№82 (28810)30 СƏУІР

СЕНБІ2016 ЖЫЛ

Осы тақырыптағы топтаманың соңын 4-5-беттерден оқи аласыздар

Бүгінгі нөмірде:

5-бет

8-бет

16-бет

Асыл құндылықты бағалау қажет

Әлемге сәуле сыйлаған құжат

Қосылған қос өзен

бір арнада екі түспен ағады

● Оймақтай ой

Жер – адамның бесігі,

Ел – бақыттың есігі.

Халық нақылы

ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫНЫҢ БІРЛІГІ КҮНІ

Құрметті отандастар!Қазақстан халқы Ассамблеясы сіздерді

1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесімен ыстық ықыласпен құттықтайды.

Бұл – аса терең рухани нег і з бен дүниетанымдық тұтастықты сипаттайтын мереке. Бірлік – ұлттың қуаты мен тірегі, оның бекемдігі мен кемелдігінің көрсеткіші.

Тəуелсіз Қазақстанның тарихы – халықтың дəстүрлері мен руха-ни құндылықтарына аялай қараудың, алға қойған мақсаттарға қол жеткізудегі бірлік пен азаматтық ынтымақтастықтың жарқын үлгісі.

Биылғы Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесі оның қарсаңында Мəңгілік Ел Патриоттық актісінің қабылдануымен ерекшеленді. Актінің Тəуелсіздіктің 25 жылдығы жылында қабылдануы – Қазақстан халқының тағдыры мен тарихи жадының ажырағысыз байланысының, оның ұлы да жарқын болашаққа деген арманының жүзеге асуының нышаны.

Біздің буынға Елбасы, Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаевтың басшылығымен жаңа Қазақстанның тарихын жасау, Болашағы Біртұтас Ұлт – Мəңгілік Ел құрудың зор құрметі мен жауапкершілігі бұйырды.

Құрметті отандастар!Қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті сақтау – Тəуелсіз

Қазақстанның басты жəне талассыз табысы.Ортақ Отанымыздың тағдыры үшін əрбір азаматтың жауапкершілік

сезімі күнделікті өмірдің қалпына жəне баршаны біріктіруші бастауға айналды. Біз барлығымыз да Үлкен ел – Үлкен отбасының мүшелеріміз.

Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесі – бұл қазақстандық патриотизмнің, елге жəне халыққа адалдықтың мерекесі. Қазақстан халқы Ассамблеясы барша қазақстандыққа зор денсаулық, бақыт пен береке тілейді. Жаңғырған Ұлы Дала елінің əрбір үйі бейбітшілікте күн кешіп, өркендей берсін!

Қазақстан халқы Ассамблеясы–––––––––––––––––1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі күніне арналған материал-дарды газетіміздің 6-7-беттерінен оқи аласыздар

● Біз – қазақстандықтармыз!

Пасха мерекесімен құттықтады

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаев православие христиандарын, барша Қазақстан азаматта-рын жарқын Пасха мерекесімен құттықтады.

Православиеліктер Пас ха-сының биыл Қазақстан халқының бірлігі мейрамымен тұспа-тұс келуі терең мəнге ие.

Біздің елімізде ел бірлігін ны-ғайтуға ықпал ететін этносаралық келісім мен конфессияаралық үнқатысудың бірегей үлгісі қалыптасқан.

Мəңгілік адамгершілік құн-дылықтарға арқа сүйей отырып, бір-бірімізді өзара құрметтей жəне қолдай отырып, біз ортақ үйіміздегі бейбітшілік пен келі-сімді нығайта білдік.

Христиан дінін ұстана тын-дардың конфессияаралық қаты-настарды нығайтуға қосқан үлесі өте зор. Еліміздегі барлық діни сенім өкілдері секілді христи-андар да мемлекеттің қоғамды ұ й ы с т ы р у ғ а б а ғ ы т т а л ғ а н

бастамаларын əрдайым қол-дайды.

Достық, өзара құрмет пен түсіністік қатынастар біздің мақ-та нышымызға, ортақ игілігімізге айналды.

Бүгін Пасха мейрамы адам-дарды жақсы іс-əрекет терге, мейірімділікке жəне айна ла-сындағыларға қамқорлық жасауға шабыттандырады, адам-дарға шаттық пен татулық сый-лайды, жүректерінде үміт, сенім мен шынайылық сезімдерін сақтауға көмектеседі, делінген Мемлекет басшысының құттық-тауында.

Құттықтауының соңында Нұрсұлтан Назарбаев осы-нау мереке күндерінде барша қазақ стандықтарға бейбітшілік, өркендеу мен амандық тілейді.

Талғат СҮЙІНБАЙ,«Егемен Қазақстан»

Лаңкестік пен экстремизм əлемнің төрт бұрышында күт-пеген жерден қауіп тудыратын ғаламдық қасіретке айналып бара-ды. Тəуелсіз Қазақстан қорғаныс күштерінің мұндай қым-қуыт уақытта қалғып кетуге құқы жоқ. Жауынгерлердің шеберлігін шыңдап, батылдығын баптау ең алдымен білікті командир-лер мен əскери оқу-жаттығу полигондарының заман талабына сəйкес жасақталуына тікелей бай-ланысты. Заречныйдағы əскери шеберлік жаттығуы Қазақстан қарулы жасақтарының қызметтік жоспарына енгізілген жоба бо-латын. Мемлекет басшысы сондықтан да орайлы сəтте осын-да келді.

«Қайсар-2016» аталатын кешенді жаттығуға Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің «Қалқан», Ұлттық ұлан ның «Бүркіт», Ішкі істер м и н и с т р л і г і н і ң « С ұ ң қ а р » ,

Ұлт тық қауіпсіздік комитетінің «Арыстан», Алматы қаласы ішкі істер департаментінің «Арлан» жəне Қорғаныс министрлігінің

Бас барлау басқармасының ар-найы мақсаттағы бөлімшелерінің жауынгерлері қатысты. Ал Ішкі істер министрлігінің ар найы

мақсаттағы бөлімшелерінің жау ын-герлік жəне əдістемелік дайындық мақсатындағы бұл орталығының құрылысы 2014 жылы басталған.

Құрылысқа тапсырысты Қазақстан Рес публикасының Ұлттық ұланы берген.

Қазақстан Ұлттық ұланы бас қолбасшысының орынбасары, полковник Мұхаметқали Сатов жаңа əскери-əдістемелік орталық туралы былай деді:

– Кəсіби жаттығу үшін жаңа- дан салынған бұл орталықтың жалпы ауқымы 208 гектар жерді алып жатыр. Осы жерде Қазақ стан дағы барлық күштік құрылымның жаттығуына ерекше жағдай жасалып отырғанын атап айтқым келеді. Біздің «Алғабас» деп аталатын арнаулы əскери-жаттығу алаңымызға ұқсас ны-сан əлемде АҚШ пен Иорданияда бар. Лаңкестікке қарсы ең озық жат тығу орталығы саналатын мұн дай əскери кешен бұрынғы ТМД мемлекеттерінің бірінде де жоқ. Жаңа орталықта бір күнде 2 мыңнан астам жауынгер əске ри жаттығу жасап, шеберлігін шың-дай алады.

ШЕБЕРЛІК ПЕН БАТЫЛДЫҚ – ЖАУЫНГЕРДІҢ ЖАНСЕРІГІЕлбасы – Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас қолбасшысы Нұрсұлтан Назарбаев Алматы облысының Заречный кентінде өткен «Қайсар-2016» кешенді жаттығуын бақылады

––––––––––––––«Əлем. ХХІ ғасыр» манифесіне үнқосуларды газетіміздің 8-бет інен оқи аласыздар

«ӘЛЕМ. ХХІ ҒАСЫР» МАНИФЕСІ.

Қазақстан – қашанда көшбасшы

Юрий ОБЪЕДКО,Қазақстанда өткен сайлауларды байқауға келген ТМД елдері миссиясы делегациясының бұрынғы жетекшісі

Бізде, Ресейде Қазақстан Рес публикасының Пре зиденті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Əлем. ХХІ ғасыр» манифесімен жақсы таныс. Бұл бағдарламалық құжатын Қазақстан басшы-с ы А Қ Ш - т ы ң а с т а н а с ы

– Вашингтон қаласында өткен Ядролық қау іпс і зд ік жө-ніндегі IV қорытынды саммит-те жария еткені мəлім. Ал осы халықаралық жиында бей-бітшілік, соғыстарды тоқтату, лаңкестікпен күрес туралы жан-жақты сөз қозғалғаны белгілі. Бұл бағдарламалық құжатта да осы мəселелер туралы түйінді сөз айтылады.

(Соңы 8-бетте)

ЖЕР КОДЕКСІ: ТИІМДІЛІККЕ БАҒЫТТАЛҒАН ЖҰМЫС

Жақсыбай САМРАТ,«Егемен Қазақстан»

П а р л а м е н т т і к т ы ң д а у д ы Сенаттың Аграрлық мəселелер, табиғатты пайдалану жəне ауылдық аумақтарды дамыту комитетінің төрағасы Сергей Плотников ашып, жүргізіп отырды. Аграрлық сек-тор мəселелерінің бүгінгі таңдағы төтенше маңызы туралы айта келіп, ол қатысып отырғандарды

таныстырды. Оның сөзінен отырысқа Сенат депутаттарынан басқа, Ауыл шаруашылығы, Ұлттық экономи-ка, Инвестициялар жəне даму ми-нистрліктерінің, «ҚазАгро» Ұлттық басқарушы холдингінің, сек-тордың ғылым мен тəжірибе сала-сы өкілдерінің, Мəжіліс депутат-тарының, облыс тар əкімдері орын ба-сарларының қатысып отырғандығы белгілі болды.

«Жердің ұлттық юрисдикциясы қамтамасыз етілуі тиіс»Сенаттағы парламенттік тыңдауда ауыл шаруашылығы саласының бәсекеге қабілеттілігінің түйткілді мәселелері талқыланды

Кеше Парламент Сенатында ЕАЭО жəне ДСҰ жағдайында отандық аграрлық сектордың бəсекеге қабілеттілігін арттыру – заңнамалық реттеу жəне оны тəжірибелік тұрғыдан іске асыру тақырыбында парламенттік тыңдау өтті. Оған палата Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаев қатысып, сөз сөйледі.

(Соңы 3-бетте)

(Соңы 4-бетте)

(Соңы 2-бетте)

Соңғы уа қыт-тарда жер мəсе лесі төңірегіндегі дақ-п ы р т - д а б ы р а н ы та ра туға мүдделі адам дардың бар екендігі байқалып қалды. Олар бұқара халықтың кей бір топтарының осы мəсе ленің мəнісіне терең бойлай алмай-тындығына үміт артып, өздерінің теріс пиғылдарын жүзеге асыр-мақшы. Осы арада бұл ретте мемлекеттің де өз мүддесі бар екендігін айтып қояйық. Мем-лекет жердің əрдайым кəдеге жара тылып, жұмыс істеп тұруын, өнім беруін, табыс əкелуін қалайды. Əлбетте, мұның бəрі

халықтың игілігі үшін. Жер туралы түсінікте, сайып кел-генде, кемінде бас ты екі қағидат бо луы шарт. Оның бірін-шісі – жер ауыл ша-руашылығы өнім-дерін алудың көзі, жер – жайылым, жер – егістік алқа-бы. Сонымен қа тар,

мына жайды ешқашан ес тен шығармауымыз керек: жер рес -публикамыздың аумағы ретін де шетелдіктерге ешқашан сатыл-ған емес жəне болашақта сатыл-майды да. Қазақстан Рес пуб-ликасының Жер кодексі осы ны айқын таңбалаған.

