ۾ اچي رهيا! سموري بني هاشم کي وٺي ! سان گڏ لعمص

!سڏجي ٿو (شعب ابي طالب)کي ريشن طرفان

پاڻ معاهدو ٽوڙڻق

جڏنهن !دوران سالن جي مدت ٽنهن ! سال سخت تڪليفن ۾ رهڻو پيو ٽي کين( شعب ابي طالب ۾)هتي ته هنن باوجود ٻين ! جي چند ماڻهن کي بني هاشم سان پنهنجي ظلم ۽ ستم ڪرڻ جو احساس ٿيو نقريش

! هن سوشل بائڪاٽ جي معاهدي کي ٽوڙي ڇڏيو ! جي مخالفت جيڏوهيء جو کائڻمعاهد

۽ مڪي ۾ واپسي ي کي ا

!جيڪو هنن ڪعبه جي در تي ٽنگي نمايان ڪيو هو! وري اهلل جي قدرت ڏسو ته ان معاهدي کي نهوڏانه ڏوهي کائي وئي

ن کي به ا

۽ هو وري مڪي ! آجائي ملي جان مصيبت مانهن رح بني هاشم کي ط۽ اهڙيء ! ا

! ۾ اچي رهيا (لب جي وفات کان پوءابي طا) طائف جو سفر

ميد ناهي ! ڏٺو تهلعم وري جڏنهن نبي ص( مڪي ۾)اتي لعمته پاڻ ص! فلحال انهن کي ڪاميابيء جي ا

جن جي وفات نبوت . جي وفات کان پوء جو آهيرضيه هي واقعو جناب ابي طالب ! طائف جو سفر ڪيوجي وفات رضيه ڪافرن جناب ابي طالب ! کي داغ مفارقت ڏئي ڇڏيو لعم جنپاڻ صٿي ۽ سال ڏهينجي

! بي حد پريشان ڪري ڇڏيائون (لعمص)مان خوب فائدو ورتو ۽ کين

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 22

ابي طالب رضيه جي وفات کان پوءنماز دوران سجدي ۾ ! مٿي مبارڪ تي مٽي هاري ڇڏيندا هئا ! (لعمص)ايستائن جو رستي ويندي سندن

ٺ يا ٻڪريء جي اوجهردامن (لعمص)سندن ي۽ اڪثر رستي ويند ! ي وجي ڇڏيندا هئاويندا هئا ته مٿان ا

! مبارڪ ڇڪي ڇڪي گهليند هئا حضرت ابو بڪر صديق رضيه جو ڪردار

ن وقت حضرت ابو بڪر صديق ر توهان ! ڪافرن کي ڌمڪائي چوندا هئا ته! ي اهلل تعالي عنه اچي ض۽ ا

هو توهان کي هزار خدائن جي بندگين کان ٻاهر ! چاهيو ته ٿا( نعوذ باهلل)اهلل جي هڪ بندي کي ان الء مارڻ ! جي بندگيء طرف ٿو سڏي لشانهوءآڻي هڪ اهلل ج

طائف جي سفر دوران (لعمص)ن دجيڪي سن !وغنڊن کي به موڪلي نپويا (لعمص)ڪافرن سندن ! طائف جي سفر دوران ۾

پاڻ ٿڪجي ! ا پير مبارڪ لهو لهان ٿي ويند هئاج (لعمص)جنهن سان سندن ! مٿان پٿر ۽ پٿريون اڇليند هئا دعا ڪندا هوا ته اهلل جلشانهوء کان ويهي رهندا هئا ته

دعاقوم کان ڪا ! مان توکان ئي پنهنجي ڪمزوريء ۽ ذلت جي شڪايت ٿو ڪريان! (لشانهوج)اي اهلل ”

تون ڪمزورن جو ! (لشانهوج)اي اهلل ! ڪرتون انهن جي حالت تي رحم ! (لشانهوج)اي اهلل ! شڪوه ناهيمونکان راضي آهين ! (لشنانهوج)اگر تون ! تون مونکي ڪنهن جي ڀروسي تي ٿو ڇڏين ! ناصر ۽ مددگار آهين

“ته مونکي ڪنهنجي ناراضگيء جي ڪا به پروه ناهي مديني وارن جي تبليغ( صلعم) ساڻناحوال ۽ توريت ۾ لکيل

انهن جي خيال ۽ ! جا ڪجه ماڻهو مڪي ۾ آيا! ۽ خزرج ! مان قبيله اوس( يثرب)هڪ ڀيري جڏنهن مدينهن ! ۽ هو هاڻ سگهوئي اچڻ وارو آهي ! جن جو احوال تورات ۾ لکيل آهي! (لعمص)۾ هو ته ڪو نبي

۽ ا

هي هو اهو پيغام کڻي ته ! جي اچڻ ڪري مدينه ۾ سندن وقار بحال ٿي ويندو( لعمص)پنهنجي معمول ! ا

! پيغام هدايت کڻي وياهي ڏانهن به لعم ي تبليع سبب، محمد صج جي ماڻهن جي گواهي ۽ ڇهن جو اسالم قبول ڪرڻ( يمدين)يثرب

نهن مان !يل نبي هئڻ جي گواهي ڏنياکين تورات ۾ ٻڌ ! ٻڌي ! مد صلي اهلل عليه وسلم کي ڏسيح۽ پوء م ۽ ا

تي ايمان آڻي مسلماني ڇهنتي جو ا

( يثرب)مديني !ڇهن ئي ڄڻن پوء انهن ! ت جوشرف حاصل ڪيوماڻهن ا

! ڪري ڏني عوڃي اسالم جي تبليغ شرو جي ٻين ٻارهن ڄڻن جو اسالم قبول ڪرڻ( يمدين) اڳئين سال يثرب

