1

Ðයìàð ÀܺðòàôØܺð

À

êÆð²ø ºì ê²ØìºÈ

2 3

Ðයìàð ÀܺðòàôØܺð

À

Ê ð Æ Ø Ú ² Ü Ð ² Ú ð Æ Î

êÆð²ø ºì ê²ØìºÈ

زÚð ² Âàè êàôð´ ¾æ ØÆ²Ì ÜÆ Ðð² î² ð²Î âàô ÚàôÜê. ¾æ ØƲ ÌÆÜ - 2009

Ðð² ز ܲô

Ü.ê.ú.î.î. ¶² 𺶠ÜÆ ºðÎ ðàð ̧ Æ

êð´²¼ ܲ ¶àÚÜ ºô ìº Ð² ö²è β Âà ÔÆ Îà êÆ ² غ ܲÚÜ Ð² Úàò

4 5

Ðî¸ 891.981-3 ÊñÇÙÛ³Ý Ð³ÛñÇÏ : 23/28 ¶Ø¸ 84Ð-4+86.37 Ê 912

²ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ÷á˳¹ñ»ó ì³É»ñÇ ä³ñ³ÝÛ³ÝÁ

ÊÙμ³·Çñ` ÈÇÉÇà ä»ïñáëÛ³Ý

ÊðÆØÚ²Ü Ð²ÚðÆÎÊ - 912 êÇñ³ù ¨ ê³Ùí»É: - ¾ç Ùdz ÍÇÝ: سÛñ ² Ãáé

êáõñμ ¾ç Ùdz ÍÇÝ, 2008.- 224 ¿ç:

Ð³Û ÁÝûñóáÕÇÝ »Ýù Ý»ñϳ۳óÝáõÙ Ù»ñ Åá Õáíñ¹Ç Ù»Í

»ñ³Ëï³íáñ ØÏñïÇã ² ì³ Ý» óÇ ¥ÊñÇÙ Û³Ý Ð³Û ñÇϤ ²Ù»Ý³ÛÝ Ð³Ûáó γ Ãá ÕÇ ÏáëÇ μ³ñáÛ³Ëñ³ï³Ï³Ý »ñÏ»ñÇ Ñ³çáñ¹` §êÇñ³ù ¨ ê³Ùí»É¦ »ñÏÁª ³ñ¹Ç ³ñ¨» ɳ ѳۻñ»ÝÇ ÷á˳ ¹ñáõ ÃÛ³Ùμ:

¶Ø¸ 84Ð - 4 + 86.37

îå³·ñíáõÙ ¿ ٻϻݳëáõÃÛ³Ùμ`

§ê³ñ·Çë ¶³μñÇ»É۳ݦ ÑÇÙݳ¹ñ³ÙÇ

ISBN 978-9939-59-022-6 © سÛñ ² Ãáé êáõñμ ¾ç Ùdz ÍÇÝ, 2009 Ã.

ܲ ʲ ́ ²Ü

´² ðº Î²Ø Äà Ôà ìà°ôð¸ в Úàò,

§¸ñ³Ë ïÇ ÁÝ ï³ ÝÇù¦–Çó Ñ» ïá §êÇ ñ³ù ¨ ê³Ù í»É¦ ¿ Ýáñ »ñ ϳ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ýë ³ Ýáõ ÝÁ, áñ ·ñ» óÇ Ñ³ Ûáó Ñ³Û ñ» ñÇ Ñ³ Ù³ñ, ¨ ¹³ñÓ Û³É ù»½ »Ù ÝíÇ ñáõÙ, Åá Õá íá°õñ¹ ѳ Ûáó, á ñÇ ÝÛáõÃÝ áõ å³ ñáõ ݳ Ïáõ ÃÛáõÝÝ ³ß ˳ñ ÑÇ ÏÛ³Ý ùÇ ÏñÃ³Ï³Ý ¹³ ë»ñÝ »Ý, á ñáÝù μ³ ñÇ Ñ³Ûñ êÇ-ñ³ùÝ ³ í³Ý ¹áõÙ ¿ Çñ ѳ ëáõ ݳ ó³Í ê³Ù í»É áñ-¹áõÝ:

êÇ ñ³ùÝ Çñ ¹³ ë»ñÝ ¿ å³ï ÙáõÙ ³ß ˳ñ ÑÇ μ³½ Ù³ ¹Ç ÙÇ ³ é³ñ ϳ Ý» ñÇ Ù³ ëÇÝ, ÇëÏ ê³Ù-í»ÉÝ áõ ß³ ¹Çñ áõÝÏݹ ñáõÙ ¿: êÇ ñ³ ùÁ Ñ³Û ñ³-Ï³Ý ¨ μݳ Ï³Ý ëÇ ñáí ³ í³Ý ¹áõÙ ¿ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÇ ³ Ù» ݳ ϳ ñ¨áñ Ëñ³ï Ý» ñÁ, ÇëÏ ê³Ù-í» ÉÁ áñ ¹Ç³ Ï³Ý Ñݳ ½³Ý ¹áõ ÃÛ³Ùμ ÁÝ ¹áõ ÝáõÙ

6 7

¿ Ñ³Û ñ³ Ëáë ¹³ ë» ñÁ, áñ ÏñÃáõÙ áõ Ù³ñ ½áõÙ »Ý Ç ñ»Ý Çñ ÏÛ³Ý ùÇ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ³ë å³-ñ» ½áõÙ:

ܳ ˳·É ËÇ Ù»ç êÇ ñ³ ùÁ óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë, û á±í ¿ Ù³ñ¹Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ, ¨ á±ñÝ ¿ Çñ Ïá ãáõ ÙÁ, å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñÝ áõ Ç ñ³ íáõÝù Ý» ñÁ Ù»ñ ѳë³ñ³Ï³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùáõÙ ¨ ³ÛÉÝ:

ºñÏ ñáñ ¹Ç Ù»ç ѳ Ù³ éá ï³ ÏÇ μ³ ó³ï ñáõÙ ¿ Áݹ ѳ Ýáõñ ïÇ» ½»ñ ùÇ μݳ Ï³Ý ¨ ѳ íÇ ï» Ý³-Ï³Ý û ñ»Ýù Ý» ñÁ, á ñáí û ñÇ Ý³ ϳñ· ² ñ³ ñÇãÝ, ³Û¹ ³Ý Ñ» Õ» ÉÇ û ñ»Ýù Ý» ñÇ ë³ÝÓÝ Çñ Ó»éùÝ ³é-Ý» Éáí, ϳ é³ í³ ñáõÙ ¿ í»ñ Ý³ß Ë³ñÑÝ áõ Ù»ñ μݳ Ï»ó ñ³Í »ñÏ ñ³ ·áõÝ ¹Á: ä³ï ÙáõÙ ¿ ݳ¨ μ³ ñá Û³ Ï³Ý û ñ»Ý ùÇ Ù³ ëÇÝ, áñ î»ñ ²ëï í³Í Øáí ë» ëÇ ¨ ÐÇ ëáõ ëÇ Ó»é ùáí ³ í³Ý ¹»ó Ù³ñ-¹áõÝ, áñ å»ë ½Ç Ù³ñ ¹Á, » û Ùá é³ Ý³ Çñ ËÕ×Ç μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùÁ, ·»Ã ÑÇ ßÇ áõ ϳñ ¹³ ²ëï Íáõ ¹ñ³Í ¨ ·ñ³Í û ñ»Ýù Ý» ñÁ, áñ ÙÇßï ÉáõÛë »Ý ï³ ÉÇë ¨ Ñáõ ß³ ñ³ñ ÉÇ Ý» Éáíª áõÕ ÕáõÙ »Ý Ù³ñ-¹áõ Ëá ïáñ Û³É ÏÛ³Ý ùÁ:

ºñ ñáñ ¹Ç Ù»ç êÇ ñ³ ùÁ å³ï ÙáõÙ ¿ Ù³ñ¹ ϳ-ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý ³Ý ѳ í³ ë³ñ ÏÛ³Ý ùÇ Ù³ ëÇÝ, Áëï á ñǪ ϳñ ׳ ÙÇï ¨ û ñ³ ѳ í³ï Ù³ñ ¹ÇÏ Ù» Õ³¹ ñáõÙ »Ý ²ëï ÍáõÝ, û ÇÝ ãá±õ ³ß ˳ñ-ÑáõÙ Ù³ñ ¹ÇÏ Ñ³ í³ ë³ñ ÏÛ³Ýù áõ μ³Ëï ãáõ-Ý»Ý` ³Ý·Ç ï³ μ³ñ ãËáñ Ñ» Éáí, áñ ³ß ˳ñ ÑáõÙ

Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ë³ñ³Ïáõ ÃÛ³Ý ³Ù ñ³åÝ ¹áÕ Ñ½á ñ³ ·áõÛÝ Ï³åÝ ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿, áñ ϳ åáõÙ ¨ í³ ñáõÙ ¿ Ù»ñ ѳë³ñ³Ï³ Ï³Ý ÏÛ³Ý-ùÁ:

âáñ ñáñ¹ ¹³ ëÇÝ å³ï ÙáõÙ ¿ ³ß ˳ñ ÑÇÝ ïÇ-ñáÕ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ¨ Ñå³ ï³Ï Åá Õáíñ ¹Ç Ù³ ëÇÝ, »ñ ϳ ñ³ ׳ é» Éáí óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë, û Ûáõ ñ³ ù³Ýã-ÛáõñÝ Ç±Ýã å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ áõ Ç ñ³ íáõÝù-Ý»ñ áõ ÝÇ, ¨ ÇÝã å»±ë ¿ ½»Õ Í³Ý íáõÙ Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛáõ ÝÁ, áñ ßñç³Ý ó» Éáí û ñ»Ý ùÇ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁª ÙdzÛÝ ëñáí ̈ ·³ í³ ½³ Ýáí ¿ Çß ËáõÙ, »ñÏ ñÇ μ³ñ-·³ í³× Ù³Ý ̈ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ×³Ù ÷³Ý ãÇ μ³-óáõÙ, ÇÝãÝ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ½á ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿: ÜÙ³-ݳ å»ë ½»Õ ͳ ÝáõÙ ¿ Ñå³ ï³Ï ³½ ·» ñÇÝ, »ñμ ³Ý-ë³ë ïáÕ »Ý ÉÇ ÝáõÙ ë³Ñ Ù³ ݳ¹ñ í³Í û ñ»Ý ùÇ ¹»Ù: Äá Õá íáõñ¹ Ý» ñÁ Ù» ͳ å»ë ¨ ³ é³ í»É ëË³É íáõÙ »Ý áõ Ý³Û Ý³ ÙÇï ÑáõÛ ëáí, »ñμ Ç ñ»Ýó μ³ ÅÇÝ ³ é³-ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ×³ ݳ å³ñÑÝ Ç ñ»Ýó áõ ÅÇ ã³ ÷áí ã»Ý μ³ óáõÙ, ³ÛÉ Íáõ ɳ ÙÇï ÉÇ Ý» Éáíª ³ Ù»Ý ÇÝã ϳ-é³ í³ ñáõ ÃÛáõ ÝÇó »Ý ëå³ ëáõÙ:

ÐÇÝ ·» ñáñ¹ ¹³ ëÇÝ êÇ ñ³ùÝ ³ß ˳ñ ÑÇ Åá-Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ ¨ ³½Ý í³ Ï³Ý ¹³ ëÇ Ýϳ ñ³ ·ÇñÝ ¿ ï³ ÉÇë` óáõÛó ï³ Éáí, û Åá Õá íáõñ¹Ý ¿ ³ß-˳ ï³Ý ùÇÝ ¨ »ñÏ ñÇÝ ÏÛ³Ýù ïíáÕ á ·ÇÝ: êñ³Ý ѳ ñáõÙ ¿, û ×ßÙ³ ñÇï ³½Ý í³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ Ñá ·áõ Ù» Íáõ ÃÛáõÝÝ ¿, ¨ û Ýñ³ å³ñ ï³ Ï³-

8 9

Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ³ß ˳ñ ÑáõÙ Ù» ͳ ·áñ Í»É ¨ Åá-Õáíñ ¹³ ë»ñ ÉÇ Ý»É:

ì» ó» ñáñ¹ ¹³ ëáí êÇ ñ³ ùÁ Ù³ñ ¹áõ ³ß ˳ ï³Ý-ùÇ ¨ ³ß ˳ ï³Ý ùáí Ñ³Û Ã³Ûà í³Í ѳ óÇ Ù³ ëÇÝ ¿ Ëá ëáõÙ` ѳÛï Ý» Éáí, û ѳ óÇ áõ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ³Õμ Ûáõ ñÁ »ñ ÏÇñÝ ¿, ÑáÕÝ ¿, μ»Õ٠ݳ íáñ Ù³ñ ¹áõ ³ß ˳ ïáÕ Ó»éùÝ ¿. Ù³ñ ¹Á Ãßí³é, Ùáõ ñ³ó Ï³Ý ¿ ¹³é ÝáõÙ, »ñμ ³ Ý³ß Ë³ï Ó»é ùáí Ñ³ó ¿ ËݹñáõÙ ¨ ³ é³Ýó í³ ñáõ ó³ ÝÇ ÑÝÓ»É ¿ áõ ½áõÙ:

Úá û ñáñ¹ ¹³ëÝ ³ í³Ý ¹» Éáí` êÇ ñ³ ùÁ ÏÛ³Ý-ùÇ áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛáõÝÝ ¿ áõ ëáõ ó³ ÝáõÙ` ³ é³ç μ» ñ» Éáí, û ³ Ýû ·áõï ¿ ·³Ý ÓÁ ¨ ѳñëïáõ ÃÛáõ ÝÁ, »ñμ ·³Ý Ó³ ï»ñ ѳ ñáõë ïÁ ïÝï» ë»É ã·Ç ïÇ ̈ ß³ï ßáõï ëå³ éáõÙ ¿ ·³ÝÓÁ ·³Ý Ó³ï ÝÇó ¨ óá ñ» ÝÁ ßï» Ù³ ñ³ ÝÇó: г í» ÉáõÙ ¿ ݳ¨, áñ áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛáõ ÝÁ ·Ç ïÇ ³ñ ¹³-ñáõ ÃÛ³Ùμ ѳ ïáõ ó»É Çñ å³ñï ù» ñÁ. ϳÛë ñÇ ÝÁ ϳÛë ñÇÝ ï³É, ²ëï Íáõ ÝÁª ²ëï ÍáõÝ (سïÃ. Æ´ 21, سñÏ. Ä´ 17, ÔáõÏ. Æ 25), ̈ ³ å³ Çñ μ³ ÅÇ ÝÁ í³ Û» É»É:

àõ û ñáñ¹ ¹³ ëáí êÇ ñ³ ùÁ óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë, áñ û° ³ é³Ý ÓÇÝ Ù³ñ ¹áõ ¨ û° ³ß ˳ñ ÑÇ Åá-Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ Ù» ͳ ù³ÛÉ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛáõÝÝ ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý ½á ñ³ íáñ ç³ÝùÝ ¿, » û ϳ μ³Ëï ³ß Ë³ñ ÑáõÙ, ³ÛÝ ÙdzÛÝ ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ-ÃÛ³Ý Ó»é ùáõÙ ¿, áí áñ Íáõ Éáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ÷³ ÏáõÙ

¿ Çñ Ó»é ùÁ, μ³ËïÝ Ç ñ» ÝÇó Ëáõ ë³ ÷áõÙ ¿: ² ݳñ Å³Ý ¿ ³ÛÝ Ó»é ùÁ, áñ ³ é³Ýó ³ß ˳ ï³Ý-ùÇ Ñ³óÝ Çñ μ» ñ³ÝÝ ¿ ï³ ÝáõÙ. §Ò»é ùÁ, á ñÁ ãÇ ³ß ˳ ïáõÙ, ãå»ïù ¿ áõ ïǦ,– ëáõñμ äá ÕáëÝ ¿ å³ï íÇ ñáõÙ (ÑÙÙï. ´ » ë³Õ. ¶ 10):

ÆÝ Ý» ñáñ¹ ¹³ ëáí êÇ ñ³ ùÁ ׳ éáõÙ ¿, û ÇÝã å»ë ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ñ³Ý ×³ ñÁ ¨ ÁÝ-Ï» ñ³ Ï³Ý ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ` ³Ûë » ñ»ù ѽáñ ¹³ß-ݳ ÏÇó Ý» ñÁ, Ùdz ݳ Éáí ù³ Õ³ ù³Ïñ û óÇÝ ³ß-˳ñ ÑÁ. ÇÝù Ý³ß Ë³ï Ñ³Ý ×³ ñÁ ÍÝ»ó ·Ûáõ ï»ñ, ³ñ í»ëï Ý»ñ, ݳ¨ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ½á ñáõ ÃÛáõÝ ½³ñ-·³ó ñ»ó, ¨ ³Û¹ å»ë ³Ûë » ñ»ù ³Ý ½»Ý ¹³ß ݳ-ÏÇó Ý» ñÁ ïÇ ñ» óÇÝ ³ß ˳ñ ÑÇÝ:

î³ë Ý» ñáñ¹ ¹³ ëáí êÇ ñ³ùÝ Ç Ù³ë ï³ ëÇ-ñáõÙ ¿ ³ß ˳ñ ÑÇ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ¨ ³ å»ñ ç³Ý-Ïáõ ÃÛ³Ý Ù³ ëÇÝ, μݳ Ï³Ý ÷³ë ï» ñáí óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë, áñ ³Û¹ »ñ Ïáõ ѳ ϳ é³Ï ï³ ñ»ñù Ý»-ñÁ ÙÇßï ѳÙÁÝ Ã³ó »Ý Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÇÝ, ¨ Ñݳ ñ³ íáñ ã¿, áñ Ù³ñ¹Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ ÙdzÛÝ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Í³ ÕÇÏ Ý»ñ ù³ ÕǪ ³ é³Ýó ÷ß»-ñÇó Ëá óáï í» Éáõ:

î³ëÝ Ù» Ï» ñáñ¹ ¹³ ëÇ Ù»ç êÇ ñ³ ùÁ óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë, û á ñáÝù »Ý ³ÛÝ ½á ñ³ íáñ, Ý»ñ ùÇÝ ¨ ³ñ ï³ ùÇÝ å³ï ׳é Ý» ñÁ, á ñáí ³ß Ë³ñ ÑÇ ³½-·» ñÁ μ³ñÓ ñ³ ÝáõÙ »Ý ¨ Ëá ݳñÑ íáõÙ, μ³ñ ·³-í³ ×áõÙ »Ý ¨ Ýí³ ½áõÙ: êÇ ñ³ ùÁ êáõñμ ¶ñùáí

10 11

ѳë ï³ ïáõÙ ¿, áñ ³Ûë å³ï ׳é Ý» ñÁ Ù»Õ ùÁ ¨ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝÝ »Ý:

î³ë Ý»ñ Ïáõ» ñáñ¹ ¹³ ëÇÝ êÇ ñ³ ùÁ Ëá ëáõÙ ¿ ų Ù³ ݳ ÏÇ ¨ ³ß ˳ñ ÑÇ ³Û ɨ³ÛÉ å³ ï³ Ñ³ñ-Ý» ñÇ Ù³ ëÇÝ, Ëáë ïá í³ ÝáõÙ ¿, û, ³ Ûá°, Ï³Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ μݳ Ï³Ý ï³ ñ»ñù Ý» ñÇ ³ÛÝ åÇ ëÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý»ñ, á ñáÝó í» ñ³ Ñ³ë ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÇó Ù³ñ ¹Á ãÇ Ï³ ñáÕ Ëáõ ë³ ÷»É: ´³Ûó êÇ ñ³ùÝ ³ß-˳ñ ÑÇ ¹»å ù» ñáí ѳë ï³ ïáõÙ ¿, û ³ é³ í»É ã³ñ ¨ Ù» ͳ ·áõÛÝ å³ ï³ Ñ³ ñÁ Ù³ñ¹Ý ¿ Ù³ñ-¹áõÝ, á ñÇ ³ é³ç ß³ï Ýí³½ »Ý ¨ ³é á ãÇÝã »Ý Ñ³ Ù³ñ íáõÙ μݳ Ï³Ý å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ:

î³ë Ý» ñ» ù» ñáñ¹ ·ÉËáí êÇ ñ³ùÝ ³ í³ñ ïáõÙ ¿ Çñ ¹³ ë» ñÁ ¨, Çμ ñ¨ ³ Ý»ñÏ ÙÇï ѳ í³ ï³ó Û³É, á ·¨áñ í» Éáí Ëá ëáõÙ ¿ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ù³ ñá ½³Í ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý Ù³ ëÇÝ, ³ é³ Ïáí ̈ û ñÇ Ý³ Ïáí óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë, áñ Ù³ñ ¹áõ ³ ½³ï áõ »ñ ç³ ÝÇÏ ÏÛ³Ý ùÁ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ¿, óáõÛó ¿ ï³-ÉÇë, áñ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ïÇ ñáÕ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ÙÇ³Ï ¹»ÕÝ áõ ¹³ñ Ù³ÝÝ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿, óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë ݳ¨, áñ ³ é³Ýó ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ×ßÙ³-ñÇï ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý` ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ áñ ù³Ý ¿É ×·ÝÇ, ãÇ Ï³ ñáÕ Ù³ñ ¹áõ ³ å»ñ ç³ ÝÇÏ ÏÛ³Ý ùÁ μ³ñ íá ù»É ϳ٠Ýñ³ Ëéáí í³Í Ñá ·áõÝ Ë³ Õ³ Õáõ ÃÛáõÝ ï³É:

êÇ ñ³ ùÁ, áñ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ëÇ ñ³ ѳñÝ ¿, ÙÛáõë ¹³ ë» ñÇÝ, ÑÛáõ ë» Éáí Çμ ñ¨ ·ÉáõË áõ åë³Ï, ³ í³Ý ¹áõÙ ¿ Çñ ëÇ ñ» ÉÇ ê³Ù í» ÉÇÝ, áñ å»ë ½Ç ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ¹³ ë»ñÝ Çñ áÕç ÏÛ³Ý ùáõÙ Ñá ·áí ¨ ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÛ³Ùμ ÁÝ ¹áõ ÝÇ:

² ѳ í³ ëÇÏ, ³Ûë ã³ ÷áí μá í³Ý ¹³ Ï» óÇ μ³ ñÇ Ñ³Ûñ êÇ ñ³ ùÇ Ïñó Ï³Ý ¹³ ë» ñÁ: êÇ ñáí ϳñ-¹³ ó»°ù, Ë» ɳ٠ïá ñ»Ý Ç Ù³ ó»°ù, á°í Ñ³Û Åá Õá-íáõñ¹, ѳ°Û Ñ³Û ñ»ñ, ѳ°Û ¹³ë ïdz ñ³Ï Ý»ñ ¨ Ñ³Û Ñ³ ëáõ ݳ ó³°Í áñ ¹Ç Ý»ñ:

²é ѳ ë³ ñ³Ï, Ó»½ ѳ Ù³ñ ·ñ» óÇ ³Ûë åÇ ï³-ÝÇ ¹³ ë» ñÁ. ¹áõù ¨ë, êÇ ñ³ù Ñáñ μ³ ñÇ û ñÇ Ý³-ÏÇÝ Ñ» 層 Éáí, ³ í³Ý ¹» ó»°ù Ó»ñ ³ ß³ Ï»ñï Ý»-ñÇÝ, ù³ ÝÇ áñ ѳ ëáõ ݳ ó³Í Ýáñ ë» ñÝ ¹Ç ѳ Ù³ñ ³ß ˳ñ ÑÇ ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ̈ Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñ³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ ¹³ ë»ñÝ ³ Ù» ݳ ϳ ñ¨áñ ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ̈ ÑÙïáõ ÃÛáõÝÝ »Ý:

êáëÏ ¹åñá ó³ Ï³Ý áõ ëáõ ÙÁ μ³ í³ Ï³Ý ã¿ Ñ³Û ½³ñ ·³ ó³Í å³ ï³ ÝÇ Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñ, áñ Ýáñ »Ý è³ Ïá ËáõÙ ³ß ˳ñ ÑÇ ÏÛ³Ý ùÇ ßñç³ ÝÁ, ³ÛÉ å»ïù ¿, áñ Ýñ³Ýù, ê³Ù í» ÉÇ ÝÙ³Ý ³ ϳÝç ¹Ý»-Éáí, ÙÇßï μ³ ñ»Ë ñ³ï ÉÇ Ý»Ý áõ ³ é³ ç³ ¹Ç Ù»Ý ¹» åÇ É³ í³ ·áõÛÝ ÏÛ³Ýù, á ñÇ ÙÇ çá óÁ ÙdzÛÝ áõ-ÕÇÕ ¹³ë ïdz ñ³ Ïáõ ÃÛ³Ý Ó»éùÝ ¿, áñ áõÕ ÕáõÙ ¨ ³é³çÝáñ¹áõÙ ¿ Ç ñ»Ýó:

12 13

êÇ ñ³ùÝ ³Û¹ Ïñó Ï³Ý Ó»é ùÁ Ñá ñÇ Ý»ó ¨ ïí»ó ѳ Ûáó Ñ³Û ñ» ñÇÝ. û ëÇ ñ³ μ³ñ ÁÝ ¹áõ Ý»-ó»°ù, á°í ¹³ë ïdz ñ³Ï Ñ³Û ñ»ñ, êÇ ñ³ ùÇ ïùÝáÕ Ó»éùÝ áõ ·ñÇ ãÁ ³Û ɨë åÇ ïÇ ß³ ñáõ ݳ Ï»Ý Ç ñ»Ýó μ³ ñá Û³ Ëáë ¹³ ë» ñÁ:

ÝêÆ ð²ø ºì ê² ØìºÈ

¸²ê ²Ø²ð ̧ À ºì ²Þ ʲð ÐÀ

ÆÝÓ, áñ ѳÛñ »Ù, Éë»°ù, áñ ¹Ç Ý»°ñë, ̈ ³ÛÝ-å»ë ·áñ Í»°ù, áñ ³å ñ»ù: êÇ ñ³ù. ¶É. ¶.

àñ ¹ Û³°Ï ÇÙ ê³ Ùí»É, ¹åñá óÇ ¹³ ë»ñ¹ ³ñ ¹»Ý ÷áù ñÇ ß³ ï» ³ í³ñ ï» óÇñ, ѳ ë³Ï¹ ½³ñ ·³ ó³í ¨ ³ÛÅ٠ѳ ë»É »ë ÙÇÝ ã¨ ï³ë ÝáõÃ ï³ ñ» ϳÝ: Æμ ñ¨ ѳÛñ å³ñ ï³ Ï³Ý »Ù ÇÝùë ù»½ ³ í³Ý ¹»É ³ß ˳ñ ÑÇ ÁÝ ¹Ñ³ Ýáõñ ¹³ ë» ñÁ. á±í ¿ Ù³ñ¹Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ, á±ñÝ ¿ Çñ ÁÝ Ï» ñ³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ, á ñá±Ýù »Ý Çñ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÝ» ñÁ ¨ Ç ñ³-íáõÝ ùÁ, á±ñÝ ¿ Çñ ³ é³Ý ÓÇÝ Ïá ãáõ ÙÁ, DZÝã ¿ñ Ù³ñ ¹áõ ÑÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ, ̈ DZÝã ¿ ³ñ ¹Ç ÏÛ³Ý ùÁ, áñ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝ ¿ Ïáã íáõÙ, ¨ á ñá±Ýù »Ý ³é ѳ ë³ ñ³Ï Ù³ñ ¹áõ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý å³Û-Ù³Ý Ý» ñÁ, á ñá±Ýù »Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ ³ÛÝ μݳ Ï³Ý ¨ å³ ï³ Ñ³ Ï³Ý å³ï ׳é Ý» ñÁ, á ñáí Ù³ñ ¹Á

14 15

»ñ ç³ ÝÇÏ ¨ ³ å»ñ ç³ ÝÇÏ ¿ ¹³é ÝáõÙ: ØÇ Ëáë-ùáí` ³ß ˳ñ ÑáõÙ Ù³ñ ¹áõ í³ ñ³Í ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÇ ÙÇ ÷áùñ Ýϳ ñ³ ·Ç ñÁ åÇ ïÇ ï³ Ù ù»½:

àñ ¹ Û³°Ï ÇÙ, ÁÝ ï³ Ý» Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ Ù»ç ÍÝí»-óÇñ ¨ Ñ³Û ñ» ÝÇ ï³Ý áõ ·³ í³ éÇ Ù»ç Ù» ͳ ó³ñ: ²Û ëáõ Ñ» ï¨ ÏÛ³Ý ùǹ ³Ý ÓáõÏ ßñç³ÝÝ ÁÝ ¹³ñ-Ó³ Ï» Éáí` ÙïÝ» Éáõ »ë ³ß ˳ñ ÑÇ É³Û Ý³ ͳ í³É ßñç³ ÝÁ: øá å³ñïùÝ ¿ ׳ ݳ ã»É ³ß ˳ñ ÑÁ ¨ Ù³ñ¹ ϳÝó, ¨ ÇÝã áñ ³ã ùÇ ¨ ÙïùÇ ÉáõÛ ëáí Ïï»ë Ý»ë ³ß Ë³ñ ÑáõÙ, ã³Ýó Ý»ë` ³ é³Ýó ³å-ßáõ ÃÛ³Ùμ ¹Ç ï» Éáõ, ³ÛÉ ÏùÝÝ»ë ¨ Ñ» ï³ Ùáõï ÏÉÇ Ý»ë, û ÇÝã å»ë ¿ ϳ é³ í³ñ íáõÙ ³ß ˳ñ ÑÁ ¨ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛáõ ÝÁ:

º û Ç μÝ» ¨ Ç Ùá ñ» ÏáõÛñ ÍÝí» Çñ, »ë ³Ûë ¹³ ë» ñÁ ù»½ ã¿ Ç ³ í³Ý ¹Ç, á ñáí Ñ» ï¨ ³Ûë ³ß˳ñÑÁ ¨ áÕç ïÇ » ½»ñùÝ ³ é³Ýó ³ã ùÇ ÉáõÛ-ëÇ ï»ë Ý»Éáõ` ³ÝÑ Ý³ñ ÏÉÇ Ý»ñ, áñ »ë ³ß ˳ñ-ÑÇ ¹³ ë» ñÁ ³ í³Ý ¹» Ç ù»½, ³ÝÑ Ý³ ñÇÝ ÏÉÇ Ý»ñ ݳ¨, áñ ¹áõ ÙÇ ³ÛÝ ÙïùÇ ÉáõÛ ëáí ϳ ñá Õ³ ݳ-ÛÇñ ·³ Õ³÷³ ñ ϳ½ Ù»É Ç ñ» ñÇ ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý Ù³-ëÇÝ: êñ³ ѳ Ù³ñ ¿ñ ÙÇ ÏáõÛñ ³ Õ³ Õ³ ÏáõÙ ÐÇ-ëáõ ëÇÝ. §î»°ñ, ËݹñáõÙ »Ù, áñ μ³ ó»ë¦ (سïÃ. Æ 34, سñÏ. Ä 52, ÔáõÏ. ÄÀ 41): ¸Åμ³Ëï ÏáõÛñÝ ³ß ˳ñ ÑÁ ¨ Ï»Ý ¹³ ÝÇ ÏÛ³Ý ùÁ ï»ë Ý» Éáõ ѳ Ù³ñ ³ã ùÇ ÉáõÛë ¿ñ ËݹñáõÙ: ܳ Çñ Ïáõ-ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç Ãßí³é ¿ñ, á ãÇÝã ã¿ñ ï»ë ÝáõÙ ¨

á ãÇÝã ã¿ñ ½·áõÙ. á°ã »ñ ÏÇÝùÝ ¿ñ ï»ë ÝáõÙª Éáõ-ë³ ·áõݹ ³ëï Õ» ñáí, á°ã »ñ ÏÇñÝ ¿ñ ï»ë ÝáõÙª ͳ é» ñáí, ͳ ÕÇÏ Ý» ñáí, áñ å»ë ½Ç í³ Û» É»ñ ¨ ÷³éù ï³ñ Çñ ëï»Õ Íá ÕÇÝ ¨ ûñÑ Ý»ñ ³ß ˳ñ ÑÇ ² ñ³ñ ãÇÝ:

ÆëÏ ¹áõ, μ³ ñ» μ³°Ëï áñ ¹ Û³Ï ÇÙ, áñ ³ã ùÇ ÉáõÛ ëáí »ë ÍÝí»É, μÛáõñ ³Ý ·³Ù ÍáõÝñ ¹Ç°ñ ¨ ÷³°éù ïáõñ ùá μ³ ñ» ñ³ñ êï»Õ Íá ÕÇÝ: ÞÝáñ ѳ-å³ñï » ÕÇ°ñ ݳ¨ ùá ÍÝá ÕÇÝ, áñ ³ß ˳ ïáõÙ ¿ ÉáõÛë ï³É ¨ μ³ Ý³É Ùïùǹ ³ã ùÁ, áñ å»ë ½Ç ³ß-˳ñ ÑÁ ¹áõ »ñ Ïáõ ÉáõÛ ëáí ï»ë Ý»ë: Î³Ý Ù³ñ-¹ÇÏ, áñ ßñçáõÙ »Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ ¨ ï»ë ÝáõÙ »Ý, μ³Ûó ã»Ý ï»ë ÝáõÙ. ³Ûë Ù³ñ ¹ÇÏ Ùï³ íá ñ ÉáõÛ ëÇó ½áõñÏ »Ý, ÙÇ ³ÛÝ, Çμ ñ¨ ëïí»ñ, ³ß ˳ñ ÑÇ ³ñ ï³-ùÇÝ » ñ»ëÝ »Ý ï»ë ÝáõÙ ̈ ã·Ç ï»Ý ³ß ˳ñ ÑÇ Ý»ñ-ùÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ, μݳ Ï³Ý ¨ μ³ ñá Û³ Ï³Ý û ñ»Ýù Ý» ñÁ, Õ» ϳ í³ ñáÕ ¨ ß³ñÅ áÕ áõ Å» ñÁ ¨ ³ÛÉÝ:

æ³ Ý³ ¹Çñ » ÕÇ°ñ, áñ ¹ Û³°Ï ÇÙ, áñ Ùï³ íáñ ÉáõÛë¹ å³Û ͳé ÉÇ ÝÇ, ¨ áñ ã³÷ å³Û ͳ é³ Ý³ Ùïùǹ ÉáõÛ ëÁ, ³ÛÝ ã³÷ å³Û ͳé áõ å³ñ½ Ïï»ë-Ý»ë ³ß Ë³ñ ÑÁ ¨ ³ß ˳ñ ÑÇ μ³ Ý» ñÁ, ¹áõ ëïí»-ñÇ ÝÙ³Ý ã»ë ³Ýó ÝÇ ³ß ˳ñ ÑÇó ̈ ëïí» ñÇ ÝÙ³Ý ã»ë ï»ë ÝÇ ³ß ˳ñ ÑÁ, ³ÛÉ ïÇ ñ³ å»ë Ïï»ë Ý»ë, û DZÝã ¿ Ù³Ñ Ï³ ݳ óáõ Ù³ñ ¹áõ Ïá ãáõÙÝ ³ß-˳ñ ÑáõÙ, ¨ DZÝã ¿ Ýñ³ ·áñ ÍÁ, í³Ë ׳ÝÝ áõ Ýå³ ï³ÏÝ Çñ ÏÛ³Ý ùáõÙ:

16 17

سñ ¹áõ Ïá ãáõÙÝ áõ ·áñ ÍÁ ß³ï Ù»Í »Ý ³ß-˳ñ ÑáõÙ: ²ëï í³Í Ý»ñßÝ ãáõÙ ¿, ¨ Øáí ë» ëÁ å³ï ÙáõÙ, û Ù³ñ¹Ý Çñ ² ñ³ñ ã³ å» ïÇ ïÇ ñ³-Ï³Ý å³ï Ï»ñÝ ¿ Ïñ»É, ¨ á±ñÝ ¿ ³Ûë å³ï Ï» ñÇ ÝÙ³ Ýáõ ÃÛ³Ý ÏÝÇ ùÁ. ³Ý Ù³Ñ Ñá ·ÇÝ ¨ μݳ íá-ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, á ñáí Ù³ñ ¹Á ½³ ݳ ½³Ý íáõÙ ¿ μá Éáñ ëï»Õ Íí³Í ³ ñ³ ñ³Í Ý» ñÇó Ëá ëáõÝ É»½ íáí, μ³-ݳ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ùμ ¨ ×á ˳ ó³Í Ñ³Ý ×³ ñáí:

ê³ Ï³ÛÝ ¹áõ ³ÛÝ å»ë ÙÇ° ѳë ϳ óÇñ, áñ Ù³ñ¹Ý ²ëï Íáõ ÝáõÛ Ý³ ïÇå ¨ ³Ù μáÕ çá íÇÝ Ñ³-í³ ë³ñ ×ß·ñï³ Ñ³Ý å³ï Ï»ñÝ ¿: ø³°í, » û ³Ûë å»ë ϳñÍ íÇ. ³Ù μ³ ñÇß ï Ù» ͳ٠ïáõ ÃÛáõÝ ¿, á ñáí Ñ» ï¨ Ù³ñ¹Ý Çñ μ³ ñ» ÍÇÝ ëϽμÇó ² ñ³ñ ãÇ ÙÇ ³ Ù» ݳ ÷áù ñÇÏ ïÇ å³ñÝ ¿, Ýñ³ ϳ ï³ ñ Û³É ¨ ³Ý ѳë Ç Ù³ë ïáõ ÃÛ³Ý ³ é³ç ÙÇ ³Ý ·»ï Ù³-ÝáõÏ ¿, ÙÇ ÝÙáõß ¿, áñ ÙßïÝç» Ý³ íáñ ÉáõÛ ëÇó ¿ Ó·í³Í »ñÏ ñÇ íñ³, ̈ ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý ³Ý Ù³ Ñáõ -ÃÛ³Ý ³ é³ç ÙÇ Ñá Õ³ Ï»ñï Ù³Ñ Ï³ ݳ óáõ ¿: ºí ǯÝã ѳ Ù» Ù³ ïáõ ÃÛáõÝ. ÙÇ Ï³Ã çáõ ñÁ` ûí ÏÇ ³-Ýá ëÇ Íá íÇ Ñ»ï, ÙÇ Ï³Ã ßá ÕÁª ³ñ ̈ Ç Ñ³ Ù³ ï³-ñ³Í ÉáõÛ ëÇ Ñ»ï:

àõë ïÇ` áÕ ç³Ù ïáõ ÃÛ³Ùμ ³Ûë å»ë å»ïù ¿ Ç Ù³ ݳÝùª Ù³ñ¹Ý Çñ μ³ Ý³ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ý Ë»É ùáí áõ Ñ³Ý ×³ ñáí ËÇëï ã³ ÷³ íáñ ë³Ñ Ù³ ÝÇ Ù»ç ¿ ÷³Ï í³Í, ¨ Ýñ³ μ³ ñ» ñ³ñ ² ñ³ ñÇãÝ ³ÛÝ ã³÷ ÓÇñù áõ ½á ñáõ ÃÛáõÝ ¿ ßÝáñ Ñ»É Ù³ñ ¹áõÝ, áñ ã³÷

ϳ Ù» ó»É ¿: ² Ûá°, Ù³ñ¹Ý ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑÇ Ñá Õ³·Ý-¹Ç íñ³ Çñ ² ñ³ñ ã³ å» ïÇó ¿ Ï³ñ· í»É Çμ ñ¨ Çß-ËáÕ ïÇ ñ³ ϳɪ ïÇ ñ»É μá í³Ý ¹³Ï »ñÏ ñÇÝ, Çß Ë»É Íá íÇÝ áõ ó³ Ù³ ùÇÝ, ³ ݳ ëáõÝ Ý» ñÇÝ áõ ÃéãáõÝ-Ý» ñÇÝ, ¨ ³é ѳ ë³ ñ³Ï Ýñ³Ýù, áñ ßÝãáõÙ »Ý áõ ëá ÕáõÙ »ñÏ ñÇ íñ³, Ù³ñ ¹áõ Ññ³ Ù³ ÝÇ ï³Ï »Ý ¹ñí»É, ÇÝã å»ë Ëáë ïá í³ ÝáõÙ ¿ ¸³ íÇ ÃÁ, ûª §² Ù»Ý ÇÝã ¹ñÇñ Ýñ³ áï ù» ñÇ Ý»ñ ùᦠ(ê³ÕÙ. À 8) ¨ ³ÛÉÝ: ²Ûë ï» ÕÇó Ç Ù³ ÝáõÙ »Ýù, ¨ ÇÝã å»ë Ç Ù³ë ï³ ëÇ ñáõÙ »Ý » Ï» Õ» óáõ í³ñ ¹³ å»ï Ý» ñÁ, û î»ñ ²ëï í³Í ³ß ˳ñ ÑáõÙ ³ Ù»Ý μ³Ý Ù³ñ ¹áõ ѳ Ù³ñ ¿ ëï»Õ Í»É, ÇëÏ Ù³ñ ¹áõݪ ²ëï Íáõ ѳ-Ù³ñ, áñ Çñ ³ñ ¹³ñ ¨ ³ é³ ùÇ ÝÇ ÏÛ³Ý ùáí ѳ íÇ-ï Û³Ý ûñÑ ÝÇ ̈ ÷³ é³ íá ñÇ Çñ ³ ñ³ñ ãÇÝ, ÇÝã å»ë ÐÇ ëáõëÝ ¿ ³ ë»É. §î»ë Ý»Ý Ó»ñ μ³ ñÇ ·áñ Í»ñÝ áõ ÷³ é³ íá ñ»Ý Ó»ñ Ðá ñÁ¦ (سïÃ. º 15): ê³ Ï³ÛÝ áñ å»ë Éñ³ óáõÙ ³ ë»Ù, áñ Ù³ñ ¹áõÝ Ù³ñ ¹áõ ѳ-Ù³ñ ¿ ϳñ ·»É, á ñáí Ñ» ï¨ Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÁ ÁÝ-Ï» ñ³ ÛÇÝ ¿, Ù³ñ¹Ý ÇÝù ÝÇÝ, ³ é³Ý ÓÇÝ–³ é³Ý ÓÇÝ á ãÇÝã ¿ ¨ áã ÙÇ ½³ ݳ ½³ Ýáõ ÃÛáõÝ ãáõ ÝÇ í³Û-ñ» ÝÇ Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ý» ñÇó, á ñáÝó μݳ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ É»é-Ý» ñÇ Ëáñ ß» ñÇ ¨ ³Ý ï³é Ý» ñÇ Ù»ç ¿:

² ѳ í³ ëÇÏ, ³Ûë å³ï ׳ éáí ¿ μ³ñÓ ñ³ ÝáõÙ Ù³ñ ¹áõ Ïá ãáõ ÙÁ Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ³ß ˳ñ ÑáõÙ, ¨ ÁÝ Ï» ñ³ μ³ñ í³ ñ» Éáí Çñ ÏÛ³Ý ùÁª ³ é³ ç³ ¹Ç-ÙáõÙ ¿, ÙÇÝã ¹»é ³ ݳ ëáõÝ Ý» ñÇ ÏÛ³Ý ùÁ ÝáõÛÝÝ

18 19

¿ ÙÝáõÙ` ³ é³Ýó »ñμ ̈ ¿ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý: سñ ¹áõ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛáõÝÝ Çñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³ÝùÝ ¿, ³ å³ Ã» áã` Ù³ñ¹Ý ¿É í³Û ñ» Ýáõ -ÃÛ³Ý ¨ ³ ݳ ëáõÝ Ý» ñÇ Ï³ñ ·Ç Ù»ç ÏÙݳñ, Ýñ³ ÙÇïùÝ áõ Ñá ·ÇÝ í³Û ñ» Ýáõ ÃÛ³Ý Ù»ç óÝÓ ñ³-ó³Í ÏÉÇÝ»ñ ¨ ßÝáñÑ ã¿ñ ÉÇ ÝÇ Ýñ³ É»½ íÇ ¨ Ëá-ë³Ï óáõ ÃÛ³Ý ³ é³ í» Éáõ ÃÛáõ ÝÁ: ²ß ˳ñ ѳ ßÇ-Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù³ñ¹áõ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÇó ³ é³ç » ϳí. Ù³ñ ¹ÇÏ ïÇ ñ³ å»ë ïÇ ñ» óÇÝ ³ß ˳ñ ÑÇ íñ³ ¨ ïÇ ñ³ å»ë ϳ ï³ñ í»ó ²ëï Íáõ Ññ³ Ù³-ÝÁ:

¸³ íÇÃÝ ³ ëáõÙ ¿, û î»ñ ²ëï í³ Í ïÇ» ½»ñ ùÇ Å³ é³Ý ·áõ ÃÛáõ ÝÁ μ³ Å³ Ý»ó. »ñ ÏÇÝùÝ Ç ñ»Ý μ³-ÅÇÝ ³ é³í, »ñ ÏÇ ñÁ Ù³ñ¹ ϳÝó áñ ¹Ç Ý» ñÇÝ Å³-é³Ý ·áõ ÃÛáõÝ ïí»ó ¨ ³Ù μáÕç ³ß Ë³ñÑÝ Çμ ñ¨ ÙÇ ¹ñ³Ëï ½³ñ ¹³ ñ» Éáí` ѳÝÓ Ý»ó Ù³ñ ¹áõÝ, áñ-å»ë ½Ç ·áñ ÍÇ áõ å³ ÑÇ ³ÛÝ: î»ñ ²ëï í³Í óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë, áñ Ù³ñ¹Ý ³ß ˳ñ ÑÇ ³ ·³ ñ³ ÏáõÙ ÙÇ ·áñ ͳ íáñ Ùß³Ï ¿, å»ïù ¿ ³Ý ¹³ ¹³ñ ³ß ˳-ïÇ ³ñ¹ Ûáõ ݳ íá ñ»É ³ÛÝ, ¨ áñ ù³Ý Åñ³ ·áñÍ ÉÇ-ÝǪ ³ñ¹ Ûáõ ݳ íá ñ» Éáõ ³ß ˳ñ ÑÁ Ùß³ Ïáõ ÃÛ³Ùμ, ßÇ Ýáõ ÃÛ³Ùμ, ·áñ Íáõ Ý»áõ ÃÛ³Ùμ, ³ÛÝ ù³Ý ³ í» ÉÇ Ïí³ Û» ÉÇ ¨ Ïμ³ñ ·³ í³ ×Ç Çñ ÏÛ³Ý ùÁ:

´³Ûó ¹áõ ³ÛÝ å»ë ÙÇ° ÁÙμé ÝÇñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, áñ ³ Ù» ݳ ѳ ñáõëï ²ëï í³Í ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑÁ Çñ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ùμ Ù³ñ ¹áõÝ ïí»ó ëáëÏ ÝÛáõ-

Ã³Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ Ñ³ Ù³ñ, áñ ݳ ÙdzÛÝ ³ß ˳ ïÇ, í³ë ï³ ÏÇ, áõ ïÇ ¨ í³ Û» ÉÇ »ñÏ ñÇ μ³ ñÇ ùÁ:

º û ³Û¹ å»ë ÉÇ Ý»ñ, »ñμ Ù³ñ ¹Á ëáëÏ ÝÛáõ-ó Ï³Ý ÏÛ³Ý ùáí ³å ñ»ñ, ÇÝã å»ë ³ ݳ ëáõÝ Ý»ñÝ »Ý ³å ñáõÙ, ·» ñ³ ½³Ý óáõ ÃÛ³Ý ¨ ³ é³ í» Éáõ-ÃÛ³Ý áã ÙÇ ßÝáñÑ ã¿ñ áõ Ý» ݳ:

¶Ç ï»Ýù, áñ Ù³ñ ¹Á ϳå í³Í ¿ ³ß ˳ñ ÑÇ ¨ ÝÛáõ ó Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ Ñ»ï, μ³Ûó Çñ Ù»Í Ïá ãáõ-ÙÁ å³ Ñ³Ý çáõÙ ¿, áñ ÝÛáõ ó ϳ ÝÇ Ñ»ï ϳ åÇ μ³ ñá Û³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ, ¨ ³Û¹ ¿ ÙdzÛÝ, áñ μ³ñÓ-ñ³ó ÝáõÙ ¿ Ù³ñ ¹áõ å³ ïÇ íÁ ¨ ³ñ ų ݳ å³ï-íáõ ÃÛáõ ÝÁ, ³ å³ Ã» á㪠ٳñ ¹Á ÏÝí³ë ï³ Ý³ ¨ Ïѳ í³ ë³ñ íÇ ³ ݳ ëáõÝ Ý» ñÇÝ:

àõë ïÇ ³ß ˳ñ ÑáõÙ Ù³ñ ¹áõ Ïá ãáõ ÙÁ, å³ ïÇ-íÁ, ÷³é ùÁ, ³ñ ų ݳ íá ñáõ ÃÛáõ ÝÁ Çñ ·áñ Í» ñÇ ÏßÇéÝ ¿, ÇÝã íÇ ×³ ÏÇ Ù»ç ¿É Ý³ ÉÇ ÝÇ, Ýñ³ ÝíÇ-ñ³ Ï³Ý å³ñïùÝ ¿ ׳ ݳ ã»É Çñ Ïá ãáõ ÙÁ, ׳ ݳ-ã»É Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý í³ Û» Éáõã ÏÛ³Ý ùÁ, ׳ ݳ ã»É ݳ¨, û ÇÝùÝ ³Ûë ³ß Ë³ñÑ ¹Çå í³ Íáí ¨ áõ-Ý³Û Ý³ μ³ñ ãÇ » Ï»É, ³ÛÉ ÍÝí»É ¿ Ù» ͳ Ù»Í å³ñ-ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ ϳ ï³ ñ» Éáõ ѳ Ù³ñ, ù³ ÝÇ ¹»é ÏÛ³Ýù áõ ÝÇ, å»ïù ¿ ·áñ ÍÇ, ù³ ÝÇ áñ Ù³ÑÝ áõ ·» ñ»½ Ù³ ÝÁ ·Ç ß»ñ »Ý μ» ñáõÙ, á ñáõÙ Ù³ñ¹Ý ³Û ɨë ãÇ Ï³ ñáÕ ·áñ Í»É: ²Ûë ³ß Ë³ñ ÑÁ Ù³ñ¹-ϳÝó ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛ³Ý ³ë å³ ñ»½Ý ¿, áí áñ ÁÝ-ó Ý³É ·Ç ïÇ, ÙdzÛÝ Ý³ Ùñó³ Ý³Ï Ï³é ÝÇ:

20 21

γñ ¹³ êáõñμ ¶Çñ ùÁ, ϳñ ¹³ г Ûáó ³ß-˳ñ ÑÇ å³ï Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ï»ë, û ÇÝã å»ë ÁÝ-ó ó³Ý ³ é³ ùÇ ÝÇ á ·Ç Ý» ñÁ: ÜáÛÝ` Çμ ñ¨ ³Ûñ ϳ ï³ñ Û³É, ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ùμ ÁÝ Ã³ ó³í, Ùñó³-Ý³Ï ³ é³í. ²μ ñ³ ѳ ÙÁ ѳ í³ ïáí ÁÝ Ã³ ó³í, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³í. Ðáí ë» ÷Á áÕ ç³ Ëá Ñáõ ÃÛ³Ùμ ÁÝ Ã³ ó³í, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³í. Øáí ë»ëÝ Çμ ñ¨ ²ëï Íáõ Åá Õáíñ ¹Ç ³ é³ç Ýáñ¹ ÁÝ Ã³ ó³í, Ùñó³-Ý³Ï ³ é³í. Ðá μÁ Ñ³Ù μ» ñáõ ÃÛ³Ùμ ÁÝ Ã³ ó³í, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³í. л ëáõÝ Ñ³Õ Ãáõ ÃÛ³Ùμ ÁÝ Ã³-ó³í, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³í. ê³Ù í» ÉÁ Ñݳ ½³Ý ¹áõ-ÃÛ³Ùμ ÁÝ Ã³ ó³í, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³í. ¸³ íÇÃÝ ³ å³ß ˳ñ Ñ» Éáí ÁÝ Ã³ ó³í, Ãá Õáõ ÃÛ³Ý Ùñó³-ݳÏÝ ÁÝ ¹áõ Ý»ó: ÐÇ ëáõ ëÁª ¸³í ÃÇ áñ ¹ÇÝ, ˳-ã³Ï ñáõ ÃÛ³Ùμ ÁÝ Ã³ ó³í, ³ é³í ³ÛÝ Ùñó³ ݳÏÝ áõ ³ Ýáõ ÝÁ, áñ Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ ³ Ýáõ ÝÇó ³ í» ÉÇ í»ñ ¿: ² é³ù Û³É Ý» ñÁ ÝáõÛÝ Ë³ ã³Ï ñáõ ÃÛ³Ùμ ÁÝ Ã³ ó³Ý, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³Ý. Ñ³Û ñ³ å»ï Ý» ñÁ, » Ï» Õ» óÇÝ μ³ ñ» ½³ñ ¹» Éáí, ÁÝ Ã³Ý ó³Ý, Ùñó³-Ý³Ï ³ é³Ý. í³ñ ¹³ å»ï Ý»ñÝ áõ ëáõ ó³ Ý» Éáí ÁÝ-ó ó³Ý, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³Ý. êáõñμ ¶ñÇ ·áñÝ, Çñ áñ ¹Ç Ý»ñÝ áõ Ãáé Ý» ñÁ г Ûáó ³ß ˳ñ ÑÇ Ñ³ Ù³ñ ÁÝ Ã³ ó³Ý, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³Ý. êáõñμ ê³ Ñ³ÏÝ áõ Ø»ë ñáåÝ, ³ ß³ Ï»ñï Ý» ñáí Ñ³Ý ¹»ñÓ, ·ñ» Éáí ÁÝ Ã³ ó³Ý, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³Ý. ù³ç ì³ñ ¹³ÝÝ` Çñ áõË ï³ ¹Çñ ËÙμáí, ˳ ãáí ÁÝ Ã³ ó³Ý, Ùñó³ ݳÏ

³ é³Ý. г Ûáó ³ß ˳ñ ÑÇó áõ ñÇß á±ñ Ù» ÏÇÝ Ãí»Ù ù»½, áñ ³ é³ ùÇ Ý³ Ï³Ý í³ë ï³ Ïáí ÁÝ Ã³ ó³í, Ùñó³ Ý³Ï ³ é³í:

ÂáÕ Ý»Ýù ³Ýó Û³É ³ß ˳ñ ÑÇ ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛ³Ý ¹³ ë» ñÁ, ÃáÕ Ý»Ýù » Ï» Õ» óáõ ëáõñμ ݳ ѳ ï³Ï-Ý» ñÇÝ, áñ ³ñ Ûáõ Ýáí ÁÝ Ã³ ó³Ý, ·³Ýù Ý»ñ ϳ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñÑ: à±í ϳ ñáÕ ¿ ѳ٠ñ»É ³ÛÝ ³ß ˳ ï³ íáñ ³ é³ ùÇ ÝÇ Ý» ñÇ ÃÇ íÁ, á ñáÝù ³Ý ¹áõÉ ïùÝáõÙ ¨ ÁÝ Ã³ ÝáõÙ »Ý ³ß ˳ñ ÑÇ ³ë-å³ ñ» ½Ç íñ³, Ñ³Ý ×³ ñáí, ·Ûáõ ï» ñáí, ³ñ í»ë-ïáí, ³ß ˳ñ ѳ ßÇ Ýáõ ÃÛ³Ùμ, Ù» ͳ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ùμ ¨ ³ÛÉ μ³½ Ù³ ¹Ç ÙÇ ß³ ѳ í»ï ¨ ³ñ¹ Ûáõ ݳ í»ï í³ë ï³Ï Ý» ñáí ×á ˳ó ÝáõÙ, Édzó ÝáõÙ »Ý Ù³ñ-¹áõ ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ, ¿É ã»Ù ³ ëáõÙ ·ñÇã Ý» ñÇ ¨ Ù³ Ùáõ ÉÇ ³Ý ËáÝç Ó»é ù» ñÇ Ù³ ëÇÝ, áñ ûñ áõ ·Ç ß»ñ ÉáõÛë ï³ ñ³ Í» Éáíª Éáõ ë³ íá ñáõÙ »Ý Ù³ñ ¹áõ Ùï³ íáñ ³ß ˳ñ ÑÁ:

²ñ¹` ³ í³ñ ïáõÙ »Ù ³Ûë ¹³ ëÁ ¨ áõË ïáí ³ í³Ý ¹áõÙ »Ù ù»½, ׳ ݳ ãÇ°ñ, û á±ñÝ ¿ ùá Ïá ãáõÙÝ ³ß ˳ñ ÑáõÙ, ̈ áñ ѳë Ý»ë Ýå³ ï³ Ïǹ áõ Ùñó³ ݳÏÝ ³é Ý»ë, Ïá ãáõ Ùǹ ѳ Ù» Ù³ï ÁÝ-ó óÇ°ñ. û Çμ ñ¨ ѳ í³ ï³ó ۳ɪ ³Ù μáÕç ëñïáí å³ß ïÇ°ñ ùá î»ñ ²ëï ÍáõÝ, û Çμ ñ¨ ³ß ˳ñ ÑÇ Ù³ñ¹ª ù³ Õ³ ù³ í³ ñáõ ÃÛ³Ùμ ³ é³ ùÇ Ý³ óÇ°ñ, û Çμ ñ¨ ³ ½³ï Ù³ñ¹ª ÙÇ° ëïñϳ óÇñ, ³ÛÉ å³ßï å³-ÝÇ°ñ Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý å³ ïÇ íÁ, û Çμ ñ¨ Çß Ë³Ýª

22 23

û ñ»Ý ùáí Çß ËÇ°ñ, ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ ¨ Ç ñ³ íáõÝù ëÇ ñÇ°ñ, û Çμ ñ¨ Ñå³ ï³Ïª û ñ»Ý ùáí Ñݳ ½³Ý¹-íÇ°ñ, û Çμ ñ¨ » Ï» Õ» óáõ Ñá íÇíª Ñá ïǹ íñ³ ³ÝÓ Ý³ ¹Çñ » ÕÇ°ñ, û Çμ ñ¨ ·³éª ³ ñ³ ͳó ÝáÕ Ñáí íÇÝ Ñ» ï¨Ç°ñ, û Çμ ñ¨ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý Ù³ñ¹ª ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ¹ ëÇ ñáí ϳ-ï³ ñÇ°ñ ¨ Ùdz ų Ù³ Ý³Ï ×³ ݳ ãÇ°ñ Ç ñ³ íáõÝù¹, û Çμ ñ¨ Ñ³Û ¨ ѳ ÛÇ ½³ í³Ïª ³½·¹ ëÇ ñÇ°ñ, û Çμ ñ¨ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ Áݹ ѳ Ýáõñ Ù³ñ ¹³ ëÇ ñáõ-ÃÛ³Ý ³ ß³ Ï»ñïª ³ Ù»Ý Ù³ñ ¹áõ ³ é³Ýó Ëïñáõ-ÃÛ³Ý ëÇ ñÇ°ñ:

ØÇ μ³Ý ¨ë å³ï íÇ ñ»Ù ù»½. ÙÇßï ÙïùáõÙ¹ å³ ÑÇ°ñ äá Õá ëÇ Ëñ³ ïÁ, áõñ ¿É ÉÇ Ý»ë` û° ѳÛ-ñ» ÝÇ ùáõÙ, û° û ï³ñ ³ß ˳ñ ÑáõÙ, ³Ý¹ñ¹ í» ÉÇ Ùݳ° Ïáã ٳݹ, ϳñ ׳٠ïáõ ÃÛ³Ùμ Ïñá ÝÇó ÏñáÝ ÙÇ° ÷áË íÇñ: г Ûáó ³ß ˳ñ ÑÇ ½³ í³ÏÝ »ë, г-Û³ë ï³ ÝÇ ³ ½³ï » Ï» Õ» óáõ ³ ½³ï áñ ¹» ·ÇñÝ »ë, ÝáõÛ ÝÁ Ùݳ° ¨ ÝáõÛ ÝÁ Ù» éÇ°ñ, Ñ³Û Åá Õá íáõñ ¹Á ÃáÕ ï³ ÝÇ Ã³ ÕÇ ù»½ ùá Ñ³Û ñ» ñÇ áõ Ý³Ë ÝÇ Ý»-ñÇ ·» ñ»½ Ù³ ÝÇ Íá óáõÙ:

000

¸²ê ´

îƺ ¼ºðø´Ü² Î²Ü ºì ´² ðà Ú² Î²Ü ú ðºÜ øÀ

² ñ³ ñ»ó Éáõ ëÇ ÝÁ ų Ù³ ݳ ÏÇ Ñ³ Ù³ñ, ³ ñ» ·³ÏÝ Ç Ù³ ó³í Çñ Ù³Ûñ ÙïÝ» Éáõ ų ÙÁ: ê³Õ Ùáë Ö¸ 19

êñ³ ï»ë »ë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ ê³Ù í»É, ³ãù¹ μ³-óÇ°ñ áõ ݳ ÛÇ°ñ ïÇ» ½»ñ ùÇÝ: ̧ áõ ÷áË íÇ°ñ, Ùïùáí ùÝÝáÕ » ÕÇ°ñ, á ñáí Ñ» ï¨ î»ñ ²ëï í³Í, Çñ ïÇ-ñ³ Ï³Ý ³ Ãá éÁ »ñÏÝ ùáõÙ ¹Ý» Éáí, áÕç ïÇ» ½»ñ-ùÁ ϳ é³ í³ ñáõÙ ¿ μݳ Ï³Ý ¨ ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí: Æñ û ñ»Ýù Ý»ñÝ ³Ý ß³ñÅ ¨ ³Ý ÷á ÷áË »Ý, ¨ áã áù ãÇ Ï³ ñáÕ ³ÛÝ ßñç»É Ï³Ù Ë³Ë ï»É, ÇÝã å»ë ù³ Õ³ ù³ ÛÇÝ ³Ý ѳë ï³ï û ñ»Ýù Ý» ñÁ, á ñáÝó ÙÇ Ó»é ùÁ ·ñáõÙ ¿, ¨ ÙÛáõ ëÁª Ñ»ñ ùáõÙ:

´Ý³ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí ¿ ͳ ·áõÙ ³ ñ¨Á, ͳ ·áõÙ ³ é³ íá ïÁ, ÉáõÛë ï³ ÉÇë ïÇ» ½»ñ ùÇÝ, » ñ» Ïá Û³Ý

24 25

Ù³Ûñ ÙïÝáõÙ: ² ñ¨Á Ù»ñ ÏÛ³Ý ùÇ ¨ ų Ù³ ݳ ÏÇ ã³÷Ý áõ ÏßÇéÝ ¿, á ñá ßáõÙ ¿ Ù»ñ û ñ» ñÁ, ï³-ñÇ Ý»ñÝ áõ ¹³ ñ» ñÁ: ´³ óÇ ³Ûëª Çñ ÉáõÛ ëáí áõ ç»ñ Ùáõ ÃÛ³Ùμ Ï»Ý ¹³ ݳó ÝáõÙ ¿ Ù»ñ ³ß ˳ñ ÑÁ, Ù³ñ ¹ÇÏ Ýñ³ ÉáõÛ ëÇ ï³Ï »Ý ·áñ ÍáõÙ, Ϲ³ ¹³-ñ»Ý, » û ³Ý ÉáõÛë ÙݳÝ: §Ø³ñ¹ ÙÇÝ ã¨ » ñ» Ïá ·ÝáõÙ ¿ Çñ ·áñ ÍÇÝ áõ í³ë ï³ ÏÇÝ Çñ Ó»é ù» ñǦ (ê³ÕÙ. Ö¶ 23): ²Ûë ï» ÕÇó Ç Ù³ ÝáõÙ »Ýù, û μݳ Ï³Ý ³ß ˳ñ ÑÇÝ ÉáõÛë ¿ å»ïù, áñ Ù³ñ ¹ÇÏ ·áñ Í»Ý, ѳ å³ áñ ù³±Ý ³ é³ í»É ÉáõÛë ¿ å»ïù Ù³ñ¹ ϳÝó Ùï³ íáñ ³ß ˳ñ ÑÇÝ, áñ ϳ ñá Õ³ Ý³Ý áõ ÕÇÕ ·áñ Í»É:

´Ý³ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí ·Ç ß» ñ³ í³ñ Éáõ ëÇ ÝÁ Ù»ñà Ýí³ ½áõÙ ¿, Ù»ñà Éñ³ ÝáõÙ, Ù»é ÝáõÙ ¿ ¨ ¹³ñÓ-Û³É ÍÝíáõÙ, Çñ ßñç³ ÝÁ » ñ» ëáõÝ ûñ ¿, ¨ ³Ûë Ãíáí ¿ ã³÷ íáõÙ ³ ÙÇ ëÁ, ¨ ï³ë Ý»ñ Ïáõ ³ ÙÇë-Ý» ñáí ÙÇ ï³ ñÇÝ ¿ μá Éáñ íáõÙ: ºñÏ Ý³ ϳ Ù³ ñÇ ³Ûë »ñ Ïáõ Ù»Í Éáõ ë³ íáñ Ý» ñÁ Ù»½ ÝÙ³Ý μ³ Ý³-Ï³Ý Ù³ñ¹ ã»Ý, μ³Ûó μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí ·Ç ï»Ý ϳ ï³ ñ»É ²ëï Íáõ ϳ٠ùÁ, ÇÝã å»ë ë³Õ Ùá ë» Éáí ² ñ³ñ ãÇ Ù» ͳ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝÝ ¿ Ñéã³ ÏáõÙ ̧ ³ íÇ-ÃÁ. §¸áõ ѳë ï³ ï» óÇñ Éáõ ëÇ ÝÁ ų Ù³ ݳ ÏÁ ã³ ÷» Éáõ ѳ Ù³ñ, ³ ñ» ·³ÏÝ Ç Ù³ ó³í å³ÑÝ Çñ Ù³Û ñ³ Ùáõ ïǦ (ê³ÕÙ. Ö¶ 19):

²ëï Õ³ ·»ï ã»Ù, áñ »ñÏÝ ùÇ áÕç ѳ Ù³ë-ï»Õáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ Ù³ ëÇÝ ×³ é»Ù ¨ ͳ Ýá Ãáõ-

ÃÛáõÝ ï³Ù ù»½, û ÇÝã å»ë »Ý ïÇ» ½»ñ ùÇ ³Ý-ÑáõÝ ï³ ñ³ Íáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ß³ñÅ íáõÙ áõ ¹³é ÝáõÙ, Ù»ñà » ñ¨áõÙ, Ù»ñà ³ Ý» ñ¨áõ ó ÝáõÙ, ¨ ³Ûë áÕç ³Ý ë³Û óù ÁÝ Ã³ó ùÁ μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí ¿ ϳ ï³ñ íáõÙ, ¨ »ñ μ»ù Ç ñ³ñ ã»Ý ¹Ç Ù³ ѳ ñáõÙ: ¸áõ ï»ë Ýá±õÙ »ë` Ù³ñ ¹ÇÏ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ßñçáõÙ »Ý áõ ß³ï ³Ý ·³Ù ·ÉáõË Ý»ñÝ Ç ñ³ñ ½³ñÏ» Éáíª å³ï éáõÙ: º ñ³ ÝÇ Ã» Ù³ñ¹ ϳÝó ·ÉáõË Ý» ñÁ ¨ë ׳ ݳ ã»ÇÝ Ûáõ ñ³ ù³Ýã ÛáõñÝ Çñ ë³Ñ Ù³ÝÝ áõ ßñç³ ÝÁ:

¸³é ݳÝù »ñ ÏÇñ: Ø»Í ûí Ïdz Ýá ëÁ »ñ μ»ÙÝ Çñ ³ Ñ»Õ ³ ÉÇù Ý» ñáí áõé ãáõÙ ¿, É³Û Ý³ ÝáõÙ ¨ ¹³ñÓ Û³É ¹³ß ï³ Ý³ Éáíª Çñ ï» Õáõ٠˳ Õ³Õ íáõÙ. ³Û¹ ¨ë μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí ¿, á ñáí Ñ» ï¨ Íá í» ñÇ ³ Ù» ݳÇß Ë³Ý î» ñÁ Ù³Ýñ ³ í³ ½áí å³ ñÇëå ¿ ù³ ᯐ áõ ÙéÝã³ óáÕ ³ ÉÇù Ý» ñÇ ¹»Ù ë³Ñ Ù³Ý ¿ ¹ñ»É, áñ ³ÛÝ ÏáÕÙ ã³Ýó Ý»Ý áõ ãá Õá Õ»Ý »ñ ÏÇ ñÁ: º ñ³ Ýǯ û ³Û¹ å»ë ÙÇ ë³Ñ Ù³Ý ¨ë Ù³ñ ¹áõ ѳ-Ù³ñ ¹Ý»ñ ·» ñÇß Ë³Ý î» ñÁ ¨ Ýñ³ Ù»ç ÷³ Ï»ñ ³ß ˳ñ ѳ ϳ Éáõ ÃÛ³Ý á ·ÇÝ, áñ å»ë ½Ç ³ñ Û³Ý Íá í» ñáí ãá ÕáÕ »ñ Ë»Õ× Åá Õáíñ ¹ÇÝ:

è³ ÙÇ ÏÁ μݳ ·»ï ã¿, áñ ï»ë ÝÇ, ÙdzÛÝ ½³ñÙ³ ݳ Éáí` ÷³éù ¿ ï³ ÉÇë ²ëï ÍáõÝ. ݳ ã·Ç ïÇ, û ÇÝã å»±ë ³Ù é³ ÝÁ ³ÝÓ ñ¨ ¿ ·³ ÉÇë, ÓÙé³ ÝÁª ÓÛáõÝ: Ø»ñ Ù³ ÙÇÏ Ý» ñÁ Ù»½ å³ï ÙáõÙ ¿ÇÝ, û Ññ»ß ï³Ï Ý»ñÝ ³É Ûáõ ñÇ ÝÙ³Ý ÓÛáõÝ

26 27

»Ý Ù³ ÕáõÙ »ñÏ ñÇ íñ³ Ù»ñÃ Ù³Ý ñÇÏ–Ù³Ý ñÇÏ, Ù»ñà Ëá ßáñ–Ëá ßáñ:

´³Ûó ¹áõ ·Ç ï»ë, áñ Íá íÇó áõ ó³ Ù³ ùÇó ³ ñ¨Ç ½á ñáõ ÃÛ³Ùμ ·á Éáñ ßÇ Ý»ñ »Ý μ³ñÓ ñ³-ÝáõÙ ¨ Ëï³ Ý³ Éáí ³Ùå »Ý ¹³é ÝáõÙ, ³Ù-å» ñÇó ³ÝÓ ñ¨ ¨ ÓÛáõÝ ¿ ï» ÕáõÙ »ñÏ ñÇ íñ³, ³Õμ Ûáõñ Ý»ñÝ áõ íï³Ï Ý» ñÁ Ñáñ ¹» Éáí ³ é³ ï³-ÝáõÙ »Ý, í³ ½áõÙ »Ý ¹» åÇ ·» ï» ñÁ, ·» ï» ñÁ ¨ë ·ÝáõÙ áõ ÍáíÝ »Ý ó÷ íáõÙ: ²Ûë å»ë Íá íÇ çñ» ñÁ ßñç³Ý »Ý ³é ÝáõÙ, á°ã Ýí³ ½áõÙ »Ý, á°ã ³ í» É³ ÝáõÙ, ÇÝã å»ë Ýϳ ï»É ¿ Ù»ÍÝ êá Õá Ùá ÝÁ, û` §´á Éáñ ·» ï» ñÁ ·ÝáõÙ »Ý ¹» åÇ Íáí, μ³Ûó Íá íÁ ãÇ ÉóíáõÙ, ¨ Ýá ñÇó ·» ï» ñÁ í» ñ³ ¹³é-ÝáõÙ »Ý ³ÛÝ ï»Õ, áñ ï» Õáí Ñá ë»É »Ý¦ (Äá Õ. ² 7): ² ѳ í³ ëÇÏ, ³Ûë ³Ý¹ ñ³ ¹³ñ Óáõ ÙÁ μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí ¿ ½³ñ Ù³ ݳ ÉÇ ¨ë, áñ Íá í»ñÝ áõ çñ» ñÁ ÝáõÛÝ ù³ ݳ Ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ¿ å³ ÑáõÙ, áñ ã³÷ ¨ áñ ù³Ý » Õ»É »Ý Ç ëÏ½μ³ Ý», ÝáõÛ ÝÁ åÇ ïÇ ÙÝ³Ý Ñ³ íÇï Û³Ý, á ñáí Ñ» ï¨ î»ñ ²ëï í³Í ³ Ù»Ý μ³Ý ã³ ÷áí ¨ Ïßéáí ¿ ëï»Õ Í»É:

ú¯, áñ ù³±Ý ½³ñ Ù³ ݳ ÉÇ ¿ ² ñ³ñ ãÇ Ï³ñ ·³¹-ñáõ ÃÛáõ ÝÁ. Ù»½ ßñç³ å³ ïáÕ μá Éáñ ï³ ñ»ñù Ý»-ñÁ ¨ë, μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí Ñݳ ½³Ý¹ í» Éáí, Ýñ³ Ññ³ Ù³ÝÝ »Ý ϳ ï³ ñáõÙ: ̧ áõ ï»ë Ýá±õÙ »ë, »ñμ ·³ ñáõÝ ¿ ·³ ÉÇë, ϳñ Í»ë û Ù» é³Í Ñá Õ³ ·Ý¹ÇÝ Ýáñ ѳ ñáõ ÃÛáõÝ ¿ ï³ ÉÇë, áÕç μáõ ë³ Ï³Ý ï³-

ñ»ñ ùÁ ½³ñà ÝáõÙ ¿ Ù³Û ñ» ÝÇ Ñá ÕÇ Íá óÇó, ÍÉáõÙ ¿, μáÕ μá çáõÙ, ݳË` ï» ñ¨ Ý»ñÝ »Ý μ³ó íáõÙ, ¨ ³ å³` Í³Õ ÏáõÙ »Ý, ³Ù é³ ÝÁ åïÕ³ μ» ñáõÙ »Ý, ³ß ݳ ÝÁ ï» ñ¨³ ó÷ »Ý ÉÇ ÝáõÙ ¨ ÓÙé³ ÝÁ ¹³-¹³ ñáõÙ »Ý ·áñ Í» Éáõó, ¨ »ñμ óáõñ ïÁ ó³ Ù³-ù»ó ÝáõÙ ¿ μáõ ë³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý í» ñÇÝ Ù³ ëÁ, Ý»ñ-ùáõëï` ç»ñ ÙÇÏ Ñá ÕÇ ï³Ï, ëÝíáõÙ »Ý ³ñ Ù³ï-Ý» ñÁ ¨ ÑÕ³ ÝáõÙ ë»ñ Ù» ñÁ. ³Û¹ ¨ë ѳ íÇ ï» Ý³-Ï³Ý ¨ μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí ¿: ÐáõÅ Ïáõ Ñá í» ñÁ ¨ë, μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùÇ ½á ñáõ ÃÛ³Ý ï³Ï, Ñå³ ï³Ï íáõÙ »Ý. Ù»ñà ÑÛáõ ëÇë »Ý ÷ãáõÙ, Ù»ñà ѳ ñ³í, Ù»ñà ³ ñ¨»Éù, Ù»ñà ³ ñ¨ Ùáõïù, »ñÏÝ ùÇ ¨ »ñÏ ñÇ ¹³-ï³ñ Ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç, ϳñ Í»ë û å³ ï» ñ³½ Ù» Éáí, ÙñóáõÙ »Ý Ç ñ³ñ ¹»Ù ¨ Ñ³Õ Ã³ ѳ ñáõÙ Ç ñ³ñ:

¸³ íÇ ÃÁ ï»ë ÝáõÙ ¿ ³Ûë ¨ Ññ³ íÇ ñáõÙ ï³-ñ»ñù Ý» ñÇÝ, áñ ûñÑ Ý»Ý î»ñ ²ëï ÍáõÝ. §úñÑ Ý»-ó»°ù îÇ ñá çÁ… Ðáõñ ¨ ϳñ Ïáõï, ÓÛáõÝ ¨ ë³é-ݳ Ù³ ÝÇù, ÑáÕÙ áõ ÙññÇÏ, ¹áõù, áñ Ýñ³ ËáëùÝ »ù ϳ ï³ ñáõÙ¦ (ê³ÕÙ. ÖÊÀ 7–8):

²Ûë å»ë ¿É ³ Ù»Ý ßÝã³ íáñ Ï»Ý ¹³ ÝÇ ÝáõÛÝ μݳ-Ï³Ý û ñ»Ý ùáí ¿ í³ñ íáõÙ. ¹áõ ï»°ë` ×Ý×ÕáõÏÝ Çñ μáõÛ ÝÁ ͳ éÇ ×Ûáõ ÕÇ íñ³ ¿ ¹ÝáõÙ, ïݳ ë»ñ ÍÇ Í»é ݳÏÝ Çñ ϳ í³ Ï»ñï μÝÇ ÏÁ ï³Ý ·» ñ³-ÝÇ Ïá ÕÇó ¿ Ï³ ËáõÙ, ÁÝ ï³ ÝÇ Ñ³ íÁ ÃáõËë ¿ ÝëïáõÙ, ³ Ù»ÝùÝ ¿É Ç ñ»Ýó ų Ù³ ݳ ÏÇÝ Ó³ ·»ñ »Ý ѳ ÝáõÙ, Ï³Ã ï³ Éáí »Ý ëÝáõÙ, ̈ »ñμ Ýñ³Ýù

28 29

Ù» ͳ ÝáõÙ »Ý áõ è»ñ »Ý μáõë ÝáõÙ, ³ ½³ï »Ý ÃáÕ ÝáõÙ:

´á Éáñ Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ý» ñÇ Çß ËáÕ Ã³ ·³ íáñ ѽáñ ³é Ûáõ ÍÇ å³ É³ïÝ ³Ý ï³ éÇ Ëáñ ù»ñÝ »Ý, áõñ ¨ ÍÝíáõÙ »Ý Ïáñ ÛáõÝ Ý» ñÁ, á ñáÝù »ñ μ»ÙÝ ù³Õ óÇó ³ Õ³ Õ³ ÏáõÙ »Ý. ·áõ ó» ¸³ íÇÃÝ Çñ Ñáí íáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ï» ë³í áõ Éë»ó Ýñ³Ýó ÙéÝãÛáõ ÝÁ, áõë ïÇ ³ ëáõÙ ¿. §²é ÛáõÍ Ý» ñÇ Ïáñ ÛáõÝ Ý» ñÁ ÙéÝãáõÙ »Ý áõ Ñá ßá ïáõÙ` ²ëï Íáõó Ç ñ»Ýó áõ ï» ÉÇ ùÁ Ëݹñ»-Éáí: ² ñ¨³ ͳ ·ÇÝ Ýñ³Ýù ѳ í³ù íáõÙ »Ý ̈ ѳݷ-ãáõÙ Ç ñ»Ýó áñ ç» ñáõÙ¦ (ê³ÕÙ. Ö¶ 21–22):

Îáõ ½»±ë μÝáõ ÃÛ³Ý ² ñ³ñ ãÇ Ù» ͳ ·áñÍ Ï³ñ-·³¹ ñáõ ÃÛ³Ý íñ³ ëù³Ý 㳠ݳÉ, á ñÁ ݳ ·áñ-ÍáõÙ ¿ μÝáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ý ùÇ Ó»é ùáí, Ñdz ó³Í á ·áí ϳñ ¹³° ѳñ Ûáõñ » ñ»ù ·ÉËÇ ê³Õ Ùá ëÁ, áñÝ ³Ûë å»ë ¿ ëÏëáõÙ. §úñÑ ÝÇ°ñ îÇ ñá çÁ, á°í ÇÙ ³ÝÓ, î»°ñ ÇÙ ²ëï í³Í, ³Ý ã³÷ Ù»Í »ë…¦ (ê³ÕÙ. Ö¶ 1): ²Ûë ·Éáõ ËÁ Í³Û ñÇó ͳÛñ μݳ-Ï³Ý û ñ»Ýù Ý» ñÇ ÙÇ íë» Ù³ ·áõÛÝ Ýϳ ñ³ ·Çñ ¿, áñ ï³ ÉÇë ¿ ¸³ íÇ ÃÁª ûñÑ Ý» Éáí áõ ÷³ é³ íá ñ»-Éáí Ù» ͳ ·áñÍ ²ëï ÍáõÝ:

´³ ݳ Ï³Ý ¨ ³ ½³ï Ù³ñ ¹Á ¨ë, áñ Çñ Ë»É ùáí áõ Ñ³Ý ×³ ñáí ¿ Çß ËáõÙ »ñÏ ñÇ íñ³ ¨ Ù»ñà ¿É ÙñóáõÙ ¿ ï³ ñ»ñ ùÇ ¹»Ù, Ù» ͳ٠ïáõÙ ¿, áñ ÑáÕ-Ù»ñÝ, ³Ù å» ñÁ, Íá í»ñÝ, ³ ÉÇù Ý» ñÁ, » Õ³ ݳÏÝ áõ ų Ù³ ݳÏÝ ³Ý ë³Ý áõ Ñݳ ½³Ý¹ í»Ý Ç ñ»Ý, μݳ-

Ï³Ý û ñ»Ýù Ý» ñÇ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ï³Ï ¿. ÍÝíáõÙ ¿, ϳ Ãáí áõ ѳ óáí ³å ñáõÙ, ³ ×áõÙ áõ ½³ñ-·³ ÝáõÙ. í»ñ çáõÙ Í» ñ³ ÝáõÙ ¿ ¨ Ù»é ÝáõÙ, Ñá-ÕÇó ¿ Ù³ñ ¹Á ¨ Ýá ñÇó ÑáÕ ¿ ¹³é ÝáõÙ, áõë ïÇ ïÇ ñ³ Ï³Ý Ù³ñ ¹Á ¨ë μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùÇ Ñå³ ï³Ï ͳ é³Ý ¿: ØdzÛÝ Ã» Çñ ÏÛ³Ý ùÁ ¨ ·áñ Í» ñÁ í³-ñ» Éáõ ѳ Ù³ñ Ù³ñ ¹Á ³ ½³ ï³ Ï³Ù ¿: ØDZû ³é-Ûáõ ÍÁ ¨ë ³ ½³ï ã¿ ³Ý ï³ éáõÙ ßñç»Éáõ ¨ Çñ áñ ëÁ Ñá ·³Éáõ: ²ñ ÍÇ íÁ ³ ½³±ï ã¿ û ¹³ ÛÇÝ Ã³-·³ íá ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³ ½³ ï³ μ³ñ ë³ í³é Ý»Éáõ ¨ Çñ ·³ ÑÁ ¹Ý»Éáõ μ³ñÓ ñ³ ·³ ·³Ã É»é Ý» ñÇ íñ³:

´³ í³ Ï³Ý ¿ ³Ûë ù³ ÝÁ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, »ë μݳ-Ëáë ã»Ù, áñ μݳ Ï³Ý û ñ»Ýù Ý» ñÇ ·Ç ïáõ ÃÛáõÝÝ ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï áõ ÑÙïá ñ»Ý ׳ é»Ù ù»½. ³ÛÅÙ ëÏëáõÙ »Ù ù»½ ѳ Ù³ñ ѳ Ù³ éá ï»É μ³ ñá Û³-Ï³Ý û ñ»Ý ùÁ, á ñÁ ÙdzÛÝ μ³ Ý³ Ï³Ý Ù³ñ ¹áõÝ ¿ í» ñ³ μ»ñ íáõÙ:

ÆÝã å»ë μݳ Ï³Ý û ñ»Ýù Ý» ñÁ, ÝáõÛÝ å»ë ¨ μ³ ñá Û³ Ï³Ý Ï³Ù ·ñ³ íáñ û ñ»Ýù Ý» ñÇ ³Õμ Ûáõ-ñÁ ÝáõÛÝ Ñ³ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý Ç Ù³ë ïáõ ÃÛáõÝÝ ¿, ¨ ÇÝÓ ³ÛÝ å»ë ¿ ÃíáõÙ, û »ñμ î»ñ ²ëï í³Í ݳ-˳ Ù³ñ ¹áõÝ ëï»Õ Í»ó, Ýñ³ ëñïáõÙ áõ Ñá ·áõÙ ÙÇ ÙdzÛÝ ËÕ×Ç ³Ûë û ñ»Ý ùÁ ¹ñáß Ù»ó. §²ÛÝ ³ Ù»-ÝÁ, ÇÝã Ïϳ Ù» ݳù, áñ Ù³ñ ¹ÇÏ Ó»½ ³ Ý»Ý, ³Û¹-å»ë ¨ ¹áõù ³ ñ»ù Ýñ³Ýó¦ (سïÃ. ¾ 12): ²Ûë ·» ñ³ ·áõÛÝ áõ ϳ ï³ñ Û³É û ñ»Ý ùÁ Ù³ñ ¹áõ ѳ-

30 31

Ù³ñ ß³ï μݳ Ï³Ý áõ μ³ í³ Ï³Ý ¿ñ, » û Ù³ñ¹Ý ³ Ý»ÕÍ å³ Ñ»ñ ³ÛÝ áõ ã»Õ ͳ Ý»ñ: ² ¹³ ÙÇó ëÏë³Í ÙÇÝ ã¨ Øáí ë» ëÁª μá Éáñ ݳ ѳ å»ï Ý» ñÁ, ½³ñ Ù» ñáí áõ ½³ í³Ï Ý» ñáí Ñ³Ý ¹»ñÓ, ³Ûë û ñ»Ý-ùáí í³ñ í» óÇÝ ¨ ³é ѳ ë³ ñ³Ï ³ñ ¹³ñ Ñ³Ý ¹Ç-ë³ ó³Ý ³ß ˳ñ ÑÇ ¨ ²ëï Íáõ ³ é³ç:

ÆëÏ ³ÛÝ ³½ ·»ñÝ áõ Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÁ, á ñáÝù ëáõÛÝ ËÕ×Ç û ñ»Ý ùÇ ·Ç ñÁ ù» ñ» óÇÝ Ç ñ»Ýó ëñïÇóª ³ å³ Ï³ Ý» Éáí ³ å³ Ï³ Ý» óÇÝ áõ »Õ Í» óÇÝ Ù³ñ¹-Ïáõ ÃÛ³Ý å³ ïÇ íÁ: êñ³ ѳ Ù³ñ î»ñ ²ëï í³Í ÙÇ ù³ ÝÇ ³Ý ·³Ù çñÑ» Õ» Õáí Éí³ó »ñÏ ñÇ » ñ» ëÁ, á Õá Õ»ó ³Ù μ³ ñÇßï Ù³ñ¹ ϳÝó Ù»Õ ù» ñÁ, ÙdzÛÝ ÙÇ ³ñ ¹³ñ ݳ ѳ å»ï Ãá Õ»ó Çμ ñ¨ Ýáñ ë»ñÝ ¹Ç ³ñ Ù³ï:

¶» ñ³ ·áõÛÝ û ñ»Ýë ¹Çñ ²ëï í³Í, áñ ß³ ñáõ-Ý³Ï Ñá ·áõÙ ¿ Ùá Éáñ Û³É Ù³ñ¹ ϳÝó áõÕ Õ» Éáõ ѳ Ù³ñ, å³ï ·³ Ù³ íáñ ÁÝï ñ»ó Çñ ͳ é³ Øáí-ë» ëÇÝ ¨ Ýñ³ Ó»é ùáí ß³ï μ³ ñá Û³ Ï³Ý ¨ ·ñ³-íáñ û ñ»Ýù Ý»ñ ïí»ó Çñ ÁÝïñ Û³É ³½ ·ÇÝ: ²Ûë ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï ¨ Áݹ ѳ Ýáõñ û ñ»Ýù Ý» ñÇó ϳÝ, áñ Ïñá ÝÇ å³ßï Ù³ÝÝ »Ý í» ñ³ μ» ñáõÙ, ³Û ëÇÝùݪ ù³ ѳ ݳ Û³ Ï³Ý ¨ ÍÇ ë³ Ï³Ý û ñ»Ýù Ý»ñ »Ý, Ï³Ý Ý³¨, áñ Ù³ë ݳ íáñ Ëñ³ï Ý»ñ ¨ å³ï í»ñ Ý»ñ »Ý, áñ ëñïÇ ÷³÷ Ïáõ ÃÛ³ ÝÁ ¨ ·Ãáõ ÃÛ³ÝÝ »Ý í» ñ³ μ» ñáõÙ, ÇÝã å»ë û ñÇ Ý³Ï å³ï íÇ ñáõÙ ¿, áñ ϳà ݳ Ï»ñ ·³ éÁ Ùáñ Ùáï ãÙáñ ûÝ, ã¹Çå-

ã»Ý ×Ý×Õáõ ÏÇ μÝÇÝ, »ñμ ݳ Ó³ ·»ñ ¿ ѳ ÝáõÙ, ϳ٠·ñ³í ã³é Ý»É »ñ Ï³Ý ùÇ ÙÇ ù³ ñÁ, á ñÁ ï³Ý å»ï ù³ Ï³Ý ·áñ ÍÇù ¿ ¨ ³ÛÉÝ:

ÆëÏ ÑÇ٠ݳ Ï³Ý ¨ μ³ ñá Û³ Ï³Ý Ù»Í û ñ»Ýù Ý»-ñÁ î³ë ݳ μ³Ý Û³ å³ï íÇ ñ³Ý Ý»ñÝ »Ý, áñ μ³-ݳ Ï³Ý Ù³ñ¹ ϳÝó ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÇ å³ñ ï³-ϳ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ ¨ Ç ñ³ íáõÝù Ý» ñÇ ë³Ñ Ù³Ý »Ý ¹ÝáõÙ, ¨ ³Û¹ μá Éáñ û ñ»Ýù Ý» ñÁ ¹³ñÓ Û³É ËÕ×Ç û ñ»Ý ùÇ ³Õμ Ûáõ ñÇó »Ý μËáõÙ:

Øáí ë»ëÝ Çñ û ñ»Ý ùáí Çß Ë»ó ÙÇÝ ã¨ øñÇë-ïáë: º ϳí ÷ñÏÇã ÐÇ ëáõë, á ñÁ ßÝáñÑ ¨ ×ßÙ³ñ-ïáõ ÃÛáõÝ ¿ñ. ݳ ¨ë Çñ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ Ó³Û Ýáí áõ ï³ éáí ÝáõÛÝ ËÕ×Ç û ñ»Ý ùÁ ÏñÏÝ»ó. §²ÛÝ ³ Ù»ÝÝ, ÇÝã áñ ϳ Ù» ÝáõÙ »ù, áñ Ù³ñ ¹ÇÏ ³ Ý»Ý Ó»½... ¦ (سïÃ. ¾ 12):