Қадір-қасиетін қайтадан жаңғыртуға шақырамын

Қасым-Жомарт ТОҚАЕВ:

БІРЛІК МЕРЕКЕСІ ҚҰТТЫ БОЛСЫН!

www.egemen.kz2 30 сəуір 2016 жыл

. . .Алдымен аспан төсінде көк кеңістігін қақырата жарып дыбыстан жылдам екі əскери ұшақ өтті. Көп кешікпей поли-гон аумағындағы микрофондар-дан лаңкестік-экстремистік топ мүшелерінің екі бірдей полиция қызметкерін ажал құштырып, бір автобусты кепілдікке алғаны, енді бір топтың екі жеңіл көлікпен əуежайға жедел бет алғаны хабар-ланды. Нағыз майдан бас талды. Ұтқыр күштер ойлы құ рыл ған жоспарлары арқылы тез арада лаңкестердің жолын кесті. Тік-ұшақтар қауіпті аумақты айнала ұшып, броньды техникалар қаш-қындар көлігінің алдынан шық -ты. Пулеметтің ащы дауысы, ауыр зеңбіректің шу шығаратын ар найы снарядының дүмпуі поли гон үстін əп-сəтте астан-кестең етті.

Екінші операция кезінде көп қабатты үйдің үстіне парашютсіз түскен жедел топтың жауынгерлері төмен қарай жасырын түрде арқан-мен түсіп, қауіп-қатерге бас тікті. Кенет жердегі қуатты техни каның күшімен шулы снаряд тар дың қос-қостан атылуынан кейін жауын-герлер ғимаратқа төтеннен кіріп, лаңкестердің бір тобын ауыз-дықтады. Бұл кезде ауыл сыр-тында автобустағы кепілге алын-ған бейбіт азаматтар ешбір зардап-сыз босатылған-тын...

Арнайы топтар мен əскери техниканың үйлескен қызметі арқасында жоспарланған барлық операция сəтті аяқталды.

Дəрінің иісі сейіліп, техника-ның дауысы өшіп үлгерген сəтте сапқа тізіліп, алаңға жиналған жауынгерлік бөлімдердің алды-на шыққан Қазақстан Респуб ли-касының Президенті – Қару лы Күштердің Жоғарғы Бас қолбас-шы сы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақ-стан Республикасы Ұлттық ұла-ны 5572-əскери бөлімі мен Қор-ғаныс министрлігінің Бас барлау басқармасы 22750-əскери бө-лімінің командирлеріне салтанат-ты түрде ар-намыс, айбын мен даңқ рəмізі саналатын Жауынгерлік ту-ларды өз қолымен тапсырды.

– Құрметті генералдар мен офи церлер! Сержанттар мен сол-даттар! – деп сөз бастаған Жоғар ғы

Бас қолбасшы Нұрсұлтан Назар-баев əрі қарай былай деді: «Бүгін біз арнаулы мақсаттағы жаңа Жа уын герлік жəне əдістемелік дайындық орталығын ашып, оның

алғашқы əзірліген көріп отырмыз. Оған ұшқыштар мен десанттар, зеңбірекшілер мен арнаулы жасақ жауынгерлері қатысты. Сарбаздар жаттығу барысында шеберлік

пен батылдық танытып, жақсы дайындықтарын көрсетті.

Мемлекет басшысы орталықта алғашқы жаттығуын өткізіп отырған жауынгерлердің өз ісіне

жан-тəнімен машықтануы жас мемлекетіміздің мүддесіне қызмет ететінін атап көрсетті. Əлемнің əр түкпірінде болып жатқан лаңкестік əрекеттер мен Таяу

Шығыстағы соғыс қимылдары жас Қазақ елінің қандай төтенше жағдай болса да төтеп беруге да-йын болуы керектігін ескертеді. Қарулы Күштеріміз қай кезде

де еліміздің Тəуелсіздігі мен жеріміздің бүтіндігін сақтауға, туған Отанымызды қорғауға əзір болуы тиіс. Тəуелсіздік жылда-рында Қазақстан армиясы мен арнаулы жасақтарының жаңаша өсіп-өркендеу сатысына өткені, Қазақстан Тəуелсіздігінің 25 жылдығы қарсаңында еліміздің жаңа мазмұндағы, жаңа тұрпаттағы қорғаныс күштері құрылғаны бүгінгі əскери жаттығулардың ая-сында шын мəнінде ерекше көрініс тапты, дей келе Елбасы былай деді:

– Мен Жоғарғы Бас қолбасшы ретінде əр кезде де əскери құрамға əлеуметтік жағдайы тұрғысынан қолдау көрсетіп келемін. Сіздердің міндеттеріңіз – еліміздегі бейбіт өмірдің тыныштығы мен келісімді сақтау болып табылады. Сіздер əрдайым Отан қорғауда жанын аямаған аға ұрпақтың абырой-лы ісін жалғастырушы бола біліңіздер. Баршаңызды алда келе жатқан Отан қорғаушы күнімен шын жүректен құттықтаймын. Бұл да біздің Тəуелсіздігіміздің үл кен белгісі болып саналады. Ел ірге сі əр уа қытта бүтін, халқымыз аман бол-сын. Отан қорғайтын сіз дер аман болыңыздар, – деді Прези дент.

Бұдан соң Жоғарғы Бас қол-басшы қызметте ерекше көзге түс-кен бірқатар əскери қызметшіге жаңа пəтерлердің кілтін табыс етті.

Ұлттық ұланның топ командирі капитан Нұржан Білəлов Жоғарғы Бас қолбасшыдан əскери тəртіп бо-йынша рұқсат сұрап, тілегін айтты.

– Жоғарғы Бас қолбасшы мыр-за! Бүгін біздің еліміздегі қару лас-тарым мен өз басым үшін ерекше күн болды. Біріншіден, біздер заман талабына сай жасақталған Əскери орталықты пайдалану құқына ие болсақ, екіншіден, Сіздің өз қолыңыздан пəтер кілтін алып отырмын. Бұл – мен жəне менің отбасым үшін үлкен абырой. Арнайы жасақтар атынан Сізге үлкен алғысымды білдіремін. Сапқа тұруға рұқсат етіңіз...

Əскери іс-шара жауынгерлердің салтанатты шеруімен аяқталды.

АЛМАТЫ––––––––––––––––––––––

Суреттерді түсіргендерС.БОНДАРЕНКО, Б.ОТАРБАЕВ

(Соңы. Басы 1-бетте)

ШЕБЕРЛІК ПЕН БАТЫЛДЫҚ – ЖАУЫНГЕРДІҢ ЖАНСЕРІГІ

Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,«Егемен Қазақстан»

НИДЕРЛАНД КОРОЛЬДІГІ – Батыс Еуропадағы мемлекет. Оның Батыс Еуропадағы аумағын Солтүстік теңізінің сулары шайып жатыр. Ол сонымен бірге, Германиямен жəне Бельгиямен шекараласа-ды. Жер көлемі 41532 шаршы шақырымды құрайды. Халқының саны – 17 022101 адам. Тұрғындарының 96 пайызы гол-ландтар. Ресми тілі – нидерланд (гол-ланд) тілі. Нидерланд король басқаратын конституциялық монархия болып табылады. Жоғары заң шығарушы органы екі палатадан тұратын бас штабтар. Астанасы – Амстердам қаласы, алайда үкімет резиденциясы Гаага қаласында орналасқан. Əкімшілік жағынан 12 провинцияға бөлінеді. Нидерланд БҰҰ-ға (1945), Еуроодаққа (1957), НАТО-ға (1949) мүше.

Нидерланд аумағын адамдар тас дəуірінен бері мекендейді. Б.з.д 1-ші мыңжылдықтың екінші жартысынан мұнда негізінен кельт тайпалары өмір сүрді. Біздің заманымыздың басында оларды герман тайпалары ығыстырып шығарды.

ІІІ-ІV ғасырларда оңтүстік Нидерландты франктер, шығыс Нидерландты сакстер, солтүстік Нидерландты фриздер мекендеді. V ғасырдан бастап бұл жерлерде ұсақ иеліктер (Голландия, Гелдерн сияқты графтықтар) құрылды. ХІ-ХVІ ғасырларда Нидерланд жерлері Бельгия, Франция, Испанияның құрамында болды. XVI ғасырдағы Нидерланд революциясының нəтижесінде испан отарлаушыларынан азаттық алған жерлерде Біріккен провинция-лар республикасы құрылды. XVIІ ғасырда Нидерланд сауда-саттығы, əсіресе, теңіз саудасы ерекше дамыған алдыңғы қатарлы еуропалық державаға айналды. Оңтүстік- Шығыс Азиядағы Индонезия, Америкадағы Гвиана, Кіші Антиль аралдары, Африкадағы Кап жерлері Нидерландтың отарына ай-налды. 1810-1813 жылдардың аралығында Нидерландты Наполеон басып алды. 1815 жылы Нидерланд Бельгиямен бірігіп, Нидерланд корольдігін құрды. Екінші дүниежүзілік соғыс кезеңінде Нидерландты немістер басып алды. Соғыстан кейін Нидерландта отарлық империя ыдырады. Елде Маршалл жоспарының нəтижесінде жедел экономикалық даму басталды. Осының арқасында Нидерланд Еуропадағы

дамыған индустриялық мемлекетке айналды. Нидерландтың Индонезия, Сурина сияқты отарлары тəуелсіздік алды. Елдің бұрынғы отарлары Индонезиядан, Суринадан, Мароккадан мыңдаған босқындар келді. Сөйтіп, Нидерланд мұсылмандар үлесі жоғары көп мəдениетті елге айналды. 1957 жылы 25 наурызда Нидерланды Еуропалық одақтың негізін қалаушылардың біріне ай-налды.

Бүгінде Нидерланд Еуропадағы адам-дар ең тығыз қоныстанған елдердің бірі бо-лып табылады. Нидерландтың 1815 жылы қабылданған бірінші конституциясы негізгі билікті корольдің қолына берді. Алайда, заң шығарушы билік өкілеттігін екі палаталы парламенттің құзырына берген болатын. Ал елдің бүгінгі қолданыстағы конституциясы король ІІ Виллеманың бастамасымен 1848 жылы қабылданды. Бұл конституция елде «соғыссыз төңкеріс» жасады деуге болады. Өйткені, осы заң негізінде корольдің билігі барынша шектеліп, бүкіл атқарушы билік министрлер кабинетінің қолына көшті. Парламент тікелей сайлау арқылы сайлан-ды жəне үкімет шешіміне тікелей ықпал жасайтын болды. Сөйтіп, Нидерланд шексіз монархиялық биліктен конституциялық монархияға жəне парламенттік демократияға көшкен бірінші мемлекетке айналды.

Нидерланд қуатты өнеркəсібі жəне өнімдері негізінен экспортқа бейімделген жоғары өнімді ауыл шаруашылығы бар дамыған мемлекет болып табылады. Экономикасында сыртқы сауда, əсіресе, теңіз көлігі арқылы сауда жүргізу маңызды

орын алады. Елде мұнай жəне табиғи газ өндіріледі. Өнеркəсіптің жетекші салалары мұнай өңдеу, мұнай-химия, машина жасау, фармацевтика металлургия жəне электр-техника өнімдерін жасау болып табыла-ды. Елде алмас жəне басқа қымбат бағалы тастарды өңдеу ерекше жоғары дамыған. Əлемде ауыл шаруашылығы жан-жақты дамыған Нидерланд сияқты мемлекет санаулы. Мұнда ет жəне сүт өнімдеріне бейімделген ірі қара өсіру жоғары деңгейге жеткізілген. Бүгінде Нидерланд дүниежүзіндегі сүт пен сүт өнімдерін сыртқа ең көп шығаратын мемлекет бо-лып саналады. Сары майдың дүниежүзілік экспортының 1/5, қоюлатылған сүттің 1/2 бөлігі, құрғақ сүттің ¼, ірімшіктің 1/4 бөлігі Нидерландтың үлесіне тиеді. Сонымен бірге, бұл ел экспортқа көп мөлшерде шошқа, құс етін, жұмыртқа, темекі, сыра шығарады. Гүл, саңырауқұлақ өсіру ерек-ше дамыған. Балық аулау жəне туризм са-ласы ел бюджетіне елеулі пайда əкеледі. Елдің инфрақұрылымы ерекше дамыған. Жұмысшылар мен жұмыс берушілер ара-сында тең құқықтық түсіністік қалыптасқан. Бұл елде ең жоғары əлеуметтік жүйе жəне ең жоғары əлеуметтік сақтандыру төлемдері жұмыс істейді. Мемлекет табысының үштен бірі əлеуметтік төлемдер жасауға жұмсалады. Жалақы деңгейі жоғары. Инфляция жоқтың қасы. Бүгінгі таңдағы бұл елдегі үлкен проблема тұрғындар құрамының қартайып бара жатқандығы болып отыр.