جن مان وڌيڪ ! جنهن مان اهو نتيجو نڪتو جو اڳئين سال اوس ۽ خزرج جا ٻيا ماڻهون به مڪي آيا عمير رضي اهلل تعالي عنه جي پٽ مصعب ۽ پاڻ سان مبلغ اسالم جناب !ڪيو اسالم قبول ٻارهن ڄڻن

، اهل مدينه کي اسالم جي مصعب ابن عمير ! کي مديني وٺي وڃڻ ۽ وڌيڪ تبلغ الء اجازت ورتي رضي اهللن ايستائي. جي گهر گهر ۾ اسالم جوچرچو ٿيڻ لڳو( يثرب) يجنهن جي اثر سان مدين. تبليغ ڏيڻ شروع ڪئي

.ردن اسالم قبول ڪري رتوم ٽيهتر۾ ( يثرب)سال مديني تيرهينجو نبوت جي

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 23

جي دعوت اچڻمحمدي عربي صلعم جن کي مديني ۾ ! کي مديني ۾ اچڻ جي درخواست ڪئي لعم جنص محمد! مردن يثربي اسالم قبول ڪندڙن ٽيهتر

نجي ڪامل وفاداري ۽ جانثاري ۽ سچائي اسان پنه ! جيڪو عهد وٺو (لعمص)اي اهلل جا رسول ! چيايائون ته ! مٿان پنهنجي جان نڇاور ڪرڻ الء تيار آهيونلعم سان توهان ص

وٺڻ وعدوپاڻ صلعم جو يثرب وارن کان جي لشانهوءصرف هڪ اهلل ج !مان توهان کان فقط هي وعده وٺڻ ٿو چاهيان ته” فرمائين لعمپاڻ ص

هن جو ! ۽ رب آهي!مالڪ ! اڪيلو خالق ! ڪائنات جو ۽ هن سموري! جيڪوتوهانجو ! ڪندئوعبادت “! ڪو به شريڪ ناهي

!ثانيه ا بيعت عقبي۽ بيعت ورتي جنهن ! ڪيو وسان وعد لعمپاڻ ص (مغرور سردار خزرج) هرآبنماڻهن جي طرفان يثربي هنن

هاڻ . جو نالو آهيھه ڳمدينه کان پرڀرو هڪ ج ي ا عقب. چئجي ٿو( ثانيه! بيعت عقبي)الم ۾ سکي تاريخ ا !مدينه ۾ به اسالم تيزيء سان ڦهلجندو ويو

۽ ابوبڪر رضيه جو ساٿمڪي ۾ محمد صلعم جي گهر جو محاصروجي گهر جو لعموري سان محمد صعابو جهل جي مش ! ڪفار مڪه اسالم جي ترقيء جو هي رنگ ڏسي

! کي هرگز نه ڇڏيو ويندو لعممد صهاڻ مح( نعوذ باهلل)! ۽ طع ڪري ڇڏيو ته ! محاصره ڪري ڇڏيوته پاڻ پنهنجي سئوٽ حضرت علي رضيه کي ! ه جي پروڙ پئي هجڏنهن پاڻ صلي اهلل عليه وسلم کي ان ڳال

ه سان راتو رات نڪري مدينه جي يپنهنجي يار حضرت ابوبڪر صديق رض ! بستر تي ليٽائي گهر ۾ پنهنجيگهر جو محاصرو (لعمص)رون ميان مان ڪڍي سندن جيڪي تلوا! ڪافر مڪه پويان ! ورتائون هراه

هي! ڪري ويٺا هئامحمد ! مبارڪ بستر تي ستل ڏسي( صلعم)کي سندن ضيهصبح جو حضرت علي ر ا

پنهنجي ! وقت ۾ ئي نڪريئي رات جي لعم تهپر پاڻ ص ! کي ڳولڻ الء هر طرف پنهنجا ماڻهو ڊوڙيا لعمصبل آخر ٿڪجي ڪافرن سندن ! دن دست گرفت کان نڪري چڪا هئاسن ابوبڪر صديق رضيه سان! يار

ٺن جو انعام مقرر ڪيو هڪ سئوگرفتاريء الء ! ا

جمعون ٻارهين ربيع االول ۾ آمد( مديني)ابوبڪر صديق رضيه سان گڏ يثرب ۽ اچڻ جي خبر پئي ته پاڻ مشتاق نگاهن سان سندن انتظار ڪرڻ ( صلعم)مديني وارن کي جڏنهن سندن

سيپٽمبر 10بمطابق ! جي ڏينهن جمع ربي االول ٻارهين لعمپاڻ ص ! الء ميدان تي آيا ليڪار ڪرڻڀ ! رستن! سندن بيمثال استقبال ! ۾ عيد جي ڏينهن مثل هو (مديني)ڏينهن يثرب ۽ اهو! ع مديني پهتا 001 ! نهن جي گهر ۾ رهائش رکنا صلعم۽ هر شخص جي چاهت هئي ته پاڻ !گهرن مان ٿيو ! ماڙين! گهٽين

پيغاماچڻ جو ( مديني)مڪي جي مسلمانن ۽ گهروارن کي يثرب

رسول اهلل صلي اهلل عليه پاڻپوء ! سمجهي ۽ مديني وارن جي محبت ! ۽ پيار ڏسيڌرڀاآ ايڏو ديني وارن جوم! و پيغام موڪليو مديني اچڻ ج ! ۽ ٻين مسلمانن کي به ! پنهنجي گهروارن !ندي ئي وسلم مديني پهچ

جن کي ! هٿين خالي مدينه پهچڻ لڳا! سامان ڇڏي ۽! مال متاع ! پنهنجو گهر ! جيڪي هڪ هڪ ڪري ! هو دل جي گهراين سان قبول ڪيوبه وارن يمدين