ÐÇ ëáõë, ³Ûë ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý ÑÇÙ ùÇ íñ³ ѳë-ï³ ï» Éáí Çñ ßÝáñ ѳ Ï³Ý û ñ»Ý ùÇ μ³ñÓ ñ³ ·áõÛÝ ß»Ý ùÁ, ³ ë³ó` سñ ¹Ç°Ï, ëÇ ñ»°ù ÙdzÛÝ, ¨ μ³í ¿ (ÑÙÙï. ÐáíÑ. ĺ 12, 17): Øáí ë» ëÇ û ñ»Ýù Ý» ñÇ Íñ³ ·Ç ñÁ û ñÇ ¿ñ, ÐÇ ëáõ ëÁ Éñ³ó ñ»ó ³ÛÝ: ºí ·Ç ï»±ë, û ÇÝã ½³ ݳ ½³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ï³ Øáí ë» ëÇ ¨ ÐÇ ëáõ ëÇ ÙÇ ç¨. Ù» ÏÇ û ñ»Ý ùÇ ·ñùÇó Ù³Ñ ¿ñ μáõ ñáõÙ, ÇëÏ ÙÛáõ ëÇ ÝÇóª ³ í» ï³ ñ³Ý ¨ ÏÛ³Ýù, Ù» ÏÇ Ù»ç ÙÇßï å³ï Åáí ѳ ïáõ óáõ٠ϳñ, ÇëÏ ÙÛáõ ëáõÙª ÙÇßï ßÝáñÑ ¨ Ý» ñá Õ³Ù ïáõ ÃÛáõÝ, ¨ áñ ù³±Ý, ·Ç ï»±ë. ÙÇÝ ã¨ Ûá ó ݳ ëáõÝ ³Ý ·³Ù

32 33

ÛáÃ, ³Û ëÇÝùݪ ³Ý í»ñç ¨ ³Ý ë³Ñ Ù³Ý: Øáí ë»-ëÁ, ëáõñÝ ³½¹ ñÇó ϳ ˳Í, Çë ÏáõÛÝ Ï³Û³óñ»ó Ñ³Ý ó³ íá ñÇ í×Ç éÁ (ÑÙÙï. ºÉù ´ 11–13), ÇëÏ ÐÇ ëáõë ä»ï ñá ëÇÝ ³ ë³óª êáõñ¹ ¹Ç°ñ å³ï Û³-ÝÁ (ÐáíÑ. ÄÀ 11), á ñáí Ñ» ï¨ »ë ÏÛ³Ýù ï³ Éáõ ѳ Ù³ñ » ϳ:

Ìá°õÝñ ¹Çñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ÐÇ ëáõ ëÇ Ý» ñáÕ Ù³ñ ¹³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ³ é³ç, å³ ñ³ Ýáó¹ ÍéÇ°ñ ¨ ³°é Ýñ³ ù³Õóñ Éáõ ÍÁ ¨ ÷áù ñá ·Ç μ» éÁ: Æ Ù³-óÇ°ñ, áñ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ μ³ ñá Û³ Ï³Ý û ñ»Ý ùÁ Ù»ñ ³ß ˳ñ ÑÇ í³Û ñÇ íÇ ×³ ÏÁ Ñ» Õ³ßñ ç»ó, Ù³ñ ¹áõÝ ëïñϳ Ï³Ý íÇ ×³ ÏÇó μ³ñÓ ñ³ó ñ»ó, ·» ñáõ ÃÛ³Ý ßÕó Ý» ñÁ Ëáñ ï³ Ï»ó ¨ ³ ë³ó. §² ½³ï »ù ³Û-ëáõ Ñ» ï¨ ÐÇ ëáõë øñÇë ïá ëáí¦: àñ ³ÛÅÙ ·Ç ïáõ-ÃÛáõÝ ¨ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝ Ï³, ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ³ ½³ ïáõ ÃÛ³Ý ßÝáñÑÝ ¿. ³Ûë å»ë »Ý Ëáë ïá í³-ÝáõÙ ³ß ˳ñ ÑÇ μá Éáñ áÕ ç³ ÙÇï Ç Ù³ë ï³ ë»ñ Ý»-ñÁ:

Ìá°õÝñ ¹Çñ ݳ¨ ùá Ù» ͳ ·áõÛÝ ² ñ³ñ ãÇ ³ é³ç, áñ Çñ Ó» é³ Ï»ñï ïÇ» ½»ñùÝ ³Ûë å»ëª μݳ Ï³Ý ¨ ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý û ñ»Ý ùáí ¿ ϳ é³ í³-ñáõÙ: ºí ¹áõ, ù³ ÝÇ ¹»é Ï»Ý ¹³ ÝÇ »ë ³ß ˳ñ-ÑáõÙ, ÏáõÛñ û ñ³ ѳ í³ï ÙÇ° ÉÇ ÝÇñ, ÇÝã å»ë ³ß-˳ñ ÑÇ ³Ý½ ·³Ù Ý» ñÁ ¨ ³Ý ÙÇï Ý» ñÁ, ³ÛÉ ¸³í-ÃÇ ÝÙ³Ý Ñdz ݳ Éáíª ·á ãÇ°ñ. §àñ ù³Ý Ù»Í »Ý ùá ·áñ Í» ñÁ, î»°ñ... ¦ (ê³ÕÙ. Ô² 6): º û ѳë ÝÇ

ù»½, áñ ÜÛáõ ïá ÝÇ ã³÷ Ý»ñ ÑáõÝ ÉÇ Ý»ë áõ ùÝÝ»ë ïÇ» ½»ñ ùÇ û ñ»Ý ùÇ μݳ Ï³Ý Ï³ñ·Ý áõ ß³ñ Åáõ ÙÁ, ³ÛÝ ù³Ý ³ é³ í»É ½³ñ Ù³ óÇ°ñ ¨ ûñÑ ÝÇ°ñ ùá ½³ñ-Ù³ ݳ ·áñÍ ² ñ³ñ ãÇÝ: º û é³ ÙÇ ÏÁ ëáëÏ ³ã ùáí ¿ ¹Ç ïáõÙ ïÇ» ½»ñ ùÁ, ѳ í³ ïáõÙ ³ é³Ýó ·ñÇ áõ ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý, ³ Ù»Ý Å³Ù ÷³éù ï³ ÉÇë ¨ Édz-μ» ñ³Ý ûñÑ ÝáõÙ Çñ ëï»Õ Íá ÕÇÝ, ÇëÏ ¹áõ, ïÇ»-½»ñ ùÇ û ñ»Ýù Ý» ñÁ ùÝÝ» Éáí, ·Ç ïáõ ÃÛ³Ùμ »ë áõ-½áõ٠׳ ݳ ã»É Ýñ³ ·» ñ³ ·áõÛÝ ² ñ³ñ ã³ å» ïÇÝ, ùá å³ñïùÝ ³ í» ÉÇ ¿ Ù» ͳ ÝáõÙ áõ ³ í» É³ ÝáõÙ, áõ ñ»ÙÝ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, Ç Ù³ óÇ°ñ` Ñ» ó Ýáë Ç Ù³ë-ï³ ë»ñ Ý» ñÇ ÝÙ³Ý ëáëÏ ³ëï í³ Í³ ·»ï ãÉÇ Ý»ëª ³ é³Ýó ³ñ ų ݳ å»ë å³ß ï» Éáõ Ýñ³Ý:

34 35

¸²ê ¶

²Ü в ì² ê²ð ÎÚ²Üøزð¸ β ÚÆÜ ÀÜ Îº ðàô ÚàôÜ

»¨ Ù³ñ ¹ÇÏ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ¨ ³ ñ¨Ç ï³Ï ³Ý ѳ í³ ë³ñ »Ý » ñ¨áõÙ, Ñá ÕÇ áõ ·» ñ»½-Ù³ ÝÇ ëïí» ñÇ ï³Ï ѳ í³ ë³ñ íáõÙ »Ý:

سñ ¹ÇÏ Ñ³ í³ ë³ñ ÍÝíáõÙ »Ý, ѳ í³ ë³ñ ³å ñáõÙ ¨ ѳ í³ ë³ñ Ù»é ÝáõÙ:

²Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ áã û ÙdzÛÝ Ù³ñ¹-ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý, ³Û ɨ áÕç ïÇ» ½»ñ ùÇ Ù»ç ¿ » ñ¨áõÙ: ²ãù¹ μ³°ó áõ ݳ ÛÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, áñ ³ Ù»Ý μ³Ý ½³ ݳ ½³Ý áõ ï³ñ μ»ñ »ë ï»ë Ýáõ٠û° »ñÏÝ ùáõÙ, û° »ñÏ ñáõÙ, û° áÕç ³ß Ë³ñ ÑÇ μݳ Ï³Ý ³ ñ³ ñ³Í Ý» ñÇ Ù»ç ¨ û° Ù³ñ ¹áõ ÝÛáõ-ó Ï³Ý ¨ μ³ ñá Û³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùáõÙ: سñ ¹Á å»ïù ¿ ³å ßÇ, Ñdz ݳ ̈ ûñÑ ÝÇ Çñ Ù» ͳ ·áñÍ ² ñ³ñ ãÇÝ, áñ ³ Ù»Ý μ³Ý ½³ ݳ ½³Ý ¨ ï³ñ μ»ñ ¿ Ñá ñÇ Ý»É ¨ Ñá ñÇ ÝáõÙ ¿: êñ³ ÝÇó » ñ¨áõÙ ¿ ² ñ³ñ ãÇ ³Ý ÑáõÝ

36 37

½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ³Ý ÑáõÝ Ç Ù³ë ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ̈ ³Ý ÑáõÝ Ñ³Ý ×³ ñÁ, áñ ëï»Õ Í»ó Ç ñ» ñÇ Ã»° ³ñ ï³ ùÇÝ Ó¨Ý áõ å³ï Ï» ñÁ, û° Ý»ñ ùÇÝ μݳ Ï³Ý ½á ñáõ ÃÛáõÝ-Ý» ñÁ. ³ Ù»Ý ÇÝã Ç ñ³ ñÇó ï³ñ μ»ñ, ½³ ݳ ½³Ý áõ ³Ý ѳ í³ ë³ñ »Ý, ¨ ³Ûë ³Ý Ñ³ í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³ Ù»Ý ÇÝã ã³÷ áõ ÏßéÇ Ñ³ Ù» Ù³ï ϳñ ·³¹ ñ» Éáíª ³Ý Ñ³ë ¨ ³Ý ѳ í³ ë³ñ ²ëï í³Í Ñá ñÇ ÝáõÙ ¨ Õ»-ϳ í³ ñáõÙ ¿ ïÇ» ½»ñ ùÁ:

²ã ù»ñ¹ ѳ éÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ¹» åÇ »ñÏÝ ùÇ Ï³ Ù³ ñÁ, ³ Ù» ݳñ í»ëï ² ñ³ñ ãÇ ½³ñ Ù³ ݳ ·áñÍ Ó»é ùÇ Ññ³ ß³ Ï»ñï ·áñ Í» ñÁ ï»°ë, μá Éáñ ³ëï-Õ» ñÁ Ù» Íáõ ÃÛ³Ùμ, ÉáõÛ ëáí, ¹Çñ ùáí ¨ ß³ñ Åáõ-Ùáí ½³ ݳ ½³Ý »Ý, ³ ñ¨Á ¨ Éáõ ëÇ ÝÁ ½³ ݳ ½³Ý »Ý, ã·Ç ï»Ýù ¨ Ç ½á ñáõ ã»Ýù ï»ë Ý»É, û ³Û ɨë áñ ù³±Ý ³Ý ½³ ݳ ½³Ý ¿³Ï Ý»ñ Ï³Ý »ñÏ Ý³ß Ë³ñ-ÑáõÙ: ¸³ñ ÓÇ°ñ ¹» åÇ Ù»ñ »ñÏ ñ³ ·áõÝ ¹Á, ³ Ù»Ý ÇÝã ÝáõÛÝ å»ë ½³ ݳ ½³Ý ¨ ³Ý ѳ í³ ë³ñ Ïï»ë-Ý»ë. ó³ Ù³ùݪ ³Ý ѳ í³ ë³ñ, É»é Ý»ñݪ ³Ý ѳ-í³ ë³ñ, ¹³ß ï»ñݪ ³Ý ѳ í³ ë³ñ, ³Õμ Ûáõñ Ý» ñÁ, íï³Ï Ý» ñÁ, ·» ï»ñÝ ³é ѳ ë³ ñ³Ïª ³Ý ѳ í³-ë³ñ, ͳ ÕÇÏ Ý»ñݪ ³Ý ѳ í³ ë³ñ, ͳ é»ñݪ ³Ý ѳ-í³ ë³ñ, ·áõÛ Ý» ñáí, Ó¨» ñáí, ѳ Ùáí, Ñá ïáí ¨ Ý»ñ ùÇÝ ½á ñáõ ÃÛ³Ùμ μÝ³í ³Ý Ñ³ í³ ë³ñ: ²Ûë-åÇ ëÇ ÝáõÛÝ ³Ý ѳ í³ ë³ñ û ñ»Ý ùÇ ï³Ï »Ý μá Éáñ Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ý» ñÁ: ²Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¹áõ ³ÛÝ-å»ë ãå»ïù ¿ ѳë ϳ ݳë, û ÙdzÛÝ ï³ ñ³ ë»é

Ç ñ» ñÇ Ù»ç ¿ » ñ¨áõÙ, ݳ¨ ÙǨ ÝáõÛÝ ï» ë³ ÏÇ Ù»ç ¿ ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ý Ññ³ß ùÁ Ýϳï íáõÙ: ̳ ÕÇÏ Ý» ñÇ Ã³ ·áõ ÑÇ í³ñ¹Ý Çñ ï» ë³ ÏÇ Ù»ç ·áõÛ Ýáí, Ñá ïáí, Ó¨áí ¨ ÝáõÛ ÝÇëÏ Ã»ñ û ñáí ³Ý Ñ³ í³ ë³ñ ¿, ÝÙ³ ݳ å»ë` μá Éáñ ͳ ÕÇÏ Ý» ñÁ: ÊÝÓá ñ» ÝÇÝ Çñ ï» ë³ ÏÇ Ù»ç åïáõÕ Ý» ñÇ Ù» Íáõ-ÃÛ³Ùμ ¨ ·áõÛ Ýáí ³Ý Ñ³ í³ ë³ñ ¿, ÝáõÛÝ å»ë` μá Éáñ åïÕ³ ïáõ ͳ é» ñÁ: ØïÇ°ñ Ù³Û ñÇ ³Ý ï³-éÁ, ³ÛÝ ï»Õ ¨ë Ïï»ë Ý»ë` Ù» Íáõ ÃÛ³Ùμ, μ³ñÓ-ñáõ ÃÛ³Ùμ ¨ ×Ûáõ Õ» ñÇ ÁÝ ¹³ñ Ó³ Ïáõ ÃÛ³Ùμ Ç ñ³ñ ³Ý ѳ í³ ë³ñ »Ý, ÙǨ ÝáõÛÝ Í³ éÇ ï» ñ¨ Ý»ñÝ ³Ý ·³Ù ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõÝ ãáõ Ý»Ý:

ÆëÏ Ù³ñ ¹Á, áñ μá í³Ý ¹³Ï ³ ñ³ ñ³Í Ý»-ñÇ Ññ³ ß³ Ï»ñïÝ ¿, ³Û¹ ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ý Ññ³ßùÝ ³ í» ÉÇ áõ ÝÇ, û° Ý»ñ ùÇÝ, û° ³ñ ï³ ùÇÝ ³ Ù»Ý Ñ³Ý ·³ Ù³Ýù Ý» ñáí ³Ý Ñ³ í³ ë³ñ ¿ Çñ ÁÝ-Ï» ñáç Ñ»ï. áõ Õ»ÕÝ` ³Ý ѳ í³ ë³ñ, ÙÇïùÝ` ³Ý-ѳ í³ ë³ñ, ÇÕÓÝ áõ á ·ÇÝ` ³Ý ѳ í³ ë³ñ, í³ñùÝ áõ μ³ñùÝ` ³Ý ѳ í³ ë³ñ, » ñ»ëÝ áõ ¹»ÙùÝ` ³Ý-ѳ í³ ë³ñ, Ó»é ùÁ, Ù³ï Ý»ñÝ áõ áï ù»ñÝ` ³Ý-ѳ í³ ë³ñ, ù³Û É»ñÝ` ³Ý ѳ í³ ë³ñ, áõÅÝ` ³Ý ѳ-í³ ë³ñ, μá Éáñ ½·³ Û³ Ï³Ý ³Ý ¹³Ù Ý» ñÁª Ó¨áí áõ ½á ñáõ ÃÛ³Ùμ ³Ý Ñ³ í³ ë³ñ: ÜáõÛ ÝÇëÏ ÙÇ Ù³ñ-¹áõ íñ³ ¿ ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ý û ñ»ÝùÝ ³Ï ݳ-éáõ » ñ¨áõÙ. ³ã ù»ñÝ, ³ ϳÝç Ý» ñÁ, Ó»é ù» ñÁ, áï ù»ñÝ ³Ý ѳ í³ ë³ñ »Ý Ç ñ³ñ:

38 39

²Ûë Áݹ ѳ Ýáõñ Ýϳ ñ³· ñÇó Ñ» ïá ³ÛÅÙ ëÏë»Ýù Ù³ñ¹ ϳÝó ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÇ ³Ý ѳ-í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ý Ýϳ ñ³ ·Ç ñÁ ï³É, áñ Ù»ñ ³Ûë ¹³ ëÇ Ýå³ ï³ÏÝ ¿:

سñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ù³ Õ³ ù³ ÛÇÝ ³ß ˳ñ ÑÁ ÝáõÛÝ å»ë ³Ý ѳ í³ ë³ñ ï³ ññ» ñÇó »Ý ϳ½Ù í³Í. ³ß ˳ñѪ ³ß ˳ñ ÑÇ, ³½·ª ³½-·Ç, ÅáÕá íáõñ¹ª Åá Õáíñ ¹Ç, ó ·³ íáñª ó ·³-íá ñÇ, Çß Ë³Ýª Çß Ë³ ÝÇ, ϳ é³ í³ ñáõ ÃÛáõݪ ϳ-é³í³ñáõ ÃÛ³Ý, ½á ñáõ ÃÛáõݪ ½á ñáõ ÃÛ³Ý, ѳñë-ïáõ ÃÛáõݪ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý Ñ»ï, ¨ ³ÛÉ ß³ï μ³-Ý»ñ áõ Ñ³Ý ·³ Ù³Ýù Ý»ñ Ç ñ³ñ Ñ»ï ³Ý Ñ³ í³ ë³ñ »Ý:

ºí ÝáõÛ ÝÇëÏ ÙÇ ³ß ˳ñÑ, ÙÇ Ã³ ·³ íáñ, ÙÇ ³½· ¨ É» ½áõ ³Ý ѳ í³ ë³ñ ï³ ññ» ñáí »Ý Ï³½Ù-í³Í: ν³ñ Ù³ ݳë, » û ³ ë»Ù ù»½, áñ¹ Û³°Ï, û ³ß ˳ñ ÑÇ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý Ñ½á ñ³-·áõÛÝ Ï³åÝ ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ý û ñ»ÝùÝ ¿, áñ ó ·³ íá ñÇÝ Ñå³ ï³Ï Åá Õáíñ ¹Ç Ñ»ï ¿ ϳ å»É, Çß Ë³ ÝÇݪ ·³ í³ éÇ, ½á ñ³ í³ ñÇݪ ½áñ ùÇ, ³ é³ç-Ýáñ ¹Çݪ » Ï» Õ» óáõ, ³ Ùáõë Ýáõݪ ³ Ùáõë Ýáõ, ³½-·³ ϳ ÝÇݪ ³½ ·³ ϳ ÝÇ, μ³ ñ» ϳ ÙÇݪ μ³ ñ» ϳ ÙÇ, ¨ μá Éáñ ³Ý ѳï Ù³ñ¹ ϳÝó ³Û¹ ³Ý μ³ Å³ Ý» ÉÇ Ï³ å» ñáí Ùdzó Ý» Éáíª Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ï³ ññ»ñÝ ¿ ϳ½ Ù»É:

Îѳñó Ý»ë` ³ñ¹ Ûá±ù ³ í» ÉÇ μ³ ñÇ ¨ ɳí ã¿ñ

ÉÇ ÝÇ, áñ û° Ù»ñ ÏÛ³Ý ùÇ å³ ñ³ ·³ Ý» ñáõÙ, û° Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÝÛáõ ó Ï³Ý ¨ μ³ ñá Û³ Ï³Ý ½á ñáõ-ÃÛáõÝ Ý» ñáõÙ ³Û¹ ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ μݳí ãÉÇ Ý»ñ, ³Û ëÇÝùÝ` ѳ í³ ë³ñ ÍÝí» Éáíª Ñ³ í³ ë³ñ ³å ñ»ÇÝù, ѳ í³ ë³ñ ³ß ˳ ï»ÇÝù, ѳóÝ áõ ë»-Õ³ ÝÁª ѳ í³ ë³ñ, Ù»ÍÝ áõ ÷áù ñÁª ѳ í³ ë³ñ, Ù³ñ ¹ÇÏ ¨ ³é ѳ ë³ ñ³Ï ³ Ù»Ý ÇÝã ѳ í³ ë³ñ ÉÇ Ý»ÇÝ:

² Ûá°, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ß³ï ³Ý ·³Ù Ùdz ÙÇï, μ³-ñ» ëÇñï ¨ ·á ñá í³ Ñá ·Ç Ù³ñ ¹ÇÏ ù»½ ÝÙ³Ý »Ý ¹³ ïáõÙª ϳ ñ»Ï ó» Éáí Ù»ñ ÁÝ ï³ Ý» Ï³Ý Ãßí³-éáõ ÃÛ³ ÝÁ, áñ Ù³ñ¹ ϳÝó Ù» ͳ Ù³ë Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ, ã³ñ ã³ñ í³Í, ³ß ˳ ï³Ý ùáõÙ Ù³ß í³Í, ³Õ ù³-ïáõ ÃÛ³Ý ¨ ϳ ñÇ ùÇ Ù»ç ëïñϳ ó³Í áõ »ñ ϳ û ÉÍ» ñÇ ï³Ï Ïá ñ³ ó³Í, ³ å»ñ ç³ ÝÇÏ ÏÛ³Ýù »Ý í³ ñáõÙ ³ß ˳ñ ÑáõÙ:

²Û¹ ùá ¹³ ï³ë ï³ ÝÁ ÙÇ Ù» Õ³¹ ñ³Ýù ¿, áñ Ù³ñ ¹ÇÏ ÙÇÝ ã¨ »ñÏ Ý³ ÛÇÝ Ý³ Ë³Ë Ý³ Ùáõ ÃÛ³Ý ¹»Ù »Ý ѳ ÝáõÙ` ïñïÝç³ Éáí, áñ ³ß ˳ñ ÑÇ ÏÛ³ÝùÝ ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ¿ ¹ñ»É, Ù» ÏÁ »ñ ç³ ÝÇÏ ¿, Ù»Ï áõ ñÇ ßÁ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ùμ ¿ ³å-ñáõÙ, Ù» ÏÁ ·ÉáõË ¿ ÉÇ ÝáõÙ, ÙÛáõ ëÁª áïù, Ù» ÏÁ ïÇ ñáõÙ ¿, ÙÛáõëÝ` ÁÝÏ× íáõÙ, Ù» ÏÁ ÙÇÝ ã¨ ³Û· áõ ïáõÙ ¿, ÙÛáõ ëÁ` ëá í³ Ù³Ñ Ïáñ ãáõÙ ¨ ³ÛÉÝ:

² ë»Ù ù»½, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, áñ ¹³ ï³ë ï³ Ýǹ Ù»ç áõÕ Õ³ ËáÑ ÉÇ Ý»ë: ܳ Ë³Ë Ý³ ÙáÕ Ï³ñ ·³¹-

40 41

ñÇã Ç Ù³ë ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ϳ Ù» ó»É ¿, áñ ³Û¹ ³Ý ѳ-í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ùμ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ Ï³Ý ·áõÝ ¨ Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ùݳ. » û Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³ÝùÝ ³ Ù»Ý μ³ Ýáí ÙÇû ñÇ Ý³Ï, ѳ í³ ë³ñ ÉÇ-Ý»ñ, ³ß ˳ñ ÑáõÙ ³Û ɨë ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÙÇáõ ÃÛáõÝ ã¿ñ Ùݳ, μá Éáñ ѳ ñ³Ï ó³ Ï³Ý Ï³ å» ñÁ Ïù³Ý¹-í»ÇÝ, ¨ Ù³ñ ¹ÇÏ ³ÛÝ Å³Ù å»ïù ¿ ³å ñ»ÇÝ ³ÛÝ-å»ë, ÇÝã å»ë ³ ݳ ëáõÝ Ý»ñÝ »Ý ³å ñáõÙ:

º û Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùáõ٠ѳ í³ ë³-ñáõ ÃÛáõÝ ÉÇ Ý»ñ, ¨ Ù³ñ ¹ÇÏ »ñ μ»ù Ç ñ³ñ Ó»éù Ù»Ï Ý» Éáõ ϳ ñÇù ãáõ Ý» ݳ ÛÇÝ, ³ å³ Ù³ñ¹ ϳÝó ÏÉù»ñ μá í³Ý ¹³Ï ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ï»Õ Í³Ý í»ÇÝ ³é ѳ ë³ ñ³Ï å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñÝ áõ Ç ñ³-íáõÝù Ý» ñÁ, Ï»Õ Í³Ý í»ÇÝ Ù³ñ¹ ϳÝó ³ é³ ç³-¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý á ·ÇÝ ¨ Ùñó³Ï óáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ϲ³ ¹³-ñ»ñ ³ß ˳ ï³Ý ùÁ ¨ Ù³ñ¹ ϳÝó áõ Õ»Õ Ý» ñáõÙ ÃÙñ³Í áõ ³Ý ß³ñÅ ÏÙݳñ Ñ³Ý ×³ ñÁ: ² ½³ï Ù³ñ ¹Á, ѳñ ϳ¹ ñ³Ý ùÇ ï³Ï, åÇ ïÇ ³å ñ»ñ ³ é³Ýó μ³ Ý³ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ý: ²Û Ýáõ Ñ» ï¨ Ù³ñ¹ ϳ-ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ ËáñÑñ ¹áí, Ñ³Ý ×³ ñáí áõ ³ é³ ç³-¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ùμ ã¿ñ μ³ñ ·³ í³ ×Ç, ³ÛÉ Ïïϳ ñ³ ݳñ Çñ Ùï³ íáñ ϳ ñá Õáõ ÃÛ³Ùμ, ¨ Ù³ñ¹Ý ³ÛÝ ï»Õ ÏÙݳñ, áõñ ²ý ñÇ Ï³ ÛÇ ¨ ² Ù» ñÇ Ï³ ÛÇ Ñ» é³ íáñ í³Û ñ» ÝÇ Ý»ñÝ »Ý, á ñáÝó ÏÛ³ÝùÝ ³ ݳ ëáõÝ Ý» ñÇ ÏÛ³Ý ùÇó í³ï ó ñ³ ·áõÛÝ ¿. ÍÝíáõÙ »Ý Çμ ñ¨ Ù³ñ¹, ÏñáõÙ Ù³ñ ¹áõ ³ ÝáõÝ, μ³Ûó ³å ñáõÙ »Ý

³ ݳë ݳ μ³ñ` μ³ ñÇÝ áõ ã³ ñÁ, ÉáõÛëÝ áõ ˳ í³-ñÁ ãá ñá ß³Í:

Æ Ù³ óÇ°ñ áõ ñ»ÙÝ, Ñ³Ý ×³ ñ»°Õ áñ¹ Û³Ï ÇÙ, áñ Ù³ñ ¹áõ ² ñ³ ñÇ ãÁ Ù³ñ ¹áõÝ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ, μ³ Ý³-Ï³Ý ¨ ³ ½³ ï³ Ï³Ù ¿ ëï»Õ Í»É, μݳ Ï³Ý û ñ»Ý-ùáí ãÇ° ϳ å»É Ýñ³ É» ½áõÝ ¨ áï ù» ñÁ, áñ ãËá-ëÇ ¨ ã³ é³ ç³ ¹Ç ÙÇ, ³ é³ç ã·Ý³, ÇÝã å»ë ³ ݳ-ëáõÝ Ý» ñÇ ë» éÁ, áñ Ñ»Ýó ëϽμÇó áõñ áñ ÉÇ Ý»ÇÝ, ³ÛÝ ï»Õ ¿É Ï³Ý áõ ÙÝáõÙ »Ý: ÆëÏ Ù³ñ ¹áõ ¨ ѳ ë³ ñ³ ϳ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ Ù»ç ϳ ÙÕÇã ÙÇ ½á-ñáõ ÃÛáõÝ, áñ ³ Ù»Ý Ï³ñ ·Ç ¨ íÇ ×³ ÏÇ Ù³ñ ¹áõÝ ÙÕáõÙ ¨ í³ ñáõÙ ¿ ¹» åÇ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛáõÝ, ¨ ³Û¹ ÙÕÇã áõ ß³ñ ÅÇã ½á ñáõ ÃÛáõÝÝ áõ ñÇß μ³Ý ã¿, ù³Ý û Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ Ù³ñ ¹áõ ³Ý ѳ í³-ë³ ñáõ ÃÛ³Ý íÇ ×³ÏÝ áõ ÏÛ³Ý ùÁ:

êñ³ ѳ Ù³ñ μá í³Ý ¹³Ï Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï»-ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç Ù» ÏÁ Ù» Ïáí » É̈ ¿ç ³é Ý» Éáíª ÙÇßï ÝÏñïáõÙ ¨ Ó·ïáõÙ »Ý ÁÝ Ï» ñá çÇó ³ é³ç ³Ýó-Ý»É:

³ ·³ íá ñÁ Ó·ïáõÙ ¿ Çñ ·³ÑÝ Çñ ³ Ãá é³-ÏÇó Ý» ñÇó μ³ñÓñ ¹Ý»É ¨ »ñ μ»ÙÝ ¿É ³ß ˳ñ-ѳ ϳ É»É: Æß Ë³ ÝÁ Ó·ïáõÙ ¿ Çñ Çß Ë³ ݳ ÏÇó ÁÝ Ï» ñá çÇó ³ é³ç ÉÇ Ý»É, ½á ñ³ å» ïÁ Ó·ïáõÙ ¿ Çñ ½Ç ݳ ÏÇó Ý» ñÇó ³ í» ÉÇ Ñ³Õ Ã³ Ý³Ï ï³ Ý»É, ѳ ñáõë ïÁ Ó·ïáõÙ ¿ Ç ñ»Ý ѳ í³ ë³ ñÇó ³ í» ÉÇ ¨ë ѳñë ï³ Ý³É, ³Õ ù³ ïÁ Ó·ïáõÙ ¿ Çñ Ãßí³-

42 43

éáõ ÃÛáõ ÝÇó ³ ½³ï í»É: ´á í³Ý ¹³Ï Åá Õá íáõñ ¹Á Ó·ïáõÙ ¿ ³ß ˳ñ ÑÇ Ññ³ å³ ñ³ ÏÇ íñ³ ÇÝùÝ Çñ ÁÝ Ï» ñáçÝ ³Ýó Ý»É, ϳ٠ѳ í³ ë³ñ ·Ý³É, ÇëÏ » û ãϳ ñá Õ³ ݳ ³ é³ç ³Ýó ݻɪ ãÝí³ ½» Éáí ·»Ã Ñ»ï ãÙݳÉ: ²Û¹ å»ë ݳ¨ ·Ûáõ ïÇ Ñ³Ý ×³ñ Ý» ñÁ ·» ñ³ ½³Ý ó»É »Ý ÙñóáõÙ, ·ñù» ñÇ Ñ» ÕÇ Ý³Ï Ý»-ñÁ Ù³ ï» Ý³· ñ» Éáí »Ý ÙñóáõÙ, Ù³ Ùáõ ÉÇ ³ ½³ï ËÙμ³ ·Çñ Ý»ñÝ ³ ½³ ï³ μ³ Ý» Éáí »Ý ÙñóáõÙ, ׳ñ ï³ ë³Ý Ý»ñÝ Ç ñ³ í³ μ³ Ý» Éáí »Ý ÙñóáõÙ, í³ñ ¹³ å»ï Ý»ñÝ áõ ëáõ ó³ Ý» Éáí ¨ ¹³ë ïdz-ñ³ Ï» Éáí »Ý ÙñóáõÙ, Ó»½ ÝÙ³Ý å³ ï³ ÝÇ Ý»ñÝ ³ é³ ç³ ¹Ç Ù» Éáí »Ý ÙñóáõÙ:

²ñ¹` »ñμ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõ-ÝÇó ³Ûë ù³Ý ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý Ùñó³ Ý³Ï Ý»ñ ï³ ÝáÕ Ý»ñ »Ý ÍÝíáõÙ, Ë» ɳ٠ïá ñ»Ý Ýϳ ï»É ¿ å»ïù, áñ Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõÝÝ Çñ Ñá éÇ ÍÝáõݹ Ý» ñÁ ̈ ë áõ ÝÇ: ²ÛÝ ï» ÕÇó ÍÝíáõÙ »Ý ݳ ˳ÝÓ áõ ã³ ñáõ ÃÛáõÝ, á ñÇ ³ å³ óáõÛ óÁ ¨ û ñÇ Ý³ ÏÁ Ðáí ë» ÷Ç Í³Õ Ï³Í å³ï Ùáõ ׳ÝÝ ¿, ³ÛÝ ï» ÕÇó ÍÝíáõÙ ¿ μéÝáõ ÃÛáõÝ ¨ ½ñϳÝù, »ñμ ½á ñ³ íá ñÁ, ïϳ ñÇÝ ÙÇßï Ýí³ ×» Éáí, Ñ³Õ Ã³-ѳ ñáõÙ ¿ ̈ ѳñë ï³ Ñ³ ñáõÙ, ³ÛÝ ï» ÕÇó ÍÝíáõÙ ¿ ³Ý ѳ· ³ñ ͳ ó ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý Ùá É» ·ÇÝ ³Ë ïÁ, ³ÛÝ ï» ÕÇó ÍÝíáõÙ »Ý ³Û ɨ³ÛÉ Ãßí³ éáõ ÃÛáõÝ-Ý»ñ ¨ ³ å³ Ï³ Ýáõ٠ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ: ´³Ûó ÇÝã å»ë μ³ ó³ï ñ»É »Ù áõ ñÇß ¹³ ë» ñÇ Ù»ç,

û ³ Ù»Ý ÉáõÛë Çñ ˳ í³ñÝ áõ ÝÇ, ³ Ù»Ý ·» Õ»-óÇÏ Çñ ï·»Õ Ù³ëÝ áõ ÝÇ, ³ Ù»Ý ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛ³Ý Ñ»ï Ùá Éáõ ÃÛáõ ÝÁ ѳ ÙÁÝ Ã³ó ¿, ¨ ³ é³ ùÇ Ýáõ-ÃÛ³Ý ÍÝáõÝ ¹Á ÙÇßï »ñÏ íáñ Û³Ï ¿: ºñμ ÍÝíáõÙ ¿ μ³ ñÇÝ, ³ñ ¹»Ý ·Ç ï»ë, áñ ã³ ñÁ ¨ë Ùdz ëÇÝ ÍÝáõݹ ¿ ³é ÝáõÙ, ÇÝã å»ë º ë³ íÁ: ºí ÙDZû ÍÝáÕ Ý» ñÁ ¨ë ã³ñ áõ μ³ ñÇ ½³ í³Ï Ý» ñÇÝ ÙǨ-ÝáõÛÝ ³ñ ·³Ý ¹Çó ã»Ý ÍÝáõÙ: àõë ïÇ μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùÇ áõ ÕÇÕ Ñ» 勉ÝùÝ ¿, áñ ³Ý ѳ í³ ë³ñ ÏÛ³Ý ùÇó ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõÝ ÍÝíÇ:

ÈÇ Ïáõñ ·á ëÁ` ëå³ñ ï³ óÇ Ù»Í û ñ»Ýë ¹Ç-ñÁ, áõ ½»ó ³Û¹ μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùÇ ¹»Ù Ïéí»É ¨ çÝç»É ³ÛÝ. û ñ»Ý ùáí áë ÏÇÝ ¨ ³ñ ͳ ÃÁ ѳ ɳ Í»ó Çñ ³ß ˳ñ ÑÇó, áñ å»ë ½Ç ³ ·³ Ñáõ ÃÛ³Ý ÁÝ ã³-ù³Õ óáõ ÃÛáõ ÝÁ í» ñ³ ݳ ѳ ñáõëï Ý» ñÇ ëñïÇó, û ñ»Ýë¹ ñá ñ»Ý ѳ ë³ ñ³ ϳ Ï³Ý ë» Õ³Ý Ñ³ë ï³-ï»ó, áñ ³Õ ù³ ïÁ ¨ ѳ ñáõë ïÁ ѳ í³ ë³ñ ÁÝ-Ï» ñáõ ÃÛ³Ùμ ÙǨ ÝáõÛÝ ë³ Ï³ í³ å»ï ë» Õ³ ÝÇó áõ ï»Ý ѳ óÁ: ú ñ»Ýù ¹ñ»ó, áñ ѳ ñáõëï Ý» ñÇ Ñ³Û ñ» ÝÇ Ï³É í³Íù Ý» ñÁ ѳ í³ ë³ñ ɳ ñ³ μ³Å-Ýáí áÕç Åá Õáíñ ¹ÇÝ Å³ é³Ý ·áõ ÃÛáõÝ ïñíÇ: ºí ³Ûë å»ë` áÕç ëå³ñ ï³ óÇ Åá Õáíñ ¹ÇÝ Çμ ñ¨ ÙÇ ÁÝ ï³ ÝÇù ¨ ·»ñ ¹³ë ï³Ý ϳ½ Ù» Éáíª ³Û¹ ³Ý μ³-ݳ Ï³Ý û ñ»Ýë ¹Ç ñÁ ѳ í³ ïáõÙ ¿ñ, û ³Ý ѳ-í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ý ùÁ ϳ ñáÕ ¿ Çë å³é ÅËï»É Çñ ³ß ˳ñ ÑÇó: àõë ïÇ Ùï³ μ» ñ»ó ·Ý³É ¸»É μÇë,

44 45

å³ï ·³Ù ÁÝ ¹áõ Ý»É, û ³ñ¹ Ûáù Çñ û ñ»Ýù Ý» ñÁ ѳ ×» ÉDZ »Ý ³ëï í³Í Ý» ñÇÝ, áõ »ñμ Ç Ù³ ó³í, û ³ëï í³Í Ý» ñÇÝ ËÇëï ѳ ×» ÉÇ »Ý Ãí³ ó»É, ݳ ÇÝù ݳ ϳ٠ëá í³ Ù³Ñ » Õ³í, áñ å»ë ½Ç Çñ û ñ»Ý-ùÁ ÝíÇ ñ³ ·áñ Í» Éáíª ³ÛÝ Ï»Ý ¹³ ÝÇ å³ ÑÇ ³ß-˳ñ ÑáõÙ:

º ñ³ ÝÇ Ã» ÈÇ Ïáõñ ·á ëÇ ÝÙ³Ý ²Ý· Édz ÛÇ Ù³Û-ñ» ñÁ ÙÇ Ýáñ û ñ»Ýë ¹Çñ ÍÝ»ÇÝ, áñ »É Ý»ñ, Éáñ-¹» ñÇ ³ß ˳ñ ѳ· ñ³í Ï³É í³Íù Ý» ñÁ ѳ í³ ë³ñ μ³ Å³ Ý»ñ Ùß³Ï Åá Õáíñ ¹ÇÝ, ÇÝã å»ë ÈÇ Ïáõñ ·á-ëÁ, áñ ÙÇ ûñ` ÑÝÓÇ Å³ Ù³ ݳÏ, ³ñ ïáõÙ ï»ë Ý»-Éáí ѳ í³ ë³ ñ³ μ³ ÅÇÝ óá ñ» ÝÇ Ëñó» ñÁ, ³ ë³ó. §² ѳ í³ ëÇÏ, »Õ μ³Ûñ Ý» ñÇë ѳ í³ ë³ñ ų é³Ý-·áõ ÃÛáõݦ, Ñ³Ý ×³ ñ»Õ û ñ»Ýë ¹Ç ñÁ û ñ¨ë ³Ï-ݳñ ÏáõÙ ¿ñ, û ³Û ɨë Ïéí» Éáõ, ½ñÏ» Éáõ, μ³ Å³-Ý» Éáõ å³ï ׳é ãÇ Ùݳ ó»É:

²ß ˳ñÑÝ Ù»Í û ñ»Ýë ¹Çñ Ý»ñ ÍÝ»ó ³Û ɨ³ÛÉ Å³-Ù³ Ý³Ï Ý» ñáõÙ. á Ù³Ýù` Çμ ñ¨ ѳÛñ áõ Ù³Ûñ, ç³-ݳ óÇÝ Ñ³Û ñ» ÝÇ Å³ é³Ý ·áõ ÃÛáõ ÝÇó Åá Õáíñ ¹ÇÝ μ³ ÅÇÝ Ñ³ Ý»É ¨ ãÃáÕ Ý»É, áñ Ùß³Ï Åá Õá íáõñ¹Ý, ³Ý ų é³Ý· Ùݳ Éáí, ëïñϳ ݳ: Ðá Õ³ ÛÇÝ Ñ³ñë-ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç û ñ¨ë ÷áù ñÇ ß³ ï» Ñ³ çáÕ íÇ ÙdzÛÝ Ñá Õ³ ·áñÍ Åá Õáíñ ¹ÇÝ, μ³Ûó ÙDZû Ñݳ-ñ³ íáñ ¿ ù³ Õ³ ù³ ÛÇÝ ¨ ³ é¨ï ñ³ Ï³Ý Ñ³ñë ïáõ-ÃÛáõÝ Ý» ñÁ` Çμ ñ¨ Ñá Õ³ ÛÇÝ Ï³É í³Íù, ѳ í³ ë³ñ μ³ Å³ Ý»É, áñ ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛ³Ý, ³ñ Ñ»ë ïÇ ¨

Ù³ñ ¹áõ ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý ³ñ ¹³ñ ³ñ ·³ ëÇù »Ý ѳ Ù³ñ íáõÙ. ãËá ë»Ýù »ñÏ ñÇ Ï³ é³ í³ ñáõ-ÃÛ³Ý å³ß ïáÝ Û³ Ý» ñÇó, á ñáÝ óÇó ³ Ù»Ý Ù»ÏÝ Çñ μ³ñÓ ñáõ ÃÛ³Ý ã³ ÷áí éá ×ÇÏ ¿ ëï³ ÝáõÙ:

ÂáÕ Ý»Ýù ³Ûë ³ Ù» ÝÁ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, Ý»ñ ϳ ÛÇ Ù³ñ ¹Á å»ïù ¿ Ý»ñ ϳ ÛÇ Ù³ ëÇÝ Ùï³ ÍÇ, ÑÇÝ ³ß ˳ñÑÝ Çñ ÑÇÝ û ñ»Ý ùáí áõ Åá Õáíñ ¹áí ³Ý-ó»É ¿, ÈÇ Ïáõñ ·á ëÇ ¨ êá Õá ÝÇ Å³ Ù³ Ý³Ï Ý» ñÁ ¨ë ³Ý ó»É »Ý, ù³ ÝÇ áñ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ Ýáñ ¹³ñ, Ýáñ û ñ»Ýù, Ýáñ Åá Õá íáõñ¹ ϳ½ Ù»ó, ³ Ù»Ý ÇÝã Çñ ÑÝáõ ÃÛáõ ÝÇó Ñ» Õ³ ÷áË í»ó: ø³-Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý ³ ½³ï û ñ»Ý ùÁ ÃáõÛÉ ¿ ï³ ÉÇë, áñ Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ Ù³ñ¹ Çñ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ³ñ¹-ÛáõÝùÝ ÇÝùÝ ³ ½³ ï³ å»ë í³ Û» ÉÇ, μ³ í³ Ï³Ý ¿, áñ Ù³ñ¹Ý ³ñ ¹³ñ ÉÇ ÝÇ Çñ ³ß ˳ ï³Ý ùáõÙ: ´³ í³ Ï³Ý ¿, ¨ »ñ ç³ ÝÇÏ ÏÉÇ ÝÇ Åá Õá íáõñ ¹Á, » û »ñÏ ñÇ û ñ»Ý ùÁ ¨ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ÑëÏí»Ý, áñ ³ß ˳ ïáÕ Åá Õáíñ ¹Ç í³ë ï³ÏÝ ³ å³ Ñáí íÇ, ¨ ݳ ϳ ñá Õ³ ݳ ³ ½³ ïá ñ»Ý ÙdzÛÝ Çñ í³ë ï³-ÏÁ í³ Û» É»É, ¨ áã û ѳ ñáõë ïÇ í³ë ï³ ÏÇó μ³-ÅÇÝ ÁÝ ¹áõ Ý»É: àñ ù³±Ý »ñ ç³ ÝÇÏ ÏÉÇ ÝÇ μ³ í³-ϳ ݳ ë»ñ Åá Õá íáõñ ¹Á, » û ѳ ñáõë ïÁ ¨ë Çñ ³ñ ¹³ñ í³ë ï³ Ïáí μ³ í³ Ï³ ݳ ݳ ¨ ã·é÷Ç áõ ãѳñë ï³ Ñ³ ñÇ Ñ³ ë³ ñ³Ï Åá Õáíñ ¹ÇÝ:

ÎñÏÝ» Éáí ³Ûë ¹³ ëÁª ¹³ñÓ Û³É ³ ëáõÙ »Ù ù»½, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ù³ ÝÇ ¹»é ϳ ³ß ˳ñ ÑÁ, ù³-

46 47

ÝÇ ¹»é Ù³ñ ¹ÇÏ Ã»° μݳ å»ë, û° ÏñÃáõ ÃÛ³Ùμ Ç ñ³ ñÇó Ͻ³ ݳ ½³Ý í»Ý, ³Ý ѳ í³ ë³ñ ÏÛ³ÝùÝ Çμ ñ¨ ÙßïÝç» Ý³ Ï³Ý ³Ý Ñ» Õ» ÉÇ û ñ»Ýù åÇ ïÇ ïÇ-ñÇ ³ß ˳ñ ÑÇÝ, ¨ ¹áõ ¨ë ³Ûë û ñ»Ý ùÇ ï³Ï åÇ-ïÇ ³å ñ»ë áõ Ñݳ ½³Ý¹ í»ë:

àõë ïÇ Ñáñ ¹á ñáõÙ »Ù ù»½, áñ ç³ Ý³ë ³ß Ë³-ï³Ý ùÇ Ù»ç ³ñ ¹³ñ ÉÇ Ý»É, »ñ μ»ù ³ãù ã¹Ý»É áõ ãݳ Ë³Ý Ó»É áõ ñÇ ßÇ í³ë ï³ ÏÇÝ, ³ÛÉ μ³ ñ» ݳ-˳ÝÓ ÉÇ Ý» Éáíª Ó·ï»ë, áñ ¹áõ ¨ë ѳñëï³ Ý³ë. μ³ í³ Ï³Ý ¿, áñ ³ñ ¹³ñ í³ë ï³ Ïǹ Ñ»ï ½ñϳÝù áõ Ý»Ý ·áõ ÃÛáõÝ ã˳é Ý»ë: î»ñ ²ëï í³Í å³ï-íÇ ñ»É ¿, áñ Ù³ñ¹Ý Çñ ׳ ϳ ïÇ ùñïÇÝ ùáí ³å-ñÇ, ½·áõ ß³ óÇ°ñ, áñ ÙÇ Ï³ ÃÇÉ áõ ñÇ ßÇ ×³ ϳ ïÇ ùñïÇÝ ùÇó ã˳é Ý»ë ùá ùñïÇÝ ùÇ Ñ»ï, ÑÇ ßÇ°ñ ³ÛÝ ³ é³ ÏÁ, áñ å³ï ÙáõÙ »Ý Ù»ñ Ù³ Ù» ñÁ, û ÙÇ å³ é³í ÏÇÝ ÙÇ ³ÛÍ áõ Ý»ñ ¨ Ýñ³ ϳ ÃÁ í³-׳ é» Éáíª ³å ñáõÙ ¿ñ, μ³Ûó ÙÇßï ˳ñ ¹³ ËáõÙ ¿ñª Çñ ϳ ÃÇÝ ß³ï çáõñ ¿ñ ˳é ÝáõÙ: ²ñ ¹³ñ ²ëï í³Í, ãËݳ Û» Éáí å³ é³ íÇÝ, å³ï Å»ó Ýñ³Ý, ù³ ÝÇ áñ ϳ ÃÇÝ Ë³éÝ í³Í çñ» ñÁ ·»ï ¹³ñ Ó³Ý áõ ¹³ß ïÇó ùß» óÇÝ ï³ ñ³Ý å³ é³ íÇ ³Û ÍÁ:

¸áõ ½³ñ Ù³ Ýá±õÙ »ë ³Ûë ³ é³ ÏÇ íñ³` ï»ë-Ý» Éáí, áñ Ý»ñ ϳ ³ß ˳ñ ÑáõÙ μá Éáñ ϳ û ñÁ ˳éÝ í³Í »Ý: ´³Ûó ¹áõ ϳù ³ñ ¹³ñ áõ ³ ݳ-ñ³ï å³ ÑÇ°ñª ÙÇßï »ñÏÝ ã» Éáí ²ëï Íáõ ³ñ ¹³-ñáõ ÃÛáõ ÝÇó, áñ Ññ³ Ñ³Ý ·áõÙ ¿ ³Ù å» ñÇÝ ³ÝÓ-

ñ¨áí áõ Ñ» Õ» Õáí Ïáñ ͳ Ý»É ³ß ˳ñ ÑÇ ³ ÝÇ ñ³í Ý»Ý ·áÕ Ý» ñÇÝ: âϳñ Í»ë »ñ μ»ù, û »ë ϳ ñáÕ »Ù Ñ» Õ» ÕÇó ÷³Ë ã»É, » û ïáõÝë Ñ» Õ» Õ³ ïÇ Ùáï ã»Ù ßÇ Ý»É: Îáõ ½»ë, μ³ñÓ ñ³ í³Ý ¹³ ÏÇ íñ³ ßÇ ÝÇ°ñ ¨ áõñ ÏÉÇ Ý»ë, » ÕÇ°ñ, çáõ ñÁ ÏÃáÕ ÝÇ áõ »ñÏ ñ³ ß³ñ Åáí Ïù³Ý ¹Ç: êñ³ ѳ Ù³ñ ¸³ íÇ ÃÁ í³ ñ³ Ý» Éáí ³ ëáõÙ ¿. §ºë á±õñ ÷³Ë ã»Ù, î»ñ ÇÙ, » û »ñ ÏÇÝù »É Ý»Ù, ³ÛÝ ï»Õ »ë ¹áõ, » û ¹ÅáËùÝ Çç Ý»Ù, ¹ñ³Ý ¿É Ùáï »ë¦ (ê³ÕÙ. ÖÈÀ 7–8): àõ ñ»ÙÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ùμ ·áñ ÍÇ°ñ, ³ñ ¹³ñ í³ë ï³ Ïáí ³ é³ ç³ ¹Ç ÙÇ°ñ, ³Û ɨë ѳñÏ ã»ë áõ-Ý» ݳ ²ëï Íáõ ³ Ù» ݳ ѳë Ó»é ùÇó ÷³Ë ã»É:

pp

48 49

¸²ê ¸

ÆÞ Ê² Üàô ÚàôÜ ºì Ðä² î²Î Äà Ôà ìàôð¸

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ Åá Õáíñ ¹ÇÝ ¨ Åá Õá íáõñ¹Ý Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³ ÝÁ ÙÇßï å»ïù »Ý ³ß ˳ñ-ÑáõÙ, » û Ù» ÏÁ ϳ٠ÙÛáõ ëÁ å³ Ï³ ëÇ, Ϲ³-¹³ ñÇ Ï³Ù ÏËá ïáñ íÇ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ:

Ø»ñ ëï»Õ ÍáÕ Çß Ë³Ý ² ñ³ ñÇ ãÁ, »ñμ ëï»Õ Í»ó Ù³ñ ¹áõÝ, ³ÛÝ å»ë ¿ ÃíáõÙ, áñ ݳ ˳ Ù³ñ ¹áõ ë»ñÝ ¹ÇÝ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ѳ í³ ë³ñ μ³ß Ë» Éáí` Ýñ³Ý »ñÏ ñÇÝ ïÇ ñáÕ Çß Ë³Ý Ï³ñ ·»ó` ³ ë» Éáí, ûª §² ×» ó»°ù ¨ μ³½ Ù³ ó»°ù ¨ Éóñ»°ù áõ ïÇ ñ»-ó»°ù »ñÏ ñÇݦ (ÌÝݹ.  7), ³Û ëÇÝùݪ Íá íÇÝ áõ ó³ Ù³ ùÇÝ ¨ ³ÛÝ μá Éáñ Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ý» ñÇÝ, áñ Ñå³-ï³Ï ¿ÇÝ Ù³ñ ¹áõ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³ ÝÁ, û¨ á Ù³Ýù Ù³ñ ¹áõó ³ é³ í»É ÑáõÅ Ïáõ ¨ ½á ñ³ íáñ ¿ÇÝ:

¸³ íÇ ÃÁ Ù³ñ ¹áõ ³Ûë ïÇ ñ³ Ï³Ý Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛáõ ÝÁ ѳë ï³ ï» Éáí ¿ ³ ëáõÙ. §² Ù»Ý ÇÝã ¹ñÇñ

50 51

Ýñ³ áï ù» ñÇ Ý»ñ ùá` áã ˳ñ, ³ñ ç³é ̈ ³ Ù»Ý ÇÝ㦠(ê³ÕÙ. À 8): »¨ êáõñμ ¶ñùÇ å³ñ½ Ç Ù³ë ïÇó ³ÛÝ å»ë ¿ ÃíáõÙ, áñ Ù³ñ¹Ý, Çñ ³ é³Ý ÓÇÝ Ç ñ³-íáõÝ ùÁ ׳ ݳ ã» Éáí, ãåÇ ïÇ μéݳ ݳñ áõ ïÇ ñ»ñ Çñ ÁÝ Ï» ñá çÁ:

´³Ûó ¹áõ ÑÇ ßÇ°ñ, Ëá Ñ»°Ù áñ¹ Û³Ï ÇÙ, » û ù³ç ÁÙμé Ý» óÇñ ݳ Ëáñ¹ ¹³ ëǹ Ç Ù³ë ïÁ, ¹áõ ÇÝù¹ ϳ ñáÕ »ë Ç Ù³ë ï³ ëÇ ñ»É, áñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù³ñ¹ ϳÝó ³Ý ѳ í³ ë³ñ ÏÛ³Ý ùÇó, Ëéá í³ ñ³ñ á ·áõó, ïÇ ñ» Éáõ μáõéÝ Ó·ïáõ ÙÇó ̈ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÇó ¿ ÍÝí»É, ÇëÏ ÇÝã å»ë ѳÛï ÝÇ ¿, Ù³ñ ¹ÇÏ Ñ³ í³-ë³ñ ÓÇñ ùáí, ѳ í³ ë³ñ áõ Åáí, ѳ í³ ë³ñ Ë»É ùáí ¨ ѳ í³ ë³ñ ïáÑ Ù³ ÛÇÝ ³½Ý í³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ùμ ã»Ý ÍÝíáõÙ. á Ù³Ýù ³ã ùÇ Ñ»ï Ùï³ íáñ ÉáõÛë áõ Ý»Ý, ÁÝ Ï»ñ Ý» ñÇÝ »Ý ³ é³ç Ýáñ ¹áõÙ, á Ù³Ýù ¿É, á ñáÝó ÙïùÇ ÉáõÛ ëÁ Ýí³½ ¿, ëïÇå í³Í áõ ñÇß Ý» ñÇ » ï¨Çó »Ý ·ÝáõÙ, á Ù³Ýù ½á ñáõ ÃÛáõÝ ëï³ Ý³ Éáí` ïÇ ñáõÙ »Ý, á Ù³Ýù ïϳñ ÉÇ Ý» Éáíª Ñå³ ï³Ï íáõÙ:

²ß ˳ñ ÑÇ å³ï Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë, áñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ³ é³ çÇÝ Ë³Ý Ó³ ñáõñÝ ÁÝ ï³-ÝÇùÝ ¿, ¨ ÙÇÝ ã¨ ³Û ëûñ, Çμ ñ¨ μݳ Ï³Ý û ñ»Ýù, ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇ Ñ³ÛñÝ ¿ Çß ËáõÙ ·»ñ ¹³ë ï³ ÝÇ íñ³, ¨ ÇÝùÝ, Çñ ï³Ý Ù»ç ݳ ˳ Ãá éÇÝ μ³½ Ù» Éáí, í³ ñáõÙ ¨ ϳ é³ í³ ñáõÙ ¿ ³ÛÝ, áñ å»ë ½Ç ˳-Õ³ Õáõ ÃÛ³Ý ¨ »ñÏ Ûáõ Õ³Í Ñݳ ½³Ý ¹áõ ÃÛ³Ý Ù»ç Ùݳ ÁÝ ï³ Ý» Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ:

ÆëÏ »ñμ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇó ÁÝ ï³ ÝÇù ϳ½ Ù» Éáíª ß³ï ÁÝ ï³ ÝÇù Ý»ñ Ùdz ëÇÝ »Ý μÝ³Ï íáõÙ, μݳ-Ï³Ý ¿, áñ ½³ ݳ ½³Ý å³ï ׳é Ý» ñÇó Ëéá íáõ-ÃÛáõÝ, í»× áõ ÏéÇí ³ é³ ç³ Ý³ Éáíª Ù³ñ¹ ϳÝó Ñ»ï ³ ×áõÙ ¿: ²ÛÝ Å³Ù ³ÝÑ ñ³ Å»ß ïáõ ÃÛáõÝÝ ëïÇ å»É ¿, áñ μá Éáñ ï³ Ýáõ ï» ñ» ñÁ Ñ³Û ñ» ñÇ ÙÇ-çÇó, Çμ ñ¨ ¹³ ï³ íáñ ¨ Çß Ë³Ý, ÙÇ ï³ Ýáõ ï»ñ ÁÝï ñ»Ý, áñ å³ï ϳ é» ÉÇ Í» ñáõ ÃÛ³Ùμ, ѳ٠μ³-íáí, ½á ñáõ ÃÛ³Ùμ áõ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ùμ ³ é³ í» Éáõ-ÃÛáõÝ ¿ áõ Ý» ó»É ÙÛáõë ï³ Ýáõ ï» ñ» ñÇó. ³Ûë å»ë ¿ ݳ ˳ å»ë ϳ½Ù í»É ÷áùñ ï³ Ýáõ ïÇ ñ³ Ï³Ý Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ, ¨ áñ ù³Ý Ù³ñ ¹ÇÏ ï³ ñ³Í í»É »Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ, ³ÛÝ ù³Ý Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ³ë ïÇ-׳ ÝÁ ¨ë, ³ ×» Éáí ¨ Ù» ͳ ݳ Éáí, ѳ ë»É ¿ ÙÇÝ ã¨ ³ß ˳ñ ѳ ϳ Éáõ ÃÛ³Ý Í³Û ñ³ ·áõÛÝ ¹Çñ ùÁ, á ñÇ Ñ½áñ ·³ í³ ½³ ÝÇ ï³Ï ÷áù ñÇÏ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝ-Ý» ñÁ ϳ°Ù Çë å³é çÝçí»É »Ý, ϳ°Ù Ýí³× í» Éáí Ñå³ ï³Ï í»É:

àõë ïÇ ù³ ç³ Ñ³Ûï » ñ¨áõÙ ¿, áñ Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛ³Ý ³ é³ çÇÝ ß³ íÇ ÕÁ ³ñ Ù³ ïÇó ¿ μáõ ë»É ¨ ÷áùñ–ÇÝã Ù» ͳ ݳ Éáíª ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇó » É»É áõ áÕç ó» ÕÇ íñ³ ¿ ï³ ñ³ Í»É Ã¨» ñÁ, ³ í» ÉÇ ¨ë Ù»-ͳ ݳ Éáí, ³Û ɨ³ÛÉ ó» Õ»ñ Çñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³ ÝÁ Ñݳ ½³Ý ¹»ó Ý» Éáíª ïÇ ñ»É ¿ ß³ï ù³ Õ³ù Ý» ñÇ ¨ ·³ í³é Ý» ñÇ: Æ í»ñ çá, ³ í» ÉÇ ß³ï ½á ñ³ ݳ Éáí, μ³ñÓ ñ³ ݳ Éáí áõ ó· ϳ å» Éáíª Ã³ ·³ íáñ ¿

52 53

¹³ñ Ó»É Ï³Ù ³Û ɨ³ÛÉ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ³ é³Ý ÓÇÝ ·³ í³ ½³Ý Ý»ñ Çñ Ùdz Ñ» Í³Ý ·³ í³ ½³ ÝÇ ï³Ï Ýí³ ×» Éáíª Çμ ñ¨ Ï» ë³ñ, ϳÛë ñáõ ÃÛ³Ý μ³ñÓ ñ³-·áõÛÝ ïÇï ÕáëÝ ¿ ëï³ ó»É:

ºí ³Ûë å»ë ³ë ïÇ ×³Ý ³é ³ë ïÇ ×³Ý μ³ñÓ-ñ³ ݳ Éáíª Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ Çñ ·³ ·³Ã ݳ Í³Û ñÇÝ ¿ ѳ ë»É: ´³Ûó Çß Ë³ ݳ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý á ·ÇÝ »ñ μ»ù ͳÛñ áõ ë³Ñ Ù³Ý ãáõ ÝÇ. ù³ ÝÇ ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑÁ ϳ, Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ·³ í³ ½³Ý Ý» ñÁ åÇ ïÇ Ùñó»Ý Ç ñ³ñ Ñ»ï, ¨ áí ·Ç ïÇ, ³ å³ ·³ ÛáõÙ ·áõ ó» μá í³Ý-¹³Ï »ñÏ ñ³ ·áõÝ ¹Á ÙÇ ·³ í³ ½³ ÝÇ ï³Ï Ýí³× íÇ: ØDZû ³ß ˳ñ ÑÇ å³ï Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ÷áñ ÓÁ ß³ï û ñÇ Ý³Ï Ý» ñáí ³ÛÝ ã»Ý óáõÛó ï³ ÉÇë, áñ Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛ³Ý ÏÛ³Ý ùÁ ¨ë Çñ Í» ñáõ ÃÛáõÝÝ áõ í³Ë ׳ÝÝ áõ ÝÇ ¨ » û ܳ μáõ ·á ¹á Ýá ëá ñÇ Í³ éÇ ã³÷ μ³ñÓ-ñ³ ݳ Éáíª Çñ ·³ í³ ½³ ÝÇ ß³ íÇÕ Ý» ñÁ ï³ ñ³ ÍáõÙ ¿ μá í³Ý ¹³Ï ³ß ˳ñ ÑÇ íñ³, Ç í»ñ çá, Ïáñ Í³Ý í» Éáí ï³ å³É íáõÙ ¿ ·»ï ÝÇÝ, ÇÝã å»ë س Ï» ¹á ݳ ϳ-ÝÁ, Ðéá ÙÇ, ´³ μ» Éá ÝÇ ¨ ² ëá ñ»ë ï³ ÝÇ Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, áñ å»ë ½Ç Ù³ñ ¹áõ Ù» ͳ٠ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ׳ ݳ ãÇ ¨ Ëá ݳñÑ íÇ, û ´³ñÓñ Û³ ÉÇ ÙßïÝç» Ý³-Ï³Ý ½á ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ïÇ ñá ÕÁ ¨ ų Ù³ ݳ ÏÇ ³ Ñ»Õ ï³ å³ ñáí åÇ ïÇ ÏïñÇ áõ Ïáñ ͳ ÝÇ ³ÛÝ μá Éáñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ Í³ é» ñÁ, á ñáÝù Ïμ³ñÓ ñ³-Ý³Ý »ñÏÝ ùÇ ½á ñáõ ÃÛ³Ý ¹»Ù ¨ Ïμ³ñÓ ñ³ Ý³Ý áõ Ïç³Ë ç³ Ë»Ý Åá Õáíñ ¹Ç ÏÛ³Ý ùÁ ¨ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ:

¶áõ ó» Ùï³ Í»±ë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ÇÝã å»ë Ùï³-Í» Éáí ó³Ý ϳ ÝáõÙ »Ý Í³Û ñ³ Ñ»Õ ³ ½³ ï³ ÙÇï-Ý» ñÁ, û ³ñ¹ Ûáù ³ í» ÉÇ É³í 㿱ñ ÉÇ ÝÇ, » û Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛáõÝÝ ³ ½³ï, ³ ÝÇß Ë³Ý ³å ñ»ñ ¨ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý Í³Ýñ Éáõ ÍÁ ãÏñ»ñ Çñ å³ ñ³ Ýá óÇÝ, Ù³ñ¹Ý ÇÝù ÝÇß Ë³Ý, ÇÝù ݳ í³ñ ÉÇ-Ý»ñ ¨ »ñ μ»ù å³ñ ï³ íáñ ãÉÇ Ý»ñ ïáõñù, ѳñÏ, ½ÇÝ íáñ ̈ ³ÛÉ μ³½ Ù³ å³ ïÇÏ û ñÇ Ý³ Ï³Ý ̈ ³ åû-ñÇ ÝÇ μéÝÇ å³ Ñ³Ýç Ý»ñ í׳ ñ»É:

ÈëÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, »ë å³ ï³ë Ë³Ý ï³Ù ù»½, ³ Ù» ݳÛÝ Ë» ɳ٠ïáõ ÃÛ³Ùμ áõßù ¹Çñ: سñ¹ ϳ-ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ μݳí ãÇ Ï³ ñáÕ ³ é³Ýó Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý, ³ é³Ýó û ñ»Ý ùÇ, ³ é³Ýó ¹³ ï³ë-ï³ ÝÇ ¨ ѳ ïáõó Ù³Ý ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑáõÙ ³å ñ»É ¨ ˳ Õ³Õ ÏÛ³Ýù í³ ñ»É, ÇÝã å»ë »ñÏÝ ùÇ ÃéãáõÝ-Ý» ñÁ ¨ É»é Ý» ñÇ ³ ½³ï í³Û ñÇ » ñ» Ý» ñÁ ¨ ³ÛÉÝ: àã û ³ß ˳ñ ÑÇ ³Û ɨ³ÛÉ ³½ ·»ñ, ³ÛÉ ÝáõÛ ÝÇëÏ ÙÇ ³½· ¨ ÙÇ Ñ³ Ù³½ ·Ç ÁÝ ï³ ÝÇù Ñݳ ñ³ íáñ 㿠ϳ é³ í³ ñ»É: î»ë ÝáõÙ »Ýù` »Õ μ³Û ñÁ »Õ μáñ ¹»Ù ëáõñ ¿ ѳ ÝáõÙ, ¨ ³ñ Ûáõ ݳ ÏÇóÝ ³ñ Ûáõ Ý³Ï óÇ ³ñ ÛáõÝÝ ¿ ó ÷áõÙ, Ù»ñà ¿É ëï³ Ñ³Ï áñ ¹Ç Ý»-ñÁ Ñáñ ¹»Ù »Ý ³åë ï³Ù μáõÙ, á±õñ Ùݳó, û ³ ÝÁÝ ï³ ÝÇ û ï³ñÝ û ï³ ñÇ Ñ»ï ˳ Õ³ Õáõ ÃÛ³Ùμ ³å ñÇ áõ í³ñ íÇ:

Î³Ý Ù³ñ ¹ÇÏ, áñ Ùï³ ÍáõÙ »Ý, û Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛáõ ÝÁ ÑÇÝ ³ß ˳ñ ÑÇ í³Û ñ» ÝÇ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ-

54 55

ÃÛ³ÝÝ ¿ñ å»ïù, μ³Ûó ³ÛÅÙ, »ñμ ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý ÉáõÛ ëÁ ¨ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý ¹³ ñÁ Ù³ñ¹ ϳÝó ÑÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ ÷á Ë»É ¿, í³Û ñ» ÝÇ, μÇñï á ·ÇÝ ½·á ݳó ñ»É ¿, Ù³ñ ¹Á ׳ ݳ ãáõÙ ¿ Çñ å³ñ ï³-ϳ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ¨ Ç ñ³ íáõÝù Ý» ñÁ, ׳ ݳ ãáõÙ ¿ Çñ ÁÝ Ï» ñáç ѳ í³ ë³ ñ³Ï ßÇé Ç ñ³ íáõÝ ùÁ, ² í» ï³ ñ³ ÝÇÝ Ñ³ í³ ï³ Éáíª ×³ ݳ ãáõÙ ¿ ݳ¨ ÐÇ ëáõ ëÇ ³ í³Ý ¹³Í Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý Áݹ ѳ Ýáõñ ËÕ×Ç û ñ»Ý ùÁ. §²ÛÝ ³ Ù» ÝÁ, ÇÝã áñ Ïϳ Ù» ݳù, áñ Ù³ñ ¹ÇÏ Ó»½ ³ Ý»Ý, ³Û¹ å»ë ¿É ¨ ¹áõù ³ ñ»ù Ýñ³Ýó¦ (سïÃ. ¾ 12): ²Û ɨë ÇÝ ãá±õ »Ý å»ïù Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ýí³ ×áÕ ·³ í³ ½³ ÝÁ ϳ٠ëå³é-ݳ óáÕ ë³ëïÝ áõ ëáõ ñÁ. û ñ»Ý ùÁ ¨ Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛáõ ÝÁ ˳ ų ÙáõÅ ³Ù μá ËÇ Ñ³ Ù³ñ ¿, áñ áã ·Çñ ·Ç ïÇ ¨ áã û ñ»Ýù:

º ñ³ ÝÇ° û ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù³ñ ¹áõÝ ³Û¹ Í³Û ñ³ ·áõÛÝ Ï³ ï³ ñ» Éáõ ÃÛ³ÝÁ ï³ Ý»ñ, ëáõ ñÁ ¨ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ í» ñ³ ݳ ÛÇÝ ³ß ˳ñ-ÑÇó: ´³Ûó ¹áõ ÙÇ° Ñáõ ë³ Ñ³ï íÇñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ³Û¹ ϳñ ÍÇ ùÁ ³ ½³ ï³ ë»ñ Ù³ñ ¹áõ » ñ¨³ ϳ Ûáõ-ÃÛ³Ý » ñ³½Ý ¿: ÂáÕ Ý»Ýù ³ ëdz Ï³Ý ³½ ·» ñÇÝ, áõñ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ ¹» é¨ë ãÇ ÍÝí»É, ÇëÏ » û ÍÝí»É ¿, ï³ Ï³ íÇÝ Ù³ ÝáõÏ ¿: ¶Ý³Ýù ºí-ñá å³, áõñ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ ÍÝí»É ¨ ½³ñ-·³ ó»É ¿, ¨ » û ³Û¹ ¨ë μ³ í³ Ï³Ý ã»ë ѳ Ù³-ñÇ, ³Ýó Ý»Ýù ûí Ïdz Ýá ëÁ, ·Ý³Ýù ² Ù» ñÇ Ï³, áõñ

ϳñÍ íáõÙ ¿, û ³ ½³ï ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝÝ Çñ ³ñ μáõÝ Ñ³ ë³ÏÝ ¿ ³ é»É, áõñ Åá Õá íáõñ¹Ý ³ é³Ýó ó ·Ç, ³ é³Ýó Ï³Û ë» ñ³ Ï³Ý Ñ½áñ ·³ í³ ½³ ÝÇ, ÙÇ Ý³ ˳ ·³ Ñáí ¨ û ñ»Ý ùáí ¿ ϳ-é³ í³ñ íáõÙ: ²ÛÅÙ ³ÛÝ å»ë ѳ Ù³ ñ»Ýù, áñ ³Û¹ ³ß ˳ñ ÑÇó í» ñ³ ݳ ݳ ˳ ·³ ÑÁ, í» ñ³ Ý³Ý μá-Éáñ û ñ»Ýù Ý» ñÁ, ëáõñÝ áõ Ãݹ³ Ýá ÃÁ Åá Õáíí»Ý ¹³ñμ Ýá óáõÙ, ¨ ÙdzÛÝ Ñá Õ³ ·áñ ÍÇ Ñ³ Ù³ñ Ëá÷ áõ Ù³Ý ·³Õ å³ï ñ³ëï íÇ, ¨ ѳ Ù³ÛÝ ² Ù» ñÇ Ï³ ÏÇ ë³·Ý ¹áõÙ ³Ûë å»ë Ññ³ ï³ ñ³Ï íÇ, û` §²Û-ëáõ Ñ»ï Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ û ñ»Ý ùÁ í» ñ³ó í³Í ¿, ³Û É¨ë ¹³ ï³ë ï³Ý, ѳ ïáõ óáõÙ ãϳ, Ûáõ-ñ³ ù³Ýã Ûáõñ Ù³ñ¹ ÃáÕ Çñ ³ ½³ ï³ Ï³Ù Çß Ë³-Ýáõ ÃÛ³Ùμ í³ñ íÇ, Ù³ñ¹Ý Çñ ·áñ Í» ñáõÙ ³ ½³ï ¿, Çñ ѳ Ù³ñ ÑëÏáÕ áë ïÇ Ï³Ý, ³ï Û³Ý ¨ ѳñ-ó³ùÝ Ýáõ ÃÛáõÝ ãϳ¦ ¨ ³ÛÉÝ:

¸áõ ³ÛÝ Å³Ù Ïï»ë Ý»ë, û ÇÝã ÏÉÇ ÝÇ ¹ñ³ Ñ» ï¨³Ý ùÁ. ³Û¹ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñÑ ² Ù»-ñÇ Ï³Ý, ³Û¹ ѳ ë³ ñ³ ϳ å» ï³ Ï³Ý û ñÇ Ý³ ë»ñ Åá Õá íáõñ ¹Á ÙÇ í³ÛñÏ Û³ ÝÇ Ù»ç í³Û ñ» ÝÇ Ï¹³é-ݳ, Ëáõ ų ÝÁ ¨ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñ ÃÁ Ùdz ų Ù³ Ý³Ï ½»Ý ùÇ Ï¹Ç Ù»Ý, ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ Ññ³ å³ ñ³ÏÝ ³ñ Û³Ý Íáí Ϲ³é ݳ, ѳ ñáõëï Ý»ñÝ ³é ѳ ë³ ñ³Ï ÏÏá-Õáåï í»Ý, ˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõ ÝÁ ï» ÕÇ Ïï³, Ëéá íáõ-ÃÛáõ ÝÁ ÏÑáõ½ Ç, ÇÝã å»ë ûí Ïdz Ýá ëÇ ³ ÉÇù Ý» ñÁ, áí áñ μáõéÝ ¿, ÏïÇ ñÇ, áí áñ ïϳñ ¿, ÏÝí³× íÇ

56 57

μéÝáõ ÃÛ³Ùμ, í»ñ ç³ å»ë ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ μá Éáñ ϳ-éáõÛó Ý» ñÁ Ïù³Ý¹ í»Ý, ϳ å» ñÁ ÏÏïñí»Ý, Ù³ñ-¹ÇÏ Ïéíáí áõ ëñáí Ïëå³é Ý³Ý Ç ñ³ñ ÙÇÝ ã¨ Ñ»-ïÇÝ ½³ í³ÏÝ áõ ë» ñáõÝ ¹Á:

º û ù³Õ ó³Í ³é Ûáõ ÍÇÝ Ñ³ Ý»ë Çñ í³Ý ¹³-ÏÇó ¨ ³ñ Ó³ Ï»ë Åá Õáíñ ¹Ç Ù»ç, DZÝã ÏÉÇ ÝÇ ¨ DZÝã Ï·áñ ÍÇ, ³Û¹ ѳÛï ÝÇ ¿. Çñ ų ÝÇù Ý» ñáí ³ Ù»Ý μ³Ý Ïͳ ÙÇ, ³Ûë å»ë ݳ¨ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ-Ï» ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ÃáÕ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ÉÇ ÝÇ ³ÛÝ, μ³Ûó » Ã» ¹áõñë ѳ Ý»ë Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ¨ û ñ»Ýù Ý» ñÇ ßñç³ ÷³Ï í³Ý ¹³ ÏÇó ¨ ³ ½³ï ÃáÕ Ý»ë, Ù³ñ ¹Á Ï·áñ ÍÇ ÝáõÛ ÝÁ, ÇÝã–áñ Ï·áñ ÍÇ í³Û ñ» ÝÇ ³é Ûáõ-ÍÁ. û ñ¨ë Ñݳ ñ³ íáñ ÉÇ ÝÇ Ñ³ Ùá ½»É ³é Ûáõ ÍÇÝ, »ñμ ѳ ·» ݳ, μ³Ûó Ù³ñ ¹áõ ϳ ï³ Õáõ ÃÛ³ ÝÁ »ñ μ»ù ѳ ·áõñ¹ ãϳ:

г Ùá½ í» óDZñ ³ÛÅÙ, ³½ ÝÇ°í áñ¹ Û³Ï ÇÙ, áñ ³ß ˳ñÑÝ ³ é³Ýó Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ãÇ Ï³ é³ í³ñ-íÇ: ØDZû ϳ ñ» ÉÇ ¿ ѳ í³ ï³É, û ïÇ» ½»ñùÝ ³ é³Ýó ²ëï Íáõ ¨ ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý û ñ»Ýù Ý» ñÇ Ïϳ é³ í³ñ íÇ, ݳíÝ ³ é³Ýó ݳ í³ å» ïÇ ¨ Õ»-ϳ í³ ñÇ ÏáõÕÕ íÇ, ¨ ϳ٠³ Ù» ÑÇ ÓÇÝ ³ é³Ýó Ñ»Í Û³ ÉÇ Ïë³Ý Ó³ ѳñ íÇ: à±í ã·Ç ïÇ, û ³ í» ÉÇ ù³Ý ÓÇÝ, Ù³ñ¹Ý ¿ ³ Ù» ÑÇ, ¨ ÙdzÛÝ Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛ³Ý ¨ û ñ»Ý ùÇ ë³ÝÓÝ ¿, áñ í³ ñáõÙ ¿ Ýñ³Ý, ³ å³ Ã» á㪠ݳ, ë³Ý Ó³ Ïá ïáñ ÉÇ Ý» Éáí, Ï·³-ѳ íÇ ÅÇ: êñ³ ³ å³ óáõ ÛóÁ ¨ û ñÇ Ý³ ÏÁ ù³ ÝÇóë

óáõÛó ¿ ïí»É üñ³Ý ëdzÝ` ³ÛÝ Ù»Í ³½ ·Á, áñ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ ÑáõÙ ÇÝùÝ Ç ñ»Ý ÷³Û ÉáõÝ ÙÇ ³ëïÕ ¿ ϳñ ÍáõÙ, ¨ »ñμ ³ ÝÇß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝ ¿ ïÇ ñáõÙ, ³Û¹ ÏñÃÛ³É ¨ áõë Û³É Åá Õá íáõñ ¹Á Ëáõ Å³Ý ¿ ¹³é ÝáõÙ ¨ ³ Ù»Ý μ³Ý ï³ å³ ÉáõÙ, û Ïáõ½ ¨ ³Û¹ μ³ÝÝ Çñ Ñ³Û ñ» ÝÇ ùÇ ÷³éùÝ áõ å³ñ Í³Ý ùÁ ÉÇ ÝÇ: ºë ³Ûë å»ë »Ù ¹³ ïáõÙ, áñ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù³ñ ¹áõ í³Û ñ» Ýáõ ÃÛ³Ý μ³ñùÝ ³ñ ï³ ùáõëï å³ ï»É ¿ Ï» Õ¨áí, » û í»ñó Ý»ë Çñ ·ÉËÇó Çß Ë³ ÝÇ ëáõ ñÁ ̈ û ñ»Ý ùÁ, ݳ Çë ÏáõÛÝ Çñ μáõéÝ ÏñùÇó ų ÝÇù Ý» ñáí Ïå³ï-éÇ ³Û¹ Ï» Õ¨Á ¨ ÑÇÝ í³Û ñ» Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ¹áõñë Ïѳ ÝÇ: àõ ñ»ÙÝ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ û ñ»Ý ùÁ í»-ñÇÝ ï»ë ãáõ ÃÛ³Ý Ñ³ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý Ï³ñ ·³¹ ñáõ-ÃÛáõÝÝ ¿, áñ å»ë ½Ç Ù³ñ ¹ÇÏ »ñÏ Ûáõ Õ³ Íáõ ÃÛ³Ùμ ¨ μ³ Ý³ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ùμ ³å ñ»Ý ѳ ë³ ñ³ ϳ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùáõÙ:

²ÛÅÙ ëÏë»Ù ѳ Ù³ éá ï»É, û Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ-ÝÁ ¨ Åá Õá íáõñ ¹Á ÇÝã å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ ¨ Ç ñ³ íáõÝù Ý»ñ áõ Ý»Ý Ç ñ³ñ Ñ³Ý ¹»å, á ñáÝó ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ã³ ÷áõÙ ¿, áñ ÙÇßï ѳ í³ ë³-ñ³Ï ßÇé ÉÇ Ý»Ý, ¨ »ñ Ïáõë ï»ù í׳ñ í»Ý å³ñï-ù» ñÁ, ¨ å³ Ñ³Ýç í»Ý Ç ñ³ íáõÝù Ý» ñÁ:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ³ é³ çÇÝ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ׳ ݳ ã»É ¨ ѳ í³ ï³É, áñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ Çμ-ñ¨ ³ í³Ý¹ ¿ ïñí³Í ³ëï í³ Í³ å» ï³ Ï³Ý ½á-

58 59

ñáõ ÃÛáõ ÝÇó, ÇÝã å»ë Ðá ·ÇÝ ¿ Ëá ëáõÙ êá Õá Ùá ÝÇ μ» ñ³ Ýáí. §îÇ ñá çÇó ïñí»ó Ó»½ ѳñë ïáõ ÃÛáõÝ ¨ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ´³ñÓñ Û³ ÉÇó¦: Æß Ë³ Ýáõ-ÃÛáõÝÝ Çñ ѳ ßÇíÝ áõ ѳ Ù³ ñÁ ÙdzÛÝ ²ëï ÍáõÝ ãÇ ï³ ÉÇë, ³Û ɨ Åá Õáíñ ¹ÇÝ, » û ÇÝ ùÁ ë³Ñ Ù³-ݳ¹ ñá ñ»Ý ¿ ÁÝïñ í³Í: Æß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ù»Í ¨ ÝíÇ ñ³ Ï³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ³ñ ¹³ ñáõ-ÃÛáõÝ ëÇ ñ»É ¨ û ñ»Ý ùÇ Ç ñ³ í³ óÇ í×ÇéÝ ³ñ ¹³-ñáõ ÃÛ³Ùμ ·áñ ͳ¹ ñ»É. ³Ûë ¿ Ñáñ ¹á ñáõÙ êá-Õá Ùá ÝÁ, áñ ¹³ ï³ íáñ ¨ ó ·³ íáñ ¿ñ ²ëï Íáõ Åá Õáíñ ¹ÇÝ. §êÇ ñ» ó»°ù ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, »ñÏ ñÇ° ¹³ ï³ íáñ Ý»ñ¦ (Æ Ù³ëï. êáÕ. ² 1): Æß Ë³ Ýáõ-ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ÑëÏ»É »ñÏ ñÇ Ë³-Õ³ Õáõ ÃÛáõ ÝÁ, ³Ý ¹áõÉ Ñá ·³É Åá Õáíñ ¹Ç μ³ ñû-ñáõ ÃÛ³Ý, μ³ñ ·³ í³× Ù³Ý ¨ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý Ñ³ Ù³ñ` áõÕ Õ³ å»ë Ëáñ Ñ» Éáí, áñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ³ Ãá éÁ ѳë ï³ï í³Í ¿ å³ï í³Ý ¹³ ÝÇ íñ³, ¨ »ñμ Åá Õá íáõñ ¹Á Ïáñ Í³Ý íÇ, ³Ý ßáõßï, Çß Ë³-Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ë Ï³Ý ·áõÝ ãÇ Ùݳ: Æß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ç ñ³ íáõÝùÝ ¿ ã³ ÷áí ̈ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ùμ Åá Õáíñ-¹Çó ѳñ Ï»ñ å³ Ñ³Ý ç»É, μ³Ûó »ñ μ»ù Ç ñ³ íáõÝù ãáõ ÝÇ Í³Ýñ–ͳÝñ μ»é Ý» ñáí Åá Õáíñ ¹Ç ÃÇ ÏáõÝ-ùÁ ÙÇÝ ã¨ ·» ïÇÝ Ïá ñ³ó Ý»É: º û ³Ûë å»ë çɳ-ïÇ Åá Õáíñ ¹Ç áõÅÝ áõ á ·ÇÝ, ÇÝ ùÁ ¨ë Çñ ½á-ñáõ ÃÛáõ ÝÇó ϽñÏíÇ, á ñáí Ñ» ï¨ á±í ã·Ç ïÇ, áñ Åá Õá íáõñ ¹Á ѳ Ù³ñ íáõÙ ¿ ϳ é³ í³ ñáõ ÃÛ³Ý

·áñ ÍáÕ ³Ý ¹³Ù, »ñμ ³Ý ¹³Ù Ý»ñÝ áõ ų ó÷-íáõÙ »Ý, ·Éáõ ËÁ ¨ë Ýñ³ Ñ»ï áõ ų ó÷ íáõÙ ¿, ³Û Ýáõ Ñ» ï¨ Ïáñó ÝáõÙ ¿ Çñ Ëáñ Ñáõñ ¹Á, ÑÇ í³Ý-¹³ ÝáõÙ ¿ ³ é³ç Ýáñ ¹áÕ ·ÉËÇ ³ éáÕç áõ Õ»ÕÝ, áõ ³ÛÝ Å³Ù ÝáõÛÝå»ë ëå³é íáõÙ »Ý Åá Õáíñ ¹Ç ¨ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ¨ »ñÏ ñÇÝ Ñ³ë-ÝáõÙ ¨ ïÇ ñáõÙ ¿ ³ Õ» ï³ μ»ñ íÇ ×³Ï:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ »ñÏ ñÇ ¨ Åá Õáíñ ¹Ç » ñ³ß-˳ íá ñáÕ Ñ³ í³ ï³ ñÇÙ ³ í³Ý ¹³ å³ÑÝ ¿, ¨ ³Û¹ ëáõñμ ³ í³Ý¹Ý ³ÛÝ å»ë å»ïù ¿ å³ Ñ»Ý, ÇÝã å»ë Ç ñ»Ýó ÏÛ³Ý ùÁ, Ç ñ»Ýó ÷³é ùÁ ¨ Ç ñ»Ýó Ï»Ý ¹³-ݳ ïáõ á ·ÇÝ ¨ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ѳë ï³ ïáõ-Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ³ñ ¹³ñ ̈ ѳ í³ ë³ñ û ñ»ÝùÝ ¿, áõë ïÇ Çñ ³ Ù» ݳ Ù»Í å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿, áñ »ñÏ ñÇ û ñ»ÝùÝ ³ ݳ ã³é ×ßïáõ ÃÛ³Ùμ ѳ í³ ë³ ñ³ å»ë ·áñ ͳ¹ ñÇ ïϳ ñÇ ¨ ½á ñ³ íá ñÇ íñ³, Çß Ë³ ÝÇ ¨ Åá Õáíñ ¹Ç íñ³, ãÃáÕ ÝÇ, áñ ½á ñ³ íáñ Ý»ñÝ ÁÙ-μáë ï³ Ý³Ý û ñ»Ý ùÇ ¹»Ù, ¨ Ýñ³Ýù, áñ ϳñ· í³Í »Ý û ñ»Ý ùÁ å³ßï å³ Ý» Éáõ, »Õ ͳ Ý»Ý û ñ»ÝùÝ áõ á ãÇÝã ѳ Ù³ ñ»Ý ³ÛÝ:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ, Çμ ñ¨ û ñ»Ý ùÇ íñ»ÅËÝ ¹Çñ ¨ ݳ Ë³Ý Ó³ íáñ, å³ñ ï³ íáñ ¿ »ñÏ ñÇ, Åá Õáíñ ¹Ç ¨ ³ é³ í»É μ³ñÓñ å³ß ïáÝ Û³ Ý» ñÇ ÙÇ çÇó û ñ»Ý-ùÇ ½»Õ ÍáõÙ Ý»ñÝ ³é ѳ ë³ ñ³Ï í» ñ³ó Ý»É, ³ å³ Ã» áã` ½»Õ ÍáõÙ Ý» ñÁ, ѳ ׳ ˳ ÏÇ ¹³é ݳ Éáí, Ç

60 61

í»ñ çá, Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ Ïí» ñ³ó Ý»Ý ¨ ÏÙ³ï Ý»Ý ³ÛÝ û ï³ ñÇ Ó»é ùÁ, á ñáí Ñ» ï¨ Ý»ñ ùÇÝ ½»Õ ÍáõÙ-Ý» ñÇó Ñ³Û ñ» ÝÇùÝ ³ í» ÉÇ Ïíï³Ý· íÇ, ù³Ý û û ï³ñ Ãßݳ Ùáõó:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ å»ïù ¿ ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛ³Ý å³ßï å³Ý Ñ³Ý ¹Ç ë³ Ý³ ¨ Ùá Éáõ ÃÛáõ ÝÁ ë³Ý Ó³-ѳ ñÇ, Çñ Ù»Í, ÝíÇ ñ³ Ï³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ »ñ μ»ù ãÃáÕ Ý»É, áñ Åá Õáíñ ¹Ç ÏÛ³Ý ùÁ ¨ μ³ñ ùÁ ³ å³ Ï³ ÝáÕ ½»Õ ÍáõÙ Ý» ñÁ ï³ ñ³Í í»Ý »ñÏ ñÇ Ù»ç Çμ ñ¨ í³ ñ³ ÏÇã ÑÇ í³Ý ¹áõ ÃÛáõÝ, áñ, Ç í»ñ çá, Ù³Ñ ¨ Ïá ñáõëï ¿ ëå³é ÝáõÙ »ñÏ ñÇ Áݹ ѳ Ýáõñ Çß Ë³-Ýáõ ÃÛ³ ÝÁ: ØdzÛÝ Ïñá ÝÇ å³ß ïáÝ Û³ Ý» ñÇ ù³ ñá ½Á ¨ Ëñ³ ïÁ μ³ í³ Ï³Ý ã»Ý Ñ»ë ïáÕ Åá Õáíñ ¹Ç ϳÙ-ùÁ Ýí³ ×» Éáõ, å»ïù ¿ ݳ¨ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ë³ëïÝ áõ ëáõ ñÁ, á ñáÝ óáí Ó»éÝ Ñ³ë ÏÉÇ ÝÇ ½»Õ ÍáõÙ Ý» ñÁ ù³ Õ³ ù³ ÛÇÝ û ñ»Ý ùáí μ³é ݳ Éáõ:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ Ù»Í Ç Ù³ë ïáõ ÃÛ³Ùμ ïÝï» ë³ í³ ñ»É »ñ ÏÇ ñÁ, ãÃáÕ-Ý»É, áñ Çñ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ·» ï» ñÁ ·Ý³Ý ó÷-í»Ý û ï³ñ Íá í» ñÇ Ù»ç, ³Û ɳ å»ë, Ç í»ñ çá, »ñÏ ñÇ çáõ ñÁ Ïó³ Ù³ ùÇ, Ϲ³é ݳ ͳ ñ³í ÙÇ ³ ݳ å³ï. »ñÏ ñÇ Ñ³ñë ïáõ ÃÛ³Ý ·» ï» ñÁ »ñÏ ñÇ Ù»ç å³-Ñ» Éáõ ѳ Ù³ñ å»ïù ¿ ³ÛÝ ßñç³ å³ ï»É û ñ»Ý ùáí ¨ ³ÛÝ ÙÇ çáó Ý» ñáí, áñ ù³ Õ³ ù³ ÛÇÝ ïÝï» ëáõ-ÃÛáõÝÝ ¿ áõ ëáõ ó³ ÝáõÙ:

º û Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ Ïѳ í»-ÉÇ »ñÏ ñÇ Ñ³ñë ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ μ³ñ ·³ í³ ×áõ ÙÁ, áõ ñ»ÙÝ Çñ Ó»é ݳ ѳ ëáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ-ÃÛáõÝÝ ¿ Åá Õáíñ ¹ÇÝ ³ é³ç Ýáñ ¹»É ³ é³ ç³ ¹Ç-Ùáõ ÃÛ³Ý ×³ ݳ å³ñ Ñáí, í» ñ³ó Ý»É ³ Ù»Ý Ëá-ãÁÝ ¹áï áõ ËáõÃ, á ñÇó Åá Õá íáõñ ¹Á Ëáõ ë³ ÷»-Éáí Ñ»ï ¿ ϳݷ ÝáõÙ ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛáõ ÝÇó, ³ÛÝ ¿ª ݳ í³ñ Ïáõ ÃÛáõÝ μ³ ó»É, É»é Ý»ñ ¨ Óá ñ»ñ ѳñ ûÉ, ³ñ Ñ»ë ïÁ ¨ ³ñ Ñ»ë ï³ íáñ Ý» ñÇÝ ù³-ç³ É» ñ»É, Ñá Õ³ ·áñÍ Åá Õáíñ ¹ÇÝ ³ ½³ ïáõ ÃÛáõÝ ¨ ³ å³ Ñá íáõ ÃÛáõÝ ï³É, áñ »ñ ÏÇ ñÁ Ùß³ Ï» Éáí ³ñ¹ Ûáõ ݳ íá ñÇ: ø³ ÝÇ ¹»é ß³ ѳ í³ ×³ éáõ-ÃÛ³Ý Ù»ç Çñ »ñÏ ñÇ μ»ñùÝ áõ ñÇß »ñÏñ Ý» ñÇó ÁÝ-¹áõÝ í³Í μ³ñ ù» ñÇ Ñ»ï ѳ í³ ë³ ñ³Ïß éáõ ÃÛáõÝ ãáõ ÝÇ, å»ïù ¿ û ñ»Ý ùáí ѳë ï³ ï»É ¨ ½ëå»É Åá Õáíñ ¹Ç í³ Û»É ã³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ó³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, áñ ë³ Ï³ í³ å»ï ÏÛ³Ý ùÇÝ í³ñÅ í» Éáíª Çñ »ñÏ-ñÇ μ³ ñÇ ùáí ·á ѳ ݳ, û¨ Áݹ ѳ Ýáõñ í³ ×³-é³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý û ñ»ÝùÝ ³ ½³ï ¿, μ³Ûó Ûáõ ñ³-ù³Ýã Ûáõñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ³ ½³ï Ç ñ³ íáõÝùÝ ¿ Çñ »ñÏ ñÇ ß³ÑÝ ³ é³ í»É å³ßï å³ Ý»É:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ÙÇßï ˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõÝ ëÇ ñ»É, ˳ Õ³ Õáõ ÃÛ³Ùμ ϳ é³-í³ ñ»É, ³ Ù»Ý Ñݳ ñ³ íáñ ÙÇ çáó Ý»ñ ·áñ ÍÇ ¹Ý»-Éáíª å³ ï» ñ³½Ù ãëÏë»É á°ã áõ ñÇß Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ¹»Ù, á°ã å³ï ׳é ï³É Ù»Ï áõ ñÇß Çß Ë³ Ýáõ-

62 63

ÃÛ³ ÝÁ Çñ ¹»Ù: ´³Ûó »ñμ ¹³ ßÇÝ ùÁ »ÕÍ íÇ, ÙÇ áõ ñÇß Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝ μéݳ ݳ Çñ íñ³, ¨ »ñÏ ñÇ ß³ ÑÁ íï³Ý· íÇ, ³ÛÝ Å³Ù Çñ å³ñïùÝ ¿ ¨ Ç ñ³-íáõÝ ùÁ å³ ï» ñ³½Ù Ñ³Û ï³ ñ³ ñ»É, áñ Ãßݳ ÙÇÝ ãáï ݳ ѳ ñÇ »ñÏ ñÇ ³ ½³ ïáõ ÃÛáõÝÝ áõ Ç ñ³-íáõÝ ùÁ: ØdzÛÝ Ã» å³ ï» ñ³½ ÙáÕ Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛáõÝÝ ³Ûë ï»Õ åÇ ïÇ ÑÇ ßÇ øñÇë ïá ëÇ ³ é³-ÏÁ, áñ ݳ ˳ ï» ëáõ ÃÛáõÝ ¿ áõ ëáõ ó³ ÝáõÙ: Ü³Ë å»ïù ¿ Ñ³ß íÇ Çñ Í³Ë ë» ñÁ ¨ Çñ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ Ãßݳ Ùáõ ½á ñáõ ÃÛ³Ý Ñ»ï Ïßé» Éáíª Ñ³ ëáõ ÉÇ ÝÇ, û ϳ ñá±Õ ¿ ï³ë ѳ ½³ ñáí å³ ï» ñ³½Ù ï³É Ýñ³ ¹»Ù, áñ Çñ íñ³ ùë³Ý ѳ ½³ ñáí ¿ ·³ ÉÇë, ³ å³ Ã» áã` Ù»Í Ëá Ñ» Ùáõ ÃÛáõÝ ¿ å³ï íÇ ñ³-Ïáõ ÃÛáõÝ ³ é³ ù»É ¨ Ñ³ß ïáõ ÃÛáõÝ ³ é³ ç³ñ-Ï»É, á ñáí Ñ» ï¨ μ³ ñÇ ¿ ¨ »ñÏ ñÇÝ ß³ ѳ í»ï û° Ù»Í ¨ û° ÷áùñ ½á Ñá Õáõ ÃÛ³Ùμ ˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõÝ Ñ³ë ï³ ï»É, ù³Ý û å³ ï» ñ³½ Ùáí »ñÏ ñ³ í»ñ ÉÇ Ý»É. μ³ óÇ ³ÛÝ, áñ »ñÏ ñÇ ·³Ý ÓÁ Ïëå³é íÇ, ³Û ɨ ³ñ Ûáõ Ýáí ¨ Ù³ Ñáí Åá Õáíñ ¹Ç Ï³Û ï³é áñ ¹Ç Ý» ñÁ ϽáÑ í»Ý áõ ÏÏá ïáñ í»Ý å³ ï» ñ³½-ÙÇ ¹³ß ïáõÙ, á ñáí ÇÝ ùÁ å³ñ ï³ Ï³Ý áõ å³-ï³ë ˳ ݳ ïáõ ÏÙݳ. §à ñáí Ñ» ï¨ Ã³ ·³ íá ñÁ áã ÙdzÛÝ Çñ å³ñï ùÁ åÇ ïÇ ï³, ³Û ɨ Ýñ³Ýó, áõÙ Ù³Ñ í³Ý å³ï ×³é ¹³ñ Ó³í¦:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ³ é³ çÇÝ ¨ í»ñ çÇÝ Ù»Í å³ñ-ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ÉáõÛë, ·Ç ïáõ ÃÛáõÝ ¨ ÏñÃáõ-

ÃÛáõÝ ï³ ñ³ Í»É ³Ù μáÕç »ñÏ ñáõÙ, Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ³ Ãá éÇó ëÏë³Í` ÙÇÝ ã¨ Ëá ݳñÑ Åá Õáíñ ¹Ç Ëñ×Ç-ÃÁ, ѳ í³ ë³ ñ³ å»ë ÉáõÛë ͳ í³ É»É` ѳ í³ ï³ Éáí, áñ »ñÏ ñÇ μ³ñ ·³ í³ ×áõ ÙÁ Åá Õáíñ ¹Ç Éáõ ë³ íáñ ÏñÃáõ ÃÛáõ ÝÇó ¿ ÍÝíáõÙ, ÇÝã å»ë áñ Ãßí³ éáõ-ÃÛáõ ÝÁª Ýñ³ ï·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÇó:

Þ³ï Ù»Í ëË³É ¨ ³ ÝÇ ñ³í ù³ Õ³ ù³ ϳ-Ýáõ ÃÛáõÝ ¿, » û Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ³ ëÇ, û Åá-Õáíñ¹ÇÝ ï·Ç ïáõ ÃÛ³Ý ¨ ³Ý½ ·³ ÃÙñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç å³ Ñ»Ù, áñ å»ë ½Ç ݳ ÏáõÛñ Ùݳ, ³Ý ë³ëï ãÉÇ ÝÇ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ¹»Ù, ¨ »ë ³ é³Ýó ϳë ϳ-ÍÇ ¨ ¹Ûáõ ñáõ ÃÛ³Ùμ Çß Ë»Ù: àñ ù³Ý Ñá éÇ ¨ Ñ»-ï³ ¹»Ù ¿ ³Ûë ¹ñáõÛ ÃÁ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ ÑÇ ³ÛÝ ·³ Õ³ ÷³ ñÇ ³ é³ç, áñ ÙÇßï ç³ ÝáõÙ ¿, Åá-Õáíñ¹Ç Ùï³ íáñ ½³ñ ·³ óáõÙÝ ³ é³ç ï³ Ý» Éáí, Éáõ ë³ íá ñ»É Ýñ³Ý` ѳ í³ ï³ Éáí, áñ »ñÏ ñÇ ³ é³-ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ ̈ μ³ñ ·³ í³× ÏÛ³Ý ùÁ Åá Õáíñ¹Ç Éáõ ë³ íá ñáõ ÃÛáõ ÝÇó ¿, ÇÝã å»ë Ãßí³ éáõ ÃÛáõ ÝÁª ï·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÇó. ÙDZû ÇÝù ÝÇÝ »ñ ç³ ÝÇÏ ÏÉÇ ÝÇ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ, »ñμ Åá Õá íáõñ ¹Á Ãßí³ é³ Ý³, ¨ DZÝã ÷³éù áõ å³ñ ͳÝù ¿ Ãßí³ éÇÝ Çß Ë»-ÉÁ: Âßí³é Åá Õáíñ ¹Ç ÏÛ³ÝùÝ ³Ý ßáõßï ÙÇ í³Ë-×³Ý áõ ÝÇ. ݳ í³Õ û áõß åÇ ïÇ Ù»é ÝÇ ¨ »ñμ Ù»é ÝÇ, Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ³Û ɨë á±õÙ íñ³ ÏÇß ËÇ. ³Ý ß»Ý ¨ ³ ݳ å³ï »ñÏ ñÇ íñ³±: º û Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛáõ ÝÁ ç³ Ý³ Åá Õáíñ ¹ÇÝ Ý³Ë Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý

64 65

·» ñ»½ Ù³ ÝÇ Ù»ç ó Õ»É ¨ μéÝáõ ÃÛ³Ý Í³Ýñ ϳ-÷³ ñÇ ãáí ÷³ Ï»É Ýñ³ μ» ñ³ ÝÁ, ÝáõÛÝ Åá Õáíñ ¹Ç Ã³Õ í³Í ·» ñ»½ Ù³ ÝÇ Ù»ç ¿É ÏÃ³Õ íÇ ÇÝ ùÁ:

²Ûë ù³ÝÁ ¨ ³Ûë åÇ ëÇÝ »Ý, ëÇ ñ» ÉÇ° áñ¹ Û³Ï ÇÙ, Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, áñ ·ñ» óÇ ÷áù ñÇ ß³ ï» ÙdzÛÝ, ï³ Ï³ íÇÝ Ï³Ý Ý³¨ áõ ñÇß å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ, á ñáÝù Ãá Õ» óÇ, áñ ¹áõ ÇÝù Ýáõ ñáõÛÝ Ç Ù³ë ï³ ëÇ ñ»ë: ºñÏ ñÇ Çß-˳ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ Ï»Õ Í³Ý íÇ, » û ³Û¹ å³ñ ï³ Ï³-Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ãϳ ï³ ñ» Éáí` Áݹ ѳ ϳ é³ÏÝ ³ ÝÇ, » û ÃáÕ ÝÇ û ñ»Ý ùÇ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ÙdzÛÝ μéÝáõ ÃÛ³Ùμ ¨ ëñáí Çß ËÇ, » û Ù»Õ Ï³-ݳ, û Ãßݳ ÙÇÝ ù³ Õ³ ùÁ å³ ß³ ñ»É ¿. » û Åá-Õáíñ¹Ç ¨ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ß³ÑÝ Ç ñ³ñ Ñ»ï ãϳ-åÇ, áñ »ñÏ ñÇ Áݹ ѳ Ýáõñ ß³ÑÝ ¿, ³ÛÉ ÙÇßï ç³ Ý³ í³ñ í»É` Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ß³ÑÝ ³ é³ÝÓ Ý³ó Ý» Éáí, ϳ٠³Ý·Ç ïáõ ÃÛ³Ùμ ¨ Ëá ñ³ Ù³Ý Ïáõ ÃÛ³Ùμ:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ Ï»Õ Í³Ý íÇ Çñ ·áñÍ áõÝ»áõ ÃÛ³Ý Ù»ç, »ñμ ³ ÝÁÝï ñáÕ ÉÇ ÝÇ, ³ñ ų ݳ íá ñÇ ¨ ³ ݳñ-ų ÝÇ Ñ³ñ ·Á ÙÇ Ïßéáí ã³ ÷Ç. »ñ μ»ÙÝ å³ ïÇí ¨ ³ Ãáé ¿ ÁÝ Í³ ÛáõÙ Ýñ³Ý, áñ »ñ ÏÇ ñÁ ϳ éáõ ó» Éáõ ÑÇÙ ùáõÙ ÙÇ ù³ñ ãÇ ¹ñ»É, ÃáÕ ÝáõÙ ¿ ɳ íÇÝ áõ áõ-ݳ ÏÇÝ ¨ Åá Õáíñ ¹ÇÝ Ï³ é³ í³ ñÇã ¿ ¹ÝáõÙ ³ÛÝ åÇ-ëÇÝ » ñÇÝ, á ñáÝó ÙÇï ùÁ ¹³ ï³ñÏ ¿ ϳ é³ í³ ñáõ-ÃÛ³Ý áõë ÙáõÝ ùÇó ¨ û ñ»Ý ùÇó, á ñáÝù ³ é³ í»É ϳ-ñáï »Ý Ï³ é³ í³ñ í» Éáõ, ù³Ý û ϳ é³ í³ ñ» Éáõ:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ³ ÝÇ ñ³ íáõ ÃÛ³Ùμ Ï»Õ Í³Ý íÇ, » û ¹³ ï³ë ï³ ÝÇ ³ é³ç ÝíÇ ñ³ Ï³Ý ãѳ Ù³ ñÇ û ñ»Ý ùÇ Ñ³ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ³ ã³ é» Éáí ˳ μÇ ïÇ-ñáç ̈ ͳ é³ ÛÇ ¹³ ï³ë ï³ ÝÁ, ½á ñ³ íá ñÇ ̈ ïϳ ñÇ ¹³ ï³ë ï³ ÝÁ, ¨ ÃáÕ ÝÇ, áñ ¹³ ï³ ñ³ ÝáõÙ, Çμ ñ¨ û ñ»Ýë ·Çñù, í×éÇ ¹³ ï³ íá ñÇ Ï³Ù ùÁ:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ã³ ñ³ å»ë Ï»Õ Í³Ý íÇ, » û »ñÏ ñÇ ã³ ñ» ñÇÝ ãå³ï ÅÇ å³ñ ½³ å»ë, ³ÛÉ ÃáÕ-ÝÇ, áñ ã³ ñ»ñÝ ³ ×» Éáí μ³½ Ù³ Ý³Ý áõ Ë»Õ ¹³-Ù³Ñ ³ Ý»Ý μ³ ñÇ Ý» ñÇÝ, ÝáõÛÝ Ï»ñå Ù» ͳ å»ë Ï»Õ Í³Ý íÇ, »ñμ μ³ ñÇ Ý» ñÇݪ Ýñ³Ýó, áñ »ñÏ ñÇ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³ÝÝ ³ÝÓÝ í»ñ »Ý ÉÇ ÝáõÙ, áñ ѳ í³ ï³ñ Ùáõ ÃÛ³Ý áõËïÝ ³Ý¹ñ Å» ÉÇ »Ý å³-ÑáõÙ, ÃáÕ ÝÇ ³Ý í³ñÓ, ³Ýå ë³Ï:

Æß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ½»Õ ÍáõÙ Ý» ñÁ ß³ï ¨ μ³½ Ù³-¹Ç ÙÇ »Ý, ¹Åí³ñ ¨ »ñ ϳñ ³ß ˳ ï³Ýù ¿ å»ïù ¹ñ³Ýù Ýϳ ñ³· ñ» Éáõ ѳ Ù³ñ, μ³Ûó » Ã» ¹áõ Ñ»-ï³ùñùñ í»ë, Ñ» ï³ ½á ï»ë »ñÏ ñÇ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ¨ Åá Õáíñ ¹Ç ÏÛ³Ý ùÁ, ½»Õ ÍáõÙ Ý» ñÇ å³ï Ï» ñÁ ¹Ç Ù³ó¹ Ïï»ë Ý»ë:

²Û ɨë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ÇÝÓ ÙÝáõÙ ¿ ³ ë»É, û DZÝã å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ ¨ Ç ñ³ íáõÝù Ý»ñ áõ ÝÇ Åá Õá íáõñ¹Ý Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ñ³Ý ¹»å, ¨ μá í³Ý ¹³ Ï»É ³Ûë ¹³ ëÁ, áñ μ³ í³ Ï³Ý ÁÝ ¹³ñ-Ó³Ï í»ó, ̈ ¹áõ ·Ç ï»ë, áñ ¹ñ³ å³ï ׳ éÁ ÝÛáõ-ÃÇ ¨ ³ é³ñ ϳ ÛÇ Ù»Í Ï³ ñ¨á ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿ñ:

66 67

ÆÝã áñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿, ³ ѳ í³ ëÇÏ ³ÛÝ ¿ Åá Õáíñ ¹Ç Ç ñ³ íáõÝ ùÁ, ¨ ÇÝã áñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ñ³ Ù³ñ Ç ñ³ íáõÝù ¿, ³ÛÝ ¿ ïÇ ñ³ å»ë Åá Õáíñ ¹Ç å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ:

Äá Õáíñ ¹Ç ³ é³ çÇÝ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ׳ ݳ ã»É ̈ ѳ í³ ï³É, û Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý ·³ í³-½³ ÝÁ »ñÏÝ ùÇó ¹» åÇ »ñ ÏÇñ ¿ Ó·í³Í. Ýñ³ í»-ñÇÝ Í³Û ñÁ Ïóí³Í ¿ ïÇ» ½»ñ ùÁ í³ ñáÕ å» ï³ Ï³Ý ³ Ãá éÇÝ, ÙÛáõëª Ý»ñ ùÇÝ Í³Û ñÁ, ѳë ï³ï í³Í ¿ ³ß ˳ñ ÑáõÙ: êñ³ Ù³ ëÇÝ êáõñμ äá ÕáëÝ ³ ëáõÙ ¿, û Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ²ëï Íáõó ¿, ¨ áí ù»ñ Çß-˳ ݳ íáñ »Ý, ²ëï Íáõó »Ý ϳñ· í³Í: ´³ óÇ ³Ûë` äá Õá ëÇó ³ í» ÉÇ Ù»Í ÐÇ ëáõë í³ñ ¹³ å»ïÁ äáÝ ï³ óÇ ¹³ ï³ íá ñÇ ³ é³ç íϳ Û»ó, »ñμ äÇ Õ³-ïáëÝ ³ ëáõÙ ¿ñ. §ºë Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝ áõ ݻ٠ù»½ ˳ã ѳ Ý» Éáõ ϳ٠³ ½³ï ³ñ Ó³ Ï» Éáõ¦ (ÐáíÑ. Ä 10), ÐÇ ëáõ ëÁ å³ ï³ë Ë³Ý ïí»ó. §¸áõ ÇÙ íñ³ áã ÙÇ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝ ¿É ã¿Çñ áõ Ý» ݳ, » û ù»½ Ç í» ñáõëï ïñí³Í ãÉÇ Ý»ñ¦ (ÐáíÑ. Ä 11): øñÇë ïáë ¨ ùñÇë ïá Ý»³ Ï³Ý Ïñá ÝÇ áõ ëáõ óÇã-Ý»ñÝ ³é ѳ ë³ ñ³Ï å³ï íÇ ñáõÙ »Ý ׳ ݳ ã»É Çß-˳ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ, å³ï í»É, Ñݳ ½³Ý¹ í»É, »ñÏÝ ã»É, ï³É ϳÛë ñÇ ÝÁ ϳÛë ñÇÝ ¨ ³ÛÉÝ:

Äá Õáíñ ¹Ç å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ Çß Ë³-Ýáõ ÃÛ³Ý Ñ»ï ׳ ݳ ã»É ݳ¨ »ñÏ ñÇ Áݹ ѳ Ýáõñ û ñ»Ýù Ý» ñÁ, ù³ Õ³ ù³ ÛÇÝ û ñ»Ýù Ý» ñÁ, ¹³ ï³-

Ï³Ý û ñ»Ýù Ý» ñÁ, ѳñ Ïáõ ïáõñ ùÇ û ñ»Ýù Ý» ñÁ, Ï³É í³ Í³ Ï³Ý û ñ»Ýù Ý» ñÁ ¨ ³ÛÉÝ, ù³ ÝÇ áñ Çñ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñÝ áõ Ç ñ³ íáõÝù Ý»ñÝ ³Ûë û ñ»Ýù Ý»ñÝ »Ý á ñá ßáõÙ, ¨ û ñ»ÝùÝ ¿, áñ ã³ ÷áõÙ ¿ ¨ ÏßéáõÙ Åá Õáíñ ¹Ç ¨ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ç ñ³-íáõÝù Ý»ñÝ áõ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ: àõë ïÇ Åá Õá íáõñ¹Ý ³ Ù» ݳÛÝ Ëݳ٠ùáí å»ïù ¿ ëá íá-ñÇ »ñÏ ñÇ û ñ»Ýù Ý» ñÁ, áñ å»ë ½Ç û ñÇ Ý³ å³Ñ Ý» ñÁ Åá Õáíñ ¹Ç ³Ý ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý ¨ ³ Ýáõ ß³¹ ñáõ ÃÛ³Ý å³ï ׳ éáí ãѳ Ù³ñ Ó³Ï í»Ý ³Û¹ ÝáõÛÝ û ñ»Ý-ùáí ѳñë ï³ Ñ³ ñ»É Ýñ³Ý, á ñÇ û ñÇ Ý³Ï Ý» ñÁ μ³ ½áõÙ ³Ý ·³Ù ¨ μ³ ½áõÙ ï»Õ ï»ë ÝáõÙ »Ýù ³ß ˳ñ ÑáõÙ: Äá Õá íáõñ ¹Á, »ñμ Çñ Ñå³ ï³-Ïáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ϳ ï³ ñáõÙ ¿ ëñïÇ Ùïáù ¨ ³Ý û ñÇ, ݳ Ç ñ³ íáõÝù áõ ÝÇ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÇó å³ Ñ³Ý ç»É μá Éáñ ³ÛÝ å³ñ-ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, áñ ·ñ» óÇ í» ñÁ, ¨ »ñμ ÙÇ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝ Åá Õáíñ ¹Çó ÉÇá íÇÝ ëï³ ÝáõÙ ¿ Çñ Ç ñ³ íáõÝ ùÁ ¨ Åá Õáíñ ¹Ç Ñ³Ý ¹»å áõ Ý» ó³Í å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ Ùá é³ ÝáõÙ, ³Û ɨë Åá-Õá íáõñ¹Ý DZÝã ÙÇ çá óáí ϳ ñáÕ ¿ ³Û¹ ãïñí³Í ¨ Ùá é³ó í³Í Ç ñ³ íáõÝ ùÁ Ó»éù μ» ñ»É:

ÆëÏ ¹áõ, ³½ ÝÇ°í áñ¹ Û³Ï ÇÙ, áñ Çß Ë³ Ýáõ-ÃÛ³Ý »Ý ó ϳ »ë ÍÝí»É ¨ Åá Õáíñ ¹Ç ÏñÃí³Í ½³ í³ÏÝ »ë, å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ¹ ëñïǹ Ùïáù ϳ ï³ ñÇ°ñ, Çμ ñ¨ ùñÇë ïáÝ Û³ áõ ß³¹ ñáõ-

68 69

ÃÛá°õÝ ¹³ñÓ ñáõ äá Õá ëÇ Ëñ³ ïÇÝ, áñ Ñáñ ¹á-ñáõÙ ¿ Ñݳ ½³Ý¹ ÉÇ Ý»É Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇÝ ¨ ѳ ïáõ ó»É å³ñï ùÇ ¹Ç Ù³ó å³ñïù, å³ï íÇ ¹Ç Ù³ó å³ ïÇí ¨ ³ÛÉÝ: ÜáõÛÝ äá ÕáëÝ ³ ëáõÙ ¿, û` §Æß Ë³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ Ç ½áõñ ãÇ ëáõñÝ Çñ Ù»ç ùÇÝ Ï³ å»É, áñ ³ß ˳ñ ÑÇ ã³ ñ³ ·áñÍ Ý» ñÇÝ Ñ³ñ í³ Í»É ëå³é ݳ, ÇëÏ » û ¹áõ Ïáõ ½»ë Çß Ë³-Ýáõ ÃÛáõ ÝÇó ã»ñÏÝ ã»É ¨ ³ ½³ï í³ ñ»É ÏÛ³Ýù¹, μ³ ñÇù ·áñ ÍÇ°ñ, á ñáí Ñ» ï¨ μ³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ μ³-ñ» ·áñ ÍÁ, ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ³ é³ ùÇ ÝÇÝ ÙÇßï ³ ½³ï »Ý ³Û¹ »ñÏ Ûáõ ÕÇó ¨ Ñ³ñ í³ ÍÇó¦ (ÐéáÙ. Ķ 3–4):

´³Ûó » Ã» μ³ ñáõ Ã۳ݹ ÷á ˳ ñ»Ý ³ åÇ ñ³-ïáõ ÃÛáõÝ ëï³ Ý³ë, ³ÛÝ Å³Ù ÑÇ ßÇ°ñ ä»ï ñá ëÇ Ëáë ùÁ, áñ ³ ëáõÙ ¿. §… ù³Ý ½Ç DZÝã » ñ³Ë ïÇù Ïáõ Ý» ݳù, » û Ù» Õ³Ý ã» Éáõó Ñ» ïá ï³Ýç í»ù ¨ Ñ³Ù μ» ñ»ù: ÆëÏ » û μ³ ñÇù ·áñ Í»ù ¨ ã³ñ ã³ñ-í»ù áõ Ñ³Ù μ» ñ»ù, ³Û¹ ßÝáñÑ ¿ ²ëï Íáõ Ùáï, á ñáí Ñ» ï¨ ³Û¹ μ³ ÝÇ Ñ³ Ù³ñ ÇëÏ Ïáã í» óÇù… ¦ (² ä»ï. ´ 20–21):

ø³ ÝÇ ³ß ˳ñ ÑÁ ϳ, ã³ñ ã³ ñ³Ýù Ý»ñÝ ³ß-˳ñ ÑÇó ã»Ý í» ñ³ ݳ, ÙdzÛÝ Ï³ ñáÕ »Ý å³ Ï³ ë»É. Åá Õá íáõñ ¹Á ¨ Ù³ñ ¹ÇÏ ³ÝÑ ñ³ Å»ß ïá ñ»Ý åÇ ïÇ Ïñ»Ý ã³ñ ã³ ñ³Ýù Ý»ñ` û° ³ é³ í»É, û° Ýí³½, û° Çß Ë³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ó»é ùÇó, û° ÝáõÛ ÝÇëÏ Çñ Ó»é ùÇó, û° Çμ ñ¨ Ù» Õ³ å³ñï` Ñ³Ý ó³ íáñ ¹³ï í» Éáí, û°

Çμ ñ¨ ³Ý å³ñïª Ñ³ ÝÇ ñ³ íÇ å³ïÅ í» Éáí:ö³ ÷³ ·áõÙ »Ù ù»½ ѳ Ù³ñ, áñ¹ Û³°Ï, áñ á°ã

¹áõ ³Ý Óǹ ѳ Ù³ñ ùá Ó»é ùáí ã³ñ ã³ ñ³Ýù å³ï ñ³ë ï»ë, ¨ á°ã ¿É Ñ³Ý ó³ å³ñï ÉÇ Ý»ë, áñ Çß Ë³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ã³ñ ã³ ñÇ ù»½, μ³Ûó » Ã» ³ß-˳ñ ÑÇ Í³Ý ñ³ óáÕ Ó»é ùÁ ù»½ ¨ Åá Õáíñ ¹ÇÝ Ñ³ í³ ë³ñ ã³ñ ã³ ñÇ, ³Û¹ ¨ë ùá ùñÇë ïá Ý»³-Ï³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿, áñ å»ïù ¿ Ñá ų-ñ³ μ³ñ ï³ Ý»ë áõ Ñ³Ù μ» ñ»ë, ÙÇÝ ã¨ í»ñç ѳÙ-μ» ñ»ë` ѳ í³ ï³ Éáí, û í³Ë ׳ ÝÁ ÏÛ³Ýù ¿:

000

70 71

¸²ê º

Äà Ôà ìàôð ̧ À ºì ²Þ ʲð ÐÆ ²¼Ü ì² Î² Üàô Úàô ÜÀ

ÖßÙ³ ñÇï ³½Ý í³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ýß³ ÝÁ Ñá-·áõ Ù» Íáõ ÃÛáõÝÝ ¿, á°ã ÑáÕÝ ¿ ¨ á°ã áë-ÏÇÝ, áí áñ ³ÛÝ áõ ÝÇ: ܳ ¿ ³ß ˳ñ ÑÇ ïÇ-ñ³ å»ë ³½Ý í³ Ï³ ÝÁ, á ñÇ ÷³é ùÁ ÙdzÛÝ Åá Õáíñ ¹³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ¿ ÷³Û ÉáõÙ:

²ß ˳ñ ÑÇ Ëá ݳñÑ Åá Õáíñ ¹Çó ¨ ³½Ý í³ Ï³Ý Ïáã í³Í μ³ñÓ ñ³ ·áõÛÝ Ï³ñ ·Ç ¹³ ëÇó åÇ ïÇ ³ ë»Ù ù»½, ³Ý ïáÑ ÙÇÏ áñ¹ Û³Ï ÇÙ: ¸áõ ·Ûáõ Õ³ Ï³Ý Åá-Õáíñ ¹Ç ÙÇ ½³ í³ÏÝ »ë, Åá Õáíñ ¹Ç Ù»ç »ë ³å ñáõÙ, μ³Ûó å»ïù ¿ ·Ç ï» Ý³ë áõ ׳ ݳ ã»ë ݳ¨ ³ÛÝ μ³ñÓ ñ³ ·áõÛÝ ¹³ ëÇ Ù³ñ¹ ϳÝó, á ñáÝó ÏÛ³ÝùÝ áõ íÇ ×³ ÏÁ ѳ ë³ ñ³Ï Åá Õáíñ ¹Ç ÏÛ³Ý ùÇó ß³ï μ³ñÓñ ¿ áõ ß³ï ½³ ݳ ½³ Ýáõ ÃÛáõÝ áõ ÝÇ:

¸áõ å»ïù ¿ ÉÇá íÇÝ ·Ç ï» Ý³ë Åá Õáíñ ¹Ç ÏÛ³Ý ùÁ ¨ ·áñ Í» ñÁ, ¨ û á ñá±Ýù »Ý ѳ ñáõëï

72 73

³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇ ¹³ ëÁ, Ýñ³Ýó ÏÛ³Ý ùÁ ̈ ·áñ Í»-ñÁ ¨ Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõ ñÇ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ¨ Ç ñ³ íáõÝ ùÁ ³ß ˳ñ ÑáõÙ:

àÕç »ñÏ ñ³·Ý ¹Ç » ñ» ëÇÝ μÝ³Ï íáÕ Ù³ñ¹ ϳ-ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ ÃÛ³Ý ³ Ù» ݳ Ù»Í Ù³ ëÁ ÙÇßï Åá Õá íáõñ¹Ý ¿, ¨ ݳ ¿ ÍÝ»É ³ Ù»Ý Ï³ñ ·Ç ³½Ý-í³ Ï³Ý Ý» ñÇ ¨ Çß Ë³ ݳ íáñ Ý» ñÇ ¹³ ëÁ. ϳÛëñ, ó ·³ íáñ, Çß Ë³Ý, å³ Û³ ½³ï` μá ÉáñÝ ¿É Åá-Õáíñ ¹Ç ½³ í³Ï Ý»ñÝ »Ý, á ñáí Ñ» ï¨ Åá Õá íáõñ¹Ý ¿ μáõÝ ³ñ Ù³ ïÁ ¨ Ù³ÛñÝ ³ Ù»Ý Ï³ñ ·Ç ¨ íÇ ×³-ÏÇ Ù³ñ¹ ϳÝó:

²ß ˳ñ ÑÁ ϳ éáõ óáÕ Ý» ñÇ Ù» ͳ ·áõÛÝ Ù³ ëÁ Åá Õá íáõñ¹Ý ¿, ¹³ß ï³ ÛÇÝ ·Ûáõ Õ» ñÇ μݳ ÏÇã, ³ß ˳ ï³ íáñ ¨ ѳó í³ë ï³ ÏáÕ Ùß³ ÏÁ Åá Õá-íáõñ¹Ý ¿. ÝÙ³ ݳ å»ë ù³ Õ³ù Ý» ñÇ μݳ ÏÇã Ý»-ñÇ Ù»Í Ù³ ëÁ Åá Õá íáõñ¹Ý ¿: ÊÇëï ÷áù ñ³ ·áõÛÝ Ù³ëÝ ¿ ϳ½ ÙáõÙ ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇ Ï³ñ ·Á, áñ, Áݹ Ñ³Ý ñ³ å»ë, Ù³Û ñ³ ù³ Õ³ù Ý» ñÇ ¨ ù³ Õ³ù-Ý» ñÇ Ù»ç ¿ μÝ³Ï íáõÙ: Äá Õá íáõñ ¹Á Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç Ù³ñ¹ ϳÝó μáõÝ ÏÛ³Ý ùÁ ¨ å³ Ñ³Ýç ÙáõÝù Ý» ñÁ μ³ í³ ñ³ ñáÕ, ³ Ù» ݳ³ß-˳ ïáÕ ¨ åÇ ï³ ÝÇ, û· ï³ Ï³ñ Ù³ëÝ ¿: Äá Õá-íáõñ¹Ý ¿, áñ Çμ ñ¨ »ñÏ ñ³ ·áñÍ Ù߳Ϫ ³ñ¹ Ûáõ-ݳ íá ñáõÙ ¿ »ñÏ ñÇ μ³ ñ» μ» ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ Ù³ ï³-ϳ ñ³ ñáõÙ ³ß ˳ñ ÑÇÝ: ܳ ¿, áñ ѳó, ÙÇë, ÛáõÕ ¨ ³ÛÉ Ï³Ã Ý» Õ»Ý Ýå³ñ Ý»ñ ¿ ѳ ÝáõÙ Ù»ñ ë» Õ³-

ÝÇÝ: ܳ ¿, áñ ³Û ·» ·áñ Íáõ ÃÛ³Ùμ Ù»ñ ËÝçáõÛ-ùÇ μ³ Å³Ï Ý» ñÁ å³ï í³ Ï³Ý ·Ç Ýáí ¿ ÉóÝáõÙ: Äá Õá íáõñ¹Ý, Çñ ïÝÏ³Í å³ñ ï» ½Çó μ³½ Ù³-½³Ý ³½ ÝÇí åïáõÕ Ý»ñ ѳ Ý» Éáí, ³é ѳ ë³ ñ³Ï ù³ Õ³ ù³ óÇ Ý» ñÇ ¨ ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇ ë» Õ³ÝÝ ¿ ½³ñ ¹³ ñáõÙ: ܳ ¿, áñ μñ¹áí, ÷³÷ ϳ ë»ñ ³Û-Í» ÝÇáí, μ³Ù μ³ Ïáí, íáõ ßáí ¨ ³ÛÉ μ³½ Ù³ ï»-ë³Ï μáõ ë³ Ï³Ý ÝÛáõ û ñáí Åá Õáíñ ¹Ç å³ñ½ Ñ³Ý ¹»ñÓÝ áõ ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇ å»ñ ׳Ýù Ý»ñÝ ¿ å³ï ñ³ë ïáõÙ: Äá Õá íáõñ¹Ý` Çμ ñ¨ ³ñ Ñ»ë ï³-íáñ, μ³½ Ù³ ï» ë³Ï ³ñ Ñ»ëï Ý» ñáí ³ß Ë³ ï» Éáí, Ù»ñ ÏÛ³Ý ùÇ ³Ý ÑáõÝ–³Ý ѳ Ù³ñ ϳ ñÇù Ý»ñÝ ¿ Ñá ·áõÙ, Ù³ ݳ í³Ý¹ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ-ÑáõÙ, áõñ ÙÇßï Ýá ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý å»ñ ׳Ýù Ý»ñÝ »Ý ·» ñ³Ïß éáõÙ: ܳ ¿ ßÇ ÝáõÙ áõ ½³ñ ¹³ ñáõ٠ó ·³ íá ñÇ å³ É³ ïÁ, Çß Ë³Ý Ý» ñÇ ³ å³ ñ³Ý ùÁ ¨ ³ÛÝ ³ Ù» ÝÁ, ÇÝã í» ñ³ μ» ñáõÙ ¿ Ýñ³Ýó ×áË ÏÛ³Ý ùÇÝ áõ í³ Û»É Ù³ ÝÁ:

Äá Õá íáõñ¹Ý` Çμ ñ¨ ·Ûáõ ï» ñÇ ¨ ³ñ Ñ»ëï Ý» ñÇ Ñݳ ñáÕ, Çñ ³ñ¹ ÛáõÝ ùáí ¨ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ùμ ß³ï ³ é³ç ¿ ¨ »ñ μ»ù ѳ Ù» Ù³ ï» ÉÇ ã¿ áõ ñÇß Ý»-ñÇÝ ¨ ÙÇßï ³ é³ í»É ¿ ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇ ¹³ ëÇó:

Äá Õá íáõñ¹Ý` Çμ ñ¨ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ Ù³Ûñ, μá-Éáñ Íá í³· ݳó ݳ í» ñÇ Ñ³ Ù³ñ ݳ í³ å»ï ¨ ݳ í³ë ïÇ ¿ ï³ ÉÇë, μá Éáñ Ù» ͳ Ù»Í ·áñ ͳ ñ³Ý-Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñ ·áñ ͳ íáñ Ùß³Ï ¿ ï³ ÉÇë, μá Éáñ

74 75

Ñ³Ý ù» ñÇ Ñ³ Ù³ñ ·»ï ÝÇ ï³Ïª ³ ݳ ñ¨, ³Ý ÉáõÛë Ëáñ ù» ñáõÙ, ³ß ˳ ïáÕ Ñ³Ý ù³ Ñ³Ý Ý»ñ ¿ ï³-ÉÇë, ѳ Ù³ÛÝ »ñÏ ñ³ ·áõÝ ¹Á μ»Õ٠ݳ íá ñ» Éáõ ѳ-Ù³ñ Ñá Õ³ ·áñÍ ³ß ˳ ï³ íáñ Ý»ñ ¿ ï³ ÉÇë:

Äá Õá íáõñ¹Ý` Çμ ñ¨ ·ñ³ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ý ³Ý ËáÝç Ùß³Ï, Çμ ñ¨ Ù³ ï» Ý³ ·Çñ Ñ» ÕÇ Ý³Ï, Çμ ñ¨ Éáõ-ë³ íá ñáõ ÃÛ³Ý ¨ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ³ é³ç Ýáñ¹, ³ß ˳ñ ÑÁ ÃÕû ñáí, ·ñù» ñáí áõ Ã³Ý ·³ ñ³Ý-Ý» ñáí Éóñ»ó, Ù³ñ ¹áõ ÙïùÇó ÷³ ñ³ ï»ó ÙáõÃÝ áõ ˳ í³ ñÁ ¨ Éáõ ë³ íá ñ»ó Ù³ñ ¹áõ Ùï³ íá ñ³-Ï³Ý ³ß ˳ñ ÑÁ:

гë ϳ Ýá±õÙ »ë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, û ³ß ˳ñ-ÑÇ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ ÃÛ³Ý ·á Ûáõ ÃÛáõ ÝÁ å³ Ñá ÕÁ ¨ ³ñ¹ Ûáõ ݳ íá ñá ÕÁ Åá Õáíñ ¹Ç ³ß ˳-ï³ÝùÝ ¿: ´³ óÇ ³Û¹ ³ Ù»Ý ³ñ ï³ ùÇÝ ÏáÕ Ù» ñÁ, áñ Åá Õáíñ ¹Ç ³ß ˳ ï³Ý ùÇó ¿ μËáõÙ, ³ß ˳ñ-ÑÁ ݳ¨ Ýñ³ í³ë ï³ Ïáí ¿ ѳ ·» ÝáõÙ ¨ ×á ˳-ÝáõÙ: Äá Õá íáõñ ¹Á ݳ¨ Çñ Ý»ñ ùÇݪ ³ Ùáõë ݳ-Ï³Ý ¨ ÁÝ ï³ Ý» Ï³Ý ÏÛ³Ý ùáõÙ, ß³ï åïÕ³ ïáõ ¨ μ³ñ ·³ í³× ¿. ·Ûáõ Õ» ñÁ ¨ ù³ Õ³ù Ý» ñÁ Ýñ³ ½³ í³Ï Ý» ñáí »Ý ÉóíáõÙ: ¸ñ³Ë ïÇ ûñÑ Ýáõ-ÃÛáõÝÝ Çë ϳ å»ë Åá Õá íáõñ¹Ý ¿ í³ Û» ÉáõÙ, áñ ÙÇßï ³ ×» Éáí, μ³½ Ù³ ݳ Éáíª ÉóÝáõÙ ¿ »ñ ÏÇ ñÁ, ¨ ³ß ˳ñÑÝ Çñ áñ ¹Ç Ý» ñáí ¿ ß»Ý ÙÝáõÙ:

´³Ûó ¹áõ, Åá Õáíñ ¹³ ë»ñ áñ¹ Û³Ï ÇÙ, ³ñ¹ Ûá±ù Ý» Õ³ Ýáõ٠ϳ٠³ ÝÇ ñ³ íáõ ÃÛáõÝ »ë ѳ Ù³ ñáõÙ,

»ñμ ï»ë ÝáõÙ »ë ³ß ˳ñ ÑÇ Ï³ñ·Ý áõ ¹³ ï³ë ï³-ÝÁ: Äá Õá íáõñ ¹Á Ù»ñ Áݹ ѳ Ýáõñ ѳ ë³ ñ³ ϳ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùáõÙ ³Ûë ù³Ý Ù» ͳ Ù»Í å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ-Ý»ñ ¿ ϳ ï³ ñáõÙ, ³Ý ¹áõÉ áõ ã³ ñ³ ã³ñ ïùÝáõÙ ¿ ¨ ùñïÇÝù ó ÷áõÙ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ-ÃÛ³Ý Ñ³ Ù³ñ, μ³Ûó áñ ù³¯Ý ¹³éÝ áõ ¹Åí³ñ ¿, áñ Çñ ëï»Õ Í³Í ³Ý μ³í ³ñ¹ ÛáõÝ ùÇó ËÇëï Ýí³½ áõ Ñá éÇ Ù³ëÝ ¿ í³ Û» ÉáõÙ: ²½ ÝÇí óá ñ»ÝÝ áõ å³ï-í³ Ï³Ý Ñ³óÝ ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇÝ ¿ ï³ ÉÇë, ÇëÏ ÇÝ-ùÁ ·³ ñÇ áõ Ïá ñ»Ï ¿ áõ ïáõÙ: ¶»ñ Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ý» ñÁ ÝáõÛÝ å»ë Ýñ³Ýó μ³ ÅÇÝÝ »Ý. Åá Õá íáõñ ¹Á ó ݳ-åáõ ñáí ¨ ó³ Ù³ù ѳ óáí ¿ ³å ñáõÙ, ³ Ýáõ ß³ ѳ٠·Ç ÝÇÝ Ýñ³Ýó μ³ ÅÇÝÝ ¿. Åá Õá íáõñ ¹Á å³ñ½ çñáí ¿ Çñ ͳ ñ³ íÁ ѳ ·»ó ÝáõÙ, μ» Ñ»½Ý áõ ÍÇ ñ³ ÝÇÝ ¨ ï³ ñ³ ½³ ·áñÍ Ï»ñ å³ë Ý» ñÁ ³½Ý í³ Ï³ ÝÇÝ ¿ ï³-ÉÇë. ÇÝ ùÁ å³ñ½ Ïï³í Ï³Ù ß³É ¿ ѳ· ÝáõÙ, ßù»Õ áõ ÷³ é³ íáñ ³ å³ ñ³Ýù Ý»ñ ¿ ßÇ ÝáõÙ Ýñ³Ýó ѳ-Ù³ñ. ÇÝùÝ ³Ý ßáõù ïÝ» ñáõ٠ϳ٠Ëñ×Çà ݻ ñáõÙ ¿ ³å ñáõÙ:

Äá Õáíñ ¹Ç Ù» ͳ ·áõÛÝ Ù³ ëÁ ÙÇßï ϳ ñáï áõ ã³ñ ã³ñ í³Í ÏÛ³Ýù ¿ í³ ñáõÙ: Äá Õáíñ ¹Ç Ù»Í Ù³ ëÁ ï³ Ï³ íÇÝ Ù³ß íáõÙ ¿ ͳÝñ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ¨ ϳ ñá-ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç áã ÙdzÛÝ ³ ñ¨»É ùáõÙ, ³Û É̈ ³ ñ¨ÙïÛ³Ý ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý Ù»ç, áõñ Éáõ ë³ íá ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ï³ ñ³Í í³Í ¿: ºë Éë»É »Ù ¨ ѳñó Ý» Éáí ·Ç ï»Ù, û ºí ñá å³ ÛÇ μ³Ý íáñ Ý» ñÇ ÏÛ³Ý ùÁ ß³ï ¹³éÝ ¿,

76 77

Ýñ³Ýó ³å ñáõë ïÁ ÙdzÛÝ û ñ³ Ï³Ý å³ ñ»ÝÝ áõ ѳóÝ ¿, μ³Ý íá ñÇ Ñ³ Ù³ñ ·³ÝÓ áõ ³ å³ ·³ ãϳ, μ³Ý íá ñÁ ÙÇßï μ³Ý íáñ ¿ ÙÝáõÙ, ÇëÏ ·áñ ͳ ñ³ ݳ ï»ñÝ ³Ý-ÑáõÝ Ñ³ñë ïáõ ÃÛ³Ý ï»ñ ¿ ÉÇ ÝáõÙ:

²Û¹ ã³÷ ¨ ³Û¹ åÇ ëÇÝ »Ý, ³½ ÝÇ°í áñ¹ Û³Ï ÇÙ, Åá Õáíñ ¹Ç ·áñ ÍáõÝ Û³ ÏÛ³Ý ùÁ ¨ Áݹ ѳ Ýáõñ ³ß ˳ñ ÑÇÝ Ù³ ïáõ ó³Í Ù» ͳ Ù»Í ³ñ ·³ ëÇ ùÁ, áñ ѳ ñ¨³Ý óÇ ï» ëáõ ÃÛ³Ùμ ³Ý ó³Ýù, ¨ å»ïù ¿ Ëáë ïá í³ Ý»É, áñ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ ÑáõÙ Åá Õá íáõñ ¹Á Ù»Í ï³ ñ»ñù ¿ ϳ½ ÙáõÙ, ¨ ³ é³-ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï ³ë å³ ñ» ½Á Åá Õáíñ ¹Ç ³ß ˳ ï³Ý ùáí ¿ ã³÷ í»É:

²ÛÅÙ ¹³é ݳÝù ¨ Ýϳ ñ³· ñ»Ýù ³½Ý í³ Ï³Ý ¹³ ëÇÝ, á ñÇ ¹Çñ ùÁ, ϳñ ·Á, ³ë ïÇ ×³ ÝÁ, å³ß-ïá ÝÁ, å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ¨ Ï»Ý ó³ Õ³-í³ ñáõ ÃÛáõÝÝ ³ß ˳ñ ÑáõÙ Ëá ݳñÑ ¹³ ëÇó ß³ï í»ñ ¿ ѳ Ù³ñ íáõÙ:

²Ûë í» ñ³ ϳñ· ¹³ ëÇÝ ¿ å³ï ϳ ÝáõÙ ³ß-˳ñ ѳ í³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ³ß ˳ñ ѳ ßÇ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ, ù³ Õ³ ù³ ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, ¹³ ï³ íá ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ³ÛÉÝ: Æ ñ»Ýù Åá Õáíñ ¹Çó ³ é³ í»É å»ïù ¿ ÏñÃí³Í ÉÇ Ý»Ý, ù³ ÝÇ áñ »ñÏ ñÇ Ï³ é³ í³ ñáõ ÃÛ³Ý ë³ÝÓÝ Ç ñ»Ýó Ó»éùÝ ¿, »ñÏ ñÇ ß³ÑÝ áõ íݳë ÏßéáÕ Ýų ñÁ Ç ñ»Ýó Ë»ÉùÝ ¿: ²Û¹ í³ ñÇã Çß Ë³ ݳ Ï³Ý Ï³ñ·Ý ¿, áñ Ëáñ ÑáõÙ ¿, ϳñ ·³¹ ñáõÙ, ³ é³ç ï³ ÝáõÙ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý Ï³é ùÁ:

ÂáÕ Ý»Ýù ³½Ý í³ Ï³ ݳ Ï³Ý ¹³ ëÇ ³Û¹ ³ß-˳ñ ѳ í³ ñ³ Ï³Ý Ù³ ëÁ, á ñÇ Ñ³ Ù³ñ ³ñ ¹»Ý ݳ-˳·ÉËÇ Ù»ç ·ñ»É »Ù, û ÇÝã ¿ Çß Ë³ ݳ Ï³Ý å³ß ïá ÝÁ ¨ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ: ²ÛÅÙ Ëá-ë»Ýù ³½Ý í³ Ï³ ݳ Ï³Ý ¹³ ëÇ ³Û ɨ³ÛÉ Ñ³Ý ·³-Ù³Ýù Ý» ñÇ ¨ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ Ù³ ëÇÝ. Ýñ³Ýù, á ñáÝó μ³Ë ïÁ μ» ñ»É ¿ ѳ ñáõëï ¨ Ù»-ͳ ïáõÝ ÉÇ Ý»É ³ß ˳ñ ÑáõÙ, Ù»Í å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ-ÃÛáõÝ Ý»ñ áõ Ý»Ý Ï³ ï³ ñ» Éáõ. §… Ýñ³Ý, áõÙ ß³ï ¿ ïñí³Í, Ýñ³ ÝÇó ß³ï ¿É Ïå³ Ñ³Ýç íǦ,– ³ ë³ó øñÇë ïáë (ÔáõÏ. Ä´ 48):

´³Ûó ¹áõ ѳñ ó³ ë»ñ » ÕÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ùÝÝ»Ýù, û áí ù»±ñ »Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ Ç ñáù ̈ ×ßÙ³-ñÇï ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÁ, ÇÝã å»ë ²μ ñ³ ѳ ÙÁ, г-Ïá μÁ ¨ Ðá μÁ, á ñáÝó ³ñ ¹³ñ í³ë ï³ ÏÇÝ áõ ñÇ ßÇ ½ñϳÝù ã¿ñ ˳éÝ í³Í, ¨ áí ù»±ñ »Ý ³ ݳñ ¹³ñ ¨ Ý»Ý ·áÕ ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÁ, á ñáÝó ѳñë ïáõ-ÃÛ³Ý ÑáÕÝ áõ áë ÏÇÝ ³ ÝÇ ñ³ íáõ ÃÛáõ ÝÇó ¿ ·á Û³-ó»É, ϳ°Ù ½ñÏ» Éáí áõ ѳñë ï³ Ñ³ ñ» Éáí ¨ ϳ°Ù Ý»Ý ·áõ ÃÛ³Ý μÛáõñ Ñݳñù Ý»ñ ·áñ ÍÇ ¹Ý» Éáí »Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ Ù» ͳ ïáõÝ, Çß Ë³Ý, å³ Û³ ½³ï ¨ ³½Ý í³ Ï³Ý ¹³ñ Ó»É: ²Ûë ³ ݳñ ¹³ñ ³½Ý í³-Ï³Ý Ý» ñÇ Ýϳ ñ³ ·ÇñÝ Çñ ų Ù³ ݳ ÏÇÝ º ë³ ÛÇÝ ¿ ѳ Ý»É. §… Ó»ñ í³ ×³ é³ Ï³Ý Ý» ñÁ ·Ç ÝáõÝ çáõñ »Ý ˳é ÝáõÙ, Ó»ñ Çß Ë³Ý Ý»ñÝ ³åë ï³Ùμ Ý»ñ »Ý ¨ ·á Õ» ñÇÝ ·á Õ³ ÏÇó, ϳ ß³éù ëÇ ñáÕ »Ý ¨

78 79

íñ»ÅËÝ ¹Çñ, áñ μ» ñÇ Ç ñ³ íáõÝ ùÁ ã»Ý å³ßï å³-ÝáõÙ ¨ áõ ß³¹ ñáõ ÃÛáõÝ ã»Ý ¹³ñÓ ÝáõÙ ³Û ñÇ Ý»-ñÇ ¹³ ïÇݦ (º ë³ ÛÇ ² 22–23), á ñáí Ù³ñ ·³ ñ»Ý óáõÛó ¿ ï³ ÉÇë, û áñ ù³Ý Ù»Í ³ ÝÇ ñ³ íáõ ÃÛáõÝ-Ý»ñ ¿ÇÝ ·áñ ÍáõÙ Æë ñ³ Û» ÉÇ Çß Ë³Ý Ý» ñÁ: Üñ³Ýù ß³ï ³Ý ·³Ù ËÇëï Ëá ñ³ Ù³ÝÏ ÙÇ çáó Ý»ñ ·áñ-ÍÇ ¹Ý» Éáí ¿ÇÝ Ï³É í³ Í³ ï»ñ ¹³é ÝáõÙ, ÇÝã å»ë ¹³ñÓ Û³É ÝáõÛÝ Ù³ñ ·³ ñ»Ý ¿ ѳÛï ÝáõÙ. §ì³¯Û Ýñ³Ýó, á ñáÝù ï³ ÝÁ ïáõÝ »Ý ÏóáõÙ ¨ ³ ·³-ñ³ ÏÇÝ ³ ·³ ñ³Ï Ùdzó ÝáõÙ, áñ å»ë ½Ç ÁÝ Ï» ñáçÝ ³ñ ï³ù ë»Ý. μ³Ûó ÙDZû »ñÏ ñÇ íñ³ Ù» Ý³Ï ¹áõù »ù ³å ñ» Éáõ¦ (º ë³ ÛÇ º 8): ²ëï í³Í ³Ûë å»ë ¿ ¹³ ïáõÙ ³ß ˳ñ ÑÇ ³ ÝÇ ñ³í ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇÝ, μ³Ûó ³ß ˳ñ ÑÇ ¹³ ï³ë ï³ÝÝ ³Û¹ å»ë ã¿, á ñáí-Ñ» ï¨ áí áñ áë Ï» ·³ÝÓ áõ ÝÇ, áí áñ Ï³É í³ Í³-ï»ñ ¿, áí áñ Çß Ë³Ý ¿ ¨ ïÇ ñáõÙ ¿, ³ß ˳ñ ÑÇ ³ã ùÇÝ ¹³ ï³ë ï³ Ýáí ݳ ÙÇßï ³½Ý í³ Ï³Ý ¿ ѳ Ù³ñ íáõÙ:

ÆëÏ ³ñ ¹³ñ í³ë ï³ Ïáí ¨ áõ ÕÇÕ ³ß ˳ ï³Ý-ùáí ѳñë ï³ ó³Í ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÁ ß³ï ѳ½-í³· Ûáõï »Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ, » û á ñá Ý»Ýù, ³ í» ÉÇ ß³ï Ï·ïÝ»Ýù í³ ×³ é³ Ï³Ý Ý» ñÇ, ³ñ Ñ»ë ï³-íáñ Ý» ñÇ ¨ Ñá Õ³ ·áñÍ Ý» ñÇ Ù»ç: ¸áõ ³ÛÝ å»ë ãÁÙμé Ý»ë, û Ç ñáù Ù» ͳ ѳ ñáõëï ³½Ý í³-Ï³Ý ÉÇ Ý» Éáõ ѳ Ù³ñ å»ïù ¿ ³Ý· Édz óÇ Éáñ-¹» ñÇ ã³÷ ³Ý ÑáõÝ áë ÏÇ ¨ ÑáÕ áõ Ý» ݳÉ, á ñáí-

Ñ» ï¨ ×ßÙ³ ñÇï ³½Ýí³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ñ³ï ϳ ÝÇ ßÁ ÙdzÛÝ ÑáÕÝ áõ áë ÏÇÝ ã»Ý, áñ ëáëÏ ÝÛáõ ó-Ï³Ý Ñ³ñëïáõ ÃÛáõÝ »Ý ϳ½ ÙáõÙ, ³ÛÉ ³ é³ í»É Ù»Í ¿ Ñá ·áõ ¨ μ³ñ ù» ñÇ ³½Ý í³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ, áñ μ³ ñá Û³ Ï³Ý ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ýù Ý»ñÝ ¿ å³ ÑáõÙ, áñ Åá Õáíñ ¹³ ë»ñ ¿ ¨ ³Ý μ³ ñ» Ñ³× ÉÇ Ý» Éáíª ãÇ Ù» ͳ٠ïáõÙ, áñ ³ ·³Ñ ¨ Åɳï ÉÇ-Ý» Éáí` Ó»éù ãÇ ÏÍÏáõÙ, ³ÛÉ Çñ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý áëÏÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ ÃÛ³Ý μ³ ñÇ ùÇ Ñ³ Ù³ñ ³ é³ï ë÷éáõÙ ¿, áñ ³ é³Ýó ÷³ é³ ë»ñ á ·áõª áõ ÕÇÕ ¨ μ³ ñÇ Ýå³ ï³ Ïáí Ù» ͳ ·áñ ÍáõÙ ¿ Åá Õáíñ ¹Ç ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý Ñ³ Ù³ñ, áñ Éáõ ë³ íá ñáõ ÃÛ³Ý ïÝ»ñ áõ ¹åñáó Ý»ñ ¿ ϳݷ Ý»ó ÝáõÙ, ·ñ³ï Ý»ñ ¨ Ã³Ý ·³ ñ³Ý Ý»ñ ¿ ѳë ï³ ïáõÙ, Ù³ ï» Ý³ ·Çñ Ñ» ÕÇ Ý³Ï Ý» ñÇÝ ¿ ù³ ç³ É» ñáõÙ, ·áñ ͳ ñ³Ý Ý»ñ ¿ μ³ óáõÙ, ³½ ·Ç ³Õ ù³ï áõ å³ ñ³å áñ ¹Ç Ý» ñÇÝ ·áñÍ ¿ ·ïÝáõÙ, μ³ ñ» å³ßï áõ Ù³ñ ¹³ ëÇ ñ³ Ï³Ý á ·áí ³Õ ù³ ï³ Ýáó, ÑÇ í³Ý ¹³ Ýáó ßÇ Ý» Éáíª ³½-·Ç Ãßí³é Ý» ñÇÝ ¿ å³ïë å³ ñáõÙ, Ðá μÇ ÝÙ³Ý Çñ áã ˳ñ Ý» ñÇ μñ¹Çó μ³ ÅÇÝ Ñ³ Ý» Éáíª Ù»ñ Ï» ñÇ ÃÇ ÏáõÝùÝ ¿ ï³ ù³ó ÝáõÙ. ³Ûë å»ë ¿ ϳ ï³ ñáõÙ Çñ å³ñï ùÁ ×ßÙ³ ñÇï ³½Ý í³ Ï³ ÝÁ, ݳ ß³ ñáõ-Ý³Ï Ëáñ ÑáõÙ ¿ ²ëï Íáõ ¨ ³ß ˳ñ ÑÇ ³ é³ç ÙdzÛÝ Ù» ͳ ·áñÍ ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛ³Ùμ μ³ñÓ ñ³-ݳÉ` ÙÇßï ÑÇ ß» Éáí ÐÇ ëáõ ëÇ å³ï í» ñÁ` ³ çáí ·áñ ÍáõÙ ¿ ¨ Ó³ ËÁ ãÇ Ç Ù³ ÝáõÙ (ÑÙÙï. سïÃ.

80 81

¼ 3), Çñ ÷³éùÝ áõ ëñïÇ Ñ³ ×áõÛ ùÁ ÙdzÛÝ Çñ ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛ³Ùμ ¿ ß³ ï³ ÝáõÙ:

òáõÛó ï³Ýù ݳ¨, û ³ ÝÇ ñ³ íáõ ÃÛ³Ùμ áõ ½ñÏ» Éáí ѳñë ï³ ó³Í ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇ ·áñÍÝ Ç±Ýã ¿:

²Û¹ åÇ ëÇ ëáõ ï³ ÝáõÝ ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇ ×³ ݳ-å³ñ ÑÁ ß³ï μ³½ Ù³ ¹»Ù ¿ ³ß ˳ñ ÑáõÙ: à Ù³Ýù ѳñë ï³ Ñ³ ñ» Éáí, ѳ÷ß ï³ Ï» Éáí »Ý Ñ³ñë ï³-ÝáõÙ, á Ù³Ýù ¹Çå í³ Íáí »Ý Ñ³ñë ï³ ÝáõÙ, áñ μ³Ëï »Ý Ñ³ Ù³ ñáõÙ, ¨ Ñ³Ý Ï³ñÍ ÙÇ û ñáõÙ Ù»-ͳ ݳ Éáíª ³½Ý í³ Ï³Ý »Ý ¹³é ÝáõÙ, ÙdzÛÝ Ã» ³ÛÝ Ñ³ñë ïáõ ÃÛ³Ý ·³Ý Ó» ñÁ, áñ Ù³ñ¹ ³ é³Ýó ³ß ˳ ï³Ý ùÇ, ¹Ûáõ ñáõ ÃÛ³Ùμ ·ïÝáõÙ ¿, ß³ï μݳ Ï³Ý ¿, áñ ÝáõÛÝ ¹Ûáõ ñáõ ÃÛ³Ùμ ¿É Ïáñó-ÝáõÙ ¿: ²Ûë åÇ ëÇ Ý» ñÇ û ñÇ Ý³Ï Ý»ñ ß³ï Ï³Ý ³ß-˳ñ ÑáõÙ, ¨ Ù»Ýù Ù»ñ ų Ù³ ݳ ÏÇ Ù»ç ï» ë³Ýù áõ ï³ Ï³ íÇÝ Ïï»ë Ý»Ýù: à±õñ »Ý äáÉ ëÇ Ù»ñ ÑÇÝ Ñ³ ñáõëï áõ Ñ³Û ¹ñ³ Ù³ ÷áË Ý» ñÁ, á ñáÝó íëï³ Ñáõ ÃÛ³ÝÝ ¿ñ ѳÝÓÝ í³Í î» ñáõ ÃÛ³Ý ·³Ý-ÓÁ. ³Û ëûñ Ýñ³Ýó áñ ¹Ç Ý» ñÇó ß³ ï» ñÁ Ñ³Û ñ» ÝÇ Å³ é³Ý ·áõ ÃÛ³Ý Ù» ͳ ·³ÝÓ Ñ³ñë ïáõ ÃÛ³Ý Ñ»ï Ïáñó ñÇÝ Ý³¨ ³½Ý í³ Ï³ ÝÇ å³ ïÇ íÁ: à Ù³Ýù ¿É Ñݳ ñ³ ·»ï ¨ ³ Ù»Ý Ë³ñ ¹³Ë ÙÇ çáó Ý»ñ ·áñ ÍÇ ¹Ý» Éáí »Ý Ñ³ñë ï³ ÝáõÙ, ÇëÏ á Ù³Ýù, ϳñ Í»ë û μÝáõ ÃÛáõ ÝÇó ³ñ ͳ ó ë»ñ μ³ñù áõ Ý» ݳ-Éáí, ³ÝÑ Ý³ ñÇÝ ³ ·³ Ñáõ ÃÛ³Ùμ ¨ ³ Ù» ݳ ËÇëï

Ëݳ Ûá Õáõ ÃÛ³Ùμ ÏÛ³Ýù í³ ñ» Éáí »Ý Ñ³ñë ï³-ÝáõÙ: âÙá é³ Ý³Ýù ³Ûë ϳñ ·Ç Ñ»ï ÑÇ ß»É Ý³¨ ³ÛÝ Ï³É í³ Í³ ï»ñ ³½Ý í³ Ï³Ý Ý» ñÇÝ, á ñáÝó ѳñëïáõ ÃÛáõ ÝÁ ϳñÍ íáõÙ ¿, û ÑáÕÝ ¿, μ³Ûó Ñá ÕÇó ³ é³ í»É Ñá Õ³ ·áñÍ Ùß³Ï Ý» ñÇ ×³ ϳ ïÇó ó÷ í³Í ùñïÇÝùÝ ¿: ²Û¹ ³Ý ·áõà ¨ Ëëï³-μ³ ñá Ï³É í³ Í³ ï» ñ»ñÝ Ç ñ»Ýó í³ë ï³ Ï³ íáñ Ùß³Ï Ý» ñÇÝ ß³ ñáõ Ý³Ï Ù³ ß»ó ÝáõÙ »Ý ³ß ˳-ï³Ý ùáõÙ. ϳ٠ÏÇ ë³ í³ñÓ ¨ ϳ٠í³ñ Ó³ ѳï ÉÇ Ý» Éáíª Ë»Õ× Ùß³Ï Ý» ñÁ ÙÇßï Ùß³Ï »Ý Ùݳ ó»É, ÇëÏ Ï³É í³ Í³ ï» ñ» ñÁ ¹³ñ Ó»É »Ý ³½Ý í³ Ï³Ý: ÂáÕ Ý»Ýù í³ñ Ó³ ѳ ïáõ ÃÛ³Ý ½ñÏ³Ý ùÁ, áõ ñÇß ³ é³ í»É ëáë ϳ ÉÇ ½ñϳÝù Ý»ñ ù»½ å³ï Ù»Ù, á ñáÝó »ë ÇÝùë »Ù ³ ϳ ݳ ï»ë » Õ»É ¨ ѳñ óáõ-÷áñ Óáí ï» Õ» ϳ ó»É:

ØÇ ³Ý ·³Ù Ù³Û ñ³ ù³ Õ³ ùÇ Ñ³Û ³½Ý í³ Ï³Ý-Ý» ñÇó Ù» ÏÇ ³ ·³ ñ³ ÏÁ ·Ý³ óÇ, áñ ï»Õ ß³ï ͳ-é³ ÛáÕ Ùß³Ï Ý»ñ ϳ ÛÇÝ, ¨ »ë ³ÛÝ å³ ÑÇÝ å³-ï³ Ñ» óÇ, »ñμ Ùß³Ï Ý»ñÝ, ³ß ˳ ï³Ý ùÇó Ñá·-ݳÍ, Ýëï»É, ѳó ¿ÇÝ áõ ïáõÙ: î» ë³, áñ Ç ñ»Ýó Ï» ñ³ Ïáõ ñÁ ÙdzÛÝ ë¨ Ñ³ó ¨ Ë³ ß³Í Éá μÇ ¿ñ, áõ ñÇß á ãÇÝã: ºë ³ÛÝ å»ë ϳñ Í» óÇ, áñ ³Û¹ û ñÁ ¹³ å³ ï³ Ñ³ ϳ Ýáõ ÃÛáõÝ ¿ñ, áõë ïÇ Ñ³ñ óáõ-÷áñÓ ³ ñ» óÇ ³ ·³ ñ³ ϳ ï»ñ ³½Ý í³ Ï³ ÝÇÝ, û.– Ò»ñ Ùß³Ï Ý» ñÇ Ï» ñ³ Ïáõ ñÁ ÙÇßï ³±Ûë ¿,

Ù³ ݳ í³Ý¹ ¼³ï ÏÇ ³Ûë Ù»Í û ñ» ñÇÝ:

82 83

– ² Ûá°,– ³ ë³ó,– ï³ ñÇÝ μá Éáñ ¹ñ³Ýó Ï» ñ³-ÏáõñÝ ³Û¹ ¿ ÙdzÛÝ, Ùß³Ï Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñ ¼³ ïÇÏ, ´³ ñ» Ï»Ý ¹³Ý ãϳ, ³ÛÉ ÙÇßï ÙÇû ñÇ Ý³Ï Ñ³óÝ áõ Éá μÇÝ ¿ Ýñ³Ýó Ï» ñ³ Ïáõ ñÁ:

Ðá ·Çë Ëéáí í»ó, ÏñÏÇÝ Ñ³ñó ñ» óÇ. – ØDZû ³Ûë ³ß Ë³ ï³ íáñ Ùß³Ï Ý» ñÁ, á ñáÝó

Ó»é ùÇó μáõÝ ³ ·³ ñ³ ÏÇó » É³Í μ³½ Ù³ å³ ïÇÏ μ»ñù »ù ÁÝ ¹áõ ÝáõÙ, ÙDZû ¹ñ³Ýù ϳ ÃÇó, Ù³-Íáõ ÝÇó, Ûáõ ÕÇó, å³Ý ñÇó ¨ ³ÛÉ ½³ ݳ ½³Ý μ»ñ-ùÇó Ù³ë ݳ μ³ ÅÇÝ ãáõ Ý»Ý: – à°ã, å³ ï³ë ˳ Ý»ó ³½Ý í³ Ï³ ÝÁ,– » û ³ ·³-

ñ³ ÏÇ Ùß³Ï Ý»ñÝ ³Û¹ μ»ñ ùÇó áõ ï» Éáõ Ç ñ³ íáõÝù ¨ μ³ ÅÇÝ áõ Ý» ݳÝ, ³Û ɨë Ù»ñ ³ ·³ ñ³ ÏÁ áã ÙÇ ß³Ñ ã¿ñ áõ Ý» ݳ, ù³ ÝÇ áñ Ù»ñ ·É˳ íáñ ß³ ÑÁ å»ïù ¿ Ýñ³Ýó ËÇëï áõ ë³ Ï³ í³ å»ï ÏÛ³Ý ùÇó ·á Û³ ݳ:

² ѳ í³ ëÇÏ ³ ·³ ñ³ ϳ ï»ñ Ù» ͳ ïáõÝ ³½Ý-í³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý ÷³é ùÁ, ¹áõ Ùïùǹ Ù»ç ÇÝù ÝÇÝ ¹³ ï³ë ï³Ý ³ ñ³°, ³½ ÝÇ°í áñ¹ Û³Ï ÇÙ, ² ëdz ÛÇ ¨ Ù»ñ ѳ Û³μ Ý³Ï ³ß ˳ñ ÑÇ Ùß³Ï Ý» ñÁ »ñ ç³ ÝÇÏ áõ μ³Ë ï³ íáñ »Ý, á ñáÝù ϳ Ãáí, Ûáõ Õáí ¨ ³ÛÉ Ï» ñ³ Ïáõñ Ý» ñáí »Ý ëÝíáõÙ: öá Õá óÇ ³Õ ù³ï-Ý»ñÝ ¿É ï³ñ í³ Ü³ í³ Ï³ï Û³ó û ñ» ñÇÝ »Ý Ù³-ï³Õ áõ ï» Éáí ÙëÇ Ñ³Ù ³é ÝáõÙ, ÇëÏ ³Û¹ ³½Ý-í³ Ï³Ý Ý» ñÇ Ùß³Ï Ý» ñÁ ã·Ç ï»Ý, û ÙÇëÝ ÇÝã ѳ٠áõ ÝÇ:

²ëï í³Í í» ñ¨Çó ï»ë ÝáõÙ ¨ Ùß³Ï Ý» ñÇÝ ½ñÏáÕ áõ ѳñë ï³ Ñ³ ñáÕ Ï³É í³ Í³ ï» ñ» ñÇ Ñ³-Ù³ñ Ù³ñ ·³ ñ»Ç μ» ñ³ Ýáí ³ ëáõÙ ¿. §ÐÝÓíáñ Ý»-ñÇ μá ÕáùÝ ÇÙ ³ Ï³Ý çÇÝ Ñ³ ë³í¦ (г Ï. º 4) ¨ ³ÛÉÝ:

Ø» ͳ ïáõÝ Ðá μÁ, áñ ÑÇÝ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ÙÇ ×ßÙ³ ñÇï ³½Ý í³ Ï³Ý Ý³ ѳ å»ï ¿ñ, ³ é³ç ¿ñ μ» ñáõÙ Çñ ³½Ý í³ Ï³ ݳ Ï³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ-ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, áñ ³Ý û ñÇ Ï³ ï³ ñ»É ¿ñ, ÙÇÝã ¹»é Çñ μ³ ñ» ϳ٠ݻ ñÁ íÇ ×» Éáí ϳë Ï³Í ¿ÇÝ Ñ³ ñáõ-óáõÙ: ²½Ý í³ Ï³Ý Ý³ ѳ ï³ ÏÁ Ù»Í Ñ³ Ù³ñ Ó³-Ïáõ ÃÛ³Ùμ óáõÛó ¿ñ ï³ ÉÇë Çñ ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛáõ-ÝÁ ¨ ³ ëáõÙ. §Æ ñ³ íáõÝùÝ ³ñ ¹³ñ û ³Ý ï» ë»É »Ù »ë Ç٠ͳ é³ ÛÇ Ï³Ù ÇÙ ³ Õ³Ë ÝÇ, áñ Ùáï ¿ » Ï»É ÇÙ ¹³ ï³ë ï³ ÝÇÝ, DZÝã »Ù ³ Ý» Éáõ, » û ѳñ óáõ ÷áñÓ ³ ÝÇ ÇÝÓ î» ñÁ, ϳ٠û ¹³ï ³ ÝÇ, DZÝã å³ ï³ë Ë³Ý »Ù »ë ï³ Éáõ Ýñ³Ý: ⿱ áñ ÇÝÓ ÝÙ³Ý Ýñ³Ýù ¿É ÙÇ ûñ åïÕ³ íáñ í»É »Ý ÇÝã–áñ ³ñ ·³Ý ¹áõÙ. ÝáõÛÝ á ñá í³Û ÝáõÙ »Ýù ·á Û³-ó»É Ù»Ýù: ÆëÏ ³ÛÝ Ë»Õ ×ÇÝ, áñ ϳ ñÇ ùÇ Ù»ç ¿ñ, ³¹ Ûáù »ñ μ¨¿ û· Ýáõ ÃÛ³Ý ã» Ï³±: Âá Õ» óDZ ³ñ¹ Ûáù, áñ ³Û ñáõ ³ã ù»ñÝ áÕ μ³ Éáõó Ù³ß í»Ý: γ٠û å³ ï³éë Ù» ݳ±Ï Ï» ñ³ »ë áõ ãѳ Ý»-óDZ μ³ ÅÇÝ áñ μ» ñÇÝ: ÆÙ » ñÇ ï³ ë³ñ¹ û ñ» ñÇó Ñáñ å»ë ëÝáõݹ ïí» óÇ, Ùáñë ³ñ ·³Ý ¹Çó áõ ÕÇ óáõÛó ïíÇ: Îá ñ³Í Ù»ñ Ï» ñÇÝ ³Ý ï» ë» óDZ »ë áõ

84 85

ãѳ·ó ñDZ: âù³ íáñ Ý»ñÝ ÇÝÓ ãûñÑ Ý» óÇ±Ý ÙÇ Ã», Ýñ³Ýó ÃÇ ÏáõÝ ùÁ Ë³ß Ý» ñÇë μñ¹áí ¿É ãï³-ù³ ó³±í: » áñ μÇ íñ³ Ó»éù »Ù μ³ñÓ ñ³ó ñ»É` Ñ³ß í» Éáí, û ß³ï »Ý û· ݳ Ï³Ý Ý»ñë, ³ å³ ÃáÕ áõëë ó÷ íÇ ³Ý ñ³ ÏÇó, ÇëÏ μ³ ½áõÏë ¿É åáÏ íÇ ³ñ ÙáõÝ ÏÇó¦ (Ðáμ Ȳ 13–22) ¨ ³ÛÉÝ:

² ѳ í³ ëÇÏ ×ßÙ³ ñÇï ³½Ý í³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý ·áñÍÝ áõ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, áñ Ù» ͳÝÓÝ Ðá μÁ í» Ñ³ÝÓ Ý³ μ³ñ ׳ éáõÙ ¿ áõ íëï³ Ñáõ-ÃÛ³Ùμ ³ñ ¹³ ñ³ ÝáõÙ ²ëï Íáõ ³ é³ç, û¨ μ³-ñ» ϳ٠¹³ ï³ íáñ Ý» ñÁ Ù» Õ³ å³ñï ¿ÇÝ Ñ³ Ù³-ñáõÙ Ç ñ»Ý` ϳñ Í» Éáí, û ÐáμÝ Çñ å³ï ׳ é³Í ½ñϳÝù Ý» ñÇ » ñ» ëÇó ¿ å³ ïáõ ѳë í»É:

¾¯, ³½Ý í³ ÙÇ°ï áñ¹ Û³Ï ÇÙ, ¹áõ ³ÛÅ٠ѳٻ-Ù³ ïÇ°ñ ÑÇÝ ³ß ˳ñ ÑÇ ¨ Ù»ñ ¹³ ñÇ ³½Ýí³Ï³Ý-Ý» ñÇ ·áñÍÝ áõ ÏÛ³Ý ùÁ ¨ Ïѳë ϳ ݳë, áñ ³ß-˳ñ ÑÇ μá Éáñ ѳ ñáõëï Ù» ͳ ïáõÝ Ý» ñÁ ã»Ý, áñ ³½Ý í³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý ïÇï Õáë »Ý ëï³ ó»É ¨ Ç ñáù áõ ×ßÙ³ ñÇï ³½Ý í³ Ï³Ý Ý»ñ »Ý: º û Ù³ñ¹áõ Ñá ·ÇÝ ëïñϳó í³Í ¿ ÁÝ ã³ ù³Õ óáõÃÛ³Ùμ ¨ ½áõñÏ ¿ Ù» ͳÝÓ Ý³ Ï³Ý ³ é³ ùÇÝáõ ÃÛáõ ÝÇó, ÙÇ° ϳñ ÍÇñ, û ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï ÑáÕÝ áõ áë ÏÇÝ ¨ ³ Ýáõ-ÝÁ Ù³ñ ¹áõÝ ëïáõÛ· ³½Ý í³ Ï³Ý »Ý ¹³ñÓ ÝáõÙ: Î³Ý Ù³ñ ¹ÇÏ, á ñáÝù û å»ï Ù» ͳ ѳ ñáõëï ã»Ý, μ³Ûó Ç ñ»Ýó ã³ ÷³ íá ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³ é³ í»É »Ý Ù»-ͳ ·áñ ÍáõÙ, ù³Ý Ñ³Ù μ³ í³ íáñ ³½Ýí³Ï³ ÝÁ:

ÆëÏ ¹áõ, ³ ݳ Ýá°õÝ áñ¹ Û³Ï ÇÙ, áñ ³½Ý í³-Ï³Ý ã»ë ÍÝí»É, ³ÛÉ ßÇ Ý³ Ï³Ý Åá Õáíñ ¹Ç ÙÇ Ñ³-ë³ ñ³Ï ½³ í³ÏÝ »ë, ç³ Ý³ óÇñ ÷áù ñÇ Ïáõ Ã۳ݹ Ù»ç ÷áù ñÇÏ ³½Ý í³ Ï³Ý ÉÇ Ý»É. á°ã ·³ÝÓ áõ Ý»ë ̈ á°ã Ù»Í Ï³É í³ Í³ ï»ñ »ë, áñ áë Ïáí ¨ ѳñëïáõ-ÃÛ³Ùμ Ù» ͳ ·áñ Í»ë, μ³Ûó ¹áõ ·ñáí, áõ ëáõ Ùáí ¨ ÏñÃáõ ÃÛ³Ùμ Ù» ͳ ·áñ ÍÇ°ñ:

êÇ ñÇ°ñ ݳ¨ μ³ñ ù» ñÇ ³½Ý íáõ ÃÛáõ ÝÁ, ³Ý Ï»ÕÍ Ï»Ý ó³ Õ³ í³ ñáõ ÃÛ³Ý ³½Ý íáõ ÃÛáõ ÝÁ, ³ Ù»Ý ÇÝ-ãÇó ³ é³ í»Éª ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ³½Ý íáõ ÃÛáõ ÝÁ: º û ³ß ˳ñ ÑÇ ¹»å ù» ñÁ Ýå³ë ï»Ý ù»½, ϳ٠·Ç ñÁ ¨ ³ß ˳ ï³Ý ùÁ ù»½ áë ÏÇ μ» ñ»Ý, ¨ ¹áõ, Ñ³Ý Ï³ñÍ Ëá ݳñÑ Åá Õáíñ ¹Ç íÇ ×³ ÏÇó μ³ñÓ-ñ³ ݳ Éáí, Ó·ï»ë ¹» åÇ ³½Ý í³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý ¹³-ëÁ, ÙÇ ³ ݳñ ·Çñ ·ÇñÝ áõ ·ñÇ ãÁ, ³ÛÉ ç³ Ý³, áñ ·ñáí áõ áë Ïáí Ùdz ų Ù³ Ý³Ï ³½Ý í³ Ý³ë:

ºë ·Ç ï»Ù, ¹áõ ¨ë ·Ç ï»ë` øñÇë ïá ëÁ, áñ ³Õ-ù³ï ¨ Åá Õáíñ ¹³ ë»ñ ¿ñ, íϳ Û»ó, û Ù³ Ùá Ý³Ý ³ ÝÇ ñ³í ¿, ³ ÝÇ ñ³í »Ý ̈ Ýñ³Ýù, áñ ëáëÏ Ï»Õ ÍáõÙ »Ý Ù³ Ùá ݳ ÛÇ ³½Ý í³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ, μ³Ûó ³ñ ¹³ñ ¨ Åá Õáíñ ¹³ ë»ñ ³½Ý í³ Ï³ ÝÁ ·Ç ïÇ μ³ñ íáù ·áñ-ÍÇ ¹Ý»É ³ÛÝ ̈ ùÇã û ß³ï ß³ÑÝ ³ í» É³ó Ý»É Çμ ñ¨ ѳ í³ ï³ ñÇ٠ͳ é³ ²ëï Íáõ ïÝï» ëáõ ÃÛ³ ÝÁ:

ö³ ÷³ ·áõÙ »Ù ù»½ ѳ Ù³ñ, áñ¹ Û³°Ï, áñ ¹áõ ÷áù-ñáõó, ³Û ëÇÝùÝ ̀³Û¹ ùá ³ÛÅÙ Û³Ý íÇ ×³ ÏÇ Ù»ç ÙÇßï ѳ í³ ï³ ñÇÙ ÉÇ Ý»ë, áñ å»ë ½Ç ß³ ïÇÝ ³ñ ų ݳ ݳë:

86 87

àñ ù³Ý ϳ ñáÕ »ë, ÏÛ³ÝùÝ ³½Ý í³ó ñá°õ ³ß-˳ñ ÑáõÙ, ÙÇ° ³ ë³, û Ù³ñ¹ ϳÝó ÏÛ³Ý ùáõÙ ¨ Ýñ³Ýó ³ã ùÇÝ ³ é³Ýó áë Ïáõ áõ Ù» Íáõ ÃÛ³Ý ÙÇßï Ýí³ë ï³ ·áõÛÝ Ïѳ Ù³ñ í»ë: ηá í»Ù ù»½, » û ³ÝÓ Ý³ ׳ ݳã ÉÇ Ý» Éáí` Ëá ݳñ ѳ٠ï»ë, μ³Ûó ã»Ù Ý» ñÇ ù»½, » û ³ÛÝ ù³Ý Ýí³ë ï³ Ý³ë, ÙÇÝ ã¨ Ùá é³ Ý³ë Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ í³ ë³ñ å³ ïÇ íÁ: Æ Ù³-óÇ°ñ ݳ¨, áñ ²ëï í³Í Ù³ñ¹ ϳÝó ѳ í³ ë³ñ ³½Ý í³ Ï³Ý ¿ ëï»Õ Í»É ¨ ³ÛÝ å»ë ¿ ѳ Ù³ ñáõÙ, áñ áã ÙÇ ½³ ݳ ½³ Ýáõ ÃÛáõÝ ãϳ ³½Ý í³ Ï³ ÝÇ áõ Åá Õáíñ ¹Ç ÙÇ ç¨, ÙdzÛÝ ³ß ˳ñ ÑÇ ³ãùÝ áõ ¹³-ï³ë ï³ÝÝ ¿ Ëïñáõ ÃÛáõÝ ¹ÝáõÙ ¨ ³Û¹ å»ë ݳ-ÛáõÙ, ÇëÏ ²ëï Íáõ Ù» Íáõ ÃÛ³Ý ³ é³ç ³ëï í³ Í³-å³ï Ï»ñ Ù³ñ ¹Á ѳ í³ ë³ñ ³½Ý í³ Ï³Ý ¿, Ù³-ݳ í³Ý¹ » Ï» Õ» óáõ ѳ í³ ï³ó Û³É ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç, á ñáÝó ѳ Ù³ñ øñÇë ïáëÝ ³ ë³ó, û` §¸áõù μá Éáñ¹ »Õ μ³Ûñ Ý»ñ »ù¦ (سïÃ. ƶ 8):

ØÇ í»ñ çÇÝ Ëñ³ï ¿É êá Õá Ùá ÝÇó ù»½ ³ í³Ý-¹»Ù, ¨ ùá Ëݹñ³Ý ùÁ ÃáÕ ÙÇßï ë³ ÉÇ ÝÇ ²ëï-Íáõ ³ é³ç. §Ð³ñë ïáõ ÃÛáõÝ ¨ ³Õ ù³ ïáõ ÃÛáõÝ ÙÇ° ïáõñ ÇÝÓ, ³ÛÉ ÇÝÓ Ñ³ Ù³ñ ÏßéÇ°ñ ³ñ ų ÝÇÝ, áñ μ³ í³ Ï³Ý ¿: âÉÇ ÝÇ Ã» ѳñë ï³ Ý³Ù ̈ áõ ñ³-ݳ٠ù»½ áõ ³ ë»Ù. §à±í ¿ ÇÝÓ ï»ë ÝáõÙ¦. ϳ٠³Õ ù³ ï³ Ý³Ù áõ μ³Ý ·á Õ³ ݳ٠¨ »ñ ¹áõÙ áõ-ï»Ù ÇÙ ²ëï Íáõ ³ Ýáõ Ýáí¦ (² é³Ï. È 8–9):

¸²ê ¼

²Þ ʲ î²Üø ºì вò

²ß ˳ ï³Ý ùÁ Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³ÝùÝ ³ñ¹-Ûáõ ݳ íá ñáÕ ²ëï Íáõ ûñÑ Ý³Í ë»ñÙÝ ¿, » û ³ÛÝ ÑáõÛ ëáí ó³ Ý»ë, ß³ Ñáõ ó μ»-ñáõ ÃÛ³Ùμ ÏÑÝÓ»ë, ÏÛ³Ýù¹ Édz ë» Õ³Ý Ñ³ óáí ¨ μ³ ñÇ ùáí ÏÉóíÇ, » û ãó³ Ý»ë, á ãÇÝã ã»ë ÑÝÓÇ ¨ ëá í³ Ù³Ñ ÏÉÇ Ý»ë:

سñ ¹áõ ³ß ˳ ï³Ý ùÇÝ ¨ ·áñ ÍáõÝ Û³ ÏÛ³Ý-ùÇÝ åÇ ï³ ÝÇ ̈ û· ï³ Ï³ñ ¹³ë åÇ ïÇ ï³Ù ù»½, ÅÇñ áõ ·áñ ͳ ë»ñ áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ³ ϳÝç¹ μ³°ó ¨ ÇÝÓ ïá°õñ ùá ÙÇï ùÁ, á ñáí Ñ» ï¨ ³Ûë Ï»Ý ë³-Ï³Ý ¹³ëÝ ¿, áñ ùá ÏÛ³Ý ùÁ Ïμ»Õ٠ݳ íá ñÇ, ¹áõ ³Ý å»ïù, ³Ýå ïáõÕ Í³é ã»ë ÉÇ ÝÇ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý ¹ñ³Ë ïÇ Ù»ç, áñ åïáõÕ ãï³ Éáíª ÙdzÛÝ ÑáÕ »Ý ½μ³ Õ»ó ÝáõÙ, áñ Ç ñ³ í³Ùμ ѳ ï»É ¿ å»ïùª Áëï øñÇë ïá ëÇ Ñ³Ûï ÝÇ ³ é³ ÏÇ (ÔáõÏ. Ķ 6–9): º û Ù³ñ¹Ý ÇÝù ÝÇÝ ³ ½³ï Ç ñ³ íáõÝù áõ ÝÇ Çñ ïÝÏ³Í ¨ ¹³ñ Ù³ Ý³Í å³ñ ï» ½Ç ³Ý-