ТҮРІКМЕНСТАН – Орталық Азиядағы

мемлекет. Оңтүстігінде Ауғанстан жəне Иранмен, солтүстігінде Қазақстанмен жəне Өзбекстанмен шекараласады. Елдің батыс жағалауын Каспий теңізінің суы шайып жатыр. Астанасы Ашхабат қаласы. Түрікменстан 1992 жылдың 2 наурызынан бастап БҰҰ-ның мүшесі болып табылады. Жер көлемі 491 200 шаршы шақырымды алып жатыр. Жерінің 80 пайыздан артығын аптап шөл (Қарақұм шөлі), құм көшкіндері, тасты таулар мен ащылы алқаптар басып жатыр. Түрікменстан аумағымен Əмудария өзені ағады. Өзеннің жалпы ұзындығы 1415 шақырым болса, оның 1 000 шақырымы осы елдің аумағымен өтеді. Осы өзеннен бастау алып, Ашхабат, Мары, Бүзмейін, Балқанабат, Түрікменбашы сияқты ірі қалаларды ауыз сумен қамтамасыз ететін Қарақұм каналы ағады. 1100 шақырымға созылған канал 1 миллион гектардан астам жерді суландырады.

2013 жылғы дерек бойынша, халық саны 5 240 502 адамды құрайды. Халқының 85 пайыздан астамы түрікмендер, 5,8 па-йызы өзбектер, 5,1 пайызы орыстар жəне басқа 58 ұлттан құралған адамдар құрайды. Бұрын мұнда 120 мыңнан астам қазақтар тұрған екен. Қазір Түрікменстанда тұратын қазақтардың саны 60 мыңға жетер-жет-пес. Тұрғындардың 89 пайызы мұсылман, 9 пайызы христиан жəне басқа діндерді тұтынады.

Түрікмен халқының тарихы ерте кездегі Орталық Азияны мекендеген тайпалар мен ұлыстардың тарихымен тығыз байланы-сты. Б.з.д. бірінші мыңжылдықтың орта

шенінде Түрікменстан жерінде Маргиана жəне Парфия атты мемлекеттер бола-ды. Каспий теңізінің оңтүстік жағалауын гиркания, солтүстік жағалауындағы да-ланы массагеттер мен көшпелі дах тайпа-лары мекендеді. 1040 жылдары Селжұқ əулетінен шыққан көсемдердің бастауы-мен оғыздар түрікмен жерін басып алды. Сөйтіп, оғыздар түрікмен халқының қалыптасуына елеулі негіз қалыптастырды. Олар жергілікті тұрғындармен араласып «түрікмен» атанды. 1158 жылы оғыздар мен Хорасан бұқарасы Селжұқ мемлекетін құлатты. ХІІ-ХІІІ ғасырда бұл жер Хорезм шахының қол астына қарады. 1219-1221 жылы түрікмен жеріне Шыңғыс əскері басып кірді. Түрікменстанды Алтын орда, Шағатай жəне Хулагу ұлыстары бөлісіп алды. XІV ғасырдың 70-80-жылдары түрікмен жерін Əмір Темір бағындырды. Темір мемлекеті құлағаннан кейін түрікмендердің біраз бөлігі Хиуа мен Бұқар хандықтарына, қалғандары Иран шахы-на бағынды. XVI ғасырда орыс-түрікмен байланысы орнады. XІХ ғасырдың ба-сында түрікмендердің абдал, чаудар, иг-дир, бурунчук, тозашы сияқты рулары Ресейдің бодандығына кірді. 1869 жылы Каспий теңізінің шығыс жағалауына орыс əскерлері келіп, Красноводск (қазіргі Түрікменбашы) қаласын салды. Түрікменстанда мемлекеттік құрылым қазан төңкерісінен кейін ғана қолға алын-ды. 1924 жылы 24 қазанда Түрікменстан КСР-ін құру туралы қаулы қабылданды. Бірақ 1920-1930 жылдарға дейін бұл елде басмашылар көтерілісі тоқтаған жоқ. 1991 жылы қазанда бүкілхалықтық референдум нəтижесінде Түрікменстан Республикасының мемлекеттік тəуел сіздігі жарияланды. 1992 жылы 18 мамырда ел конституциясы қабылданып, президенттік республика жарияланды. 1995 жылдың 12 желтоқсанында БҰҰ Бас Ассамблеясы «Түрікменстанның тұрақты бейтараптығы» туралы қарар қабылдады.

Түрікменстан табиғи газ қоры көлемі жағынан əлемде төртінші орынды, газ кен орындары жағынан əлемде екінші орынды иеленеді. 1993 жылдан бері Түрікменстан тұрғындары электр энергиясын, суды жəне газды тегін пайдаланады. Түрікменстанда мұнай мен газдың зерттелген 144 кен орны табылған. Бірақ əзірге оның 40-қа жуығы ғана игеріледі. Дүниежүзі рыногында түрікмен кілемдері жоғары бағаланады. Оның басты себебі, қолдан тоқылған түрікмен кілемі сапалы болып табылады. 2003 жылы түрікмен шеберлері қолымен тоқылған 301 шаршы метр көлемдегі кілем Гиннестің рекордтар кітабына енгізілді.

● ЭКСПО-2017 қонағы

Нидерланд және ТүрікменстанНидерланд Еуропадағы халық ең тығыз

қоныстанған жəне өте жоғары дамыған мемлекет бо-лып табылады. 1957 жылы 25 наурызда Нидерланд Еуропалық одақтың негізін қалаушы алғашқы мемлекеттердің бірі болды жəне еуропалық инте-грацияны нығайтуға ерекше үлес қосты.

Амстердам Ашхабад

www.egemen.kz 330 сəуір 2016 жыл

(Соңы. Басы 1-бетте)

Конференция əлемдік қоғамдастық өкілдерінің, парламентшілер жəне сарапшылардың қатысуымен биыл 29 тамызда Астанада өтті.

Кеңесті аша келіп, Қ.Тоқаев: «Қарусыздану жəне ядролық қаруды таратпау ісіне қомақты үлес қосқан Қазақстан Президенті Нұрсұлтан

Назарбаев шын мəнінде жаһандық ядролық қаруға қарсы қозғалыстың мойындалған көшбасшысы болып табы-лады», – деді. Мемлекет басшысының «Əлем. ХХІ ғасыр» манифесінің негізінде ядролық қарудан толық ары-лу идеясы жатыр.

«Семей ядролық сынақ полигонының

жабылуының атаулы күні Қазақстан ғана емес, күллі əлемдік қоғамдастыққа жер жүзінде орнықты бейбітшілікті қалыптастырудың бірінші кезектегі маңыздылығы туралы ойлануға игі себеп болуы тиіс», – деді əрі қарай Сенат басшысы. Осыған байланысты Парламенттің жоғарғы палатасының Төрағасы жиналғандарға конферен-цияны өткізудің мазмұндық жəне ұйымдастыру мəселелерін мұқият əзірлеуді тапсырды.

Президент Əкімшілігі Басшысының орынбасары Бағлан Майлыбаев өз сөзінде Ұйымдастыру комитетінің мүшелерін конференция алдында

тұрған міндеттермен таныстырды. Сыртқы істер министрінің орынбасары Роман Василенко форумға əзірліктің мазмұндық жəне ұйымдастыру мəселелері, серіктестермен, оның ішінде халықаралық үкіметтік емес ұйымдармен өзара іс-қимыл туралы ақпаратпен таныстырды.

Индустрияландыру ісіне атсалысуға шақырды

Кеше Үкімет үйінде Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің бірінші орынбасары Бақытжан Сағынтаев Америка-Қазақстан бизнес-ассоциациясының (USKBA) президенті Уильям Кортнимен кездесу өткізді, деп хабарлады Премьер-Министрдің баспасөз қызметі.

– Ұлттық экономика министрлігі, оның ішінде сіздің өзіңіз жерді сату мен жалға беруді қарастыратын заңнама нормаларына қатысты адамдардың əлеуметтік желілердегі, өңірлердегі шерулерде айтқан сөздеріне қатысты қандай жауап берер едіңіз?

– Біз оны түсіністікпен қабылдаймыз. Адамдар заңдық тұрғыда толық дəрежеде сауатты болмағандықтан, аталған мəселені жеткілікті білмегендіктен, бəлкім, біздің заң нормаларын соңына дейін түсіне алмағандықтан осылайша алаңдаушылық білдіріп жатқан болуы мүмкін. Немесе олар бəрі де шынымен де солай деген қаңқу сөздерге сеніп қалуда. Адамдар алаңдаған кезде сұрақтар қоя бастайды. Біз заңда шетелдіктерге де, шетелдік компанияларға да жерді олардың меншігіне сату туралы нормалардың жоқ екендігін, ондайдың болмағанын жəне ешқашан болмайтынын түсіндіруге тырысудамыз.

– Сіз қалай ойлайсыз, жерді жал ға беру немесе сату нормалары төңіре-гіндегі дүбіліс неліктен дəл қазіргі сəтте туындап отыр?

– Егер жер құқығын реттеу тарихы туралы айтар болсақ, бұл нормалар ертеден, сонау 90-шы жылдардан бері бар. 1990 жылы бізде жер туралы алғашқы заң қабылданды, кейін оған өзгертулер енгізілді, сол кезде түрлі нұсқалар болды. Мəселен, жерді 3 жылдан 10 жылға дейін жалға, соның ішінде шетелдіктерге де беру, соңынан 99 жыл болып өзгертілді, одан кейін шектеу енгізілді, ол қазақстандықтар үшін – 49, шетелдіктер үшін 10 жыл болды. 2003 жылы Жер кодексі қабылданып, онда жерді жалға немесе жекеменшікке беруге қатысты барлық осы нормалар қамтылды. 2014 жылы жалға беру мерзімін 25 жылға дейін ұзартуға қатысты соңғы өзгерістер енгізілді. Осы құқықтарды реттейтін Жер кодексі 13 жылдан бері қолданылып келеді, осы уақыттар ішінде ешқандай мəселе туындаған емес. Бұл мəселе неліктен дəл қазір пайда болып отыр, шынымды айтсам, түсіне алмаймын.

– Демек, 25 жылға дейін жалға беру мерзімі туралы норма күні бүгін ғана пайда болған жоқ қой?

– Бұл норманың енгізілгеніне бір жарым жыл болды. Бұл бөлікке біз ешқандай өзгертулер енгізген жоқпыз. Мүлде басқа мəселелер, яғни жер пайдаланушылар үшін əкімшілік кедергілерді төмендетуге қатысты өзгертулер болды. Алғашқы енгізілген өзгертудің мəні сол, бұған дейін жер конкурс бойынша аукционда сатылып, таңдау құқығы əкімде болатын, яғни жерді қандай түрде сату керектігі жөнінде ол жеке-дара шешім қабылдайтын. Соған орай көптеген сауалдар да туындады. Ал қазір біз оған тыйым салдық жəне осының бəрі аукцион түріндегі ашық алаңда өтсін де, кім күшті сол жеңсін дегенді айтып отырмыз. Аукционның пішімі де ертеден бар, сонау 2003 жылғы Жер кодексінде осы шаралардың бəрі жазылған.

Біз енгізген екінші норманың мəні сол, біз жерді пайдаланушыға, жерді жалға алушыға оны аукционсыз тікелей сатып алу құқығын береміз. Мəселен, бір адам жерді 49 жылға жалға алды дейік. Ешкім одан ол жерді алып қоймайды, жалға алып пайдалана бер, ал жалға алу мерзімі өткенге дейін сатып алғың келген кезде – сен оны солай істей аласың. Сонымен бірге, саған 50 пайыз жеңілдік жəне 10 жылға созып төлеу мүмкіндігі беріледі.