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 24

ربانيون( مديني)مڪي جي مسلمانن جي آمد تي يثرب وارن جو ق

پنهنجي مال جا ٻه حصه ڪري سندن سپرد هڪ مڪي مسلمان الء! ايستائين جو هڪ مدني مسلمان نهن! جن وٽ ٻه زالون هيون ! ڪيو

! مڪي مسلمانن سان شادي ڪرائي! کي طالق ڏئي هنن ا

هڪ دفاعي تنظيم تعمير مسجد نبوي ۽ لي اهلل ي صومسجد نبجنهن کي !سڀ کان پهرين هڪ مسجد تعمير ڪئي ! مديني پهچي ڻ صلعمپا

! جنهن ۾ اتي جي يهودين به حصو ورتو ! جوڙي هڪ دفاعي تنظيم ! ان کان پوء ! ٿو چيو وڃي عليه وسلم ! سان مسلمانن جي ماتحت آيا يء۽ پنهنجي مرض

عبداهلل ابن ابيء جو ظاهري اسالم قبول ڪرڻتي جو سردار ه ! جي پهچڻ کان پهرين لعمجيڪو پاڻ ص! انهن مان هڪ شخص عبداهلل ابن ابي به هو

ئڻ ا

پر ! اسالم قبول ڪري ورتو هوتوحيدي ته تي ظاهري طور ڏيکا ڏيکيء ۾ خصشهن ! جا خواب ڏسندو هوکي پاڙ کان پٽڻ نمديني ۾ پيل بنياد نجو الماستوحيدي پنهنجي ٻين همخيال يهودين سان ملي ! باطني

تي جي انملمسمڪي جا مطلب ته . ! لڳل هوجي جستجو ۾ پر ! جا ٿي وياآ ڪافرن کان ته جيڪي ا

۽ يهودين جي هڪ نئي جماعت (اسالم قبول ڪيو هو توحيدي جن بظاهر)مشرڪن ! ايندي مديني ۾ ! سندن مخالف ٿي بيٺي

يهودين ۽ مسلمانن جو دفاعي تنظيمي معاهدون جو هي متن هو ! جيڪو معاهده ڪيو هو! جن دفائي تنظيم جي ماتحت لعمرسول اهلل ص

ا

روهڪو به ” ن جي مبلڪه دش ! جان ۽ مال کي نقصان نه رسائيندو ! جي مذهب هٻئي ڪنهن به گروه ! ه گ

روهنجيڪڏنهن ! حملي وقت هڪ ٻئي جي مدد ڪندواهلل ء هو ان ال ! ۾ ڪو جهڳڙو به ٿي پوي ته گ

“طرف رجوع ڪندو لعمجي رسول محمد صجنهن ! ين ان کي روايتي بدعهدي مطابق ٽوڙي ڇڏيوپر پوء يهود! هي معاهدو دوستانه حيثيت ۾ ڪيو ويو

۽ مسلمانن کي پنهنجي ! ساز باز شروع ڪري ڏني ! نن ڪفار مڪه سان مليه !نڪتو ته اهوجو نتيجو ! وغيره وڙهڙيون پيون! جنگ احد ! جنگ بدرجهڙوڪ ! الء مختلف لڙايون ء بقا۽ تحفظ

(جنگ بدر! )سن ٻي هجريء ۾ پهرئين جنگ (بدرجنگ )هجريء ۾ سڀ کان پهرين جنگ ٻي۾ بدر جي جڳه تي سن ۽ مسلمانن جي وچ اڪفار مڪ

هجو سپه !ا ڪفار مڪ ۽! کي مقابلي الء آندو جان نثار اسالم 323لعم جن جنهن ۾ رسول اهلل ص ! لڳيرمضان 27 ! هئاسپاهي حمسل 2444۽ هن سان گڏ ! هو ابو سفيان حرب ابن اميه ابن عبدالشمسساالر . بلو ٿيو ۽ ڪافر مات کائي ڀڄي ويااتي مق

ٻئي سال جنگ احد لڳي ! جنگ احد ! هي جنگ ! وري ميدان ڪارزار گرم ڪيو !وٺڻ الء مسلمانن کان بدلو! ٻئي سال ڪافرن

لي سامهون اچي وئي عبداهلل بن ابيجي نالي سان مشهور آهي، جنهن ۾ ن ساٿين ۽ هو پنهنج ! جي منافقت ک

3444 ! فداين کي وٺي 744جن صرف صلعم ۽ نبي سائين ! سان ملي رستي مان ئي واپس وري ويوپر مال غنيمت هٿيائڻ جي چڪر !هو هتي به دشمن ڀڄڻ تي مجبور ٿيو ! چي وياهبلي ۾ پ اڪافرن جي مق

! ۾ ڪي نادان مسلمان هڪ غلطي ڪي ويٺا ۽ کٽيل جنگ هار ۾ بدلجي وئي

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 25

۽ نبي سائين صلعم جن جي چهري تي تير لڳڻ ۾ جليل قدر صحابن جي شهادت جنگ احد !هئا گڏو گڏ جليل قدر صحابي به شهيد ٿي وياهارايل جنگ ۾ ! مال غنيمت هٿيائڻ جي چڪر ۾ کٽي

وار لسپاهيء جي لڪي وحشي ناليبه هن جنگ ۾ هڪ حضرت امير حمزه رضيهچاچو (لعمص)سندن خود نبي صلي اهلل عليه وسلم جن جي چهري مبارڪ تي به ! ٻيا ته ٺهيو پر ! هئا اتي شهيد ٿي وي ڪرڻ

! هڪ تير لڳو ۽ ڪافرن سندن شهادت جو اعالن ڪري ڇڏيو

جنگ احد ۾ هنده زال ابو سفيان اصحابن جي الشن جي بيحرمتي ڪئيوات سان ! ۽ ڪن ! جا نڪيعني انهن ! الشن جي بيحرمتي ڪئي اصحابن جي! زال ابو سفيان ! هنده