88 89

åïáõÕ Í³ é» ñÁ ѳ ï» Éáõ, áñ ù³±Ý ³ é³ í»É ïÇ-ñ³ Ï³Ý Ç ñ³ íáõÝù áõ ÝÇ ¹ñ³Ëï ïÝϳ ·áñ ÍáÕ ² ñ³ ñÇ ãÁ ѳ ï»Éáõ ³ÛÝ ³ å³ñ¹ ÛáõÝ Ù³ñ ¹³-ïáõÝ Ï» ñÁ, á ñáÝù áã ÙdzÛÝ Ñ³ ϳ é³Ï »Ý í³ñ-íáõÙ ïÇ ñ³ Ï³Ý í×éÇ, ³Û ɨ ïÇ» ½»ñ ùÇ μݳ Ï³Ý û ñ»Ý ùÇ ¹»Ù: Þ³ï Ù» Õ³ å³ñï ¿ ÉÇ ÝáõÙ Ù³ñ-¹Á, »ñμ ¹Ç ïáõÙ áõ ï»ë ÝáõÙ ¿, áñ »ñ ÏÇÝùÝ áõ »ñ ÏÇ ñÁ ß³ñÅ íáõÙ ¨ ·áñ ÍáõÙ »Ý` ³Ý ¹³ ¹³ñ, ÙÇßï ³ñ¹ Ûáõ ݳ íá ñ» Éáí ³Ûë Ù» ͳ ß³Ñ ¹³ë ï³-Ï»ñ ïÁ û° Ù³ñ ¹áõ å»ï ù» ñÇ ¨ û° μ³ ñ»Ë ݳ٠² ñ³ñ ã³ å» ïÇ ÷³é ùÇ Ñ³ Ù³ñ:

î» ëá Õáõ ÃÛ³Ùμ áõ Ùïùáí ÏáõÛñ ¨ Ïá ñ³ ѳ-Û³ó ÙÇ° » ÕÇñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ ê³Ù í»É, ·Éáõ˹ μ³ñÓ-ñ³ó ñá°õ, ³ í³· ³ã ùáí ¹Ç ïÇ°ñ ¨ ï»°ë μá í³Ý-¹³Ï ïÇ» ½» ñ³ Ï³Ý ·áñ Íáõ Ý»áõ ÃÛ³Ý Ñ³Ý ¹» ëÁ, áñ ·Ç ß»ñ–ó» ñ»Ï ß³ñÅ Ù³Ý ¨ ÷á ÷á Ëáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³Ýí ñ»å ϳ ï³ ñáõÙ »Ý Ç ñ»Ýó ë³Ñ Ù³Ý í³Í ÁÝ-óó ùÁª ÙÇßï Ñå³ ï³Ï ÉÇ Ý» Éáí ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý û ñ»Ý ùÇÝ: ºí ÝáõÛÝ ÇÝ ùÁª ïÇ» ½» ñ³ Ï³É ² ñ³ ñÇ ãÁ, ÙDZû ³Ý ·áñÍ Ñ³Ý· ãáõÙ ¿: à°ã, á ñáí Ñ» ï¨ øñÇë-ïáëÝ ³ ë³ó. §ÆÙ Ð³Û ñÁ ÙÇÝ ã¨ ³ÛÅÙ ·áñ ÍáõÙ ¿, áõ ñ»ÙÝ ¨ »ë ·áñ ÍáõÙ »Ù¦ (ÐáíÑ. º 17): ºí DZÝã ¿ Ýñ³ ·áñ ÍÁ. ¹áõ ï»ë, û ÇÝã ¿: Æñ ³ Ý» ñ¨áõÛà ·³ ÑÇó ïÇ» ½»ñ ùÇ ë³Ý ÓÁ μéÝ»É áõ í³ ñ»É, ݳ-Ë³Ë Ý³ Ù»É ³ ñ³ ñ³Í ¿³Ï Ý» ñÇÝ, áñ ·á Ûáõ ÃÛáõ ÝÇó ¹» åÇ ã·á Ûáõ ÃÛáõÝ ã¹³é ݳÝ, Ù» é»É Ý» ñÇÝ Ñá ÕÇÝ

ѳÝÓ Ý»É, Ñá ·Ç Ý»ñÝ ³Ý Ù³ Ñáõ ÃÛ³Ý Ïá ã»É ¨ Ýá-ñ³ ÍÇÝ Ý» ñÇÝ Ýáñ Ñá ·Ç ï³ Éáí, Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÁ í» ñ³ Ýá ñá ·» Éáí å³Ñ å³ Ý»É: âÙá é³ Ý³Ýù ݳ¨ Ýñ³ ·» ñ³ ·áõÛÝ ³ñ ¹³ñ ¹³ ï³ íáñ ÉÇ Ý» ÉÁ, á ñáí ¹³ ïáõÙ ¿ ³ß ˳ñ ÑÁ. ÇëÏ Ù³ñ ¹ÇÏ ÝáõÛ ÝÇëÏ ã·Ç-ï»Ý, û ÑáÕ ÙÁ áñ ï» ÕÇ±ó ¿ ·³ ÉÇë ̈ á±õñ ¿ ·ÝáõÙ (ÑÙÙï. ÐáíÑ. ¶ 8):

º ñ³ ÝÇ Ã» Ù»ñ ³ã ùÁ å³ñ ½³ å»ë ½á ñ»ñ ¨ Ù»Ýù ï»ë Ý»ÇÝù, û ³ÛÝ Ï³ åáõ ï³Ï »ñÏ Ý³ ϳ-Ù³ ñÇ ³Ý ÑáõÝ–³Ý ѳ Ù³ñ Ù³ñ ÙÇÝ Ý»ñÇ Ù»ç DZÝã ³ß Ë³ ï³Ýù ¨ ïùÝáõ ÃÛáõÝ Ï³: ² ñ¨Á, Éáõ ëÇ ÝÁ, Ùá Éá ñ³Ï Ý» ñÁ ¨ μá Éáñ ѳ Ù³ë ï» Õáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ û å»ï Ù³ñ ¹áõ ÝÙ³Ý ³ ½³ï ¿³Ï Ý»ñ ã»Ý ̈ ϳñ-Í»ë û ÇÝù ݳ í³ñ, ÇÝù ݳ ß³ñÅ »Ý, μ³Ûó ÙÕíáõÙ ¨ ϳ é³ í³ñ íáõÙ »Ý ³ ñ³ñ ã³ ¹Çñ û ñ»Ý ùáí:

ÆëÏ Ù»ñ ³ß ˳ñ ÑÁ, áñ Ù»ñ ³ã ùÇ ³ é³ç ¿ ¨ Ù»ñ áï ùÇ ï³Ï, Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ç Ù³ë ï³ ëÇ ñáõ-ÃÛáõ ÝÁ ß³ ñáõ Ý³Ï Ñ» ï³ ½á ïáõÙ áõ ï»ë ÝáõÙ ¿, û ÇÝã å»ë ÍáíÝ áõ ó³ Ù³ ùÁ, μá Éáñ μáõ ë³ Ï³Ý Ëá ï»ñÝ áõ ͳ é» ñÁ, ³Ý ßáõÝã ¨ ßÝã³ íáñ ¿³Ï-Ý» ñÁ, ï³ ñ»ñ ùÁ, ų Ù³ ݳ ÏÁ, » Õ³ Ý³Ï Ý» ñÁ ¨ ³é ѳ ë³ ñ³Ï μá í³Ý ¹³Ï »ñÏ ñ³ ·áõÝ¹Ý ³Ý ¹³-¹³ñ ß³ñÅ Ù³Ý ¨ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ Ù»ç »Ý, á ñáÝó ³ñ¹ ÛáõÝùÝ áõ Ýå³ ï³ ÏÁ Ù»½ ɳí ѳÛï ÝÇ »Ý. Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÁ, Ýñ³ Ñ»ï ¨ μá Éáñ Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ý»-ñÇ ÏÛ³Ý ùÁ ÙÇ ûñ í³ Ù»ç Ïãù³ ݳ, » û »ñ ÏÇ ñÁ

90 91

óá ñ»Ý ãï³ Ù»½ ѳ Ù³ñ, » û Ëáï ãμáõ ë»ó ÝÇ ³ ݳ ëáõÝ Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñ, ͳ é» ñÁ ãåïÕ³ μ» ñ»Ý ¨ ³ ñ¨Ý Çñ ÉáõÛ ëáí áõ ç»ñ Ùáõ ÃÛ³Ùμ ãÏ»Ý ¹³-ݳó ÝÇ Ù»ñ ³ß ˳ñ ÑÁ: ²Ûë ³ Ù» ÝÇ Ñ»ï » û ³ ñ³ñ ã³ Ï³Ý ËݳÙùÝ Çñ » ñ» ëÁ ¹³ñÓ ÝÇ, DZÝã ÏÉÇ ÝÇ Ù³ñ ¹áõ ¨ μá Éáñ ßÝã³ íáñ Ý» ñÇ ÏÛ³Ý ùÁ. ³Û¹ Ëáë ïá í³ ÝáõÙ ¿ ¸³ íÇ ÃÁ. §ºñμ ßñçáõÙ »ë » ñ»ë¹ Ýñ³Ý óÇó, Ëéá íáõÙ »Ý Ýñ³Ýù, »ñμ Ýñ³Ý óÇó ѳ ÝáõÙ »ë Ýñ³Ýó ßáõÝ ãÁ, ëå³é íáõÙ ¨ ÑáÕ »Ý ¹³é ÝáõÙ¦ (ê³ÕÙ. Ö¶ 29):

ÆëÏ Ù³ñ ¹áõ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ Ù³ ëÇÝ ³ ëáõÙ ¿. §Ø³ñ ¹Á ÙÇÝ ã¨ » ñ» Ïá ·ÝáõÙ ¿ Çñ ·áñ ÍÇÝ áõ í³ë-ï³ ÏÇÝ Çñ Ó»é ù» ñǦ (ê³ÕÙ. Ö¶ 23): à ñáí Ñ» ï¨ Ù³ñ¹Ý ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑáõÙ ÙÇ ³ß ˳ ïáÕ Ùß³Ï ¿, ù³ ÝÇ áñ ÏÛ³Ýù áõ ÝÇ, ³ß ˳ ï³ÝùÝ Çñ μݳ Ï³Ý áõ μ³ ñá Û³ Ï³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿:

سñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ ϳ Ï³Ý ³ß ˳ñ ÑÁª ó-·³ íá ñÇó ëÏë³Í ÙÇÝ ã¨ ·Ûáõ Õ³ Ï³Ý Ùß³ ÏÁ, ³ Ù»ÝùÝ ¿É ³Ý ¹³ ¹³ñ ³ß ˳ ï³Ý ùáí »Ý ½μ³Õ-íáõÙ: ´³Ûó ¹áõ åÇ ïÇ ï»ë Ý»ë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, û ³ß ˳ñ ÑáõÙ ³ Ù»Ý Ù³ñ¹ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ Çñ μ³-ÅÇÝÝ áõ ÝÇ:

ÐÇÝ ³ß ˳ñ ÑáõÙ Ù³ñ¹ ϳÝó ³ß ˳ ï³Ý ùÁ ËÇëï å³ñ½ ¨ ³Ý ÓáõÏ íÇ ×³ ÏÇ Ù»ç ¿ñ, μ³Ûó Ýáñ ³ß ˳ñ ÑÁ ¨ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù³ñ¹-ϳÝó ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ³ë å³ ñ» ½Á ß³ï–ß³ï ÁÝ-

¹³ñ Ó³ Ï»ó, ¨ ³Û ëûñ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ-ÃÛáõ ÝÁ ѳ ½³ ñ³ íáñ ·áñ Í» ñáí ¿ ½μ³Õ íáõÙ: ²Û¹ ¨ë μ³ í³ Ï³Ý ã¿, Ù³ñ ¹ÇÏ ï³ Ï³ íÇÝ ³Ý-¹áõÉ–³Ý ¹³ ¹³ñ ïùÝáõÙ »Ý, áñ Ýá ñ³ Ýáñ ³ñ-Ñ»ëï Ý»ñ ¨ ·áñ Í»ñ Ñݳ ñ»Ý ½μ³ Õ³ ë»ñ Ù³ñ ¹áõ ѳ Ù³ñ: ´³Ûó ·Ç ï»±ë` Ù³ñ ¹Á Çñ ÏÛ³Ý ùáõÙ áñ ù³Ý å»ï ù»ñ ¿ Ñݳ ñáõÙ, μ³½ Ù³ å³ï ÏáõÙ, ³ÛÝ ù³Ý ¨ë Çñ ó³Ý Ïáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ·ñ·éáõÙ ¨ »ñ μ»ù ß³ï ãÇ Ñ³ Ù³ ñáõÙ: à±í ·Ç ïÇ` û ñ¨ë ݳ Ë³Ë Ý³ Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù³ñ ¹áõ ó³Ý Ïáõ ÃÛ³ ÝÁ ã³÷ ã¹ñ»ó, áñ å»ë ½Ç Ù³ñ ¹Á Ñݳ ñ³ ë»ñ, ·áñ-ͳ ë»ñ ÉÇ ÝÇ ¨ Ñ³Û Ã³Û ÃÇ Çñ ÏÛ³Ý ùÇ å»ï ù» ñÁ: ´³Ûó ÇÝ ãá±õ á Ù³Ýó ³ Ù» ݳ ͳÝñ ¨ á Ù³Ýó ³ Ù»-ݳ û è ³ß ˳ ï³Ý ùÁ μ³ ÅÇÝ Ñ³ ë³í. ÙÇ° ½³ñ-Ù³ óÇñ, ³Û¹ ¨ë ³Ý ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ý ùÇó ¿: ´³Ûó û° ͳÝñ ¨ û° û è, û° Ùïùáí áõ û° Ù³ñÙ Ýáí Ù³ñ ¹ÇÏ Áݹ Ñ³Ý ñ³ å»ë ³ß ˳ ï³Ý ùÇ »Ý ¹³ ï³ å³ñï í³Í: ³ ·³ íá ñÁ ̈ ë, á ñÇÝ Ù»Ýù ³ Ý³ß Ë³ï »Ýù ѳ Ù³ ñáõÙ, ³ß ˳ñ ÑÇ Ñá· ë» ñÇ Ù³ ëÇÝ Ùï³ Í» Éáí ¿ ³ß ˳ ïáõÙ, Çß Ë³ ÝÁ, ¹³-ï³ íá ñÁ ³ß ˳ñ ѳ í³ ñáõ ÃÛ³Ùμ »Ý ³ß ˳ ïáõÙ, ½á ñ³ ϳ ÝÁ, ½ÇÝ íá ñÁ å³ ï» ñ³½ ÙÇ ¹³ß ïáõÙ ³ñ Û³Ùμ »Ý ³ß ˳ ïáõÙ: ²Ûë å»ë ݳ¨ í³ ×³ é³-ϳÝݪ Çñ í³ ×³ é³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ù»ç, ³ñ Ñ»ë ï³-íáñÝ` Çñ ³ñ Ñ»ë ïÇ Ù»ç, Ç Ù³ë ï³ ë»ñݪ Çñ ϳ-ñ³ ëÇ Ù»ç, Ù³ ï» Ý³ ·Çñ Ñ» ÕÇ Ý³Ïݪ Çñ Ùï³ íáñ

92 93

áõ ·ñ³ íáñ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ Ù»ç, ¨ μá Éá ñÇó ³ é³-í»É Ñá Õ³ ·áñÍ Ùß³ ÏÁª ³ ñ¨³ Ï»½ ¹³ß ïÇ Ù»ç:

ºë ³ÛÝ μ³ ½áõÙ ·áñ Í» ñÇó á±ñ Ù» ÏÁ Ãí»Ù, á ñáÝó Ù»ç Ñ»· Ù³ñ ¹Á Ñá ·áí áõ Ù³ñÙ Ýáí ï³-é³ åáõÙ ¿ áõ ï³ é³ åáõÙ: ºí ¹áõ ·Ç ï»±ë, û á±ñÝ ¿ Çñ Ýå³ ï³ ÏÁ ¨ ç³Ý ùÁ. êá Õá Ùá ÝÁ μ³-ó³ï ñáõÙ ¿ ù»½ ³Û¹. §Ø³ñ ¹áõ μá Éáñ ç³Ý ù»ñÝ Çñ μ» ñ³ ÝÇ Ñ³ Ù³ñ »Ý¦ (Äá Õ. ¼ 7), ³Û ëÇÝùÝ` û Ù³ñ¹Ý ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑáõÙ Çñ μ» ñ³ ÝÇ áõ ÷á-ñÇ Ñ³ Ù³ñ ¿ ç³ ÝáõÙ ¨ ³ß ˳ ïáõÙ: º ñ³ ÝÇ Ã» Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ Ù³ñ ¹áõ ³ß ˳ ï³Í ѳóÝ Çñ μ» ñ³ ÝÇÝ Ñ³ë Ý»ñ, á ñáí Ñ» ï¨ Ï³Ý Ù³ñ ¹ÇÏ, áñ μÛáõ ñ³ íáñ Ù³ñ¹ ϳÝó ³ß ˳ ï³Í ѳóÝ Ç ñ»Ýù »Ý áõ ïáõÙ, ¨ »ë ã»Ù ÑÇ ß»ó ÝáõÙ ù»½, ¹áõ ÇÝù¹ ·ïÇ°ñ, û áí ù»ñ »Ý ³Û¹ ϳñ ·Ç Ù³ñ ¹ÇÏ ³ß-˳ñ ÑáõÙ:

²Ûë ³Ý Ñ³ í³ ë³ñ μ³Å ÝÇ áõ ÏÛ³Ý ùÇ ¹³ ëÁ å»ïù ã¿ ÏñÏݻ٠ù»½, áñ¹ Û³°Ï, ³ß ˳ ï³Ý ùÇ Ù³ ëÇÝ Ëá ë»Ù ÙdzÛÝ, áñ Ù³ñ ¹áõ ¨ Çñ ÏÛ³Ý-ùÇ ×³ ϳ ï³ ·ÇñÝ ¿, Ù³ñ ¹Á ãÇ Ï³ ñáÕ ù» ñ»É áõ »Õ Í»É ³ÛÝ: Ø»ÍÝ êá Õá ÙáÝÝ Çñ ·³ ÑÇó ϳ-ñ» ÏÇó ³ã ùáí ï» ë³í Ù³ñ ¹áõ ù³ ß³Í íßï³ ÏÇñ áõ ï³ é³ å³ ÉÇó ÏÛ³Ý ùÁ, ³ ë³ó. §²ëï í³Í ¹³-Å³Ý ½μ³Õ ÙáõÝù ¿ ïí»É Ù³ñ ¹áõ áñ ¹Ç Ý» ñÇÝ, áñ Ýñ³Ý óáí ½μ³Õ í»Ý¦ (Äá Õ. ² 13): âËá ïáñ í»°ë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ³ÛÉ áõ ÕÇÕ Ùïùáí ѳë ϳ óÇ°ñ êá Õá-

Ùá ÝÇ Ëáë ùÁ, á ñáí å³ñ ë³ íáõÙ ¿ áõ Ý³Û Ý³ ÙÇï ̈ ã³ ñ³ñ Ñ»ëï Ù³ñ¹ ϳÝó ³Ý ß³Ñ ³ß ˳ ï³Ý ùÁ ¨ ³ ·³ Ñáõ ÃÛ³Ý ÁÝ ¹áõ ݳÛÝ ¹» ·» ñ³Ý ùÁ: ø³°í, û ³ÛÝ å»ë ϳñ Í»Ù, û μ³ ñ»Ë ݳ٠² ñ³ ñÇ ãÁ μ³ ñÇ ³ß ˳ ï³ÝùÝ Çμ ñ¨ ã³ñ ½μ³Õ ÙáõÝù ïí»ó Ù³ñ-¹áõÝ: º û ³Ûë å»ë ϳñ Í»Ýù, áõ ñ»ÙÝ ²ëï í³Í Ù³ñ ¹áõÝ ëï»Õ Í»ó, áñ Ýñ³Ý ã³ ñ³½ μ³Õ ³ß-˳ ï³Ý ùáí ç³Ë ç³ ËÇ ¨ ÇÝùÝ áõ ñ³ ˳ ݳ ϳ٠½í³ñ ׳ ݳ: ´³Ûó áã, ݳ Ù³ñ ¹áõÝ ³ß ˳ñ ÑÇ ³ ·³ ñ³ ÏÇ Ù»ç ¹ñ»ó, áñ å»ë ½Ç ·áñ ÍÇ áõ í³ Û» ÉÇ Çñ ³ñ ¹³ñ í³ë ï³ ÏÁ, » ñ³Ë ï³ å³ñï ÉÇ ÝÇ, ûñÑ-ÝÇ áõ ÷³ é³ íá ñÇ Çñ ² ñ³ñ ãÇÝ:

²ÛÅÙ ·ñ»Ýù, û á±ñÝ ¿ Ù³ñ ¹áõ ÝÛáõ ó-Ï³Ý ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ³ñ¹ ÛáõÝ ùÁ: ²Û¹ ÇÝù ÝÇÝ É³í ѳÛï ÝÇ ¿ Ù»½, áñ Ù³ñ¹ ϳÝó ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ³ñ¹-ÛáõÝ ùÁ ѳ óÁ ¨ ѳñë ïáõ ÃÛáõÝÝ ¿, ¨ ѳñëïáõ-ÃÛ³Ý ³ é³ çÇÝ ¨ ÙßïÝç» Ý³ íáñ ³Õμ Ûáõ ñÁ ÑáÕÝ áõ »ñ ÏÇñÝ »Ý, áñ Ù» ͳ ïáõÝ ²ëï í³Í ïí»ó Ù³ñ¹ ϳÝó Çμ ñ¨ û ÅÇï ϳ٠Çμ ñ¨ ų é³Ý ·³ Ï³Ý Ï³É í³Íù, áñ ³ß ˳ ï»Ý áõ å³ Ñ»Ý: سñ ¹áõ ³Ûë ³ Ù» ݳ ѳ ñáõëï Ï³É í³ÍùÝ Çñ Íá óÇó ¨ ³ ÏáõÝ-ùÇó, Çμ ñ¨ ³Ý ѳ ï³ Ñáë ³Õμ Ûáõñ, ß³ ñáõ Ý³Ï μËáõÙ ¿, ¨ Ñáñ ¹³ ó³Í ·» ï» ñÇ å»ë ³Ýë å³é ¨ ³Ý ѳï ÝáõÙ Ñáñ ¹áõÙ »Ý ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ·³Ý-Ó» ñÁ, áã ÙdzÛÝ Ñ³ó ϳ٠áõ ñÇß ³ñÙ ïÇù, áñ Ù»ñ ÏÛ³Ý ùÇ μáõÝ ëÝáõÝ¹Ý »Ý, ³Û ɨ Ñ³Ý ù³ ÛÇÝ

94 95

·³Ý Ó»ñª áë ÏÇ, ³ñ ͳÃ, åÕÇÝÓ, »ñ ϳÃ, ³ ݳ·, ϳ å³ñ ¨ ³ÛÉ ß³ï å»ë–å»ë Ù» ï³Õ Ý»ñ, áñ ³ñ-Ñ»ë ï³ íáñ Ý» ñÇ Ó»é ùáí ¹³ñÓ Û³É Ù»ñ ÏÛ³Ý ùÇÝ »Ý ͳ é³ ÛáõÙ ¨ μ³½ Ù³ å³ ïÇÏ Ñ³ í» ÉáõÙ Ù³ñ-¹áõ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý Ù» Íáõ ÃÛáõ ÝÁ:

ê³ Ï³ÛÝ »ñÏ ñÇÝ ³Ûë μݳ Ï³Ý Ñ³ñë ïáõ ÃÛáõ-ÝÁ μ³ í³ ñ³ñ ã¿, ³ÛÉ å»ïù ¿ Ñá ÕÇ áõ ·»ï ÝÇ Ñ»ï: øñÇë ïáëÝ ³ ëáõÙ ¿, û` ÑáÕÝ ÇÝùÝ Ç ñ»-ÝÇó åïáõÕ ¿ ï³ ÉÇë (سñÏ. ¸ 28), ³ Ûá°, ß³ï μ³ Ý»ñ ϳÝ, áñ ³ é³Ýó Ù³ñ ¹áõ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ »ñ ÏÇñÝ Çñ ÇÝù ݳ μ» ñáõ ÃÛ³Ùμ Ù³ ï³ Ï³ ñ³ ñáõÙ ¿, û ñÇ Ý³Ïª ³ÝÙ ß³Ï ³Ý ï³é Ý» ñÁ ¨ ³ÛÉ ³Ý Ó»-é³ ïáõÝÏ ß³ï í³Û ñ» ÝÇ Í³ é»ñ` ãÑ³ß í³Í É»é-Ý» ñÇ ¨ ¹³ß ï» ñÇ μáõ ë³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ áõ Ëá ï»-ñÁ: øñÇë ïá ëÇ Ëáë ùÁ Ù³ë ݳ íá ñ³ å»ë óá ñ»-ݳ μáõÛ ëÇ Ñ³ Ù³ñ ¿, μ³Ûó ³ÛÝ ¨ë, ÙÇÝ ã¨ Ùß³ ÏÁ Ñá ÕÁ ãÑ»ñ ÏÇ ¨ ãó³ ÝÇ ë»ñ ÙÁ, ³ñïÝ ÇÝù ÝÇÝ óá-ñ»Ý ãÇ ï³:

àõë ïÇ » û ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ³ é³ çÇÝ ³ Ù» ݳ-μáõË ³Õμ Ûáõ ñÁ ÑáÕÝ ¿, å»ïù ¿ ѳ Ù³ ñ»Ýù, áñ ³Û¹ ³Õμ Ûáõ ñÁ ³ é³ ï³ó ÝáÕ Ó»é ùÁ Ù³ñ ¹áõ ³ß ˳ ï³ÝùÝ ¿:

Ð³Ý ×³ ñ»Õ Ù³ñ ¹Á ß³ï å»ë–å»ë í³Û ñÇ μáõÛ ë»ñ, Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ý»ñ ÁÝ ï» É³ó ñ»ó, á ñáÝù ³Û-ëûñ ³é ѳ ë³ ñ³Ï Ù»ñ ϳ ñÇù Ý» ñÇÝ »Ý ͳ é³-ÛáõÙ: Ðá Õ³ ë»ñ Ùß³ÏÝ Çñ ³ß ˳ ï³Ý ùáí μ³½-

Ù³ ï» ë³Ï ÑáõÝ ¹»ñ ¿ ó³ ÝáõÙ, Ù³ ï³Õ ïáõÝ Ï»ñ ¿ ïÝÏáõÙ ¨ μÛáõ ñ³ å³ ïÇÏ μ»ñ ù»ñ ëï³ Ý³ Éáíª Ñ³ñë ï³ ÝáõÙ: ì³ë ï³ Ï³ ë»ñ Ù³ñ ¹Á ëáëÏ »ñÏ-ñÇ » ñ»ëݪ Çμ ñ¨ Çñ ³Ý ¹áõÉ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ³ë å³-ñ»½, μ³í ãѳ Ù³ ñ»ó, ³ÛÉ ÷á ñ»ó Ñá ÕÁ, Ùï³í ÙÇÝ ã¨ »ñÏ ñÇ ëÇñ ïÁ, ÏñÏï»ó, ·ï³í áë ÏÇÝ áõ ³ñ ͳ ÃÁ, ѳ Ý»ó, ×á ˳ó ñ»ó Çñ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ·³Ý Ó³ ñ³ ÝÁ: ºñ ϳà ѳ Ý»ó, Ñá Õ³ ·áñ ÍÇ Ëá÷ áõ Ù³Ý ·³Õ ßÇ Ý»ó, ³÷ ëáë áñ Ëá ÷Ç áõ Ù³Ý ·³-ÕÇ Ñ»ï ëáõ ñÁ ¨ë Ïá ÷»ó Çñ ÁÝ Ï» ñáç ÏÛ³ÝùÝ ³é Ý» Éáõ ѳ Ù³ñ:

سñ ¹áõ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý »ñ ñáñ¹ ³ Ù» ݳ Ù»Í ³Õμ Ûáõ ñÁ, áñ Ùdz ÝáõÙ ¿ Ñá ÕÇ ¨ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ Ñ»ï ¨ á ñáí ³ ѳ ·ÇÝ ûí Ïdz Ýá ëÇ ã³÷ ѳñë-ïáõ ÃÛ³Ý Íáí ¿ ϳ½ ÙáõÙ, DZÝãÝ ¿, ·Ç ï»±ë: гñó ñá°õ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ̈ »ë ϳ ë»Ù ù»½. ·Ç ïáõ-ÃÛáõ ÝÁ ¨ ³ñ Ñ»ëïÝ ¿, áñ ³ÛÝ ù³Ý ¨ ³Ý ѳ Ù³ñ Ýá ñ³ Ýáñ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ³Õμ Ûáõñ Ý»ñ μ³ ó»ó, áñ ã»Ù ϳ ñáÕ Ãí»É ¨ ׳ é»É:

¸áõ å»ïù ¿ ·Ç ï» Ý³ë, û ÑÇÝ ¹³ ñ» ñáõÙ, »ñμ ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ³ñ Ñ»ë ïÁ Ç ñ»Ýó Ë³Ý Ó³-ñáõ ñÇ Ù»ç ¿ÇÝ, Ù³ñ ¹áõ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ·É˳-íáñ ³Õμ Ûáõñ Ý» ñÁ ÙdzÛÝ Ñá Õ³ ·áñ Íáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ Ë³ß Ý³ ñ³ Íáõ ÃÛáõÝÝ ¿ÇÝ, ¹»é ã¿ÇÝ ½³ñ ·³ ó»É áõ ã¿ÇÝ ÍÝí»É ³ÛÝ Ù»Í ̈ ³ß ˳ ï³ íáñ Ñ³Ý ×³ñ Ý» ñÁ, á ñáÝù Ýá ñ³ Ýáñ ·Ûáõ ï»ñ ¨ ³ñ Ñ»ëï Ý»ñ ÍÝ» óÇÝ:

96 97

ÆëÏ í»ñ çÇÝ ¹³ ñ» ñáõÙ` Ù³ ݳ í³Ý¹ ï³ë-ÝÇÝ Ý» ñáñ¹ ³ é³ ç³ ¹Ç Ù³ Ï³Ý ¹³ ñáõÙ, á ñáõÙ ïùÝáÕ Ñ³Ý ×³ñ Ý»ñÝ Ç ñ»Ýó ·Ûáõ ï» ñáí Ñáñ ¹»ó-ñÇÝ, ÁÝ ¹³ñ Ó³ Ï» óÇÝ Ñ³ñë ïáõ ÃÛ³Ý ³Õμ Ûáõ ñÇ ³Ï Ý» ñÁ, ³Û¹ Ùßï³ μáõË ³ß ˳ñ ÑÇ ³Ï Ý» ñÇó íï³Ï Ý»ñ, ·» ï»ñ μË» óÇÝ, ³é ѳ ë³ ñ³Ï á Õá Õ»-óÇÝ ²ñ¨Ùï Û³Ý ºí ñá å³ ³ß ˳ñ ÑÁ, ݳ¨ Ù»ñ ³ ñ¨»É Û³Ý ³ß ˳ñ ÑÁ, áñ ݳ ϳ ñá Õ³ ݳ ³ é³-ç³ ¹Ç Ù»É:

Êá ë»Ýù ³ÛÅÙ ³Ý ·áñÍ ¨ ³ Ý³ß Ë³ï ÏÛ³Ý ùÇ Ù³ ëÇÝ, á ñÇ Ñ» 勉ÝùÝ ³Õ ù³ ïáõ ÃÛáõÝÝ ¿: ²Ý-ï³ ñ³ ÏáõÛë ³Õ ù³ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ë Çñ ëϽμݳ-Ï³Ý å³ï ׳é Ý»ñÝ áõ ÝÇ. » û ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý å³ï ׳ éÁ ѳ Ù³ ñáõÙ »Ýù, áñ Ù³ñ ¹áõ ³ß ˳-ï³Ý ùÁ ¨ Åñ³ ·áñÍ Ó»éùÝ »Ý, áõë ïÇ å»ïù ¿ áõ ÕÇÕ Ñ³ë ϳ ݳÝù, û ³ å³ áõ ñ»ÙÝ ³Ý ·áñÍ Ó»é ùÁ ¨ ³ Ý³ß Ë³ï ÏÛ³Ý ùÁ Ù³ñ ¹áõ ãù³ íá-ñáõ ÃÛ³Ý μáõÝ Ý³ ˳ å³ï ׳é Ý»ñÝ »Ý: ² ëdz ÛÇ ³ ñ¨»É Û³Ý ³ß ˳ñ ÑÁ, áõñ Ù»Ýù »Ýù μÝ³Ï íáõÙ, »ñÏ ñÇ μݳ Ï³Ý Ñ³ñë ïáõ ÃÛ³Ùμ ͳÍÏ í³Í ³ Ù»-ݳ ×áË ·³Ý Ó³ ñ³ÝÝ ¿: Ø»ñ É³Û Ý³ ͳ í³É, ³ñ-·³ í³Ý¹ ¹³ß ï» ñÁ, áñ ³ Ù»Ý ï» ë³ ÏÇ ë»ñ Ù» ñÇ ¨ ïÝϳ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý åÇ ï³ ÝÇ »Ý, » û Ùß³Ï í»Ýª Ç ñ»Ýó μ³ ñ» μ» ñáõ ÃÛ³Ý ¨ ³ é³ ïáõ ÃÛ³Ý ³ñ¹-ÛáõÝùÝ ³ß ˳ñ ÑÇÝ Ïμ³ í³ Ï³ ݳó ÝÇ: Ø»ñ É»é-Ý»ñÝ áõ Ñá íÇï Ý» ñÁ » û ³ å³ Ñáí í»Ý, ³ñ¹ Ûá±ù

Þí»Û ó³ ñdz ÛÇ ã³÷ Ïá í»ñ áõ »½ Ý»ñ, ³Ý ÃÇí–³Ý-ѳ Ù³ñ áã ˳ ñÇ Ñá ï»ñ ã»Ý Ï» ñ³Ïñ íÇ: г å³ Ù»ñ ÇÝù ݳ μáõÛë, ³ÝÙ ß³Ï ³Ý ï³é Ý» ñÁ, Ù»ñ μ³½ Ù³ ·³ÝÓ Ñ³Ý ù» ñÁ, áñ ³ÛÝ å»ë ³ÝÏñ ÏÇï, Ïáõ ë³ Ï³Ý Ùݳ ó»É »Ý Ñá ÕÇ ï³Ï` ³Ý ·áñÍ ¨ ³ å³ñ¹ ÛáõÝ:

ÆÝã å»ë ·ñ» óÇ í» ñÁ, ÑÇ ßÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, áñ »ñμ ³ß Ë³ ï³Ý ùÁ ãÇ Ùdz ÝáõÙ μݳ Ï³Ý Ñ³ñëïáõ ÃÛ³Ý Ñ»ï, Çμ ñ¨ ͳÍÏ í³Í ·³ÝÓª ѳñë ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ÙÝáõÙ ¿ Ñá ÕÇ Íá óáõÙ, ¨ Ù³ñ-¹ÇϪ ³Ý ѳó, ³Ý ·³ÝÓ, ÙÇßï ³Õ ù³ï ¨ ϳ ñÇ ùÇ Ù»ç, ³Ý ï»Õ Û³Ï ßñçáõÙ »Ý áï ùÇ ï³Ï Ã³Õ í³Í ·³Ý Ó» ñÇ íñ³ Ûáí:

àõ ñ»ÙÝ` Ù»ñ ³Õ ù³ ïáõ ÃÛ³Ý ³Õμ Ûáõ ñÇ ÙÇ ³ ÏÁ Ù»ñ ³ Ý³ß Ë³ï Ó»é ùÇ ¨ ÃÙñ³Í á ·áõ Íáõ-Éáõ ÃÛáõÝÝ ¿: ØÇ Ù³ñ¹, ÙÇ Åá Õá íáõñ¹, ÙÇ ³ß-˳ñÑ, áñ Ç ñ»Ý ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ãÇ ÝíÇ ñ»É, ݳ ÙÇßï ѳ óÇ Ï³ ñáï ÏÙݳ, ù³ ÝÇ áñ ³ß ˳ñ Ñáõ٠ѳóÝ áõ ·³Ý ÓÁ ÙdzÛÝ ³ß ˳ ïáÕ ³½ ·Ç áõ Åá-Õáíñ ¹Ç μ³ ÅÇÝÝ »Ý, ¨ ëñ³ ×ßÙ³ ñÇï ³ å³ óáõÛ-óÁ ºí ñá å³ ÛÇ Åá Õá íáõñ¹Ý ¿:

´³Ûó DZÝã ¿ å»ïù ¨ á±ñÝ ¿ ½á ñ³ íáñ ¹³ñ-Ù³ ÝÁ, áñ ³ Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç μó ó³Í áõ ÃÙñ³Í Åá Õáíñ ¹Ç ÙÇïùÝ áõ Ñá ·ÇÝ Ù» é»-Éáõ ÃÛáõ ÝÇó ѳ ÝÇ áõ ÙÕÇ ¹» åÇ ·áñ Íáõ Ý»áõ-ÃÛ³Ý ÏÛ³Ýù: ²ÛÝ ¿ å»ïù, ÇÝã áñ å»ïù » ϳí

98 99

³ ñ¨Ùï Û³Ý ³½ ·» ñÇÝ, ³Û ëÇÝùݪ ÉáõÛë áõ ·Ç ïáõ-ÃÛáõÝ: ÈáõÛëÝ áõ ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù»ñ ·áñ ÍáÕ ½·³ Û³ ñ³Ý Ý» ñÁ ¨ ³ß ˳ ï³Ý ù³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ áõÕ ÕáõÙ ¨ Ù»ñ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ù³Û É» ñÇ Ñ³-Ù³ñ ׳ ݳ å³ñÑ »Ý μ³ óáõÙ ¨ ³ å³ Ñá íáõÙ Ù»ñ ³ñ¹ ÛáõÝ ùÁ ¨ ѳñëïáõ ÃÛáõ ÝÁ: ² ñ¨»É Û³Ý Åá-Õá íáõñ¹ Ý» ñÁ ½áõñÏ »Ý ³Ûë ³ é³ç Ýáñ ¹áÕ ÉáõÛ-ëÇó ¨ ÙÕÇã ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÇó ¨ ÙÝáõÙ »Ý ³ÛÝ ï»Õ, áñ ï»Õ áñ »Ýª μ»Õ٠ݳ íáñ »ñÏ ñáõÙ` ÙÇßï ϳ-ñáï, ù³ ÝÇ áñ Ñ»Õ ·³ ÙÇï » Õ³Ý, ³ß ˳ ï³Ýù ãëÇ ñ» óÇÝ, áõ ëáõÙÝ ³ ï» óÇÝ, Ñ³Ý ×³ñÝ ³Ý å³ï-í» óÇÝ, ·ñ³ ë»ñÝ ³ Ýá ÃÇ Ù» é³í, ³ñ Ñ»ë ï³ íáñÝ ³ é³Ýó ù³ ç³ É» ñáõ ÃÛ³Ý Ùݳó. » û ϳ ÛÇÝ Ù»-ͳ Ù»Í Ëá ãÁÝ ¹áï Ý»ñ, í»ñ » ɳÝ. Ù»ñ ѳ ë³ ñ³-ϳ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ ¹³ñ Ó³í ÙÇ ³Ý ß³ñÅ ¹Ç³Ï. ï»-ë³Ýù` ³ é³ ç³ ¹»Ù ³ß ˳ñ ÑÁ ¨ Çñ ³Ý ÃÇí ·áñ-Íáõ Ý»áõ ÃÛ³Ý û ñÇ Ý³Ï Ý» ñÁ Ù»ñ ³ã ùÇ ³ é³ç »Ý, Ù»ñ ÙÇïùÝ áõ Ñá ·ÇÝ ï³ Ï³ íÇÝ ãÝá ñá· í» óÇÝ, Ùݳ óÇÝù ³Û¹ å»ë ÑÝáõ ÃÛ³Ý ¨ Ñ»Õ ·áõ ÃÛ³Ý Ù»ç: Ø»Ýù μ³ Ý³ Ï³Ý Ù³ñ¹ ÍÝí» óÇÝù, μ³Ûó Ù»ñ áï ùÇ ï³Ï ³ß ˳ ïáÕ ãùá ïÇ ÙñçÛáõ ÝÇ ÅÇñ ·áñ Íáõ Ý»áõ ÃÛáõ ÝÁ ãï» ë³Ýù: Ø»ÍÝ êá Õá ÙáÝÝ Çñ Ëñ³ ïáí ³ß Ë³ñ ÑÇ ÍáõÛ É» ñÇÝ ÑÕáõÙ ¿ ¹» åÇ ÙñçÛáõ ÝÇ μáõÛ ÝÁ:

ºí ¹áõ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, »ñμ ÙñçÛáõ ÝÇ μÝÇó ϳÝó Ý»ë, ϳݷ ÝÇ°ñ ÙÇ å³Ñ áõ ½ÝÝÇ°ñ, ï»°ë áõ

½³ñ Ù³ óÇ°ñ, û áñ ù³±Ý ³ß ËáõÛÅ ¿ ³Û¹ ÝÏáõÝ Ï»Ý ¹³ ÝÇÝ. Çñ μÝÇó ÙÇÝ ã¨ ù³ é³ ëáõÝ ù³Û ÉÇó ³ í» ÉÇ áõÕ Õ³ ·ÇÍ ×³ ݳ å³ñÑ ¿ μ³ óáõÙ, ù³-ñ³ í³Ý–ù³ ñ³ í³Ý ³Ý ¹³ ¹³ñ ·ÝáõÙ–·³ ÉÇë ¿. ÙÇßï ÙÇ Ñ³ ïÇÏ å³ ñ» Ýáí μ»é ݳ íáñ íáõÙ ¿, μ» ñáõÙ ¿, ³Ù μ³ ñáõÙ Çñ μÝáõÙ, » û å³ ï³Ñ-Ù³Ùμ Ïá Ë»ë áõ ×ÙÉ»ë Ç ñ»Ý ·»ï ÝÇÝ, » û ë³Û ÉÇ ³ ÝÇíÝ Çñ ׳ ݳ å³ñ ÑÇ íñ³ Ûáí ³Ýó ÝÇ, ѳ ½³ñ-Ý» ñáí ç³Ë ç³Ë í»Ý, ݳ ï³ Ï³ íÇÝ Çñ ³ß ˳-ï³Ý ùÁ ãÇ Ï³ ë»ó ÝÇ ¨ »ñ μ»ù ãÇ ÃáÕ ÝÇ Çñ μ³-ó³Í ³ñ Ûáõ Ýáï áõ Õ» ·Ç ÍÁ, ³ÛÉ ÏÏá ËÇ áõ ϳÝó ÝÇ ¹Ç³Ï Ý» ñÇ íñ³ Ûáíª Çμ ñ¨ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ³ÝÝ ÏáõÝ ß³ ѳ ï³Ï:

ØñçÛáõ ÝÁ Ù³ñ¹ ã¿, μ³Ûó ݳ ˳ ï» ëáõÙ ¿, ³Ù é³ ÝÁ Åá Õá íáõÙ, ³Ù μ³ ñáõÙ ¿ Çñ å³ ß³ ñÁ, ÓÙé³ ÝÁ í³ Û» ÉáõÙ ¿` ³ ½³ï Ùݳ Éáí ëá íÇó: سñ ¹Á ÙñçÛáõÝ ã¿, ݳ ˳ ï» ëáÕ ÙÇïù áõ ÝÇ, ¨ »ñμ ãÇ Ý³ ˳ ï» ëáõÙ, ³Ý ·áñÍ ÏÛ³Ýù ¿ í³-ñáõÙ, ÓÙ»éÝ, ³Ý ßáõßï, ëá í³ Ù³Ñ ¿ ÉÇ ÝáõÙ:

ÂáÕ Ý»Ýù ÙñçÛáõ ÝÇ μáõÛ ÝÁ, ·Ý³Ýù ¹» åÇ Ù»-ÕáõÝ. ݳ ÛÇ°ñ áõ ï»°ë, û áñ ù³Ý ·áñ ͳ ë»ñ ¿. » ñ³Ù–» ñ³Ù ·ÝáõÙ »Ý, Í³Õ Ï³ í»ï Ñá íÇï Ý» ñáõÙ ßñçáõÙ, Ù»Õ ñ³Ý Ûáõà »Ý Åá Õá íáõÙ ¨ ·³ ÉÇë »Ý, ÷» ó ÏÇ Ù»ç ·áñ ÍáõÙ, á ñÇ ³ñ¹ ÛáõÝ ùÁ ó ·³-íáñ Ý» ñÇ ë» Õ³ÝÝ ¿ ½³ñ ¹³ ñáõÙ ¨ Ù»Õ ñ³ ÙáÙÝ ²ëï Íáõ ë» Õ³ ÝÇÝ ¿ í³é íáõÙ:

100 101

г å³ ãï»ë Ý»±Ýù Ù»ñ å³ ï» ñÇ íñ³ ÛÇ ë³ñ-¹Ç ·áñ Íáõ Ý»áõ ÃÛáõ ÝÁ, á ñÇ Ñ³ Ù³ñ ³ ëáõÙ »Ý, û Ïï³ í³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý ³ñ Ñ»ë ïÇ Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÁ ÉÇ-Ý» Éáíª û ñÇ Ý³Ï ¿ ïí»É Ù³ñ ¹áõÝ. ï»°ë` ÇÝã å»ë ¿ ³Ý ¹áõÉ ×·ÝáõÙ Çñ ³ß ˳ ï³Ý ùáõÙ, ³Ý ¹³ ¹³ñ Ù³ ÝáõÙ ¿, ÑÛáõ ëáõÙ ¿` Çñ áñ ëÇ ó³Ý óÁ å³ï-ñ³ë ï» Éáõ ѳ Ù³ñ: ºí á±ñÝ ¿ Çñ Ýå³ ï³ ÏÁ` ·Ç ï»±ë. ÙdzÛÝ ÙÇ ×³Ý ×ÇÏ áñ ë³É ¨ Çñ ÏÛ³Ý ùÁ å³ Ñ»É:

ÂáÕ Ùï³ Í»Ý μ³ Ý³ Ï³Ý Ù³ñ ¹ÇÏ ¨ Ù»ñ ³ß-˳ñ ÑÇ ÍáõÛ É» ñÁ, » û ë³ñ ¹Ç ѳ Ù³ñ ÙÇ ×³Ý ×ÇÏ ¿ å»ïù, á±í ã·Ç ïÇ, áñ Ç ñ»Ýó ѳ Ù³ñ ¿É Ñ³ó ¿ å»ïù, á ñáí Ñ» ï¨ Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÁ å³Ñ å³ Ýá ÕÁ ѳóÝ ¿, Ù³ñ¹Ý ³ é³Ýó ѳ óÇ Ïãù³ ݳ: سñ¹-ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ ϳ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ ³ß ˳ ï³Ý ùáí ¿ ³å ñáõÙ ¨ ѳ ñ³ ï¨áõÙ:

§º û ϳ ³ß ˳ñ ÑÇ, »ñÏ ñ³·Ý ¹Ç íñ³ ͳÛ-ñ³ ·áõÛÝ ¨ ³Ý ï³ Ý» ÉÇ ÙÇ μ»é, ³Û¹ ÍáõÛ É» ñÇ ÏÛ³ÝùÝ ¿¦,– ѳñó ñÇÝ ÙÇ Ç Ù³ë ï³ ë» ñÇ, ¨ ݳ ³Ûë å»ë å³ ï³ë ˳ Ý»ó:

²ÛÅÙ, ÇÝã å»ë ï» ë³Ýù, ëÇ ñ» ÉÇ° ÇÙ ê³Ù í»É, áñ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ÍÝáÕÝ ³ß ˳ ï³ÝùÝ ¿. ëñ³-ÝÇó Ñ» ï¨áõÙ ¿, áñ ³Õ ù³ ïáõ ÃÛ³Ý ÍÝá ÕÁ Íáõ-Éáõ ÃÛáõÝÝ áõ ³Ý ·áñÍ ÏÛ³ÝùÝ ¿. »ñ Ïáõ ëÇó Ù» ÏÇ ³ é³ç Ýáñ ¹Á ÙdzÛÝ ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ̈ ÉáõÛëÝ ¿, ÇëÏ ÙÛáõ ëÇ ÝÁª ï·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ Ïáõ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ù³-

ÝÇ áñ Ù³ñ ¹áõ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý μáõÝ ³ Õ» ï³ μ»ñ ³ñ Ù³ ïÁ Ùï³ íáñ Ïáõ ñáõ ÃÛáõ ÝÇó ¿ ëÏëíáõÙ ¨ ³ ×áõÙ:

¸áõ ÑÇ ßá±õÙ »ë` ºí ñá å³ ÛÇ ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý Ï³-׳ éÇó ³ é³ç Ù»ñ Ç Ù³ë ï³ ë»ñ º ÕÇ ß»Ý ×ßïáõ-ÃÛ³Ùμ Ýϳ ñ³· ñáõÙ ¿ Ù³ñ ¹áõ ÏáõÛñ ÏÛ³Ý ùÁ, »ñμ ѳ ½³ñ » ñ»ù ѳñ Ûáõñ ï³ ñÇ ³ é³ç ݳ ï»ë ÝáõÙ ¿ г Ûáó ³ß ˳ñ ÑÇ Ãßí³ éáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ³Ý ϳ ï³ñ ÏÛ³Ý ùÁ, ³Ûë å»ë ¿ í×éáõÙ, û` §Îáõ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ½ñÏáõÙ ¿ ׳ é³ ·³Û ÃÇó ³ ñ»-·³ ÏÇ ¨ ï·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ½ñÏáõÙ ¿ ϳ ï³ñ Û³É ÏÛ³Ý ùÇó¦:

² Ûá° Ïáõ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ÏÛ³Ýù ãáõ ÝÇ, ݳ ÙÇßï å»ïù ¿ ˳ñ ˳ ÷Ç ³ß ˳ñ ÑÇ Ññ³ å³ ñ³ ÏÇ íñ³ ¨ Ù»ñà ¿É å³ ï» å³ï ½³ñ Ï» Éáíª Çñ ·Éáõ-ËÁ ç³Ë ç³ ËÇ:

²Û ɨë ѳ Ù³ éá ï»Ýù ³Ûë ¹³ ëÁ, ³ß ˳ ï³-ë»ñ ¨ Éáõ ë³ ë»ñ áñ¹ Û³°Ï ÇÙ. » û μ³Õ ÓáõÙ »Ýù, áñ ³Õ ù³ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ Ïáõ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù»ñ ³ß-˳ñ ÑÇó í» ñ³ ݳÝ, Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ³Õμ Ûáõ ñÇ ³Ï Ý» ñÁ Ëó³Ý í»Ý, ¨ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý áõ »ñ ç³Ý-Ïáõ ÃÛ³Ý ³Ï Ý» ñÁ μ³ó í»Ý, ³ß ˳ ï³Ý ùÁ ëÇ ñ»Ýù áõ å³ï í»Ýù, Ñ»Õ ·³Ù ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ÍáõÛÉ ÏÛ³Ý-ùÁ ³ ï»Ýù áõ ѳ ɳ Í»Ýù Ù»ñ ³Ý ÓÇó ¨ Ù»ñ ÁÝ-ï³ Ý» Ï³Ý ëñ³ ÑÇó:

ÆëÏ ¹áõ, ÇÙ ç³ Ý³ ë»°ñ áñ¹ Û³Ï, áñ Ù»ñ ѳÛ-

102 103

ñ» ÝÇ ùÇ ÙÇ å³Ý ¹áõËï ½³ í³ÏÝ »ë, »ñμ ù»½ Ïѳ çáÕ íÇ í» ñ³ ¹³é Ý³É ùá Ñ³Û ñ» ÝÇ »ñ ÏÇñ, ·áñ ͳ ëÇ ñáõ ÃÛáõÝ ¨ ³ß ˳ ï³Ýù ù³ ñá ½Ç°ñ, Åñ³ ·áñÍ » ÕÇ°ñ, ÏÛ³Ýù¹ μ»Õ٠ݳ íá ñÇ°ñ ¨ μ³ ñÇ û ñÇ Ý³Ï Ñ³Ý ¹Ç ë³ óÇ°ñ ùá ѳ ë³ Ï³ ÏÇó å³ ï³-ÝÇ Ý» ñÇÝ: Âá°Õ áë ÏÇ áõ ·³ÝÓ, ï³°ñ ³ß ˳ ï³-ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ÇÙ ³Ûë ¹³ ë» ñÁ, ï³°ñ, ³ í³Ý ¹Ç°ñ Ù»ñ Ñ³Û ñ» ÝÇ ùÇ ³ Ýáõë, ³Ý¹å ñáó Ù³ ÝáõÏ Ý» ñÇÝ, ³ ë³° Ýñ³Ýó, û Ù»ñ Ñ³Û ñ» ñÁ å³Ý¹Ëïáõ ÃÛáõÝ ëÇ ñ» óÇÝ, û ï³ ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç Ù³ß í» óÇÝ áõ Ù» é³Ý, ¹áõù Ó»ñ Ñ³Û ñ» ÝÇ ùÇ ù³Õóñ Íá óÇó áõ ·ñÏÇó, Ñá ÕÇó áõ çñÇó μݳí ÙÇ° Ñ» é³ ó»ù: ² ë³°, ÃáÕ ³ß ˳ ï»Ý, ·áñ ͳ ë»ñ ÉÇ Ý»Ý ¨ Ç ñ»Ýó ¹³ éÁ ùñïÇÝ ùÁ Ñ³Û ñ» ÝÇ Ñá ÕÇ íñ³ ó ÷»Ý: ²ÛÝ ÑáÕÝ áõ çáõ ñÁ, áñ ûñÑ Ý»É ¿ ²ëï í³Í, ß³ï ѳó áõ ѳñë ïáõ ÃÛáõÝ Ïï³ Ç ñ»Ýó: ÐÇ ßÇ°ñ ¹áõ ¨ ÑÇ-ß»ó ñá°õ Ýñ³Ýó êá Õá Ùá ÝÇ û· ï³ Ï³ñ ³ é³ ÏÁ. §àí Ùß³ ÏáõÙ ¿ Çñ Ñá ÕÁ, ÏÏßï³ Ý³ ѳ óáí, ÇëÏ áí Ñ» ï¨áõÙ ¿ ¹³ ï³ñÏ μ³ Ý» ñÇ, ïݳÝÏ ÏÙݳ¦ (² é³Ï. ÆÀ 19):

###

¸²ê ¾

ÎÚ²Ü øÆ àô ÔÆÔ îÜîº êàô Úàô ÜÀвò ºì ´²Ü

سñ ¹ÇÏ Ï³Ý, áñ ÙdzÛÝ Ñ³ óáí »Ý ³å-ñáõÙ, Ù³ñ ¹ÇÏ Ï³Ý, áñ Ññ»ß ï³ Ï³ ÝáõÙ »Ý, áõ ½áõÙ »Ý ³Ý ѳó ³å ñ»É. »ñ Ïáõ ¹³ëÝ ¿É Ùdz å»ë Ëá ïáñ íáõÙ »Ý áõÕ Õáõ ÃÛáõ ÝÇó: ²ñ ¹³ñ áõ ïÝï»ë Ù³ñ ¹Á ݳ ¿, áñ Ùdz-ų Ù³ Ý³Ï Ñ³ óáí ¨ ²ëï Íáõ Ëáë ùáí ¿ ³å ñáõÙ ³ß ˳ñ ÑáõÙ:

àõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù»ñ ÝÛáõ ó Ï³Ý ̈ μ³ ñá-Û³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùáõÙ ³ÛÝ Ç Ù³ë ïáõÝ ¨ Ëá ѻ٠ïÝï»-ëáÕ Ó»éùÝ ¿, áñ ·Ç ïÇ Ñ³ óÇí áõ μ³ ÝÇí Ùdz ų-Ù³ Ý³Ï Çñ ÏÛ³Ý ùÇ å»ï ù» ñÁ Ñá ·³É, ¨ øñÇë ïá-ëÇ Ëáë ùÇ Ñ³ Ù³ Ó³ÛÝ` §Î³Ûë ñÇ ÝÁ ϳÛë ñÇÝ ï³É, ²ëï Íáõ ÝÁª ²ëï Íáõݦ (سïÃ. Æ´ 21, سñÏ. Ä´ 17, ÔáõÏ. Æ 25):

²Û¹ ïÝï» ëáÕ Ó»é ùÁ å»ïù ¿ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý áõ ã³ ÷³ íá ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç å³ Ñ»É, á ñáí Ñ» ï¨ » û

104 105

ËÇëï ÁÝ ¹³ñ Ó³ Ï»ë ³ÛÝ, ßé³ÛÉ áõ ½»Ë ÏÉÇ Ý»ë, ¨ » û ë³ë ïÇÏ ÏÍÏ»ë, ³ ·³Ñ áõ Åɳï ÏÉÇ Ý»ë, » û ÙdzÛÝ ùá ³Ý ÓÇÝ ï³ë ¨ ÁÝ Ï» ñáç¹ Ùá-é³ Ý³ë, ½ñÏáÕ ÏÉÇ Ý»ë, » û ϳÛë ñÇ ÝÁ ï³ë ¨ ²ëï Íáõ ÝÁ Ùá é³ Ý³ë, ³ å» ñ³Ëï ÏÉÇ Ý»ë, » û ÙdzÛÝ ÝÛáõ ó Ï³Ý ÏÛ³Ý ùǹ ѳ Ù³ñ ѳ óÇ å»ï-ù» ñÁ Ñá ·³ë ¨ Ùá é³ Ý³ë ²ëï Íáõ Ëáë ùÁ ¨ μ³-ñá Û³ Ï³Ý å»ï ù» ñÁ, ³ÛÝ Å³Ù ¹áõ û ñ³ ѳ í³ï ¨ ÝÛáõ ó å³ßï ÏÉÇ Ý»ë` ϳñ Í» Éáí, û Ù³ñ ¹Á ëáëÏ Ñ³ óáí ϳ ñáÕ ¿ ³å ñ»É: ºí ϳå ñÇ, ³ Ûá°, » û Ù³ñ ¹Á ѳÝÓÝ ³é ÝÇ Ñ³ í³ ë³ñ í»É ³ ݳ-ëáõÝ Ý» ñÇÝ ¨ ÙdzÛÝ Ëá ïáí ³å ñ»É:

¶Ç ï»Ýù, áñ ѳ óÁ Ù»ñ Ù³ñÙ ÝÇ ëÝáõÝ ¹Á ¨ ³ ×áõÙÝ ¿, μ³Ûó Ñá ·ÇÝ ¨ë Çñ ëÝáõÝ ¹Á ¨ ³ ×áõÙÝ áõ ÝÇ, ¨ ¹³ ²ëï Íáõ ËáëùÝ ¿: àõë ïÇ ³ñ ¹³ñ ïÝï» ëáÕ Ó»éù ¨ ÙÇïù ¿ å»ïù, áñ Ý³Ë »ñ Ïáõ Í³Û ñ³ Ñ»Õ ÏÛ³Ý ùÇó ½·áõ ß³ ݳ, á°ã ³ í» É³ ݳ ¨ á°ã Ýí³ ½Ç, ¹ñ³ Ñ»ï Ùdz ëÇÝ á°ã ѳ óÁ ÃáÕ ÝÇ ¨ á°ã ²ëï Íáõ Ëáë ùÁ, ³ÛÉ Çñ ÏÛ³Ý ùÇ ³Û¹ »ñ Ïáõ Ù»Í áõ Ï»Ý ë³ Ï³Ý å»ï ù»ñÝ ³ é³Ýó ½ñϳÝù Ý» ñÇ, ³ñ ¹³ñ μ³Å Ýáí Ñá ·³` ¹Ç ï» Éáí ݳ¨, û Ù»ñ ÏÛ³Ý ùÇ μáõÝ Ï»Ý ¹³ ݳ ñ³ñ Ù³ ëÁ Ñá ·ÇÝ ¿, á ñáí Ñ» ï¨ øñÇë-ïáëÝ ³ ë³ó. §Ðá ·ÇÝ ¿ Ï»Ý ¹³ ݳ ñ³ñ, Ù³ñ ÙÇ ÝÁ áã ÙÇ μ³Ý ãÇ Ï³ ñáÕ ³ ݻɦ (ÐáíÑ. ¼ 64):

ê³Ù í»°É, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, » û ¹áõ ѳ óÁ ̈ Ëáë ùÁ Ùdz ų Ù³ Ý³Ï ëÇ ñ»ë, áõ ß³ ¹Çñ ÉëÇ°ñ ³Ûë ¹³ ëÁ,

áñ å»ë ½Ç ϳ ñá Õ³ ݳë áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ùμ ϳ é³ í³ ñ»É ùá ÏÛ³Ý ùÁ, ù³ ÝÇ áñ ³ é³Ýó áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý` Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³ÝùÝ Çñ ã³ ÷³ íá-ñáõ ÃÛáõ ÝÇó ÏË³Ý ·³ñ íÇ, ·³Ý ÓÁ ·³Ý Ó³ ñ³ ÝÇó Ïëå³é íÇ, ¨ óá ñ» ÝÁª ßï» Ù³ ñ³ ÝÇó: êñ³ Ñ»ï Ùdz ëÇÝ Ïëå³é íÇ Ëáë ùÁ Ñá ·áõó, Ïñá ÝÁ ¨ ѳ-í³ ïÁª ëñïÇó: ´³Ûó Ëá ë»Ù ݳ¨ ѳ óÇ ¨ ÝÛáõ-ó Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ù³ ëÇÝ, ù³ ÝÇ áñ Ù³ñ ¹ÇÏ Ñ³óÝ ³ í» ÉÇ »Ý ·Ý³ ѳ ïáõÙ, Ëáë ùÇ ¨ Ñá ·áõ ÏÛ³Ý ùÁ áñ å»ë í» ñ³ ó³ Ï³Ý ·³ Õ³ ÷³ñ ѳ Ù³ ñ» Éáíª ¹Åí³ ñ³ ÝáõÙ »Ý ÁÙμéÝ»É ³ÛÝ: ´³Ûó ³ÝÑ Ý³ñ ¿ ѳóÝ áõ Ëáë ùÁ ½³ ï»É Ç ñ³-ñÇó. ëñ³Ýù ³ÛÝ ù³Ý ë»ñï ϳ å³Ï óáõ ÃÛáõÝ áõ-Ý»Ý Ç ñ³ñ Ñ»ï, ÇÝã å»ë Ñá ·Çݪ Ù³ñÙ ÝÇ:

Êá ѳ ϳ°Ý áñ¹ Û³Ï ÇÙ, ÇÝã å»ë ¹áõ ݳ Ëáñ¹ ¹³ ëÇ Ù»ç ëá íá ñ» óÇñ, û ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý μáõÝ ³Õμ Ûáõ ñÁ Ù³ñ ¹áõ ·áñ ÍáõÝ Û³ ³ß ˳ ï³ÝùÝ ¿, ³Ûë å»ë ݳ¨ ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ·³Ý Ó³ ñ³ ÝÇ ÑëÏáÕ å³ Ñ³ å³ÝÝ ³ñ ÃáõÝ ïÝï» ëáõ ÃÛáõÝÝ ¿: ²ß ˳ñ ÑáõÙ Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ Ù³ñ¹ Çñ ϳñ ·Ç ¨ íÇ ×³ ÏÇ Ù»ç ³ é³Ý ÓÇÝ–³ é³Ý ÓÇÝ ïÝï» ë³ å»ï ¿, ³ Ù»Ý Ù» ÏÁ ѳ ßÇí áõ ѳ Ù³ñ, å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ-ÃÛáõÝ Ý»ñ ¨ Ç ñ³ íáõÝù Ý»ñ áõ ÝÇ. ó ·³ íáñÝ Çñ ³ß ˳ñ ÑÇ ïÝï» ë³ å»ïÝ ¿, Çß Ë³ ÝÁª Åá Õáíñ-¹Ç, ѳ ñáõëïݪ Çñ Ï³É í³Íù Ý» ñÇ, ³Õ ù³ïݪ Çñ ïݳ ÏÇ, ù³ Õ³ ù³ óÇݪ Çñ ³ñ Ñ»ë ïÇ ¨ ß³ ѳ í³-

106 107

׳ éáõ ÃÛ³Ý, ·Ûáõ Õ³ óÇݪ Çñ Ñá Õ³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý, ¨ Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ ·»ñ ¹³ë ï³Ý áõ ÁÝ ï³ ÝÇùª ïݳ ÛÇÝ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý:

ºñÏ ñÇ Ùdzë ݳ Ï³Ý ïÝï» ë³ Ï³Ý íÇ ×³ ÏÁ »±ñμ ¿ Ë³Ý ·³ñ íáõÙ, ·Ç ï»±ë. »ñμ ³Û¹ ϳñ ·Ç Ù³ñ¹ ϳÝó Ù»Í áõ ÷áùñ ¹³ ë»ñÝ ³é ѳ ë³ ñ³Ï Ëá ïáñ íáõÙ »Ý áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý ¨ å³ñ-ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ áõ Ç ñ³ íáõÝù Ý» ñÇ Ñ³ í³-ë³ñ ã³ ÷Çó:

´³Ûó å»ïù ¿ Ýϳ ï»Ýù, áñ ³Ûë Ëá ïá ñáõ ÙÁ ÙÇßï μ³ñÓ ñ³ ·áõÛÝ ³ë ïÇ ×³ ÝÇó ¿ ëÏëíáõÙ ¨ ·Ýáõ٠ѳë ÝáõÙ ¿ ÙÇÝ ã¨ ëïá ñÇÝ ³ë ïÇ ×³ ÝÁ, ³Û-ëÇÝùÝ` ó ·³ íá ñÇ å³ É³ ïÇó ÙÇÝ ã¨ Ñ» ïÇÝ ·Ûáõ-Õ³ óáõ ïáõ ÝÁ: ²Ûë ï» ëáõ ÃÛáõ ÝÁ ß³ï ×ßÙ³ ñÇï ¿ ¨ ɳí ѳÛï ÝÇ ¿ Ù»½, ¹ñ³ μ³ ½áõÙ û ñÇ Ý³Ï Ý»ñÝ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ï»ë ÝáõÙ »Ýù Ù»ñ ³ã ùÇ ³ é³ç:

²Ûë ù³ ÝÁ μ³ í³ Ï³Ý »Ù ѳ Ù³ ñáõÙ ¨ ³Ýó-ÝáõÙ, ÙïùÇÝë ³ÛÝ ã¿, áñ Ëá ë»Ù Ù»ñ ù³ Õ³ ù³-ÛÇÝ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ù³ ëÇÝ, ¨ » û Ëá ë»Ù, á±í åÇ ïÇ ÉëÇ, ¨ áõ ½áõÙ »Ù Ëá ë»É Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÇ ¨ ïݳ ÛÇÝ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ù³-ëÇÝ, áñ ÇÙ å³ß ïá ÝÇ ¨ ã³ ÷³ íá ñáõ ÃÛ³Ý å³ñ-ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ª ÉÇ Ý» Éáí ²ëï Íáõ » Ï» Õ» óáõ ³ ݳñ Å³Ý ïÝï»ë:

ÐÇ ßÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, §¸ð²Ê îÆ ÀÜ î² ÜÆø¦ Ïáã í³Í ³ß ˳ ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³Ûë å³ñï ùÁ

÷áùñ–ÇÝã í׳ ñ»É »Ù, μ³Ûó ¹³ñÓ Û³É ³Ý Ó³ÝÓ-ñáõÛà ÏñÏÝáõÙ »Ù ³ÛÝ ³Ûë ¹³ ëÇ Ù»ç, áñ å»ë-½Ç ³ÝïÝï»ë Ñ³Û Åá Õá íáõñ¹Ý, ³ é³ í»É ù³ Õ³-ù³ óÇ Ý» ñÁ ¨ Ù³Û ñ³ ù³ Õ³ ù³ óÇ Ý» ñÁ, ·»Ã Ù»ñ ·ñ³ ÍÁ ϳñ ¹³ Éáí, áõß ùÇ ·³Ý, û¨ Ý» Õ» Éáí ų Ù³ ݳ ÏÁ Ëñ³ ïáõÙ ¿ Ýñ³Ýó, ÇëÏ Ýñ³ Ó³Û ÝÁ ¨ ËÇëï Ëñ³ïÝ ³ í» ÉÇ ÏñÃÇã áõ ½á ñ³ íáñ »Ý, ù³Ý Ù»ñ ·ÇñÝ áõ ù³ ñá ½Á:

´³Ûó Ù³ñ ¹ÇÏ ½³ñ Ù³ ݳ ÉÇ »Ý. ³Ýó Û³ ÉÁ ßáõï »Ý Ùá é³ ÝáõÙ, ÇëÏ Å³ Ù³ ݳ ÏÁ, ÙÇßï ÷á ÷á ˳-Ï³Ý ÉÇ Ý» Éáí, μ³ ½áõÙ ³Ý ·³Ù ¨ ß³ï Ù³ñ¹-ϳÝó ѳ Ù³ñ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý ¨ ݳ ˳ ï» ëáõ-ÃÛ³Ý í³ñ ų å»ï ãÇ ÉÇ ÝáõÙ, Ù³ ݳ í³Ý¹ »ñμ Ñ³Ý Ï³ñÍ »ñÏ ñÇ Ï³Ù ³ é³Ý ÓÇÝ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ Ù³ñ ¹áõ ѳ Ù³ñ μ³Ë ïÁ μ» ñ» Éáíª ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï-íáõÙ ¿ ѳ çá Õáõ ÃÛáõ ÝÁ, ϳñ Í»ë û ³ÛÝ Å³Ù ³ é³ í»É ßé³Û Éáõ ÃÛ³Ý ¨ ½» Ëáõ ÃÛ³Ý ¹³ ë»ñ ¿ áõ ëáõ ó³ ÝáõÙ: Ø»Ýù Ù»ñ ų Ù³ ݳ ÏÇ ¨ ÏÛ³Ý ùÇ Ù»ç ¹ñ³ ÷áñ ÓÁ ¨ ³ å³ óáõÛ óÁ ï» ë³Ýù, áñ ³Û¹ ³Ýë ïáõÛ·, ˳ μáÕ Å³ Ù³ ݳ ÏÁ ùë³Ý ï³ ñÇ ß³-ñáõ Ý³Ï Ñá éÇ áõ ϳñ ׳ ÙÇï ¹³ ë»ñ ëá íá ñ»ó ñ»ó ³ ëdz Ï³Ý ¨ ³ é³ í»É äáÉ ëÇ Åá Õáíñ ¹ÇÝ:

Êñ³ï »Ù ï³ ÉÇë ù»½, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ų Ù³-ݳ ÏÇ μ³ ñ» ϳ Ùáõ ÃÛ³ ÝÁ »ñ μ»ù ÙÇ° íëï³ ÑÇñ, ݳ ÙÇßï ˳ μáõ ëÇÏ ¿, »ñ Ïáõ » ñ»ë áõ ÝÇ, ³Û ëûñ ËݹáõÙ ¿ ¨ í³ ÕÁ Ëá Åáé íáõÙ: ØÇßï ÙïùáõÙ¹

108 109

å³ ÑÇ°ñ êá Õá Ùá ÝÇ Ëñ³ ïÁ. §È³ Éáõ ų Ù³ ݳ-ÏÁ ¨ ÍÇ Í³ Õ» Éáõ ų Ù³ ݳ ÏÁ¦ (Äá Õ. ¶ 4): ØÇÝã ·³Ý Ó³ ñ³Ý¹ ·³Ý Óáí, ßï» Ù³ ñ³Ý¹ óá ñ» Ýáí ÉÇ »Ý, ÙÇÝã ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛáõݹ ѳ çáÕ ¿, ̈ ¹áõ` ³ é³ï, ̈ áõ ñ³ ˳ ÝáõÙ »ë ³Ý ϳë ϳÍ. ³ ѳ í³-ëÇÏ ³Ûë ¿ ùá ÍÇ Í³ Õ» Éáõ ¨ μ³Ë ïÇ Å³ Ù³ ݳ ÏÁ: ÆëÏ »ñμ μ³Ë ïÇ ³Ýíë ï³Ñ μ³ ñ» ϳ Ùáõ ÃÛáõ-ÝÁ Ñ³Ý Ï³ñÍ Çñ » ñ» ëÁ ¹³ñÓ ÝáõÙ ¿ ù» ½³ ÝÇó, ßï» Ù³ ñ³Ý¹ ¨ ·³Ý Ó³ ïáõݹ ¹³ ï³ñÏ íáõÙ »Ý, μ³½ Ù³ ×áË ë» Õ³Ý¹ í» ñ³ ÝáõÙ ¿, ¹ñ³ ÝÇó Ñ» ïá Ùï» ñÇÙ μ³ ñ» ϳ٠ݻñ¹, áñ ùá Ëñ³Ë ׳ ݳ ÏÇó-Ý»ñÝ ¿ÇÝ, Ñ» é³ ÝáõÙ »Ý, ¨ ¹áõ ³ÛÝ Å³Ù ÙÝáõÙ »ë ³å ß³Í, û ¹³ ÇÝã å»±ë å³ ï³ Ñ»ó ù»½ Ñ»ï: ² ѳ í³ ëÇÏ, ë³ ¿É ùá ɳ Éáõ ¨ ¹Åμ³Ë ïáõ ÃÛ³Ý Å³ Ù³ ݳÏÝ ¿: ºë ù»½ å³ï Ù»Ù, û ÇÝã å»±ë ¿ å³ ï³ ÑáõÙ, ¨ áñ ù³±Ý »Ý ³ß ˳ñ ÑÇ ¨ Ù³ñ¹-ϳÝó ÏÛ³Ý ùÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ, Ù³ ݳ í³Ý¹ Ù»ñ ų Ù³ Ý³Ï ¨ Ù»ñ μݳ Ï»ó ñ³Í ³ß ˳ñ ÑáõÙ:

г ñáõëï áõ Ù³Û ñ³ ù³ Õ³ ùÇ Ù»ç Ñéã³Ï í³Í ×áË ·»ñ ¹³ë ï³ ÝÇ ÙÇ Ñ³Ûñ »Ù ׳ ݳ ãáõÙ. ÙÇ ûñ ï» ë³ Ç ñ»Ý, áñ Ñá ·áó ѳ Ý» Éáí` ½ñáõ óáõÙ ¿ñ Çñ μ³ ñ» ϳ ÙÇ Ñ»ï, »ë Éáõé áõÝÏݹ ñáõÙ ¿Ç: Üϳ ï» óÇ, áñ Ýñ³ » ñ»ëÝ ³ÛÝ å»ë ½í³ñà ¨ áõ-ñ³Ë ã¿ñ, ÇÝã å»ë áñ » ñ»Ï ¿ñ » é³Ý ¹áõÝ, óË-ͳ ·ÇÝ ¹»Ù ùáí Ýëï»É áõ ͳÝñ Ñá ·³ Íáõ ÃÛ³Ùμ Ëáñ ÑáõÙ ¿ñ:

Æñ ½ñáõ ó³ ÏÇó μ³ ñ» ϳ ÙÁ ѳñó ñ»ó ¹ñ³ å³ï ׳ éÁ, ݳ ½³ñ Ù³ ݳ Éáí å³ ï³ë ˳ Ý»ó Ýñ³Ý. – ØDZû ¹áõ ã·Ç ï»ë, ÙDZû ÇÙ å³ ï³ Ñ³ ñÁ

ù»½ Ñ»ï ãå³ ï³ Ñ»ó: – à°ã,– ³ ë³ó μ³ ñ» ϳ ÙÁ,– ã·Ç ï»Ù: – àõ ñ»ÙÝ º ñáõ ë³ Õ» ÙáõÙ ÙdzÛÝ ¹áõ »ë... ² å³ ëÏë»ó ÙÇ ³Û ɳ μ³Ý á ×áí å³ï Ù»É:– ºë,– ³ ë³ó,– ÙÇ åáÕ å³ ï» ·³Ý Ó³ å³ Ñ³-

ñ³Ý áõ Ý»Ç, ³ÛÝ ù³Ý Ïáõé áõ ½ñ³ ѳ íáñ í³Í ¿ñ, áñ ³ Ù»Ý ï» ë³ ÏÇ ×³ñ ï³ñ ·á Õáõ ÃÛ³ ÝÁ ϳ ñáÕ ¿ñ ¹Ç Ù³ ݳÉ, ¨ á ñÇ Ù»ç ÇÙ áÕç ѳñë ïáõ ÃÛ³Ý ·³ÝÓÝ ¿ñ ³ å³ Ñáí í³Í, ¨ »ë μݳí ϳë Ï³Í ãáõ Ý»Ç: ØÇ ûñ μ³ ó» óÇ ÇÙ ³Û¹ »ñ ϳ ó ¹áõé ·³Ý Ó³ ñ³ ÝÁ, ³ ë³ óÇ` ÷áùñ–ÇÝã ½μ³Õ í»Ù ¨ ˳ Õ³Ù ·³Ý Ó» ñÇë Ñ»ï: à¯Ñ, á¯Ñ, DZÝã. ³ é³Ýó μ³ Ý³ ÉÇÇ, ³ é³Ýó á ñ¨Ç ó¿ Ó»é ùÇ ×³ñ ï³ ñáõ-ÃÛ³Ý` ·³Ý Ó³ å³ Ñ³ ñ³Ýë ÷³Ï í³Í ï» ÕÁ ÇÝù-ÝÇÝ å³ñå í³Í ¿ñ: Ð³ß í» óÇ ÏñÏÇÝ áõ ÏñÏÇÝ, ï» ë³` ù³ ݳ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ÝáõÛÝÝ ¿ñ: ´³Ûó DZÝã û ·áõï, ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ëå³é í³Í ¿ñ, áã ÙÇ ³ñÅ»ù ãáõ Ý»ÇÝ áë ÏÇ Ý»ñë, ϳñ Í»ë û ³Ù μáÕ çÁ ųÝ-ï³ çñÇ Ù»ç ó Ã³Ë í» Éáíª Ñ³ñ Ûáõ ñÇó ï³ ëÁ ѳ-½Çí Çμ ñ¨ áë Ïáõ Ù³ë ¿ñ Ùݳ ó»É: ²Ûë Ùݳ óáñ ¹Ç Ù³ ëÇÝ ·áõñ ·áõ ñ» Éáí Ùï³ ÍáõÙ »Ù, ·áõó» ³ÛÝ ¨ë ³é ÝÇ ï³ ÝÇ ÝáõÛÝ áë Ï» Ñ³Ý Å³Ý ï³ çáõ ñÁ:

110 111

ºë ëϽμáõÙ ³ åáõ ßÇ å»ë ÉëáõÙ ¿Ç ³Ûë å³-ïÇ å³ï å³ï Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ñ» ïá ѳë ϳ ó³ ³Û¹ ·³Ý Ó³ ï»ñ Ù» ͳ ïáõ ÝÇ ÙÇï ùÁ: ºí »ë ÙïùáõÙë ¹³ ï» óÇ Ç ñ»Ýª ÑÇ ß» Éáí º ½áí åá ëÇ Ç Ù³ë ïáõÝ ³ é³ ÏÁ, û` §¸áõ Ùë³ ·áñÍ ¿Çñ, ùá ÇÝ ãÇ±Ý ¿ñ å»ïù å³Û ï³ éáõ ÃÛáõ ÝÁ¦, á ñáí Ñ» ï¨ ³Û¹ ³Ý-ÓÁ Ñ³Û ñ» ÝÇ ³ñ Ñ»ë ïáí í³ ×³ é³ Ï³Ý ¿ñ, μ³Ûó ß³ ÑÇ ó³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ Ññ³ åáõ ñ»É ¿ñ Ç ñ»Ýª ¹ñ³-Ù³ ÷áË Ý» ñÇ ÝÙ³Ý ïá Ïáë ³é Ý» Éáí ¹Ûáõ ñ³ ß³-Ñáõ ÃÛ³Ùμ ¨ë ѳñë ï³ Ý³É:

²Ûë ÷áñ Ó³ éáõ å³ï Ùáõ ÃÛáõ ÝÇó Ëñ³ï ³°é, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, áñ ³ é³ í»É ß³ ÑÇ ó³Ý Ïáõ ÃÛ³Ùμ ³ñ Ñ»ë ï³ ÷áË ãÉÇ Ý»ë: Æ Ù³ óÇ°ñ ݳ¨, áñ ³ Ù»Ý Å³ Ù³ ݳÏÝ Çñ Å³Ý ï³ çáõñÝ áõ ÝÇ ¨ ³ÛÝ ù³Ý ׳ñ ï³ ñ³ Ó»éÝ ·áÕ ¿ ų Ù³ ݳ ÏÁ, áñ ³ é³Ýó μ³ Ý³ Éáõ ·³Ý Ó³ ñ³Ý¹ ÏÏá Õáå ïÇ: ²Ý Ñá·, ³Ý-ϳë Ï³Í ÙÇ° » ÕÇñ, ³ÛÉ ¹áõ ÙÇßï í³ Ë» óÇ°ñ ų-Ù³ ݳ ÏÇ ¹Åå³ ï»Ñ í³ñ ÙáõÝù Ý» ñÇó, ÇÝã áñ ³Û-ëûñ ¿, í³ ÕÁ ÝáõÛ ÝÁ ã¿. §úñ í³ Ñá· ëÁ μ³í ¿ ûñ í³ Ñ³ Ù³ñ¦,– ³ ë³ó ÐÇ ëáõë (سïÃ. ¼ 34):

â·³Û Ã³ÏÕ í»ë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, » û »ë ² í»-ï³ ñ³ ÝÇ å³ï í» ñÇ ¹Ç Ù³ó ù»½ ѳ ϳ é³ÏÝ »Ù áõ ëáõ ó³ ÝáõÙ, ³ÛÝ ¿, û` §²Û ëáõ Ñ» ï¨ Ñá· ÙÇ° ³ ñ»ù í³Õ í³ Ù³ ëÇÝ, á ñáí Ñ» ï¨ í³Õ í³ û ñÁ Çñ Ù³ ëÇÝ ÏÑá ·³¦ (سïÃ. ¼ 34) ¨ ³ÛÉÝ: ´³ ó³ï-ñ»Ù ù»½ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ÙÇï ùÁ, áñ áõ ÕÇÕ Ùïùáí

ѳë ϳ ݳë Ýñ³ Ñá ·ÇÝ ̈ Ç Ù³ë ïÁ, ̈ ¹áõ ³ÛÝ å»ë ã¹³ ï»ë, ÇÝã å»ë Ç Ù³ë ï³Ï Ý»ñÝ »Ý ¹³ ïáõÙ, áñ »ë Éë» óÇ, áõ Ñá ·Çë íßï³ ó³í, Çμ ñ¨ û ² í» ï³-ñ³ÝÝ Çñ ³Û¹ å³ï í» ñáí Ù³ñ ¹áõÝ ³ñ ·» ÉáõÙ ¿ Ùï³ Í»É áõ Ñá ·³É ³ å³ ·³ ÛÇ Ù³ ëÇÝ:

à°ã, ³Û¹ å»ë ã¿, μ³ ñ» ϳ°Ù ÇÙ áñ¹ Û³Ï, »ñμ ÐÇ ëáõë Çñ ѳ í³ ï³ó Û³É Ý» ñÇÝ ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑÇó Ñ» ïá »ñÏ Ý³ ÛÇÝ ³ñ ù³ Ûáõ ÃÛáõÝ Ëáë ï³ ó³í, ϳ Ù» ó³í, áñ Çñ ѳ í³ ï³ óáÕ Í³ é³ Ý» ñÁ Ñ»-ó Ýá ë³ μ³ñ μ³½ Ù³ Ñá· ÝÛáõ ó å³ßï ãÉÇ Ý»Ýª Ç ñ»Ýó ÑáõÛ ëÁ ÙdzÛÝ ³ß ˳ñ ÑÇ í³ Û»Éù Ý» ñÇ íñ³ ¹Ý» Éáí ³ÛÝ ³ÝÓ Ý³ å³ßï Ù» ͳ ï³Ý å»ë, áñ ³ ëáõÙ ¿ñ. §à°í Ù³ñ¹, ß³ï ï³ ñÇ Ý» ñÇ Ñ³-Ù³ñ ³Ù μ³ñ í³Í μ³ ½áõÙ μ³ ñÇù Ý»ñ áõ Ý»ë, Ï»ñ, ËÙÇñ ¨ áõ ñ³Ë » ÕÇñ¦ (ÔáõÏ. Ä´ 19):

²Ûë ³ÝÓ Ý³ å³ë ï³Ý á ·áõó ѳÛï ÝÇ ¿, û ݳ ÙÇ ËÇëï ³ ÝÇ ñ³í ïÝï»ë ¿ñ, áñ ÙdzÛÝ Çñ ³Ý ÓÇ Ñ³ Ù³ñ ¿ñ ·³Ý Ó»É ¨ Çñ Ù» Íáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ²ëï Íáí ã¿ñ å³ñ Í» ó»É: ܳ ãáõ Ý»ñ ³ÛÝ »ñÏ Ûáõ-Õ³Í Ñ³ í³ ïÁ, û Ù³ñ¹Ý ³ Ù»Ý μ³ ñÇù ²ëï Íáõ Ó»é ùÇó ¿ ÁÝ ¹áõ ÝáõÙ: ´³ ñ» ñ³ñ ²ëï í³Í, áõÙ ß³ï ¿ å³ñ ·¨áõÙ, ϳ Ù» ÝáõÙ ¿, áñ ݳ ³ñ ¹³ñ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ùμ Ù³ ï³ Ï³ ñ³ ñǪ ·»Ã Çñ ³ í»-Éáñ¹ ÇÝã ùÇó ϳ ñáï ÁÝ Ï» ñá çÁ μ³ ÅÇÝ Ñ³ Ý» Éáí:

¸áõ áõ ß³ ¹Çñ » Õ³±ñ` á°ã ² í» ï³ ñ³ ÝÁ, á°ã êáõñμ ¶ÇñùÝ áõ ñÇß μ³Ý ã»Ý å³ï íÇ ñáõÙ, áñ

112 113

Ù³ñ ¹Á ãÏ³Ý Ë³ ï» ëÇ, ù³ ÝÇ áñ Ùï³ ÍáÕ Ù³ñ-¹áõÝ μÝáõ ÃÛáõ ÝÇó ѳ ïáõÏ ¿ Ï³Ý Ë³ ï» ëáõ-ÃÛáõ ÝÁ: ÂáÕ Ý»Ýù μ³ Ý³ Ï³Ý Ù³ñ ¹áõÝ, ³ß-˳ ïáõ ÃÛ³Ý ¹³ ëÇ Ù»ç ¹áõ ³Ý ßáõßï ï» ë³ñ ÙñçÛáõ ÝÇ ¨ Ù»Õ íÇ û ñÇ Ý³ ÏÁ, » û ³Û¹ ãÝãÇÝ Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ý»ñÝ ³Û¹ ù³Ý ·áÑ »Ý Ç ñ»Ýó ³ÝÝ ß³Ý å³ ñ» ÝÇ Ñ³ Ù³ñ, ³Ý ßáõßï, Ù³ñ ¹Á Ù»Í ¿ ÙñçÛáõ-ÝÇó, ݳ ³ é³ í»É å³ñ ï³ íáñ ¿, áñ Ï³Ý Ë³ ï» ëÇ áõ Ñá ·³ Çñ ÏÛ³Ý ùÇ å»ï ù» ñÁ:

´³Ûó ¹³ñÓ Û³É ³ñ ÅÇ Ýϳ ï»É, áñ »ñ Ïáõ ͳÛ-ñ³ Ñ»Õ ³Ý ã³ ÷³ íá ñáõ ÃÛáõ ÝÇó Ñ» éáõ Ùݳ Ù³ñ-¹Á, áã ³ÛÝ ù³Ý Ï³Ý Ë³ ï» ëáõ ÃÛ³Ý Ëáñ ù» ñÇ Ù»ç ëáõ½ íÇ ¨ áã ³ÛÝ ù³Ý ³Ý Ñá·, ³Ý Ï³Ý Ë³ ï»ë ÉÇ-ÝÇ, áñ ßé³Û Éáõ ÃÛ³Ý áõ ½» Ëáõ ÃÛ³Ý Ñ» Õ»Õ Ý» ñáí ÝáõÛÝ å»ë ·Éáñ íÇ: àõë ïÇ Ù»Í Ç Ù³ë ïáõ ÃÛ³Ý ã³÷ áõ ÏßÇé ¿ å»ïùª áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³Û¹ ÙÇ çÇÝ ×³ ݳ å³ñ ÑÁ ·ïÝ» Éáõ, á°ã ¹» åÇ Ó³Ë, á°ã ¹» åÇ ³ç Ëá ïáñ í» Éáõ ѳ Ù³ñ:

² Ûá°, ³ß ˳ñ ÑÇÝ, Åá Õáíñ ¹ÇÝ, » Ï» Õ» óáõÝ, ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇÝ ¨ ÝáõÛ ÝÇëÏ Ù³ñ ¹áõÝ Ç ñ»Ýó ³ é³Ý-ÓÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ ïÝï» ë» Éáõ ѳ Ù³ñ Ç Ù³ë ïáõÝ Ëá-ѳ ϳ Ýáõ ÃÛáõÝ ¿ å»ïù, ·Çñ áõ ѳ ßÇí ¿ å»ïù, áõ ÕÇÕ ×ßïáõ ÃÛáõÝ ¿ å»ïù, ¨ ³Ûë ³ Ù» ÝÇ Ñ»ï ³ñ ¹³ñ ËÕ×Ùï³Ýù ̈ ²ëï Íáõ Ëáëù ¿ å»ïù, áñ Ù³ñ ¹Á ϳ ñá Õ³ ݳ áõ ÕÇÕ μ³ Å³ Ý»É Ã»° ϳÛë ñÇ, û° ²ëï Íáõ μ³ ÅÇ ÝÁ:

´³Ûó á ñáí Ñ» ï¨ ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑáõÙ Ù³ñ¹ ϳÝó ϳñ ·Á, íÇ ×³ ÏÁ áõ ÏÛ³Ý ùÁ ß³ï ½³ ݳ ½³Ý »Ý Ç ñ³ ñÇó, ëñ³ ѳ Ù³ñ ³ Ù»Ý Ù³ñ¹ ³ é³Ý ÓÇÝ–³-é³Ý ÓÇÝ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ áõ ÝǪ ³ é³ í»É ϳ٠Ýí³½: ²ß ˳ñ ÑÇ Çß Ë³Ý-Ý» ñÇÝ ¨ Ù» ͳ ïáõÝ Ý» ñÇÝ ÷³ é³ ë»ñ ã»Ýù ѳ-Ù³ ñÇ, » û Ýñ³Ýù Ç ñ»Ýó Ñ³Ù μ³ íÇ, ³Ý í³Ý ¨ ×á Ëáõ ÃÛ³Ý Ñ³ Ù» Ù³ï í³ Û» Éáõã å»ñ ×áõ ÃÛ³Ùμ ÏÛ³Ýù í³ ñ»Ý: Üñ³Ýù Ù»Í ½ñϳÝù Ï·áñ Í»Ý ÁÝ-Ï» ñáõ ÃÛ³ ÝÁ, » û ³ Ù» ݳ· ÍáõÍ ÏÛ³Ýù í³ ñ» Éáíª ËÇëï Åɳ ïáõ ÃÛ³Ùμ ÏÍÏ»Ý Ç ñ»Ýó Ó»é ùÁ ¨ ·»-ïÇ ÝÙ³Ý Ñáñ ¹³ ó³Í ·³Ý ÓÇ ×³ ݳ å³ñ ÑÁ ·á ó»Ý, áñ ãí³ ½Ç Åá Õáíñ ¹Ç Ññ³ å³ ñ³Ï: Üñ³Ýù » û ãßÇ Ý»Ý ßù»Õ ïáõÝ ¨ Ù» ͳ Ù»Í ³ å³ ñ³Ýù Ý»ñ, ï³Ý ׳ñ ï³ ñ³ å»ï Ý» ñÁ, ß³ï ³ñ Ñ»ë ï³ íáñ ¨ ·áñ ͳ íáñ Ù³ñ ¹ÇÏ Ç ñ»Ýó í³ë ï³ ÏÇó ϽñÏí»Ý: ÜÙ³ ݳ å»ë, » û Ýñ³Ýù Ã³Ý Ï³ ·ÇÝ Ù³ ï³ ÝÇ-Ý»ñ ã¹Ý»Ý Ç ñ»Ýó Ù³ ïÝ»ñÇÝ, » û ³ Ù»Ý ûñ ï³-ñ³½–ï³ ñ³½ Ñ³Ý ¹»ñÓ Ý» ñáí ãå×ݳ ½³ñ¹ í»Ý, » û μ³½ Ù³ Ëáñ ïÇÏ ë» Õ³ Ýáí ãÉdz ݳÝ, » û Ññ³ å³ ñ³ ÏÇ Ù»ç ßñç» Éáõ ѳ Ù³ñ ãå»ñ ׳ Ý³Ý ¨ ÃáÕ Ý» Éáí ³Û¹ ×á ˳ å³ÝÍ ÏÛ³Ý ùÁª ѳ ë³-ñ³ Ïáõ ÃÛ³Ý ³Ý ßáõù áõ ë³ Ï³ í³ å»ï ÏÛ³Ý ùáí ³å ñ»Ý, á±õÙ Ïѳë ÝÇ ³Û¹ íݳ ëÁ, ·Ç ï»±ë. μá-Éáñ ³ñ Ñ»ëï Ý» ñÇÝ ¨ ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛ³Ý ³Û-ɨ³ÛÉ ×Ûáõ Õ» ñÇÝ, á ñáÝó μ³ËïÝ áõ Ç ñ³ íáõÝùÝ

114 115

¿ñ ³Û¹ ³ Ù»Ý Ù» ͳ Í³Ë å»ï ù» ñÁ å³ï ñ³ë ï»É áõ ï³É ¨ ³Ûë ÷á ˳ ݳ Ïáõ ÃÛ³Ý ÙÇ çá óáí ѳ-ñáõëï Ý» ñÇ Ïáõ ï³ Ï³Í ³ í» Éáñ¹ ·³Ý ÓÁ ѳ Ý»É Åá Õáíñ ¹Ç Ññ³ å³ ñ³Ï, áñ å»ë ½Ç ³ Ù»Ý Ù»ÏÝ Çñ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ μ³ ÅÇÝÝ ÁÝ ¹áõ ÝÇ:

ºí ¹áõ ·Ç ï»±ë, áñ Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý-ùÇ Ýųñ Ý» ñÇ Ñ³ í³ ë³ ñ³Ïß éáõ ÃÛáõÝ å³ Ñá ÕÁ ÷á ˳ ݳ Ïáõ ÃÛ³Ý û ñ»ÝùÝ ¿, ù³ ÝÇ áñ áñ ï» ÕDZó ϳ٠á±ñ ³Õμ Ûáõ ñÇó »Ý Åá Õáí íáõÙ áõ Íá í³ ÝáõÙ ³ß ˳ñ ÑÇ Ù» ͳ ïáõÝ Ý» ñÇ ¨ ³ñ ùáõ ݳ Ï³Ý ·³Ý-Ó» ñÁ, ³Û¹ Ù»½ ɳí ѳÛï ÝÇ ¿. ¹ñ³Ýó Ùßï³ Ñáë íï³Ï Ý» ñÁ Åá Õáíñ ¹Ç ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ³Õμ Ûáõ ñÇ ³Ï Ý» ñÇó »Ý í³ ½áõÙ:

Æ ñ³ íáõÝù ¿ ¨ Ù»Í Ç ñ³ íáõÝù, áñ ·³Ý ÓÇ ³Û¹ íï³Ï Ý»ñÝ ³ÛÝ ï» ÕÇó Ç ñ»Ýó ³ ÏáõÝù Ý» ñÇÝ í» ñ³ ¹³é Ý³Ý ¨ ³Û¹ å»ë ÙÇßï ßñç³Ý ³é Ý»Ý, á ñáí û° Åá Õáíñ ¹Ç ¨ û° Ù³ ͳ ïáõÝ Ý» ñÇ Í³-é³ë ï³ÝÝ áõ ïáõÝ Ï» ñÁ, ÙÇßï çñ³ñ μÇ ÉÇ Ý» Éáí, ½í³ñà áõ åïÕ³ μ»ñ ÏÙݳÝ:

àõë ïÇ áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ý ùÇ ¹»Ù Ù»-ͳ å»ë Ù» Õ³Ý ãáõÙ »Ý ³ÛÝ Ù» ͳ ïáõÝ Ý» ñÁ ¨, ³ é³Ýó μéݳ óáÕ Ñ³÷ß ï³ Ïáõ ÃÛ³Ý` ѳñë ï³-ѳ ñÇã »Ý Ñ³ Ù³ñ íáõÙ Ýñ³Ýù ¨ Ùdz ų Ù³ Ý³Ï ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý Ë³ ÷³ ݳ ñ³ñ »Ý ÉÇ ÝáõÙ, »ñμ Åá Õáíñ ¹Ç í³ë ï³Ï Ý» ñÇ ¨ ß³ Ñ» ñÇ ³Õμ Ûáõñ Ý»-ñÁ ÷³ Ï» Éáíª ³ñ Ñ»ëï Ý» ñÇ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛáõÝÝ

¿É »Ý ˳ ÷³ ÝáõÙ, ù³ ÝÇ áñ ³ß ˳ñ ÑÇ ·» Õ³ñ-í»ë ïÇ ³ÛÝ ù³Ý ³Ý ÑáõÝ, ³Ý ѳ Ù³ñ å»ï ù» ñÁ, áñ ÙÇßï ³ñ í»ë ï³ ·»ï Ñ³Ý ×³ñ Ý» ñÇ Ó»éùÝ ¿ ëï»Õ ÍáõÙ, Ç ñ»Ýó ³ Ù» ݳ Ù»Í Ù³ ëáí Ù» ͳ ïáõÝ-Ý» ñÇ í³ Û»É Ù³Ý Ñ³ Ù³ñ »Ý:

Æ ñ³ íáõÝù ïí» óÇÝù ³ß ˳ñ ÑÇ Ù» ͳï áõÝÝ»-ñÇÝ, áñ ×áË áõ ÷³ é³ íáñ ÏÛ³Ýù í³ ñ»Ýª ÙdzÛÝ Ã» ã³ ÷³ íá ñáõ ÃÛ³Ý áõ í³ Û»É ãáõ ÃÛ³Ý ë³Ñ Ù³-ÝÇó ã³Ýó Ý» Éáí: ´³Ûó » Ã» Ýñ³Ýù ³Û¹ Ç ñ³-íáõÝ ùÁ ׳ ݳ ã»Ý ÙdzÛÝ áñ å»ë Ç ñ³ íáõÝù ¨ Áëï ѳ ×áõÛ ùÇ û·ï í» Éáí` Ùá é³ Ý³Ý áõ »ñ μ»ù ãÑÇ ß»Ý ÙÛáõë μ³½ Ù³ ¹Ç ÙÇ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ-Ý» ñÁ, ³Û ëÇÝùÝ` ÙdzÛÝ Ñ³ó ïÝï» ë» Éáõ Ù³ ëÇÝ Ñá ·³ Éáíª ÃáÕ Ý»Ý ²ëï Íáõ Ëáë ùÁ, ÃáÕ Ý»Ý μ³-ñ» ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, »ñ μ»ù ãÑÇ ß»Ý Åá Õáíñ ¹Ç ³Õ ù³ï Ý» ñÇÝ, áñ μ» ñÇÝ, ÑÇ-í³Ý¹ Ý» ñÇÝ, ³ Ýû· ݳ Ï³Ý Ãßí³é Ý» ñÇÝ ¨ Ç ñ»Ýó ¹éÝ» ñÇ ³ é³ç ÁÝ Ï³Í íÇ ñ³ íáñ Ô³ ½³ ñáë Ý» ñÇÝ, » û Ýñ³Ýù Ùá é³ Ý³Ý Ç ñ»Ýó Ù» ͳ Ù»Í å³ñ ï³-ϳ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ » Ï» Õ» óáõ, ³½ ·Ç ¨ ³½ ·³ ÛÇÝ ¹åñáó Ý» ñÇ Ñ³Ý ¹»å, » û ³½ ·Ç ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ-ÃÛ³Ý ³ ñ³ Ñ»ï áõ ׳ ݳ å³ñÑ μ³ ó» Éáõ ѳ Ù³ñ Ç ñ»Ýó ·³Ý Ó³ ñ³ ÝÇ ¹áõ éÁ ãμ³ ó»Ý, » û ѳÛ-ñ» ÝÇ ùÇ μ³ñ ·³ í³× Ù³Ý Ñ³ Ù³ñ Ñ³Û ñ» ݳ ëÇ ñáõ-ÃÛ³Ý Ù»Í å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ãϳ ï³ ñ»Ý, » û μ³Ë ïÁ ѳ çá ÕÇ, ¨ Ýñ³Ýù »ñÏ ñÇ Ï³ é³-

116 117

í³ ñáõ ÃÛ³Ý Ù»Í å³ß ïáÝ Û³ ¨ ݳ ˳ ñ³ñ ÉÇ Ý»Ý, ÇÝã å»ë ³ é³ ùÇ ÝÇ Ðáí ë» ÷Á, áñ ÑÇ ß»ó г Ïá μÇ ïáõ ÝÁ ¨ É³ó » Õ³í, ¨ ѳ óÁ ÙÇÝ ã¨ Ñ³ ·» ݳÉÝ áõ ï»Ý áõ »ñ μ»ù ãÑÇ ß»Ý Ð³Û ÏÇ ù³Õ ó³Í ïáõ-ÝÁ, » û Ýñ³Ýù í»ñ ç³ å»ë Ç ñ»Ýó Ù» Íáõ ÃÛ³Ý ·³ÝÓÝ áõ ·áõ ÃÁ ÷³ Ï»Ý Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³-Ïáõ ÃÛ³Ý Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ³ é³ç, ÙdzÛÝ áõ ÙdzÛÝ í³ Û» É»Ý ²ëï Íáõ ïí³Í μ³ ñÇù Ý» ñÁ, Ýëï»Ý Ù»-ͳ ѳó ë» Õ³ ÝÇÝ, μ» Ñ»½ ѳ· Ý»Ý áõ ÍÇ ñ³ ÝÇ ¨ ·»Ã ë» Õ³ ÝÇ ÷ßñ³Ýù Ý» ñÇó ¨ Ïï³ íÇó ÙÇ å³-ï³é ãï³Ý ³ß ˳ñ ÑÇ ÷á Õáó Ý»ñÝ ÁÝ Ï³Í Ô³-½³ ñáë Ý» ñÇÝ, áñ å»ë ½Ç Ñá ·» å³ ÑÇÏ Ñ³ó áõ ï»Ý ¨ ³Û¹ å³ ï³ éÇÏ Ïï³ íáí Ç ñ»Ýó Ù»ñ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ Í³Í Ï»Ý Ï³Ù Ç ñ»Ýó í»ñ ù» ñÁ ÷³ ó ûÝ, ³ Ù»Ý, ³ Ù»Ý ³ ë»Ù ù»½, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ³Û¹ åÇ ëÇ Ù» ͳ-ïáõÝ Ý»ñÝ ³ ÝÇ ñ³í »Ý Ç ñ»Ýó ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ù»ç, ³ ÝÇ ñ³í »Ý »ñÏÝ ùÇ ¨ »ñÏ ñÇ ³ é³ç, ³Û ëûñ ¨ ѳ íÇï Û³Ý, á ñáÝó ѳ Ù³ñ øñÇë ïáë Çñ ² í»-ï³ ñ³ Ýáí ëå³é ݳó. §ì³¯Û Ó»½` ѳ ñáõëï-Ý» ñǹ, á ñáí Ñ» ï¨ ¹áõù Ó»ñ ÙËÇ Ã³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ëï³ ó»É »ù¦ (ÔáõÏ. ¼ 24):

²Ûë ù³Ý ¹³ ï» óÇÝù ³ß ˳ñ ÑÇ Ù» ͳ ïáõÝ-Ý» ñÇÝ: ´³Ûó Ù» ͳ å»ë ϳ ÝÇ ñ³ í»Ýù, áñ¹ Û³°Ï, » û ³ñ ¹³ñ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý μ»é Ý» ñÁ ÙdzÛÝ Ù»-ͳ ïáõÝ Ý» ñÇ íñ³ μ³ñ ¹»Ýù: ²ÛÅÙ ëÏë»Ýù Åá-Õáíñ ¹Ç ÙÛáõë ¹³ ë» ñÇ ÏÛ³Ý ùÁ ¹³ ï»É, á ñáÝó

ϳñ ·Á, íÇ ×³ ÏÁ ¨ ³ë ïÇ ×³ ÝÁ ß³ï μ³½ Ù³ ï»-ë³Ï »Ý, ̈ ³ Ù»Ý Ï³ñ ·Ç Ù³ñ ¹ÇÏ ̈ ÁÝ ï³ ÝÇù Ý»ñ, Ûáõ ñ³ ù³Ýã ÛáõñÝ Ç ñ»Ýó áõ ݨá ñáõ ÃÛ³Ý ã³ ÷áí, å³ñ ï³ Ï³Ý »Ý å³ Ñ» Éáõ áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ý ùÁ:

ÆÝã å»ë Ç ñ³ íáõÝù ïí» óÇÝù Ù» ͳ ïáõÝ Ý» ñÇÝ, áñ Ç ñ»Ýó ³ë ïÇ ×³ ÝÇÝ å³ï ß³Í å»ñ ×áõ ÃÛ³Ùμ ³å ñ»Ý, ÝáõÛÝ Ç ñ³ íáõÝ ùÁ ï³ ÉÇë »Ýù Åá Õáíñ-¹³ Ï³Ý ¹³ ë» ñÇÝ, áñ Ç ñ»Ýó íÇ ×³ ÏÇ áõ í³ë ï³ ÏÇ Ñ³ Ù» Ù³ï` ã³ ÷³ íáñ å³ñ Ï»ß ïáõ ÃÛ³Ùμ ³å ñ»Ý, μ³Ûó »ñ μ»ù Ç ñ³ íáõÝù ã»Ýù ï³ Åá Õáíñ ¹³ Ï³Ý Ï³ñ ·Ç ³ÛÝ ¹³ ë» ñÇÝ, á ñáÝó ß³ÑÝ áõ í³ë ï³ ÏÁ ß³ï ã³ ÷³ íáñ ¿, ̈ Ýñ³Ýù ̈ ë ó³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ï»Ý-ãáí Ó·ïáõÙ »Ý Ù» ͳ ïáõÝ Ý» ñÇ å»ë ×áË ÏÛ³Ýù í³ ñ»É` á ãÇÝã ѳ Ù³ ñ» Éáí ݳ ˳ ï» ëáõ ÃÛ³Ý ¨ ã³ ÷³ íá ñáõ ÃÛ³Ý ïÝï» ëáÕ ÏßÇ éÁ: » å»ï ù³-Õ³ ù³ ÛÇÝ û ñ»ÝùÝ ³ ½³ ïáõ ÃÛáõÝ ¿ ï³ ÉÇë Åá Õáíñ-¹ÇÝ, áñ μá Éáñ Ù³ñ ¹ÇÏ, Ç ñ»Ýó ·áõÛ ùÇÝ ¨ ÇÝã ùÇÝ μ³ ó³ñ Ó³Ï ï»ñ ÉÇ Ý» Éáí, ³ ½³ ï³ μ³ñ í³ñ í»Ý, ³ ½³ ï³ μ³ñ ïÝï» ë»Ý Ç ñ»Ýó ÏÛ³Ý ùÁ, μ³Ûó » ñ³-ÝÇ Ã» ¹ñ³ ѳ Ù³ñ ¨ë ã³÷ áõ ë³Ñ Ù³Ý á ñá ß»ñ »ñÏ ñÇ Ï³ é³ í³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, á ñáí û ñ¨ë ³Ý ã³-÷³ ë»ñ Åá Õá íáõñ¹Ý û ñ»Ý ùáí áõ ëñáí ׳ ݳ ã»ñ Çñ ã³ ÷³ íá ñáõ ÃÛáõ ÝÁ: ´³Ûó ÙDZû ¹ñ³ ѳ Ù³ñ û ñ»Ýù ¿ñ ѳñ ϳ íáñ, ù³ ÝÇ áñ û° ³ß ˳ñ ÑáõÙ ¨ û° ïݳ ÛÇÝ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³Û¹ û ñ»Ý ùÁ

118 119

ß³ï μݳ Ï³Ý ¿ Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÇ Ñ³ Ù³ñ ̈ Ûáõ ñ³-ù³Ýã Ûáõñ Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÇó, ·áõÛ ùÇó ¨ ·³Ý ÓÇó ¿ μËáõÙ: Êá ѻ٠áõ μ³ Ý³ Ï³Ý ïÝï» ëáõ ÃÛáõ ÝÁ áõ ëáõ ó³ ÝáõÙ ¿, áñ Ù³ñ¹Ý Çñ ß³ Ñ» ñÇ ã³ ÷áí Ï»Ý ó³ Õ³ í³ ñÇ:

ÆëÏ » û ×á ˳ ë»ñ ÉÇ Ý» Éáí` Çñ ã³ ÷Çó ¹áõñë ÝÏñïÇ, ³ß ˳ñ ÑÁ Ýñ³Ý Ϲ³ ïÇ áõ ÏÙ» Õ³¹ ñÇ: º û Ù³ñ ¹Á, áñ ÙÇ å³ñ½ ù³ Õ³ ù³ óÇ ¿ áõ ã³-÷³ íáñ ß³ ÑÇ ï»ñ, ÙÇ å³ñ½ ïáõÝÝ Ç ñ»Ý μ³-í³ Ï³Ý ãÇ Ñ³ Ù³ ñáõÙ, å»ñ ׳ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ó³Ý-Ïáõ ÃÛáõ ÝÇó ·ñ·éí» Éáíª Ó»é ݳñ ÏáõÙ ¿ Çß Ë³ ÝÇÝ í³ Û» Éáõã ³ å³ ñ³Ýù ßÇ Ý»É, Í³Ý ñ³ ·ÇÝ Ï³Ñ–Ï³-ñ³ ëÇ Ý» ñáí ½³ñ ¹³ ñ»É, Ñ» ïÇáïÝ ù³Û É» ÉÁ ÝáõÛÝ-å»ë Ýí³ë ïáõ ÃÛáõÝ ¿ ѳ Ù³ ñáõÙ, Çß Ë³ ÝÇ Ï³éù ¿ ÝëïáõÙ, Ññ³ å³ ñ³ Ïáí ³Ýó ÝáõÙ ¨ óáõ ó³¹-ñáõÙ ¿ Ç ñ»Ý ³ß ˳ñ ÑÇ ³ é³ç, ã³ ñ³ ã³ñ »Õ ͳ-ÝáõÙ ¿ ³Ý ã³ ÷³ íáñ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ù»ç:

à±í ã·Ç ïÇ áõ ãÇ ×³ ݳ ãáõÙ, û ³Û¹ åÇ ëÇ Ý»ñÝ ³ÛÝ ÁÝ ï³ ÝÇù Ý» ñÇó »Ý, á ñáÝó ѳ óÁ ³ é³ íá ïÇó ÙÇÝ ã¨ Ç ñÇ ÏáõÝ ¿ ï¨áõÙ, ³Û ëÇÝùÝ` û û ñ³ Ï³Ý ³ß ˳ ï³Ý ùáí áõ ß³ Ñáí »Ý ³å ñáõÙ: àõë ïÇ Ñ³Ûï ÝÇ ¿, û å×ݳ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ³Û¹ ³Ý ѳñ ÏÇ å»ï ù» ñÁ û° å³ñï ùáí ̈ û° ˳ μ»³ Ï³Ý ÙÇ çáó-Ý» ñáí ¿É »Ý ѳÛà ѳÛà íáõÙ, »ñ μ»ù ã»Ý Ùï³ Ñá·-íáõÙ, û ³Û¹ åÇ ëÇ ³ÝïÝ ï»ë ÏÛ³Ý ùÇ ³ å³ ·³Ý ÁÝ ï³ Ý» Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ Ïáñ ͳ ÝáõÙÝ ¿:

² ѳ í³ ëÇÏ ³Ûë å»ë ¿ ½»Õ Í³Ý íáõÙ áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ý ùÁ, áõÕ Õ³ ë»°ñ áñ¹ Û³Ï ÇÙ, »ñμ Åá Õáíñ ¹Ç ¹³ ë»ñÝ ³Ýó ÝáõÙ »Ý Ç ñ»Ýó ã³-÷Çó ¨ ë³Ñ Ù³ ÝÇóª ÃáÕ Ý» Éáí å³ñ ½áõ ÃÛáõÝÝ áõ ë³ Ï³ í³ å»ï ÏÛ³Ý ùÁ, ãËݳ Û» Éáí Ç ñ»Ýó ¹³éÝ áõ ã³ ñ³ ã³ñ ³ß ˳ ï³Ý ùÁ, Ùá é³ Ý³ Éáí, û Ù³ñ ¹Á áñ ù³¯Ý ï³ Å³ Ý» ÉÇ ùñïÇÝ ùáí ¿ ѳÛ-Ã³Û Ã»É Çñ ѳóÝ ³ß ˳ñ ÑáõÙ:

²½·, Åá Õá íáõñ¹, ù³ Õ³ ù³ óÇ, ·Ûáõ Õ³ óÇ, ï»ñ, ͳ é³, ѳ ñáõëï, ³Õ ù³ï, ³é ѳ ë³ ñ³Ï ³ Ù»Ý Ï³ñ ·Ç Ù³ñ¹, »ñμ ÏÛ³Ý ùÇ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý áõÕ Õáõ ÃÛáõ ÝÇó Ëá ïáñ íáõÙ »Ý, Ýñ³Ýó ׳ ݳ-å³ñ ÑÁ ¹» åÇ Ïá ñáõëï ¿ ·ÝáõÙ, Ýñ³Ýù ÙÇßï Ç ñ»ó ѳñë ïáõ ÃÛáõ ÝÇó ½ñÏíáõÙ »Ý, ¨ ³Õ ù³-ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ßáõï ¿ ѳë ÝáõÙ Ýñ³Ýó, ÇÝã å»ë ÙÇ ³ ñ³ ·áïÝ ëáõñ Ñ³Ý ¹³Ï: ²Û¹ å»ë ѳ ë³í ´Ûáõ-½³Ý ¹Ç³ ÛÇ Ù³Û ñ³ ù³ Õ³ ùÇÝ, ÝáõÛÝ û ñÇ Ý³ ÏÁ åÇ ïÇ Ñ³ë ÝÇ áÕç ·³ í³ é³ óÇ Åá Õáíñ ¹ÇÝ, » û ³Ýó Û³ ÉÇ ÷áñ Ó» ñÇó ¨ μÛáõ ½³Ý ¹³ óÇ Ý» ñÇ ïݳ-í»ñ û ñÇ Ý³ ÏÇó áÕ ç³Ù ï» Éáíª ãËñ³ï í»Ý:

¾¯, ëÇ ñ» Éǹ ÇÙ ê³Ù í»É, ɳí ѳë ϳ ó³±ñ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý ³Ûë ¹³ ëÁ, ¹áõ, áñ ¹»é áõ ë³-ÝáÕ »ë ¨ ï³ Ï³ íÇÝ ïÝï» ë³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ Ù»ç ã»ë Ùï»É: ´³Ûó áñ ¹Ç³ Ï³Ý ùá Ù»Í å³ñ ï³ Ï³-Ýáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ·Ç ï» Ý³É ¨ » ñ³Ë ï³ ·»ï ÉÇ Ý»É, û áõë ٳݹ áõ ¹³ë ïdz ñ³ Ïáõ Ã۳ݹ ѳ Ù³ñ

120 121

áñ ù³¯Ý ³ÝË Ý³ Í³Ë ë»ñ »Ù ³ ñ»É. ³Ûë Ù³ ëáí ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ñ³ß íÇ ÇÙ ã³÷Ý ³Ý ó³ ³ å³ ·³-ÛÇ ³ÛÝ ÑáõÛ ëáí, áñ ÏÛ³Ý ùǹ åïÕ³ μ»ñ ³ñ¹-ÛáõÝ ùÁ μ³½ Ù³ å³ ïÇÏ åÇ ïÇ ù³ Õ»Ù:

êá íá ñÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ëá íá ñÇ°ñ ³ÛÅÙ í³ ÝÇó, áñ ³ÛÝ ³ å³ ·³ ÛáõÙ, á ñáõÙ »ë ·áõ ó» ·» ñ»½ Ù³Ý Ç ç³Í ÉÇ Ý»Ù, ¹áõ, áÕç Ùݳ Éáí, μ³ñ íáù ïÝï» ë»ë ùá ÏÛ³Ý ùÁ ¨ Ñ³Û ñ» ÝÇ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÁ: ºë ѳ ñáõëï, í³ ×³ é³ ß³Ñ ù³ Õ³ ù³ óÇ ã»Ù, áñ ù»½ Ù»Í ·³ÝÓ Å³ é³Ý ·áõ ÃÛáõÝ ÃáÕ Ý»Ù: ØÇ å³Ý ¹áõËï ·Ûáõ-Õ³ óÇ Ñ³Ûñ »Ù »ë, ¨ ùá ų é³Ý ·áõ ÃÛáõ ÝÁ Ù»ñ ·Ûáõ ÕÇ ÑáÕÝ áõ ¹³ßïÝ ¿: ºë ÙdzÛÝ ÑáÕ ÏÃáÕ Ý»Ù ù»½, áñ áë Ï» ·³Ý ÓÇó ѳ ½³ñ ³Ý ·³Ù ³Ýë å³é, ³Ý Ïá Õá åáõï ·³ÝÓ ¿, á ñÁ »ë ùá å³ åÇó ų-é³Ý ·» óÇ, ¨ ³Û¹ ³Ý ·ÇÝ ³ í³Ý ¹Á ³Ù μáÕ ç³ å»ë å³ Ñ»É »Ù ÙÇÝ ã¨ ûñë: ÚáÃÝ ³Ý ·³Ù å³Ý¹Ëïáõ-ÃÛ³Ý » ɳ ¨ ãáõ ½» óÇ μݳí, áñ ÙÇ Ãǽ ÑáÕ í³-׳ é»Ù, ÙÇÝ ã¨ ÇëÏ »ñμ ³ÝÓ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ Ý» ÕáõÙ ¿ñ ÇÝÓ ¨ å³ñ ï³ ï» ñ»ñÝ ÇÝÓ μ³Ýï ¿ÇÝ ï³ ÝáõÙ: ØÇßï ³ß Ë³ ï» óÇ ³ Ù»Ý μ³Ý ½á ѳ μ» ñ»É áõ Ñá-Õ³ ÛÇÝ Ï³É í³Íù Ý»ñë å³ Ñ»É:

àõË ïáí ù»½ å³ñ ï³ íá ñ»ó ÝáõÙ »Ù, áñ¹ Û³°Ï, áñ Ñáñ¹ û ñÇ Ý³ ÏÇÝ Ñ» 層ë, áÕç ÏÛ³Ý ùáí¹ ç³-Ý³ë ·Ûáõ Õ³ Ï³Ý ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³ é³ ç³-¹Ç Ù»É: ºë ùá ÙÇïùÝ ³Ûë ¹³ ë» ñáí Ùß³ Ï» óÇ, áñ å»ë ½Ç ¹áõ ¨ë ùá Ñá Õ»ñÝ áõ ¹³ß ï» ñÁ ɳí

Ùß³ Ï»ë: ²ÛÝ Å³Ù ¹áõ ï»ë` Ù»ñ ³ñ ·³ í³Ý¹ Ñá-Õ» ñÁ áñ ù³±Ý ³ é³ï Ëáï áõ óá ñ»Ý åÇ ïÇ ï³Ý ù»½:

º û áÕç Ùݳ٠áõ ù»½ Ñ»ï ¹» åÇ Ñ³Û ñ» ÝÇù í» ñ³ ¹³é ݳÙ, í³¯ß, áñ ù³±Ý åÇ ïÇ Ññ×íÇ Ñá ·Çë, »ñμ ï»ë ݻ٠ùá ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ ·Ûáõ Õ³ Ï³Ý ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Ù»ç, á ñáí ¹áõ μ³ ñÇ û ñÇ Ý³Ï åÇ-ïÇ ÉÇ Ý»ë ³ÛÝ Ë»Õ× ·Ûáõ Õ³ óÇ Ý» ñÇÝ, áñ Ñá Õ³-·áñ Íáõ ÃÛ³Ý ³ñ Ñ»ë ïÇ Ù»ç ¹»é Ù³ ÝáõÏ »Ý Ùݳ-ó»É: ØDZû Ç ñ³ íáõÝù áõ Ý»Ýù Ù» Õ³¹ ñ»É Ç ñ»Ýó, »ñμ áõ ëáõÙ ãáõ Ý»Ý: ÆÙ ¨ ùá ë» ÷³ Ï³Ý å³ñïùÝ ¿ ·Ûáõ Õ³ óÇ Ù³ ÝáõÏ Ý» ñÇÝ ½³ñ ·³ó Ý»É ¨ ϳ ñ¨áñ ÏñÃáõ ÃÛáõÝ ï³É: öáñ Óáí Ïï»ë Ý»ë ¹áõ, û ÇÝã-å»ë Ù³Ý Ï³ ÏÇó Ý»ñ¹ ßáõ ïáí ϳ é³ ç³ ¹Ç Ù»Ý: ¸áõ ã·Ç ï»±ë , û ·Ûáõ Õ³ Ï³Ý ¹³ß ïÇ ³ ½³ï Ù³ ÝáõÏ-Ý» ñÁ áñ ù³Ý ³ß ËáõÛÅ ¨ Ïá ñá í³ ÙÇï »Ý:

ØÇ í»ñ çÇÝ Ëáëù, í»ñ çÇÝ ÙÇ ù³ ÝÇ Ëñ³ï ¨ë ³ í³Ý ¹»Ù ù»½, áñ¹ Û³°Ï, ¨ ³Ûë å»ë ³ í³ñ-ï»Ù ³Ûë Ïñó Ï³Ý ¹³ë¹. ³ß ˳ñ ÑáõÙ ÏÛ³Ýù¹ áõÕ Õ³ í³ ñá ÕÁ áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý Õ»ÏÝ ¿: ²Û¹ Õ» ÏÁ ùá Ñá Õ³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý Ù³ ×Ç å»ë áõ-ÕÇÕ μéÝÇ°ñ ¨ »ñ μ»ù ÙÇ° ÃáÕ ÝÇñ, áñ Ëá ïáñ-íÇ, á ñáí Ñ» ï¨ ¹³ ¿ ÙdzÛÝ, áñ ÏÛ³Ý ùǹ μá Éáñ ³ Ïáë Ý»ñÝ áõ ÕÇÕ Ïí³ ñÇ, ¨ ÙÇÝ ã¨ ·» ñ»½ Ù³Ý ùá ѳóÝ áõ ѳñë ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ãÇ å³ Ï³ ëÇ: ¼·á°õÛß, ½·á°õÛß, ²ëï Íáõ Ëáë ùÁ ã³ñ ѳ Ù³ñ Ñ»ë ¨ ¹áõ

122 123

ÙdzÛÝ Ñ³ óáí ³å ñ»ë, ³ÛÝ Å³Ù ÏÙá é³ Ý³ë Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ßÝáñÑÝ áõ å³ ïÇ íÁ, ³ ݳ ëáõÝ-Ý» ñÇÝ Ïѳ í³ ë³ñ í»ë, ϳ åÇ ñ³ ï»ë ݳ¨ ݳ-Ë³Ë Ý³ ÙáÕ ºñÏ Ý³ ÛÇÝ Ðáñ ¹»Ù, »ñμ Ýñ³ ѳóÝ áõ ï»ë ¨ ³ÛÝ ãûñÑ Ý»ë: êáëÏ μ» ñ³ ÝÇ ûñÑ Ýáõ-ÃÛáõ ÝÁ μ³ í³ Ï³Ý ã¿, ³Û ɨ å³ñ ï³ Ï³Ý »ë ³ñ¹-ÛáõÝ ùáí ÷³ é³ íá ñ»É ³ÛÝ: ºñμ ³Û ·Ç¹ ù³ ÕáõÙ »ë, ×é³ ù³Õ ÙÇ° ³ ÝÇ, »ñμ ³ñ ï»ñ¹ ÑÝÓáõÙ »ë, ó ÷³Í áõ Ùݳ óáñ¹ ѳë Ï» ñÁ Ãá°Õ, áñ ³Û ñÇ Ý»-ñÁ, áñ μ»ñÝ áõ ³Õ ù³ï Ý»ñÝ ³ÛÝ Åá Õá í»Ý: ²Ûë-å»ë ¿ å³ï íÇ ñáõÙ ²ëï Íáõ û ñ»Ýù Ý» ñÇ êáõñμ ¶Çñ ùÁ: ² Ù»Ý ³ñÙ ïÇ ùÇó μ³ ÅÇÝ ïá°õñ ²ëï-ÍáõÝ. §ä³ï íÇ°ñ îÇ ñá çÁ ùá ³ñ ¹³ñ í³ë ï³ ÏÇó ¨ ùá ³ñ ¹³ñ ³ñÙ ïÇ ùÇó åïáõÕ Ñ³ ÝÇ°ñ Ýñ³Ý, áñ å»ë ½Ç Éóí»Ý ùá ßï» Ù³ ñ³Ý Ý» ñÁ ѳ óáí, ¨ ÑÝÓ³Ý Ý» ñáõÙ ùá ·Ç ÝÇÝ ³ é³ í»É ÏμËǦ (ï»°ë Ô¨ï. ƾ 30–33): ² ·³Ñ γ Û» ÝÇ ÝÙ³Ý ³ Ýáõ ÕÇÕ ÙÇ° μ³ Å³ ÝÇñ, ³ÛÉ ³ñ ¹³ñ ² μ» ÉÇ å»ë åïáõÕ¹ ѳ ×á Û³ å»ë ÝíÇ ñÇ°ñ ²ëï ÍáõÝ:

²Ûë ¿ ³ ѳ í³ ëÇÏ Ñ³ óÇ ¨ Ëáë ùÇ áõ ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛáõ ÝÁ, ¨ »ë ûñÑ ÝáõÙ »Ù ù»½, áñ¹-Û³°Ï ÇÙ, áÕç ÏÛ³Ý ùáõÙ¹ ѳóÝ ³ é³Ýó ²ëï-Íáõ Ëáë ùÇ ãáõ ï»ë, ³ÛÉ Ñ³óÝ áõ Ëáë ùÁ Ùdz ëÇÝ Ë³é Ý» Éáí` Ï»°ñ, áñ å»ë ½Ç ÏÛ³Ýù¹ ϳ ï³ñ Û³É ÉÇ ÝÇ, ¨ ¹áõ, ϳ ï³ ñ» Éáí å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ-Ý»ñ¹ û° ²ëï Íáõ ¨ û° Ù³ñ¹ ϳÝó ³ é³ç, ³å-

ñ»ë ³ß ˳ñ ÑáõÙ áñ å»ë ³ñ ¹³ñ áõ ѳ í³ ï³-ñÇÙ ïÝï»ë: ÐÇ ßÇ°ñ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ³ é³ ÏÁ, ù»½ ѳÝÓÝ í³Í ù³Ý ù³ ñÁ ß³ ï³ó ñá°õ, á ñáí Ñ» ï¨ îÇ ñáç ³é ç¨ å³ ï³ë Ë³Ý Ïáõ Ý» ݳë ï³ Éáõ, » û ³Ý Ñá ·áõ ÃÛ³Ý í³ñ ß³ Ù³ ÏÇ Ù»ç Íñ³ ñ» Éáí ³ÛÝ` å³ Ñ»ë ³Ý ß³Ñ, ÇëÏ » û ïá Ïá ëáí Ñ³Ý ¹»ñÓ Ñ³-ïáõ ó»ë, øñÇë ïáë ù»½ Ï·á íÇ. §²å ñ»°ë, μ³ ñÇ° ¨ ѳ í³ ï³ ñǰ٠ͳ é³, á ñáí Ñ» ï¨ ³Û¹ ùãÇ Ù»ç ѳ í³ ï³ ñÇÙ » Õ³ñ, ß³ ïÇ íñ³ Ïϳñ ·»Ù ù»½, ÙïÇ°ñ ùá ïÇ ñáç áõ ñ³ Ëáõ ÃÛ³Ý Ù»ç¦ (سïÃ. ƺ 21):

124 125

¸²ê À

ÆÜø Ü²Þ Ê²î ² è² æ² ̧ Æ Øàô ÚàôÜ

ÆÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ Ù³ñ ¹áõ μݳ Ï³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝÝ áõ ³ñ ¹³ñ ùñïÇÝùÝ ¿, Çñ ÏÛ³Ý ùÁ å³ ÑáÕ ³ Ù» ÝÇó ³ é³ í»É åïÕ³ μ»ñ ÑáõÛëÝ ¿: ² ÝÇ ñ³í ¿ Ù³ñ ¹Á, » û áõ ñÇ ßÇ ùñïÇ ÝÇ ùÇ áõ Ó»é ùÇ Ñ³ óÇÝ ¿ ëå³ ëáõÙ. §¸áõ ùá Ó»é ùÇ í³ë ï³ ÏÁ åÇ ïÇ áõ ï»ë, » ñ³ Ýǯ ù»½, ¹³ ɳí åÇ ïÇ ÉÇ ÝÇ ù»½ ѳ Ù³ñ¦,– Ëñ³ ïáõÙ ¿ ¸³ íÇ ÃÁ (ê³ÕÙ. Öƾ 2):

êÇ ñ» ÉÇ°¹ ÇÙ ê³Ù í»É, Ù³ñ ¹áõ Áݹ ѳ Ýáõñ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ¹³ ëÁ ¨ ÝáõÛÝ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ ³ñ¹-ÛáõÝùÝ áõ ÕÇÕ ïÝï» ë» Éáõ ¹³ ëÁ ëá íá ñ» óÇñ, ³ÛÅÙ Ñ»ñÃÝ » ϳí, áñ Åá Õáíñ ¹Ç ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý ¹³ëÝ ëÏë»Ù ù»½ ï³É, ß³ï áõ ß³ ¹Ç°ñ » ÕÇñ, ù³-ÝÇ áñ ë³ ³ Ù» ݳ ϳ ñ¨áñ ¹³ëÝ ¿, ³ß ˳ñ ÑÇë ¨ ³ÛÉ Åá Õáíáõñ¹ Ý» ñÇ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ¨ μ³ñ-·³ í³× Ù³Ý ÙÇ³Ï å³Û Ù³ÝÝ áõ ׳ ݳ å³ñ ÑÁ:

126 127

ø³ç ·Ç ï» óÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ¨ »ë Ãí»Ù ù»½, û á ñá±Ýù »Ý Åá Õáíñ ¹Ç ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ íá ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, áñ ݳ å»ïù ¿ Çñ áÕç ÏÛ³Ý ùáõÙ ç³ Ý³ ϳ ï³ ñ»É:

²ß ˳ñ ÑáõÙ ³ Ù»Ý ÙÇ ³½· ¨ Åá Õá íáõñ¹ Çñ ÏÛ³Ý ùÁ å³ ÑáÕ, ïÝï» ëáÕ áõ μ³ñ íá ùáÕ ùñïݳ ç³Ý Ùß³ÏÝ ¿, Çñ ³ñï í³ ñáÕ Ù³× Ï³ÉÝ ¿, Çñ ë»ñÙ ó³ ÝáÕ áõ ÑÝÓáÕ ÇÝù ݳ í³ñÓ ³ß ˳-ï³ íáñÝ ¿, Çñ ¹ñ³ËïÝ áõ ¹³ ñ³ë ï³ ÝÁ ïÝϳ-·áñ ÍáÕ å³ñ ïǽ å³ÝÝ ¿, Çñ ïáõÝ ßÇ ÝáÕ ×³ñ-ï³ ñ³ å»ïÝ ¿, Çñ ÁÝ ï³ Ý» Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ å»ï ù»ñ Ñá ·³ óáÕ Ñ³ÛñÝ áõ ïÝï»ëÝ ¿, Çñ ѳó áõ ë» Õ³Ý å³ï ñ³ë ïáÕ Ù³ ï³ Ï³ ñ³ñ Ó»éùÝ ¿, Çñ ³ñ í»ëï Ñݳ ñáÕ Ñ³Ý ×³ ñÇ ³Õμ ÛáõñÝ ¿, Çñ ·áñ ͳ ñ³ ÝÇ Ù» ù» ݳ Ý» ñÁ ß³ñ ÅáÕ, ÙÕÇã ßá ·ÇÝ ¿, Çñ ³Ý ÓÇ Ù»ñ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ å³ïë å³ ñ» Éáõ Ïï³ í³ ·áñÍÝ ¿, Çñ áÕç ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛ³Ý í³ ×³ é³ Ï³ÝÝ áõ ˳ Ýáõà å³ÝÝ ¿, Çñ ¹åñáó Ý» ñÁ ßÇ ÝáÕ áõ ϳñ-·³¹ ñáÕ ÁÝ Ï» ñ³ Ï³Ý Ñ³Ý ·³ ݳ Ïáõ ÃÛáõÝÝ ¿, Çñ Ù³ ÝáõÏ Ý» ñÇÝ ·ñÏáÕ ¹³ë ïdz ñ³ÏÝ ¿, Çñ Ý»ñ-ϳ ÛÇ Ù»ç ·áñ ÍáÕ Ó»é ùÁ ¨ ³ å³ ·³Ý ݳ ˳-ï» ëáÕ ³ãùÝ ¿, í»ñ ç³ å»ë, ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑáõÙ Çñ ³ é³Ý ÓÇÝ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý Ñ³ Ù³ñ Åá Õáíñ ¹Ç ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛáõÝÝ ³ Ù»Ý ÇÝã ¿:

Äá Õá íáõñ ¹Á å»ïù ¿ Ë» ɳ٠ïÇ áõ ׳ ݳ-ãÇ, áñ Çñ ÏÛ³ÝùÝ ³ñ¹ Ûáõ ݳ íá ñá ÕÁ ÙÇ ÙdzÛÝ

Çñ ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý Ó»éùÝ ¿, ¨ Ç Ù³ ݳ, û áñ ù³Ý ¿ ß³ Ñáõ ó μ»ñ: ØÇ ³½· ¨ Åá Õá íáõñ¹, » û Çñ ÏÛ³Ý ùÁ ¨ μ³Ë ïÁ áõ ñÇ ßÇó ¿ ³ÏÝ Ï³-ÉáõÙ, ß³ï μݳ Ï³Ý ¨ ѳÛï ÝÇ ¿, áñ Çμ ñ¨ » ñ³-½³ ÑáõÛë` ÙÇ å³Ñ ÏË³Û ï³ ·Ç ß»ñ í³ Í³Ýñ ùÝÇ Ù»ç ¨ ³ é³ íá ïÁ á ãÇÝã ãÇ ·ïÝÇ:

Øß³Ï Åá Õáíñ ¹Ç ³ÝÅË ï» ÉÇ áõ μݳ Ï³Ý å³ñ-ï³ íá ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿, áñ Çñ ѳóÝ ÇÝ ùÁ Ñá ·³, Çñ ³ñïÝ ÇÝ ùÁ ù³ ÕÇ, ³ å³ Ã» á㪠³ñïÝ ³ é³Ýó ù³ Õ» Éáõ ÏÙݳ, ÏÏÍÕ»Ý áõ Ïó÷ í»Ý óá ñ» ݳ-ѳ ï» ñÁ, » û ݳ ¹ñ³ óáõÝ Ï³Ù μ³ ñ» ϳ ÙÇÝ ëå³ ëÇ: ²Ûë ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÛáõÝÝ ÇÙ ÏÛ³Ý ùÇ ÷áñ-Óáí »Ù ×³ ݳ ã»É. ¹áõ, áñ ¹»é ³Ý ÷áñÓ »ë, áõ-ß³ ¹Ç°ñ » ÕÇñ, »ë ÙÇ ÑÇÝ ³ é³Ï å³ï Ù»Ù ù»½:

²ñ ïáõÛï Ãéãáõ ÝÁ, áñ û ñ¨ë ³ñï áõ ï»-Éáõó ¿ ³ é»É ³Ûë ѳñ Ù³ñ ³ Ýáõ ÝÁ, Çñ μáõÛ ÝÁ ѳë ϳ íáñ ³ñ ïÇ Ù»ç ¹Ý» Éáíª Ó³ ·»ñ ¿ ѳ Ý»É: л é³ ï»ë Ó³ ·³ Ù³Û ñÁ ÙÇßï ³åëå ñáõÙ ¿ñ Çñ Ó³ ·» ñÇÝ, áñ ³ ϳÝç ¹Ý»Ý ³ñ ïÇ ïÇ ñá çÁ, û DZÝã ¿ Ëá ëáõÙ, »ñμ ݳ Çñ ïÕ³ ÛÇ Ñ»ï ·³ ï»ë-Ý» Éáõ, û ³ñ ïÇ ÑÝÓ» Éáõ ų Ù³ ݳ ÏÁ ѳ ë»±É ¿: ² é³ çÇÝ ³Ý ·³Ù Ó³ ·» ñÁ ÉëáõÙ áõ å³ï ÙáõÙ »Ý Ç ñ»Ýó Ùá ñÁ, û ѳÛñÝ Çñ ïÕ³ ÛÇÝ ³ ëáõÙ ¿. §àñ¹ Û³°Ï, ³ñ ïÁ ѳë Ý» ÉáõÝ Ùáï ¿, ·Ý³°, Ëá-ëÇ°ñ, Ù»ñ ¹ñ³ óÇ Ý» ñÁ ÃáÕ Ù»½ û· Ý» Éáõ ·³Ý, ³ñ ïÁ Ùdz ëÇÝ ù³ Õ»Ýù¦:

128 129

²ñ ïáõÛ ïÁ å³ ï³ë ˳ ÝáõÙ ¿. §¸»é ³Ý Ñᷠϳ ó»ù, ù³ ÝÇ áñ ³ñ ïÇ ï» ñÁ ¹ñ³ óÇ Ý» ñÇ û·-Ýáõ ÃÛ³ÝÝ ¿ ëå³ ëáõÙ, ³Ûë ³ñ ïÁ ãÇ ù³Õ íǦ: ºñÏ ñáñ¹ ³Ý ·³Ù ÙïÇÏ ï³ Éáíª Ó³ ·»ñÝ ³Ûë »Ý å³ï ÙáõÙ, û ·Ûáõ Õ³ óÇÝ Çñ ïÕ³ ÛÇÝ ³ ëáõÙ ¿ñ. §¸ñ³ óÇ Ý» ñÁ 㻠ϳÝ, ·á Ý» μ³ ñ» ϳ٠ݻ ñÇÝ Ññ³ íÇ ñÇ°ñ¦:

Ê» ɳ óÇ ³ñ ïáõÛ ïÁ ¹³ñÓ Û³É ÝáõÛÝÝ ¿ ÏñÏÝáõÙ. §Ð³Ý ·Ç°ëï » Õ»ù, Ó³ ·»°ñë, û ·áñ ÍÁ μ³ ñ» ϳÙ-Ý» ñÇÝ ¿ Ùݳ ó»É, ³ñ ïÁ ѳ íÇï Û³Ý ãÇ ù³Õ íǦ:

ºñ ñáñ¹ ³Ý ·³Ù Ó³ ·» ñÁ å³ï ÙáõÝ »Ý, û ³ñ ïÇ ï» ñÁ, í³¯ß–í³¯ß ³ Ý» Éáí, Çñ ïÕ³ ÛÇÝ ³ ëáõÙ ¿ñ. §àñ¹ Û³°Ï ÇÙ, »ë áõ ¹áõ ³é Ý»Ýù Ù»ñ Ù³Ý ·³Õ Ý» ñÁ, ¨ Ù»Ýù ù³ Õ»Ýù Ù»ñ ³ñ ïÁ. ³Û É¨ë ¹ñ³ óÇ Ý» ñÇÝ, μ³ ñ» ϳ٠ݻ ñÇÝ ëå³ ë»ÉÝ ÁÝ ¹áõ-ݳÛÝ ¿¦:

àõ ß³ ¹Çñ Ó³ ·» ñÁ »ñμ ³Ûë í»ñ çÇÝ Ëáë ùÁ å³ï ÙáõÙ »Ý Ç ñ»Ýó Ùá ñÁ, Ù³Û ñÁ å³ ï³ë ˳-ÝáõÙ ¿. §²ÛÅÙ ëïáõÛ· ѳ í³ ïáõÙ »Ù, áñ ³ñ ïÁ åÇ ïÇ ù³Õ íÇ, å»ïù ¿ Ó»½ ï» Õ³ ÷á ˻٦:

²ñ¹ Ûá±ù ³Ûë ÏñÃÇã û ñÇ Ý³ ÏÇó ãåÇ ïÇ Ñ³ë-ϳ ݳ áõ Ë» ɳ μ» ñÇ Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ ³ é³Ý ÓÇÝ Ù³ñ¹ ¨ Åá Õá íáõñ¹, û ¹ñ³ óÇ Ý» ñÁ ¨ μ³ ñ»-ϳ٠ݻ ñÁ ¨ë Ç ñ»Ýó ³ñ ï»ñÝ áõ Ý»Ý ù³ Õ» Éáõ: º û ³Ûë ³Ûë å»ë ¿, áõ ñ»ÙÝ ÃáÕ Åá Õá íáõñ¹Ý Çñ ÑáõÛ ëÁ ÙdzÛÝ Çñ ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý íñ³ ¹ÝÇ.

» û çáõñ ¿ å»ïù Çñ ãá ñ³ ó³Í ³ñ ïÁ á éá ·» Éáõ ѳ Ù³ñ, ÃáÕ Ëóí³Í ³Õμ Ûáõñ Ý» ñÇ ³ Ï» ñÁ μ³-ݳ, íï³Ï Ý» ñÇ Éóí³Í ³ éáõ Ý» ñÁ Ñáñ ¹Ç: º û Ñ³Ý ¹»ñ ÓÇ ¨ ³Û ɳ ½³Ý å»ï ù» ñÇ Ñ³ Ù³ñ Ïï³í ¿ ѳñ ϳ íáñ, ÃáÕ μ³Ù μ³Ï ó³ ÝÇ, Ïï³í ·áñ ÍÇ, ÇëÏ » û ÷³÷ Ïáõ ÃÛ³Ý å»ñ ׳Ýù ëÇ ñ» Éáí` Ï»ñ-å³ë ¿ ó³Ý ϳ ÝáõÙ, ÃáÕ ß» ñ³ Ù³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý ³ñ Ñ»ë ïÇÝ Ñ» 層 Éáí` ³ÛÝ ³ é³ç ï³ ÝÇ:

º û ݳ Ë³Ý Ó» Éáí »í ñá å³ Ï³Ý ³½ ·» ñÇ ·» Õ» óÇÏ û ñÇ Ý³ ÏÇÝ` áõ ½áõÙ ¿ ·Ç ïáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ ¨ ³ñ í»ëï Ý»ñ Ñ³Ý ×³ ñ»É, ÃáÕ Ý³Ë ¹åñáó ·Ý³, ·Ç ïáõ ÃÛáõÝ ëá íá ñÇ, ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ïùÝÇ, ÇÝã å»ë Ýñ³Ýù:

ÆëÏ » û ³ ëáõÙ ¿. §ºë ÇÝã å»±ë ÇÝù ݳ ß³ñÅ ÇÝù Ý³ß Ë³ï ÉÇ Ý»Ù ¨ ³ é³ç ·Ý³Ù...¦:

¸ñ³ ¹³ñ Ù³ ÝÁ ¨ ׳ñÝ á±ñÝ ¿, ·Ç ï»±ë. ¹åñá°óÝ ¿: ¸åñáóÝ ¿ ¨ ³Ý Ñáõ ë³ Ñ³ï ÇÝù ݳß-˳ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, áõ ñÇß á ãÇÝã: ºë ï»ë ÝáõÙ »Ù ù»½, ³Û¹ ùá íÇ ×³ ÏÇ Ýϳ ñ³ ·Ç ñÁ ß³ï ×ß·ñÇï ¿: ´³Ûó ¹áõ å»ïù ¿ ³Ý å³ñ ï» ÉÇ Ùݳë Ñá-·áí, ³ é³ó Ñáõ ë³ Ñ³ï í» Éáõ ß³ ñáõ ݳ Ï»ë ÇÝù-Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛáõݹ` ·Ç ï» Ý³ Éáí, áñ ³ é³ ç³ ¹Ç-Ùáõ ÃÛ³Ý áõ ÕÇÝ ÇÝù Ý³Ý í»ñ ß³ ѳ ï³ Ïáõ ÃÛ³Ùμ ¿ μ³ó íáõÙ: ºë ·Ç ï»Ù, áñ Ëá ã»ñ áõ Ëáõ ûñ Ï³Ý ùá ׳٠÷ÇÝ, ÙÇ° ëå³ ëÇñ, áñ ³Ù μáÕ çá íÇÝ ÷áË í»Ý ¹ñ³Ýù, ¨ ¹Ûáõ ñ³ Ý³Ý ù³Û É»ñ¹: ¸áõ

130 131

ÙÇ° ëå³ ëÇñ, ÇÝã å»ë ³ÛÝ ³ åáõß áõ μó ÙÇï ׳٠÷áñ ¹Á, áñ ·» ï³ ÷ÇÝ Ï³Ý· Ý³Í ëå³ ëáõÙ ¿, ÙÇÝ ã¨ ³Ýó ÝÇ ·³ ñáõ ÝÁ, ³Ýó ÝÇ ³ Ù³ éÁ, ³ ßáõ-ÝÁ ·³, ó³ Ù³ ùÇ ·» ïÇ çáõ ñÁ, ¨ ÇÝùÝ ³ é³Ýó Ãñçí» Éáõ áï ùáí ³Ýó ÝÇ:

Äá Õá íá°õñ¹, ¹áõ ÇÝù ÝÇÝ ·Ç ï»ë, Ù»ñ ³ß˳ñ-ÑÁ Ñáñ¹ ³ÝÓ ñ ̈Ý»ñ ̈ ÓÛáõÝ ß³ï áõ ÝÇ, Ù»ñ ·» ï»-ñÇ çñ» ñÁ, áí ·Ç ïÇ` »ñμ Ïó³ Ù³ ù»Ý. áõñ»ÙÝ ëñáõÝù¹ μ³°ó, ³Ý í³Ë ÙïÇ°ñ ·» ïÁ, ÙÇÝ ã¨ å³-ñ³ Ýáó¹ çñ³ Ã³Õ » ÕÇ°ñ ¨ ³Ý óÇ°ñ ÙÛáõë ÏáÕ ÙÁ:

ÆëÏ » û áõ ½áõÙ »ë ·» ï» ñÇ Ñáñ¹ çñ» ñÇó, ³ß ˳ñ ÑÇ Íá í» ñÇó ³Ý ϳë Ï³Í ³Ýó Ý»É, ù³ç ëá-íá ñÇ°ñ Éá Õ³ Éáõ ³ñ í»ë ïÁ, ¨ áñ ï»±Õ. ³Û¹ ¨ë ¹åñá óÇ É×áõÙª ÃÕÃáí, ·ñáí ¨ ÇÝù Ý³ß Ë³ï ÏñÃáõ ÃÛ³Ùμ:

» ñ¨ë ¹áõ ³ÛÝ å»ë »ë ϳñ ÍáõÙ, áñ ³ ñ¨ÙïÛ³Ý Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ù³Û É» ñÇ ¹»Ù Íá í»ñ áõ ·» ï»ñ ã» Õ³Ý: à°ã, ¹áõ ϳñ ¹³° ³Û¹ Åá Õáíñ ¹Ç å³ï Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ϳå-ß»ë áõ Ͻ³ñ Ù³ ݳë, áñ ݳ çñÇ ¨ Íá íÇ Ñá-ë³Ýù Ý» ñÇó ³Ý ó³í, ÙÇÝ ã¨ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ¨ ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý Ñ³Õ Ã³ Ý³Ï ï³ ñ³í: ¸áõ ÙÇ° íѳï íÇñ, »ñμ ï»ë ÝáõÙ »ë, áñ áõ ÕÇ Ý»ñ¹ ¹Åí³-ñÇÝ ³ é³ å³ñ Ý»ñ »Ý. ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ùμ ³Û¹ ³ Ù» ÝÁ áï ùǹ ³ é³ç Ïѳñà í»Ý áõ ϹÛáõ ñ³-ݳÝ, ÙdzÛÝ Ã» ¹áõ ÙÇ° í³ ï³ëñ ïÇñ:

Ò»é ù»ñ¹ Íá óÇó¹ ѳ ÝÇ°ñ, ÙÇ ³Ý ·³Ù ÇÝù-Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛáõÝ ëÏëÇ°ñ. Ç ½áõñ ¿, á ñ¨¿ ï» ÕÇó û· Ýáõ ÃÛáõÝ ÙÇ° ëå³ ëÇñ, ÙDZû ÷áñ Óáí ãï»-ë³ñ, áñ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ù»½ áã áù û· ݳ Ï³Ý ã¿, áõë ïÇ μ» ñ³Ý¹ ³°é ¸³í ÃÇ ³ÛÝ Ëáë ùÁ ¨ ³ã-ù»ñ¹ ¹» åÇ »ñ ÏÇÝù μ³ñÓ ñ³ó Ý» Éáí` ³ Õá ÃÇ°ñ. §²ã ù»ñë ¹» åÇ É»é Ý» ñÁ μ³ñÓ ñ³ó ñÇ, áñ ï» ÕÇó ÇÝÓ û· Ýáõ ÃÛáõÝ åÇ ïÇ ·³¦ (ê³ÕÙ. ÖÆ 1): ¸áõ ³ ë³. §ÆÝÓ û· Ýáõ ÃÛáõÝ åÇ ïÇ ·³ îÇ ñá çÇó, á ñÁ ëï»Õ Í»ó »ñ ÏÇÝùÝ áõ »ñ ÏÇ ñÁ¦ (ê³ÕÙ. ÖÆ 2): ØÇ° Ùá é³ óÇñ, ϳñ ¹³° ݳ¨ ̧ ³í ÃÇ ÙÛáõë Ëñ³-ïÁ. §ÐáõÛë ÙÇ° ¹ñ»ù Çß Ë³Ý Ý» ñÇ` Ù³ñ¹ ϳÝó áñ ¹Ç Ý» ñÇ íñ³, á ñáí Ñ» ï¨ Ýñ³Ý óÇó ÷ñÏáõ-ÃÛáõÝ ãϳ¦ (ê³ÕÙ. Öʺ 3): ºí ûª §º ñ³ Ýǯ ³ÛÝ ³½ ·ÇÝ, áõÙ û· ݳ ϳ ÝÁ г Ïá μÇ î»ñ ²ëï-í³ÍÝ ¿, ¨ áõÙ ÑáõÛ ëÁ î»ñ ²ëï Íáõ íñ³ ¿¦ (ê³ÕÙ. Öʺ 5):

àõ ñ»ÙÝ ÑáõÛë¹ ²ëï Íáõ ¨ ù»½ íñ³ ¹Ç°ñ, íѳï í³°Í Åá Õá íáõñ¹, ¨ ·á Ý» Ç Ù³ óÇ°ñ ³Û ëáõ-Ñ» ï¨, û ¹áõ ÇÝù¹ »ë ÙdzÛÝ ù»½ û· ݳ ϳÝ:

² Ûá°, ùá Ó»éùÝ ¿ ù»½ û· ݳ ϳÝ, »ñμ ·áñ-Í»ë, ³ñ í»ë ï³Ñ ݳñ ÉÇ Ý»ë. ùá ³ãùÝ ¿ ù»½ û·-ݳ ϳÝ, »ñμ ݳ Û» Éáí ßáõñ繪 Ñ» é³ ï»ë ÉÇ Ý»ë, Ý»ñ ϳ ÛÇó¹ ùá ³ å³ ·³Ý ã³ ÷»ë áõ ï»ë Ý»ë. ùá ÙÇïùÝ ¿ ù»½ û· ݳ ϳÝ, » û ³ÛÝ Éáõ ë³ íá ñ»ë ¨ ÃáÕ Ý»ë ï·Ç ïáõ ÃÛ³Ý ÙïùÇ áõ ϳ٠ùÇ Ïáõ ñáõ-

132 133

ÃÛáõ ÝÁ. ùá ¹åñáó Ý»ñÝ »Ý ù»½ û· ݳ ϳÝ, » û Ù³ ÝáõÏ Ý» ñǹ ÏñÃ»ë ·Ç ïáõ ÃÛ³Ùμ. ùá Ñ³Û ñ» ÝÇ ÑáÕÝ ¿ ù»½ û· ݳ ϳÝ, »ñμ ¹áõ ³ÛÝ, ³ñ Ñ»ë ïáí Ùß³ Ï» Éáí, μ»Õ٠ݳ íá ñ»ë. ùá μ³½ Ù³ ñáï É»é Ý»-ñÁ ¨ ½á í³ ëáõÝ Ñá íÇï Ý»ñÝ »Ý ù»½ û· ݳ ϳÝ, » û Ë³ß Ý³ ¹³ñ Ù³Ý ÉÇ Ý»ë ¨ ÑÇ ß»ë ³Û ·» ïáõÝÏ áñ ûñ¹. å³ñ ï» ½Ç ͳ é»ñÝ »Ý ù»½ û· ݳ ϳÝ, » û ù³ç Ùß³ Ï» Éáíª ·Ç Ýáí áõ åïÕáí ÉóÝ»ë í³-׳ é³ Ýá óÁ. ùá ïÝï» ë³ Ï³Ý ×³ñ ï³ ñ³Ù ïáõ-ÃÛáõÝÝ ¿ ù»½ û· ݳ ϳÝ, áñ ¹³ß ïÇ Ù»ç ÑáÕ ëÇ ñ»ë ¨ ù³ Õ³ ùÇ Ù»ç` ³ñ í»ëï áõ í³ ×³ é³ Ï³-Ýáõ ÃÛáõÝ. ùá Ñ³Û ñ»Ý Û³ó ÙÇáõ ÃÛ³Ý ë»ñÝ ¿ ù»½ û· ݳ ϳÝ, » û Çμ ñ¨ Ù³Ûñ ·ÇñϹ μ³ Ý³ë, å³Ý-¹áõËï áõ ·³Õ ó Ï³Ý áñ ¹Ç Ý» ñǹ Ñ» éáõ Ý» ñÇó Åá Õá í»ë ¨ ãÃáÕ Ý»ë, áñ ³Û É¨ë ·ñÏÇó¹ Ñ» é³-ݳÝ. ùá Ñ³Û ñ» ÝÇ Ïñá ÝÁ, ѳ í³ïÝ áõ » Ï» Õ» óÇÝ »Ý ù»½ û· ݳ ϳÝ, » û ãÙ»Õ Ï³ ݳë Ïñá ÝÇ Ñ³Ý-¹»å, ãÉÇ Ý»ë ѳ í³ ïáõ ñ³ó, ³ÛÉ åÇݹ å³ Ñ»ë Ñ³Û ñ» ÝÇ Ïñá ÝÇ ëáõñμ ³ í³Ý ¹Á, áñ ùá Ý³Ë ÝÇ-Ý» ñÁ ³Ý Ïá ñáõëï ³ í³Ý ¹» óÇÝ ù»½ ³ñ Ûáõ Ýáí áõ Ù³ Ñáí. í»ñ ç³ å»ë ùá ÁÝ Ï» ñ³ ë»ñ Ñá ·ÇÝ ¿ ù»½ û· ݳ ϳÝ, » û ³ÛÝ áõË ïáí å³ Ñ»ë ¨ ¹áõñë í³ Ý»ë »ñÏ å³ é³ Ïáõ ÃÛ³Ý á ·ÇÝ, áñ ³ í» ñÇã ¿ ³½ ·ÇÝ áõ Ñ³Û ñ» ÝÇ ùÇÝ:

¾¯, ³ÝÓ Ï³ ÉÇ°¹ ÇÙ ê³Ù í»É, ÙÇ å³Ñ Ãá Õ» óÇ ù»½, Ëáëùë áõÕ Õ» óÇ Åá Õáíñ ¹ÇÝ, ̈ ¹áõ Ùïù» ñÇ

Ù»ç ÁÝ Ï³ñ: ²÷ ëá ëáõÙ »Ù ³ß ˳ ïáõ ÃÛ³Ýë ѳ-Ù³ñ. áñ ù³¯Ý ³Ûë åÇ ëÇ á ·» ïáõ Ñáñ ¹áñ Ý»ñ, Ëáë-ù»ñ »Ù ·ñ»É Ñ³Û Åá Õáíñ ¹Ç ѳ Ù³ñ: ܳ ÙÇßï áõ ß³ ¹Çñ Éë»ó áõ ϳñ ¹³ó, μ³Ûó ¹»é ï³ ï³Ù-ëáõÙ ¿, í³ ñ³ ÝáõÙ, ãѳ Ùá½ í»ó, û Çñ ѳ óÁ, Çñ ÏÛ³ÝùÝ áõ μ³ ñ» Ï» óáõ ÃÛáõ ÝÁ, Çñ ÷³éùÝ áõ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ ÙÇ ÙdzÛÝ Çñ ÇÝù Ý³ß Ë³ï Ó»é ùáí, áï ùáí áõ Ùïùáí ÏÉÇ ÝÇ, Çñ ׳ ϳ ïÇ ùñïÇÝ ùÇ í³ë ï³ Ïáí ÏÉÇ ÝÇ, Çñ ³ é³Ý ÓÇÝ Ë»É-ùáí áõ ËáñÑñ ¹áí ÏÉÇ ÝÇ: ÀÝ ¹áõ ݳÛÝ ¿ û ï³ ñÇ Ó»é ùÇó áõ ë» Õ³ ÝÇó ѳó ëå³ ë»É: ÆÝù Ý³ß Ë³-ïáõ ÃÛ³Ý Ñ³ çáÕ Å³ Ù³ ݳ ÏÁ ÙÇßï Ý»ñ Ï³Ý ¿, ÇÝù Ý³ß Ë³ï Ùß³ ÏÁ Ý»ñ ϳ ÛÇ Ù»ç Édz μáõé ó³-ÝáõÙ ¿, áñ ³ å³ ·³ ÛáõÙ ³ é³ ï³ å»ë ÑÝÓÇ:

Âá°õÛÉ ïáõñ ³ÛÅÙ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ³ÛÅÙ áÕ μ³Ù, û Ñ³Û Åá Õá íáõñ¹Ý ³Ûë ¹³ ë» ñÁ ëñïÇ Ùïáù ãÇ ÉëáõÙ. ų Ù³ ݳÏÝ ³ß ˳ñ ÑÇ Ù»Í í³ñ ų å»ïÝ ¿, ¹ÅåÑÇ ·³ í³ ½³ Ýáí åÇ ïÇ Éë»É ï³ Ç ñ»Ý, ¨ ݳ ³ÛÝ Å³Ù, Çμ ñ¨ ¹åñá óÇ μó ÙÇï Ù³ ÝáõÏ, åÇ ïÇ ÝëïÇ áõ ɳ` Ñ» Ï» ϳ Éáí áõ Ïá Íáí ë»ñ ïÇ ³Ûë ¹³ ë» ñÁ:

ÆëÏ ¹áõ, ëñ³ ÙÇ°ï áñ¹ Û³Ï ÇÙ, ³ ϳÝç¹ μ³°ó, ³ é³Ýó ·³ í³ ½³ ÝÇ ÉëÇ°ñ ÇÙ ¹³ ë» ñÁ, ÑÇ ßÇ°ñ, áñ ù»½ »ñ μ»ù áï ݳ åÇñÏ ·³ Ýáí ãËñ³ ï» óÇ. ÑÇ ßÇ°ñ, û »ë ÇÙ Ñ³Û ñ³ Ï³Ý å³ñï ùÁ ÉÇá íÇÝ Ï³ ï³ ñ»-óÇ, û° ѳ óáí, û° áõë ÙáõÝ ùáí, Ùdz å»ë áõ ѳ-í³ ë³ñ, ³Ý ϳ ñáï ÏÛ³Ýù¹ ½³ñ ·³ó ñ» óÇ: ²Û ëáõ-

134 135

Ñ» ï¨ ù»½ ³ ½³ï ÏÃáÕ Ý»Ù, áñ å»ë ½Ç ¹áõ ÇÝù ÝÇÝ ùá ÇÝù Ý³ß Ë³ï áï ùáí ³ é³ ç³ ¹Ç Ù»ë ¹» åÇ É³-í³ ·áõÛÝ ³ å³ ·³Ý, áñ ù³Ý Ùïùǹ Ïá ñá íÁ ¨ ѳ-ñ³ ï¨áÕ ç³Ýù¹ ù»½ ³ë å³ ñ»½ Ïï³Ý:

¸áõ ÙÇÝã Ù³ ÝáõÏ ¿Çñ, ÇÙ ÍÝá Õ³ Ï³Ý å³ñïùÝ ¿ñ, áñ Ó»éù¹ μéÝ» Éáí` û· Ý»Ç ïϳñ ù³Û ɳ ÷á-Ëáõ Ã۳ݹ: ²ÛÅÙ ÙÏ³Ý Ý»ñ¹ áõ ëñáõÝù Ý»ñ¹ ½á-ñ³ ó³Ý, áõ Å»Õ ÏïñÇ× ¹³ñ Ó³ñ, ³Û É̈ ë ³ ½³ ï³-ù³ÛÉ »Ù ÃáÕ ÝáõÙ ù»½: ºë μݳí ã»Ù ó³Ý ϳ ÝáõÙ ÝÙ³Ý í»É ³ÛÝ Ï³ñ ׳ ÙÇï Ñ³Û ñ» ñÇÝ, á ñáÝù ÙÇÝ ã¨ Ù³Ñ áõ ½áõÙ »Ý Ëݳ Ù³ Ï³É ÉÇ Ý»É Ç ñ»Ýó ³ñ μáõÝ-ù³ ѳ ë³Ï áñ ¹Ç Ý» ñÇÝ: ²Ûë Ñá éÇ ¹³ë ïdz ñ³-Ïáõ ÃÛ³Ùμ çɳ ïáõÙ áõ ×ÝßáõÙ »Ý Ýñ³Ýó ·áñÍáõ-Ý»áõ ÃÛ³Ý á ·ÇÝ ¨ Ñ» ïá ·³Ý ·³ï íáõÙ, û Ù»ñ ½³ í³Ï Ý» ñÁ ³Ý ·áñÍ, ³Ý åÇ ï³Ý »Ý:

Êáñ Ñ» Éáõ ¨ ·áñ Í» Éáõ ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý ³ ½³ï Ç ñ³ íáõÝù »Ù ï³ ÉÇë ù»½, μ³Ûó »ñ μ»ù ã»Ù ϳ Ù» ݳ, áñ ¹áõ ³Û¹ ³ ½³ ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç »Õ Í³Ý í»ë, ³ÝÓ Ý³ å³ë ï³Ý ÉÇ Ý»ë, ³Ý Ëáñ Ñáõñ¹ í³ñ í»ë ̈ μ³ñÓ ñáõ ÃÛáõ ÝÇó¹ í³Ûñ ·³ ѳ íÇ Å»ë: ²ÛÅÙ í³ ÝÇó Ëñ³ï »Ù ³ í³Ý ¹áõÙ ù»½, áñ ÇÝù-Ý³ß Ë³ï ·áñ Í» ñǹ Ù»ç ѳñ ·»ë áõ å³ï í»ë Í» ñ» ñÇ Ëá ѳ Ï³Ý Ëñ³ïÝ áõ Ëáñ Ñáõñ ¹Á, ù³-ÝÇ áñ Ýñ³Ýù ÏÛ³Ý ùÇ ÷áñ Ó³ éáõ ÃÛ³Ý ¹³ ë» ñÁ ù³ç ëá íá ñ»É »Ý, ÙÇÝã ¹»é ¹áõ ³Ý ÷áñÓ ¨ Ë³Ï »ë, ÙdzÛÝ Ëáë ùáí ¨ ·ñùáí ·Ç ï»ë:

¶Ý³°, ½á ñ³ óÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ·Ûáõ Õ³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ ÇÝù Ý³ß Ë³ï, ³ñ ¹³ñ Ùß³ Ïáõ Ã۳ݹ Ù»ç Ó»é ùáí¹ ó³ ÝÇ°ñ, Ó»é ùáí¹ ÑÝÓÇ°ñ, ѳó¹ áõ ë» Õ³Ý¹ Ó»é ùáí¹ å³ï ñ³ë ïÇ°ñ, ÝëïÇ°ñ, ùñïÇÝ ùǹ Ç ñ³ íáõÝ ùáí Ï»°ñ ùá Ó»é ùÇ í³ë ï³-ÏÁ. ÃáÕ ³Ûë ÉÇ ÝÇ ÙÇßï ùá μ³ ñ» í³ Û»É ÏÛ³Ý ùÁ, ù³ ÝÇ ¹»é Ï»Ý ¹³ ÝÇ »Ù, ï»ë ݻ٠ùá ³ß Ë³ ï³Ý-ù³ ÛÇÝ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ, ̈ Ñá ·Çë Ññ×íÇ: ºë ù»½ Ùñó³ Ý³Ï »Ù ï³ ÉÇë ÙdzÛÝ Ñ³Û ñ³ Ï³Ý ûñÑ-Ýáõ ÃÛáõÝë, ¨ ³ß ˳ñ ÑÇó áã ÙÇ μ³Ý ÙÇ° ëå³-ëÇñ, Ç Ù³ óÇ°ñ, áñ ùá ×ßÙ³ ñÇï Ùñó³ ݳÏÝ ÇÝù-Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý ³ñ¹ ÛáõÝùÝ ¿, ùá Ó» é³Ñ Ûáõë åë³ ÏÁ, ¨ ³ÛÝ μ³ í³ Ï³Ý ¿ ù»½:

136 137

¸²ê Â

Ð²Ü Ö²ð ºì ÀÜ Îº ð² ÚÆÜ ¼à ðàô ÚàôÜ

ÆÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ñ³Ý ×³ ñÁ ̈ ÁÝ Ï» ñ³-ÛÇÝ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁª ³Ûë » ñ»ù ѽáñ, Ùdzó Û³É ¹³ß ݳ ÏÇó Ý» ñÁ, ³ß ˳ñ ÑÇ ÏÛ³Ý ùÁ Ñ» Õ³-ßñç» Éáí, ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý Ññ³ßù Ý»ñ ·áñ-Í» óÇÝ, ̈ Ù³ñ¹ ÝáõÛ ÝÇëÏ ÇÝùÝ Ç ñ»Ý ½³ñ Ù³-ÝáõÙ ¿, û DZÝùÝ ¿ ³ñ¹ Ûáù ·áñ Íá ÕÁ:

ÆÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ý Ý³ Ëáñ¹ ¹³ ëáí, áñ¹-Û³°Ï ÇÙ, ëá íá ñ» óÇñ, û ³ß ˳ñ ÑáõÙ` Ù³ñ¹ ϳ-ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý Ù»ç, Çñ ÇÝù Ý³ß Ë³ï ½á ñáõ-ÃÛ³Ùμ Ù³ñ ¹áõ Ó»é ùÁ ϳ ñáÕ ¿ ³ é³Ý ÓÇÝ ³ é³-ç³ ¹Ç Ù»É: ÆëÏ ³Ûë ¹³ ëáí åÇ ïÇ ëá íá ñ»ë, û DZÝã ¿ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÙÇáõ ÃÛ³Ý ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, á ñÇ ³ é³ç ³ß ˳ñ ÑÇ ½á ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ¹Ûáõ ñ³ ÝáõÙ »Ý, ¨ ÇÝã áñ ãÇ Ï³ ñáÕ ·áñ Í»É ÙÇ Ù³ñ ¹áõ Ó»é-ùÁ, ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ Ñá ·ÇÝ ÙÇáõ ÃÛ³Ùμ Ù» ͳ ·áñ ÍáõÙ ¿: º û Ù³ñ ¹áõ ÇÝù ݳ ç³Ý ½á ñáõ ÃÛáõÝÝ ÁÝ Ï»-

138 139

ñ³ ÛÇÝ ÙÇáõ ÃÛ³Ý áõ ÅÇÝ ãÙdz ݳ, » û ³ é³Ýó ѳ Õáñ ¹áÕ ï³ ñ³ Íáõ ÃÛ³Ý Çñ ½á ñáõ ÃÛ³Ý ³ñ-·³ ëÇ ùÁ ÙdzÛÝ Çñ Ù»ç ³Ù ÷á ÷» Éáí` å³ ÑÇ, ³ÛÝ-ų٠³Û¹ ³ é³ÝÓ Ý³ Ï³Ý ½á ñáõ ÃÛ³Ý ë»ñ ÙÁ á°ã ϳ ×Ç, á°ã μ»Õ٠ݳ íáñ í» Éáí Ïμ³½ Ù³ å³ïÏ íÇ, ÏÙݳ ÝáõÛÝ ù³Ý, áñ ù³Ý ÙÇ ³Ý ѳï Ù³ñ¹ Çñ ÇÝù Ý³ß Ë³ ïáõ ÃÛ³Ùμ Ó»éù ¿ μ» ñ»É:

êñ³ Ù³ ëÇÝ ÙÇ å³ñ½ áõ ѳ Ùá ½Çã û ñÇ Ý³Ï ï³Ù ù»½: º û ßá ·ÇÇ Ù»Í ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ·ïÝáÕ Ñ» ÕÇ Ý³ÏÝ, ³Û¹ ³ß ˳ñ ѳ ß»Ý ·ÛáõïÝ Çñ ÙïùÇ ¨ ï³Ý Ù»ç óùó Ý»ñ áõ ãѳ Ý»ñ ³ÛÝ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ Ññ³ å³ ñ³Ï, DZÝã ³ñ¹ ÛáõÝù ÏÁÝ Í³ Û»ñ ³ß ˳ñ-ÑÇÝ. á ãÇÝã: ÆÝù Ý³ß Ë³ï Ñ» ÕÇ Ý³ÏÝ Çñ Ñ³Ý ×³-ñ³Í ·Ûáõ ïÇ Ñ»ï ÏÙ»é Ý»ñ, ¨ ßá ·ÇÝ Çñ Ù³ ß³Í áõ Õ» ÕÇ Ñ»ï Ïóݹ»ñ ·» ñ»½ Ù³ ÝáõÙ, ¨ ³Û¹ å»ë Ñ³Ý ×³ñÝ áõ ·Ûáõ ïÁ Ùdz ëÇÝ ÏÏáñ ã»ÇÝ:

²Ûë ÙÇ û ñÇ Ý³ ÏÁ ù»½ μ³ í³ Ï³Ý ¿, ¹áõ ÇÝù-ÝÇÝ Ç Ù³ë ï³ ëÇ ñÇ°ñ ¨ ÏÇ Ù³ ݳë, û Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ½á ñáõ ÃÛ³Ý Ñ»ï å»ïù ¿ Ùdz ݳ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÙÇáõ-ÃÛ³Ý ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ³ å³ Ã» áãª Ñ³Ý ×³ ñÇ ë»ñÙÝ ³ å³ñ¹ ÛáõÝ ÏÙݳ, ϳ٠߳ï–ß³ï ÙdzÛÝ Çñ ë»ñÙ-ݳ· Ûáõï Ùß³ ÏÇ ³ éûñ Û³ ѳ óÁ ÏÑ³Û Ã³Û ÃÇ:

ØÇ Ù³ñ ¹Á, ÙÇ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ÙÇ Ñ³Ý ×³ ñÁ ÃáÕ, áñ ù³Ý áõ ½áõÙ ¿, ÇÝù Ý³ß Ë³ï ÉÇ ÝÇ, Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ³ß ˳ñ ÑÁ ãÇ ßÇ ÝÇ: ¸áõ ï» ë»±É »ë, áñ ÙÇ Ù³ñ ¹Á ÙÇ ù³ Õ³ù ϳ٠ÙÇ ·ÛáõÕ ßÇ ÝÇ,

ϳ٠ó ·³ íáñÝ ÇÝùÝ ³ é³Ý ÓÇÝ ÙÇ ï» ñáõ ÃÛáõÝ Ï³½ ÙÇ ³ é³Ýó Åá Õáíñ ¹Ç:

º°É, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ù»½ Ñ»ï å³ñ ﻽ ·Ý³Ýù, »ë óáõÛó ï³Ù ù»½ μݳ Ï³Ý û ñÇ Ý³Ï Ý» ñÁ: ¸áõ ï»°ë Ó» é³ ïáõÝÏ Í³ é» ñÁ, ÷á ñÇ°ñ Ñá ÕÁ, ¹Ç ïÇ°ñ ³ñ-Ù³ï Ý» ñÁ, ݳ ÛÇ°ñ ¹» åÇ í»ñ, ¹Ç ïÇ°ñ ¹» åÇ ³ ñ¨Á μ³ñÓ ñ³ ó³Í ³ ×» óáõÝ ×Ûáõ Õ» ñÇÝ. ϳ± ÙÇ Í³é, áñ ÙÇ ³ñ Ù³ ïáí ¨ ÙÇ ×Ûáõ Õáí ³ ×Ç áõ åïÕ³ μ» ñÇ: ¸³ßï ·Ý³Ýù. ¹áõ ï» ë»±É »ë, û ÙÇ Ùß³Ï ÙÇ » ½áí ϳ٠ÙÇ ÉÍáí ϳ ñáÕ ¿ ·áõ Ã³Ý ÉÍ»É ¨ ÑáÕ í³ ñ»É, Ù³ ݳ í³Ý¹, »ñμ Ïáñ ¹³ ó³Í ÉÇ ÝÇ, ϳ٠ë»ñ٠ݳ ó³Ý, áñ ÙÇ Ñ³ ïÇÏ óá ñ» Ýáí ÙÇ ³Ù μáÕç ³ñï ó³ ÝÇ:

Þ³ï ×ßÙ³ ñÇï ¿ ÑÝ» ñÇ ³ é³ ÍÁ, û ÙÇ Í³-ÕÇ ÏÁ ·³ ñáõÝ ãÇ μ» ñÇ, ÙÇ Ù» ÕáõÝ Ù»Õñ ãÇ ßÇ ÝÇ, ¨ áã ¿É ÙÇ åáõï çáõ ñÁ çñ³ Õ³ óÇ Í³Ýñ ù³ ñÁ ÏåïïÇ, ÙÇ Ï³ ÃÇÉ ³ÝÓ ñ¨Á ÙÇ ³Õμ Ûáõñ ¨ ÙÇ íï³ ÏÁ ·» ï»ñ ã»Ý ϳ½ ÙÇ:

²Ûë ³ Ù» ÝÇ å³ï ׳ éÁ ÙÇ° Ñ» ï³ ½á ïÇñ, ÇÝù ÝÇÝ Ñ³Ûï ÝÇ ¿, »ñμ ÷áù ñÇÏ ½á ñáõ ÃÛáõÝÝ ³ é³Ý ÓÇÝ, ³ é³Ýó ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ½á ñáõ ÃÛ³Ý, ÙÇ Ù³ñ ¹áõ Ù»ç ¿ ÙÝáõÙ, û° Ñ³Ý ×³ ñáí ¨ û° μ³½ Ïáí ÑáõÅ Ïáõ Ù³ñ¹Ý ³ åÇ Ï³ñ ¿ ¹³é ÝáõÙ: ܳ ÙÇ Ë»É ùáí ¨ áõ Åáí á ãÇÝã ãÇ Ï³ ñáÕ ·áñ Í»É ³ß ˳ñ ÑáõÙ. Ë»Õ× ÇÝù Ý³ß Ë³ï Ù³ñ ¹Á í³ ñ³-ÝáõÙ ¿ ÇÝù ÝÇÝ, Ù³ ñáõÙ ¿ ݳ¨ Ñ³Ý ×³ ñÇ ÉáõÛ ëÁª ³ é³Ýó Çñ ßáõñ çÁ Éáõ ë³ íá ñ» Éáõ:

140 141

² Ûá°, Ñ³Ý ×³ ñÇ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ·³ Õ³ ÷³ ñÇ ³Õμ-ÛáõñÝ ¿, áñ μËáõÙ ¿ Ù³ñ ¹áõ Ùï³ íáñ ³ ÏáõÝ ùÇó. » û çñÇ íï³Ï Ý» ñÇ å»ë í³ ½» Éáí` ãͳ í³É íÇ ÁÝ-Ï» ñ³ ÛÇÝ Ññ³ å³ ñ³ ÏáõÙ, ϳ٠ݳ Ë³Ý Óáï ѳÝ-׳ ñÁ ç³ Ý³ Çñ çñáí ÙdzÛÝ Çñ å³ñ ï» ½Á çñ»É ¨ ãÇ Ù³ ݳ, áñ Ñ³Ý ×³ ñÇ ÷áù ñÇÏ ³Õμ Ûáõ ñÁ áñ ù³Ý í³ ½Ç áõ ï³ ñ³Í íÇ, ·» ïÇ å»ë ϳ é³ ï³ Ý³, » û ÃáõÙμ ϳݷ Ý»ó Ý»ë ¹Ç Ù³ óÁ ¨ ³ñ ·» É»ë, ³ÛÝ Çñ ï» ÕáõÙ Ïó³ Ù³ ùÇ ¨ Ïãù³ ݳ:

²ß ˳ñ ÑÇ μá Éáñ ·Ûáõ ï» ñÇ ÇÝù Ý³ß Ë³ï Ñ»-ÕÇ Ý³Ï Ý»ñÝ Ç ñ»Ýó Ýá ñ³ Ýáñ ·Ûáõ ï» ñÁ ÙÇßï ÷á Ë³Ý ó» óÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³ ÝÁ, ¨ ¹áõ ï»°ë, û ÇÝã ·áñ Í»ó ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ: гÝ-׳ñ Ý» ñÇó ÙÇ ÷áù ñÇÏ ³Õμ ñ³Ï ϳ٠ÉáõÛ ëÇ ÙÇ ÝßáõÛÉ ³é Ý» Éáíª ³ÛÝ ã³÷ ͳ í³ É»ó ¨ ÁÝ ¹³ñ Ó³-Ï»ó, ÙÇÝ ã¨ μá í³Ý ¹³Ï ³ß ˳ñ ÑÁ á Õá Õ»ó çñáí ¨ ÉáõÛ ëáí ¨ ³Ûë å»ë ³ é³ í»É ¨ë å³Û ͳé åë³-Ï»ó Ñ³Ý ×³ ñÇ ³ñ¹ ÛáõÝ ùÁ ¨ ÷³ é³ íá ñ»ó ³ÛÝ:

º û Ñ³Ý ×³ ñÇ ë»ñ Ù³Ý ·Ûáõ ïÁ ÝÙ³ Ý»ó Ý»Ýù Ù³ ݳ Ý» ËÇ Ñ³ ïÇ ÏÇÝ, áñ ù³¯Ý Ïѳñ Ù³ñ íÇ ² í»-ï³ ñ³ ÝÇ ³ÛÝ ³ é³ ÏÇÝ, áñ øñÇë ïáëÝ û ñÇ Ý³Ï μ»-ñ»ó` ³Ûë å»ë ³ ë» Éáí` Ù³ ݳ Ý» ËÇ Ñ³ ïÇ ÏÁ μá Éáñ ë»ñ Ù» ñÇó ÷áùñ ¿, ë³ Ï³ÛÝ »ñμ ó³ ÝáõÙ »ë ³ÛÝ, μáõë ÝáõÙ ̈ ³ ×» Éáí ³ÛÝ ù³Ý Ù»Í Í³é ¿ ¹³é ÝáõÙ, áñ ÃéãáõÝ Ý» ñÁ ·³ ÉÇë »Ý ¨ Ýñ³ ×Ûáõ Õ» ñÇ íñ³ ѳݷë ï³ ÝáõÙ (سïÃ. Ķ 32, سñÏ. ¸ 31–32):

²Ûë å»ë ݳ¨ » û Ñ³Ý ×³ ñÇ Ñ³ ïÇ ÏÁ ³ é³Ý-ÓÇÝ Ùݳ, Çñ ÇÝù Ý³ß Ë³ï Ùß³ ÏÇ å³ñ ï» ½Á á ãÇÝã ³ é³ í» Éáõ ÃÛáõÝ ãÇ áõ Ý» ݳ, μ³Ûó »ñμ ÁÝ-Ï» ñáõ ÃÛ³Ý ¹³ ñ³ë ï³ ÝÇ Ù»ç ó³Ý íÇ, Çë ÏáõÛÝ Ïμáõë ÝÇ ¨ ³ ×» Éáí ³ ѳ ·ÇÝ Ù»Í Í³é Ϲ³é ݳ, Ïë÷éÇ Çñ ×Ûáõ Õ» ñÁ áÕç ³ß Ë³ñ ÑÇ íñ³, ¨ Çñ ³Ý ÑáõÝ, ³ é³ï åïáõÕ Ý» ñÁ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ³½ ·Á Ïí³ Û» ÉÇ:

Êá ë»Ù áõ å³ï Ù»Ù ù»½, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, û Ñ³Ý ×³ ñÇ ÷áù ñÇÏ ½á ñáõ ÃÛáõÝÝ, ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ½á ñáõ ÃÛ³Ý Ñ»ï Ùdz ݳ Éáí, DZÝã ·áñ Í»ó ¨ Ç±Ýã ³ñ¹ ÛáõÝù ïí»ó ³ ñ¨Ùï Û³Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ, á ñáÝù ³ ñ¨»É Û³Ý Åá Õáíáõñ¹ Ý» ñÇÝ ÃíáõÙ »Ý ·»ñ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ññ³ßù Ý»ñ. ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ Ùdzó-Û³É ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ßá ·ÇÇ ¨ Ù» ù» ݳ ÛÇ áõÅÝ Ç ñ»Ý Ùdzó Ý» Éáí, ÍáíÝ áõ ó³ Ù³ùÝ Ñݳ ½³Ý ¹»ó ñ»ó Çñ áï ù» ñÇ ³ é³ç:

¸áõ ϳ ñá±Õ »ë Ãí»É ³Ý ÃÇí–³Ý Ñ³ Ù³ñ ßá-·» ݳ í» ñ, áñ ³Û ëûñ ßñçáõÙ »Ý ³ß ˳ñ ÑÇë Íá í»-ñáõÙ: Ìá í³ Ù³Ûñ ûí Ïdz Ýá ëÇ ï³ ñ³ Íáõ ÃÛáõ ÝÁ, áñ Ù³ñ ¹ÇÏ ³Ý ÍÇñ áõ ³Ý ë³Ñ Ù³Ý ¿ÇÝ Ï³ñ ÍáõÙ, ßá ·ÇÝ áõ Ù» ù» Ý³Ý ³ÛÝ ÙÇ ù³ ÝÇ û ñáõÙ »Ý ã³-÷áõÙ: Ê»Õ× Îá ÉáõÙ μáë, ³ÛÝ, ÇÝã ï³ ñÇ Ý» ñáí ¹» ·» ñáõÙ ¿ñ ݳ Ýáñ ³ß ˳ñÑ ·ïÝ» Éáõ ѳ-Ù³ñ, ³Û ëûñ ÈáÝ ¹á ÝÇó ÙÇÝ ã¨ ² Ù» ñÇ Ï³ ï³ëÝ û ñáõÙ »Ý ã³ ÷áõÙ: Ìá íÇ Ù»Í Ï» ïÁ` íÇà ˳ ñÇ

142 143

ɨdz ó ÝÁ, ½³ñ Ù³ ó³í, »ñμ ï» ë³í, áñ Ç ñ» ÝÇó Ù»Í Ñ³ ½³ ñ³ íáñ ÷³Û ï³ ß»Ý, Ù³ñ ¹³ ß»Ý É¨Ç³-Ã³Ý Ý»ñ »Ý, Íá íÇ Ã³ ·³ íá ñáõ ÃÛ³ ÝÁ ïÇ ñ» Éáí, ³ ½³ ï³ μ³ñ Éá ÕáõÙ, ¨ Çñ ·ÉáõËÝ áõ ïáõ ïÁ ëáë ϳ Éáí ù³ ß»ó áõ ÙïÝ» Éáí Íá íÇ Ëá ñáõ ÃÛ³Ý Ù»çª Í³ÍÏ í»ó:

ÐáμÝ ³ ëáõÙ ¿, áñ ³Û¹ Ù»Í Íá í³ ÛÇÝ íÇ ß³ åÇÝ Ù» ͳ ·áñÍ ² ñ³ ñÇ ãÁ Ññ»ß ï³Ï Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñ ëï»Õ-Í»ó, áñ ½μ³Õ í»Ý ¨ ˳ Õ³Ý Ýñ³ Ñ»ï: ÂáÕ ³ÛÅÙ ³Û¹ ½í³ñ ׳ ë»ñ Ññ»ß ï³Ï Ý» ñÁ Ù³ñ¹ ϳÝó Ñݳ-ñ³Í É̈ dz Ã³Ý Ý» ñÇ Ñ»ï ˳ Õ³Ý áõ ׳ ݳ ã»Ý, áñ ³ß ˳ñ ÑÇ áñ ¹Ç Ý» ñÁ, ³ í» ÉÇ ù³Ý Ç ñ»Ýù, Ç Ù³ë-ïáõÝ ¨ Ñݳ ñ³ ·»ï »Ý, ÇÝã å»ë íϳ Û»ó ÐÇ ëáõëÁ:

¸áõ ·Ç ï»ë ̈ ãϳñ Í»ë, û ßá ·» ݳ íÇ ·Ûáõ ïÁ ÙdzÛÝ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛ³ ÝÁ ß³ ѳ-μ»ñ » Õ³í, ³Û ɨ ¹ñ³ Ñ»ï ³ å³ Ñá í»ó ݳ¨ Ù³ñ-¹áõ Íá í³· ݳ óáõ ÃÛ³Ý ÏÛ³Ý ùÁ. ³Û ÝÇÝã ëñ³ ÝÇó ·ñ» û ÙÇÝ ã¨ í³Ã ëáõÝ ï³ ñÇ Ý³ í³ å»ï, ݳ-í³ë ïÇ, áõ Õ¨áñ, ³é ѳ ë³ ñ³Ï ÍáíÝ ³ É» Ïá ÍáÕ ³ Ñ»Õ ÷á Ãá ñÇÏ Ý» ñÇ å³ ï³ Ñ» Éáí, ß³ï ³Ý ·³Ù Ïáõñ ¿ÇÝ ÉÇ ÝáõÙ Íá íÇÝ áõ ÓÏÝ» ñÇݪ Ëáñ ³Ý-¹áõÝ ¹Ç Ù»ç çñ³ Ã³Õ ÉÇ Ý» Éáí ³Ý ÑáÕ áõ ³Ý ·»-ñ»½ Ù³Ý:

سñ¹Ý Çñ Ñ³Ý ×³ ñáí ¨ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ½á ñáõ-ÃÛ³Ùμ Íá íÇ Ñá ë³ Ýáõï Ïá Ñ³Ï Ý» ñÇÝ Ñ³Õ Ã³-ݳ Ï»ó, ³ å³ ó³ Ù³ ùÇÝ ¹³é ݳ Éáí` ³ ë³ó, û`

ϳ ñá±Õ »Ù ³ñ¹ Ûáù ë³ñ áõ Óáñ ѳ í³ ë³ ñ»ó Ý»É, ѳñ Ã»É ³ÛÝ å»ë, ÇÝã å»ë Íá íÇ Ù³ Ï» ñ¨áõÛÃÝ ¿:

² Ûá°, Ù³ñ¹Ý ²ëï í³Í ã¿ñ, μ³Ûó ³ ë³ó ¨ » Õ³í: Æñ Ñ³Ý ×³ ñáí ¨ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ áõ Åáí ³Û¹ ³ Ù» ÝÁ ·áñ Í»ó, Ñá ÕÇ íñ³ »ñ ϳ û áõ ÕÇ Ý»ñ ѳñ ¹³ ñ»ó, Ñݳ ñÇã ׳ñ ï³ ñ³ ·» ïÇ ÙÇ Ó»éù ßá ·» ϳéù ßÇ Ý»ó, ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý ½á ñ³ íáñ Ó»é-ùÁ Ýñ³ » ï¨Çó ѳ ½³ ñ³ íáñ ϳ é³ËÙ μ»ñ ϳ-å»ó áõ ß³ ñ»ó: سñ ¹ÇÏ ³ÛÝ û ñÇó, ·Ç ï»ë, áñ ÃéãÝÇ Ã¨ ³ é³Ý, ³ß ˳ñ ÑÇó ³ß ˳ñ, ù³ Õ³ ùÇó ù³ Õ³ù Ãéã» Éáíª ³Ý ¹³ ¹³ñ ·ÝáõÙ–·³ ÉÇë »Ý:

» ѳñ Ù³ñ Ïѳ Ù³ ñ»ë, μ»°ñ ¨ Ñ³ß íÇ°ñ, û ³Û¹ Ùdzó Û³É ½á ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ` ßá ·ÇÝ áõ Ù» ù»-ݳÝ, DZÝã Ù»Í ³ñ¹ ÛáõÝù ÁÝ Í³ Û» óÇÝ ³ß ˳ñ ÑÇÝ: º û ³Û ëûñ ³ ëdz óÇÝ, »í ñá å³ óÇÝ, ³ Ù» ñÇ Ï³-óÇÝ, ׳ åá ݳ óÇÝ ¨ Ñݹϳ óÇÝ Ç ñ³ñ ϳ ñáÕ »Ý ï»ë Ý»É ¨ ׳ ݳ ã»É, ³Û¹ Ñ³Ý ×³ ñÇ ¨ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ½á ñáõ ÃÛ³Ý ßÝáñ ÑÇí ¿, á ñáÝ óÇó Ù» ÏÁ ßá ·» Ý³í ¨ ßá ·» ϳéù Ñݳ ñ»ó, ÙÛáõ ëÁ` Çμ ñ¨ ½á ñ³ íÇ·, Ó»é ݳñ Ï»ó áõ ·áñ ÍÇ ¹ñ»ó, ³Û¹ åÇ ëáíª ³ß ˳ñÑ ³é ³ß ˳ñÑ, Åá Õá íáõñ¹ ³é Åá Õá íáõñ¹, Çμ ñ¨ ÙÇ ù³ Õ³ ù³ óÇ ¨ ¹ñ³ óÇ, ϳ å»ó:

à±í ·Ç ïÇ, û ñ¨ë ³ å³ ·³ ³ß ˳ñ ÑáõÙ Ù»ñ μݳ ϳ í³Ûñ Ñá Õ³ ·áõÝ¹Ý ³ÛÝ å»ë ÉÇ ÝÇ, ÇÝã å»ë ÙÇ ù³ Õ³ù, ½³ ݳ ½³Ý ³½ ·»ñ ¨ É» ½áõ Ý»ñ Ùdz-

144 145

ݳÝ, ÙÇ ³½·, ÙÇ Åá Õá íáõñ¹ ϳ½ Ù»Ý, ³ß ˳ñ ÑÁ Çñ Ý³Ë Ý³ Ï³Ý íÇ ×³ ÏÇÝ í» ñ³ ¹³é ݳ ¨ ·Ý³ ѳë ÝÇ Ùdz½ ·áõ ÃÛ³Ý Ý³ ˳ ¹³ñ, »ñμ Ù³ñ ¹ÇÏ ÙÇ »ñ ÏÇñ, ÙÇ É» ½áõ áõ Ý»ÇÝ, ÇÝã å»ë Øáí ë»ëÝ ¿ å³ï-ÙáõÙ. §ØÇ »ñ ÏÇñ ¿ñ ¨ ÙÇ É» ½áõ¦ (ÌÝݹ. IJ 1):

ÂáÕ Ý»Ýù ѳ Õáñ ¹³Ï óáõ ÃÛ³Ý ¹Ûáõ ñáõ ÃÛáõ-ÝÁ, ÃáÕ Ý»Ýù ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛ³Ý ³ Ù» ݳ Ù»Í ³ñ¹ ÛáõÝ ùÁ, á ñáí ³ß Ë³ñ ÑÇ ³½ ·»ñÝ áõ Åá Õá-íáõñ¹ Ý»ñÝ »Ý ½μ³Õ íáõÙª Ù»ñ ³Ý ѳ· ÏÛ³Ý ùÇ ³Ý ÑáõÝ å»ï ù» ñÁ Ñá ·³ Éáõ ѳ Ù³ñ, ÃáÕ Ý»Ýù ³ÛÝ ³ Ù»Ý ÝÛáõ ó Ï³Ý ß³ ѳ μ» ñáõ ÃÛ³Ý ³ñ ·³-ëÇ ùÁ, áñ Ù³ñ ¹áõ ó³Ý Ïáõ ÃÛáõÝÝ Çñ ׳ñ ï³ ñ³-å» ï³ Ï³Ý ³ñ í»ë ïáí Ñݳ ñ»ó, Ëáñ Ñ»Ýù, ³ é³ç μ» ñ»Ýù áõ Ñ³ß í»Ýù μ³ ñá Û³ Ï³Ý Ù»Í ß³ ÑÁ:

»° ßá ·» ݳ íÁ ¨ û° ßá ·» ϳé ùÁª ³Ûë »ñ Ïáõ ³ ñ³·ÁÝ Ã³ó ½á ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, » û è ãï³-ÛÇÝ Ù³ñ¹ ϳÝó ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ Ñ³ Õáñ ¹³Ï óáõ ÃÛ³-ÝÁ, Ñ» é³ íáñ »ñÏñ Ý» ñÇ í³Û ñ» ÝÇ ¨ ÏÇ ë³ í³Û ñ»-ÝÇ Åá Õá íáõñ¹ Ý»ñÝ ³Û¹ å»ë ¿É ÏÙݳ ÛÇÝ Ç ñ»Ýó ÑÝáõ ÃÛ³Ý Ù»ç, á ñÇÝ ïÇ ñáõÙ ¿ñ ï·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ãßí³ éáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ˳ í³ñ ÏÛ³Ý ùÁ: ²ÛÝ û ñÇó, »ñμ ßá ·ÇÝ ÉáõÛë ï³ ñ³í Ýñ³Ýó, ³ÛÝ û ñÇó ëÏë»-óÇÝ Éáõ ë³ íáñ í»É ¨ ϳ Ù³ó–ϳ Ù³ó Ùá ï» Ý³É ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ ÑÇÝ:

ø³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝÝ, áõñ áñ ÍÝí»ó, Çñ ³Ý-ÓáõÏ Ñá ñÇ ½á ÝÇ ¨ Ë³Ý Ó³ ñáõ ñÇ Ù»ç ¿ñ ÙÝáõÙ,

ݳ ã¿ñ ϳ ñáÕ Çñ ÉáõÛ ëÁ ÙÇÝ ã¨ Ñ» é³ íáñ ¨ ³Ý-ͳ ÝáÃ ï» Õ»ñ ï³ ñ³ Í»É, ÉáõÛë ï³É áõ ù³ Õ³-ù³Ïñ Ã»É μ³ñ μ³ ñáë ³½ ·» ñÇÝ:

Ð³Ý ×³ ñÇ ¨ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ áõ ÅÇ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ÙdzÛÝ ³Û¹ Ññ³ßù Ý» ñÁ ã·áñ Í»ó, ³Û ɨ ß³ï ¨ ³Ý ѳ Ù³ñ ³ñ í»ë ï³ Ï³Ý Ññ³ßù Ý»ñ ³ é³ç ï³-ñ³í, ¨ ³ÛÝ ã³÷, áñ »ë ã»Ù ϳ ñáÕ Ãí»É: ²ñ-í»ë ïÇ ÍÝáõݹ Ý»ñÝ ³ÛÝ ù³Ý μ³½ Ù³ å³ ïÇÏ »Ý, áñ Ù³ñ ¹áõ ÙÇï ùÁ Ñdz ÝáõÙ ¿, ³å ßáõÙ áõ ãÇ Ñ³ í³ ïáõÙ, û ÇÝù Ý³ß Ë³ï Ù³ñ ¹áõ Ñ³Ý ×³ñÝ ¿ ÍÝ»É Ýñ³Ýó:

ºí ñá å³ ÛÇ μÛáõ ñ³ ï» ë³Ï ³ñ í»ëï Ý» ñÇó »Ý ³ÛÝ Ñëϳ, Ù» ͳ ·áñÍ ß»Ý ù» ñÁ, á ñáÝù ϳñ Í»ë û ÙÇ–ÙÇ Ù» ͳ ·áñÍ ù³ Õ³ù Ý»ñ ¨ å³ É³ï Ý»ñ »Ý. ³ÛÝ ³Ý ¹áõÉ, ³Ý ¹³ ¹³ñ, ßá ·» ß³ñÅ ³ ѳ-·ÇÝ Ù» ù» ݳ Ý» ñÇ ³ ѳ ·ÇÝ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, á ñáÝó ÙdzÛÝ áõ ÅÁ, ѳ ½³ñ ³ ë»Ù, »ñ Ïáõ ѳ ½³ñ ³ ë»Ù, Ù³ñ ¹áõ ϳ٠ÓÇáõ áõ ÅÇÝ Ñ³ í³ ë³ñ ¿: г å³ ³ÛÝ μÛáõ ñ³ íáñ, ÙÇ ÉÇá ݳ íáñ ·áñ ͳ íáñ Ý» ñÇ ³ß-˳ ï³Ý ùÁ, áñ ßá ·ÇÇ Ñ»ï Ùdz ݳ Éáíª ³Ý μ³í ¨ ³Ý ã³÷ ³ñ¹ ÛáõÝù »Ý ³ñ ï³¹ ñáõÙ ¨ å³ï ñ³ë-ïáõÙ μá í³Ý ¹³Ï ³ß ˳ñ ÑÇ Ù³ñ¹ ϳÝó ÏÛ³Ý-ùÇ å»ï ù» ñÁ, á ñáÝó ã³÷Ý áõ ù³ ݳ Ïáõ ÃÛáõÝÝ ³ÝÑ Ý³ñ ¿ Ïßé»É áõ ã³ ÷»É:

ºë ó³Ý ϳ ó³, μ³Ûó μ³ËïÝ ÇÝÓ ãѳ çá Õ»ó, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, » ñ³ ÝÇ Ã» ù»½ ÙÇ ³Ý ·³Ù ѳ çáÕ-

146 147

í»ñ áõ ·Ý³ ÛÇñ ºí ñá 峪 ³ÛÝ Ññ³ßù ³ß ˳ñ-ÑÁ, Ï»Ý ¹³ ÝÇ ³ã ùáí ï»ë Ý»Çñ, ½³ñ Ù³ ݳ ÛÇñ, û ÇÝã å»±ë ¿ Ù³ñ ¹áõ Ñ³Ý ×³ ñÁ ¨ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ½á-ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ó»éù–Ó»é ùÇ ï³ Éáí, ·Ç ïáõ ÃÛ³Ùμ, ׳ñ ï³ ñ³ å» ïáõ ÃÛ³Ùμ, ³ñ í»ë ïáí Ù³ñ¹ ϳ-ÛÇÝ ÑÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ, áñ »ñ μ»ÙÝ áõ ݳÛÝ ¨ ¹³ ï³ñÏ ¿ñ, Éóñ»É ¨ Édzó ñ»É μ»ñ Ý» μ» ñ³Ý, ¨ ³ í» Éáñ ¹Á Ñáñ¹ Û³É ·» ï» ñÇ ¨ Ñ» Õ» ÕÇ ÝÙ³Ý ³ß ˳ñ ÑÇë ãáñë ÏáÕÙÝ ¿ í³ ½áõÙ áõ ï³ ñ³ ÍáõÙ ³Û¹ ³Ý-ÑáõÝ ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛ³Ý Ñá ë³Ý ùÁ:

ø³ç Ë» É³Ù ï» óDZñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, áñ ÇÝù ݳß-˳ï Ñ³Ý ×³ñÝ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÙÇáõ ÃÛ³Ý Ñëϳ Û³-ù³ÛÉ áï ùáí ³ ñ³ ·³ å»ë ³ é³ ç³ ¹Ç Ù»ó ³ß ˳ñ-ÑáõÙ: Ö³ñ ï³ ñ³ ·» ïÇ Ñ³Ý ×³ñÝ, Çñ ÙÇ áï ùáí ÙÇßï Ï³Õ ÏÙݳñ, ¨ ã¿ñ ϳ ñáÕ ·»Ã ¹³Ý ¹³Õ Ïñdz ÛÇ ã³÷ Í³Ý ñ³ ù³ÛÉ ß³ñÅ í»É, » û ÁÝ Ï» ñ³-ÛÇÝ áõÅÝ û Å³Ý ¹³ Ï» Éáíª ³ é³ç ãí³ ñ»ñ ³ÛÝ:

ø³°í, û ³Ûë å»ë ¹³ ï» Éáí` »ë áõ ñ³ ÝáõÙ »Ù Ñ³Ý ×³ ñÇ Ç ñ³ íáõÝ ùÁ, ¨ ¹áõ ³Û¹ å»ë ãϳñ-Í»ë, Ñ³Ý ×³ ñ³ ë»°ñ áñ¹ Û³Ï ÇÙ, ³ÛÉ »ë ÇÝùë »Ù Ëáë ïá í³ ÝáõÙ, áñ Ù»Í Ùñó³ ݳÏÝ áõ ÷³é ùÁ Ñ³Ý ×³ ñÇÝ ¿ í³ Û»É, ù³ ÝÇ áñ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ-ÃÛ³Ý ³ é³ çÇÝ ï³ ñ»ñ ùÁ, ³ é³ çÇÝ ÑÇ٠ݳ ù³ ñ»-ñÁ Ñ³Ý ×³ñ Ý»ñ »Ý ѳ Ù³ñ íáõÙ, ÇëÏ ß»ÝùÝ ÁÝ-Ï» ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ³ í³ñ ïáõÙ, »ñ μ»ÙÝ ¿É ÙÇ Ñ³Ý-׳ ñÇ å³ Ï³ ëÁ ÙÛáõë Ñ³Ý ×³ ñáí ¿ Éñ³ó ÝáõÙ:

ÆÝã–áñ Ñ³Ý ×³ñ ÙÇ ï³ Õ³Ý¹ ¿ ï³ ÉÇë, ÁÝ Ï»-ñáõ ÃÛáõÝÝ, ³ÛÝ ·áñ ÍÇ ¹Ý» Éáí, ³Ý ѳï ÝáõÙ ß³-Ñ» ñáí ¿ μ³½ Ù³ å³ï ÏáõÙ:

Û́áõñ ûñÑ Ýáõ ÃÛ³Ý ¨ ÑÇ ß³ ï³ Ïáõ ÃÛ³Ý ³ñ ų-ÝÇ ¶áõï »Ý μ»ñ ·Á ïùÝ» Éáí–ïùÝ» Éáí í»ñ ç³ å»ë Ñ³Ý ×³ ñ»ó ïå³· ñáõ ÃÛ³Ý ·Ûáõ ïÁ, áñÝ ³ é³ çÇÝ ³Ý ·³Ù ß³ï ÷áùñ áõ ³Ý ϳ ï³ñ ¿ñ, » Ï³Ý í»ñ çÇÝ Ñ³Ý ×³ñ Ý» ñÁ ¨ ϳ ï³ ñ» ɳ ·áñ Í» óÇÝ ³ÛÝ: º É³Ý Ý³¨ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ, áñ Ñëϳ Û³ ß»Ý ïå³·-ñ³ Ï³Ý ïÝ»ñ ѳë ï³ ï» óÇÝ, Ù» ͳ Ù»Í ßá ·» ß³ñÅ Ù» ù» ݳ Ý»ñ ¹ñ» óÇÝ ¹ñ³Ýó Ù»ç ¨ ³ÛÝ ã³÷ ³ é³ç ï³ ñ³Ý áõ ½³ñ ·³ó ñÇÝ ïå³· ñ³ Ï³Ý ³ñ í»ë ïÁ, á ñÇ ÝÛáõ ó Ï³Ý áõ μ³ ñá Û³ Ï³Ý ß³ ѳ μ» ñáõ ÃÛáõ-ÝÁ, û ³ ë»Ù` ûí Ïdz Ýá ëÇ ã³÷ Íá í³ ó³í, ¹áõ ѳ í³ ï³:

²ÛÝ »ñ ϳ û Ññ³ ß³ ÉÇ Ù³ Ùáõ ÉÁ û° áë Ïáí, û° ÉáõÛ ëáí ÙÇ³Ý ·³ Ù³ÛÝ ÷³Û É»ó ñ»ó ³ß ˳ñ-ÑÁ: » ãÉÇ Ý»ñ Éáõ ë³ë÷ Ûáõé Ù³ Ùáõ ÉÁ, DZÝã ÏÉÇ-Ý»ÇÝ ³ÛÝ ù³Ý ·ñ³ ·Çñ Ñ» ÕÇ Ý³Ï Ý» ñÇ Ñ³Ý ×³ ñÇ »ñ ϳ ëÇ ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, á ãÇÝã ³ÛÝ å»ë ³Ý ÉáõÛë, ³Ý Ñá ·Ç ÏÙݳ ÛÇÝ áõ ÏÙ»é Ý»ÇÝ, ÇÝã å»ë íÇ Å³Í Ù³ ÝáõÏÝ Çñ Ùáñ ³ñ ·³Ý ¹Ç Ù»ç: ² Ûá°, » û Ù³-ÙáõÉÝ Çñ ·ñ» ñáí, Çñ è» ñáí Ñ³Ý ×³ ñÇ ëï»Õ-Í³Í ·³ Õ³ ÷³ ñÇ ÉáõÛ ëÁ ãï³ ñ³ Í»ñ Ç Ù³ ó³-Ï³Ý ³ß ˳ñ ÑÇ Ñá ñÇ ½á ÝÇ íñ³, ³Û ɨë ÉáõÛëÝ áõ ·³ Õ³ ÷³ ñÁ á°ã Ï»Ý ¹³ ÝÇ ÏÙݳ ÛÇÝ, á°ã ϳñ¹-

148 149

Ûáõ ݳ íá ñ»ÇÝ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Éáõ ë³ íá ñáõ ÃÛ³Ý Ñ³-Ù³ñ, ³ å³ ÙÇ ³÷ Ùá ËÇñ Ϲ³é ݳñ Ñ³Ý ×³ ñÁ, Ù³ñ ¹áõ Ñ»ï ÏÙ»é Ý»ñ ̈ ÏÉóí»ñ ·» ñ»½ Ù³ ÝÇ ë³-÷á ñÇ Ù»ç:

²Û¹ å»ë ã» Õ³±Ý Ù»ñ Ý³Ë ÝÇ Ý» ñÇ Ñ³Ý ×³ ñÇó ÍÝí³Í ³Ý· Ûáõï Ó» é³· ñ» ñÁ ̈ ÑÝáõ ÃÛ³Ý ÑÇ ß³-ï³ Ï³ ñ³Ý Ý» ñÁ: à¯Ñ, ϳ°Ù μ³ñ μ³ ñáë Ý» ñÇ Ó»é-ùáí Ññá ׳ ñ³Ï » Õ³Ý, ϳ°Ù Çμ ñ¨ í³ñÓù ¨ μ³-ñ» å³ß ïáõ ÃÛáõÝ, ³Ý ·»ï Ù³ñ¹ ϳÝó Ó»é ùáí, Çμ ñ¨ Ù» é³Í ¹Ç³Ï Ý»ñ, Ñá ÕÇ Ù»ç Ã³Õ í» óÇÝ: Ø»Í ·á íáõ ÃÛ³Ý ¨ ³½ ·Ç » ñ³Ë ï³ ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý ³ñ ų ÝÇ »Ý ØËÇ Ã³ñ Û³Ý áõË ïÇ ·ñ³ í³ë ï³Ï Ð³Û ñ» ñÁ, á ñáÝù ÇÝù Ý³ß Ë³ï ç³Ý ùáí, ³Ûë-ï» ÕÇó–³ÛÝ ï» ÕÇó Ù»ñ ÑÇÝ ·ñ³ Ï³Ý Ùݳ óáñ¹ Ýß˳ñ Ý» ñÁ Åá Õá í» Éáí, ÉáõÛë ÁÝ Í³ Û» óÇÝ: öï³Í áõ ÷á ßáï í³Í Ó» é³· ñ» ñÁ, á ñáÝù, Çμ ñ¨ ·ñí³-ÝÇ ï³Ï ¹ñí³Í ×ñ³·, ³Ý ÉáõÛë ¨ ³ å³ñ¹ ÛáõÝ Ùݳ ó»É ¿ÇÝ í³Ý ù» ñÇ Ùáõà Ëáñ ß» ñáõÙ, ïå³·-ñáõ ÃÛ³Ý ÉáõÛ ëáí » ɳÝ, Ï»Ý ¹³ ÝÇ Åá Õáíñ ¹Ç Ù»ç Ùï³Ý ¨ ³Û ëáõ Ñ» ï¨ ³Ý Ù³Ñ »Ý:

º û ÙÇ ¶áõï »Ý μ»ñ· ¨ë ùë³Ý ¹³ñ, » ñ» ëáõÝ ¹³ñ ³ é³ç س ëÇ ëÇ ï³Ï ÍÝí»ñ, Ù»ñ ³ß ˳ñ ÑÇ í» å» ñÁ, Ù»ñ ù³ç ¹Ûáõ ó³ ½áõÝ Ý» ñÇ ·áñ Í» ñÁ, û° ·ñ³ Ï³Ý ̈ û° Ù»ñ ÑÇÝ Ñ³Û ñ» ñÇ Ï»Ý ¹³ ÝÇ ³ í³Ý-¹áõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ¨ ÇÝã áñ Ù»ñ Ñ³Û ñ» ÝÇ ³ Ýáõ ÝÁ ¨ ÷³éùÝ »Ý å³ï ÙáõÙ Ý»ñ ϳ ÛáõÙë, ³Ý ßáõßï, áÕç

³Ýó Û³ ÉÇ ëïí» ñÇ Ïñ׳ï 쨻 é³ ·Çñ ³ñ Ó³ ݳ·-ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇÝ ã¿ÇÝù ¹Ç ÙÇ, á ñáÝó ¹Åí³ ñ³ ·áõÛÝ í»ñ ͳ Ýáõ ÃÛ³Ý Ñ³ Ù³ñ ³ß ˳ñ ÑÇ Ñݳ ·»ï Ý» ñÇ áõ Õ»Õ Ý»ñÝ »Ý ï³Ýç íáõÙ:

àõ ñ»ÙÝ Ëáë ïá í³ Ý»Ýù, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, û ÙÇ Ñ³Ý ×³ñ Çñ ϳ å³ñ Û³É ·ñ» ñáí ¨ ïå³· ñáõ-ÃÛ³Ý Ù³ Ùáõ Éáí ·ñ³ Ï³Ý Ùß³Ï Ý» ñÇ í³ë ï³ÏÝ ³Ý Ù³ ѳó ñ»ó, ¨ ¹ñ³ ÷á ˳ ñ»Ý ·ñ³ Ï³Ý Ñ³Ý-׳ñ Ý»ñÝ ¿É ¶áõï û٠μ»ñ ·ÇÝ ³Ý Ù³ ѳó ñÇÝ: ºí ë³ ³ñ ¹»Ý ½³ñ Ù³ ݳ ÉÇ ¿, ù³ ÝÇ áñ Ñ³Ý ×³ñ-Ý» ñÇ Ñá ·Ç Ý»ñÝ Ç ñ³ñ ³Ý Ù³ Ñáõ ÃÛáõÝ »Ý Ý»ñ-ßÝãáõÙ, ¨ Ù» ÏÁ ÙÛáõ ëÇ ·áñÍÝ áõ ÑÇ ß³ ï³ÏÝ »Ý ÷³ é³ íá ñáõÙ:

Ø»Ýù ¨ë å³ñ ï³ Ï³Ý »Ýù ÙÇßï ÑÇ ß»É áõ ÷³ é³ íá ñ»É Ñ³Ý ×³ñ Ý» ñÇ ÑÇ ß³ ï³ ÏÁ, ù³ ÝÇ áñ Ýñ³Ýù ¨ë Ç ñ»Ýó ïá ݳ óáõÛóÝ áõ Ý»Ý, ¨ Ç ñ»Ýù »Ý ïá ݳËÙ μáõÙ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ ÑÁ: ºí ÙDZû ³ñ ų ÝÇ ã»Ý Ýñ³Ýù, á ñáÝù Ç ñ»Ýó ÇÝù-Ý³ß Ë³ï ÏÛ³Ý ùÁ ·Ûáõ ï» ñáí ³ñ¹ Ûáõ ݳ íá ñ»-óÇÝ, á Ù³Ýù ¿É ÝáõÛ ÝÇëÏ Ñ³ ó³ ϳ ñáï, ³ÝÓ Ý³-½áÑ Ù» é³Ý: ² Ûá° Ñ³Ý ×³ ñÇ ³Û¹ ݳ ѳ ï³Ï Ý»-ñÁ Ù³ñ¹ ¿ÇÝ áõ Ù» é³Ý, μ³Ûó Ç ñ»Ýó åïÕ³ μ»ñ ÏÛ³Ý ùÇ ³Ý Ù³Ñ ¨ ³Ýë å³é ³ñ¹ ÛáõÝùÝ ³Û ëûñ μá í³Ý ¹³Ï ³ß ˳ñÑÝ ¿ í³ Û» ÉáõÙ:

øñÇë ïáëÝ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ù³ ñá ½áõ ÃÛ³Ý ÇÝù-Ý³ß Ë³ï Ùß³Ï Ý» ñÇÝ ûñÑ Ý»ó áõ ³ ë³ó. §àñ

150 151

¹áõù ·Ý³ù ¨ åïÕ³ μ»ñ ÉÇ Ý»ù, ¨ Ó»ñ åïáõ ÕÁ Ùݳ¦ (ÐáíÑ. ĺ 15): ² Ûá°, ˳ ãÇó ÙÇÝ ã¨ ³Û-ëûñ ѳ ½³ñ áõà ѳñ Ûáõñ ³Ûë ã³÷ ï³ ñÇ ¿, ³Û¹ ˳ ã³ ÏÇñ Ùß³Ï Ý» ñÇ åïáõ ÕÁ ·Ý³ Éáí ³ ×áõÙ ¿ ¨ ÙÝáõÙ: ØDZû ÏÙ» Õ³Ý ã»Ù, ϳ٠¹áõ ã³ ÷³-½³Ýó Ïѳ Ù³ ñ»ë, » û »ë Ñ³Ý ×³ñ Ý» ñÇÝ ù³ Õ³-ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý ³ é³ù Û³É Ý»ñ Ïá ã»Ù, á ñáí Ñ» ï¨ » û Ñ³Ý ×³ñ Ý» ñÁ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý ëÝáõ óÇã ¨ ¹³ë ïdz ñ³Ï ãÉÇ Ý»ÇÝ, ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝÝ` Çμ ñ¨ Ù³ ÝáõÏ, Çñ Ë³Ý Ó³ ñáõ ñÇ Ù»ç ÏÙݳñ ³ é³Ýó ³× Ù³Ý:

ÆÝã å»ë ·ñ» óÇ í» ñÁ, Ñ³Ý ×³ñ Ý» ñÁ ¨ë Ù³-ÝáõÏ ÏÙݳ ÛÇÝ, » û Ýñ³Ýó û Å³Ý ¹³ Ïáõ ÃÛ³ÝÁ ãѳë Ý»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ù³ ç³ É» ñÇã á ·ÇÝ ¨ ½á-ñáõ ÃÛáõ ÝÁ: ÆÝù ÝÇÝ Ç±Ýã åÇ ïÇ ³ Ý»ñ ³ÛÝ Ïá-ñá íÇ áõ Ýϳ ïáÕ ³ã ùÁ, áñ ÷áù ñÇÏ Ï³Ã ë³ ÛÇ íñ³ » é³ óáÕ çñÇ í»ñÙ ÕÇã μáõéÝ ßá ·ÇÇó ß³ñÅ-íáÕ áõ í³ ñáÕ ÙÇ ³ ѳ íáñ ½á ñáõ ÃÛáõÝ ·ï³í. ÙDZû ϳ ñáÕ ¿ñ Ýñ³ ãù³ íáñ Ó»é ùÁ íÇà ˳ ñÇ Ù» ù» ݳ Ý»ñ Óáõ É»É Ï³Ù ³ ѳ ·ÇÝ ßá ·» ϳà ë³-Ý»ñ ϳ½ Ù»É: ƱÝã åÇ ïÇ ³ Ý»ñ ³ÛÝ ùá Õ³ñÏ-í³Í ¿ É»Ïï ñ³ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ý Ñ³Ûï ݳ μ» ñá ÕÁ, á ñáí ³Ý μ³ñ μ³é »ñ ϳ û û ÉÇÝ Ëá ë»É ïí»ó. ÙDZû Ýñ³ Ó»é ùÁ μ³ í³ Ï³Ý ¿ñ, áñ ³Ûë ï» ÕÇó ÙÇÝ ã¨ Ðݹϳë ï³Ý, ÙÇÝ ã¨ ² Ù» ñÇ Ï³ »ñ ϳ û Ã»É ·ó»ñ: Ø»ñ É»éÝ óÇ ×³ñ åÇÏ ùñ¹»ñÝ ³ÛÝ å»ë »Ý

ѳ í³ ïáõÙ, û ³Û¹ »ñ ϳ û û É» ñÇ Ù»ç ë³-ï³ Ý³ ϳ, μ³Ûó ·Ç ï»±ë ¹áõ, ë³ ï³ Ý³Ý Ç ñ»Ýù »Ý, ù³ ÝÇ áñ ã»Ý ѳ Õáñ ¹áõÙ Ç ñ»Ýó ·á Õáõ ÃÛ³Ý ÉáõñÝ áõ ã»Ý ѳÛï Ýáõ٠ϳ é³ í³ ñáõ ÃÛ³ ÝÁ:

²Ûë å»ë ³ ѳ, ó³Ý ϳ ÉÇ°¹ ÇÙ ê³Ù í»É, ѳÝ-׳ñÝ áõ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¹³ß ݳ ¹Çñ » Õ³Ý, Ù» ÏÁ ÙdzÛÝ ë»ñÙ ïí»ó, ÇëÏ ÙÛáõ ëÁ ó³-Ý»ó ³ÛÝ ̈ Åñ³ ·áñÍ Ó»é ùáí áõ Ù»Í ïÝï» ë³ Ï³Ý ·Ç ïáõ ÃÛ³Ùμ Ùß³ Ï»ó: ² Ù» ݳÛÝ μ³ ñáõ ÃÛ³Ùμ Éóí»ó, Édz ó³í, μ³ñ ·³ í³ ×»ó ³ ñ¨Ùï Û³Ý ³ß-˳ñ ÑÁ: ²Û ëûñ Çñ áñ ¹Ç Ý»ñÝ, ³ Ù» ݳ é³ï ë» Õ³-ÝÇÝ Ýëï³Í, Ïßï³ åÇݹ í³ Û» ÉáõÙ »Ý Ñ³Ý ×³ ñÇ ¨ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ Ó»é ùÇ å³ï ñ³ë ï³Í μ³ ñÇù Ý» ñÁ:

P

152 153

¸²ê Ä

²Þ ʲð ÐÆ ºð æ² ÜÆÎ ºì² äºð æ² ÜÆÎ ÎÚ²Ü øÀ

ºñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Í³ ÕÇÏ Ý» ñÁ ¨ ³ å»ñ ç³Ý-Ïáõ ÃÛ³Ý ÷ß» ñÁ Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý ¹³ ñ³ë-ï³ ÝÇ Ë³é ݳ μáõÛ ë»ñÝ »Ý, áñ μ» ñáõÙ »Ý μ³ ñÇÝ ¨ ã³ ñÁ:ÆëÏ Ç±ÝãÝ ¿ ѳ å³ μ³ ñáõ ̈ ã³ ñÇ ³Õμ ÛáõñÝ áõ ³ñ Ù³ ïÁ. Ù³ñ¹ ϳÝó ëÇñïÝ ¿, áñ ï» ë³í ÐÇ ëáõë ̈ ³ ë³ó. §´³ ñÇ Ù³ñ ¹Á Çñ ëñïÇ μ³ ñÇ ·³Ý Ó» ñÇó ѳ ÝáõÙ ¿ μ³ ñÇ μ³ Ý»ñ, ÇëÏ ã³ñ Ù³ñ ¹Á Çñ ëñïÇ ã³ñ ·³Ý Ó» ñÇó ѳ ÝáõÙ ¿ ã³ñ μ³ Ý»ñ¦ (سïÃ. Ä ́35):

êÇ ñ» ÉÇ°¹ ÇÙ ê³Ù í»É, ³ß ˳ñ ÑÇ »ñ ç³Ý Ïáõ-ÃÛ³Ý ¨ ³ å»ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ¹³ ëÁ åÇ ïÇ å³ï-Ù»Ù ù»½, Ë» ɳ٠ïáõ ÃÛ³Ùμ á°õß ¹Çñ, ¹áõ, áñ Í³Õ Ï³ ïÇ Ñ³ ë³ Ïǹ Ù»ç Ùï³ ¹Çñ »ë ÙdzÛÝ ³ß ˳ñ ÑÇ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Í³ ÕÇÏ Ý» ñÁ ù³ Õ»É ¨ ³ å»ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ÷ß» ñÇó Ñ» é³ Ý³É:

154 155

Êá ë»Ýùª DZÝã »Ý »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Í³ ÕÇÏ Ý»-ñÁ, ¨ DZÝã »Ý ³ å»ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ÷ß» ñÁ, á ñáÝù ˳é ݳ μáõÛë ³ ×áõÙ »Ý Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý ³ ·³-ñ³ ÏÇ Ù»ç. ¹ñ³Ýù ¹³ß ïÇ Ëá ï» ñÇ å»ë ÇÝù ݳ-μáõÛë »Ý ¨ Ù³ñ ¹áõ Ó»é ùÁ ãÇ Ýñ³Ýó Ùß³ ÏáõÙ:

º û áÕ ç³ ÙÇï ï» ëáõ ÃÛ³Ùμ ¹³ ï»Ýù, åÇ ïÇ ï»ë Ý»Ýù, áñ ³Û¹ ͳ ÕÇÏ Ý» ñÇ ¨ ÷ß» ñÇ Ùß³ÏÝ ÇÝ ùÁ Ù³ñ¹Ý ¿, Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ ³ÝÓÝ ¿, ÁÝ ï³-ÝÇùÝ ¿, Åá Õá íáõñ¹Ý ¿, ³½·Ý ¿, ³ß ˳ñÑÝ ¿, ï»-ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿, á ñáÝù, ³é ѳ ë³ ñ³Ï, ³ß ˳ ïáõÙ »Ý ³ß ˳ñ ÑÇ ³ ·³ ñ³ ÏÇ Ù»ç, ϳ°Ù ͳ ÕÇÏ Ý»ñ »Ý Ùß³ ÏáõÙ ¨ ϳ°Ù ÷ß»ñ, ³Û¹ »ñ Ïáõ μáõÛ ë» ñÇ ë»ñ Ù»ñÝ Ç ñ»Ýó ³ ½³ï ϳÙùÝ áõ ëÇñïÝ »Ý:

²ñ¹` » û Ù³ñ ¹áõ Ó»éùÝ ¿ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ¨ ³ å»ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Ã»° ͳ ÕÇÏ Ý» ñÇ ¨ û° ÷ß» ñÇ Ùß³ ÏÁ, áõ ñ»ÙÝ, ³ß ˳ñ ÑáõÙ ù³ ÝÇ ¹»é Ï³Ý Ù³ñ ¹ÇÏ, Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý ¹³ ñ³ë ï³ ÝÇ Ù»ç »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ¨ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý Í³ ÕÇÏ Ý»ñÝ áõ ÷ß» ñÁ ѳ íÇ ï» Ý³ ϳÝ, ³ÝÑ ñ³ Å»ßï û ñ»Ý ùáí åÇ ïÇ Ùß³Ï í»Ý: º û ÙdzÛÝ ÷ß»ñÝ áõ ½»Ýù ËÉ»É, áã ÙÇ û ·áõï ãáõ ÝÇ, ¹³ñÓ Û³É ³ÛÝ ï» ÕÇó Ïμáõë-Ý»Ý, ù³ ÝÇ áñ Ýñ³Ýó μáõÝ ³ñ Ù³ ïÁ Ù³ñ¹Ý ¿: гñ ϳ íáñ ¿ Ù³ñ ¹áõÝ ËÉ»Ýù ³ß ˳ñ ÑÇó, û-å»ï Ï³Ý Ù³ñ ¹ÇÏ, áñ ¹ÅÝÇÏÝ áõ ͳ ÕÇ ÏÁ Ùdz-ëÇÝ »Ý áõ ½áõÙ ËÉ»É` ³ é³Ýó Ëݳ Û» Éáõ ϳ ݳãÝ áõ ãá ñÁ, í³ñ¹Ý áõ ͳ ÕÇ ÏÁ:

º û ϳ ñá Õ³ ݳÝù ÙdzÛÝ ÷ß» ñÁ ËÉ»É ¨ ͳ ÕÇÏ Ý» ñÁ ÃáÕ Ý»É, ³Û ëÇÝùݪ Ãßí³ éáõ ÃÛáõ-ÝÁ í» ñ³ó Ý»É, »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Í³ ÕÇÏ Ý»ñÝ ³Û-ɨë ÏÙݳ±Ý, ϳ٠»ñ ç³ ÝÇÏ Ï³ñÍ í³Í Ù³ñ¹Ý Çñ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ Ͻ·³±ª ³ é³Ýó Çñ Ãßí³é íÇ ×³ ÏÁ ï»ë Ý» Éáõ: ì»ñó ñá°õ ³Õ ù³ï Ô³ ½³ ñá-ëÇÝ Ù» ͳ ï³Ý ¹é³Ý ³é ç¨Çó, ¨ ³ ѳ ݳ ³Û ɨë Çñ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ãÇ ½·³ ¨ á ãÇÝã Ïѳ Ù³-ñÇ Çñ ³ÛÝ ã³÷ ѳ ×» ÉÇ ¨ ÷³÷ ϳ ëáõÝ ÏÛ³Ý ùÁ: ì»ñó ñá°õ ݳ¨ Ù» ͳ ïáõ ÝÇÝ ¨ Çñ ßù»Õ ³ å³-ñ³Ý ùÁ Ô³ ½³ ñá ëÇ ³ã ùÇ ¹Ç Ù³ óÇó, Í³Í ÏÇ°ñ Ýñ³ μ» Ñ»½Ý áõ ÍÇ ñ³ ÝÇÝ, Ù» ͳ ѳó ë» Õ³ÝÝ áõ ͳ é³ Ý» ñÇÝ, ̈ ³ ѳ ݳ ³Û ɨë ãÇ ½·³ Çñ Ãßí³-éáõ ÃÛáõ ÝÁ, ݳ ÇÝù ÝÇÝ Ù» ͳ ïáõÝ ÏÉÇ ÝÇ, μ³ ñ»-ϳ٠ݻ ñÇ Ñ»ï áõ ñ³Ë ¨ ·áÑ ÏÛ³Ýù Ïí³ ñÇ:

² Ûá°, ÉëáõÙ »Ýù áõ ѳ í³ ïáõÙ, û Ù³ñ ¹³ ë»ñ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝÝ ³Ý ï» ñáõÝã, ³ÝÏ Û³É Ô³-½³ ñáë Ý» ñÇÝ Åá Õá í»ó ³ß ˳ñ ÑÇ Ññ³ å³ ñ³ ÏÇó, ÑÇ í³Ý ¹³ Ýáó, ¹³ñ Ù³ Ýáó ¨ å³ïë å³ ñ³Ý å³ï-ñ³ë ï»ó Ýñ³Ýó ѳ Ù³ñ, ÏáõÛ ñ» ñÇÝ, ѳ٠ñ» ñÇÝ ¨ Ëáõ É» ñÇÝ ³Ý ·³Ù ·áñ Íáõ Ý»áõ ÃÛ³Ý Ù»ç ¹ñ»ó, ÙÇÝã ¹»é Ù»ñ ³ß ˳ñ ÑÇ Ë» Õ³Ý ¹³Ù Ý»ñÝ ³Ý ¹³ñ-Ù³Ý, ³Ý å³ïë å³ñ ÃáÕÝ í³Í »Ý ÷á Õáó Ý» ñÇ Ù»ç: سñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý ³Û¹ ³ ݳñ· í³Í å³ï Ï»ñ Ý» ñÁ, ·»ï ݳ ëáÕ, ·»ï ݳ ã³ñ ã³ñ ÉÇ Ý» Éáí, ÏáÕ Ïá Õ³ ·ÇÝ Ó³Û Ýáí å³ Õ³ ïáõÙ »Ý, ³Ý óáñ¹ Ý» ñÇ Ï³ ñ»Ï óáõ-

156 157

ÃÛáõÝÝ »Ý Ñ³Û óáõÙ: ÆëÏ ¹áõ, áñ ´áë ýá ñÇ Íá-í³ Ï³Ùñ çÇó ³Ý óáõ ¹³ñÓ »ë ³ ÝáõÙ, ï»ë Ýá±õÙ »ë Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ³Û¹ ³ñ Ûáõ ݳ Ñá ëáÕ å³ï Ï»ñ Ý» ñÁ Ù³Û ñ³ ù³ Õ³ ùáõÙ, á ñÁ ºí ñá å³ ÛÇ ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ ÑÇ ËÇëï Ù»ñ Ó³ íáñ ¹ñ³ óÇÝ ¿:

´³Ûó ÙDZû Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý » ñ¨áõÛ ÃÇ å³ï-Ï»ñ Ý» ñÁ Ýñ³Ýù »Ý ÙdzÛÝ, áñ Ë» Õ³Ý ¹³Ù »Ý, ÏáõÛñ áõ ѳÙñ »Ý, ÙÇ Éáõ Ù³ ÛÇ áõ ѳ óÇ Ï³ ñáï »Ý, ³Ý ïáõÝ–³Ý ѳñÏ »Ý, Ù»ñÏ áõ Ùáõ ñ³ óÇÏ ßñçáõÙ »Ý ÷á Õáó Ý» ñáõÙ: à°ã, ¹ñ³Ýù Ãßí³ éáõ-ÃÛ³Ý ÷áù ñÇÏ » ñ¨áõÛà ݻñÝ »Ý, á ñáÝó Ù³ñ ¹áõ ³ã ùÁ ëá íáñ ¿ ï»ë Ý»É ¨ ³ÛÝ å»ë ¿ ϳñ ÍáõÙ, û ÙdzÛÝ ¹ñ³Ýù »Ý Ãßí³é:

Âßí³ éáõ ÃÛáõÝÝ ³ß ˳ñ ÑÇ » ñ» ëÇÝ Ñ³ Ù³-ï³ ñ³Í ¿, ¨ Ù»ñ Ý»ñ ùÇÝ áõ ³ñ ï³ ùÇÝ ÏÛ³Ý ùÇ Ù»ç ͳ í³É í» Éáíª ïÇ ñ»É ¿ ÙÇ ï»Õ ³ é³ í»É, ÙÇ ï»Õ` Ýí³½, Ýñ³ å³ï Ï» ñÇ » ñ¨áõÛà ݻ ñÁ ß³ï μ³½ Ù³ ¹Ç ÙÇ »Ý: î»°ë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, »ë Ýñ³Ýó å³ï Ï»ñ Ý» ñÁ ѳ ÝáõÙ »Ù ùá ³ é³ç:

Âßí³é ã»±Ý Ýñ³Ýù, áñ ³ãù áõ ݻݪ ÉáõÛ ëÁ ã»Ý ï»ë ÝáõÙ, ï·Ç ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç »Ý ̈ ϳ Ù³ íáñ ÏáõÛñ. Ãßí³é ã»±Ý Ýñ³Ýù, áñ É» ½áõ áõ Ý»Ý, ³ ϳÝç áõ-Ý»Ý, μ³Ûó Ëá ë»É ã»Ý ϳ ñáÕ ¨ áã ¿É Éë»É »Ý ϳ-Ù» ÝáõÙ. Ãßí³é ã»±Ý ³ÛÝ Ù³ñ ¹ÇÏ, áñ áïù áõ Ý»Ý. ù³Û É» Éáõ ׳ ݳ å³ñÑ ãáõ Ý»Ý, Ó»éù áõ ݻݪ ·áñ-Í»É ã»Ý ϳ ñá Õ³ ÝáõÙ, ëÇñï, Ñá ·Ç áõ ݻݪ ÃÙñ³Í

áõ Éùí³Í »Ý: ² é³ í»É Ãßí³é ã»±Ý ³ÛÝ Åá Õá-íáõñ¹ Ý» ñÁ, áñ ÁÝ ï³ ÝÇù áõ ݻݪ å³Ý¹Ë ïáõ-ÃÛ³Ý Ù»ç ã³ ñ³ ã³ñ Ù³ß íáõÙ »Ý, áñ ÏÛ³Ýù áõ Ý»Ý í»ñ ç³ å»ë, ßÝãáõÙ ¨ ßñçáõÙ »Ý »ñÏ ñÇ íñ³, μ³Ûó ÏÇ ë³ Ï»Ý ¹³Ý »Ý. μ³ Ý³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ ¨ ×ßÙ³ ñÇï Ï»Ý ¹³ Ýáõ ÃÛ³Ý å³ï Ï»ñ ãáõ Ý»Ý:

Î³Ý ï³ Ï³ íÇÝ Áݹ ѳ Ýáõñ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ß³ï áõ ñÇß Ù»ñ ϳ ï» ëÇÉ, á Õáñ Ù» ÉÇ å³ï Ï»ñ-Ý»ñ, á ñáÝó ÃáÕ ÝáõÙ ¨ ùá ³ã ùÇ ³ é³ç ã»Ù ѳ ÝáõÙ, áñ å»ë ½Ç Ù³ ï³Õ Ñá ·Ç¹ ³ÛÅÙ í³ ÝÇó íßï³ ÏÇñ ãÉÇ ÝÇ ¨ ãÑáõ ë³ Ñ³ï í»ëª ï»ë Ý» Éáí, û Ù»ñ ÏÛ³Ý ùÇ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ÷ß» ñÁ áñ ù³¯Ý μ³½ Ù³ å³ ïÇÏ »Ý, ¨ á ñáÝó Ù»ç ßñç³ å³ï í³Í ¹Åμ³Ëï Ù³ñ ¹Á ÙÇßï Ë³Û Ãá ó³ ѳñ í» Éáíª ³ Ù»-ݳÛÝ íßï³ μ» ñáõ ÃÛ³Ùμ ¿ í³ ñáõÙ Çñ ÏÛ³Ý ùÁ:

ºí ñá å³ ÛÇ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ ÑÇÝ ³ß ˳ñ-ÑÇ μ³ñ μ³ ñáë ÏÛ³Ý ùÁ ·Ç ïáõ ÃÛ³Ùμ, ÏñÃáõ ÃÛ³Ùμ Ñ» Õ³ßñ ç»ó ¨ ç³ ÝáõÙ ¿ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ãßí³ éáõ-ÃÛ³Ý ÷ß» ñÁ μá Éá ñá íÇÝ ù³ Õ»É, ³ñ Ù³ ï³ ËÇÉ ³ Ý»É ¨ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Í³ ÕÇÏ Ý»-ñáí ½³ñ ¹³ ñ»É:

´³Ûó DZÝã û ·áõï, »ñμ ï»ë ÝáõÙ ¿, áñ ÏÛ³Ý-ùÇ Ù»ç, ³Û ɨ³ÛÉ Ï»ñ å³ ñ³Ý ùáí, Ýáñ » ñ¨áõÛÃ-Ý»ñ »Ý » ñ¨³Ý ·³ ÉÇë, ¨ Ýáñ ³ß ˳ñ ÑÇ Ù³ñ ¹ÇÏ Í³ ÕÇÏ Ý» ñÇ Ñ»ï ³Û¹ ÷ß» ñÁ ¨ë Ùß³ ÏáõÙ »Ý: ä³ñ Í» óáÕ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝÝ ÇëÏ ½³ñ Ù³-

158 159

ÝáõÙ ¿, û áñ ï» ÕDZó »Ý ³ñ¹ Ûáù ÍÝíáõÙ Ãßí³-éáõ ÃÛ³Ý Ýá ñ³ μáõÛë ÷ß» ñÁ, ϳ٠ٻñ ÁÝ Ï» ñ³-ÛÇÝ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ³ñ ïáõÙ μ³ ñÇ ë»ñ Ù» ñÇ Ñ»ï á±í ¿ ˳é ÝáõÙ áõ ó³ ÝáõÙ ¹³é ݳ ѳ٠áõ Ñ»Õ-Óáõ óÇã á ñáÙ Ý» ñÁ:

Ðñ»ß ï³Ï Ý» ñÁ ѳñó ñÇÝ, ÐÇ ëáõ ëÁ å³ ï³ë-˳ Ý»ó, û Ãßݳ ÙÇ Ù³ñ¹Ý ¿ ³ÛÝ ó³ Ý»É: ² Ûá°, ã³ ñ³ñ í»ëï Ù³ñ¹Ý ¿ á ñá٠ݳ ó³Ý Ùß³ ÏÁ, áñ ÇÝù ݳ μáõÛë ³ñ ï³¹ ñáõÙ ¿ Çñ ëñïÇó áõ μÝáõ-ÃÛáõ ÝÇó: àõ ñ»ÙÝ Ï³ ñ» ÉDZ ¿ ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑÇó í»-ñ³ó Ý»É ³ÛÝ Ù³ñ¹ ϳÝó, áñ Ãßݳ ÙÇ »Ý ÁÝ Ï»-ñ³ ÛÇÝ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³ ÝÁ ¨ ÙÇßï ³ å³ Ï³ ÝáõÙ »Ý Ýñ³ μ³ ñÇ ë»ñ Ù» ñÇ ³ ·³ ñ³ ÏÁ:

²Û¹ ó³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ Ññ»ß ï³Ï Ý» ñÁ ¨ë áõ Ý»-ó³Ý, Ññ³ Ù³Ý Ëݹñ» óÇÝ, áñ ·Ý³Ý áõ á ñáÙ-ݳ μáõÛ ë» ñÁ ù³Õ ѳ Ý»Ý, μ³Ûó ݳ Ë³Ë Ý³ ÙáÕ Ðáñ àñ ¹ÇÝ ³ ë³ó. §Âá°õÛÉ ïí»ù, ÃáÕ Ùdz ëÇÝ, ÙÇÝ ã¨ ÑÝÓÇ Å³ Ù³ ݳ ÏÁ ÙÇ »ñ ÏáõëÝ ³é ų Ù³-Ý³Ï ³ ׻ݦ (ï»°ë سïÃ. Ķ 24–30):

» å»ï ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ³ é³ ÏÁ Çë ϳ å»ë ѳ í³-ï³ó Û³É Ý» ñÇÝ ¨ û ñ³ ѳ í³ï Ý» ñÇÝ óáõÛó ¿ ï³-ÉÇë, áñ ³Û¹ »ñ Ïáõ ¹³ëÝ ³Ý μ³ Å³Ý, Ùdz ëÇÝ ³ ×áõÙ ¨ ³å ñáõÙ »Ý û° » Ï» Õ» óáõ ³Ý ¹³ë ï³ ÝÇ Ù»ç ̈ û° ³ß ˳ñ ÑáõÙ, ë³ Ï³ÛÝ ß³ï μݳ Ï³Ý ¿ ³Ûë ËáñÑñ-¹³ íáñ ³ é³ ÏÇó Ç Ù³ë ï³ ëÇ ñ»É, áñ »ñÏ Ý³ ÛÇÝ Ý³-Ë³Ë Ý³ Ùáõ ÃÛ³Ý ÙÇ Ã³ ùáõÝ, ³ ÝÇ Ù³ ݳ ÉÇ Ëáñ-

Ñáõñ¹ ¿ ³ÛÝ, áñ ݳ ϳ Ù» ÝáõÙ ¿` ³Û¹ »ñ Ïáõ ѳ-ϳ é³Ï μáõÛ ë»ñÝ Ç ñ³ñ Ñ»ï ³ ×»Ý áõ ÙݳÝ: ØDZû Ñá ÕÁ ̈ ë ³Û¹ û ñ»Ý ùÇ ï³Ï ã¿, ¹áõ ã»±ë ï»ë ÝáõÙ, áñ ÙÇ ï»Õ ͳ ÕÇÏ Ý»ñ, ÙÇ ï»Õ ÷ß»ñ »Ý μáõ ë»É: Ðá ÕÇ μݳ Ï³Ý ÷ß» ñÁ Ñݳ ½³Ý¹ »Ý Ù³ñ ¹áõÝ, ¨ Ù³ñ ¹Á ϳ ñáÕ ¿ Ýñ³Ýó ³ñ Ù³ ïáí ѳ Ý»É ¨ ï» ÕÁ ͳ ÕÇÏ-Ý»ñ ïÝÏ»É, μ³Ûó Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ³ß ˳ñ ÑÇ ÷ß»-ñÁ ³ÛÝ ù³Ý ÑÇÝ áõ Ëá ñ³ñ Ù³ï »Ý, ³ÛÝ ù³Ý ËÇëï áõ ëï³ Ñ³Ï »Ý, áñ Ù³ñ ¹áõ μ³ Ý³ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ý ¨ ׳ñ ï³ ñáõ ÃÛ³Ý ³ é³ç ã»Ý Ñݳ ½³Ý¹ íáõÙ, áõë ïÇ ¹Åí³ ñÇÝ, ³ÝÑ Ý³ ñÇÝ ¿ û° ÑÇÝ ¨ û° Ýáñ ÷ß» ñÁ Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý ³Ý ¹³ë ï³ ÝÇó í» ñ³ó Ý»É:

Êá ݳñÑ í» Éáí í»ñ Ý³Ë Ý³Ù ï»ë ãáõ ÃÛ³Ý ³ é³çª å»ïù ¿ Ëáë ïá í³ Ý»Ýù, áñ Ù³ñ¹ ϳÝó ³Ûë ˳é-ݳ μáõÛë ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý û ñ»Ý-ùáí ÷³Ï í³Í ÙÇ ÏÝÇù ¿. Ù³ñ ¹áõ Ó»é ùÁ ãÇ Ñ³ë ÝÇ ù³ Ï»É Ï³Ù »Õ Í»É ³ÛÝ, »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ å³ Ñ»É, Ãßí³ éáõ ÃÛáõ ÝÁ Ñ» é³ó Ý»É ³ß ˳ñ ÑÇó:

Êá ëáõÙ ¨ ·ñáõÙ »Ýù, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, û á±ñÝ ¿ Ù³ñ ¹áõ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ¨ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ×ß·ñÇï Ýϳ ñ³ ·Ç ñÁ, ϳ٠á±í ¿ »ñ ç³ ÝÇÏ ¨ á±í ¿ Ãßí³é ³ß ˳ñ ÑáõÙ:

سñ ¹ÇÏ Ï³ë ϳ Í» ÉÇ ¹³ ï³ë ï³ Ýáí ³ÛÝ å»ë »Ý ѳ Ù³ ñáõÙ, áñ áí áñ Ñ³ó ¨ ·³ÝÓ áõ ÝÇ, áí áñ Ñ³Ù μ³ íáí, ѳñë ïáõ ÃÛ³Ùμ áñ å»ë ³ëïÕ ÷³Û-ÉáõÙ ¿ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ Ñá ñÇ ½á ÝÇÝ, áí áñ Çß Ë³Ý ¿,

160 161

ïÇ ñáõÙ ¿ Åá Õáíñ ¹ÇÝ, áí áñ ·³Ñ áõ ÝÇ ¨ ½á ñáõ-ÃÛ³Ùμ å»ñ ׳ ó³Í Ññ³ Ù³Ý ¿ ï³ ÉÇë ³ß Ë³ñ ÑÇÝ, ³ ѳ í³ ëÇÏ, Ýñ³Ýù »Ý Ù³ñ¹ ϳÝó ¹³ ï³ë ï³ ÝÇ ³ é³ç ѳ Ù³ñ íáõÙ »ñ ç³ ÝÇÏ, ÇëÏ áí áñ ѳó ãáõ-ÝÇ, Çñ ³ëïÕÝ ³ Õáï ¿, ãÇ ÷³Û ÉáõÙ, Ýñ³ ѳ Ù³ñ ³ ëáõÙ »Ý, û Ãßí³é ¿:

´³Ûó » Ã» ÙïÝ»Ýù Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ-ÃÛáõÝ ¨ ½ÝÝ»Ýù Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ Ù³ñ ¹áõ ëÇñïÝ áõ Ñá ·ÇÝ, Ïï»ë Ý»Ýù, áñ ³ÛÝ Ù³ñ ¹ÇÏ, á ñáÝó Åá-Õá íáõñ ¹Á »ñ ç³ ÝÇÏ ¿ ѳ Ù³ ñáõÙ, Ýñ³Ýù Ç ñ»Ýù ³Û¹ å»ë ã»Ý ϳñ ÍáõÙ. »ë ¹³ óáõÛó ï³Ù ÙÇ ³Û ɳ μ³Ý û ñÇ Ý³ Ïáí. Ù»ñ Ùïùáí ÙÇ ë³Ý ¹áõÕù ëï»Õ Í»Ýù, á ñÇ Í³Û ñÁ ѳë ÝÇ ÙÇÝ ã¨ »ñ ÏÇÝù, ¨ Çñ ³ Ù»Ý ÙÇ ³ë ïÇ ×³ ÝÇÝ ³ß ˳ñ ÑÇ μá Éáñ Ù³ñ-¹ÇÏ ËáõÙμ–ËáõÙμ ß³ñ í³Í ÉÇ Ý»Ýª ó ·³ íá ñÇó ëÏë³Í ÙÇÝ ã¨ Ñ» ïÇÝ ëïñáõÏ Í³ é³ Ý» ñÁ: ¸áõ ÙÇ å³Ñ ϳݷ ÝÇ°ñ ³Û¹ ë³Ý ¹áõÕ ùÇ Ñ³Ý ¹»å, ¹Ç ïÇ°ñ áõ ï»°ë, û ÇÝã å»ë ³ß ˳ñ ÑáõÙ ³ Ù»Ý Ù³ñ¹, Çñ ÏÛ³Ý ùÇ íÇ ×³ ÏÇó ³Ý ·áÑ ÉÇ Ý» Éáí, ë³Ý-¹áõÕ ùÇ ëïá ñÇÝ ³ë ïÇ ×³Ý Ý» ñÇó ëÏë³Í ÙÇÝ ã¨ í»ñ, áõñ ó ·³ íáñ Ý» ñÇ ·³ Ñ»ñÝ »Ý ¹ñí³Í, μá-Éá ñÁ Ùdz ëÇÝ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛáõ°Ý, »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛáõ°Ý »Ý ³ Õ³ Õ³ ÏáõÙ ¨ ¹» åÇ ³ÛÝ Ó·ïáõÙ:

³ ·³ íá ñÁ, á ñÇÝ Ñ³ Ù³ ñáõÙ »Ýù, û »ñ ç³Ý-Ïáõ ÃÛ³Ý Ï³ ï³ ñÇÝ ¿ ѳ ë»É, ϳ ëÇ, û` »ñ ç³-ÝÇÏ ÏÉÇ Ý»Ç, » û ·³Ñë áõ ñÇ ßÇ ·³ ÑÇó í»ñ ¹Ý»Ç,

λ ë³ñ ÉÇ Ý»Ç, ܳ åá É»áÝ ÉÇ Ý»Ç ¨ ³ÛÉÝ: ¶³ ѳ-ų é³Ý ·Á ϳ ëÇ, û` ÇÙ ³ÛÝ û ñÁ ÏÉÇ ÝÇ »ñ ç³-ÝÇÏ, »ñμ ·³ ѳ Ï³É Ñ³Ûñë ·» ñ»½ Ù³Ý Ï·Ý³, Çñ ·³ÑÝ ÇÝÓ ÏÃáÕ ÝÇ, ¨ »ë ó· Ïϳ å»Ù áõ Ïó ·³ íá ñ»Ù ³ß ˳ñ ÑÇ íñ³: Ø»Í Ý³ ˳ ñ³ñ Çß Ë³ ÝÁ ϳ ëÇ, û` » ñ³ ÝÇ ³ñ ù³ Û³ ½áõÝ ÉÇ Ý»Ç, ¨ ÇÙ ·Éáõ ËÁ ó ·áí åë³Ï í»ñ, ³ÛÝ Å³Ù »ë ïÇ-ñ³ å»ë »ñ ç³ ÝÇÏ ÏÉÇ Ý»Ç:

²Û¹ å»ë` ë³Ý ¹áõÕ ùÇ ·ÉËÇó ÙÇÝ ã¨ Ý»ñ ùÇÝ ³ë ïÇ ×³ ÝÁ, Ù³ñ ¹ÇÏ ó³Ý Ïáõ ÃÛ³Ùμ Ó·ïáõÙ »Ý ¹» åÇ í» ñ³ ·áõÛÝ Ï³ñÍ í³Í »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ÙÇßï ¹Å·áÑ ÉÇ Ý» Éáí Ç ñ»Ýó ÏÛ³Ý ùÇó áõ íÇ ×³-ÏÇó, ó³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÇó Ù³ß í» Éáíª í³Ë ×³Ý íáõÙ »Ý áõ ÙdzÛÝ ·» ñ»½ Ù³ ÝÇ Ñá Õáí »Ý Ñ³ ·» ÝáõÙ:

ƯÝã ½³ñ Ù³ ݳ ÉÇ Ë³ Õ»ñ Ï³Ý áõ ÏÉÇ Ý»Ý ³Ûë »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý, ¹áõ ³ ë³ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ë³Ý ¹áõÕ-ùÇ íñ³, á ñï»Õ Ù³ñ ¹ÇÏ, » É̈ ¿ç ³é Ý» Éáí, ÙñóáõÙ »Ý, ¨ ³ Ù»Ý áù ¹» åÇ μ³ñÓ ñáõ ÃÛáõÝ ¿ Ó·ïáõÙ` Ñáõ ë³ Éáí, û ëïáõÛ· »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Ï³ Û³ ÝÁ μ³ñÓ ñáõ ÃÛ³Ý ³ë ïÇ ×³ ÝÇ íñ³ ¿:

´³Ûó, ³ í³¯Õ, Ñ»· Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý ³Ûë ¹Åí³ ñÇÝ » É̈ ¿ç Ý» ñáõÙ, Ù» ͳ ·áõÛÝ Ù³ ëÁ, ë³Ý-¹áõÕ ùÇ ³ë ïÇ ×³Ý Ý» ñÇó í³Û ñ³ Ñá ë» Éáí, ó÷ íáõÙ »Ý ·» ïÇÝ, ³ Ù»Ý Ù³ñ¹ Çñ ã³ ÷áí áõ ó ÷áí ç³Ë-ç³Ë íáõÙ, ¨ ³ÛÝ Å³Ù Ù»ñ ³ã ùÇ ³ é³ç μ³ó íáõÙ ¿ Ù³ñ¹ ϳÝó Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ï» ë³ ñ³ ÝÁ:

162 163

Âßí³ éÇ ÏÛ³ÝùÝ ÇÝù ÝÇÝ ³ñ ¹»Ý ç³Ë ç³Ë í³Í ¿ Çñ ϳ ñÇ ùÇ áõ ½ñϳÝù Ý» ñÇ Ù»ç, Ýñ³ íÇ ×³-ÏÁ ÙÇßï ·»ï ݳ ѳ í³ ë³ñ ¿, ݳ μ³ñÓ ñáõ ÃÛáõÝ ãáõ ÝÇ, áñ »ñÏÝ ãÇ Ïáñ ͳ Ýáõ ÙÇó, ÇëÏ »ñ ç³ ÝÇÏ Ï³ñÍ í³ ÍÁ, á ñÇ μ³ËïÝ áõ íÇ ×³ ÏÁ μ³ñÓ ñ³-·áõÛÝ ³ë ïÇ ×³ ÝÇ íñ³ »Ý ϳ Û³ ó³Í, ¨ ÇÝùÝ ¿É ³ é³Ýó ϳë Ï³Í Ý» ñÇ ¿, Ñ³Ý Ï³ñÍ ë³ Ñ» Éáí` Ïáñ-Í³Ý íáõÙ ¿ ̈ Ù»Í ß³ é³ ãáí ï³ å³É íáõÙ ·» ïÇÝ, ÇÝã å»ë ÙÇ ï³ å³ ñ³ ѳï Ù³Û ñÇ Í³é: ²ÛÝ Å³Ù Ùdz å»ë áÕ μáõÙ »Ý ³Ý μ³ËïÝ áõ μ³ ñ» μ³Ë ïÁ` Ù»ÏÝ Çñ ÙÇ áï ùÇó, ÙÛáõëÝ Çñ ÷³ñ ó٠·ÉËÇó ã³ ñ³ ã³ñ ç³Ë ç³Ë í» Éáí:

àõ ñ»ÙÝ` » û ³Ûë å»ë ¿, ³ å³ ³Ûë ³ß Ë³ñ-ÑáõÙ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ³ å»ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ½áõ ·³ ÍÇÝ »Õ μ³Ûñ Ý»ñ »Ý, Ù»ñ ÏÛ³Ý ùÇ ×³ ݳ-å³ñ ÑÇÝ ÙÇßï ѳ ÙÁÝ Ã³ó »Ý, ¨ Ù»½ ³ÝÑ Ý³ ñÇÝ ¿ ÃíáõÙ Ýñ³Ýó Ç ñ³ ñÇó μ³ Å³ Ý» ÉÁ ¨ Ù³ñ¹ ϳ-ÛÇÝ ÏÛ³ÝùÝ Çμ ñ¨ ÙÇ ¹ñ³Ëï ³ÛÝ å»ë Ùß³ Ï» ÉÁ, áñ μݳí Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ÷ß»ñ ãμáõë Ý»Ý:

àõë ïÇ, á ñáí Ñ» ï¨ Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÁ ˳é ݳ-μáõÛë ¿ »ñÏ ñáõÙ, ù³ ÝÇ ¹»é ÇÝ ùÁ ϳ, ÁÝ ¹áõ-ݳÛÝ ¿ ç³ Ý³É Ù»ñ ³Ûë ÷ß³ ÉÇó ³ß ˳ñ ÑÁ ͳÕ-Ï» μáõ ñ³ë ï³Ý ¹³ñÓ Ý»É:

Êéáí íáõÙ áõ íѳï íáõ±Ù »ë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, »ñμ ³Ûë å»ë Ñáõ ë³ Ñ³ï »Ù Ëá ëáõÙ` ï»ë Ý»-Éáí, áñ å³ñ ïǽ å³ÝÝ, Çñ å³ñ ï» ½Á Ùß³ Ï» Éáí,

¹³ñ Ù³ Ý» Éáí, ÷ß» ñÇó Ù³ù ñ» Éáí, ³Ý μ»ñ ÑáÕÝ ¿ μ³ ñÇ ë»ñ Ù» ñáí áõ ïáõÝ Ï» ñáí ³ñ¹ Ûáõ ݳ íá-ñáõÙ: ØDZû Ù³ñ ¹Á ϳ٠ٳñ¹ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ Ñá-ÕÇó ³Ý åÇ ï³Ý ¿:

² Ûá°, Ù³ñ ¹Á Ñá ÕÇ ïÇ ñ³ å»ï Çß Ë³ÝÝ ¿, ¨ Ñá ·» Õ»Ý ÓÇñ ùáí áõ μ³ Ý³ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ùμ ×á ˳-ó³Íª Ñá ÕÇó μÛáõñ ³Ý ·³Ù ·» ñ³ ½³Ýó ¿, μ³Ûó ·Ç ï»±ë Ù³ñ¹Ý Ç μÝ» ã³ ñÇÝ Ñ³ ϳ Ù»ï ¿, ׳ ݳ-ãáõÙ ¿ μ³ ñÇÝ, μ³Ûó ÇÝ ùÁ ¹» åÇ ã³ñÝ ¿ ѳ ϳ-ÙÇ ïáõÙ, áõë ïÇ ×ßÙ³ ñÇï ¿ ²ëï Íáõ Ëáë ùÁ, û` ÙÇï ùÁ Ù³Ý Ïáõ ÃÛáõÝÇó ã³ ñÇÝ ¿ ѳ ñáõÙ (ÌÝݹ. À 21): سñ ¹Á áã ÙdzÛÝ Ñ³ ϳ Ù»ï ¿ ã³ ñÇÝ, ³Û-ɨ ã³ ñ³ë ï»ÕÍ áõ ã³ ñ³Ñ ݳñ ¿: سñ¹Ý` Çμ ñ¨ Ñ» ÕÇ Ý³Ï, Çñ ëñïÇ ·áñ ͳ ñ³ ÝáõÙ ëï»Õ ÍáõÙ ¿ ã³ñÝ áõ ¹áõñë ѳ ÝáõÙ. ³ ѳ ³°Û¹ ¿ Ãßí³ éáõ-ÃÛ³Ý ³Õμ Ûáõ ñÁ, áñ í³ ½áõÙ ¿ ¹» åÇ Ù»ñ ÁÝ Ï»-ñ³ ÛÇÝ ¹³ ñ³ë ï³ÝÝ áõ ëÝáõ óáõÙ Ù»ñ ³ å»ñ ç³-ÝÇÏ ÏÛ³Ý ùÇ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ÷ß» ñÁ:

øñÇë ïáëÝ ³ß ˳ñ ÑÇ ÷Ç ÉÇ ëá ÷³ Ý» ñÇ å»ë Ù³ñ ¹áõÝ Çñ » ñ» ëáí áõ » ñ¨áõÛ Ãáí ãùÝÝ»ó, ݳ ó ÷³Ý óáÕ Ñá ·Ç ¿ñ, Ùï³í Ù³ñ ¹áõ ëÇñ ïÁ, ÏñÏï»ó áõ íϳ Û»ó, áñ ã³ ñáõ ÃÛ³Ý áõ μ³ ñáõ-ÃÛ³Ý ³Õμ Ûáõ ñÁ Ù³ñ ¹áõ ëÇñïÝ ¿, μ³ ñÇ ëñïÇó μ³ ñÇÝ ¿ μËáõÙ, ã³ ñÇóª ã³ ñÁ: ²Ûë »ñÏí ï³Ï Ñá ë³Ýù Ý» ñÁ ͳ í³É íáõÙ »Ý Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ Ñá-ÕÇ íñ³, á ñáÝ óáí Ùdz ëÇÝ ³ ×áõÙ áõ ½á ñ³ ÝáõÙ

164 165

»Ý û° »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Í³ ÕÇÏ Ý» ñÁ, û° Ãßí³-éáõ ÃÛ³Ý ÷ß» ñÁ:

ø³ç ·Ç ï³Ï ó» óDZñ, μ³ ñ» ë»°ñ áñ¹ Û³Ï ÇÙ, áñ ·ï³Ýù Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý ³Õμ Ûáõ ñÇ μáõÝ ³ ÏÁ, áñ Ù³ñ ¹áõ ëÇñïÝ áõ ÙÇïùÝ ¿:

ä»ïù ¿ Ëó»É ã³ ñÇ ³ ÏÁ, å»ïù ¿ μ³ Ý³É μ³-ñáõ ³ ÏÁ, áñ μ³ ñáõ ÃÛáõÝ μËÇ: öáù ñÇÏ ã³ ñ» ñÁ ã³ ñáõ ÃÛ³Ý ÷áù ñÇÏ íï³Ï Ý»ñ »Ý μËáõÙ, » û ³ é³Ý ÓÇÝ ÙݳÝ, ³ÛÝ ù³Ý ¿É ã»Ý ϳ ñáÕ á Õá Õ»É Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ë ñ³ ϳ Ï³Ý ³ß ˳ñ ÑÁ:

ÆëÏ Ù» ͳ ·áõÛÝ ã³ ñ» ñÇ Ëá ñÁ ëñïÇó ³ Ù»-ݳ Ù»Í ã³ ñáõ ÃÛ³Ý ·» ï»ñÝ »Ý Ñáñ ¹áõÙ ¨ Ñ»-Õ» Õ» Éáí ³é ѳ ë³ ñ³Ï ³ å³ Ï³ ÝáõÙ Åá Õáíñ ¹Ç ¹³ßïÝ áõ ¹³ ñ³ë ï³ ÝÁ: ºí ½³ñ Ù³ ݳ ÉÇÝ ³ÛÝ ¿, áñ ã³ ñ» ñÁ ã³ ñ» ñÇÝ ¿É ã»Ý Ëݳ ÛáõÙ, á ñáÝù Ç ñ»Ýó ·áñ ͳ ÏÇóÝ áõ μ³ Å³ ݳ ÏÇóÝ »Ý, ³ÛÉ ã³-ñÇÝ áõ μ³ ñáõÝ ÙǨ ÝáõÛÝ çñáõÙ »Ý Ë»Õ ¹áõÙ ¨ ÙÇ Ïñ³ Ïáí í³ éáõÙ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý Í³ ÕÇÏ Ý»ñÝ áõ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ÷ß» ñÁ:

Ø»ÍÝ ² É»ù ë³Ý¹ ñÁ ¨ øë»ñù ë» ëÁ ëá íá ñ³-Ï³Ý Ù³ñ ¹ÇÏ ¿ÇÝ ¨ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇ ÝÁ Ëáñà ã¿ñ Ýñ³Ýó. Ýñ³Ýó É³Û Ý³ μ³ó ëñïÇó μË» óÇÝ ³ß-˳ñ ѳ ϳ Éáõ ÃÛ³Ý çñÑ» Õ»Õ Ý» ñÁ, Ù» ÏÁ ä³ñë-ϳë ï³ ÝÇó ëÏëí»ó, ѳ ë³í ÙÇÝ ã¨ Ðáõ ݳë ï³Ý ¨ ó÷ í»ó Ðá Ýdz Ï³Ý Íá íÁ, ÇëÏ ÙÛáõëÝ ëÏëí»ó س Ï» ¹á Ýdz ÛÇ ³ß ˳ñ ÑÇó, Çñ ³ñ ß³ í³Ý ùÇ Ñ½áñ

Ñ» Õ» Õáí Ë»Õ ¹»ó ä³ñë ϳë ï³ÝÝ áõ Ðݹϳë-ï³ ÝÁ, ¹³ñ Ó³í ¹» åÇ ´³ μ» ÉáÝ ¨ ó÷ í»ó ä³ñ ëÇó Íá óÁ:

²Ûë å»ë ݳ¨ áõ ñÇß ³ß ˳ñ ѳ Ï³É Ý» ñÇ Ñå³ñ-ï³ ÑáÕ ëñï» ñÇó ã³ ñáõ ÃÛ³Ý Ñ» Õ»Õ Ý»ñ μË» óÇÝ áõ ³ å³ Ï³ Ý» óÇÝ Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý ¹ñ³Ë ïÁ: ²Û¹-åÇ ëÇ ³ñ ÛáõÝÏ ½³Ï ëñï» ñÇó á Ù³Ýù áõ ½áõÙ ¿ÇÝ Ó»é ù» ñÁ Éí³ Ý³ Éáí ãùÙ» Õ³ Ý³É ³ß ˳ñ ÑÇ ³ é³ç, áõë ïÇ å³ñ Í» ݳ Éáí ³ ëáõÙ ¿ÇÝ, û` §Ø»Ýù ²ëï-Íáõ Ó»é ùÇ íñ»ÅËÝ ¹Çñ å³ ïáõ ѳëÝ »Ýù¦:

²ÛÝ ·Ç ï»Ýù, áñ »ñÏ Ý³ ÛÇÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý ¹³-ï³ë ï³ÝÝ ¿ Ù» Õ³ å³ñï Åá Õáíñ ¹Ç ѳ ïáõ óáõÙÝ ³Û¹ å»ë ïÝû ñÇ Ý» ÉÁ. ¹ñ³Ýù Ç ñ»Ýó ³Ý å³±ñï »Ý Ñ³ Ù³ ñáõÙ: ´³Ûó ·Ç ï»Ýù ݳ¨, áñ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ß³ï ³Ý ·³Ù ã³ ñ» ñÇÝ ã³ ñ»ñÝ »Ý å³ ïáõ ѳ ëáõÙ, á ñÇó Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÙÇï ùÁ í³ ñ³ ÝáõÙ ¿ áõ ãÇ Ï³ ñá-Õ³ ÝáõÙ ÁÙμé Ý»É ²ëï Íáõ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý áõ ¹³-ï³ë ï³ ÝÇ ³ÝùÝ Ý» ÉÇ Ëáñ Ñáõñ ¹Á:

î» ë³±ñ, ëÇ ñ» ÉÇ° áñ¹ Û³Ï ÇÙ, Ù» ͳ ëÇñï ã³-ñ» ñÁ Ù» ͳ ·áõÛÝ ã³ ñÇù Ý» ñÇ ³ Õ»ï Ý»ñ »Ý μ»-ñáõÙ ³ß ˳ñ ÑÇÝ, á ñáÝó Ù³ ѳ μ»ñ ßÝãÇ ³ é³ç ˳٠ñáõÙ »Ý »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý μá Éáñ ͳ ÕÇÏ Ý» ñÁ ¨ í³ñ »Ý Ãá ó÷ íáõÙ, ¨ ³ÛÝ, áñÝ ³Û ëûñ »ñ ç³-ÝÇÏ ¿, í³ ÕÁ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý Ñá ÕÇÝ ¿ ÝëïáõÙ:

´³Ûó ÷áù ñ³ ÃÇí ã³ ñ» ñÇó ¨ë í³ Ë» ݳÝù áõ ϳë ϳ Í»Ýù, û å»ï Ùï³ Í» Éáí ³ é³Ý ÓÇÝ–³ é³Ý-

166 167

ÓÇÝ` ¹ñ³Ýù ÙÇ–ÙÇ ÷áù ñÇÏ ëñï»ñ ̈ ³Õμ Ûáõñ Ý»ñ »Ý ѳ Ù³ñ íáõÙ, ÇëÏ »ñμ íï³Ï ³é íï³Ï ·³ Éáí` Ùdz ÝáõÙ »Ý, ³ÛÝ Å³Ù ³ ѳ ·ÇÝ ·»ï »Ý ϳ½ ÙáõÙ, ѻջÕáõÙ »ñ ÏÇ ñÁ, ¨ ³½· áõ Åá Õá íáõñ¹ ÙdzÝ-·³ Ù³ÛÝ ·»ïáõÙ çñ³ Ñ»ÕÓ »Ý ÉÇ ÝáõÙ:

ºë ã»Ù ³ ëáõÙ ã³ ñáõ ÃÛ³Ý μݳ ÍÇÝ ë»ñ Ù»ñÝ áõ ϳ ÃÇÉ Ý»ñÝ Çë å³é ãù³ó Ý»É Ù³ñ ¹áõ ëñïÇó, á ñáõÙ » ɨ¿ç »Ý ³é ÝáõÙ, ÇÝã å»ë ÑÛáõ É»Ý ³ ñ¨³-ßá ÕÇ Ù»ç, ¨ Ù³ñ ¹áõ ã³ ñ³ ÙÇï ëÇñ ïÁ μá Éá ñá-íÇÝ ÙÇ μ³ ñáõ ÃÛ³Ý ³Õμ Ûáõñ ¹³ñÓ Ý»É ³Ý ˳éÝ áõ ³Ý Ù³ëÝ ã³ ñáõ ÃÛ³Ý ß³ Ù³Ý ¹³Õ Ý» ñÇó:

àñ ù³¯Ý ¹Åí³ ñÇÝ ¨ ³ÝÑ Ý³ ñÇÝ ¿ ϳ å³ ñÇ ÝÙ³Ý »ñÏ ñÇÝ Í³Ý ñ³ ó³Í »ñÏ ñ³ ù³ñß Ù³ñ ¹áõÝ ³ÛÝ ù³Ý ·» ñ³ ·áõÛÝ μ³ ñáõ ÃÛ³Ý í» ñ³ Í»É ¨ ϳñ Í»É, û ݳ ϳ ñáÕ ¿ μ³ ñÇ ÉÇ Ý»É, ÇÝã å»ë ²ëï í³Í ¨ Ññ»ß ï³ ÏÁ: ÐÇ ëáõ ëÁ ï» ë³í, û ÇÝã ¿ Ý»ñ ùáõëï ÏñáõÙ Ù³ñ ¹áõ Ï»Õ ÍáÕ Ñá ·ÇÝ ¨ ³ ë³ó. § ´³ ñÇ ã¿ áã áù, ³ÛÉ ÙdzÛÝ ²ëï í³Í¦ (سñÏ. Ä 18, ÔáõÏ. ÄÀ 19):

سñ ¹áõ ëÇñïÝ` Çμ ñ¨ ÙÇ »ñÏ Íá ñ³Ï ³Õμ-Ûáõñ, Ù»°ñà 㳠ñáõ ÃÛáõÝ ¿ μËáõÙ ¨ Ù»°ñà μ³-ñáõ ÃÛáõÝ, Ù»°ñà ¹³éÝ ¿ ¨ Ù»°ñà ù³Õóñ: êñ³ ѳ Ù³ñ Ù»ñ Ñá ·» ÏÇñ ܳ ñ» ϳ óÇÝ Ù³ñ ¹áõ ѳ-ñ³ ÷á ÷áË íÇ ×³ ÏÁ áÕ μ³ Éáí ³ ëáõÙ ¿. §²Û ëûñ` Ù³ ùáõñ Ñá ·» ÏÇñ, í³ ÕÁ` Ùá ÉÇ Ë» ɳ ·³ñ¦: Þ³ï ¨ μ³ í³ Ï³Ý ¿, » û ³ åÇ Ï³ñ Ù³ñ ¹Á ϳ ñá Õ³-

ݳ ã³ ñáõ ÃÛ³Ý ³ ÏÁ áñ ù³Ý Ñݳ ñ³ íáñ ¿ ÷³ Ï»-Éáí Ýí³ ½»ó Ý»É, μ³ ñáõ ÃÛáõÝ μË»É ¨ Çñ ëÇñ ïÁ ëñμ»É ³ÕïÕ ïÇÝ Ï³ ÃÇÉ Ý» ñÇó:

êáÏ ñ³ ïÇ ÝÙ³Ý μ³ ñá Û³ Ï³Ý Ç Ù³ë ï³ ë»ñ Ý»-ñÁ ½áñ ѳ ݳ å³½ ïùÝáõÙ »Ý ̈ , û ñ¨ë, ã»Ý ѳ-í³ ïáõÙ áõ ³ ëáõÙ »Ý, û ÉáõÛ ëÁ, ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, ¹³ë ïdz ñ³ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ ϳ ñáÕ »Ý Ù³ñ ¹áõ ëÇñ ïÁ Ïñû Éáí, Ùß³ Ï» Éáí, áõÕ Õ» Éáí ëñμ»É ã³ ñáõ ÃÛ³Ý ³Ë ï» ñÇó ̈ í» ñ³ó-Ý»É Ãßí³ éáõ ÃÛáõÝÝ ³ß ˳ñ ÑÇó:

²Û¹ Ññ³ß ùÇÝ » û ÙdzÛÝ Ù³ñ ¹áõ Ó»éùÝ ³ñ-Ñ»ë ï³ íá ñÇ, »ë ã»Ù ѳ í³ ï³, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ÇëÏ » û Ù³ñ ¹áõ ¹³ë ïdz ñ³ ÏáÕ Ó»é ùÇ Ñ»ï ² í»-ï³ ñ³ ÝÇ Ñá ·ÇÝ ̈ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý Ó»é ùÁ ̈ ë Ññ³-ß³ ·áñ ÍÇ, ³ Ûá°, ³ÛÝ Å³Ù Ïѳ í³ ï³Ù, û Ù»ñ ÁÝ-Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ ÏÍ³Õ Ï³ ½³ñ¹ íÇ ¨ ϳ ½³ï íÇ ã³ ñáõ ÃÛ³Ý ¨ Ãßí³ éáõ ÃÛ³Ý ÷ß» ñÇó:

ºñÏ Ûáõ Õ³°Í áñ¹ Û³Ï ÇÙ, »ë ù»½ ã»Ù Ëñ³ ïáõÙ, áñ ³ß ˳ñ ÑÇ ÏñÃáõ ÃÛ³Ý ¨ ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý Ç Ù³ ó³-Ï³Ý ÉáõÛ ëÁ ãÁÝ ¹áõ Ý»ë, ³ÛÉ Ñáñ ¹á ñáõÙ »Ù, áñ ùá ëï³ ó³Í μݳ Ï³Ý ÉáõÛ ëÁ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ÉáõÛ ëÇ ¨ ëÇ ñá Ñ»ï ˳é Ý»ë, »ñ Ïáõ ÉáõÛ ëáí ßñç»ë ³ß ˳ñ-ÑáõÙ, ÙÇ ÉáõÛ ëáí ùá ³ éûñ Û³ ѳ óÁ ·ïÝ»ë, ÇëÏ ÙÛáõ ëáíª Ñ³ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ: ¸ñ³ Ýáí ¹áõ ÙÇ³Ý ·³ Ù³ÛÝ ³ ½³ï ÏÙݳë Ù³ñÙ Ýǹ ¨ Ñá ·áõ¹ Ïáñë ï³ Ï³Ý Ãßí³ éáõ ÃÛáõ ÝÇó:

168 169

²ß ˳ ïÇ°ñ, áñ ëñïǹ μáõ ñ³ë ï³ ÝÁ μ³-ñ» μáõÛë ͳ ÕÇÏ Ý» ñáí Ùß³ Ï»ë, ³ß ˳ ïÇ°ñ, áñ ÷ß³ μáõÛë ãÉÇ ÝÇ ëÇñï¹, ¨ ÷ß» ñáí ãí³ ñ³Ï íÇ Ñá ·Ç¹. Ç Ù³ óÇ°ñ, û ã³ ñ³ñ í»ëï ÉÇ Ý» Éáí` ÷áõß Ùß³ Ï»ë, ÷áõ ßÁ ù»½ Ïí³ éÇ, ÏÛ³Ýù¹ Ùá ËÇñ Ϲ³é ݳ: سñ¹ »ë ¹áõ, ¨, ³Ý ßáõßï, μݳ ÍÇÝ ÷ß»ñ »Ý μáõë ÝáõÙ ùá Ù»ç, ÙÇßï ç³ Ý³ ËݳÙ-ùáí ëñμ»É ¹ñ³Ýó, » û ÙÇ ³Ý ·³Ù Ëáñ ³ñ Ù³ï Ó·»Ý, ·Ç ï»±ëª áñ ù³Ý ¹Åí³ñ ¿ ÉÇ Ý» Éáõ Ñ» ïá ³ñ Ù³ ï³ Ñ³Ý ³ Ý» ÉÁ: ¼·áõ ß³ óÇ°ñ ݳ¨ » ϳ-Ùáõï ã³ ñáõ ÃÛ³Ý ë»ñ Ù» ñÇó, »ñμ ã³ ñÇ Ùß³Ï ÁÝ Ï»ñ Ý»ñ¹ ³ÛÝ áõ ½áõÙ »Ý ë»ñ Ù³ Ý»É Ù³ ï³Õ ëñïǹ Ù»ç: ÀÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùáõÙ á°ã ã³ ñáõ-ÃÛáõÝ ÷á°Ë ïáõñ, á°ã ã³ ñáõ ÃÛáõÝ ÷á°Ë ³é, ³ÛÉ ÙÇßï μ³ ñáõ ÃÛáõÝ ëï³ óÇ°ñ:

Æ í»ñ çá, Ù»Í »ñÏ Ûáõ Õ³ Íáõ ÃÛ³Ùμ ϳñ ¹³° ¸³í ÃÇ ëñï³ Ñ³Ý ³ Õ»ñ ëÁ. §ÆÙ Ù»ç Ù³ ùáõñ ëÇñï ѳë ï³ ïÇ°ñ, ²ëï í³°Í, ¨ ³ñ ¹³ñ Ñá ·Ç Ýá ñá ·Ç°ñ ÇÙ á ñá í³Û ÝáõÙ¦ (ê³ÕÙ. Ì 12):

P

¸²ê IJ

²Þ ʲð ÐÆ ²¼ ¶º ðÆ ´²ð ¶² ì² ÖàôØÜ àô Üì² ¼àô ØÀ

ƱÝã ¿ Ýñ³ ³ Ýáõ ÝÁ, á ñÇ ³ Ù» ݳ Ï³É Ó»é ùÇó ÙÇ ³ Ý» ñ¨áõÛà ÏßÇé ϳ »ñÏÝ ùÇó »ñÏ ñÇ íñ³ Ï³Ë í³Í:Üñ³ ëáõñμ ³ ÝáõÝÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ ¿, áñ ÏßéáõÙ ¿ ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑÇ ³½ ·» ñÇ Ù»ÕùÝ áõ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ã³ ÷áõ٠ѳ ïáõ óáõ ÙÁ: سñ ¹ÇÏ ³ÛÝ ã»Ý ï»ë ÝáõÙ ¨ í³ ñ³ ÝáõÙ »Ý, û ÇÝ ãá±õ ѳ Ù³ñ ³½ ·» ñÁ Ù»°ñà μ³ñÓ ñ³-ÝáõÙ »Ý ¨ Ù»°ñà Ëá ݳñÑ íáõÙ, Ù»°ñà μ³ñ-·³ í³ ×áõÙ »Ý ¨ Ù»°ñà Ýí³ ½áõÙ:¸ñ³ å³ï ׳é Ý» ñÁ ½»Ý ùÁ ¨ ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ã»Ý, ³ÛÉ` Ù»Õ ùÁ ¨ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ. áõë ïÇ êá Õá ÙáÝÝ ³ ëáõÙ ¿. §²ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ³½-·Á μ³ñÓ ñ³ó ÝáõÙ ¿, Ù»Õ ùÁª Ýí³ ½»ó ÝáõÙ¦ (² é³Ï. ĸ 34)

ܳ Ëáñ¹ ¹³ ëÇÝ ù³ç ·Ç ï³Ï ó» óÇñ, áñ¹-Û³°Ï ÇÙ, û á ñáÝù ¿ÇÝ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ

170 171

ÏÛ³Ý ùÇ »ñ ç³Ý Ïáõ ÃÛ³Ý ëϽμݳ μáõË ³Õμ Ûáõñ-Ý» ñÁª μ³ ñáõ ÃÛáõÝÝ áõ ã³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, áñ ³ é³-ç³ ÝáõÙ ¿ÇÝ Ù³ñ ¹áõ ëñïÇó, ÇÝã å»ë çñÇ íï³ÏÝ ³ÕμÛáõ ñÇ ³ ÏÇó:

²Ûë ¹³ ëÇ Ù»ç åÇ ïÇ ëá íá ñ»ë, û á ñá±Ýù »Ý ³ å³ ³ÛÝ ëϽμݳ å³ï ×³é ³Õμ Ûáõñ Ý» ñÁ, á ñáí ³ß Ë³ñ ÑÇ μá í³Ý ¹³Ï ³½ ·» ñÁ ¨ Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÁ Ù»°ñà μ³ñ ·³ í³ ×áõÙ »Ý ¨ Ù»°ñà Ýí³ ½áõÙ, Ù»°ñà μ³ñÓ ñ³ ÝáõÙ »Ý ¨ Ù»°ñà Ëá ݳñÑ íáõÙ, Ù»°ñà ³ ½³ï ù³ Õ³ ù³ óÇ »Ý ÉÇ ÝáõÙ ¨ Ù»°ñà ëïñáõÏ Í³ é³: ²Ù μáÕç Ñá ·áí á°õßù ¹Çñ, ̈ »ë ϳ ë»Ù ù»½ ³Û¹ Ñ»Õ Ñ» ÕáõÏ μ³Ë ïÇ å³ï ׳é Ý» ñÁ:

ºñÏ ñÇ Ñ³ Ù³ÛÝ ³½ ·» ñÁ, Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÁ, Çß-˳ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ̈ ·³ Ñ» ñÁ Ñ» Õ³ßñ çáÕ ï³ ñ»ñù-Ý»ñ ϳÝ. Ù» ÏÇ ³ ÝáõÝÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ ¿, ÙÛáõ ëÇ-ÝÁª Ù»Õù. ³Ûë »ñ ϳ ù³Ýã Ûáõ ñÇ Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÁ ¨ ÍÝá-ÕÁ ¹³ñÓ Û³É Ù³ñ¹Ý ¿, Ù³ñ ¹áõ ëÇñïÝ ¿ ̈ Ù³ñ ¹áõ ³ß ˳ñ ÑÇ íñ³ í³ ñ³Í ÏÛ³Ý ùÇ ³ñ ·³ ëÇùÝ ¿:

êáõñμ ¶ÇñùÝ ³Ûë »ñ Ïáõ á ñá ß³ ÏÇ μ³ é» ñáí ¿ ѳë ϳó ÝáõÙ Æë ñ³ Û» ÉÇ Åá Õáíñ ¹Ç ÏÛ³Ý ùÁ, áñáíÑ»ï¨ ³Û¹ »ñ Ïáõ μ³ é» ñÇ ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï Ýß³-ݳ Ïáõ ÃÛ³Ý ï³Ï ¿ ³é ÝáõÙ Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÇ μá-í³Ý ¹³Ï ·áñ Í» ñÁª Ù»Õ ùÝ áõ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ:

سñ¹Ý ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑáõÙ ³Û¹ »ñ Ïáõ ׳ ݳ-å³ñ ÑÇ íñ³ ¿ ù³Û ÉáõÙ` ϳ°Ù ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý ¨ ϳ°Ù Ù»Õ ù» ñÇ: àõ ÕÇÕ ×³ ݳ å³ñÑÝ ³ñ ¹³ ñáõ-

ÃÛ³Ý ×³ ݳ å³ñÑÝ ¿, Ùá Éáñ ׳ ݳ å³ñ ÑÁ Ù»Õ ùÇ ×³ ݳ å³ñÑÝ ¿: سñ¹Ý ³ ½³ï, ³Ýμé ݳ ¹³ï ¿, ÇÝùÝ ³ ½³ ï³ μ³ñ ÁÝï ñáõÙ ¿ Çñ ׳ ݳ å³ñ ÑÁ, ϳ°Ù ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ ·áñ Í» Éáíª ³ñ ¹³ñ ¿ ÉÇ ÝáõÙ, ϳ°Ù Ù»Õù ·áñ Í» Éáíª Ù» Õ³ å³ñï ¿ ÉÇ ÝáõÙ:

ÆÝã å»ë Ù³ñ ¹Á, ³ÛÝ å»ë ¿É ³½ ·Á, Åá Õá íáõñ-¹Á, »ñ ÏÇ ñÁ ¨ ó ·³ íá ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¹³ñÓ Û³É ³Û¹ »ñ Ïáõ ׳ ݳ å³ñ Ñáí »Ý ÁÝ Ã³ ÝáõÙ: º û ³ñ ¹³-ñáõ ÃÛáõÝ »Ý ·áñ ÍáõÙ, ¹ñ³ åïáõ ÕÁ ÷³éùÝ ¿, ³ ½³ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, ˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõ ÝÁ, »ñ ç³Ý Ïáõ-ÃÛáõ ÝÁ ¨ μ³ ñ» Ï» óÇÏ ÏÛ³Ý ùÁ, ÇëÏ » û Ù»Õù ¨ ³ Ýû ñ» Ýáõ ÃÛáõÝ »Ý ·áñ ÍáõÙ, ³ÛÝ ¨ë Çñ Ùá-ï³ Éáõï í³Ë ׳ÝÝ ¿ áõ Ý» ÝáõÙ, ³ÛÝ ¿ª ³ ݳñ-·³Ý ùÁ, ëïñÏáõ ÃÛáõ ÝÁ, ëáõ ñÁ ¨ å³ ï» ñ³½ ÙÁ, ï³ é³ å³Ý ùÁ, ³Õ ù³ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ã³ ñ³ í³ñ ÏÛ³Ý ùÁ:

à±í ¿, áñ ³Ûë ѳ ïáõ óáõÙ Ý» ñÁ ï³ ÉÇë ¿ ³½ ·»-ñÇÝ, á±í ¿, áñ ÏßéáõÙ áõ ã³ ÷áõÙ ¿ ³½ ·» ñÇ Ù»Õ ùÁ ¨ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ÷á ˳ ñ» ÝÁ í׳ ñáõÙ, á±í ¿, áñ ³ñ ¹³ ñ³ ·áñÍ ³½ ·» ñÇÝ ûñÑ Ý» Éáí` Ýñ³Ýó ÏÛ³Ý-ùÁ ¨ ë» ñáõÝ ¹Á μ³½ Ù³ å³ï ÏáõÙ, μ³ñ ·³ í³× ¿ ¹³ñÓ ÝáõÙ ³Ûë »ñÏ ñÇ íñ³, ÇÝã å»ë Ëáë ï³ ÝáõÙ ¿ñ ³ñ ¹³ñ ܳ ѳ å» ïÇÝ. §úñÑ Ý» Éáí ÏûñÑ Ý»Ù ù»½ ¨ μ³½ Ù³ó Ý» Éáí Ïμ³½ Ù³ó ݻ٠ùá ½³ í³Ï Ý» ñÇÝ »ñÏ-ñÇ íñ³¦ (ÌÝݹ. Æ´ 17):

172 173

ÆëÏ á±í ¿, áñ ³ ÝÇ ñ³í, Ù» Õ³ íáñ ³½ ·» ñÇÝ ½ñÏáõÙ ¿ Çñ ûñÑ Ýáõ ÃÛáõ ÝÇó, Ýñ³Ýó ÏÛ³ÝùÝ ³Ý ×»ï, ³Ý ë» ñáõݹ, ³ é³Ýó μ³ñ ·³ í³ ×» Éáõ ¿ ÃáÕ ÝáõÙ, á ñáí ϳ°Ù Çë å³é çÝçíáõÙ »Ý, ϳ°Ù Ýí³ ½áõÙ:

² ѳ í³ ëÇÏ, ³Ûë ³ Ù» ÝÁ ã³ ÷á ÕÁ ¨ ïÝû ñÇ Ýá-ÕÁ ²ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿, ÝáõÛÝ ÇÝ ùÁª ²ëï í³Í, áñ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ ¨ áõÕ Õáõ ÃÛáõÝ ¿ ëÇ ñáõÙ, ÇÝã-å»ë ̧ ³ íÇÃÝ ¿ ³ ëáõÙ (ê³ÕÙ. Ì 8, ÖÄÀ 12, 26, 64): ÜáõÛÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿, áñ Ûáõ ñ³ ù³Ýã-Ûáõñ ³½ ·Ç Çñ ·áñ Íáí ¿ ã³ ÷áõÙ: øñÇë ïáëÝ ³ß ˳ñÑ » ϳí, íϳ Û»ó ³Û¹ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý Ñ³-Ù³ñ ¨ ³ ë³ó. §ºí ÇÝã ã³ ÷áí, áñ ã³ ÷áõÙ »ù, Ýñ³ Ýáí åÇ ïÇ ã³÷ íÇ Ó»½ ѳ Ù³ñ¦ (سïÃ. ¾ 2, ÔáõÏ. Ä 38):

´³Ûó, ³ñ¹, ëÏë»Ù ׳ é»É ù»½, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, û ÇÝã å»ë ¿ ³½ ·Ç ¨ Åá Õáíñ ¹Ç Ù»ç ï³ ñ³Í-íáõÙ Ù»Õ ùÁ ¨ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ: Þ³ï μݳ Ï³Ý ¿, áñ Ù»Õ ùÁ Ý³Ë ³Ý Ñ³ï ³Ý Ó» ñÇó ëÏëíÇ ¨ ·Ý³ Éáí μ³½ Ù³ ݳ, á ñáí áï ùÇó ·ÉáõË Ï³Ë ï³-ѳñ íÇ Åá Õáíñ ¹Ç Ù³ñ ÙÇ ÝÁ. ³ ѳ í³ ëÇÏ ³Ûë ¿ ³Ù μáÕç ³½ ·Ç ¨ Åá Õáíñ ¹Ç Ù»Õ ùÁ:

ÆëÏ »ñμ, Áݹ ѳ ϳ é³ ÏÁ, Åá Õáíñ ¹Ç μ³ ñá-Û³ Ï³Ý Ù³ñ ÙÇ ÝÁ, áï ùÇó ëÏë³Í ÙÇÝ ã¨ ·Éáõ Ë, ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ ¿ ·áñ ÍáõÙ, Ù»Í áõ ÷áùñ, ³é-ѳ ë³ ñ³Ï Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ ϳñ ·Ç Ù³ñ¹ ׳ ݳ-

ãáõÙ ¿ Çñ å³ñïùÝ áõ Ç ñ³ íáõÝ ùÁ. ¹³ ¿É Åá-Õáíñ ¹Ç ¨ ³½ ·Ç ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿:

»° Ù»Õ ùÁ, û° ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝÝ Ç ñ»Ýó Ýϳ-ñ³ ·ÇñÝ áõ Ý»Ý: ºë Ý³Ë Ù»Õ ùÇ ï·»Õ ëïí» ñ³-·Ç ñÁ ѳ ݻ٠ù»½ ѳ Ù³ñ, áñ ³ÛÅÙ, »ñμ Ù»ÕùÝ Çñ ³ Ù»Ý Ñ³Ý ·³ Ù³Ýù Ý» ñáí ï³ñ³ÍíáõÙ ¿ Åá-Õáíñ ¹Ç áÕç Ù³ñ Ù ÝÇ Ù»ç, Ýñ³ Ù³Ñ í³Ý ³ éÇà ¿ ¹³é ÝáõÙ. ëÏëáõÙ ¿ ϳ Ù³ó–ϳ Ù³ó ÑÛáõÍ í»É, Ù»é Ý»É:

ºí á±ñÝ ¿ ³Û¹ Ù³ ѳ óáõ Ù»Õ ùÁ: ÆÝã áñ ÑÇ-ßáõÙ »Ù, ³ÛÝ »Ù ÃíáõÙ:

ºñμ ³½ ·Ç ¨ Åá Õáíñ ¹Ç ËÕ×Ç ·Ç ï³Ï óáõ ÃÛ³Ý Ë³Û ÃÁ Çë å³é μó ÝáõÙ ¿, »ñμ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ-ÃÛáõÝ Ý» ñÇ ¨ Ç ñ³ íáõÝù Ý» ñÇ ³ñ ¹³ ñ³ ã³÷ ÏßÇ éÁ Åá Õáíñ ¹Ç ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÇó í» ñ³ ÝáõÙ ¿, »ñμ ³½ ·Ç ¨ »ñÏ ñÇ í³ ñÇã Çß Ë³Ý Ý» ñÁ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ Ùá é³ ÝáõÙ »Ý, »ñμ ¹³-ï³ íáñ Ý»ñÝ ³ ÝÇ ñ³ íáõÙ »Ý, ¨ û ñ»Ý ùÇ ÷á ˳ ñ»Ý ϳ٠ùÁ ̈ μéÝáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ïÇ ñáõÙ, »ñμ Åá Õá íáõñ ¹Á Ùá é³ ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ å³ï í»ñ Ý» ñÁ ¨ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ-ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, áñ øñÇë ïá ëÁ ̈ äá Õá ëÁ å³ï íÇ ñ» óÇݪ γÛë ñÇ ÝÁ ϳÛë ñÇÝ ï³É (سïÃ. Æ´ 21, سñÏ. Ä´ 17, ÔáõÏ. Æ 25), ¨ ѳ ïáõ ó»É, áõÙ å³ñ ï³ Ï³Ý ¿ Åá Õá íáõñ ¹Á, áã Ù» ÏÇÝ å³ñïù ãÙÝ³É (ÐéáÙ. Ķ 7): ºñμ Åá Õá íáõñ ¹Á ëï³ Ñ³ ÏáõÙ ¿ ¨ »ñÏ ñÇ áõ ³½ ·Ç û ñ»Ýù Ý» ñÁ Ñݳ ½³Ý ¹áõ ÃÛ³Ùμ ãÇ Ñ³ñ ·áõÙ,

174 175

»ñμ Ñ»ë ïáõÙ ¿ ¨ áõ ½áõÙ ¿ ³ ÝÇß Ë³Ý ÉÇ Ý»É, »ñμ Åá Õá íáõñ¹Ý Çñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³ é³Ýó ³ñ ¹³ñ ÏßéÇ ¿ ·áñ ÍáõÙ, ³Û É̈ ë Çñ ËÇÕ ×Á μ³ó ¿ ÃáÕ ÝáõÙ ¨ áñ ã³÷ ϳ ñáÕ ¿ ³ ÝÇ-ñ³ íáõÙ ¨ Ý»Ý ·áõÙ ¿, »ñμ ÝÛáõ ó å³ß ïáõ ÃÛáõÝÝ ¿ ïÇ ñáõÙ Åá Õáíñ ¹Ç Ù»ç, Ñá ·ÇÝ Ýí³ë ï³ ÝáõÙ áõ Ù»Õ Ï³ ÝáõÙ ¿, Ñá íÇíÝ Çñ Ñá ïáí, å³ß ïáÝ Û³Ý Çñ Åá Õáíñ ¹áí ¨ Çß Ë³ÝÝ Çñ »ñÏ ñáí ²ëï Íáõ ׳ ݳ-å³ñ ÑÇó ³é ѳ ë³ ñ³Ï Ëá ïá ñíáõÙ »Ý, »ñμ Åá-Õá íáõñ ¹Á ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÛáõÝÝ ³ ïáõÙ ¿, ãÇ áõ ½áõÙ ·Ý³É ¹» åÇ ÉáõÛë, »ñμ ˳ í³ ñ³ ë»ñ ÉÇ Ý» Éáí` ˳-í³ ñ³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ¿ ó ÷³ éáõÙ, »ñμ ³½ ·Á ¨ »ñÏ ñÇ Ï³ é³ í³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ûáõ ñ³ ù³Ýã ÛáõñÝ Çñ ϳñ ·Á ·» ñ³ ¹³ ë» Éáí, ß÷áà ¿ ³ é³ ç³ó ÝáõÙ, Åá-Õá íáõñ¹Ý Çμ ñ¨ Çß Ë³Ý ¿ ÉÇ ÝáõÙ, Ù³ Ýáõ ÏÁ Í» ñáõ-Ýáõ ³ Ãá éÇÝ ¿ μ³½ ÙáõÙ, ù³ ѳ Ý³Ý Çμ ñ¨ Åá Õá-íáõñ¹ ¿ ÉÇ ÝáõÙ, ¨ Åá Õá íáõñ¹Ý` Çμ ñ¨ ù³ ѳ ݳ, ï»ñݪ Çμ ñ¨ ͳ é³, ¨ ͳ é³Ý` Çμ ñ¨ ï»ñ, ïÇ ÏÇÝݪ Çμ ñ¨ ³ Õ³ ËÇÝ, ¨ ³ Õ³ ËÇÝÝ` Çμ ñ¨ ïÇ ÏÇÝ, »ñμ ³ ݳñ ·Á ѳñ· íáõÙ ¿ Çμ ñ¨ å³ï í³ Ï³Ý, å³ï-í³ Ï³Ýݪ ³ ݳñ· íáõÙ, »ñμ ï·»ï Ý»ñÝ áõ ˳ μ»-μ³ Ý»ñÝ »Ý ïÇ ñáõÙ, Åá Õáíñ ¹Ç ѳ í³ ï³ ñÇÙ Ý» ñÁª Ù»ñÅ íáõÙ:

г Ù³ éáï ÙÇ Ëáë ùáíª »ñμ »ñÏ ñÇ Åá Õá íáõñ-¹Á μ³ Ý³ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ý ÉáõÛ ëÁ, Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý å³-ïÇ íÁ Çë å³é Ùá é³ ÝáõÙ ¿, û° μݳ Ï³Ý ËÕ×Ç

û ñ»Ýù Ý» ñÁ, û° ²ëï Íáõ ѳÛï Ý³Í û ñ»Ýù Ý» ñÁ, û° ù³ Õ³ ù³ ÛÇÝ ̈ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ û ñ»Ýù Ý» ñÁ »Õ ͳ-ÝáõÙ áõ ³å ñáõÙ ¿ ³ÛÝ å»ë, ÇÝã å»ë ÜáÛ Û³Ý ¹³-ñÇ ³ åÇ ñ³ï Åá Õá íáõñ ¹Á, á ñáÝó ѳ Ù³ñ êáõñμ ¶Çñ ùÁ íϳ ÛáõÙ ¿. §² å³ Ï³Ý í»ó ³ Ù»Ý Ù³ñ ÙÇÝ îÇ ñáç ³é 稦 (ÌÝݹ. ¼ 17):

Æë ñ³ Û» ÉÇ Åá Õáíñ ¹Ç Ù³ñ ÙÇ ÝÁ, »ñμ áï ùÇó ÙÇÝ ã¨ ·ÉáõË ½»Õ Í³Ý íáõÙ ¨ ³Ë ï³ íáñ íáõÙ ¿ñ, º ë³ ÛÇÝ` Çμ ñ¨ μÅÇßÏ, ßá ß³ ÷» Éáí Ýñ³ ó³ í» ñÁ, ³ ëáõÙ ¿ñ. §² Ù»Ý ·ÉáõË ó³ íÇ Ù»ç ¿, ³ Ù»Ý ëÇñï` ïñïÙáõ ÃÛ³Ý, áï ù» ñÇó ÙÇÝ ã¨ ·ÉáõË Ýñ³ íñ³ ³ éáÕç ï»Õ ãϳ, ¨ ³ÛÉݦ (º ë³ ÛÇ ² 5–6):

º û áõ ½áõÙ »ë û° »μ ñ³ Û³ Ï³Ý Åá Õáíñ¹Ç, û° ³ß ˳ñ ÑÇ ³Û ɨ³ÛÉ ÑÇÝ Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ μ³ñ ù» ñÇ ³ å³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý áÕç Ýϳ ñ³ ·Ç ñÁ ï»ë Ý»É, Ù»Í áõ ß³¹ ñáõ ÃÛ³Ùμ ϳñ ¹³° êáõñμ ¶ñùÇ ¸³ ï³ íáñ Ý» ñÇ ¨ ³ ·³ íá ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ ·ñù» ñÁ, ϳñ ¹³° Ù³ñ ·³ ñ»áõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ μá Éáñ ·ñù»ñÝ áõ μá Õáù Ý» ñÁ: î»°ëª ²ëï Íáõ ÁÝïñ Û³É Ù³ñ ·³ ñ» Ý» ñÁ áñ ù³¯Ý Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ýϳ ñ³ ·Çñ »Ý μ» ñáõÙ áõ ³ÛÝ ¹ÝáõÙ Åá Õáíñ ¹Ç ³ã ùÇ ³é³ç:

Âá°Õ êáõñμ ¶Çñ ùÁ, ϳñ ¹³° ³½ ·» ñÇ Áݹ ѳ-Ýáõñ å³ï Ùáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, á ñáÝù ÝáõÛÝ Å³ Ù³ ݳÏ-Ý» ñÇ Ù³ñ¹ ϳÝó ÏÛ³Ý ùÇ Ñ³Ý ·³ Ù³Ýù Ý»ñÝ »Ý ѳÛï ÝáõÙ, ̈ Ïï»ë Ý»ë, áñ Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ Ñ³ Ù³-ï³ ñ³Í Ù»Õ ùÁ Ïáñ ͳ Ý»É ¿ ³ß ˳ñ ÑÇ ÑÇÝ ³½ ·»-

176 177

ñÇÝ áõ ·³ Ñ» ñÁ, ÇÝã å»ë º ·Çå ïá ëÇ, Ðáõ ݳë ï³-ÝÇ, ÑÇÝ Ðéá ÙÇ í»ñ çÇÝ Ñ³ñë ïáõ ÃÛ³Ý, γñ ù» ¹á-ÝÇ, ´³ μ» Éá ÝÇ, ² ëá ñ»ë ï³ ÝÇ ¨ ³ÛÉÝ: âÙá é³ Ý³Ýù ݳ¨ Ýáñ Ðéá ÙÇ Îáë ï³Ý ¹Ç³ Ýá ëÇ ·³ ÑÁ, áñ ́ Ûáõ-½³Ý ¹Çá ÝÇ ·³ ·³ÃÝ ¿ñ μ³ñÓ ñ³ ó»É:

²ß ˳ñ ÑÇ Ýáñ ³½ ·» ñÇÝ ¿É Ù»Õ ù» ñÁ ï³ Ï³-íÇÝ åÇ ïÇ Ïáñ ͳ Ý»Ý, » û ËáõÛë ï³Ý ×ßÙ³ ñÇï ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý ÉáõÛ ëÇó ¨ ¹» é¨ë ó³Ý ϳ-Ý³Ý ³å ñ»É ÑÝáõ ÃÛ³Ý ¨ ÑÇÝ Ù»Õ ù» ñÇ Ù»ç:

ÖßÙ³ ñÇï ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝ ³ ë³ óÇ, áñ-å»ë ½Ç ¹áõ ϳ ñá Õ³ ݳë á ñá ß»É, áñ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ëáõï ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý » ñ¨áõÛà ݻñ ¨ë ϳÝ, á ñáÝù Ñ»é íÇó, û¨ ³Û É̈ ³ÛÉ ·áõÛ Ý» ñáí ßå³ñ í³Í, ï»ëÝíáõÙ »Ý, μ³Ûó ·Ý³ Éáí Åá Õáíñ ¹Ç ÏÛ³Ý ùÁ Ý»ñ-ùáõëï í³ï ó ñ³ó ÝáõÙ »Ý, ½»Õ ͳ ÝáõÙ ½» Ëáõ-ÃÛ³Ý áõ Í³Û ñ³ Ñ»Õ ³ ½³ ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç: Üñ³Ýù ¨ë í³Õ û áõß ³ÛÅÙ Û³Ý μ³ñ ·³ í³ ×áõ ÃÛáõ ÝÇó ÏÝí³-½»Ý áõ ÏÏáñ Í³Ý í»Ý, ù³ ÝÇ áñ, ÇÝã å»ë ³ß ˳ñ ÑÇ ÷áñÓÝ ¿ óáõÛó ï³ ÉÇë, ³ Ù»Ý Í³Û ñ³ Ñ» Õáõ ÃÛ³Ý í³Ë ׳ ÝÁ Ïáñ ͳ ÝáõÙ ¨ Ïá ñáõëï ¿:

´³Ûó ¹áõ, áÕ ç³ ÙÇ°ï áñ¹ Û³Ï ÇÙ, ÙÇ ·áõ ó» ³ÛÝ-å»ë »ë ÁÙμé ÝáõÙ áõ ¹³ ïáõÙ, û »ñμ ³½ ·Á ¨ Åá Õá íáõñ ¹Á, ÇÝã å»ë í» ñÁ Ýϳ ñ³· ñ» óÇ, Çñ Õ»-ϳ í³ñ Ý» ñáí Ñ³Ý ¹»ñÓ, Ùdz ѳ Ùáõé Ù» Õ³Ý ãáõÙ »Ý, ³ÛÝ Å³Ù Ñ³ Ù³ÛÝ ³½ ·Á, Ñ³Û ñ» ÝÇ ùÁ ¨ å»-ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, Çμ ñ¨ ³ñ ¹³ñ ¨ ³ ݳ ã³é ѳ ïáõ óáõÙ

Ùdz ëÇÝ Ïñ» Éáí Ïáñëï Û³Ý ³ Õ» ïÁ, Ïáñ Í³Ý íáõÙ »Ý, á ñÇ ×Çßï û ñÇ Ý³ ÏÁ ï»ë ÝáõÙ »Ýù êá ¹á ÙÇ ¨ ¶á Ùá ñÇ ³Ù μ³ ñÇßï Åá Õáíñ ¹Ç íñ³: ²ñ ¹³ñ ݳ-ѳ å»ï ²μ ñ³ ѳ ÙÁ, Ëá ݳñÑ í» Éáí Çμ ñ¨ ÑáÕ áõ Ùá ËÇñ »ñÏ Ý³ ÛÇÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý ³ é³ç, ϳ Ù» ó³í Ýñ³ ó³ ëáõÙÝ Ç ç»ó Ý»É, áõë ïÇ Ùï»ñ Ùá ñ»Ý ѳñó-ñ»ó. û` §î»°ñ, ³Û¹ ù³ Õ³ù Ý» ñÇ Ù»ç, » û ù³ é³-ëáõÝ ³ñ ¹³ñ ·ïÝíÇ, ¹³ñÓ Û³±É åÇ ïÇ Ïáñ ͳ Ý»ë, Ýñ³Ýó ѳ Ù³ñ Ùݳó Û³É Åá Õáíñ ¹ÇÝ ãåÇ ïDZ Ëݳ-Û»ë¦ (ÌÝݹ. ÄÀ 29): ²Ûë å»ë ѳñó Ý» Éáíª Ç ç³í ÙÇÝ ã¨ ³ñ ¹³ñ Ý» ñÇ ÑÇÝ· ÃÇ íÁ, ³ÛÝ ¨ë ã·ïÝí»ó, ÙdzÛÝ ÙÇ ³ñ ¹³ñ ϳñª Ôáí ïÁ, ¹áõñë ѳ Ý»ó Ýñ³Ý áõ Ñ» ïá Ïáñ ͳ Ý»ó áõ Ùá ËÇñ ¹³ñÓ ñ»ó ³Ù-μ³ ñÇßï Ý» ñÇ ù³ Õ³ù Ý» ñÁ:

ê³ Ï³ÛÝ ß³ï ³Ý ·³Ù ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý Ñ³ ïáõ-óáõÙÝ áõ ñÇß » Õ³ ݳ Ïáí »Ýù ï»ë ÝáõÙ, ³Û ëÇÝùݪ Åá Õáíñ ¹Ç ϳ٠»ñÏ ñÇ ÙÇ Ù³ ëÁ Ù» Õ³Ý ãáõÙ ¿, û ñÇ Ý³ ½³Ýó ¿ ÉÇ ÝáõÙ, ѳ ïáõ óáõÙÝ ³Ù μáÕç ³½-·Á ѳ í³ ë³ ñ³ å»ë ¿ ÁÝ ¹áõ ÝáõÙ: ƱÝã ¿ ¹³ª ɳí ѳÛï ÝÇ ¿ ³ß ˳ñ ÑÇÝ. ÇÝã å»ë ³Ýó Û³ ÉÇ å³ï Ùáõ ÃÛáõ ÝÇó ·Ç ï»Ýù ¨ Ý»ñ ϳ ÛÇ Ù»ç ï»ë-ÝáõÙ »Ýù Ù»ñ ³ã ùáí, Õ» ϳ í³ñ Ý» ñÁ Ù»Õù »Ý ·áñ ÍáõÙ, »ñ ÏÇ ñÁ ¨ Åá Õá íáõñ¹Ý »Ý ïáõ ÅáõÙ ¨ Ïáñ Í³Ý íáõÙ, ³ ½á ËÁ Ñ³Û ñ»ñÝ »Ý áõ ïáõÙ, áñ-¹Ç Ý» ñÇ ³ ï³Ù Ý»ñÝ »Ý ³é ÝáõÙ, ³ é³ç Ýáñ¹ Ý» ñÁ ß»Õ íáõÙ »Ý, Åá Õá íáõñ¹Ý ¿ Ùá Éáñ í» Éáí Ñ» ï¨áõÙ:

178 179

ºí ³Ûë å»ë` ³ß ˳ñ ÑÇ Ù» ͳ Ù»Í É»é Ý» ñÇ å»ë Ù» ͳ ÏáõÛï Ù»Õ ù» ñÁ, ½³Û ñ³ ó³Í Ñ» Õ»Õ Ý» ñÇ ¨ ·» ï» ñÇ ÝÙ³Ý, μ³ñÓ ñ³ ¹Çñ É»é Ý» ñÇó ó÷-íáõÙ »Ý Åá Õáíñ ¹Ç ¹³ß ïÇ íñ³, ¨ ³ÛÝ Ñ» Õ» ÕÇ Ù»ç ³é Ý» Éáíª ³ Ù»Ý μ³ ñ» ßÇ Ýáõ ÃÛáõÝ ù³Ý ¹áõÙ ¨ ³ í» ñáõÙ »Ý: ƱÝã ¿ ÉÇ ÝáõÙ ëñ³ í³Ë ׳ ÝÁ. á ãÇÝã, ³Û Ýáõ Ñ» ï¨ Ç ñ»Ýù ¨ë ÝëïáõÙ »Ý ³ í»-ñ³Ï Ñá Õ³μÉ ñÇ íñ³:

г Ù³ éáï ³Ý ó³ ³Ûë Ï» ïÇ íñ³ Ûáí, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, áõ ßÇÙ »ë ¹áõ, ѳë ϳ ÝáõÙ »ë, û ÇÝã »Ù Ëá ëáõÙ, ÃáÕ Ý»Ýù Åá Õáíñ ¹Ç Ù»Õ ùÁ, μ³í ¿, áñ-ù³Ý Ýñ³ ÝÇó Ëá ë» óÇ, ³ÛÅÙ ëÏë»Ù Ýñ³ ³ñ ¹³-ñáõ ÃÛáõ ÝÇó Ëá ë»É:

ÆÝã å»ë í» ñÁ ï» ë³ñ, Ù»Õ ùÁ, Ù» ͳ ݳ Éáí, ï³ ñ³Í í» Éáí, ù³Ý ¹áõÙ ¿ »ñ ÏÇñ áõ Åá Õá íáõñ¹, ³Û¹ å»ë ¿É ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ßÇ ÝáõÙ ̈ ϳݷ Ý»ó-ÝáõÙ ¿ Åá Õáíñ ¹Ç ѳ Ù³ñ ïáõÝ, ù³ Õ³ù ̈ »ñ ÏÇñ, ¨ ÇÝùÝ ³ÛÝ ï»Õ ѳݷ ãáõÙ: ²ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ Åá-Õáíñ ¹ÇÝ ¹» åÇ Ïá ñáõëï ãÇ ï³ ÝáõÙ, ³ÛÉ ¹» åÇ ·Ûáõï, ¹» åÇ ÷³ é³ íá ñáõ ÃÛáõÝ, μ³ñÓ ñáõ ÃÛáõÝ ¨ ³Ý Ù³ Ñáõ ÃÛáõÝ. §ø³ ÝÇ áñ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ÙßïÝç» Ý³ Ï³Ý ¿ ¨ ³Ý ٳѦ:

ÆÝã å»±ë ¿ ÉÇ ÝáõÙ, áñ á ñ¨¿ »ñ ÏÇñ Çñ Åá-Õáíñ¹áí, ç»Ï³í³ñ Ý» ñáí, Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ ϳñ ·Ç ¨ íÇ ×³ ÏÇ Ù³ñ¹ Ï³Ý óáí Ç ñ»Ýó å³ñ ï³-ϳ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý»ñÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ùμ »Ý ·áñ ÍáõÙ:

¸áõ ÙÇïù ¹Çñ, ¨ »ë ϳñ ׳ μ³ Ý»Ù ù»½. »ñμ å» ï³ Ï³Ý ³ Ãá éÇÝ ÝëïáÕ Ã³ ·³ íáñÝ ³ñ ¹³-ñáõ ÃÛ³Ùμ ¿ ·áñ ÍáõÙ, Çß Ë³ÝÝ Ç ñ³ íáõÝ ùáí ¿ Çß ËáõÙ, ¹³ ï³ íáñÝ û ñ»Ý ùáí ¿ ¹³ ïáõÙ, Åá-Õá íáõñ ¹Á Ñݳ ½³Ý¹ íáõÙ ¿ û ñ»Ý ùÇÝ, »ñμ ÁÝ Ï»-ñ³ ÛÇÝ ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛ³Ý Ù»ç ·Ç ÝáõÝ çáõñ ãÇ Ë³é Ýáõ٠ϳ٠ã÷áñ Ó³Í ³ñ ͳ ÃÁ ÷áñÓ í³ ÍÇ ï»Õ ãÇ Í³ ËáõÙ, áñ í» ñ¨Çó ²ëï í³Í ï»ë ÝáõÙ ¿ñ áõ Ñ³Ý ¹Ç Ù³ ÝáõÙ Æë ñ³ Û» ÉÇ Åá Õáíñ ¹ÇÝ:

² Ûá°, ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ μ³ñÓ ñ³ó ÝáõÙ ¿ ³½· áõ Åá Õá íáõñ¹, »ñμ ݳ ×ßÙ³ ñÇï å³ß ïáõÙ ¿ Çñ î»ñ ²ëï ÍáõÝ, ãÇ Ï»Õ Í³ íá ñáõÙ ÙdzÛÝ ßáõñ-û ñáí å³ï Ù»É Ýñ³Ý, »ñμ ݳ » ñ³Ë ï³ ·»ï ¿ ÉÇ ÝáõÙ Çñ å³ñ ·¨³ ïáõ ² ñ³ñ ãÇÝ ¨ ãÇ ³ å»-ñ³Ë ïáõÙ, ÇÝã å»ë Æë ñ³ Û» ÉÇ ³ å³ß ÝáñÑ Åá Õá-íáõñ ¹Á, á ñáÝó ³ å» ñ³Ë ïáõ ÃÛáõÝÝ ²ëï í³Í ¹³ ï» Éáí íϳ ¿ñ Ï³Ý ãáõÙ »ñÏÝ ùÇÝ áõ »ñÏ ñÇÝ áõ ëñï³ éáõã Ï»ñ åáí ·³Ý ·³ï íáõÙ. §º½Ý Çñ ïÇ ñáçÝ ¿ ׳ ݳ ãáõÙ, ¨ ¿ ßÁ` Çñ ïÇ ñáç Ùëáõ ñÁ, ÇëÏ Æë ñ³ Û»ÉÝ ÇÝÓ ã׳ ݳ ã»ó, ÇÙ Åá Õá íáõñ¹Ý ÇÝÓ ãѳë ϳ ó³í¦ (º ë³ ÛÇ ² 3):

²ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ »Ý ·áñ ÍáõÙ áõ μ³ñÓ ñ³ ÝáõÙ, »ñμ ù³ ѳ Ý³Ý áõ Åá Õá íáõñ ¹Á ϳ ï³ ñáõÙ »Ý » Ï» Õ» óáõ û ñÇ Ý³ Ï³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, ù³ ѳ Ý³Ý å³ß ïá ݳ ë»ñ ¿ ÉÇ ÝáõÙ, Åá Õáíñ ¹³-ë»ñ ¿ ÉÇ ÝáõÙ, ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ãÇ Ù»ñ ÅáõÙ, ï»-

180 181

ëáõã Ñá íÇíÝ áõ Ñá ïÁ ׳ ݳ ãáõÙ »Ý Ç ñ³ñ, Ù»ÏÝ, ³ÝÓ Ý³ ¹Çñ ÉÇ Ý» Éáí, ³ñà Ýáõ ÃÛ³Ùμ ÑëÏáõÙ áõ Ñáí íáõÙ ¿, ÙÛáõ ëÁª ϳ Ù³ íáñ Ñݳ ½³Ý¹ íáõÙ Ýñ³Ý, »ñμ Åá Õáíñ ¹Ç μá Éáñ ¹³ ë³ Ï³ñ ·» ñÁ ¨ Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ ³Ý Ñ³ï ³ÝÓ Ã»° ³é ²ëï í³Í ¨ û° ³é Ù³ñ ¹ÇÏ Ç ñ»Ýó å³ñï ù» ñÁ ׳ ݳ ãáõÙ »Ý ¨ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ù³ ñá ½³Í ÁÝ Ï» ñ³ Ï³Ý û ñ»Ý-ùÁ ÉÇá íÇÝ Ï³ ï³ ñáõÙ »Ý:

Äá Õá íáõñ ¹Á ¨ë μ³ñÓ ñ³ ÝáõÙ ¿, » û ² í»-ï³ ñ³ ÝÇ » Ï» Õ» óáõ ³Û¹ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ·áñ Í» Éáõó Ñ» ïá ëÇ ñáõÙ ¿ ݳ¨ ×ßÙ³ ñÇï ù³-Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ, áñ ² í»-ï³ ñ³ ÝÇ ù³ ñá ½³Í ³ ½³ ïáõ ÃÛ³Ý ÉáõÛ ëÇó ÉáõÛë ³é Ý» Éáí` Éáõ ë³ íá ñáõÙ ¿ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³-ϳ Ï³Ý ³ß ˳ñ ÑÁ, Ù³ñ ¹áõÝ Çñ ÑÇÝ μ³ñ ù» ñÇ μÇñ ïáõ ÃÛáõ ÝÇó ¹» åÇ Ï³ ï³ ñ» Éáõ ÃÛáõÝ ¿ ï³-ÝáõÙ ¨ ³½Ý í³ó ÝáõÙ:

ºë ·Ç ï»Ù` ¹áõ, Ù»ñ ³Ûë ų Ù³ ݳ ÏÁ ï»ë Ý»-Éáí, ·³Û óÏÕ íáõÙ »ë ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ-Ñáí, áñ ÃáÕ ÝáõÙ ¿ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ù³ ñá ½³Í ˳-Õ³ Õáõ ÃÛ³Ý ¹³ ñÁ, ÃáÕ ÝáõÙ ¿ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý Ç ñ³ í³ Ëá Ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ÏéÇí, ëáõñ, Ãݹ³ Ýáà ¿ ·áñ ÍÇ ¹ÝáõÙ, ³ñ Ûáõ Ýáí Éí³ ÝáõÙ ÏÛ³Ý ùÁ, Ù³-Ñáí ·ñ³ íáõÙ Åá Õáíñ ¹Ç áñ ¹Ç Ý» ñÇÝ:

гñ ó»ñ ÙÇ° ïáõñ, å³ ï³ë ˳ ÝÁ ß³ï ¹Åí³-ñÇÝ áõ ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï ¿, ¹áõ ÝáõÛ ÝÇëÏ ã·Ç ï»ë, áñ

ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñÑÝ, Çñ ÑÇÝ á ·áõó ÷áË-í» Éáí, ¹»é ½·á ݳ ó³Í ã¿ ¨ ³Û¹ ëå³ ÝÇã Ññ³-½»Ý ·áñ ÍÇù Ý»ñÝ Çμ ñ¨ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ ¿ ·áñ ÍÇ ¹ÝáõÙ: à±í ¿ ÉëáõÙ øñÇë ïá ëÇ Ëáë ùÁ, áñ ë³ë-ïáõÙ ¿. §êáõñ¹ ¹Çñ å³ï Û³ ÝÇ Ù»ç...¦ (سïÃ. Ƽ 52, ÐáíÑ. ÄÀ 11):

ÂáÕ Ý»Ýù ·³ ѳ Ï³É Ý» ñÇÝ, ÃáÕ Ý»Ýù å» ï³ Ï³Ý Ù³ñ¹ ϳÝó, ÝáõÛ ÝÇëÏ Åá Õá íáõñ¹Ý ¿ ·³Ñ ëÇ ñáõÙ, ÷³éù ëÇ ñáõÙ, ëáõñ ëÇ ñáõÙ, Çñ ÁÝ Ï»ñ Åá Õáíñ¹Ç íñ³ Ñ³Õ Ãáõ ÃÛáõÝ ëÇ ñáõÙ. μ³Ûó »ë ù»½ ã»Ù ³ ëáõÙ, û ³ ñ¨Ùï Û³Ý ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ ÑáõÙ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ Ñ³Ý ·áõó Û³É ¿ ïÇ ñ³ å»ë:

à°ã, Ýñ³ Ù»Õ ù» ñÁ ß³ï »Ý, ݳ ¹»é å³ ÑáõÙ ¿ ÑÇÝ í³Û ñ» Ýáõ ÃÛ³Ý ³ÛÝ Ù»Í, ³Ñ é» ÉÇ Ù»Õ ùÁ: ºí á±ñÝ ¿ ¹³. ÷á ˳ Ý³Ï Ë³ Õ³ Õ³ ñ³ñ ³ñ ¹³ ñáõ-Ã۳ݪ Ëéá íáõ ÃÛáõÝ ¨ ³ñ Ûáõ ݳ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý ³ñ-Ñ»ëï: ºñμ ½³Û ñ³ ÝáõÙ ¿, Çñ Ñݳ ñ³Í ·» ñ³Ý ¹Ç-Ý» ñáí Ù³ñ¹ ϳÝó ÏÛ³Ý ùÁ ÑÝÓáõÙ áõ í» ñ³ó ÝáõÙ ¿ ³ß ˳ñ ÑÇó: سñ¹ ϳÝó Ñá ·Ç Ý»ñÝ ÇÝ ùÁ ãÇ ïí»É, ã·Ç ï»Ýù` DZÝã Ç ñ³ íáõÝ ùáí ¿ ³é ÝáõÙ:

î» ë³±ñ, ³ñ ¹³ ñ³ ë»°ñ áñ¹ Û³Ï ÇÙ, û áñ ù³¯Ý ½á ñ³ íáñ ¿ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, áñ ù³¯Ý ѽáñ Ó»éÝ-ϳ Éáõ ¿ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ³ÛÝ ³½ ·» ñÇÝ, áñ Ýñ³Ý ëÇ ñáõÙ áõ å³ ÑáõÙ »Ý, Ýñ³Ýù û ñÁë ïû ñ» μ³ñ-·³ í³ ×áõÙ áõ μ³ñÓ ñ³ ÝáõÙ »Ý, ÇëÏ ³ÛÝ ³½ ·»-ñÁ, áñ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝÝ ³ñ ѳ Ù³ñ ÑáõÙ »Ý, ³ñ-

182 183

¹³ ñáõ ÃÛ³Ý áõ ÕÇÕ ×³ ݳ å³ñ ÑÇó Ëá ïá ñíáõÙ »Ý, å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ ¨ Ç ñ³ íáõÝù Ý» ñÇ ÏßÇ éÁ áï ݳ ѳ ñ» Éáí` Ëáñ ï³ ÏáõÙ »Ý, Ù³ñ¹-Ïáõ ÃÛ³Ý ßÝáñÑÝ áõ ËÕ×Ç ·Ç ï³Ï óáõ ÃÛáõ ÝÁ Ïáñó ÝáõÙ »Ý, ³ëï í³ Í³ å³ß ïáõ ÃÛ³Ý ÏñáÝÝ áõ ѳ í³ ïÁ á ãÇÝã »Ý Ñ³ Ù³ ñáõÙ, ³ ѳ í³ ëÇÏ, ³Û¹ ³½ ·» ñÇ ë» ñáõݹ Ý»ñÝ ²ëï Íáõ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý ûñÑ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ ų é³Ý ·»É ã»Ý ϳ ñáÕ:

ºí DZÝã ÏÉÇ Ý»Ý` ³Û¹ ѳÛï ÝÇ ¿. û° ³ß ˳ñ-ѳ Ï³É ÉÇ Ý»Ý, û° ·³ Ñ»ñÝ ³Ù å» ñÇ íñ³ ¹Ý»Ý, Ç í»ñ çá, ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý Ï³Û Í³ ÏÇó ½³ñÏ í» Éáí` ï³-å³É í» Éáõ »Ý ·»ï ÝÇÝ, Ëá ݳñÑ í» Éáõ »Ý ÙÇÝ ã̈ Ëáñ ·» ñ»½ Ù³Ý: ÆÝã å»ë Ù»Ï Ù³ñ ¹áõ ѳ Ù³ñ ÍÝáõݹ, ³ ×áõÙ, Ù³Ñ ¨ ·» ñ»½ Ù³Ý Ï³, ³Û¹ å»ë ¿É ³½ ·»ñÝ Ç ñ»Ýó ·» ñ»½ Ù³ÝÝ áõ Ý»Ý, ¨ ³ ѳ ·ÇÝ ÙÇ íÇÑ ¿, á ñÇ Ù»ç ͳÍÏ íáõÙ ¿ Ýñ³Ýó ÑÇ ß³ ï³ ÏÁ: ƱÝã »Ý Ýñ³Ýù ÃáÕ ÝáõÙ. º ·Çå ïá ëÇ μáõñ ·»ñ, ´³ μ» Éá ÝÇ ³ß ï³ ñ³Ï Ý»ñ ¨ Ðéá ÙÇ ÏñÏ»ë Ý»ñ: ØÇ Å³ Ù³ Ý³Ï ¹ñ³Ýù Ïí» ñ³ Ý³Ý ³ß ˳ñ ÑÇó, Ïí» ñ³ Ý³Ý ÇÝã-å»ë ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ Ù³Û ñÇ Ý» ñÁ, áñ ³Ýó Ý» ÉÇë ï» ë³í ¸³ íÇÃÝ áõ ³Ù μ³ ñÇßï Ý» ñÇ ÏÛ³Ý ùÇÝ ÝÙ³ Ý»ó ñ»ó. §î» ë³ ³Ù μ³ñß ïÇÝ Ù» ͳ ó³Í áõ μ³ñÓ ñ³ ó³Í, ÇÝã-å»ë ÈÇ μ³ Ý³ ÝÇ Ù³Û ñÇ Ý» ñÁ: ºë Ùá ïáí ³Ý ó³, ¨ ³ ѳ ݳ ãϳñ, ÷Ýïñ» óÇ, ¨ Ýñ³ ï» ÕÁ ã» ñ¨³ó¦ (ê³ÕÙ. ȼ 35–36):

²Û ɨë Ñ» ñÇù ¿, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ÃáÕ Ý»Ýù ³½ ·»-ñÇ Ù»ÕùÝ áõ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ß³ï ѳñ Ù³ñ ¿, û ³ ë»Ù Ù³ ÑÁ ¨ ÏÛ³Ý ùÁ: ¸áõ, ³Ý ßáõßï, ÇÝù-ÝÇÝ Ñ³ë ϳ ó³ñ, áñ ³Û¹ »ñ Ïáõ ëÇ ëϽμݳ Ï³Ý ë»ñ Ù» ñÁ, Åá Õáíñ ¹Ç ³Ý ѳï Ý» ñÇó ëÏëí» Éáí ¨ ó³Ý í» Éáí–ó³Ý í» Éáí, ï³ ñ³Í íáõÙ »Ý ³½ ·Ç áÕç »ñÏ ñáí Ù»Ï, ÇëÏ ¹áõ, áñ ÙÇ ³½ ·Ç ¨ Åá Õáíñ¹Ç ³Ý ѳï ë»ñ ÙÇÏÝ áõ ½³ í³ÏÝ »ë, Ù³Ý Ïáõ ÃÛáõ-ÝÇó ëÏë³Íª ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÛáõÝ ¨ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõÝ ëÇ ñÇ°ñ: à°ã ÙïùÇó¹, á°ã Ó»é ùÇó¹ »ñ μ»ù ÙÇ ÃáÕ ÝÇ ³Û¹ ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÛ³Ý ëáõñμ ÏßÇ éÁ, áñ ù»½ áõ ëáõ ó³ ÝáõÙ ¿ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ ¨ Ç ñ³ íáõÝù Ý» ñÇ Ï³ ï³ñ Û³É ×³ ݳ ãáõÙÝ ÁÝ Ï»-ñ³ ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÇ Ù»ç: » ³ ݳ ñ³ï å³ Ñ»ë ³Û¹ ÏßÇ éÁ, ¹áõ ³ß ˳ñ ÑÇ íñ³ Ùáõ ñ³ óÇÏ ã»ë ÉÇ-ÝÇ: ¸³ íÇ ÃÁ » ñ³ß ˳ íá ñáõÙ ¿. §Ø³ ÝáõÏ ¿Ç »ë ¨ Í» ñ³ ó³, μ³Ûó ³ñ ¹³ ñÇÝ ³ñ ѳ Ù³ñÑ í³Í ãï» ë³, ϳ٠Ýñ³ ½³ í³ ÏÇÝ` ѳó Ùáõ ñ³ ÉÇë¦ (ê³ÕÙ. ȼ 25): È³í ¿, áñ Ñ»Ýó ³Õ ù³ï áõ ³ñ-¹³ñ ÉÇ Ý»ë, ù³Ý Ù» ͳ ïáõݪ ëáõï áõ ³ ÝÇ ñ³í` Áëï êá Õá Ùá ÝÇ ³ é³ ÏÇ (² é³Ï. Ä 22): ¸³ñÓ-Û³É Ý³ ¿ ³ ëáõÙ. §² ÝÇ ñ³ íáõ ÃÛ³Ùμ ¹Ç½ í³Í ѳñë ïáõ ÃÛáõ ÝÁ åÇ ïÇ å³ Ï³ ëÇ, μ³Ûó ³ëï í³-ͳ å³ß ïáõ ÃÛ³Ùμ Ó»éù μ»ñ í³Í áõ Ý»ó í³Í ùÁ åÇ ïÇ μ³½ Ù³ å³ïÏ íǦ (² é³Ï. Ķ 11):

184 185

Î÷³ é³ íáñ í»ë, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, » û ݳ ˳Ý-Ó³ íáñ áõ Ñ» ï¨áÕ ÉÇ Ý»ë ³ñ ¹³ñ Ý³Ë ÝÇ Ý» ñÇ ß³ íÇ ÕÇÝ, » û ² ñÇë ïÇ ¹» ëÇ å»ë ÏÛ³Ý ùǹ Ù»ç áõ ñ³ Ëáõ ÃÛ³Ùμ í³ñ í»ë, ³ ÝÇ ñ³ íáõ ÃÛáõ ÝÇó Ëáñ ß»ë ¨ ³ñ ¹³ñ ³ ÝáõÝ ÃáÕ Ý»ë ³ß Ë³ñ ÑáõÙ, ³ÛÝ Å³Ù ùá ³ñ ¹³ñ ·áñ Í» ñÁ Ïѳ í»ñ ųó Ý»Ý ùá ÑÇ ß³ ï³ ÏÁ ùá Åá Õáíñ ¹Ç Ù»ç: ƯÝã Ù»Í ÷³éù ¿ ù»½ ѳ Ù³ñ, ·Ç ï»±ë, áñ ³ Ýáõݹ Ï»Ý ¹³ ÝÇ Ùݳ, ÙÇßï ϳñ ¹³ó íÇ Åá Õáíñ ¹Ç Ï»Ý ¹³ ÝÇ ëñïáõÙ, ¨ ã»ë ÉÇ ÝÇ ¹áõ ³ÛÝ å»ë, ÇÝã å»ë ¸³ íÇÃÝ ¿ ³ ëáõÙ. §Üñ³Ýó Ñá Õ» ñÁ ÏÏáã í»Ý Ç ñ»Ýó ³ Ýáõ-Ýáí¦ (ê³ÕÙ. Ê 12):

000

¸²ê Ä´

IJ ز ܲ ÎÀ ºì ²Þ ʲð ÐÆ ä² î² Ð²ð ܺ ðÀ

à ñá±Ýù »Ý ų Ù³ ݳ ÏÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ, áñ Ù» ͳ Ù»Í ³ Õ»ï Ý»ñ »Ý μ» ñáõÙ ³ß-˳ñ ÑÇÝ. ï³ ñ»ñù Ý»±ñÝ »Ý, ÑáÕ Ù»±ñÝ »Ý, Íá í»±ñÝ »Ý, ó³ Ù³±ùÝ ¿, ß³±ñÅÝ ¿, ëá±íÝ ¿, ï³ ñ³ ų٠ٳ±ÑÝ ¿: à°ã, á°ã, ³ß ˳ñ ÑÇ Ù»Í å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ Ù³ñ ¹ÇÏ »Ý, ¨ ÝáõÛ-ÝÇëÏ Ù³ñ¹Ý ¿ Ù³ñ ¹áõÝ å³ ï³ Ñ³ñ, ï³-ñ³ å³ñï ¿ Ù³ñ¹ ϳÝó ¹³ ï³ë ï³ ÝÁ, áñ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ ÙdzÛÝ ï³ ñ»ñù Ý» ñÇÝ ¿ í» ñ³· ñáõÙ, ϳ٠³ ëáõÙ »Ý, û ã³ñ ų-Ù³ ݳ ÏÁ μ» ñ»ó:

гñó ñá°õ, Ýá ñ³ ïÇ° áñ¹ Û³Ï ÇÙ ê³Ù í»É, ¨ »ë ϳ ë»Ù ù»½, û DZÝã ¿ ų Ù³ ݳ ÏÁ, áõ á ñá±Ýù »Ý ³ß ˳ñ ÑáõÙ Ýñ³ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ: ¸áõ, áñ Ýáñ ų Ù³ ݳ ÏÇ ·³ñ Ý³Ý Í³ ÕÇÏÝ »ë, ¹áõ, áñ Ýáñ »ë è³ Ïá Ë»É ÏÛ³Ý ùǹ ³ é³ çÇÝ ßñç³ ÝÁ, ¹»é ³ Ù³é áõ Ý»ë, áñ ùá åïÕ³ μ» ñáõ ÃÛ³Ý ßñç³ÝÝ ¿,

186 187

³ ßáõÝ áõ Ý»ë, á ñáõÙ åÇ ïÇ Åá Õá í»ë åïÕ³ í»ï ÏÛ³Ý ùǹ ³ñ¹ ÛáõÝ ùÁ, ÓÙ»é áõ Ý»ë, á ñáõÙ åÇ ïÇ Ñ³Ý· ã»ë áõ í³ Û» É»ë:

Ø»Í áõ ß³¹ ñáõ ÃÛ³Ùμ ëá íá ñÇ°ñ ³Ûë ¹³ ëÁ, ëá íá ñÇ°ñ, û ÇÝã å»ë ¿ ³ ñ³·–³ ñ³· ß³ñÅ-íáõ٠ų Ù³ ݳ ÏÇ ³ ÝÇíÝ áõ ßñç³ÝÝ ¨ Çñ ѳ ñ³-¹³ñÓ Ñá Éáí Ù³Ý Ù»ç í³ ñáõÙ–ï³ ÝáõÙ Ù³ñ¹ ϳ-ÛÇÝ ÏÛ³Ý ùÁ Ë³Ý Ó³ ñáõ ñÇó ÙÇÝ ã¨ ·» ñ»½ Ù³Ý` ³ é³ç μ» ñ» Éáí ³ß Ë³ñ ÑÇ ³Û ɨ³ÛÉ å³ ï³ Ñ³ñ-Ý»ñ` Ù»°ñà 㳠ñÇù Ý»ñ, Ù»°ñÃ μ³ ñÇù Ý»ñ, ¨ ã³ñÝ áõ μ³ ñÇÝ, ³ ÝÇ ñ³íÝ áõ ³ñ ¹³ñÝ ³é ѳ ë³ ñ³Ï Çñ ѽáñ ·³ í³ ½³ ÝÇ ï³Ï í³ ñ» Éáíª Ñ»· Ù³ñ ¹áõ ÏÛ³Ý ùÁ ³ß ˳ñ ÑÇ ·» ï» ñÇ ÝÙ³Ý ï³ Ýáõ٠ó-÷áõÙ ¿ ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý Íá íÇ ³Ý ¹áõÝ ¹Á:

ij Ù³ ݳÏÝ ³ß ˳ñ ÑÇ ·³ Ñ» ñÇÝ, ó ·» ñÇÝ ïÇ ñáÕ Ù»Í ³ß ˳ñ ѳ ϳÉÝ ¿, Çñ ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý ·³ í³ ½³ Ýáí ѳ í³ ë³ ñ³ å»ë Çß ËáõÙ ¿ ·³ ÑÇ ¨ ëïñáõÏ Í³ é³ ÛÇ íñ³, μá Éáñ Ù³ñ¹ ϳÝó Ùdz ѳ-Ùáõé í³ ñáõÙ ¹» åÇ ·» ñ»½ Ù³ ÝÇ íÇ ÑÁ:

ij Ù³ ݳ ÏÁ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ μá Éáñ ·áñ Í» ñÇ Ù»Í ¹Ç í³ Ý³ å»ïÝ ¿, áñ ³ñ Ó³ ݳ· ñáõÙ ¿ Ù»ñ ÏÛ³Ý ùÇ Ñ³ ßÇ íÁ, Ù»Í ¹Ç í³ Ý³ ·»ï Ý» ñÇ Ñ³ ßÇ-íÁ, ³ß ˳ñ ÑÇÝ ïÇ ñáÕ Ã³ ·³ íáñ Ý» ñÇ Ñ³ ßÇ íÁ, å³ ï» ñ³½ ÙÇ ¨ ³ñ Û³Ý ¹³ß ï» ñÇ Ñ³ ßÇ íÁ, Ñå³-ï³Ï Åá Õáíñ ¹Ç ѳ ßÇ íÁ, μá Õá ùáÕ ½ñÏí³Í Ý»-ñÇ Ñ³ ßÇ íÁ, ÑÕ÷³ ó³Í Ù» ͳ ïáõÝ Ý» ñÇ Ñ³ ßÇ íÁ,

ïí³Ûï Û³É Ô³ ½³ ñáë Ý» ñÇ Ñ³ ßÇ íÁ, ³ Ù»Ý Ï³ñ-·Ç ¨ íÇ ×³ ÏÇ Ù³ñ¹ ϳÝó ѳ ßÇ íÁ:

ij Ù³ ݳ ÏÁ »ñÏ Ý³ ÛÇÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý ¨ ѳ-ïáõó Ù³Ý ·áñ ͳ ¹Çñ áë ïÇ Ï³ÝÝ ¿, ëáõñ Ñ³Ý ¹³-ÏÇ å»ë ßñçáõÙ ¿ ³ß ˳ñ ÑáõÙ. ·ÝáõÙ ÙïÝáõÙ ¿ ³Ý ï³é, ³Ý ï³ éÇ ïÇ ñ³ Ï³É ³é Ûáõ ÍÇÝ ëå³-ÝáõÙ, í» ñ³ ¹³é ÝáõÙ ¿ ó ·³ íá ñÇ å³ É³ï, Ýñ³ ßáõÝãÝ áõ Ñá ·ÇÝ ù³ ÕáõÙ, ѳë ÝáõÙ ¿ ´³ μ» Éá ÝÇ ¹³ßï, Ñå³ñ ï³ óáÕ ·á éá ½Ç ¹Ç ó³ å³ï Ï»ñ ³ñ-Ó³ ÝÁ Ïáñ ͳ ÝáõÙ: ij Ù³ ݳÏÝ Çñ Ó»é ùÇ ï³-å³ ñáí Ïïñ»ó ³ÛÝ ³ß ˳ñ ѳë÷ Ûáõé ͳ éÁ, áñ μ³ñÓ ñ³ ݳ Éáí Çñ ×Ûáõ Õ» ñÁ ¹» åÇ »ñ ÏÇÝù ¿ñ ³ñ Ó³ ÏáõÙ. ÁÝ Ï³í, ï³ ñ³Í í»ó ·»ï ÝÇÝ ¨ Çñ ã³ ÷Á ׳ ݳ ã»ó:

ij Ù³ ݳÏÝ, ³ñÍ íÇó ¿É ëáõ ñ³ãù áõ ³ ñ³-·³ è, μ³ñÓ ñ³ ÝáõÙ ¨ ß»ß ï³ ÏÇ ¹Ç ïáõÙ ¿ ³ß-˳ñ ÑÁ, Çç ÝáõÙ áõ ù³ Õ³ù Ý» ñÁ Ñá Õ³μ Éáõñ ¿ ¹³ñÓ ÝáõÙ, ´³ μ» Éá ÝÇ, ÜÇÝ í»Ç, ÑÇÝ ²ñ Ù³ íÇ-ñÇ, ²ñ ï³ ß³ ïÇ áõ å»ñ× ² ÝÇÇ ÷³éùÝ ³ í»-ñ³Ï Ý» ñÇ ï³Ï ¿ ó ÕáõÙ, ÃáÕ Ý» Éáí »ñÏ ñ³·Ý ¹Ç » ñ» ëÁª ·ÝáõÙ ì» ½áõí É» é³Ý ï³ÏÝ ¿ ÙïÝáõÙ, Ïñ³Ï ï³ ÉÇë, Ññ³Ý Ûáõà μáñ μá ùáõÙ ¨ äáÙ å»Ç å»ñ ×áõ ÃÛáõ ÝÁ ÙáË ñ³ ó Õáí Í³Í ÏáõÙ:

´³Ûó ϳ ÝÇ ñ³ í»Ýù, » û ³ ë»Ýù, áñ ų Ù³ ݳ-ÏÇ Ó»é ùÁ ÙÇßï ù³ ÕáõÙ áõ ãÇ ßÇ ÝáõÙ, ϳ٠û ³ ã³ éáõÙ ¿, ÙÇ ³ß ˳ñ ÑÁ ßÇ ÝáõÙ ¿, ÙÛáõ ëÁª ù³Ý-

188 189

¹áõÙ: ij Ù³ ݳ ÏÁ í³ Õáõó ¿, áñ Ãá Õ»É ¿ ³ ñ¨»É ùÁ ¨ ·Ý³ ó»É ³ ñ¨ Ùáõïù: º ñ»ù ¹³ñ ¿, áñ ³ÛÝ ï»Õ ¿ ¹» ·» ñáõÙ, ³ ñ¨Ùï Û³Ý ÑÇÝ ³ß ˳ñÑÝ Çñ ³ Ù»Ý ß»Ý ùáí ï³ å³ É»ó, Ýáñ ÑÇÙù ¹ñ»ó, Ýáñ ³ß ˳ñÑ Ï³Ý· Ý»ó ñ»ó, Ýáñ Ù³ñ¹ í» ñ³Í Ý»ó, ÉáõÛë, ·Ç ïáõ-ÃÛáõÝ ¨ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝ Í³ í³ É»ó ÁÝ Ï»-ñ³ ÛÇÝ ³ß ˳ñ ÑáõÙ: ²Ý ßáõßï, ų Ù³ ݳ ÏÁ ÙÇßï ³ ñ¨ Ùáõï ùáõÙ ãÇ Ùݳ Éáõ, ÙÇ ûñ Ϲ³é ݳ ³ ñ¨»Éù ¨ ³ÛÝ Çñ ÑÝáõ ÃÛáõ ÝÇó Ïí» ñ³ Ýá ñá ·Ç:

ÂáÕ Ý»Ýù ³Ûë í» ñ³ ó³ Ï³Ý Ùï³ Íá Õáõ ÃÛáõÝ-Ý» ñÁ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ¨ Ñ»Õ ·³Ù ïáõ ÃÛ³Ùμ ³ÛÝ å»ë ãϳñ Í»Ýù áõ ¹³ ï»Ýù, û »ñμ Ù³ñ ¹ÇÏ ³Ý-·áñÍ Ýëï»Ý, ų Ù³ ݳ ÏÁ Ýñ³Ýó ѳ Ù³ñ ÇÝù ÝÇÝ Ï·áñ ÍÇ:

Ø»Ýù û å»ï ³ß ˳ñ ÑÇ μá Éáñ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ ų Ù³ ݳ ÏÇ ³½ ¹» óáõ ÃÛ³ÝÝ »Ýù í» ñ³· ñáõÙ, μ³Ûó Ñ» ï³ ½á ï»É ¿ å»ïù, û å³ ï³ Ñ³ñ Ý»ñÝ Ç±Ýã »Ý, áñ ï» ÕÇ±ó ¿ Ýñ³Ýó ëÏǽμÝ áõ ÍÝáõÝ ¹Á:

àõ ÕÇÕ ¹³ ï» Éáíª Ñ³ñÏ ¿ Ëáë ïá í³ Ý»É, û ų Ù³ ݳ ÏÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ Ù»ñ ³Ý ó³Í ·áñ-Í»ñÇ Ñ» 勉Ýù Ý»ñÝ »Ý. » û Ù»Ýù ã·áñ Í»Ýù, ų Ù³ ݳÏÝ Çñ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ Ϲ³ ¹³ ñ»ó ÝǪ μ³ó ÃáÕ Ý» Éáí μݳ Ï³Ý ï³ ñ»ñù Ý» ñÇ å³ï³-ѳñÝ»ñÁ: ij Ù³ ݳ ÏÁ ÙÇÝ ã¨ ·» ñ»½ Ù³ ÝÇ ¹áõ-éÁ í³ ñáõÙ ¿ Çñ å³ß ïá ÝÁ, Çß ËáõÙ ¿ Ù³ñ¹áõ ÏÛ³Ý ùÇ íñ³, ³Û Ýáõ Ñ» ï¨ ÏÝùáõÙ Çñ ѳ ßÇ íÁ, ÇÝã å»ë ÏÏÝù»ñ Ù» é»É Ý» ñÇ ³ß ˳ñ ÑÇ íñ³:

àñ ù³¯Ý ½³ñ Ù³ ݳ ÉÇ ¿, »ñμ Ù³ñ ¹ÇÏ, ³ é³Ýó ·áñ Í» Éáõ, ų Ù³ ݳ ÏÇó ·áñÍ ¨ ѳ çá Õáõ ÃÛáõÝ »Ý ëå³ ëáõÙ, áñ å»ë û ų Ù³ ݳÏÝ ¿ ³ß ˳ñ ÑÇ ïÝï»ëÝ áõ Ù³ ï³ Ï³ ñ³ ñÁ ¨ ϳ٠ٻñ ³ ·³ ñ³-ÏÇ í³ñ Óáõ Ùß³ ÏÁ: ܳ Ë³Ë Ý³ Ùáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ý ùáí ų Ù³ ݳÏÝ Çñ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ÉÇá íÇÝ Ï³ ï³ ñáõÙ ¿. ó³Ý ϳ ÉÇ ·³ ñáõÝ ¿ Ù»½ μ» ñáõÙ, áñ í³ ñ»Ýù, ó³ Ý»Ýù, ³ Ù³é ¿ μ» ñáõÙ, áñ Ù»ñ ó³ Ý³Í Ý» ñÁ μáõë Ý»Ý, ³ ßáõÝ ¿ μ» ñáõÙ, áñ Ù»ñ ³ß ˳ ï³Ý ùÇ áõ í³ë ï³ ÏÇ åïáõÕ Ý» ñÁ Åá Õá-í» Éáí` ßï» Ù³ ñ³ Ý»Ýù, ÓÙ»é ¿ μ» ñáõÙ, áñ »ñÏ-ñÇ Ñá ÕÁ, í³ë ï³ Ï³ μ»ñ Ùß³ ÏÁ, »½ ݳ ÙáÉ Ý» ñÁ ѳݷë ï³ Ý³Ý, ¨ Ù³ñ¹Ý Çñ í³ë ï³ ÏÁ ù³Õó-ñáõ ÃÛ³Ùμ í³ Û» ÉÇ: ² Ý³ß Ë³ï ¨ ïñïÝç³ óáÕ Ù³ñ ¹Á, áñ á°ã ·³ñ ݳ ÝÁ ó³ ÝáõÙ ¿, á°ã ³Ù é³ ÝÁ ¹³ñ Ù³ ÝáõÙ ¿, á°ã ³ß ݳ ÝÁ Åá Õá íáõÙ ¿, ³ Ù»Ý μ³Ý ų Ù³ ݳ ÏÇ Ñ³ çá Õáõ ÃÛáõ ÝÇó ¿ ëå³ ëáõÙ ¨ ó³Ý ϳ ÝáõÙ ¿ ÓÙé³ ÝÁ Ñ³Ý ·Çëï ÝëïÇ, áõ ïÇ áõ í³ Û» ÉÇ:

سñ ¹ÇÏ, ÇÝã íÇ ×³ ÏÇ Ù»ç ¿É áñ ÉÇ Ý»Ý` û° ѳ çá Õáõ ÃÛ³Ý ¨ û° Ó³ Ëá Õáõ ÃÛ³Ý, ëá íá ñ»É »Ý ÙÇßï ³Ýß Ýáñ ѳ Ï³É ÉÇ Ý»É Å³ Ù³ ݳ ÏÇó, áõë ïÇ ³ ëáõÙ »Ý, û ų Ù³ ݳ ÏÁ ã³ñ ¿, ³Ý ѳ çáÕ ¿, ÙÇßï ³ñ Ï³Í Ý»ñ ¿ μ» ñáõÙ. ÙÇ ûñ Í³Õ ñ» ñ»ë ¿ » ñ¨áõÙ ¨ ÙÛáõë û ñÁ Ëá Åá éáõÙ ¿, û ³Û ëûñ Ñ³ó ¿ ï³ ÉÇë, í³ÕÝ ³ Ýá ÃÇ ¿ ÃáÕ ÝáõÙ ¨ ³ÛÉÝ:

190 191

¶Ç ï»Ýù, áñ ų Ù³ ݳ ÏÇ Ù»ç μ³ËïÝ áõ Ù³ñ-¹áõ Ñ»Õ Ñ» ÕáõÏ ÏÛ³ÝùÝ ³Ý ѳë ï³ï »Ý, ·Ç ï»Ýù ݳ¨, áñ ų Ù³ ݳ ÏÁ Ù» ͳ Ù»Í ³ñ Ï³Í Ý»ñ áõ ÝÇ, áñ Ù»ñ áõ ÅÇó Ëáõ ë³ ÷áõÙ »Ý, ¨ Ù³ñ ¹Á ãÇ Ï³-ñáÕ ËáõÛë ï³É ϳ٠÷³Ë ã»É. ³Ù å» ñÁ á ñá ïáõÙ »Ý, Ñáõñ áõ Ï³Û Í³ ÏÁª ÷³Û ɳ ï³ ÏáõÙ, Ë»Õ× Ñá-íÇ íÁ, áñ ³ å³ë ï³ Ý»É ¿ñ Ï³Õ Ýáõ ͳ éÇ ï³Ï, ½³ñÏ íáõÙ ¨ ³Ûñ í³Í áõ 먳 ó³Í Ë³Ý ÓáÕ ¿ ¹³é ÝáõÙ: ij Ù³ ݳ ÏÁ ÝáõÛÝ ³Ù å» ñÇó ëáë ϳ-ÉÇ Ï³ñ Ïáõï ¨ ³ÝÓ ñ¨ ¿ ï» ÕáõÙ, ë³ñ áõ Óáñ Ñ» Õ»Õ íáõÙ »Ý, ·ÛáõÕ áõ ù³ Õ³ù á ÕáÕ íáõÙ áõ ù³Ý¹ íáõÙ »Ý: ij Ù³ ݳÏÝ ³Ù å» ñÇó Çç ÝáõÙ, ·»ï ÝÇ ï³Ï ¿ ÙïÝáõÙ, ³ ѳ ·ÇÝ »ñÏ ñ³ ß³ñ-Å»ñ ¿ ѳ ÝáõÙ, Ïáñ ͳ ÝáõÙ Ù»ñ ßù»Õ ϳ éáõ-ó³Í ß»Ý ù» ñÁ, á¯Ñ, Ù»ñ ßÇ Ý³Í ïáõ ÝÁ Ù»½ ѳ-Ù³ñ ·» ñ»½ Ù³ ÝÇ ·áõμ ¿ ¹³é ÝáõÙ: ij Ù³ ݳÏÝ` Çμ ñ¨ ųÝï Ññ»ß ï³Ï, Ù³Ñ ï³ ñ³ ų٠¿ μ» ñáõÙ, ³ß ˳ñ ÑÇó ³ß ˳ñÑ Ù³Ý ·³ ÉÇë, ãáñ áõ ϳ ݳ㠳é ѳ ë³ ñ³Ï í³ éáõÙ, ¨ ã·Ç ï»ë, û áñ ï» ÕÇ±ó ¿ μ» ñáõÙ ³ÛÝ ³Ý ÑáõÝ, ³Ý ѳ Ù³ñ çáñ Û³ÏÝ áõ Ùá-ñ» ËÁ, áñ ó³ Ý³Í ³ñ ï» ñÇ áõ ¹³ß ï» ñÇ Ï³ ݳãÝ »Ý áõ ïáõÙ áõ ëå³ éáõÙ: ij Ù³ ݳ ÏÁ »ñ μ»ÙÝ ¿É ³ÝÓ ñ¨³ μ»ñ ³Ù å»ñÝ ¿ í³ ÝáõÙ áõ óñáõÙ, ¨ »ñ ÏÇÝ ùÁ, åÕÝÓ³ ݳ Éáí » ñ³ß ïáí, ѳñ í³ ÍáõÙ ¿ Ë»Õ× »ñÏ ñ³ ·áñ ÍÇ áÕç ³ß Ë³ ï³Ý ùÇÝ: ij-Ù³ ݳ ÏÁ ë³ëï ϳ ßáõÝã ÑáÕ Ù» ñáí ÷ãáõÙ áõ áã

ÙdzÛÝ Íá íÇ ³ ÉÇù Ý»ñÝ ¿ Ñáõ ½áõÙ ¨ Íá í³ í³ë-ï³Ï ³ß ˳ ï³ íáñ Ý» ñÇÝ çñÇ ³Ý ¹áõÝ ¹Ç ï³Ï ³Ý ÑáÕ, ³Ý ·» ñ»½ Ù³Ý, ³Ý ÑÇ ß³ ï³Ï ó ÕáõÙ, ³Û ɨ ÝáõÛ ÝÇëÏ ó³ Ù³ ùáõÙ, áõñ Ù³ñ ¹ÇÏ Ç ñ»Ýó ³ å³ Ñáí »Ý Ï³ñ ÍáõÙ, ÝáõÛÝ ÑáÕ Ù» ñáí ͳ é»ñ áõ ß»Ý ù»ñ ¿ ï³ å³ ÉáõÙ ¨ ²ý ñÇ Ï³ ÛáõÙ ß³ï ³Ý ·³Ù ·Ûáõ Õ»ñ áõ ù³ ñ³ í³Ý Ý»ñ ¿ ³ ݳ å³ ïÇ ³ í³ ½³Ý Ý» ñÇ ï³Ï ó ÕáõÙ:

â»Ýù ÅËïáõÙ, áñ ų Ù³ ݳÏÝ ³ÛÉ ³ñ Ï³Í Ý»ñ ¨ë áõ ÝÇ, á ñáÝó »Ý óñÏ í³Í »Ý ³ß ˳ñÑÝ áõ Ñ»· Ù³ñ ¹Á, μ³Ûó ų Ù³ ݳ ÏÇ μ» ñ³Í ³Û¹ å³-ï³ Ñ³ñ ³ñ Ï³Í Ý» ñÁ ß³ï Ýí³½ »Ý ¨ áã ÙÇ Ñ³-Ù» Ù³ ïáõ ÃÛáõÝ ãáõ Ý»Ý ³ÛÝ ³ñ Ï³Í Ý» ñÇ Ñ»ï, áñ Ù³ñ¹ ÇÝùÝ ¿ Çñ Ó»é ùáí μ» ñáõ٠ϳ°Ù ³Ý ·Ç-ïáõ ÃÛ³Ùμ, ϳ°Ù ·Ç ïáõ ÃÛ³Ùμ áõ ã³ ñáõ ÃÛ³Ùμ Ñ³Ý ¹»ñÓ:

àõ ß³¹ ñáõ ÃÛ³Ùμ ÉëÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, »ë Ù³ñ¹-ϳÝó áõ ų Ù³ ݳ ÏÇ Ç ñ³ íáõÝù Ý» ñÇ ¹³ ï³í ×Ç éÁ åÇ ïÇ í»ñ ѳ Ý»Ù, ¨ ¹áõ, áñ Ù³ ÝáõÏ Ç Ù³ë ïáõÝ »ë, Çμ ñ¨ Í»ñª » ÕÇ°ñ ¹³ ï³ íáñ áõ í×Çé ïá°õñ:

سñ ¹ÇÏ Ç ñ³ íáõÝù áõ Ý»±Ý ³ ë» Éáõ, û ųٳ-ݳÏÝ Çñ ³Û¹ ³ñ Ï³Í Ý» ñáí ³ í» ñáõÙ ¿ Ù»ñ ³ß-˳ñ ÑÁ, Ãßí³ é³ó ÝáõÙ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ë³ ñ³-Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, »ñμ ³½·Ýª ³½ ·Ç ¹»Ù, Ù³ñ ¹Áª Ù³ñ-¹áõ ¹»Ù, ÁÝ Ï»ñݪ ÁÝ Ï» ñáç ¹»Ù ëáõñ ѳ Ý» Éáí` ½Ç ÝáõÙ »Ý »Õ μá ñÁ ѳ ñ³ ½³ï »Õ μáñ ¹»Ù Çμ ñ¨

192 193

Ãßݳ ÙÇ, ÇëÏ »ñμ ³ß Ë³ñ ÑÇ ·³ ѳ Ï³É Ý» ñÇ Ñá-·ÇÝ ½³Û ñ³ ÝáõÙ ¿, ¹Ç í³ Ý³ ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý Í³ÍÏ-í³Í Ññ³ μáõË Ý» ñÁª å³Û ÃáõÙ, Íá í³ ÉÇù Ý» ñÇ å»ë μ³ Ý³Ï Ý» ñÁ å³ ï» ñ³½ ÙÇ ¹³ßï »Ý Ëáõ ÅáõÙ, íÇà ˳ ñÇ Ññ³ Ýáà ݻ ñÁª á ñá ïáõÙ, μÛáõñ–μÛáõñ ÏïñÇ×, Ï³Û ï³é » ñÇ ï³ ë³ñ¹ Ý»ñ ÙÇ ÷áù ñÇÏ Å³ Ù³ ݳ ÏÇ Ù»ç ¹Ç ï³ å³ëï ·» ïÇÝ »Ý ÷éíáõÙ, áï ݳ ù³ñß, ³ ݳñ ·³ μ³ñ ÉóíáõÙ »Ý ³ÛÝ íÇ Ñ» ñÇ Ù»ç, áñ ³Û¹ ¹Åμ³Ëï ½ÇÝ íáñ Ý»ñÝ Ç ñ»Ýó Ó»é-ùáí ¿ÇÝ ÷á ñ»É, Ù³Û ñ» ñÁ ë·áõÙ »Ý, áñ Ïáñó ñ»-óÇÝ Ç ñ»Ýó ½³ í³Ï Ý» ñÇÝ, ³ Ùáõ ëÇÝ Ý» ñÁ áÕ μáõÙ »Ý, áñ Ïáñó ñ» óÇÝ Éͳ ÏÇó ëÇ ñ» ÉÇ Ý» ñÇÝ:

² ѳ í³ ëÇÏ ù»½ ³ Ù» ݳ Ù»Í å³ ï³ Ñ³ ñÁ ¨ å³ ïáõ ѳ ëÁ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ³½ ·Ç, áñ μÛáõñ ³Ý-·³Ù μݳ Ï³Ý å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÇó ¹Åݹ³Ï ¿: ºí á±í ¿ ³Û¹ ³ñ Ñ»ë ï³ Ï³Ý áõ ϳ Ù³ ÍÇÝ å³ ï³-ѳñ Ý»ñÝ ³ é³ç μ» ñá ÕÁ. Ù³°ñ¹Ý ¿, Ù³°ñ¹Á, Ýñ³ Ù» ͳ ÙÇï Ñá ·ÇÝ, Ýñ³ μ³ñÓ ñ³ó ñ³Í Ó»é ùÁ, áñ Í³Ý ñ³ ÝáõÙ ¿ Ù³ñ ¹áõ íñ³ ¨ ³ÝË Ý³ ç³Ë ç³-ËáõÙ ²ëï Íáõ ׳ñ ï³ ñ³ å» ï³Í å³ï í³ Ï³Ý ³ Ýáà ݻ ñÁ, áñ ݳª Çμ ñ¨ μñáõï, Ù»Ï–Ù»Ï ßÇ-ÝáõÙ áõ Ñá ·» Õ»Ý Ïñ³ Ïáí ÃñÍ» Éáíª ¹» åÇ ÉáõÛë ¿ ѳ ÝáõÙ:

´³Ûó ÙDZû ëñ³ ѳ Ù³ñ ó³í »Ý ½·áõÙ ³ß-˳ñ ÑÇ ³Ý ëÇñï, ë³é ݳ Ñá ·Ç ¹Ç í³ Ý³ ·»ï Ý» ñÁ. å³ ï³ Ñ» ÉÇë ϳ ï³ Ïáí Ç ñ³ñ ³ ëáõÙ »Ý. §ÂáÕ

Ù³Û ñ» ñÁ ÏñÏÇÝ Íݻݦ: à¯Ñ, ÙDZû ¹ñ³Ýù ã·Ç-ï»Ý íßï³ ÏÇñ Ù³Û ñ» ñÇ »ñ ÏáõÝ ùÁ, ã·Ç ï»±Ý, û ÙÇ Ù³ Ýáõ ÏÁ áñ ù³Ý ¹Åí³ ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñáí ¿ Ù»-ͳ ÝáõÙ, Ù³ñ¹ ¹³é ÝáõÙ: â·Ç ï»Ý, ³ Ûá°, Ýñ³Ýó Ù»Í ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ÙdzÛÝ ß³ÑÝ áõ ÷³éùÝ ¿, Ýñ³Ýó ѳ Ù³ñ »ñ μ»ù ÷áõÛà ã¿, û ÏÏá ïáñ í»Ý Åá Õáíñ ¹Ç áñ ¹Ç Ý» ñÁ:

гë ϳ ó³±ñ, Ëá ѳ ϳ°Ý áñ¹ Û³Ï ÇÙ, û Ù³ñ-¹áõ ÏÛ³Ý ùÇ Ù»Í å³ ï³ Ñ³ñÝ áõ å³ ïÇ ÅÁ ¹³ñÓ-Û³É ÝáõÛÝ Ù³ñ¹Ý ¿: î³ ñ»ñù Ý» ñÇ å³ ï³ Ñ³ Ï³Ý ³ñ Ï³Í Ý» ñÁ ѳ Ù» Ù³ ï» ÉÇ ã»Ý ³ÛÝ ³ñ Ï³Í Ý» ñÇ Ñ»ï, áñ Ëá ñ³ Ù³ÝÏ Ù³ñ ¹áõ Ó»éùÝ ³ñ Ñ»ë ï³-íá ñáõÙ ¿:

ê³ Ï³ÛÝ ÇÝÓ ³ÛÝ ¿ ß³ï ½³ñ Ù³ ݳ ÉÇ ÃíáõÙ, áñ Ù³ñ ¹ÇÏ, Åá Õá íáõñ¹ Ý»ñÝ ³ÛÝ ù³Ý »Ý ëá íá ñ»É Ù³ñ ¹áõ Ó»é ùÇó å³ ï³ Ñ³ñ Ý»ñ Ïñ»É, áñ áã ˳-ñÇ ÝÙ³Ý Ã» ëå³Ý ¹³ Ýáó ¿É í³ ñ»Ý, á ãÇÝã ã»Ý ½·³, ϳ ë»Ý, û Ù»ñ μ³Ë ïÁ, Ù»ñ ׳ ϳ ï³-·ÇñÝ ³Ûë ¿, Ù³ ݳ í³Ý¹ ³ ñ¨»É Û³Ý Åá Õá íáõñ¹-Ý» ñÁ, ¨ ëñ³ μ³ ñá Û³ Ï³Ý ¨ Ý»ñ ùÇÝ å³ï ׳éÝ áõ ñÇß μ³Ý ã¿, ù³Ý ï·Ç ïáõ ÃÛ³Ý ³Ý ÉáõÛë ˳-í³ ñÇ Ù»ç Ï³ß Ï³Ý¹ í³Í Ù³ñ¹ ϳÝó ëïñϳó-í³Í, ÁÝÏ× í³Í, ˻չ í³Í á ·ÇÝ:

²ÛÅÙ ¹³é ݳÝù, Ëá ë»Ýù ³ÛÝ åÇ ëÇ Åá Õá-íáõñ¹ Ý» ñÇ Ï³ñ ÍÇ ùÇ Ù³ ëÇÝ, á ñáÝù ÙÇßïª ³ Ù» Ý Å³Ù, ïñïÝçáõÙ »Ý, û ų Ù³ ݳ ÏÇ å³ ï³ Ñ³ñ-

194 195

Ý» ñÁ ã³ñ »Ý, ų Ù³ ݳ ÏÁ Ù»½ ѳ Ù³ñ ½É³ óáÕ ¿, Ù»Ýù Ù³ ÝáõÏ Åá Õá íáõñ¹ »Ýù, Ù»ñ Ó»é ùÇó μéݳͪ ³ é³ç ãÇ ï³ ÝáõÙ, Ãá Õ»É ¿ Ù»½ ÏÇ-ë³ ×³Ù ÷Ç íñ³ ³Ý ß³ñÅ áõ Ñ» ï³ ¹»Ù, ³Û ÝÇÝã ³ ñ¨Ùï Û³Ý μá Éáñ ³½ ·» ñÇÝ ï³ ñ³í, ѳëó ñ»ó ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý û è³Ý:

´³Ûó ÙDZû ³Û¹ ³ ã³ éáÕ Ï³ñÍ í³Í ų Ù³-ݳÏÝ ³ ñ¨»É Û³Ý ³ß ˳ñ ÑÇ ¨ Ýñ³ Åá Õáíñ¹Ç ѳ Ù³ñ μ³ ñÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý»ñ ãμ» ñ»ó: ² Ûá°, ùë³Ý ï³ ñÇ ³ é³ç ݳ ÙÇ Ù»Í å³ ï³ Ñ³ñ ³ ñ»ó, ³Û-Ýáõ Ñ» ï¨ ùÝ»ó, ³ ë³ó áõ ϳñ Í»ó, ûª ºë ³Û ɨë å³ ï³ Ñ³ñ ãáõ Ý»Ù, ¹³ñÓ Û³É ³å ñ» Éáõ »Ù ³ÛÝ-å»ë, ÇÝã å»ë ³å ñáõÙ ¿Ç ³ é³ç` ÑÇÝ û ñ»Ý ùáí, ÑÇÝ ¹ñáõ ÃÛ³Ùμ ¨ ÑÇÝ ×³ ݳ å³ñ Ñáí, á ñÇ »É ùÁ ¹³ñÓ Û³É ÑÇÝ å³ ï³ Ñ³ ñÁ μ» ñ»ó Ù»ñ ³ß ˳ñÑ. Ñ³Ý Ï³ñÍ ùÝ³Í ï» ÕÇó ³ñà ݳ ó³Ýù, ¨, ³ ѳ, å³ ï³ Ñ³ ñÁ Ù»ñ ¹áõéÝ ¿ñ ѳ ë»É:

¸áõ ³ ë³°, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ³Û ɨë Ù» Õ³¹ ñ» Éáõ Ç ñ³ íáõÝù áõ ÝDZ ³ÛÝ åÇ ëÇ ³ß ˳ñ ÑÁ ¨ Åá Õá-íáõñ ¹Á, áñ ëáõñ ³ãù áõ ÝǪ Ñ» éáõÝ ï» ëÝ»É ã·Ç ïÇ, ëáõñ ÙÇïù áõ ÝǪ ëá íá ñ»É ãÇ Ï³ Ù» ÝáõÙ, Ñ³Ý ×³ñ áõ ÝǪ áõ Õ» ÕÇ Ù» ç ÃÙñ³Í ¿, ¹áõñë ѳ-Ý»É ã·Ç ïÇ, Ó»éù áõ ÝǪ ³ñ Ñ»ë ï³ ·áñ Í»É ã·Ç ïÇ, ³éáõÛ· áïù ¨ ëñáõÝùÝ»ñ áõÝǪ ù³ÛÉ»É ã·ÇïÇ, É» ½áõ ¨ ³ ½³ï ϳÙù áõ ÝǪ Ëáñ Ñ»É ¨ Ëá ë»É ã·Ç ïÇ, ×ÝßíáõÙ ¿ª ×Çã μ³ñÓ ñ³ó Ý» Éáõ Ñݳñ

ã·Ç ïÇ, μݳ ϳ í³Ûñ áõ ÝǪ Ùá é³ ÝáõÙ ¿, ÑÇ ß»É áõ ßÇ Ý»É ã·Ç ïÇ, ÁÝ ¹³ñ Ó³Ï ÑáÕ áõ ÝǪ Ùß³ Ï»É, ³ ×»ó Ý»É ã·Ç ïÇ, ³Õ ù³ï ¿ª ÙÇÝã¹»é ½»Ë ÏÛ³Ýù ¿ ëÇ ñáõÙ, Ëݳ ÛáÕáõÃÛ³Ùμ ïÝï» ë»É ã·Ç ïÇ, û å³ ï» Ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ѳ çá ÕíǪ ų Ù³ ݳ ÏÁ ׳ ݳ-ã»É ã·Ç ïÇ, û ÙÇ ù³Û É ³ÝÇ, Ïå³ñ Í» ݳ, ϳ-Õ³ Õ³ ÏÇ. Éáõé áõ Ëá ѻ٠³ é³ ç³ ¹Ç Ù»É ã·Ç ïÇ, û ³ ë»Ý ׳٠÷Ç íñ³ ³é ÛáõÍ Ï³, í³ ËÇó Ϲá-Õ³. ³é Ûáõ ÍÇ Ó»é ùÇó ³Ýó Ý»É, ³ ½³ï í»É ã·Ç ïÇ, ÇÝù ݳ í³ñ û ñ»Ýù ¨ ë³Ñ Ù³ ݳ¹ ñáõ ÃÛáõÝ áõ ÝÇ, í³ ñ»É áõ Ñݳ ½³Ý¹ í»É ã·Ç ïÇ, Ùïùáí ¹»é Ù³-ÝáõÏ ÉÇ Ý» Éáíª ùí» ¨ ÁÝï ñáõ ÃÛáõÝ ã·Ç ïÇ, ÙÇßï Çñ ջϳí³ñÝ» ñÇÝ ÷á ÷á Ë»É Ïáõ ½Ç, ³Ý ÷á ÷áË å³ Ñ»É ã·Ç ïÇ, Ý»ñ ϳ ÛÇ Ù»ç ÙÇßï ½»Õ Í» Éáíª ³ å³ ·³ ÛÇ Ñ» 勉Ýù Ý» ñÁ ã·Ç ïÇ:

Èë» óÇñ áõ ¹³ ï» óDZñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ: ºñμ ÙÇ »ñ ÏÇñ, ³½· áõ Åá Õá íáõñ¹ ó ÷³ éáõÙ ¿ ³Ûë ù³Ý ¨ ³Ûë åÇ ëÇ ³Ý ·Ç ïáõ ÃÛ³Ý ̈ ˳ Ïáõ ÃÛ³Ý Ù»ç, ݳ ³Û É̈ ë Ç ñ³ íáõÝù áõ ÝDZ Ù» Õ³¹ ñáõÃÛ³Ý Ñ³Ýó³ÝùÁ ų Ù³ ݳ ÏÇÝ í» ñ³· ñ» Éáõ, ÇëÏ ÇÝ ùÁ ãùÙ» Õ³ ݳ Éáí ³ ë» Éáõ, û ų Ù³ ݳ ÏÁ ã³ñ ¿, û »ñÏ ñÇ å³ ï³-ѳñ Ý»ñÝ »Ý ϳ åáõÙ Ù»ñ Ó»éùÝ áõ áï ùÁ:

¶Ç ï»Ýù ³Û¹, ³ Ûá°, Ï³Ý »ñÏ ñÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý»ñª ͳÝñ áõ ¹Åí³ ñÇÝ, á ñáÝù Ï³ß Ï³Ý ¹áõÙ »Ý Ù³ñ-¹áõ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ù³Û É» ñÁ, ÇëÏ Å³ Ù³ ݳ ÏÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý»ñÝ ¿É ÙDZû í» ñ³ ÝáõÙ Ï³Ù å³ Ï³-

196 197

ëáõÙ »Ý ³ß ˳ñ ÑÇó: ´³Ûó Ù³ñ ¹áõ Ù»Í å³ ï³-ѳ ñÁ Ù³ñ¹Ý ¿, å»ïù ¿ Ùñó»É ³Û¹ å³ ï³ Ñ³ ñÇ Ñ»ï ·Ç ïáõ ÃÛ³Ùμ ¨ ÏñÃáõ ÃÛ³Ùμ. ¹³ ¿ ÙÇ³Ï ÙÇ-çá óÁ, áñ Ñ³Õ ÃáõÙ ¿ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÇÝ:

ÂáÕ Ý»Ýù ³ÛÅÙ »ñÏ ñÇ ¨ Åá Õáíñ ¹Ç Áݹ ѳ Ýáõñ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ, ËáñÑñ ¹³ Í»Ýù ³ é³Ý ÓÇÝ ÁÝ ï³-ÝÇù Ý» ñÇ, ·»ñ ¹³ë ï³Ý Ý» ñÇ ̈ ³Ý Ñ³ï ³Ý Ó» ñÇ Ñ³-Ù³ñ, áñ ½áñ ѳ ݳ å³½ ¹³é Ýá ñ»Ý ïñïÝçáõÙ »Ý, ûª ij Ù³ ݳ ÏÇ ã³ ñáõ ÃÛáõ ÝÇó Ù»ñ ïáõ ÝÁ, Ù»ñ ·»ñ ¹³ë ï³ ÝÁ Ïáñ Í³Ý í»ó, ×áË áõ ³½Ý í³ Ï³Ý ÁÝ-ï³ ÝÇ ùÁ ãù³ íáñ ¹³ñ Ó³í, ¨ ³ÛÉÝ:

´³Ûó áõ ÕÇÕ ¹³ ï» Éáíª ï» ë³Ýù ¹ñ³Ýó ¨ Å³ Ù³ ݳ ÏÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÇ ¹³ ï³ë ï³ ÝÁ, ï»-ë³Ýù ݳ¨, û ³Û¹ Ïáñ ͳ ÝÇã Ó»é ùÁ ³ é³ í»É Ç ñ»±ÝóÝ ¿ñ, û ã³ ñ³ å³ ï»Ñ ų Ù³ ݳ ÏÇ ÝÁ:

²ÛÝ ×áË áõ ³½Ý í³ Ï³Ý ÁÝ ï³ ÝÇù Ý» ñÁ, áñ áõ-ÕÇÕ ïÝï» ëáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ý ùÇó áõ ã³ ÷³ íá ñáõ ÃÛáõ ÝÇó Ëá ïáñ í» Éáíª ½»ÕÍ í» óÇÝ, ßé³ÛÉ í» óÇÝ ³ Ù» ݳ ½»Ë ÏÛ³Ý ùÇ Ù»ç, ½ñÏí» óÇÝ Ã»° ÑÇÝ ̈ û° Ýáñ ѳñëïáõ-ÃÛáõ ÝÇó. ³Ûë μݳ Ï³Ý í³Ë ׳ ÝÁ ã³ñ ų Ù³ ݳ±ÏÁ μ» ñ»ó, û± ã³ ÷³ ½³Ý óáõ ÃÛ³Ý Ñ» 勉ÝùÝ ¿ñ ѳñë-ïáõ ÃÛáõÝ ïÝï» ë»É ã·Ç ï» Ý³ ÉÁ:

¸áõ ï»ë ÝáõÙ ¨ ׳ ݳ ãáõÙ »ë Ù» ͳ ïáõÝ Ý»-ñÇ ³Û¹ ų é³Ý ·áñ¹ ½³ í³Ï Ý» ñÇÝ. ¹ñ³Ýù » ñ³-ÝÇ »Ý ï³ ÉÇë Ç ñ»Ýó Ñáñ áõ å³ åÇ Å³ Ù³ ݳ ÏÇÝ` ³ ë» Éáí, û Ýñ³Ýó ų Ù³ ݳ ÏÁ ß³ï μ³ ñÇ áõ

ѳ çáÕ ¿ñ, ÇëÏ Ù» ñÁª ã³ñ áõ ¹Åí³ ñÇÝ: ²Ûë å»ë ³ñ ¹³ ñ³ Ý³É »Ý áõ ½áõÙ Ýñ³Ýù, á ñáÝù Ç ñ»Ýó ÏÛ³Ý ùÁ Íáõ Éáõ ÃÛ³Ý ¨ ³Ý ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý Ù»ç í³-ñ» óÇÝ, áã ÙdzÛÝ ³Ýë å³é ·³Ý Ó»ñ í³ï Ý» óÇÝ, ³Û ɨ ³Û¹ ÝÛáõ ó Ï³Ý ×á Ëáõ ÃÛ³Ý Ñ»ï Ñ³Û ñ»-ÝÇ ï³Ý μ³ ñá Û³ Ï³Ý Ñ³Ù μ³ íÁ, ÷³éùÝ áõ ÑÇ-ß³ ï³ ÏÁ Ïáñó ñÇÝ: ²ñ¹ª á±õÙÝ ¿ Ù» Õ³¹ ñ³Ý ùÁ, á±õÙÝ ¿ Ñ³Ý ó³Ý ùÁ. ã³ñ ų Ù³ ݳ ÏDZÝÁ, û± ã³ ñ³ í³ñ ų é³Ý ·áñ¹ Ý» ñÇ ÝÁ:

¶áõ ó» Ýñ³Ýù ëñïÙï»Ý áõ ãÁÝ ¹áõ Ý»Ý ³Ûë ¹³ ï³ë ï³ ÝÁ, ³ ë»Ý, û ã³ñ ų Ù³ ݳ ÏÁ ½» Ëáõ-ÃÛ³Ý ã³ ñû ñÇ Ý³Ï, Ýá ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý å»ñ ׳Ýù Ý»-ñÁ Ñ» Õ» ÕÇ ÝÙ³Ý ³ ñ¨ Ùáõï ùÇó ùß»ó–μ» ñ»ó Ù»ñ ³ß ˳ñ ÑÁ, Ù»Ýù ¿É, ϳ Ù³–³ ϳ Ù³, á ÕáÕ í» óÇÝù, ų Ù³ ݳ ÏÁ Ù»½ ÝáõÛ ÝÇëÏ ëïÇ å»ó, áñ Ñ» 層Ýù ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ ÑÇÝ:

ιñí³ ï»Ç »ë Ñ³Û Ï³ Ï³Ý ÁÝ ï³ ÝÇ ùÁ, » û ëïáõÛ· ¨ Ç ñ³ å»ë ÷³ ÷³ ·»Ç ù³ Õ³ ù³ ÏÇñà ³ß ˳ñ ÑÇ û ñÇ Ý³ ÏÇÝ Ñ» 層É: º ñ³ Ýǯ û ³Û¹-å»ë ÉÇ Ý»ñ, μ³Ûó Ç ñ» ñÇ ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ íϳ-ÛáõÙ ¿, áñ ¹ñ³Ýù, ÃáÕ Ý» Éáí ºí ñá å³ ÛÇ Ù» ͳ-Ù»Í μ³ ñ» Ù³ë Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ û ñÇ Ý³Ï Ý» ñÁ, ÙdzÛÝ Ýá ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý å»ñ ׳Ýù Ý» ñÁ ·ñÏ» óÇÝ, Ãá Õ»-óÇÝ Ý»ñ ùÇÝ Ïñó Ï³Ý Ù³ ëÁ ¨ ÙdzÛÝ ³ñ ï³ ùÇÝ Ï» Õ¨Ý ³ é³Ý, Ãá Õ» óÇÝ, ÇÝã áñ ѳ ïáõÏ ¿ñ Ù»ñ ³½ ·³ ÛÇÝ μÝÇÏ Ñ³ï Ïáõ ÃÛ³ ÝÁ, ¨ ÇÝã áñ Ù»ñ

198 199

³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³ ÝÁ Ó»éÝ ïáõ û ñÇ Ý³Ï ¿ñ, ³Û-ëÇÝùÝ` μáõÝ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý ×ßÙ³ ñÇï ï³-ñ»ñ ùÁ. ¹ñ³Ýù »Ý` ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, ÏñÃáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ Éáõ ë³ íá ñáõ ÃÛáõ ÝÁ:

¾¯Ñ, Éë³ ë»°ñ áñ¹ Û³Ï ÇÙ, »ë Ó³ÝÓ ñ³ ó³ª ³Ûë ïÝï» ë³ Ï³Ý ËݹñÇ Ù³ ëÇÝ ù³ ñá ½» Éáí, Ëá ë»-Éáí, ·ñ» Éáí ¨ ÏñÏÝ» Éáí. ³Ûë ÙÇ ù³ ÝÇ û ñÇ Ý³Ï-Ý» ñÁ ù»½ μ³ í³ Ï³Ý »Ý, Ùݳ ó³ ÍÁ ¹áõ ÇÝù¹ Ç Ù³ë ï³ ëÇ ñÇ°ñ: Æ Ù³ óÇ°ñ, áñ ³ß ˳ñ ÑáõÙ ³ Ù»Ý ã³ ñ³ ã³ñ ÏÛ³Ýù Çñ ã³ñ Ñ» 勉ÝùÝ áõ ÝÇ, á ñÇÝ Ù³ñ ¹ÇÏ ã³ñ ų Ù³ Ý³Ï »Ý Ïá ãáõÙ:

´³Ûó Ù»Ýù ѳ í³ ïáõÙ »Ýù, û ų Ù³ ݳ ÏÁ »ñÏ Ý³ ÛÇÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³Ý Ó»é ùÇ ÙÇ ã³÷Ý ¿. øñÇë ïá ë íϳ Û»ó ³Û¹ ã³ ÷Ç Ñ³ Ù³ñ. §ºí ÇÝã ã³ ÷áí, áñ ã³ ÷áõÙ »ù, Ýñ³ Ýáí åÇ ïÇ ã³÷ íÇ Ó»½ ѳ Ù³ñ¦ (سïÃ. ¾ 2, ÔáõÏ. ¼ 38): г-í³ ïáõÙ »Ýù ݳ¨, áñ ³Û¹ ã³ ÷Ç ·áñ ͳ¹ ñÇã áë ïÇ Ï³ ÝÁ ų Ù³ ݳÏÝ ¿, áñ Çñ ã³ñ ϳñÍ í³Í å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñáí ѳ ïáõ óáõÙ ¿ Ûáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõ-ñÇݪ ·áñ Í» ñÇÝ Ñ³ Ù» Ù³ï ã³ ÷áí:

²Û É¨ë ³ í³ñ ï»Ýù ³Ûë ¹³ ëÁ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ¨ ¹áõ áõÕ ÕÇ°ñ ùá ¹³ ï³í ×Ç éÁ ų Ù³ ݳ ÏÇ å³-ï³ Ñ³ ñÇ Ù³ ëÇÝ` ·Ç ï» Ý³ Éáí, áñ ų Ù³ ݳÏÝ ÇÝù ÝÇÝ å³ ï³ Ñ³ñ ãáõ ÝÇ, ³ÛÉ ³ Ù»Ý å³ ï³-ѳñ Ù»ñ ݳ Ëáñ¹ ·áñ Í» ñÇ Ñ» 勉ÝùÝ ¿, ÇëÏ Ñ» 勉Ýù Ý» ñÁ ²ëï Íáõ ѳ íÇ ï» Ý³ Ï³Ý û ñ»Ý ùÇ

ѳ ïáõ óáõÙÝ »Ý: ÆÝã áñ ³Û ëûñ ÏñáõÙ »Ýù, ³Ýó-Û³ ÉÇ Ñ» 勉ÝùÝ ¿, ÇëÏ ÇÝã ³Û ëûñ ·áñ ÍáõÙ »Ýù, Ýñ³ Ñ» ï¨³Ý ùÁ ³ å³ ·³Ý ¿ ÏñáõÙ:

àõ ñ»ÙÝ` »ñÏ Ûáõ Õ³°Í áñ¹ Û³Ï ÇÙ, í³ Ë»-óÇ°ñ ·áñ Í» ñÇó¹ ³ í» ÉÇ, ù³Ý ų Ù³ ݳ ÏÇ å³-ï³ Ñ³ñ Ý» ñÇó, Ý»ñ ϳ ÏÛ³Ý ùÇ Ù»ç ÙÇßï ç³ Ý³° áõ ÕÇÕ ·áñ Í»É` ѳ í³ ï³ Éáí, áñ áõ ÕÇÕ ·áñ ÍÇ Ñ» 勉ÝùÝ áõ í³Ë ׳ÝÝ áõ ÕÇÕ ÏÉÇ ÝÇ: àõ ÕÇÕ ×³ ݳ å³ñ ÑÁ ¹» åÇ áõ ÕÇÕ Ýå³ ï³Ï ¿ ï³ ÝáõÙ: êá íá ñÇ°ñ øñÇë ïá ëÇ ³ é³ ÏÇó, áñ ³ ݳ é³ Ïáõ-ÃÛ³Ý Ñ» ï¨³Ý ùÁ ëá í³ Ù³ Ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿ (ÔáõÏ. ĺ 17), ëá íá ñÇ°ñ ³ß ˳ñ ÑÇ û ñ»Ýù Ý» ñÇó, áñ ·á Õáõ ÃÛ³Ý Ñ» ï¨³Ý ùÁ ϳ ˳ Õ³ÝÝ ¿: êá íá ñÇ°ñ ÏÛ³Ý ùÇ ÷áñ Ó» ñÇó, áñ áõ ñÇß Ý» ñÇÝ ½ñÏ» Éáõ Ñ»-ï¨³Ý ùÁ ã³ ñ³ ã³ñ ѳ ïáõ óáõÙÝ ¿:

Þ³ï ÙÇ ÍÇ Í³ ÕÇñ. Ñ» ï¨³Ý ùÁ ɳóÝ ¿, » û ë·³ë áõ Ñ³Ù μ» ñ»É ·Ç ï» Ý³ë, Ñ» ï¨³Ý ùÁ ÙËÇ Ã³-ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿: Úáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ û ñÇ Ý³ ½³Ý óáõ ÃÛ³Ý Ñ» ï¨³Ý ùÁ ÙÇßï å³ ïÇÅ, ³ ݳñ ·³Ýù ¨ Ïá ñáõëï ¿, ÇÝã å»ë áñ ³ é³ ùÇ Ýáõ ÃÛ³Ý Ñ» ï¨³Ý ùÁ í³ñ-Ó³ï ñáõ ÃÛáõÝÝ áõ ÷³éùÝ ¿: º û ³ß ˳ñÑÝ ³ñ-¹³ ñ³ å»ë ãí³ñ íǪ á°ã û ñÇ Ý³ ½³Ý óÇÝ å³ ïÇÅ ï³, á°ã ³ñ ¹³ ñÇÝ í³ñÓ, Ãá°Õ ³ÛÝ Å³Ù ùá ¹³ ï³ë ï³-ÝÁ »ñÏ Ý³ ÛÇÝ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛ³ ÝÁ, ¹áõ ³ é³ ùÇ Ý³ óÇ°ñ, ½á ñ³ óÇ°ñ áÕç ÏÛ³Ý ùáõÙ ¨ ѳ í³ ï³°, áñ » û ų-Ù³ ݳ ÏÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÇ Ñ» Õ»Õ Ý» ñÁ ѳé Ý»Ý áõ

200 201

μ³Ë í»Ý ù»½, ¹áõ ³Ý ë³ ë³Ý, ³Ý Ïáñ Í³Ý ÏÙݳë, »ñμ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ³ÛÝ Ç Ù³ë ïáõÝ Ù³ñ ¹áõ å»ë ѳ-í³ ïǹ ß»Ý ùÁ Ëá ñ³ ¹Çñ í» ÙÇ íñ³ ѳë ï³ ï»ë:

» ų Ù³ ݳ ÏÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ ù»½ ï³ ñáõ-μ» ñ»Ý, ¹áõ ³Ý ß³ñŠϳ°ó, û ñ³ ѳ í³ ï» Éáí ÙÇ° ë³ ë³Ý íÇñ, å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ Ï·³Ý áõ ϳÝó Ý»Ý, ù³ ÝÇ áñ ³Ûë ³ß Ë³ñ ÑÁ å³ ï³ Ñ³ ñÇ ³ß ˳ñÑ ¿, Ñ»· Ù³ñ ¹Á ×Ýßí³Í ¿ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÇ ï³Ï áõ ãÇ Ï³ ñáÕ ËáõÛë ï³É, ¹ñ³ ѳ Ù³ñ ¿É Ù»ñ ³Ý å³ßï-å³Ý Ë»Õ ×áõ ÃÛáõ ÝÁ ϳ ñ»Ï ó» Éáíª øñÇë ïá ë ëá íá-ñ»ó ñ»ó, áñ ³ Õá ûÝù Ðá ñÁ. §ØÇ° ï³ñ Ù»½ ÷áñ-Óáõ ÃÛ³Ý, ³ÛÉ ÷ñÏÇ°ñ Ù»½ ã³ ñÇó¦ (سïÃ. ¼ 13, ÔáõÏ. IJ 4):

² Õá ÃÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ²ëï ÍáõÝ ³ å³ íÇ ÝÇ°ñ, ¨ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÁ ÏÑ» é³ Ý³Ý ù» ½³ ÝÇó: àõ ÕÇÕ Ùï³ ÍÇ°ñ, áõ ÕÇÕ ·áñ ÍÇ°ñ, áõ ÕÇÕ ÁÝ Ã³ óÇ°ñ, ̈ å³-ï³ Ñ³ñ Ý»ñ ù»½ ã»Ý å³ ï³ ÑÇ: س ݳ í³Ý¹ ³ Õá-ÃÇ°ñ, áñ Ù³ñ¹ ϳÝó å³ ï³ Ñ³ ñÇÝ ãÑ³Ý ¹Ç å»ë: ¸³ íÇÃÝ ³ é³ í»É ÁÝï ñ»ó ²ëï Íáõ å³ ï³ Ñ³ ñÁ, ù³Ý Ù³ñ¹ ϳÝó, áñ Ëëï³ ëÇñï »Ý, á Õáñ Ù»É ã·Ç-ï»Ý: êñ³ ѳ Ù³ñ ¿É ɳ í³ ·áõÛÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ ù»½ ÙÇßï ²ëï Íáõ Ó»é ùÁ ѳÝÓ Ý»ë ¨ ¸³í ÃÇ å»ë ëñï» é³Ý¹ ³ Õá ûë. §² å³ í»°Ý ÇÙ ²ëï í³Í, á ñÇ íñ³ »Ù ¹ñ»É ÇÙ ÑáõÛ ëÁ¦ (ê³ÕÙ. Ô 2):

¸²ê Ķ

² ìº î² ð²Ü ºì ÀÜ Îº ð² êÆ ðàô ÚàôÜ

ƱÝãÝ ¿ ¹³ñ Ù³ÝÝ ³Ûë Ù»ñ ÑÇ í³Ý¹ áõ Ãßí³é ³ß ˳ñ ÑÇ. ² í» ï³ ñ³ ÝÁ, ÁÝ Ï»ñ³-ëÇ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ Ùdz μ³Ý ½á ñáõ ÃÛáõ ÝÁ: êñ³ ѳ Ù³ñ ´³ÝÝ μÅÇßÏÝ ÇÝù ÝÇÝ » Ï³í ³ß Ë³ñѪ Ù»ñ í»ñ ù» ñÁ μáõ Å» Éáõ ¨ Ù³ñ¹-Ïáõ ÃÛ³Ý Ñݳ ó³Í ÏÛ³Ý ùÁ í» ñ³ Ýá ñá ·»-Éáõ: àõÙ ³ Ýáõ ÝÁ ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÛáõÝ ¨ ÏÛ³Ýù ¿ñ, ³Ûë å»ë ³ í» ï³ ñ³ Ý»ó. §ºë » ϳ, áñ ÏÛ³Ýù áõ Ý» ݳù ¨ ³ é³ í»É ¨ë áõ Ý» ݳù¦ (ÐáíÑ. Ä 10):

² í» ï³ ñ³ ÝÇÝ áñ ¹» ·Çñ ѳ í³ ï³ó Û³É áñ¹-Û³°Ï ÇÙ ê³Ù í»É, ² í» ï³ ñ³ ÝÁ ¨ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ù³ ñá ½³Í ÁÝ Ï»ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ¹³ ëÁ åÇ ïÇ ù»½ å³ï Ù»Ù: ² ϳÝç¹ μ³°ó ³ ñ³, ëÇñï¹ ÇÝÓ ïá°õñ ¨ ÉëÇ°ñ Ëá ݳñÑ »ñÏ Ûáõ Õ³ Íáõ ÃÛ³Ùμ øñÇë ïá ëÇ ¹³ ëÁ, áñ ù»½ ÉáõÛë Ïï³, ÑáõÛë Ïï³, ÏÛ³Ýù ¨ ³Ý Ù³ Ñáõ ÃÛáõÝ Ïï³:

202 203

ÐÇ ëáõë, áñ ³ß ˳ñ ÑáõÙ áõ ëáõÙ ã¿ñ ëï³ ó»É, ä³ Õ»ë ïÇ ÝáõÙ μ³ ó»ó ² í» ï³ ñ³ ÝÇ Ñ³ Ù³É ë³-ñ³Ý ¨ ëÏë»ó ù³ ñá ½»É:

ºë ³ÛÅÙ ÃáÕ ÝáõÙ »Ù ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ù³ ñá ½³Í Áݹ ѳ Ýáõñ ¹³ ë» ñÁ ̈ ÙdzÛÝ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ¹³ ëÁ ù»½ åÇ ïÇ ³ í³Ý ¹»Ù, ¨ μ³ í³ Ï³Ý ¿, áñ ³ÛÝ ëñïÇ Ùïáù å³ Ñ»ë, ù³ ÝÇ áñ ë» ñÁ ¨ ÁÝ Ï»-ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ³ëï í³ Í³ ÛÇÝ å³ï íÇ ñ³Ý Ý» ñÇ ·ÉáõËÝ áõ û ñ»Ýù Ý» ñÇ ÑÇÙùÝ »Ý:

Øáí ë» ëÁ, áñ Æë ñ³ Û» ÉÇ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ýë-¹ÇñÝ ¿ñ, ²ëï í³ Í³ ëÇ ñáõ ÃÛáõÝÇó Ñ» ïá ïí»ó ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý å³ï í» ñÁ: ´³Ûó Øáí ë»ëÝ ³Ûë ·» ñ³ ·áõÛÝ å³ï íÇ ñ³ ÝÁ ù³ ñ» ï³Ë ï³-ÏÇ íñ³ ·ñ»ó ÙdzÛÝ, ³ÛÝ ³ÝÓ Ý³ ½áÑ ³ñ Ûáõ Ýáí ÙÏñï» Éáíª ãÝíÇ ñ³ ·áñ Í»ó:

ÆëÏ ÐÇ ëáõë, ëÇ ñá Ù» Íáõ ÃÛáõÝÝ Çñ ³Ý ÓÇ íñ³ ã³ ÷» Éáí, ³ ë³ó. §² í» ÉÇ Ù»Í ë»ñ áã áù ãáõ ÝÇ, ù³Ý ³ÛÝ, áñ Ù»ÏÝ Çñ ÏÛ³Ý ùÁ ï³ Çñ μ³ ñ»-ϳ ÙÇ Ñ³ Ù³ñ¦ (ÐáíÑ. ĺ 13): ² ë³ó ¨ Ñ» ïá Çñ μ³ ñ» ϳ٠ٳñ ¹áõ ѳ Ù³ñ ˳ã í»ó ¨ ÁÝ Ï»-ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý û ñ»ÝùÝ Çñ ³ñ Ûáõ Ýáí, Çñ Ù³ Ñáí ¨ Çñ Ù»Í áõ ³ÝÏ ßÇé ëÇ ñáí ÙÏñï»ó ¨ Çñ ³Û¹ ·» ñ³ ·áõÛÝ û ñÇ Ý³ Ïáí ë» ñÁ ïí»ó ³ß ˳ñ ÑÇÝ, áñ å»ë ÙÇ³Ï ¹»Õ áõ ¹³ñ Ù³Ý, ÷ñÏáõ ÃÛáõÝ, ³ ½³ ïáõ ÃÛáõÝ ÑÇ í³Ý¹ áõ Ãßí³é Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý:

²Ûë ¹»ÕÝ áõ ¹³ñ Ù³ ÝÁ Ù»Ï μ³ éÇó ¿ Ï³½Ù-í³Í` êÆ ðº òºø: Æñ ½á ñáõ ÃÛáõÝÝ ³Ý ã³÷ ¿, Çñ ßÝáñÑÝ ³ÝÏ ßÇé ¿, Çñ μÅßÏáõ ÃÛáõÝÝ ³ Ù» ݳñ-í»ëï ¿, Çñ Ó»éùÝ ³ Ù» ݳ Ñ³ë ¿, ¨ Çñ ëáõñÝ ¿ ÙdzÛÝ, áñ ëå³ ÝáõÙ ¿ Ù³ñ¹ ϳÝó Ñá ·áõ Ù³ ѳ-éÇà Ïñù» ñÁ:

ºñÏ Ý³ ÛÇÝ ë» ñÁ, áñ Ù³ñ ¹áõ Ï»ñ å³ ñ³Ý ùáí » ñ¨³ó ³ß ˳ñ ÑÇÝ ¨ Ù»ñ ÷ñÏáõ ÃÛ³Ý ×³ñ ï³-ñ³ å»ïÝ ¿, Ëá ñ³ å»ë ¹ñ»ó ëÇ ñá ³Ûë ÑÇÙ ùÁ áã û Ñá ÕÇ íñ³, ³ÛÉ Ù³ñ¹ ϳÝó ëñïÇ áõ Ñá ·áõ Ù»ç, áñ å»ë ½Ç ³Û¹ ÑÇÙ ùÇ íñ³ Ýá ñá ·Ç Ù³ñ¹-Ïáõ ÃÛ³Ý Ñݳ ó³Í ß»Ý ùÁ:

êÇ ñá ³Ûë Ù» ͳ ·áõÛÝ û ñ»ÝùÝ ¿ ÙdzÛÝ, áñ ϳ ñáÕ ¿ ³ß ˳ñ Ñáõ٠ѳë ï³ ïáõÝ å³ Ñ»É Ù»ñ ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ß»Ý ùÁ, ³ å³ Ã» á㪠ÑÇ٠ݳ ѳ ï³Ï Ïù³Û ù³Û íÇ:

Êáë ïá í³ Ý»É ¨ íϳ Û»É ¿ å»ïù, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, áñ ·Ç ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝÝ ³ñ ¹Ç Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý íÇ ×³ÏÝ ³ é³ í»É ³ñ ï³-ùáõëï μ³ñ íá ù» óÇÝ, ¹áõ ³ÛÝ ù³Ý ¿É ÙÇ° Ñ» ï¨Çñ ³ÛÝ ëݳ å³ñÍ Ù³ñ¹ ϳÝó Ù» ͳ Ëá ëáõ ÃÛ³ ÝÁ, áñ ³Û¹ ßÝáñÑÝ áõ å³ñ Í³Ý ùÁ ÙdzÛÝ ·Ç ïáõ ÃÛ³ÝÝ áõ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³ÝÝ »Ý ï³ ÉÇë ¨ á ãÇÝã »Ý Ñ³-Ù³ ñáõÙ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ³ñ¹ ÛáõÝ ùÁ:

¸áõ ×ßÙ³ñ ïáõ ÃÛ³Ùμ ѳ í³ ï³°, áñ ³ß ˳ñ-ÑÇ ³ñ ¹Ç ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ÑÇ-

204 205

ÙáõÝù Ý»ñÝ Çñ ² í» ï³ ñ³ Ýáí áõ Ó»é ùáí ¹ñ»ó ÐÇ ëáõë: ºí á ñá±Ýù »Ý ³Û¹ μ³ ñá Û³ Ï³Ý ÑÇ-ÙáõÝù Ý» ñÁ. ³ ѳ í³ ëÇϪ ë»ñ, ѳ í³ ë³ ñáõ ÃÛáõÝ, »Õ μ³Û ñáõ ÃÛáõÝ, ÙÇáõ ÃÛáõÝ ̈ Áݹ ѳ Ýáõñ, ³ÝË-ïÇñ Ù³ñ ¹³ ëÇ ñáõ ÃÛáõÝ, á ñáí μá í³Ý ¹³Ï »ñÏ-ñÇ ³Ý ѳ Ù³ñ ³½ ·» ñÁ, ÙÇ Ñ³ Ù³ß Ë³ñ ѳ ÛÇÝ » Ï» Õ» óáõ ·³ íÇ ÃáõÙ Åá Õáí í» Éáí, ÙÇ Ñáï »Ý Ï³½ ÙáõÙ, ÙÇ Ðáñ áñ ¹Ç Ý»ñ »Ý Ïáã íáõÙ, ¨ ÙdzÛÝ ÆÝùÝ ¿ ³Û¹ Ñá ïÇ Ñá íÇ íÁ ¨ ³ é³ç Ýáñ ¹Á:

ºí á±ñÝ ¿ ÐÇ ëáõ ëÇ ³ß ˳ñÑ μ» ñ³Í ³ é³ í»-ɳ ·áõÛÝ ̈ ×ßÙ³ ñÇï ÏÛ³Ý ùÁ, » û áã ² í» ï³ ñ³-ÝÇ ù³ ñá ½³Í ÁÝ Ï» ñ³ Ï³Ý ë» ñÁ ̈ ѳ í³ ï³ó Û³É-Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ ï³ ñ³Í ˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõ ÝÁ, á ñÁ ÙdzÛÝ ÐÇ ëáõë ïí»ó, ¨ ³ß ˳ñ ÑÁ ã¿ñ ϳ ñáÕ ï³É ³ÛÝ: àõë ïÇ Çμ ñ¨ í»ñ çÇÝ Ïï³Ï` ì»ñ çÇÝ ÁÝà ñÇ ùÇ » ñ» Ïá Û³Ý ³ ë³ó. § ʳ Õ³ Õáõ ÃÛáõÝ »Ù ÃáÕ ÝáõÙ Ó»½, Ç٠˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõÝÝ »Ù ï³ ÉÇë Ó»½. Ó»½ ã»Ù ï³ ÉÇë ³ÛÝ å»ë, ÇÝã å»ë ³Ûë ³ß Ë³ñÑÝ ¿ ï³ ÉÇë¦ (ÐáíÑ. ĸ 27):

γñ ¹³° Ñݳ Ëáë å³ï Ùáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ ̈ Ïï»ë-Ý»ë, áñ Ù» ͳ Ù»Í ³ß ˳ñ ѳ Ï³É Ý»ñ » Ï³Ý ³Ûë ³ß Ë³ñÑ áõ ³Ý ó³Ý, ·Ý³ óÇÝ, ³ß ˳ñ ÑÁ Ëéá-íáõ ÃÛ³Ý Ù»ç Ãá ÕÇÝ, Ç ñ»Ýù ·» ñ»½ Ù³ Ýáõ٠˳-Õ³ Õáõ ÃÛáõÝ ·ï³Ý: Üñ³Ýù Ç ñ»Ýó ½á ñáõ ÃÛ³Ùμ áõ ëñáí μݳí ãϳ ñá Õ³ ó³Ý ˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõÝ ï³É »ñÏ ñÇÝ, »ñÏ ñÇ » ñ» ëÁ Éí³ óÇÝ ³ñ Ûáõ Ýáí ¨

ëáë ϳ ÉÇ μéÝáõ ÃÛ³Ý ï³Ï ç³Ë ç³ Ë» óÇÝ Ù³ñ-¹áõ ³ ½³ï ÏÛ³Ý ùÁ:

º Ï³Ý í»ñ çÇÝ ¹³ ñ» ñÁ, Ù³ ݳ í³Ý¹ ï³ë ÝÇÝ-Ý» ñáñ¹ ¹³ ñÁ, á ñÁ ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý ¹³ñ »Ý Ïá ãáõÙ, ̈ á ñáõÙ »ë áõ ¹áõ ÍÝí» óÇÝù áõ ³å ñáõÙ »Ýù. ³ ëáõÙ »Ý, û Ù³ñ ¹áõÝ ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý ùÇã ù³Û É»ñ »Ý Ùݳ ó»É, ÙÇÝ ã¨ áñ ϳ ï³ ñÇÝ Ñ³ë-ÝÇ: ø³ Õ³ ù³ Ï³Ý ¨ ѳ Ù³ß Ë³ñ ѳ ÛÇÝ Ï³ é³-í³ñ Ù³Ý Ñ³ Ù³ñ ¹Ç í³ Ý³ ·»ï Ý»ñ Åá Õáí í» óÇÝ, Ù» ͳ Ù»Í, ëïí³ñ–ëïí³ñ û ñ»Ýù Ý»ñ ϳ½ Ù» óÇÝ ¨ »ñ ÏÇ ñÁ ÙßïÝç» Ý³ Ï³Ý Ë³ Õ³ Õáõ ÃÛ³Ý Ù»ç å³-Ñ» Éáõ ѳ Ù³ñ ¹³ß Ý³Ï óáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ Ïé» óÇÝ: ºí á±ñÝ ¿ñ Ýñ³Ýó μá Éá ñÇ Ýå³ ï³ ÏÁ, Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ñ³ ë³ ñ³ ϳ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ ѳ í³ ë³ñ μ³ñ íá ù»±ÉÁ, û± Çñ å» ïáõ ÃÛ³Ý ̈ »ñÏ ñÇ ß³ Ñ» ñÁ ³ é³ í»É Ñá-·³ ÉÁ: ¸³ Ç ñ³ íáõÝù ¿, ·Ç ï»Ýù, μ³Ûó ³ é³Ýó ÁÝ Ï» ñáç ¨ ³½ ·» ñÇ Ç ñ³ íáõÝ ùÁ ËÉ» Éáõ:

²ÛÅÙ Û³Ý ³ß ˳ñ ÑÇÝ ïÇ ñáÕ Ù»Í ³ß ˳ñ ѳ-ϳ ÉÁ ß³ÑÝ ¿, ¹ñ³ ѳ Ù³ñ ¿É Ù³ñ ¹Á ãÇ Ñ³ í³-ïáõÙ, û ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝÝ ÁÝ ¹áõ ÝáõÙ ¿ ÐÇ ëáõ ëÇ ïí³Í ˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõ ÝÁ ϳ٠² í» ï³-ñ³ ÝÇ ù³ ñá ½³Í ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ¹³ß ݳÏ-óáõ ÃÛáõ ÝÁ:

à¯Ñ, áñ ù³¯Ý Ñ» éáõ »Ý Ç ñ³ ñÇó ¹Ç í³ Ý³ ·Ç-ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ¨ ² í» ï³ ñ³ ÝÁ, ʳ ãÁ ¨ Îñáõ åÇ Ãݹ³ Ýá ÃÁ, » Ï» Õ» óáõ Ùdz Åá Õáí ·³ íÇ ÃÁ ¨

206 207

å³ ï» ñ³½ ÙÇ ³ñ Û³Ý ¹³ß ïÁ. ǯÝã ѳ Ù» Ù³ ïáõ-ÃÛáõÝ Ù³Ñ í³Ý áõ ÏÛ³Ý ùÇ ÙÇ ç¨: ø³ Õ³ ù³Ïñ-Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ ¹»é Ù³Ñ ¿ μ» ñáõÙ, Ù³ñ¹ ϳÝó ëå³-Ý» Éáõ ѳ Ù³ñ ¹»é ·áñ ÍÇù Ý»ñ ¿ Ñݳ ñáõÙ, ùáõÝ áõ Ñ³Ý ·Çëï ãáõ Ý»Ý ³ß ˳ñ ÑÇ ïÇ ñ³ Ï³É Ý»ñÝ áõ ¹Ç í³ Ý³ ·»ï Ý» ñÁ, íÇ ß³ åÇ ÝÙ³Ý ïáõ ïÇÝ Ï³Ý· ݳÍ` ýßßáõÙ, ëå³é ÝáõÙ »Ý ¨ DZÝã »Ý ËݹñáõÙ. å³ ï» ñ³½Ù, ³Ý ßáõßï, Ç ñ³ñ Ïɳ Ý»-Éáõ ѳ Ù³ñ:

²Ûë å»°ë, ÙÇÝã ¹»é ÐÇ ëáõë Çñ ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ³ ½³ï ëÇ ñáí ˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõÝ ¿ ï³ ÉÇë »ñÏ-ñÇÝ, Ù»ñ ϳñ Í»ó Û³É ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛáõ ÝÁ ¹»é ëñáí, ³ñ Ûáõ Ýáí ¨ ÑÇÝ ³ß ˳ñ ÑÇ Ë»É ùáí ¿ ˳-Õ³ Õáõ ÃÛáõ ÝÁ ѳë ï³ ï»É áõ ½áõÙ:

¸áõ ï»°ë ̈ ѳ Ù» Ù³ ïÇ°ñ ³Ûë »ñ Ïáõ » Õ³ ݳÏ-Ý» ñÁ. ³Û ɨë Ïѳ í³ ï³±ë, û ëáëÏ ù³ Õ³ ù³Ïñ-Ãáõ ÃÛáõÝÝ, ³ é³Ýó ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ³ ç³ ÏÇó ½á-ñáõ ÃÛ³Ý, Ù³ñ ¹áõ Ëéáí í³Í ÁÝ Ï» ñ³ ÛÇÝ íÇ ×³ ÏÁ ˳ Õ³ Õáõ ÃÛ³Ý Ù»ç Ïå³ ÑÇ, Ͻ·á ݳ ݳÝ, ÏѳÝ-¹³ñï í»Ý ³ÛÝ ½³Û ñ³ ó³Í Ñá ·Ç Ý» ñÁ, áñ Ñáõñ, ëáõñ, ÏéÇí, íñ»ÅËݹ ñáõ ÃÛáõÝ »Ý ·á ãáõÙ:

² í³¯Õ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ Ãßí³ é³ μ³Ëï ѳ ë³ ñ³-Ïáõ ÃÛ³ ÝÁ, á±í ·Ç ïÇ, ¹»é ù³ ÝDZ ¹³ ñ»ñ ³ß-˳ñÑÝ Çñ ³½ ·» ñáí, Åá Õáíñ ¹áí åÇ ïÇ Ñ» Í»Ý ³ ÕÇá ÕáñÙ, »ñÏ ñÇ Ù» ͳ Ù»Í å» ï³ Ï³Ý Íá í» ñÁ åÇ ïÇ Ëéáí í»Ý, ³Û¹ ³ ÉÇù Ý» ñÁ Ïá Ñ³Ï Ý»ñ åÇ ïÇ

ѳ Ý»Ý, ³Û¹ ÇÝù ݳ í³é Ññ³ μáõË Ý»ñÝ, ÇÝã å»ë ·ñ» óÇ, ÙÇßï åÇ ïÇ μáñ μáù í»Ý, ß³ñ Å»Ý »ñÏ ñ³-·áõÝ ¹Á, ³ß ˳ñ ÑÁ ë³ ë³ Ý»Ý, çñáí áõ ÙáË ñáí Í³Í Ï»Ý Åá Õáíñ ¹Ç ÏÛ³Ý ùÁ:

à ·Ç¹ ÉùáõÙ ¿, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ¨ Ñáõ ë³ Ñ³ï-íáõÙ »ë, û ³ß ˳ñ ÑÇ íÇ ×³ÏÝ áõ í³Ë ׳ÝÝ á±õñ Ïѳë ÝÇ, » û ³ß ˳ñ ѳ í³ñ ¹Ç í³ Ý³ ·»ï-Ý» ñÁ ï³ Ï³ íÇÝ ³Ûë å»ë ß³ ñáõ ݳ Ï»Ý:

ºë ³ ë»Ù ù»½, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ. Ù»ñ ³ß ˳ñ ÑÇ Ï³ñ·Ý Ç ëÏ½μ³ Ý»` ³ÛÝ Å³ Ù³ Ý³Ï í³ ÝÇó, ³Ûë ¿ ¨ ³Ûë å»ë åÇ ïÇ ·Ý³ ï³ Ï³ íÇÝ: ¸áõ ·Ç ï»ë, Ù³ñ ¹Á ¹»é ³Ý Ñ³É ¨ ³Ý ϳ ï³ñ ÙÇ Ñ³Ýù ¿ ³ß-˳ñ ÑÇ å³ ï³ Ñ³ñ Ý» ñÇ ùáõ ñ³ ÛÇ Ù»ç, ³Û ëÇÝùݪ Ïñ³ ÏÇ ¨ Çñ ³ñ Û³Ý Ù»ç ݳ ¹»é åÇ ïÇ Ñ³É íÇ áõ Ù³ùñ íÇ, ÙÇÝ ã¨ á ñáß í»Ý ÁÝïñ Û³É Ý» ñÁ, ÙÇÝ ã¨ ·³ ×ßÙ³ ñÇï ù³ Õ³ ù³Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý áë Ï» ¹³ ñÁ, á ñáõÙ ³ß ˳ñ ÑÇ Õ»Ï³í³ñ Ý»ñÝ ³Ý Ï»ÕÍ ëñïáí ¨ ³Ý ˳μ Ùïùáí ÁÝ ¹áõ Ý»Ý ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ÁÝ Ï»-ñáõ ÃÛ³Ý ¨ ˳ Õ³ Õ³ ñ³ñ á ·ÇÝ, Ù»é Ý»Ý áõ ·Ý³Ý ³ß ˳ñ ÑÇë » ñ» ëÇó Ëéá í³ ñ³ñ ¨ ³ ݳñ ¹³ñ ïÇ ñ³ å» ïáÕ á ·Ç Ý» ñÁ: ²Û¹ û ñÁ ÙdzÛÝ Ïѳ í³-ï³Ýù, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, áñ ¸³í ÃÇ ·áõ ß³ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ïÇ ñ³ å»ë ÏÉñ³ ݳ. §²Ù μáÕç »ñÏ ñáõÙ ¨ É»é Ý» ñÇ ·³ ·³Ã Ý» ñÇÝ Ë³ Õ³ Õáõ ÃÛáõÝ ÏïÇ ñÇ: È»é Ý» ñÁ ˳ Õ³ Õáõ ÃÛáõÝ Ïμ» ñ»Ý Åá Õáíñ ¹ÇÝ, ̈ μÉáõñ Ý»ñݪ ³ñ ¹³ ñáõ ÃÛáõݦ (ï»°ë ê³ÕÙ. в 3, 71):

208 209

¸³é ݳÝù, ³ÛÅÙ Ëá ë»Ýù ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ³ÛÝ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ Ù³ ëÇÝ, á ñáÝó ³é ѳ ë³ ñ³Ï, å³ñ ï³ Ï³Ý »Ý ² í» ï³ ñ³ ÝÇÝ Ñ³ í³ ï³ óáÕ áñ ¹Ç Ý» ñÁ:

àõ ½á±õÙ »ë ×ÇßïÝ Ç Ù³ ݳÉ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, û DZÝã ¿ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý å³ñï ùÁ, áñ ù³±Ý ¨ ÙÇÝ ã¨ á±õñ, ¨ á±í ¿ Ù»ñ ÁÝ Ï» ñÁ. ÙdzÛÝ Ù»ñ ÁÝ-ï³ ÝDZùÁ, Ù»ñ ³½ ·³ Ï³Ý Ý»±ñÁ, Ù»ñ μ³ ñ» ϳÙ-Ý»±ñÁ, Ù»ñ ¹ñ³ óÇ Ý»±ñÁ, Ù»ñ ³½ ·³ ÏÇó Ý»±ñÁ Ï³Ù Ñ³Û ñ» ݳ ÏÇó Ý»±ñÁ ¨ ϳ٠³ÛÝ Ù³ñ ¹Ç±Ï, áñ Ù»Ýù ã»Ýù ׳ ݳ ãáõÙ: à°ã, ² í» ï³ ñ³ ÝÇ ÁÝ Ï»-ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý å³ñïùÝ Áݹ ѳ Ýáõñ Ù³ñ ¹³ ëÇ-ñáõ ÃÛáõÝÝ ¿, »ñ μ»ù ³Û¹ ß»ßï í³Í μ³ é» ñÁ ãÇ ÁÝ ¹áõ ÝáõÙ. §º û ¹áõù Ó»½ ëÇ ñáÕ Ý» ñÇÝ ëÇ ñ»ù ϳ٠ӻñ μ³ ñ» ϳ٠ݻ ñÇÝ μ³ ñáõ ÃÛáõÝ ³ Ý»ù, á±ñÝ ¿ Ó»ñ ßÝáñ ÑÁ¦,– ³ ë³ó øñÇë ïáë (ï»°ë سïÃ. º 46–47,ÔáõÏ. ¼ 32–33):

àõë ïÇ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý Ù»Í å³ñï ùÁ å»ïù ¿ ï³ ñ³Í íÇ áÕç Ù³ñ¹ Ïáõ ÃÛ³Ý íñ³` »ñ μ»ù Ëïñ³ ϳ Ýáõ ÃÛáõÝ ã¹Ý» Éáí á°ã ³½ ·Ç, á°ã Ïñá ÝÇ, á°ã Ù» ÍÇ, á°ã ÷áù ñÇ, á°ã ͳ Ýá ÃÇ, á°ã ³Ý ͳ Ýá ÃÇ ÙÇ ç¨, å»ïù ¿ ÁÝ Ï»ñ ѳ Ù³ñ íÇ ³ Ù»Ý Ù³ñ¹, áñ ÝÙ³ ݳ ÏÇó å³ï Ï»ñ ¿ ÏñáõÙ:

Æμ ñ¨ ³ å³ óáõÛóª ÙÇ ³ é³Ï μ» ñ»Ù ù»½ ² í»-ï³ ñ³ ÝÇó, á ñáí øñÇë ïáëÝ Çñ μá Éáñ ѳ í³-ï³ó Û³É Ý» ñÇÝ Í³Û ñ³ ·áõÛÝ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý

û ñÇ Ý³Ï ¿ óáõÛó ï³ ÉÇë. »ñμ Ï»ÕÍ û ñÇ Ý³ íáñ ÙÇ ¹åÇñ ÷áñ Ó» Éáí ѳñó ÝáõÙ ¿ ÐÇ ëáõ ëÇÝ. §ì³ñ-¹³ å»°ï, DZÝã å»ïù ¿ ³ Ý»Ù, áñ ѳ íÇ ï» Ý³-Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÁ ų é³Ý ·»Ù¦ (ÔáõÏ. Ä 25): ÐÇ ëáõë å³ ï³ë ˳ ÝáõÙ ¿. §ú ñ»Ý ùáõ٠DZÝã ¿ ·ñí³Í, ÇÝã å»±ë »ë ÁÝ Ã»ñ óáõÙ¦ (ÔáõÏ. Ä 26): ¸åÇ ñÁ å³ ï³ë ˳ ÝáõÙ ¿. § äÇ ïÇ ëÇ ñ»ë ùá î»ñ ²ëï-ÍáõÝ ùá ³Ù μáÕç ëñïáí…¦ (ÔáõÏ. Ä 27): ÐÇ-ëáõë ¹³ñÓ Û³É å³ ï³ë ˳ ÝáõÙ ¿. §ÖÇßï å³-ï³ë ˳ Ý» óÇñ, ³Û¹ ³ ñ³° ¨ Ï÷ñÏí»ë¦ (ÔáõÏ. Ä 28): ä³ñ Í» óáÕ ¹åÇñÝ ëÏë»ó ÏñÏÇÝ ³Ý ·³Ù ѳñó Ý»É. §ºí á±í ¿ ÇÙ ÁÝ Ï» ñÁ¦ (ÔáõÏ. Ä 29), Çμ ñ¨ û ã·Ç ï»ñ: ÐÇ ëáõë ³ÛÝ Å³Ù ëù³Ý ã» ÉÇ ³ é³ Ïáí ×ßÙ³ ñÇï ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ÙÇ å³-ï³ë Ë³Ý ïí»ó. §ØÇ Ù³ñ¹ º ñáõ ë³ Õ» ÙÇó º ñÇ-ùáí ¿ñ Çç ÝáõÙ ¨ ÁÝ Ï³í ³ í³ ½³Ï Ý» ñÇ Ó»é-ùÁ…¦ (ÔáõÏ. Ä 30):

¸áõ ß³ï ³Ý ·³Ù Éë»É áõ ϳñ ¹³ ó»É »ë ³Ûë ËáñÑñ ¹³ íáñ ³ é³ ÏÁ, á ñáí ÐÇ ëáõë Áݹ ѳ Ýáõñ ¨ ³ÝË ïÇñ Ù³ñ ¹³ ëÇ ñáõ ÃÛáõÝ ¿ áõ ëáõ ó³ ÝáõÙ ¨ ³ß ˳ñ ÑÇ Ñ³ Ù³ÛÝ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ³½ ·» ñÇÝ Ùdz-å»ë áõ ѳ í³ ë³ñ ÁÝ Ï»ñ ¿ ³Ý í³ ÝáõÙ: ÐÇ ëáõë Øáí ë» ëÇ ÝÙ³Ý ÙdzÛÝ »μ ñ³ Û³ Ï³Ý ³½ ·Ç Ù³ñ¹ ã¿ñ, áñ Ëïñ³ ϳ Ýáõ ÃÛáõÝ ¹Ý»ñ »μ ñ³ Û» óáõ ¨ » ·Çå ï³ óáõ ÙÇ ç¨, ³ÛÉ Ñ³ Ù³ÛÝ ³ß ˳ñ ÑÇ, ѳ-Ù³ÛÝ Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ Ù³ñ¹Ý ¿ñ: ܳ ã·Ç ï»ñ

210 211

»ñ μ»ù Ññ»³ ÛÇ áõ ë³ Ù³ ñ³ óáõ ÙÇ ç¨ ï³ñ μ» ñáõ-ÃÛáõÝ ¹Ý»É: ²ÛÝ å»ë ¿ ÃíáõÙ, û ³Û¹ ѳñ ó³-μ³Ý û ñÇ Ý³ ë»ñ ¹åÇ ñÁ Ññ»³ ¿ñ, áñ ë³ Ù³ ñ³ óáõÝ Ù³ Ñáõ ã³÷ ³ ïáõÙ ¿ñ: ø³ ѳ Ý³Ý ¨ Õ¨ ï³ óÇÝ ¨ë Ññ»³ ¿ÇÝ, á ñáÝù ׳٠÷ÇÝ ÁÝ Ï³Í û ï³ñ, ³ñ-ݳ ß³ Õ³Ë íÇ ñ³ íá ñÇÝ ï» ë³Ý ¨ ³ é³Ýó ϳ-ñ»Ï ó» Éáõª ³Ý ó³Ý ·Ý³ óÇÝ: â·Ç ï»Ýù, û ³ í³-½³Ï Ý» ñÇó ѳñ í³Í í³Í ³ÝÓÝ Ç±Ýã ³½ ·Çó ¿ñ. ÐÇ ëáõë Ýñ³ ³½ ·Ç ³ Ýáõ ÝÁ å³ ÑáõÙ ¨ ÑÇ ßáõÙ ¿ ÙdzÛÝ ³ÝÏ Û³É Ãßí³ éÇÝ Ï³ ñ»Ï óáÕ Ù³ñ ¹áõÝ, áñ μÝÇÏ ë³ Ù³ ñ³ óÇ ¿ñ ¨ Çë ÏáõÛÝ ·Ã³ ó»É ¿ñ Ë»Õ ×ÇÝ áõ å³ ï»É, ¹³ñ Ù³ Ý»É Ýñ³ í»ñ ùÁ:

à±í ·Ç ïÇ, ·áõ ó» ³ÝÏ Û³É íÇ ñ³ íá ñÁ ¨ë ϳ°Ù ë³ Ù³ ñ³ óÇ ¿ñ, ϳ°Ù ³Ý ͳ Ýáà ÙÇ ³ÝÓ, ¹ñ³ ѳ Ù³ñ ³Û¹ »ñ Ïáõ ³Ýó ÝáÕ Ññ»³ áõ Õ¨áñ Ý» ñÁ Ùá É»Ï ñá Ýáõ ÃÛ³Ùμ Ç ñ»Ýó ëÇñ ïÁ Ëëï³ó ñÇÝ ¨ ãáõ ½» óÇÝ ³ÝÏ Û³ ÉÇ ³ Õ» ïÁ ï»ë Ý»É:

º ñ³ ÝÇ ù»½, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, » û ³½Ý í³ ëÇñï ÉÇ Ý»ë ¨ ³Ûë ³ é³ ÏÇ û ñÇ Ý³ ÏÇó øñÇë ïá ëÇ ù³-ñá ½³Í Áݹ ѳ Ýáõñ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ¨ Ù³ñ-¹³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý û ñ»Ý ùÁ ëñïǹ Ù»ç Ëá ñÁ ¹ñáß-Ù»ë, ·Ã³ ëÇñï, ·á ñá í³ ëÇñï ÉÇ Ý»ë, ³Ûë ³ß-˳ñ ÑÇ Ññ³ å³ ñ³Ï Ý» ñáõÙ ÁÝ Ï³Í íÇ ñ³ íáñ Ý»ñ ß³ï ϳÝ, ÙdzÛÝ ³ Ù³ ÛÇ É»é Ý» ñáõÙ ã»Ý, áõñ ³ í³ ½³Ï Ý» ñÇ áñ ç»ñÝ »Ý, ³ÛÉ ÝáõÛÝ μ³½ Ù³-Ù³ñ¹ ù³ Õ³ù Ý» ñÇ ¨ ß» Ý» ñÇ Ù»ç. ¨ ½á ñ³ íáñ-

Ý» ñÇ Ñ³ñëï³ Ñ³ ñáÕ Ó»é ùÁ ãÇ ½³ñ Ï»É, ·ó»É ·»ï ÝÇÝ: ºñμ ù»½ ³Û¹ åÇ ëÇ ½ñÏÛ³É Ý»ñ å³-ï³ Ñ»Ý, ³Ý ϳ ñ» ÏÇó ³ã ùáí ãݳ Û»ë ¨ ã³Ýó Ý»ëª ³ é³Ýó ϳ ï³ ñ» Éáõ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý å³ñ-ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõݹ, áñ ù³Ý áñ ϳ ñáÕ »ë:

ÐÇ ßÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï ÇÙ, ÐÇ ëáõ ëÇ í»ñ çÇÝ å³-ï³ë ˳ ÝÁ, áñ ïí»ó û ñÇ Ý³ ë»ñ ¹åÇ ñÇÝ. §² ñ³° ³Û¹ ¨ ϳå ñ»ë¦ (ÔáõÏ. Ä 28): ¶Ý³°, ϳ ï³-ñÇ°ñ ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ-Ý»ñ¹ ¨ ³ÛÝ Å³Ù ¹áõ ϳå ñ»ë:

´³Ûó, ³ í³¯Õ, ã·Ç ï»Ù, û Ù³ñ ¹ÇÏ »±ñμ åÇ-ïÇ ×³ ݳ ã»Ý ³Û¹ Ù»Í μ³ ñá Û³ ϳ Ýáõ ÃÛ³Ý ½á-ñáõ ÃÛáõ ÝÁ, ³Û¹ »ñÏ Ý³ ÛÇÝ ½á ñ³ íÇ· Ó»é ùÁ, áñ ÐÇ ëáõë ïí»ó Çñ ѳ í³ ï³ó Û³É Åá Õáíñ ¹ÇÝ ¨ Ýñ³Ý ³Û¹ ½»Ý ùáí ½ÇÝ íá ñ»ó, áñ å»ë ½Ç ݳ ÏéíÇ ³ß ˳ñ ÑÇ ¹»Ù:

º û áÕç ÏÛ³Ýù¹ ¨ ùá ³Ý ÓÁ û° ² í» ï³ ñ³-ÝÇ ¨ û° Ýñ³ ù³ ñá ½³Í ÁÝ Ï» ñ³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý Ñ³-Ù³ñ ÝíÇ ñ»ë, ³ñ ÅÇ: êÇ ñá Ù»Í û ñÇ Ý³ ÏÁ Ù»ñ ³é-ç¨Çó ³Ý ó³í, ·Ý³ó ¶áÕ ·á ó ÛÇ ·ÉáõË: ê»ñÝ, Ç ë»ñ Ù³ñ¹ ϳ ÛÇÝ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý, ÝíÇ ñ»ó Çñ ³Ý-ÓÁ, ¨ ÇÝã Ëáë ùáí ù³ ñá ½áõÙ ¿ñ, ³ÛÝ ·áñ Íáí ϳ ï³ ñ»ó ³ß ˳ñ ÑÇ ³ é³ç: î» ë»°ù áõ ã³ ÷»-ó»°ù, Ù³ñ ¹Ç°Ï. §² í» ÉÇ Ù»Í ë»ñ áã áù ãáõ ÝÇ, ù³Ý ³ÛÝ, áñ Ù»ÏÝ Çñ ÏÛ³Ý ùÁ ï³ Çñ μ³ ñ» ϳ ÙÇ Ñ³ Ù³ñ¦ (ÐáíÑ. ĺ 13),– ³ ë³ó ¨ Ù» é³í:

212 213

ìºð æ² ́ ²Ü

êÆ ð² øÀ ê²Ø ìº ÈÆÜ

ò³Ý ϳ ÉÇ áñ¹ Û³°Ï¹ ÇÙ ê³Ù í»É, ÏÛ³Ý ùǹ ³ é³ çÇÝ ßñç³ ÝÇ ¹³ ë»ñÝ ³ í³ñ ï» óÇ. Ãá°õÛÉ ïáõñ ÇÝÓ, áñ ÙÇ ÷áùñ ѳݷë ï³ Ý³Ù, ÙÇïùë áõ Ñá ·Çë ϳ½ ¹áõñ íÇ, »ë » û áÕç ÙݳÙ, ¨ ²ëï í³Í ù»½ áÕç å³ ÑÇ, ÙÇ μ³ ñ» ¹»å ų Ù³-Ý³Ï ¹³ñÓ Û³É ÏëÏë»Ù å³ï Ù»É »ñÏ ñáñ¹ ßñç³-ÝÇ ¹³ ë»ñ¹: ø³ ÝÇ ¹»é ·ñ» ÉÁ ëÇ ñáõÙ »Ù, á ·Çë Ñá ųñ ¿, ¨ ¹áõ ëÇ ñáõÙ »ë Éë»É áõ ϳñ ¹³É, á ·Ç¹ ÷áõ û é³Ý¹ ¿, ·Ç ï»ë áõ ׳ ݳ ãáõÙ »ë ùá ³ é³ ç³ ¹Ç Ùáõ ÃÛ³Ý Å³ Ù³ ݳ ÏÁ:

Ð³Û ñ³ Ï³Ý áõ Ïñó Ï³Ý ¹³ ë»ñë ËݳÙ-ùáí å³ ÑÇ°ñ ÙïùáõÙ¹, ÙÇßï ÑÇ ßÇ°ñ, û »ë áñ-ù³¯Ý Ëݳ٠ùáí ¨ ëÇ ñáí å³ï Ù» óÇ ù»½, »ë ùá ë»ñ٠ݳ ó³Ý Ùß³ÏÝ »Ù, áñ¹ Û³°Ï, ³Ûë ÇÙ ë¨–ë¨ ·ñ»ñÝ, Çμ ñ¨ ÙÇ–ÙÇ óá ñ» ݳ ѳ ïÇÏ, ëñïǹ å³-ñ³ñï Ñá ÕáõÙ ó³ Ý» óÇ ³ÛÅÙ. »ñ ÏÇÝùÝ Çñ ³ ñ¨áí

214 215

¨ ³ÝÓ ñ¨áí μáõ ë»ó ÝÇ, ¨ ²ëï í³Í ³ ×»ó ÝÇ, ÇÝã-å»ë äá ÕáëÝ ¿ Ëáë ïá í³ ÝáõÙ (ÐÙÙï. ² ÎáñÝÃ. ¶ 6–7): ¸áõ åïÕ³ μ»ñ ÉÇ Ý»ë ³ÛÝ ù³Ý, ÙÇÝ ã¨ ÙǨ ÝáõÛÝ ï» Õáõ٠ѳñ Ûáõ ñÁ μáõë ÝÇ, ¨ »ë áõ ùá Ñ³Û ñ» ÝÇ Ï³ ñáï áñ ¹Ç Ý»ñÝ áõ ñ³Ë–áõ ñ³Ë í³-Û» É»Ýù ùá ³ é³ï áõ ß³ Ñ» Ï³Ý ³ñ¹ ÛáõÝ ùÁ:

øñÇë ïáëÝ Çñ ³ çáí ûñÑ ÝÇ ù»½, ÇÝã å»ë ûñÑ-Ý»ó Çñ Ùß³Ï ³ ß³ Ï»ñï Ý» ñÇÝ, ¨ ¹áõ ·Ý³ Éáí åïÕ³ μ»ñ ÉÇ Ý»ë, ¨ ùá μ³ ñÇ åïáõÕÝ áõ ÑÇ ß³-ï³ ÏÁ Ùݳ ³ß ˳ ñÑáõÙ:

ºë` ùá ѳÛñ êÇ ñ³ ùÁ, ³ Ù» ݳÛÝ Ëݳ٠ùáí ³ í³Ý-¹» óÇ ù»½ ³Ûë ¹³ ë» ñÁ, ̈ ¹áõ »ñÏ Ûáõ Õ³Í Ñݳ ½³Ý-¹áõ ÃÛ³Ùμ Éë» óÇñ, μ³Ûó Ç Ù³ó°Çñ, áñ ÙdzÛÝ Éë» Éáí ³ñ ¹³ñ ã»Ý ¹³é ÝáõÙ, ³ÛÉ` ³é Ý» Éáí ̈ áõ ëáõ ó³ Ý»-Éáí: ºí ¹áõ ³ÛÅÙ í³ ÝÇó á°õËï ¹Çñ, áñ ÇÙ ¹³ ë» ñÁ áñ ¹Ç Ý» ñǹ ³ í³Ý ¹»ë, ̈ ³Ûë å»ë áñ ¹áõó áñ ¹Ç, Ãá-éÇó Ãáé ß³ ñáõ Ý³Ï í» Éáíª ³Ý Ùá é³ó ÏÙÝ³Ý êÇ ñ³ù Ñáñ¹ Ëñ³ï Ý»ñÝ áõ ¹³ ë» ñÁ, á ñáí Çë ϳ å»ë ϳ-ï³ ñ³Í ÏÉÇ Ý»ë ² é³Ï Ý» ñÇ Ëáë ùÁ. §àñ¹ Û³°Ï, ÙÇ° Ùá é³ óÇñ ÇÙ Ëñ³ï Ý» ñÁ ¨ ÇÙ Ëáë ù» ñÁ å³ ÑÇ°ñ ùá ëñïáõÙ, áñ å»ë ½Ç »ñ ϳ ñ»Ý ùá ÏÛ³Ý ùÇ û ñ» ñÁ¦ (² é³Ï. ¶ 1–2):

ì³ ñÇ°ñ, áñ¹ Û³°Ï¹ ÇÙ ê³Ù í»É,àõ ÕÇÕ í³ ñÇ°ñ Ù³×Ý áõ ³ Ïá ëÁ,²ñ Ó³Ï ¹³ß ï»ñ »Ý Ù»ñ ³ñ ï» ñÁ`

ä³ ñ³ñï μ» ñáõÝ ¨ μ³ ñ» μ»ñ.ºí »ë ó³ ݻ٠óá ñ» ÝÇ Ñ³ ï»ñ.ø³ Õ»Ýù ÑáõÛ ëáí μ³½ Ù³ å³ ïÇÏ,úñÑÝ Û³É ¿ ÑáÕÝ áõ Ù»ñ ë»ñ Ù» ñÁ, úñÑ Ý»³É` Ùß³Ï Ý» ñÁ, »½ ݳ ÙáÉ Ý» ñÁ,úñÑ Ý»³É ¿ ³Ý¹Ý áõ ³Ý ¹³ë ï³ ÝÁ,úñÑÝ Û³Éª ²ëï í³Í, àñ ï³ ³ÝÓ ñ¨ ¨ ³ ñ¨,úñÑÝ Û³É` í³ë ï³ÏÝ »ñÏ ñ³ ·áñ ÍÇ,²ñ ¹³ñª ³ ½³ï ¹Åñ³Ýù Ý» ñÇó:

P

216 217

´² è² ò²ÜÎ

³ ½áË – ˳Ï, ãѳ ë³Í ¨ ÃÃáõ ˳ ÕáÕ, Åáõé

³ÕïÕ ïÇÝ Ï³Ù ³Õ ï³Õ ïÇÝ – ß³ï ³Õ å³ ñáõ ݳ-

ÏáÕ, ³ Õ³ ѳ٠ïíáÕ

³ ×» óáõÝ – ³ ×áÕ, ³ ×áõÝ

³ Ù» ݳñ í»ëï – ³ Ù»Ý ï» ë³Ï ³ñ í»ëï áõ Ý» óáÕ,

׳ñ ï³ñ, ù³ ç³ñ í»ëï, Ñݳ ñ³ ·»ï

³ÝÏñ ÏÇï – ãÑ» ï³ ½áï í³Í, ³ÝùÝ Ý» ÉÇ

³Ý ×»ï – ×»ï, ½³ í³Ï, ë» ñáõݹ ãáõ Ý» óáÕ, ³ Ýáñ ¹Ç

³ÝÝ ÏáõÝ – ãÁÝÏ× íáÕ, ³ ÝÁÝÏ ×» ÉÇ, ѳë ï³ ïáõÝ

³Û Í» ÝÇ – ³Û ÍÇ Ù³½

³åëå ñ»É – ѳÝÓ Ý³ ñ³ ñ»É, å³ï íÇ ñ»É

³ åÇ ñ³ ï»É – ³ åÇ ñ³ï ¹³é ݳÉ, ã³ ñ³ ݳÉ, ³ ÝÇ-

ñ³ íáõ ÃÛáõÝ ·áñ Í»É

³ é³ å³ñ – ù³ñ ù³ ñáï, Ëáñ ¹áõ μáñ¹, ³Ý ѳñÃ,

³Ý ÏáË ï»Õ

³ í³· ³ãù – Ñá ·áõ` ÙïùÇ ³ãù, Ç Ù³ ó³ ϳ Ýáõ ÃÛáõÝ,

ÙÇïù

³ ï³Ù Ý»ñÝ ³é Ý»É – ÃÃáõ μ³Ý áõ ï» Éáõó ³ ï³Ù Ý»-

ñÁ μéÝí»É` ѳñ í»É

³ñ μáõÝ – ï³ ñÇ ùÇ Ñ³ ëáõ Ýáõ ÃÛáõÝ, ³ éáõÛ· ѳ ë³Ï, ã³ ÷³ ѳ ëáõ ÃÛáõÝ

³ñ μáõÝ ù³ ѳ ë³Ï – ã³ ÷³ ѳë³ñÙ ïÇù – ï³ñ μ»ñ ï» ë³ ÏÇ áõÝ ¹»ñ` ÑáõÝ ¹»ñ, ÁÝ-

¹» ջݳñ ÛáõÝÏ ½³Ï – ³ñ Ûáõ ݳñ μáõ, ·³ ½³ ݳ μ³ ñáμ³½ Ù³ ¹Ç ÙÇ – μ³½ Ù³ ½³Ý, ½³ ݳ ½³Ý´³ÝÝ μÅÇßÏ – Ýϳ ïÇ áõ ÝÇ øñÇë ïá ëÇÝ·³Ý – Í»Í, Ó³Õ Ï³Ýù·á ó»É – ÏáÕ å»É, ÷³ Ï»É, Í³Í Ï»É·ñí³Ý – ³ Ù³Ý` Ù»Ï Ï³Ù ÙÇ ù³ ÝÇ ·ñÇ íÇ ï³ ñá-

Õáõ ÃÛ³Ùμ¹³ß ï³ Ý³É – ѳñà ¹³é ݳÉ, ï³ ÷³ ϻɹ³ ñ³ë ï³Ý – ͳ é³ë ï³Ý, å³ñ ﻽¹ÅÝÇÏ – ¹ÅÝÇ Ï³½ ·Ç Ý» ñÇ ÁÝ ï³ ÝÇ ùÇÝ å³ï ϳ ÝáÕ

÷ßáï Ãáõ÷, » Õç» ñ³ ÷áõß¹ÅåÑÇ Ï³Ù ¹ÅåÇÑ – ³Ý ѳ ×á, ïѳ×, ³ ï» ÉÇ ¹Ç Ù³ ѳ ñ»É – ¹Ç Ù³¹ ñáõ Ã۳ݪ ³ñ ·»É ùÇ Ñ³Ý ¹Ç-

å» Éáí ¹»Ù ³é Ý»É, ˳ ÷³Ý í»É. Áݹ ѳñ í» Éáí ϳݷ ³é Ý»É

¹Ç ï³ å³ëï ϳ٠¹Ç ï³ å³ëï – Çμ ñ¨ ¹Ç³Ï ÁÝ-ϳÍ` ï³ å³É í³Í, ¹Ç³Ï ¹³ñ Ó³Í, ëå³Ý í³Í

» ϳ Ùáõï – ¹ñëÇó ÙáõÍ í³Í, û ï³ ñ³ Ùáõï, Ó»éù μ»-ñá íÇ, áã μݳ ϳÝ, ËáñÃ

» ñϳù³ÝãÛáõñ – û° Ù»ÏÁ ̈ û° ÙÛáõëÁ, û° Ù»ÏÇ ̈ û° ÙÛáõëÇ. »ñÏáõëÇó ³Ù»Ý Ù»ÏÁ, ³Ù»Ý Ù»ÏÇ

½áñ ѳ ݳ å³½ – ³ Ù»Ý ûñ, ÙÇßï, ß³ ñáõ ݳÏ

218 219

ÁÝ ¹áõ ݳÛÝ – áõ ݳÛÝ, ¹³ ï³ñÏ, ëÝá ïÇ, ëÇÝ, ÷áõã,

³Ý å»ïù, ³ ݳñ Å»ù

Åá Õá í»É – ѳ í³ ù»É, ÙÇ ï»Õ μ» ñ»É

Ç Ù³ë ï³Ï – Ç Ù³ë ïáõ ÃÛ³Ý íñ³ ÑÇÙÝ í³Í ¹³-

ïá Õáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ ³ ÝáÕ, ׳ñ ï³ ñ³Ù ïáõ ÃÛ³Ùμ

ѳÛï ݳ å»ë ëË³É ¹ñáõÛà ݻ ñÁ áñ å»ë ×ßÙ³-

ñÇï Ý»ñ ϳ Û³ó ÝáÕ

Ç Ù³ë ï³ ëÇ ñ»É – 1. áõ ëáõ٠ݳ ëÇ ñ»É. 2. ¹³ ï» Éáí

ÁÙμé Ý»É, Ùï³ Í»É, Ëáñ Ñ»É

ɨdz Ã³Ý Ï³Ù É¨Ç Ã³Ý – Áëï ³ëï í³ Í³ßÝ ã³ Ï³Ý

³ í³Ý ¹áõ ÃÛ³Ý Íá í³ ÛÇÝ Ñëϳ Û³ Ï³Ý ·³ ½³Ý`

ÃéãáÕ íÇ ß³å

Ë» ɳ μ» ñ»É – ÑÇ ß»É, Ùï³ μ» ñ»É

Ë» ɳ٠ï»É – ѳë ϳ ݳÉ, ÁÙμé Ý»É, Ë» ɳ Ùáõï ÉÇ Ý»É

Ëáã – Ë³Ý ·³ ñÇã ÙÇ çáó, Ëá ãÁÝ ¹áï, ³ñ ·»Éù

Ëá ïáñ(í)»É – ß»Õ(í)»É, Íé(í)»É

Ëáõà – ³ñ ·»Éù, Ëáã, Ëá ãÁÝ ¹áï

ϳ ×³é – ³ ϳ ¹» Ùdz

ÏÍÕ»É – óá ñ» ÝÇ ¨ ·³ ñáõ ³ñ ï» ñÇ ËÇëï ѳ ëáõ ݳ ݳ-

Éáí ã³ ñ³ ݳ ÉÁ, »ñμ ѳ ïÇÏ Ý» ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ó÷Ã-

÷»É

Ïßï³ åÇݹ – Ïáõßï áõ ï» Éáí ÏáÕ ùÁ åݹ³ó ñ³Í,

Ïáõßï Ï» ñ³Í–ËÙ³Í, ѳ ·» ó³Í

ÏáÕ Ïá Õ³ ·ÇÝ – áÕ μ³ ·ÇÝ, ɳ ɳ ·ÇÝ, ó³ í³ ·ÇÝ

Ïáñ ¹³ Ý³É – Ëá å³ Ý³ ݳÉ, Ïáß ï³ Ý³É, åݹ³ ݳÉ,

³Ù ñ³ ݳÉ

ÏñÏï»É – ÙÇ μ³Ý ÷Ýïñ»É, á ñá Ý»É, åñåï»É

Ïáõñ ÉÇ Ý»É – Ï»ñ ÉÇ Ý»É, Ï» ñ³ Ïáõñ ÉÇ Ý»É

ѳ٠ñ»É – Ñ³ß í»É. Ãí³ñ Ï»É

Ñ»Õ ·³ ÙÇï – Ùïùáí ÍáõÛÉ, Ãáõ ɳ ÙÇï, ³Ý Ñá·

Ñ»Õ ·áõ ÃÛáõÝ – Íáõ Éáõ ÃÛáõÝ, ¹³Ý ¹³Õ Ïá ïáõ ÃÛáõÝ,

³Ý Ñá ·áõ ÃÛáõÝ

Ñ»ë ï»É – ³ÝÑ Ý³ ½³Ý ¹áõ ÃÛáõÝ óáõ ó³ μ» ñ»É, ³Ý ë³ëï

ÉÇ Ý»É, ãÑݳ ½³Ý¹ í»É, ÁÝ¹í ½»É

Ñá ·³ Í»É – Ñá·ë ³ Ý»É, ÙïÙï³É, Ëáñ Ñ»É

Ó»éÝ Ï³ Éáõ ϳ٠ӻéÝ Ï³É – Ù» ÏÇ Ó»é ùÇó μéÝáÕ, û·-

ݳ ϳÝ, å³ßï å³Ý, èáõ ÃÇ ÏáõÝù

Ó»éÝ Ñ³ë – ÙÇ μ³Ý ³ Ý» Éáõ áõ ݳÏ` ϳ ñáÕ

×ß·ñï³ Ñ³Ý – å³ï Ï» ñÁ ×Çï ѳ ÝáÕ, ×ßïá ñ»Ý

Ýϳ ñáÕ

×é³ ù³Õ – Áݹ Ñ³Ý ñ³ å»ë μ»ñ ùÇ í»ñ çÇÝ Ùݳ-

óáñ¹ Ý» ñÁ ѳ í³ ù»É

Ù³Ñ ï³ ñ³ ų٠– ų Ù³ ݳ ÏÇó ßáõï` Ñ³Ý Ï³ñ ͳ-

ѳë Ù³Ñ, ѳï ϳ å»ë ѳ Ù³ ׳ ñ³Ï, Å³Ý ï³-

Ù³Ñ, Å³Ý ï³Ëï

Ù³× – ³ ñá ñÇ ÏáÃ, á ñÇó μéÝ» Éáí` Ù³× Ï³ÉÝ áõÕ Õáõ-

ÃÛáõÝ ¿ ï³ ÉÇë Ëá ÷ÇÝ

Ù³× Ï³É – Ù³ ×Á μéÝáÕ` Õ» ϳ í³ ñáÕ, í³ñ ³ ÝáÕ,

Ñ»ñ ÏáÕ

Ù³ ÙÇÏ – Ù³Û ñÇÏ, Ù»Í Ù³Ûñ, ï³ ïÇÏ

Ù³Ý Ï³ ÏÇó – Ñ³ ë³ Ï³ ÏÇó

220 221

Ù» ͳ ·áñ Í»É – Ù» ͳ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ ³ Ý»É, » ñ¨» ÉÇ, Ýß³-

ݳ íáñ ·áñ Í»ñ ϳ ï³ ñ»É

Ù»Õ Ï³ Ý³É – Ù»ÕÏ ¹³é ݳÉ, Ãáõ ɳ ݳÉ, Ãáõ ɳ ÙáñÃ

¹³é ݳÉ

ܳ í³ Ï³ ïÇù – ÌÝÝ¹Û³Ý ¨ ¼³ï ÏÇ ×ñ³ ·³ ÉáõÛ ó»-

ñÇ » ñ» ÏáÝ

ÝÏñï»É – Ó·ï»É ÙÇ μ³ ÝÇ, ³ Ù»Ý Ï»ñå ç³ Ý³É

ÝÏáõÝ – Ýí³ëï, ëïáñ, ãÝãÇÝ, ó³Í

ß³ ѳ ï³ Ïáõ ÃÛáõÝ – ß³ ѳ ï³ Ï» ÉÁ, ³ñ ß³ í³Ýù,

ѳñ Ó³ ÏáõÙ

ß³ ѳ í³ ×³ éáõ ÃÛáõÝ – í³ ×³ é³ ß³ Ñáõ ÃÛáõÝ, í³-

׳ é³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõÝ, ³ é¨ ïáõñ

ß³ Ù³Ý ¹³Õ – Ýë» Ùáõ ÃÛáõÝ, Ùó· Ýáõ ÃÛáõÝ

ãùÙ» Õ³ Ý³É – ³ñ ¹³ ñ³ ݳÉ

ãùá ïÇ – ãÝãÇÝ, ³ÝÝ ß³Ý

å³ Û³ ½³ï – ³½Ý í³ Ï³Ý Ï³Ù Ã³ ·³ íá ñ³ ϳÝ

ïáÑ ÙÇ Å³ é³Ý·

å³ ï»É – ÷³ ó ûÉ, ϳ å»É

å³ ïÇ å³ï – ËñÃÇÝ

åÕÝÓ³ Ý³É – » ñ³ßï ÉÇ Ý»É, ³ÝÓ ñ¨ ãï» Õ³É

çáñ Û³Ï – Ù³ ÛÇë Û³Ý μ½»½

í³ ×³ é³ Ýáó – ³ é¨ ïáõñ ³ Ý» Éáõ ï»Õ, ³ é¨ï ñÇ

Ññ³ å³ ñ³Ï, ßáõ ϳ

í³ñ ß³ Ù³Ï – Ã³ß ÏÇ Ý³Ï

ï³ ï³Ù ë»É – Ùï³ Ñá· í»É, í³ ñ³ Ý»É, ³Ý ѳݷëï³-

ݳÉ, Ùï³ ï³Ýç í»É

ï³ ñ³½–ï³ ñ³½ – ³Ûë ï»Õ` ï» ë³Ï–ï» ë³Ï

ïáõï – åáã, ³ ·Ç

áõÕ Õ³ í³ ñáÕ – ³ é³ç Ýáñ ¹áÕ

ù³Ï»É – ù³Ý¹»É, ³í»ñ»É, ÏáñͳÝí»É

222 223

¸²ê Ä²Þ Ê²ð ÐÆ ºð æ² ÜÆÎ ºì ² äºð æ² ÜÆÎ ÎÚ²Ü øÀ ........153

¸²ê IJ

²Þ ʲð ÐÆ ²¼ ¶º ðÆ ́ ²ð ¶² ì² ÖàôØÜ àô Üì² ¼àô ØÀ .....169

¸²ê ĴIJ ز ܲ ÎÀ ºì ²Þ ʲð ÐÆ ä² î² Ð²ð ܺ ðÀ ..................185

¸²ê Ķ² ìº î² ð²Ü ºì ÀÜ Îº ð² êÆ ðàô ÚàôÜ ........................201

ìºð æ² ́ ²ÜêÆ ð² øÀ ê²Ø ìº ÈÆÜ ...........................................................213

´² è² ò²ÜÎ .........................................................................216

´àì²Ü¸²ÎàôÂÚàôÜ

ܲ ʲ ́ ²Ü ´² ðº Î²Ø Äà Ôà ìàôð¸ в Úàò ..........................................5

êÆ ð²ø ºì ê² ØìºÈ¸²ê ² زð ̧ À ºì ²Þ ʲð ÐÀ ..........................................................13

¸²ê ´ îƺ ¼ºðø

´Ü² Î²Ü ºì ´² ðà Ú² Î²Ü ú ðºÜ øÀ.................................23

¸²ê ¶²Ü в ì² ê²ð ÎÚ²Üø

زð¸ β ÚÆÜ ÀÜ Îº ðàô ÚàôÜ .........................................35

¸²ê ¸ÆÞ Ê² Üàô ÚàôÜ ºì Ðä² î²Î Äà Ôà ìàôð¸ ...............49

¸²ê ºÄà Ôà ìàôð ̧ À ºì ²Þ ʲð ÐÆ ²¼Ü ì² Î² Üàô Úàô ÜÀ ..... 71

¸²ê ¼²Þ ʲ î²Üø ºì вò .............................................................87

¸²ê ¾ÎÚ²Ü øÆ àô ÔÆÔ îÜîº êàô Úàô ÜÀ

вò ºì ´²Ü .......................................................................103

¸²ê ÀÆÜø Ü²Þ Ê²î ² è² æ² ̧ Æ Øàô ÚàôÜ .............................125

¸²ê ÂÐ²Ü Ö²ð ºì ÀÜ Îº ð² ÚÆÜ ¼à ðàô ÚàôÜ .....................137

224 225

Ðයìàð ÀܺðòàôØܺð - À

Ê ð Æ Ø Ú ² Ü Ð ² Ú ð Æ Î

êÆð²ø ºì ê²ØìºÈ

öá˳¹ñáõÃÛáõÝÁª ì. ä³ñ³ÝÛ³ÝÇ

ÊÙμ³·Çñª ÈÇÉÇà ä»ïñáëÛ³Ý

¾ç³¹ñáõÙÁ` ²ñï³Ï îÇï³ÝÛ³ÝÇ

â³÷ëÁ` 70x100 1/32, ͳí³ÉÁ` 14 ïå. Ù³ÙáõÉ,

ï»ùëïÁ` »ñÏáõ ·áõÛÝ, ϳ½ÙÁ Ïáßï, ãáñë ·áõÛÝ

ïå³ù³Ý³ÏÁ` 1000:

سÛñ ²Ãáé êáõñμ ¾çÙdzÍÝÇ ïå³ñ³Ý

226 227

228