Біздің үшінші жасағанымыз – жалға алу құқығына барлық шектеулерді алып тастадық. Бұрын қалай еді: сіз жалға алу құқығын сатып алдыңыз, сосын өзіңіз көрші ауылға, қалаға көштіңіз немесе

мүлде басқа іспен айналыспақ болдыңыз, ондай кезде сіз жерді əкімге қайтаруға тиіс болатынсыз, одан əрі оны кімге сату құқығы əкімде болатын. Қазір біз егер сіз ол құқықты сатып алсаңыз, оны өз мүддеңізге пайдаланыңыз дегенді айтып отырмыз. Яғни сіз жалға алу құқын көршіңізге сатуыңызға болады, көршіңіз əкімдікке барады да міне, мен жалға алу құқығын сатып алдым, менімен жалға алу келісімшартын бекітіңіз дейді. Олай болса, біз керісінше, өз құқықтарын жүзеге асыруы тұрғысында жерді пайдаланушыға жақсылық жасап отырмыз.

– Сіз байқаған боларсыз, адамдар шетелдіктер, оның ішінде қытайлар жер алуға келеді де, осында қалып қояды, сөйтіп, ол жерден алуға тиістінің бəрін де сығып алады деген алаңдаушылық білдіруде.

– Министрдің Ауыл шаруашылығы министрлігімен келісілген жерді ұтымды пайдалану ережелері туралы бұйрығы бар, оны ашық түрде оқуға болады. Онда жалға беру кезіндегі топырақтың барлық сапалық жағдайы қатаң көрсетілген. Топырақтың осынау сапалық жағдайын төмендету заңды тікелей бұрмалау болып табылады жəне ол жер қайтарып алынады. Жерді ұтымды пайдалану ережесін бұзу оны мемлекет меншігіне қайтарып алуға мүмкіндік беретін тікелей бұрмалау болып табылатындығы Жер кодексінде нақты жазылған.

– Сонымен бірге, ол біздің нормалар-ға сəйкес келмейтін химикаттарды, қан дай да бір тыңайтқыштарды пайда-лануға да қатысты ғой?

– Өсімдік шаруашылығы туралы заң бар, соған сəйкес Қазақстан аума-ғын да тек сертификатталған пестицид-терді, гербицидтерді, минералды тыңайт-қыштарды ғана пайдалануға болады – бұл бір. Екінші, əкімдіктердің жер инс-пекциялары топырақтың сапалық құра-мын тексеріп, зертханалық зерттеулер жүргізуге міндетті. Егер топырақтың сапа-лық құрамы нашарласа, саған топырақты қалыпты жағдайға келтіріп, жақсарту жөнінде ескерту жасайды. Егер сен келесі жылы оны жасамасаң, онда аталған жерді қайтып алу мəселесі күн тəртібіне қойылады. Ол тек шетелдіктерге ғана емес, барлық жер пайдаланушыларға қатысты.

– Интернетте бүгінде мынадай да бір пікір бар: «Қытайлар келгеннен кейін біз оларды енді қайтып қуып шыға алмаймыз. Біз жəне біздің балаларымыз бен немерелеріміз қытайлардың қатаң қолдарында қуыршаққа айна лады». Сіздің ойыңызша, мұндай қауіп те-нушілік қаншалықты негізді?

– Сіз өзіңіз айтыңызшы, олардың қалай келуі мүмкін? Жерді олар сатып ала алмайды. Тіпті, жерді жалға алғанның өзінде олар жұмыс күшін мұнда əкеле алмайды, өйткені, бізде төрт категория бар жəне жұмыс күші қатаң квоталанады.

Бірінші жəне екінші категория – жоғары білікті инженерлер, менеджерлер, үшінші-төртінші категория – білікті жұмыс күші. Ол жұмыс күші мұнда керек пе немесе өз ресурстары жеткілікті ме – оны əкімдіктердегі комиссиялар анықтайды. Сондықтан, тіпті, жұмысқа рұқсат бергеннің өзінде, ол небəрі 1 жылға ғана беріледі, одан кейін адамдар елден кетуі тиіс. Егер уақытша жұмысшылар болса, олар бір маусым ғана жұмыс істейді.

Оның үстіне шетелдіктердің Қазақстан Республикасы аумағында тұрғын үй алуға құқылары жоқ. Ондай құқық осында тұрақты тұрып жатқан, оған арнайы рұқсаты бар адамдарға ғана беріледі, тек солар ғана тұрғын үй алуға құқылы. Қалғандары уақытша келушілер болып есептеледі жəне олардың тұрғын үйге құқылары жоқ.

– Адамдар заңнамаға жерді жалға беру мен сатуға қатысты нормаларды жоюға дейін баратын өзгерістер енгізуге шақыруда. Қандай да бір түзетулер енгізілуі мүмкін бе, əлде сіз ондай қажеттілік жоқ деп есептейсіз бе?

– Келтіріліп отырған ол дəйектердің бəрі де Жер кодексінде толық көлемде реттелген. Бүгінде нормаларды айналып өтіп , жерді алуға болады дейтін «сарапшылар» көп. Мен оларға байқап көріңдер, ал біз заңдарымыздың жұмыс істейтінін немесе істемейтінін сонда көретін боламыз демекпін. Егер сіздер заңды осылайша айналып өтуге болады деп ойлайтын ақылды болсаңыздар – байқап көріңіздер. Қандай да бір шетелдік өзіне жер сатып алып көрсін, оның ойынан түк шықпайтынына мен сенімдімін.

– Сіз өзіңіз Интернеттегі түсінік теме-лерді оқып, Facebook-ті пайдаланасыз ба?

– Уақыт бар кезде үнемі қарап тұрамын, өкінішке қарай, уақыт жетіспейді. Бірақ қазір жиірек қарауға тура келеді.

– Сіздің əлеуметтік желілерде жер мəселесіне қатысты алаңдаушылық білдіріп жатқан адамдарға өз ойыңызды айту мүмкіндігіңіз бар. Сіз оларға не айтар едіңіз?

– Тағы да қайталап айтамын, мен алаңдаушылық білдіріп жатқан адамдарды түсінемін. Егер олар біздің еліміз, жеріміз үшін уайымдамаса, мұндай алаңдаушылық білдірмес еді, олар өздерінің болашағын, бүгінін, өткенін осы елмен байланыстырмас еді. Мен Қазақстан жерінің бір миллиметрінің де шетелдіктерге сатылмайтынына оларды сендіргім келеді. Егер шетелдік ол жерді жалға алатын болса, ол Қазақстан Республикасы заңдарының талаптарына сəйкес пайдаланылатын болады. Жəне оған бақылау да барынша қатаң болмақ. Сондықтан, алаңдамасын, арандатушылықтарға көнбесін, біздің Президентімізге сенсін, өйткені біз сонша жылдар бойы сеніп келдік жəне ол біздің елімізді əлемдегі озық елдердің біріне айналдырды. Əлдебіреулердің іштерінің күйетіні, кейбіреулерде бізде де берекесіздік, күйреушілік пен өзара қақтығыстар орын алып жатқан Таяу Шығыс елдеріндегідей болуы үшін Қазақстандағы қайықты шайқалтуға деген пиғылдың бар екені түсінікті. Біреулердің солай жасауға асығуы, енді біреулердің оны көзбен көргісі келуі де мүмкін. Оған жол бермейміз. Біз – біртұтас халықпыз, біз – өз еліміздің біртұтастығының нақты көрінісіміз. Біздің жеріміз еліміздің байлығы болып табылады, ол бəріміз үшін біреу. Біздің азаматтарымыз қалай алаңдаса, біздің жеріміздің біртұтас жəне бөлінбестігі үшін мен де, бүкіл Үкімет те жəне ең бастысы, Президент те дəл солай алаңдайды.

Жиналыс модераторы алғашқы сөзді Сенат Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевқа берді. Бүгінгі парламенттік тыңдаудың тақырыбы өте өзекті, өйткен і , а грарлық сектордың тиімділігін арттырмай, мемлекеттің тұрақты дамуын жəне оның азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүмкін емес. Бұл қоғамның əлеуметтік əл-ауқатының негізі болып табыла-ды. Əлемнің барлық дамыған елдері ауыл шаруашылығына айрықша на-зар аударуы тегін емес. Олар өз нарықтарын қорғау үшін дəл осы ауыл шаруашылығы өнімдері саласын-да мейлінше қатаң протекционистік шараларды қолданып отыр, деді Қ.Тоқаев.

Одан əрі Төраға біздің елімізде халқымыздың 42 пайызы ауылдық жерлерде тұратынын айта келіп, олардың жұмыс орындарының едəуір бөлігі ауыл шаруашылығы өнімдерін сату жəне оларды өңдеу саласына тиесілі екенін сөз етті. Қазақстанның 2050 жылға дейінгі Стратегиялық Даму жоспарында Президент Нұрсұлтан Назарбаев əлемдік азық-түлік нарығындағы көшбасшылар қатарына шығу үшін ауыл шаруашылығын ауқымды түрде жаңғырту міндетін алға қойды. Қазақстанның зор əлеуетінің арқасында осы міндетті іске асыруға толық мүмкіндік бар. Біз 200 млн. гектардан астам аумақты қамтыған əлемдегі ең ірі ауыл шаруашылығы алқаптары иесінің біріміз, қолайлы инвестициялық ахуал тудыратын заңнамалық актілер қабылданған, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілерді қолдайтын мемлекеттік бағдарламалар жұмыс істеуде. Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі мен ЕАЭО-ға қатысуы ауыл шаруашылығын жаңа сапалық деңгейге көтеріп, əлемдік азық-түлік нарығындағы шебімізді күшейтуге нақты мүмкіндіктер туғызды, деді Төраға.

Одан əрі ол алға қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін ауыл шаруашылығы өндірісінің құрылымына, оның жұмыс істеу қағидаттарына, мемлекеттің аграрлық саясаттағы көзқарасына күрделі өзгерістер енгізу қажеттігін алға тартты. Бүгінгі таңда Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласының мол əлеуетіне қарамастан, өндірістік даму қарқынында экономикалық өсімнің орташа статистикалық көрсеткішінен артта қалып отырмыз, аграрлық сек-тор елдегі ІЖӨ-нің 4,7 пайызын ғана өндіреді. 2015 жылғы алдын ала де-ректер бойынша, саланың өнімділігі жұмыспен қамтылған бір адамға шаққанда 5600 доллардан сəл ғана асады, бұл жалпы республика бо-йынша орташа көрсеткіштен 3,5 есе аз (20 026 доллар) жəне дамыған елдер-мен салыстырғанда əлдеқайда төмен, дей келіп, Төраға сын көтермейтін мəселелерге тоқталды.

Соның ішінде отандық аграрлық сектордағы өндіріс көлемінің артуы тиімді технологиялар мен қазіргі заманғы жабдықтарды кеңінен қолдану жəне ғылыми жетістіктерді пайдалану есебінен емес, көп жағдайда экстенсивтік факторлар арқылы жүзеге асып отырғанын, топырақ өңдейтін озық технологиялардың жоқтығын, сапалы егіс егу материалдарының, өнім жинайтын заманауи техниканың жетіспеушілігін айтты. Қазақстандағы астықтың түсімі жалпы ЕАЭО мемлекеттерімен салыстырғанның өзінде төмен деңгейде қалып отыр. Шетелден асыл тұқымды мал сатып алынғанымен, мал шаруашылығының даму қарқыны айтарлықтай арта қойған жоқ. Отандық өнім көп жағдайда сыртқы бəсекеге, соның ішінде Ресей тауар өндірушілерімен арадағы бəсекеге төтеп бере алмау-да. Отандық нарықта қазақстандық

тауарларға қарағанда импорттық азық-түліктік тауарлары басымдыққа ие болуда. Өткен жылы еліміздің сыртқы тауар айналымында ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспорты 4,5 пайызды ғана құраса, импорттың үлесі 11,3 пайызға ғана жетті, деп Қасым-Жомарт Кемелұлы аграрлық сектордың жұмысына орынды сын-дар айтты.

Осы мəселелерді шешу бағытында Төраға бірқатар ұсыныстар мен пікірлер білдірді. Соның ішінде ауылдық аймақтарда білікті кадр-ларды сақтау жолдарын табу, ауыл шаруашылығы өндірісінің барлық циклдары − агрошикізатты сақтау, тасымалдау жəне қайта өңдеу бо-йынша шығындарды азайту, тиімділігі жоғары болса, бағаны белгілеу кезінде дотацияларды қолдану мəселелерін көлденең тартты. ДСҰ шеңберінде Қазақстанға арналған аграрлық қолдау шараларының көлемі ауыл шаруашылығы ІЖӨ-сінің 8,5 пайы-зын құрайды, бұл ауыл шаруашылығы өнімдерінің бүгінгі деңгейін (5-6 па-йыз) сақтап қалуға, сондай-ақ, басқа да субсидиялау мен қолдау шараларының көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді, деді ол.