۽ بيددرديء سان سندن ! جناب امير حمزه جي الش جوگهڻو خراب هشر نشر ڪيو هن! اڌا ڪٽي کڇاليو !ڪليجو چٻائي ڇڏيو

! هو ۽ ا

وڌڻڏانهن مسلمانن جو ڏهه هزار لشڪر وٺي مڪي

! هو جو وقت به اچي ويو جي ڪيل وعدي پوري ٿيڻ جلشانهوءاهلل !بل آخر هڪ اهڙو وقت به اچي ويو جو۾ ياسالم جي تبليغ و هدايت ڪرڻ جي نتيج توحيدي دين صلح ۽ آتشي سان گڏ ! نهايت استقالل ۽

هزار مسلمانن جولشڪر وٺي مڪي ڏهه جن صلعم ۽ نبي سائين ! نن جي طاقت مضبوط ٿي وئيلمامس! طرف روانا ٿي ويا

۽ واپس ورڻ حضرت عباس رضيه جو مڪي کان مديني هجرت ڪري اچڻ

ته! جن جو چاچو حضرت عباس رضيه مڪي کان هجرت ڪري مديني اچي رهيا هئا لعمجڏنهن نبي صرات جي وقت .ڏانهن ورڻ لڳاڪي م گڏ واپس (صلعم) پاڻ ساڻنپو ته ! ملي ويا لعمرستي ۾ کين محمد ص

جڏنهن ضيهرباس عحضرت !ڪم ڏنوح ٻارڻ جو هباهپنهنجي خيمي ۾ هر شخص کي لعممحمد صلشڪر اسالم ! پنهنجي خيمي مان نڪري مڪي شهر طرف وڃي رهيا هئا ته رستي ۾ کين ابو سفيان مليو

ڏسي کيس ضيهحضرت عباس ر ! کي ڏسي ابو سفيان جو هي حال هو ته ڪٽجيس ته رت ئي نه نڪريسپيغام کڻي ويندي آهن تون جي ان وٽ صلح جو ! رحيم ۽ ڪريم ! انتهائي شفيق لعمسمجهايو ته محمد ص

! پسند ڪندا لعمته هو ص

حضرت عباس رضيه ۽ ابوسفيان جو نبي سائين جن ڏانهن وڃڻ ۽ رستي ۾ عمر رضيه جن جو ملڻرستي ۾ حضرت عمر فاروق ! هجن وٽ وڃي رهيا هئا ت لعمسان گڏ نبي ص ضيهحضرت عباس ر ! ابوسفيان

ين چيو ته ضيه کتي جناب عباس ر تنهن! رتي تلوار ڪڍي و نکيس ڏسي سڃاڻي هڪدم مياڻ مارضيه تي جناب عمر ر ! جي خدمت ۾ حاضر ٿيا لعمپوء ٽئي گڏجي محمد ص ! ابوسفيان سندس امان ۾ آهي

ضيها

جن پنهنجي چاچي لعم نبي ص کان اڳ مڪي ۾ داخل ٿيڻ ! ابو سفيان کي قتل ڪرڻ جي اجازت گهريابو سفيان کي ساري لعمپاڻ ص ! شڪر اسالم ڏيکاريو وڃيابو سفيان کي ل !کي چيو ته ضيهحضرت عباس ر

لشڪر ڏسي ! هن جو فيصلو صبح جو ٿيندو ! جي سپرد ڪري وراڻيو ته ضيهرات الء حضرت عباس ر

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 26

جواب ضيهعباس ر ! ته وڏو بادشاه بڻجي ويو آهي لعمته تهنجو ڀائٽيو صوابوسفيان حضرت عباس کي وراڻينبي سائين جن کي عرض ضيهعباس ر تحضر !بوت ۽ رسالت جو زور آهي۾ چيس ته هي بادشاهت نه ن

پاڻ اهوٻڌي ابوسفيان ! اي اهلل جا رسول ابو سفيان فخر ۽ مان مرتبي جو ڏاڍو خواهشمند رهيو آهي ! ڪيو تهئي ڏينهن ابو سفيان ٻ ! ان کي امان ملندي !وٺندو هکي اعزاز بخشيو ته جيڪو ابو سفيان جي گهر ۾ پناه

! الم قبول ڪري ورتواس مڪي جي فتح

تمام قبيال پنهنجي سردارن جي پٺيان پنهنجا ! مڪي ۾ داخل ٿيڻ جو شان اهڙو هو جو (صلعم)سندن طريقي سان نپاڻ بغير ڪنهن لڙائي شڙائيء جي نهائيت پر ام! ۽ مڪي پهچي ! پنهنجا جهنڊا کڻي هلندا ويا

پاڻ جڏنهن هڪ لشڪر جرار سان گڏ ! شان ڪريمي ڏسو ولشانهوء جاهلل ج ! مڪه فتح ڪري ورتومسلمانن تي ڪيل ! چهرن تي پريشانيون ڇائنڻ لڳيون ! مڪي ۾ داخل ٿيا ته اهل مڪه جا دل ڏڪڻ لڳا

اڄ رحمت عالم صلي اهلل عليه وسلم جي دربار ! اکين اڳيان گهمندو رهيو نموت بڻي سند !ظلم ۽ ستمهي ماڻهو هئا جن مڪي

هي حوصال ! جي سرزمين کي مسلمانن جي الء خاردار بڻائي هئينبوت ۾ ا

انهن ۾ ا

پٿريون ۽ پٿر ! سندن گلو مبارڪ گهٽيو هو ! ۾ ڪنڊا وڇايا هئا هجن جي راه لعممند به هئا جن پاڻ صڇالئي زخمن ۾ چور ڪيو هو

هي به هئا جن ! ا

۾ کين پنهنجي خاندان هاشمي سميت قيد ( شعب ابي طالب)ا

هي ماڻهو به هئا جن سندن ! ري ساڻن سوشل بائڪاٽ ڪري داڻو پاڻي بند ڪري رکيو هوڪرفيقه حيات ا