Одан əрі Төраға Қазақстанның ауыл шаруашылығында кəдеге асуы мүмкін жайылымдардың елеулі қорын сақтап отырғанын атап көрсетті. Сондай-ақ, өндіріс айналымына қосымша ондаған млн. гектардан астам жер қосылуы ықтимал екен. Осыған бай-ланысты, үкімет мүшелері мен заң шығарушылардың, үкіметтік емес ұйымдардың алдында Жер кодексіне жақында енгізілген түзетулердің мəнісін халыққа түсіндіру бойын-ша ауқымды да маңызды жұмыс атқару міндеті тұрғаны ерекше атал-ды. Бұл орайда, жердің шетелдіктерге сатылмайтындығы туралы айтып қана қоймай, аталған талапты түрлі қитұрқы жолдармен «айналып өткісі келетіндерге» тосқауыл қою үшін заңның осы ережесін құқықтық тəсілдермен іске асыруды қамтамасыз ету қажет, деп Қасым-Жомарт Тоқаев халықтың алаңдаушылығын туғызған мəселелер туралы өзінің кесімді пікірін білдірді. Сөзінің соңында ол ауыл шаруашылығы кешенін дамы-ту туралы Президент стратегиясын заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз ету-де Сенат Мəжіліспен тығыз байланыс жасай отырып, бұл маңызды жұмысты жалғастыратынын атап көрсетті.

Осыдан кейін Ауыл шаруашылығы министрі Асылжан Мамытбековтің сөзі тыңдалды. Ол сенаторларды агроөнеркəсіп кешенінің бəсекеге қ а б і л е т т і л і г і н а р т т ы р у ү ш і н қабылданып жатқан шаралар туралы хабардар етті. Атап айтқанда, 2013-2020 жылдарға арналған АӨК-ті да-мыту жөніндегі «Агробизнес-2020» бағдарламасы қабылданды, өсімдік шаруашылығының егіс алқаптарын əртараптандыру жүзеге асырыл-ды, тұқымға қол жеткізу мүмкіндігі арта түсті, жаңа сұрыптау техно-логиясына қол жеткізуді жақсарту мақсатында сұрыптау жетістіктерінің нарығы еркіне жіберілді, аймақтарда ауыл шаруашылығына бағдарлар қалыптастырылды, мүйізді ірі қара етінің экспорттық əлеуетін артты-ру жөніндегі жоба бастау алды, асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытудың заңнамалық нег із і жаңғыртылды, деді ол.

Сенаттың Аграрлық мəселелер, табиғатты пайдалану жəне ауылдық аумақтарды дамыту комитетінің хат-шысы Жеңіс Нұрғалиев та саланың бірқатар өзекті мəселелерін көтерді. Ол ауыл шаруашылығы өндірісін сақтандыру жəне субсидиялау, ша-руа жəне фермер қожалықтарын і р і л е н д і р у , ж о ғ а р ы б і л і к т і мамандардың жетіспеушіліктері, ло-гистиканы дамыту секілді маңызды

мəселелерді шешуге назар аудару қажет деп санайды.

Осыдан кейін «Атамекен» Ұлттық кəсіпкерлер палатасының басқарма төрағасы Абылай Мырзахметов, Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ректоры Тілектес Есполов, «Майлы дақылдар өндіру» ЖШС директоры Фарид Əбитаев, т.б. мамандар сөйлеп, аграрлық секторды дамыту бойын-ша өз салаларындағы мəселелерді о р т а ғ а с а л д ы . С о н ы ң і ш і н д е А.Мырзахметов «Агробизнес-2020» салалық бағдарламасының деңгейін мемлекеттік бағдарламаға көтеру қажеттігін айтты. Бүгінгі таңда біз 100 млрд. доллардың өнімдерін сыртқа шығара аламыз, соның 70 млрд.-ын – Қытай, 17 млрд.-ын – Ресей, 11 млрд.-ын – Иран алуға дайын, деді ол.

Ұлттық аграрлық университет ректо-ры Т.Есполов ауыл шаруашылығы кадр-ларын дайындау бағытында ғана емес, саланың өзі білетін өзекті мəселелері туралы да айтты. Соның ішінде ауыл шаруашылығына пайдаланылатын барлық 215 млн. гектар жердің тек жартысы ғана қолданылады, соңғы 20 жылда егістік жердің құнарлылығы 30 пайызға төмендеген, 2,5 млн. гектар суармалы жердің 1,2 млн. гектары ғана іске жаратылуда, деді ғалым. Одан əрі жайылымдардың 50 пайызы тозғандығы да айтылды. Осының бəрін тоқтату үшін ауыл шаруашылығына қолданылатын жерлерді тиімді түрде қалпына келтіруге бағытталып, заңнамамен толық қамтамасыз етілген мемлекеттік бағдарлама қабылдануы керек, деді ол.

Сонымен бірге, ауылда тұратын халықтың 41 пайызы, яғни 1,6 млн. адам өзін-өзі қамтамасыз ететін өнімділігі төмен еңбекпен айналы-сатынына назар аударылды. Осыған байланысты ауыл шаруашылығы кооперативтері туралы заңның тиімді пайдаланылуын қадағалап, халықты өнімді еңбекпен қамтамасыз еткен дұрыс. Ауыл шаруашылығы өнімінің рентабельділігіне бағаны көтеру арқылы қол жеткізуге тырысу үлкен қателік, тек өзіндік құнды төмендету мен өндірісті арттыру арқылы ғана бұл мəселені шешуге болады. Сонымен қатар, ғалым ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдаудың тиімді еместігін де атап өтті. Көмек тек мақсатты сипат алғанда ғана оның тиімділігіне қол жеткізуге болады, дей келіп, ол осы арада дамыған бірнеше елдің мысалын келтірді. Ауыл шаруашылығы ғылымын жетілдіру туралы сөз қозғағанда ғалым Елбасы былтыр айтқан аграрлық ғылымдар бойынша Ұлттық ғылыми кеңес құру мəселесін шешу қажеттігін көлденең тартты.

Осыдан кейін отырыс сұрақ-жауап режіміне ауысты. Əрине, сұрақтардың бəрі дерлік Ауыл шаруашылығы министрі А.Мамытбековке қойылды. Соның ішінде сенатор Сəрсенбай Еңсегеновтің балық шаруашылығы мəселесіне жеткілікті дəрежеде көңіл бөлінбейді дегеніне министр он-дай проблеманың бар екенін айтып, жақын болашақта айналысатындарын жеткізді.

П а р л а м е н т т і к т ы ң д а у д ы ң қорытындысы бойынша ұсынымдар əзірленді. Шараға қатысушылар еліміздің əлемдік экономикаға ықпалдасу үдерістері агроөнеркəсіп к е ш е н і н д а м ы т у д ы ң к е ш е н д і қадамдарын көрсететін жүйелі бағдарламалық құжат əз ірлеу қажеттігін айқындап отырғанын атап көрсетті. Бұл бағыттар еліміздің аймақтық ерекшеліктерін ескере оты-рып, ұлттық басымдыққа негізделуі, ауыл шаруашылығы өндірісі мен нарықтарын теңгерімді дамытуды көздейтін тетіктерді құрауы, ауыл шаруашылығының экологиялық таза, бəсекеге қабілетті өнімдерді өндіруі, жаһандану жағдайында еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс.

«Жердің ұлттық юрисдикциясы қамтамасыз етілуі тиіс» «Қолынан келсе

шетелдік бізден жер сатып алып көрсін...»

Ұлттық экономика вице-министрі:

Жер мəселесі – бүгінде Қазақстанда ең көп талқыланып жатқан тақырып. Əлеуметтік желілер жерді жалға беру мен сатуды реттейтін Жер кодексінің нормаларына қатысты постар мен түсініктемелерге толы. Бұл күндері Facebook-те өріс алған пікірсайыстарды барлық уақытта бірдей сындарлы деуге келмейді. Ол нормативтік емес лексиканы пайдалана отырып, қатқыл дауыспен мəселе шешуді көбірек еске түсіреді. Олардың бəрі қазір Ұлттық экономика министрлігінің бақылауында. Өздерінің ол туралы не ойлайтындығын осы ведомство басшысының орынбасары Қайырбек ӨСКЕНБАЕВ Tengrinews.kz-ке берген сұхбатында баяндап берді.

Кездесу барысында өндірістік жəне инвестициялық салалардағы ынтымақтастықты одан əрі нығайту мəселелері бойынша пікір алмасулар болды.

Бақытжан Сағынтаев республикада қолайлы инвестициялық ахуалдың жа-салып отырғандығын атап көрсете келіп, АҚШ бизнесмендерін қазақстандық ры-нокты белсендірек игеруге шақырды.

Премьер-Министрдің бірінші орын-басары индустрияландырудың екінші

сатысы шеңберіндегі жобаларды жүзеге асыру үшін америкалық компанияларды тартуға мүдделілігін білдірді.

Бақытжан Сағынтаев, сондай-ақ, АҚШ бизнесмендерін ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесіне қатысуға шақырды. Оның өзі «жасыл технология-ларды» дамытуға қосымша серпін беріп, озық тəжірибелерді кеңінен көрсетуге мүмкіндік туғызбақ жəне энергетикалық тиімді бағдарламаларды ілгерілетуге ықпал етпек.

Семей полигоны жабылуының 25 жылдығы – жаһандық маңызы бар дата

Сенат Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалық етуімен Семей ядролық сынақ полигонының жабылуының 25 жылдығына арналған «Ядролық қарусыз əлем құру» тақырыбы бойынша халықаралық конференцияға дайындық жəне оны өткізу жөніндегі ұйымдастыру комитетінің алғашқы отырысы болды, деп хабарла-ды осы палатаның баспасөз қызметі.

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz4

ЖЕР КОДЕКСІ: ТИІМДІЛІККЕ

Қазақ халқы ежелден жерге ерекше құрметпен қараған. Қастерлеген, əр жердің өзіне тəн қасиетін алабөтен ұлықтаған. Сон дықтан, сол маңайдың қадір-қасиетін тануға болатын мəн-мағыналы жер атауларын қал дырған. Жерге байланыс ты аңыз-əпсана, ертегі-дастан, жыр-шумақ, мақал-мəтел де көп. «Туған жерге туыңды тік» дейтін халқымыздың осы орайдағы тəмсілдерінің бірі:

– Ел жағалай қонбаса,Айдын шалқар көл жетім,Қаптай көшкен елі жоқ,Құлазыған жер жетім, – деп келеді. Бұл – жердің

сəні қаптай қонған елі мен жан-жануарлар дүниесі екенін көрсетеді. «Жер шежіресі – ел шежіресі». Жердің жадынамасы мыңжылдықтармен есептеледі. Егер қайбір жылдары бұл жер бос қалса, шежіреден қалыс қалды деген сөз. Қазір елімізде осындай бұйығы жат қан жерлер баршылық. Оның бар лығын жарыққа шығару, ең бекті еселі істей алатындарға беру керек.

«Тəуелсіздік. Келісім. Бола шағы Біртұтас ұлт» атты Қазақстан халқы Ассамблеясының сессия-сында Елбасымыз жер туралы жақсы ойларымен бөлісті. Соңғы кезде қазақ жерінің шетел азаматта-рына жалға берілуі жөнінде қауіп еткен ой-пікірлер сарыны халық арасында белең алғаны белгілі. Президент бұл сөзге нақты жауабын берді. Жер са-тылмайды. Мемлекет бас шысы кесімді сөзін айтты. Бұл ретте Елбасының ауыл шаруашылығымен шын мəнінде шұғылданушыларға жер беру мүмкіндігін жасап отырғанын жеткізгім келеді. Нақтылағанда, жерді күтіп-баптай білетін жан дарға беру керектігі қозғалып отыр. Сондықтан, бұл мəселені басқа мүддеге бұрып, саяси сипат берген жөн емес.

Мысалы, біз былтыр оңтүстік өңірден Шығыс Қазақстан облысының Тарбағатай ауданына көшіп келдік. Барлық жан басын айтқанда 43 адамнан құралған 9 отбасы Қаратаудан Тарбағатай бөктеріне, Құмкөл ауылына қоныс аудардық. Мұндағы мақсатымыз не? Жерді игеру. Шығыс өңірінде, өкінішке қарай, көптеген суармалы алқаптар игерілмеген. Жер əлбетте тусырап бос жатпауы керек. Елбасы айтқандай, «Жер – біздің ата-баба-мыздан мұраға қалған басты байлығымыз!». Басты байлығымызды қорғау мылтық асынып, шекара күзету мен шектелмейді. Жерді кəдеге жарату керек,

жер халықтың игілігіне қызмет етуі тиіс. Жерден алған өніммен экономикамызды да алға жылжыта аламыз.

Осы орайда Тарбағатай ауда нының əкімі Ділдəбек Ораз баевтың ерік-жігерімен жəне қолдауымен оңтүстік өңірден климаты қатаңдау шығыс өңіріне біраз отбасы келгенін айтқым келеді. Біз оңтүстікқазақстандық, шығысқазақстандық болып бөлінбейміз. Келушілердің барлығы еңбекқор жандар. Былтыр осы елуге жуық отбасы «Мырзашөл» атты өндірістік кооператив құрған болатын. Өткен жылы тың жерге түрен салынып, кооператив мүшелері мол өнімнің астында қалды. Тіпті, орталық қалалардағы жəрмеңкелерде кар-топ, сəбіз сынды көкөніс түрлерін жарты бағасына жуық арзанға сатты. Биыл кооператив мүшелері 100 гектар жерді игеріп, оған қауын-қарбыз, сəбіз, ұсақ жемістер, жүгері, бидай жəне тағы басқа ауылшаруашылық дақылдарын егіп жатыр. Сəтін салса, еңбекқор ағайын күзгі жиын-теріннен үлкен үміт күтіп отыр. Сол себепті, от көсемей, Отанымыздың əр жерін қорғай білсек, бізді жарқын болашақ күтеді. Президенттің парасат ты сөзі осы ойдың жібін ұстат қызғандай.

Əдина ҰЛЫҚБЕКОВ,«Мырзашөл» өндірістік кооперативінің жетекшісі

Шығыс Қазақстан облысы,Тарбағатай ауданы

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ұтымды əрі тиімді пайдалануды қамтамасыз ету үшін жерлерді нарықтық айналымға шығаруға бағытталған бірқатар шаралар қабылданды.

Жерлердің белсенді нарықтық айналы-мын ынталандыру жəне жер қорының эконо-микалық қайтарымын арттыру мақсатында 2015 жылғы 2 қарашадағы «Қазақстан Респуб-лик асының Жер кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» (бұдан əрі – Заң) Қазақстан Республикасының заңымен Жер кодексіне бірқатар өзгертулер енгізілді.

Бірінші. Мемлекет меншігіндегі ауыл шаруашылығы мақсатына арналған жер телімдері ҚР жеке жəне заңды тұлғаларына аукциондар арқылы сату жолымен жекеменшік құқығына келесі ретпен берілетін болады:

Бірінші кезекте – жер телімінің кадастрлық (бағалау) құнын арттыруды қарастыратын аукциондар арқылы.

Егер екі аукцион қорытындылары бойынша жер телімі сатылмаған жағдайда, ол жер телі-мінің бағасын кадастрлық құнынан белгі ленген ең төменгі шекке дейін (кадастрлық құнының 50%-на дейін) төмендетуді қарас тыратын аукционға қойылады.

Екінші. Бұған дейін жалға алынған жер телімдерін сатып алу бойынша жеңілдік шарттарын ұсыну.

Бұл норма қазіргі жер пайдаланушылардың мүдделерін ескеріп, оларға бұрын ұсынылған ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер телімдерін жалға алу мерзімінің соңына дейін, оның кадастрлық құнының 50%-ы көлемінде белгіленген жеңілдікпен, 10 жылға бөліп төлеу арқылы жекеменшігіне алу құқығын береді.

Сонымен қатар, егер олар өз үлестерін

шаруашылық серіктесіктерінің жарғылық капиталына салым ретінде немесе өндірістік кооперативтерге жарна ретінде салған болса, үлестері бар жер иелерінің құқықтарын қорғайтын норма да қарастырылған.

Үшінші. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жалға алынған жерлерді пайдалану бойынша шектеулерді алып тастау.

Ұсынылған норма жер пайдаланушыларына оны жалға алу құқығымен құқықтық мəмілелер жасауға, атап айтқанда, банкке салуға, бүкіл жалға алу мерзімі кезінде меншігінен шығаруға мүмкіндік береді.

Бұл жер пайдаланушылар құқығының құндылығын арттыруға мүмкіндік беріп, ауылшаруашылық тауарларын өндірушілер үшін мемлекеттік қолдаудың пəрменді шарасы ретінде қызмет ететін болады.

Төртінші. Жер телімінің нысаналы мақ-сатын ауыстыру ресімін жеңіл дету. Ауыл-шаруашылық жерлерінің пайда ланы луына жиі мониторинг жүргізу, барлық пайда-ланылмай жатқан пайдалы жерлерді əрі қарай жекешелендіру үшін мемлекет қорына беру.

Жер кодексіне ауыл шаруашылығын жүргізумен байланысты нысандарды салу кезінде жəне аталған жер телімдерінде шаруашылық жүргізу түрін ауыстыру кезінде ауылшаруашылық жерлерінің нысаналы мақсатын өзгерту рəсімін болдырмауды қарастыратын норма енгізілген.

Əкімшілік кедергілерді алып тастау жəне шығындарын азайту арқылы шаруалар үшін қолайлы жағдайлар тудыру мақсатында ауыл шаруашылығын жүргізуге байланысты нысандарды салу кезінде жəне аталған жер телімдерінде шаруашылық жүргізу түрін ауыстыру кезінде ауылшаруашылық

жерлерінің нысаналы мақсатын өзгерту рəсіміне жол берілмейді.

Ауыл шаруашылығына арналған жер телімдерінің шетелдік азаматтарға берілуі туралы

Жер кодексінің нормаларына сəйкес шетелдік азамат ауыл шаруашылығына арналған жер телімін тек жиырма бес жылға дейінгі мерзімге жалға алуға құқымен ғана иелене алады.

Ауыл шаруашылығы жерлері олардың жекеменшігіне берілмейді.

Сатып алынған жер телімі сол құқық түрімен оған тиесілі бола алмайтын жағдайларда, үш ай ішінде бұл құқық түрі меншігінен шығарылуы немесе қайта ресімделуі тиіс.

Сонымен қатар, шетелдіктерге, азамат тығы жоқ тұлғалараға жəне шетелдік заңды тұл-ғаларға Қазақстан Республикасының шекара маңы аймағында жəне шекара жолағында орналасқан жер телімдерін ұсынуға жол берілмейді.

Ұзақ уақыт бойы пайдаланылмай жатқан жеке немесе заңды тұлғаға тиесілі жер телімін мəжбүрлі түрде алу туралы

Жер кодексінің 92-бабының 2-тармағына сəйкес егер құрылысқа арналған жер телімі оны беру туралы шешім қабылданған күннен бастап үш жыл бойы (егер жобалық-сметалық құжаттамада одан ұзағырақ мерзім қарастырылмаған болса) мақсатына сай пайда-ланылмаса, онда мұндай жер телімі Кодекстің 94-бабында қарастырылған тəртіппен мəжбүрлі түрде қайтарып алынуы тиіс.

Қазақстан Республикасы азаматтарының жекеменшігіндегі жеке тұрғын үй құрылысы үшін берілген жер телімдеріне бұл норманың қатысы жоқ.

Мұндайда Кодекстің 94-бабының 2-тармағына

ЖЕР КОДЕКСІНДЕГІ

(Соңы. Басы 1-бетте)

Мемлекет жерді шетелдік-терге сатуды жоспарлап отыр деп ойлайтын адамдар қатты қате леседі. Енді осы реттегі ой-па йы мымызды тарқатыңқырап айтайық.

Егер біздің елдің тəжірибесіне жүгінер болсақ, көптеген құнарлы жерлерд ің бос жатқанын , оған ұқыпты қожайын болмай отырғанын мойындауымыз керек. Ауыл-селоларда негізінен ұсақ шаруа қожалықтары жұмыс істейді. Олардың осызамандық техника, тұқым сатып алуға, жер ді өңдеуге шамасы келмейді. Коо пе рация туралы жаңа заң осы ұсақ шаруа қожалықтарының ірі кооперативтерге бірігуіне жағдай жасайды деп үмітте немін. Əлбетте, жер тек өз азамат тары-мызға ғана сатылады. Ал олар дың өз үлестерін шетелдік азамат тар-ға қайта сату құқығы болмайды.

Қазір бір кездері өз ауылдарын тастап, қалаларға жұмыс іздеп кет кен шаруалар туған жер-леріне қайта оралып, оны игеру ді қалайтын ахуал туындап отыр-ған сыңайлы. Мен осы мəсе ле жайында көптен толғанып жүр-мін. Ел халқының 12 пайызы ғана селода тұратын америкалық фермерлердің табыстарына

елік кен біздің экономистеріміз олардың осынау алып елді асырап отырғандығын тілге тиек еткен кезең де болған. Иə, бұл АҚШ-тағы ауыл шаруашылығының жоғары тиімділігін көрсетеді, олар дың экономикасының мық ты дамы ғанын сипаттайды. Салыс-тыру үшін келтірсек, біздің елде ауылда тұратындар 44 пайыз шамасында.

Тағы бір мəселені ерекшелеп айтсам, ауылшаруашылық өн-дірісіне аграршы ғалымдарды белсендірек тарту қажет. Елдің Ғылым академиясының пре-зиденті ретінде біздің аграр шы ғалымдарымызда ауыл шаруа-шылық алқаптарының құ нарын жақсартатын аса жаңа тех-нологиялар, тамаша препараттар бар екендігін кəміл сеніммен мəлімдей аламын. Бірақ олар бұл нəтижелерге зертханалық жағдайда, өздерінің тəжірибелік телімдерінде шағын көлемде жетіп жүр. Бұл нəтижелер ха-лық аралық нормаларға да сай келеді. Алайда, олардың бұл əзір-ленімдерін фермерлер сатып алуға құлықсыздық танытуда. Өкінішке қарай, ғалымдарымыздың білімі, тəжірибесі мен жақсы нəтижелері ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер тарапынан сұра-нымға ие емес.

Кең мағынасында пайым-дайтын болсақ, жер дегеніміз жұмыс істеуге жəне пайда əкелуге тиісті мемлекеттік актив. Өкі-нішке қарай, Қазақстан осындай ұлан-ғайыр аумаққа, жайылымдық жəне егістік құнарлы жерлерге ие бола отырып, азық-түлік өнім дерінің көп бөлігін шеттен тасиды. Сондықтан, жерді тиімді пайдалану мəселесінің мемлекет үшін экономикалық маңызы орасан зор. Мұны өмірдің өзі тағы алға тартып отыр. Ауыл шаруашылығы біздің барлық күш-жігеріміз салынуға тиісті ең басым бағыт болып табылады. Жердің жаңарып, дəйім жаңғырып отыратын ресурс, теңдесі жоқ ғажайып құбылыс екендігін түсіну керек. Ата-бабаларымыз бізге мал шаруашылығын жүргізудің тамаша дəстүрлерін мұра етіп қалдырды. Енді соны ғылыммен тығыз ынтымақтаса отырып, молайту – парыз. Ғылым əр-қашан қоғам мүддесіне қызмет етеді. Олай болса, нағыз жер иесі нің қадір-қасиетін қайтадан жаңғыртуға шақырамын.

Мұрат ЖҰРЫНОВ,Ұлттық ғылым академиясының

президенті, академик

АЛМАТЫ

Ќадір-ќасиетін ќайтадан жаѕєыртуєа шаќырамын

Оѕтїстіктен шыєысќа кґшіп келдік Жер сату мəселесіне тоқталмас

бұрын, саланың бүгінгі таңдағы кейбір өзекті мəселелері туралы айтуға тура келеді. Ауыл шаруа-шылығы секторы біздің еліміз үшін экономиканың негізгі саласы болып саналады. Халықты азық-түлікпен қамтамасыз етуде оның баламасы жоқ сала екені айқын. Сондықтан да оның төңірегіндегі мəселелер халыққа барынша етене.