! رضي اهلل تعالي عنها کي بنو هاشم جي خانداني قبرستان ۾ دفن ٿيڻ نه ڏنو هو! القبري” بيبي حضرت خديجه !ساه نه کڻڻ ڏنو ويف ۾ به سک ج۽ مديني مبار شر ! اهي به هئا جن مسلمانن جو حبشه تائي پيڇو ڪيو هو

هي به هئا جن کي خون رسالت صمڪو فتح ڪري نهايت تبسم سان لعمپر پاڻ ص ! جي تمنا هئي لعما

فرمايوسوال مڪي وارن کانفتح مڪه جي موقعي تي

!“ لوڪ ڪرڻ وارو آهيانتوهانکي خبر آهي ته مان توهان سان ڪهڙو س ! اي ماڻهئو” چوڻ لڳا ! مزاج نبوت به ضرور هئا ۽ پر ادا شناس ! رور ظالم ۽ شقي القلب هئاجيئن ته هي ماڻهو ض

“توقع رکڻ گهرجي ياسانکي اوهان کان سٺي سلوڪ ج! توهان هڪ شريف ڀاء آهيو” پياري چاچي جو ڪليجو (لعمص)جنهن سندن !کي ڇڏيو ويندو هپر اهو ڪير چئي ٿي سگهيو ته هند

پهنجي چاچي جو گلو ڪٽڻ وري وحشيء جي لعمهئي ته پاڻ ص عهن کي توق۽ ڪن ! چٻاڙي ڦٽي ڪيو هوکي معاف ڪري ڇڏيندا ( هبار)۽ اهو ڪير ٿي خيال ڪري سگهيو ته پاڻ ان ! جان بخشي ڪري وٺندا

! اهلل! اهلل ! ڌيء حمل جي حالت ۾ شهيد ڪئي وئي هئي (لعمص)جنهن جي نيزي جي ضرب سان سندن هي اهو ڪم آهي جيڪو نه ! هر ڪنهن جو ڪم ناهي! ار وٺي دشمنن کي نوازڻاقتد !قابو پائي ڇڏڻ

پاڻ پنهنجي دشمنن سان ! نه ئي سڪندرو نوشيروان کان ٿي سگهيو! ڪيو ليه الصلوات وسالمموسي عفرمايائون ! اهوئي سلوڪ ڪيو جيڪو مصر ۾ حضرت يوسف عليه السالم پنهنجي ڀائرن سان ڪيو

“!توهان سڀئي آزاد آهيو! توهان تي ڪوالزام ناهي! اي ماڻهئو! وڃو” حق اچي “جاء الحق و زحق الباطل ان الباطل ڪان زهوقا پوء پاڻ ڪعبي جي بتن کي ڏسي هي آيت پڙهي

! ئي ٿيندو آهي بيشڪ باطل گهڻو. ۽ باطل مٽجي ويوويو

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 27

پوء پاڻ هي خطبو ڏنائون

اسان سڀئي هڪ ! ۽ ان جو ڪو به شريڪ ناهي ! الئق آهياهوئي عبادت جي ! اهلل هڪ آهي ! اي ماڻهئو” ۽ حضرت آدم عليه اسالم !ن ۽ هڪ اهلل جل شانه جا ٻانها ! ئي پيء حضرت آدم عليه اسالم جا پٽ آهيون

عربيء کي عجميء تي ۽ نه ئي عجميء کي عربيء تي فخر ۽ ! ڪن کولي ٻڌي وٺو ته ! مٽيء مان پئدا ٿيو آهيمليا ميٽ ڪري وءاڄ اهلل تعالي جل شانه! ۽ قومي گهٽتاين ۽ واڌاين کي ! تمام نسلي امتياز ! يامتياز آه

۽ ! اسان سڀ پاڻ ۾ هڪ ٻئي جا ڀائر آهيون ! ۽ نه ئي ڪو غالم ! هن جي بارگاه ۾ نه ڪو آقا آهي ! ڇڏيوکي به اهو حق حاصل اسان مان ڪنهن ! جي سلطنت ۾ هڪ ئي درجو رکون ٿازندگيء جو ساه کڻڻ الء اهلل

هي ئي ! جي ئي الئق آهي حاڪميت صرف اهلل ! ناهي ته اهلل جي ٻانهن تي حڪم هالئي۽ ان جي ويجهو ا

“جيڪي متقي ۽ پرهيزگار آهن! ماڻهون معزز ۽ مڪرم آهن

جو موت ۽ مسلمانن جي ناين جو زيانڪافرن هنن ن جو ڪل ٻڌايل نقصان ته انهن سڀني مينن جي جانااسان جي نزديڪ ڪافرن جي موت جو ۽ مسلم

لحاذا موخرين کي ان تعليم جي تشهير ڪرڻ ۾ به ! ٿيا اهو به شقي آهي 154۽ ڪفار 219۾ مسلمان ! ٿورو احتياط کان ڪم وٺڻ گهرجي

مسلمانن جو جنگي مهمون صرف جزيه حاصل ڪرڻ الء هيونڇا

واقعه ! ال رهيو ته ڇا مسلمانن هي مهمون غير مسلمانن کان جزيه حاصل ڪرڻ جي خاطر لڙيونوباقي س

شرڪين ۽ ڪفار کان جزيه وٺڻ الء اهي جنگيون نه هي آهي ته پاڻ صلي اهلل عليه وسلم ڪڏنهن به مهجي ها هجنگ جي حالت ۾ انهن کي اجازت ئي ن! جي ها ته اقعي اهوئي مقصد ه وجي جنگين جو ! هئا الڙند