Кез келген мемлекет үшін нарықты азық-түлікпен қамта-масыз ету – дамудың жоғары көр сеткішін айқындайтын ма-ңызды фактор. Қазақстандық аграрлық саланың басты мін-деті де халыққа жоғары сапалы азық-түл ік өн ім дер ін жет -кізу. Сонымен бірге, сек тор-дың экспорттық əлеуетін арт-тырып, жұмыспен қамтуды ұл-ғайту жəне осының арқасында халы қтың əл-ауқатын арттыру Елбасы Н.Назарбаевтың сала қыз меткерлерінің алдына қойып отыр ған маңызды міндеті.

Бүгінгі таңда сала бас шы лы-ғының жəне олардың қыз метін заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз ететін Парламент депутаттары-ның алдында сектордың дамуына кедергі келтіріп отырған себеп-терді айқындап, оларды ең-серу жолында үлкен еңбек ету міндеті тұр. Меніңше, қазір агроөнеркəсіптік саланы дамытуда бірінші кезекте қолға алыну-ға тиісті төрт түрлі фактор бар.

Бірін шіден, заңнамалық жəне нормативтік базаны жетілдіруіміз керек. Бұл бағытта ауыл шаруа шы-лығы нарығындағы барлық қатысу-шылардың міндеттері мен құқық-тары барынша айқындалуы тиіс.

Соның ішінде бүгінгі күн тəртібінде тұрған жерге қатысты мəселеге тоқтала кетейін. Біз-дің заңнамаларымызда жердің шетелдіктерге сатылмайтындығы нақтыланған. Енді осы талапты б а р ы н ш а н ы қ т а п , қ а з і р г і нормативтерді түрлі қитұрқы жолдармен айналып өтк іс і келетіндерге тосқауыл қоюды құқықтық тəсілдермен іске асыруды қамтамасыз ету қажет. Осы мəселенің төңірег інде Қазақстандағы тұрақтылық пен тыныштықты шайқалтқысы келетіндердің де жолын кесіп, халыққа заң талаптарының негізін түсіндіру туралы жұмыстар атқару міндеті бəріміздің алдымызда тұр.

Екіншіден, ауыл шаруашылығы секторын қаржылық қолдау мəселесін тұрақты арнаға түсіру

қажет. Бұл мəселе саланы дамыту-дың күретамыры екен дігін тегіс ұғуымыз керек. Мем лекеттің жыл сайын бөліп жатқан субсидиялары тиімді пайдаланылып жатыр деуге ауыз бармайды. Оның əр-бір ауыл шаруашылығы субъекті-сіне шаққандағы көлемі біздің ЕАЭО-дағы əріптестеріміздікі нен аз екендігімен қоса, рационал-ды пайдаланылмайтынын тағы да үлкен қынжылыспен атап көрсетуге тиіспін. Сондықтан осы шаруаны реформалайтын уақыт жетті.

Үшіншіден, ашылған ғылыми жаңалықтарды тиімді пайдалану керек. Басқасын айтпағанда, бұл мəселеде осы уақытқа дейін отандық тұқымға байланысты нақты ғылыми тұжырымдар жоқ. Төртінші фактор – барлық ауыл шаруашылығы құрылымдарын білікті кадрлармен қамтамасыз ету. Міне, осы мəселелерді шешу бойынша айқын бағыт бел гі-леніп, тиімді жұмыстар жүр гізілсе, ауыл шаруашылығы сек торын аймақтағы озық салаға айнал-дыруға толық мүмкіндігіміз бар.

Жеңіс НҰРҒАЛИЕВ,Парламент Сенаты Аграрлық

мəселелер, табиғатты пайдала-ну жəне ауылдық аумақтарды дамыту комитетінің хатшысы

Заѕ талаптары халыќќа жеткенде ўтымды

Маќсатымыз – бос жатќан алќапты игеру

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 5

Мен биыл 49-шы рет егін сепкелі отырмын. Көктемгі дала жұмыстары жақын арада баста-лады, қырды дүбірге бөлейміз. Техникамыз да, тұқым да сақадай сай, дайын тұр. Қарап отыр-сам, соңғы бес жылда біздің шаруашылықта гектарына ор-таша есеппен 28 центнерден астық жинаған екенбіз. Кейбір алқаптардағы гектар айналымы 31-35 центнерге дейін барып жүрді. Бұл Қостанай жері үшін өте жақсы көрсеткіш болып санала-ды. Биыл өңірде қар қалың түсті, күзде жаңбыр жаумағандықтан жердің тоңы оншалықты болған жоқ. Дегенмен, қардың қалың түсуіне орай ылғал да жеткілікті боларын диқандар сезіп отыр. Рас, Жер-анаға көктен тамшы тамбаса, диқанның кеусені орта болатыны белгілі ғой. Бірақ жерді адам аялап күтпесе, жаңбыр жауғанымен де құнары жоқ жердің диқанға берері болмай-ды. Күтілмеген жер азып-тоза-ды. Жер-ана да адамның алақан жылуын сезінетіндей, күтсең иіп сала береді, күтпей қатыгездік танытсаң ол алқапқа астық түгілі арам шөп те өспейді. Біздің шаруашылықта агротехникалық шараларды мүлт жібермей сақтап, егіс алқабын күтпесек, мұндай мол астық жинай алмас едік.

Қазір егін шаруашылығы-мен айналысатындар жерді 49 жыл ға жалға алды. Бірақ солар дың барлығы алқаптың агротехникалық шараларын сақтайды деп айта алмаймын, көктемде келіп жерді тырнай-ды да, бидайын шашады, күзде шыққанын ғана орып алады. Осымен іс бітті деп ойлайды. Жыл сайын қыршып ала бер-ген соң, жердің құнары азая-ды, шаршайды. Халық арасында ондай диқандарды «тас жол-мен жүретін диқан» деп атайды. Өйткені, жерді жалға алса да, өздері қалада тұрады, алқаптың басына көктемде бір, күзде бір келеді. Ал мұндай жерлердің құнарын қалпына келтіруге көп уақыт керек.

Егін шаруашылығымен айна-лысатындар жерді жекеменшікке сатып алғаны дұрыс. Сонда «Өзім дегенде өгіз қара күшім бар» психологиясы үстемдік құрады. Ал қазір жалға алғандар жер-ден алатын өнімі азайғанда оны кері қайтып бере салады. Əбден құнары кеткен жерді келесі адам ала ма? Ол да жерді күткісі

келмейтін біреу болса, онсыз да азығы азайған жер одан сайын то-зады ғой? Ал жерді жекеменшігіне алса басқаша қарайды. Əдетте, сүтті көп беру үшін қорадағы сиырыңды, соғымың семіз болуы үшін жылқыңды жемдемейсің бе? Оның жем-шөбін қайдан бол-са да тауып беруге тырысасың. Мұны əр қазақ жақсы біледі. Ал жерге келгенде шаруаның осы қағидасын ұмыта береміз. Оның да себебі бар. Өйткені, философиялық тұрғыдан жерді сүт беретін сиырға теңегенімізбен, жер мен сиырдың күтімі екі басқа түсінік екені де бар. Жерді күту үшін техникаң, мамандарың сай, агрономдық білімің болуы керек. Ізденіс керек. Өйткені, қазір дəнді дақылдар жүздеген гектарға себіледі. Оған озық технологиялар енгізу, олар-ды үйрену секілді көптеген мəселелерді жан-жақты игеру ке-рек. Мен жерімді 49 жылға жалға алғанмын, болашақта біртіндеп сатып аламын деп отырмын. Жеңілдіктері де бар, мемле-кет мүмкіндік беріп отыр. Оны

балаларыма мұра етсем де, банк-ке кепілдікке қойсам да, өзгегеге жалға берсем де керек. Ең басты-сы, оған қорадағы малым секілді жанашырлықпен қараймын.

Қостанай қаласының іргесін-де саяжай аумақтары бар. Сая-жайды адамдар сатып алады, жеке меншігі. Оны қала тұрғын-дары жазымен қона жатып күзе-теді, күтеді. Бүкіл қыстығын сол саяжайдан алады. Ал күте алма ғандар оны сатып жібереді немесе тастап кетеді. Күткен са-яжай мен күтім көрмеген саяжай қатар тұрғанда айырмашылығы жер мен көктей болып тұрады. Күтілген аядай ғана алты сотық жерде жидегі де, жемісі де, қияры мен қызанағы да, картобы да жайқалып тұрады. Ал күтімі жетімсіз саяжай арамшөптен көрін бейді. Күтілмеген саяжай-ды иесі бəрібір сатып тынады. Ол жаңа иесінің меншігіне өткен соң, күтімі келісіп, көкөністі төгіп береді. Міне, ауыл шаруа-шылығы мақсатындағы жердің күтіміне бұл да жарқын мысал бола алады. Меншік түрінде көп мəселе бар.

Ыбраш ЕСТАЕВ,«Светлый Жаркуль»

жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің директоры

Қостанай облысы,Қостанай ауданы

Алаќан табын сезінуі тиіс

– Иван Адамович, жердің иесі де, киесі де болуы керек деген тəмсілдің астарында не жатыр?

– Мəселе бағалай білуде, аялай білуде. Адам зат жерден, топы рақтан жара тыл ған деп жа-тамыз. Жөні бар. Бұл тіршіліктің де, мəң гіліктің де жөргегі. Сон -дықтан, сүйем жер ге бағыш-талған сүйіс пен шілік еш қашан сөнбеуі керек. Ал жоғарыдағы мəтелдің айтары көп. Қысқаша – иесі болу тəңірдің сыйы, үлкен жауапкершілік, киесі дегеніміз – шексіз қамқорлық. Жер-ана берекесіздікті, жалған көзқарасты көтермейді. Еңбегіне қарай өнбегі. Асылға бағалап, адал еңбек етсең, абыройың асады.

– Саясат та, күрес те, тартыс та жер үшін жүреді. Еліміздің Тəуелсіздік жылдарындағы ұста ны мы жайлы айта отырсаңыз.

– Тұңғыш Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаев алғашқы ұлық тау рəсімінде елім, жерім үшін жан аямай еңбектенемін деген қасиетті сөзді алдымен айтты. Айт қанын орындап та отыр. Шынтуайтына келген-де, біздің жеріміздің қазақстандық меншігі айқындалмаған еді. Орасан зор күш-қайрат жұмсап, шекарамызды шегендеді. Мұны ешқан дай өлшемге келмейтін ерлік деуіміз керек.

Міне, енді жарқын үміттердің жолы ашылды.

Көптеген жағ дай лар бас тан өтті. Қазақ стандықтар шын мə ніндегі меншік иесі екен дігін сезініп, жер қа ты настарына араласа бас-тады. Өтпелі кезең, дағдарысты түйткіл бар ша мызға сын бол ды, ширата түсті. Осы қиын сəт тер-дің өзінде мемлекет əр адамның үлесін бел гілей алды. «Көрпеге қарай көсілуді» де үйрен дік. Па йымымызды орта ға салып, ырыздық қамын жасадық. Мұн-дайда біріккен жақсы. Олай ет-пегенде берекесіздік жайлайды. Күлген де, күндеген де емес, бір

мысал айта йын. Біздің облыстың алақандай бір кең шары 48 шаруа қожалығын құрғаны бар. Директоры көп ауыл ақыры жер дің де, елдің де шырайын кетірді. Уақыт тың қатал сабағы əлі де жүріп жатыр.

– Бұл сыннан сіздер қалай өтті ңіз-дер? «Родинаның» аты риза шы лықпен аталуының сыры неде?