جزيه صرف انهن غير ! پنهنجي امن جي جڳهين تي واپس ورن ن۽ پوء وڃي ! جو وعظ اچي ٻڌن لعمته پاڻ صهي محص ! جي پناه ۾ ايندا هئا (لعمص)سندن جيڪي! مسلمانن تي عائد هوندو هو

ل وليڪن پوء به ا

نهن کان ا ! جيڪي مسلمانن کي اسالمي جهموريت جي مصرف ال ادا ڪرڻا پوندا هئا ! صدقات و زڪوات ! هرگز نه ورتا ويندا هئا

جو غرضڪرڻ ڪريم ۾ جنگين قرآن

خود ! جنگ حفاظت !قرآن حڪيم ۾ مذڪوره جنگين جو غرض ۽ غايت به اهو ثابت ٿي ڪري ته

ذهب جي آزاديء کي قائم رکڻ ۽ فتنه فساد ۽ ايذا رسانيء کي دور ڪرڻ صلح ۽ امن ۽ م! اختياري جي ڪري هبي ذان م ۽ دين اسالم ! يعني مسلمان ڪافرن جي ظلم و ستم کان پناه وٺن ! الء مجبورن تجويز ٿيل آهي

مشرڪ ۽ جيڪي مسلمانن کي ٻيهر بت پرستيء طرف موڙڻ الء ! مزاحمت ۽ زبردستيء کان آزاد ٿي وڃن !نٿي وڃي يڪافرن جي طرفان عمل ۾ آند

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 28

دعوت حق تي هن ريت روشني وجهي ٿوقرآن .جي دعوت حق تي هيئن روشني وجهي ٿو لعمقرآن ڪريم پاڻ ص

(ع 2020سوره نحل)و الموعظه و جادلهم با التي هي احسن ” ادع الي سبيل ربڪ بالحڪمه” سان توهان انهن کي اهلل جي رستي طرف حڪمت جي ڳالهين ۽ عمده نصيحتن جي ذريعي آڻيو ۽ انهن )

(.اهڙيء طرح بحث ڪيو جيڪو تمام وڻندڙ هجي .ال اڪره في الدين

(دين جي معاملي ۾ ڪا به زبردستي ۽ جبر ناهي)و ان احد من المشرڪين استجارڪ فاجره حتي يسع ڪالم اهلل ثم ابلعه ما منه ذالڪ بانهم قوم ال

يعلمون،، ايستائين جو هو اهلل جو ڪالم ٻڌي۽ پوء کيس پنهنجي اگر ڪومشرڪ توهان ان پناه گهري ته پناه ڏيو)

(هي رعايت ان الء آهي ته ماڻهون سچائيء کي نٿا ڄاڻن. جاء امن تائين پهچايو ي چيو ويو ته کمسلمانن

“ال تفسدو في االض بعد اصالحها ذالڪم خير لڪم ان ڪنتم مومنين (هي توهان الء بهتر آهي اگر توهان ايمان وارا آهيو. اليوفساد نه ڦه( انتظام کان پوء)توهان دنيا ۾ )

“الفتنه اشد من القتل“ (فتنو ۽ فساد ڪشت خون کان به وڌيڪ سخت آهي)

“وال تعتدوا ان اهلل ال يحب المعتدين” (اهلل زيادتي ڪرڻ واري کي پسند نٿو ڪري. ۽ توهان زيادتي نه ڪريو)

“جره علي اهلل انه ال يحب الظالمينمثلها فمن عفا و اصلح فا جز اسيئهليڪن جيڪو شخص معاف ڪري ڇڏي ۽ صلح ڪري ته ان . برائيء جو بدلو ٺيڪ اهڙي ئي برائي آهي)

(بيشڪ اهلل زيادتي ڪرڻ واري کي پسند نٿو ڪري. جي ذمي آهي جو صلو اهللجي خدمت ۾ لعمي ص۽ نب ! رف متوجه ٿياطجا ٻيا به قبيال اسالم جي حڪمن نفتح مڪي کان پوء عرب

!جزاڪ اهلل ! مطمعن ڪري اسالم قبول ڪندا رهيا دل ! حاضر ٿي تبادله خيال ڪرڻ کان پوء

يورپيئن مورخين لکن ٿا تهيهودي ۽ نصارن سان جيڪي لڙايون لڙيون هيون ! قريش ۽ ٻين عرب قبائلن ! !صلي اهلل عليه وسلم)محمد

هي حصول فتحپاڻ هڪ هٿ ۾ ! زبردستي مسلمان بنائڻ جي غرض سان هيون ۽! صال مخالفت ح، است! ا

! (نعوذ باهلل)قرآن ۽ ٻئي هٿ ۾ تلوار کڻي ماڻهن کان پنهنجي رسالت جبرن مڃائي هئي

پر حقيقت هي آهي تهجناب رسالت مآب صلي اهلل عليه وسلم هڪ حمله آور جي حيثيت ۾ ڪڏنهن به جنگ و جدل نه

پاڻ ! ي ۾ ڪنهن به طرح جو جبر ۽ ڏاڍ کان ڪم ورتو هوجي معامل اسالمتوحيدي نه ! ڪئي هئيهيوڙهيون نجيڪي به لڙايو

! انتقامي هرگز نه ! دفاعي هيون هيون ا

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 29

هي جنگيون جن ۾ نبي سڳورا صلعم پاڻ شريڪ ٿيا هئادفاعي ٽي ا

حد ! پهرين جنگ بدر! مسلمانن جي خالف مديني ۾ ٽي جنگيون ڪيون !ڪفار مڪه ۽ ٽي ! پوء جنگ ا

ه شريڪ ب لعمجن ۾ پاڻ ص! جي وچ ۾ صرف اهي ٽي جنگيون ٿيون ن۽ ڪفار لعمپاڻ ص ! جنگ احزابهي حق جيڪي خطري ! هي ٽئي جنگيون اهي! هئا

نه ته ان غرض سان وڙيون ويون هيون ته مسلمانن جا ا

۽ نه ئي اهومقصد هو ته انهن جي نقصانن جي تالفي ڪئي وڃي جيڪي ! ۾ هئا انهن کي قائم ڪيو وڃيو هو ان جو مقصد صرف ۽ صرف اه ! ڪفار مڪه جي هٿان پاڻ ص کي ۽ اصحاب ر سڳورن کي رسيا

! يعني دفاع ! مٿي بيان ڪري آيا آهيون جيڪو حيح هجي هاصجڏنهن جان تي اچي پوي ته ڪو شش نه وٺڻ الء هٿ پير هڻڻ ڇا پنهنجي حفاظت

ان کي سامهون رکي هي ! ڪا آهيونچڪري حمڪه طرفان ڪيل ظلمن کي واضجيئن ته اسان ڪفار پنهنجي فرض ۾ جيڪو اهلل لعمته پاڻ ص !جي انهن حالتن ۾ هٿ پير نه هالئجن ها!تسليم ڪرڻو پوندو ته

ي هالک ٿيڻ کهو ته مسلمانن ضجو اهو فر لعمص ان وقت پاڻ ! طرفان مليو ڪوتاهي ڪرڻ سڏجي هاته ڇا پنهنجي حفاظت ! ۽ ائين ئي ڪرڻ گهربو هو !اهو فرض ادا ڪيو لعمتنهنڪري پاڻ ص ! بچائجي

بچاء ! حيح هجي هاص جان تي اچي پوي ته ڪو شش نه وٺڻ ڪرڻ الء هٿ پير هڻڻ ۽ خاص طرح جڏنهناهو ڪهڙو ! نون آهي جيڪو اجازت نٿو ڏيالمقدور ڪوشش ڪرڻ الء دنيا جو اهو ڪهڙو قا حطجي

حفاظت ۽ مدافعت ! شخص آهي جيڪو انهن حالتن ۾ پنهنجي ۽ ساٿين جي جان بچائڻ ال هٿ پير نٿو هڻيبت ۾ يوڏي کان وڏي انسان کان وٺي ننڍي کان ننڍي ڪيڙي ماڪوڙي تائين مص ! هڪ قدرتي امر آهي

! اچڻ وقت پنهنجي حفاظت ۽ مدافعت جي ڪوشش ٿئي ٿي سيرت نگارن به سندن جنگين شمار ڪرڻ ۾ غلطي ڪئي آهي

.ٻڌايون آهن 17ابن سعد ڪاتب الواقديء سندن لڙاين جي تعداد جنهن ۾ پاڻ به شامل هئا (.340، صفحه 0قسطالني جلد)

هي جنگيون جن ۾ پاڻ شريڪ نه ٿيا هئا پر اهڙن سپه ساالرن جي ابن اسحاق به اهو ئي تعداد لکيو آهي پر ا

ماتحت ٿيون هيون (.971ابن هشام صفحه )، بيان ڪيون آهن 70لکيو آهي ۽ ابن سعد 34انهن جو تعداد

مگر لڙيون شمار ڪيون آهن 12 ان ۽ الو يعلي رح حضرت جابر رضيه کان روايت ڪري ٿو تههي پاڻ به انهن ۾ لکي ٿو ۽ 29زيد بن ارقم جيڪو سڀني کان وڌيڪ معتبر راوي آهي ، جنگين جو تعداد

.شامل هو

محدثين ۽ مورخينجيڪي جنگين جا ناال ۽ احوال لکيا آهن انهن ۾ نه ته ڪو عقلي تنقيد جو باقائده لحاظ هي ته ” مختصرا

ادت کي پرکي هجنهن تي ڪنهن روايت جي ش ! ۽ نه ئي اصول روايت جي پابندي ڪئي آهي! آهي ويو رکيوجن جي ڪا به روايتون آهن اهڙيون به ! آ ي ڇڏيودرج ڪرتمام مهمن کي بس رڳو هنن ماڻهن ! سگهجي

به لکي نوم ه جنگي م آونهن کي ته۽ ڪن ! انهن ۾ بعض ته بلڪل بي بنياد آهن ! معتبر شادت نٿي مليها غلطي آهي جنهن کي متعصب يورپي مورخين حواال ڏ ! ڇڏيو آهي

!نا آهناهائي ا

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 30

مورخين ۽ خارجي يورپيمتعصب

مورن اهڙن ي ڇڏيو قرار ڏئکي به جنگ ( غزوات و ستايا ۽ بعبوث)جن جنگ سان واسطو به ناهي جوسڀني ا

هن ماڻهن . آهي ! ن ترتيب ڏيڻ الء وڪيلن کي موڪلڻجو دوستانه عهد نامو لعمپاڻ ص( 2) ! تبليغ اسالم جي دعوت ال روانگين( 1) ! ملڪن جي سردارن وٽ اسالمي سفيرن کي موڪلڻ( 3) ! واپاري جهيڙن( 0) ! حجاج جي قافلي( 5) ! قزاقن جي جماعت کي منتشر يا تنبيج ڪرڻ( 0) حرڪتن جي نگهداشت الء مجاهد اسالم کي موڪلڻ، دشمن جي ( 7) ! لڻ کي،ڪمو ءمخبرين کي خبرون آڻن ال( 4) ! دشمنن سان وڙهڻ يا انهن کي روڪڻ ال فوج کي رواني ڪرڻ جي تياري يا وٺي وڃڻ( 9)

مورن کي يورپ ته ضالغرجنهن ! غزوات وغيره جي طور تي ورتو آهي بخت مورخينبد۽ خارجي انهن تمام ا جي معني انهن جي نز ! هيون( لڙايون)مهمون ٽ مار جون ديڪ ل

عرب جي مورخينڪن خارجي ۽ ،يورپ

! جيڪو هرگز درست ناهي! سمار ڪيو آهي 207جي مهمات جو تعداد لعمنهين پاڻ صٽته اٺ، نون، انهن ۾ 27يا 12، 29، 17يعني ! همن جو جيڪو تعداد بيان ٿيو آهي م هتي در حقيقت

. د نٿي مليباقين جي ڪا سن ! واقعي اهڙيون آهن جن ۾ جنگ ٿي هئيهي

جنگيون هيون 9احد( 1) ! جنگ بدر(2)

۽ ! خيبر( 4) ! احزاب( 7) ! طائف( 0) ! حنين( 5) !قريظه( 0) ! مريسيع( 3) ! جنگ ا

! مڪه( 9) جي شهادت نٿي مليجن

بني قريضه ! انهن ۾ بني مصطلق سان مريسيع جي جڳه تي ٿيندڙ جنگ جي ڪا معتبر شهادت نٿي مليکي ان ڪري هن ! و سلسلو صرف جنگ احزاب سان هوانهن ج ! سان ٿيندڙ ويڙه جي به ڪا سند ناهي

رهي ڳاله طائف جي ته اها به مثل ! مڪه ۾ ڪابه جنگ ناهي ٿي ! علحده جنگ تصور نه ڪئي وڃيهئا انهن کي پڪڙڻ الء اجيڪي ماڻهو لڙائي مان فرار ڪيا وي ! اوطاس جي جنگ حنين جو هڪ جز هئي

.هومحصره ڪيو ويو هو، جيڪو بعد ۾ کنيو ويو

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 31

هي به پر پنج جنگيون ٿيونڪل ! قدم هئا دفاعيا

نجائش ناهي ! جنگيو ٿين ٿيون 5اهڙيء طرح ڪل پر هي لڙايون يا ! جنهن ۾ شق و شعبي جي ڪا به گ

در حقيقت هي دفاعي قدم هئا ها ! مهمون به في الواقع جنگ جي نالي سان ياد ڪرڻ جون مستحق ناهن ! هنن کي معمولي جنگ يا معمولي منقشه چئي سگهجي ٿو

قصانجنگين

۾ ڪفار ۽ مسلمانن جو جاني ن

حد ۾، 09نقصان ڪفار مڪه جو جاني جنگ بدر ۾ 93به حنين ۾، ۽ 93 خيبر ۾، 3، احزاب ۾ 14 ا

.ٿيو هوني مهمن ۾ مسلمانن جو ٽوٽل جاني ڀهنن س. ٿيو هو 27۽ 29، 5، 70، 20مسلمانن جو نقصان بلترتيب

.ٿيو هو 154۽ دشمنن ڪفار جو 239نقصان

پورو پورو دين ۾ داخل ٿي پڙهو ۽ سمجهو تواريخ ۽ توحيدي دين اسالم هي !ئومسلمان ااي عالم اسالم جته ء عبادت توحيدي هي ۽ منافقن جي پوئياري ڪرڻ وارن مان ناهيو ته،جي مسلمان سڏرائجو ٿا ۽ مشرڪن

سڀ ڪجهه صرف هڪ ! اسالم الء ئي حئي آدم عليه سالم کام محمد تائين ۽ نه ڪي ڪنهن ٻئي الء ڪافرن جيان پنهنجا ٻيا هٿ اهلل کي ڇڏي وري اهلل جل شانهوء ۽ دين توحيدي اسالم الء ٿيو هو ۽ اسان

نهن جي تعريف ۽ توصيف پيا ڪريون گهڙيل غيراهلل پنهنجي هٿ ! ٺاهيا ۽ آنن بهانن سان معبود ٺاهي رڳو ا

اها حديث پڙهي به ! ڦهاليون ٿا اتفرق! ريون ٿا هڪ ٻئي کي گهٽ ڏيکارڻ الء مقابال ڪ! الء ڳالهايون ٿا جڪڙجي ويندي ۽ اهلل واضح ڪيو ته صرف ۽ صرف جيڪي وحي ٿي نبي سائين جن تي ته امت محمد

اهلل جو ۽ نبي سائين، خلفاء راشدين، تابعين ۽ تبٿ تابعين طرفا سيکاريل آهي ته هڪ فرقو !صرف ۽ صرف اهلل جي عبادت !جو مرڪز صرف ۽ صرف مسجدون عبادت

هر خير و خيرات في سبيل اهلل يعني ! هر وقت ذڪر االهي ! جهڪڻ به انهيء جي اڳيان ! به اهلل کان گهرڻ نهيء جي نالي تي

!اهلل الء ۽ صرف ا

عذاب ڇو نازل ڪيو ويو ترت ين قومن تي ڳهر پڙهو پنهنجي نبيء جا فرمان ۽ قرآن ۾ ٿيل ذڪر ۽ ڏسو اهر جنهن رڳو رف طته ورو پنهنجي رب ! ڪري سڀ جرم من ۾ پلجندڙاڳين قو ۽ توهان ڇو بچيل اهيو اهي هون هڪ لک چوويهه هزار نبي الٿا ويا توهانجي سمجهاڻين الء ڪتاب ڏئي، رسالت ڏئي ته متان توهاالء

جيڪي رستانه وٺو اهي ! ڳنڍيو اهلل جلشانهوء کي سندس الء خالص عبادت ۾ ٻين کي نه !سمجهي پئو نيت جو رستو وٺي توهان کي اندرااسالم قبولعارضي مشرڪن ۽ منافقن ۽ خارجي اسالم جي دشمنن

.ي ۽ پنهنجي ڪوڙين چالن کي سچ ۾ مالئي ڪنفيوز ڪري ڇڏيو آهيهآکوکلو ڪري ڇڏيو جي دين توحيدي سمجهڻ چاهيو ٿا ته بو دين مڪمل جوطسان پڙهو نبي سائين جو خغور

پڄاڻي