– Сын жеңіл болған жоқ. Бұрынғы жүйе өзгерді, шаруашылығымыз бірнеше құрылымдық сатыдан өтті. Ары-бері сараптап көрдік, көтерер жүгімізді салмақтап алдық. Мұн-дайда ұжымдық көзқарас, ортақ жанашырлық түйінді түсіністікке бастайды. Мен бұл тұрғыда ауылдастарыма ризамын. Барымызды ортаға салып, қадамымызды коллегиялық түрде шешіп отырдық. Өмір өзгереді. Уақыт алға жылжиды. Соған байланысты көп нəрсе басқаша сипатқа

ие болады. Өзгермейтін бір нəрсе бар. Ол – қолда барды ұқыптай білу, жанашырлықпен жұмыла жұ мыс істеу. «Ынтымақ – ырысқа бас -тай ды» дегеніміз осы. Қазір шаруашылығымыз 60 мың гектар егіс ті к тің рекордты ырыз дығын көріп келеді. Бізде гектар түсімділігі 28-30 центнерден төмен деп көрген емес. Ет пен сүттен де жетіс тігіміз еселене түсуде. Жа йы-лым дық жерді күткеніміздің ар қасы бұл.

– «Қарасаң – қарасады» дейді ғой ха лық. Жерге күтім мəселесіне тоқ талсаңыз.

– Бұл ұзақ əңгіме, үлкен мəселе. Табысқа жетем деген кісі əуелі сол табысқа жетудің қыр-сырына қатысты дайындығын қамдайды. Жер жарықтық адамзат баласы жаратылғаннан бас тап бір тынбай жұмыс істеп келеді. Оған иіліп құрмет көрсетіп, жайылып жастық бо-луымыз керек. Біз алдымен егістік мəлениетін көтеруді ойладық. Жер өңдеудің озық техно-логиясын оқып, үйрендік. Қанша қымбат бол-са да егістік пен шабындықтың ерекшелігіне сай минералды тыңайтқыштарды ал дырдық. Он екі бірдей «АН-2» ұша ғын сатып алғанда көрініп қалуды көздеген жоқпыз. Нағыз жер иесі жұмысты науқанға бөлмейді. Ол жыл он екі ай бойы ыждағаттылықпен жүр гізілуі тиіс. Көріп жүргендер бар, біз егі ні жи нап алынған жердің бəріне іле-шала сүдігер жыртамыз. Ауыспалы егіс технологиясын қолданамыз. Қар тоқ тату дың маңызын əлі ешкім жойған емес.

Сабыр мен байып тылық керек нағыз жер иесіне. Жал ға беру мен сатудың арақа ты на сын пайымдаған жөн. Мəселе, жеріміздің қадірін біле түсуде болса керек.

ƏңгімелескенБақберген АМАЛБЕК,

«Егемен Қазақстан»

Ақмола облысы,Целиноград ауданы

сəйкес жер телімін мəжбүрлі түрде алу туралы талап-арыз Қазақстан Республикасының Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодексінде қарастырылған жазалау шараларын қолданғаннан кейін ұсынылатын болады. Сонымен қатар мəжбүрлі түрде алу туралы талап-арыз берілген жазбаша ұйғарым мерзімі өткен соң ұсынылады.

Жер телімін мақсаты бойынша пайдалану шараларын қабылдау үшін берілетін мерзім жер телімінің мақсатына сай пайдаланылмауы туралы факті анықталған сəттен бастап бір жылға белгіленеді.

Жер кодексінің 92-бабының талаптарына сəйкес, жер телімінің нысаналы мақсатына сай пайдаланылмау мерзімі оны беру туралы шешім қабылданған күннен бастап есептеледі.

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учас кесінің нысаналы мақсатын өзгерту

Қазақстан Республикасы Жер кодексінің (əрі қарай – Кодекс) 97-бабы 3-бөлігіне сəйкес , ауылшаруашылық алқаптары айрық ша қорғалуға жатады. Бұл жерлерді ауылшаруашылық өндірісіне байланысты емес мақсаттарға пайдалануға ерекше жағдайларда жол беріледі (осы Кодекстің 90-бабы).

Ауылшаруашылық өндірісін, шаруа немесе фермер қожалықтарын жүргізу үшін жеке жəне заңды тұлғаларға берілген жер учаскелерінде жəне жеке қосалқы шаруашылықтың егістік телімдерінде ауыл шаруашылығын жүргізуге қатысы жоқ нысандар, оның ішінде тұрғын үйлер (жеке тұрғын үйлерді қоса алғанда) салуға жол берілмейді.

Осылайша, жер пайдаланушы жер учаскесін коммерциялық қызметке пайдалану үшін жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгертуі қажет. Ол Кодекстің 49-1-бабымен реттеледі.

49-1-бабтың 2-бөлігіне сəйкес, жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгертуге мүдделі жеке жəне заңды тұлғалар жер учаскесі орналасқан жер бойынша жергілікті атқарушы органға өтініш береді.

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың уəкілетті органы, не жергілікті атқарушы органның сəулет жəне қала құрылысы саласындағы функцияларды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшесі құзыреті шегінде қорытындылар келіп түскен күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жер учаскесін мəлімделген нысаналы мақсат бойынша пайдалану мүмкіндігі туралы ұсыныс дайындайды (Кодекстің 49-1-бабы 7-бөлігі).

Жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгерту немесе жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгерту жөніндегі өтінішті қабылдамау туралы жергілікті органның шешімі тиісті ұсыныстың комиссияға келіп түскен кезінен бастап бес жұмыс күні ішінде қабылданады.

Жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгертуден бас тарту уəжді болуға тиіс (Кодекстің 49-1-бабы 12-бөлігі).

Жер учаскесін кепілге салуЖер кодексіне сəйкес кепiлдікке берушiнің

жеке меншiк құқығындағы жер учаскесi кепiл зат бола алады.

Егер Қазақстан Республикасының заң-дарында өзгеше белгiленбесе, жер учас-кесiнiң жəне жер пайдалану құқығының кепiлiне жылжымайтын мүлiк ипотекасы туралы ережелер қолданылады. (ЖК 76-бап) Жеке меншiк құқығында немесе уақытша өтеулi ұзақ мерзiмдi жер пайдалану құқығында жер учаскелерi бар жеке жəне мемлекеттiк емес

заңды тұлғалар кепiлге берушi бола алады (ЖК 79-бап 1-б.).

Жер учаскесінің кепілі немесе жер пайдала-ну құқығы – бұл кепілдің келісіміне, я болмаса, Қазақстан Республикасы заңдарына негізделген міндеттердің орындалуын қамтамасыз ету тəсілі. Шаруаның жер учаскесін кепілге салу бойынша құқығы ерікті түрде жүзеге асады, оны ешкім еркінен тыс кепілге салу туралы келісімге қол қойдыра алмайды.

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді қолдану тиімділігін бақылау жөнінде

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді қолдану тиімділігі Ұлттық экономи-ка министрлігінің бұйрығымен бекітілген (2015 жылғы 27 наурыз №268) Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді тиімді пайдалану ережелерімен реттеледі.

Ережелер ауыл шаруашылығы мақ сатын-дағы жерлерді тиімді пайдалануды қамтамасыз етуге, соның ішінде, егістік өнімділігінің құлдырауына, топырақ құнарлығының жойы-луына, арамшөптердің жəне т.б. өсімдіктердің басып кетуі салдарынан жер учаскесінің ауыл шаруашылығы мақсатынан шығып қалуына жол бермеуге бағытталған.

Жерлерді пайдалану мен қорғаудың мемле кеттік бақылауы бойынша жұмыстар жүргізуде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді тиімді пайдалану мəселелері өзекті болып отыр.

Жергілікті атқарушы органдардың жерлер-ді пайдалану мен қорғауды бақылау бо-йынша басқармалары жерлерді тиімсіз пай-далану фактілерін анықтаған жағдайда оларға əкімшілік əрекет ету шараларын қабылдайды, тіпті, жерді тəркілеуге дейін бара алады.

ЖАЅАЛЫЌТАР ЌАНДАЙ?

БАЄЫТТАЛЄАН ЖЎМЫСТерриториямыз кең, бай лы ғымыз

жетеді деп оға н немқұ рай ды қарауға бол май ды. Оны бұ рынғы дəс түр бо-йынша қалыбын бұзбай сақ тап, кейін гі ұрпаққа жет кізу де қазір басты міндет.

Қанша жерден даламыз байтақ деген мен, оның иесі де, киесі де бол-ған. Мен жерді шетел діктерге сату ға бұрыннан қарсы мын. Оны Елбасы да айтып келеді. Жақында болған Қазақ-стан халқы Ассамблеясының сессия -сында Нұрсұлтан Əбішұлы: «Жер – ата-бабамыздан мұра ға қал ған біздің басты байлығымыз. Қазақ стан ның 14 мың шақырымнан астам мем лекет тік шекарасын рəсім деу үшін мен көр ші елдердің бар-шаларымен 8 жыл бойы келіс сөз жүр гіздім. Осының бəрі жері міздің тұтастығын қамтамасыз ету үшін жасалды. Мен азаматтарымыздың осы мəселені көтергеніне қуаныш ты мын. Егер жерге дəл осылай көңіл бөлінетін болса, бұл біздің хал қымыз өз жерін қасық қаны қалғанша қорғайтынын көрсетеді», деді.

Міне, Елбасы жер туралы осын дай ден қоятын аталы ой айтты. Шынында, жердің байлығын алып қана қоймай, оны қорғау, болашақ ұл мен қызға мұра етіп қалдыру міндетін де Президент алға тартып отыр. Ең бастысы, халықтың игілі-гіне жарату, бос жатқан жерді тиім ді пайдалану, одан өнім алу үрдісін қалыптастыру жөніндегі пікірлерге мен қосыламын. Əсіресе, шетелдіктерге жер сатылмайды деген Мемлекет басшысының сөзі көңілімнен шықты. Менің халқыма айтар бір тілегім бар, ол баба лары мыздан қал ған жердің иесі ретінде тиімді пайда лануды өзгеден бұрын өзіміз ойластыруымыз керек. Атам қазақтан қалған «Жат жарыл қамай ды, өзіңдікі өлтірмейді» де ген қанат ты

сөзді ай та отырып, біз елге адал дық-ты жерге адал болу арқы лы көр сетуге тиіс тіміз. Себебі, Тəуел сіз ді гіміз дің, елді гіміздің кепілі осы қасиетті жеріміз.

Елдің азаматы, бала лар дəрігері ретінде миллион даған ұл-қыздың тілекшісі санал ғандықтан жерді өзгеге сатуға болмайды деген Прези дент сөзін қолдай отырып, ол жер ді ұрпағымыз пайдалануы керек дегенге қосыламын. Осылай дей отырып, кейбір күдігімді, жеке пікі рімді айта кетсем деймін. Жерді жалға береміз дейді, жалға берген уақыт біткен соң оның құнарлылығы сақтала ма, бастапқы күйінде қолға тие

ме, əлде түрлі химикаттарды пайдаланып жарамсыз етіп тастай ма? Ол қайта пайдалануға келе ме? Сондықтан, жалға берген жерді қалай пайдаланып жатыр дегенді əр жыл емес, əр ай сайын қадағаласақ, киелі жеріміз құнарынан арылмай, кейін иесін табады.

Тағы бір айтайын дегенім, бабадан қалған жерлерді кейбір бай-манаптар қазірден иеленіп алып, өзгелерді маңына жолатпайтын көрінеді. Қазіргі кейбір бос жерлер солардың иелігінде болуы да мүмкін. Өйткені, кезінде алданып қалып, жер пайынан айырылған жұрттың ащы үні естіліп қалады кейде. Осыны да Үкімет бір барлап көруі керек секілді. Ең бастысы, жерді өз Отанымызда кімдер сатып алғанын, жалға кімдер ге беріл генін біліп отырсақ, артық ауыз əңгіме тыйы лар еді. Соңғы айтарым, Елбасының жоға рыда кел тірген сөзіне құлақ ассақ, қолдасақ деймін.

Камал ОРМАНТАЕВ,академик

Елдік кепілі – жерАсыл ќўндылыќты баєалау ќажет

Халық «Жер-ана» деген даналықты жайдан-жай айтпаған. Ол адамзат баласының ең басты тіршілік көзі, мəңгілік асыраушысы. Жерге деген жанашырлықтың əрдайым бірінші кезекке қойылатыны да сондықтан. Біз бүгін жер қадірін білген тұлғалы азаматтарымыздың бірі, елімізге аты кеңінен мəлім «Родина» агрофирмасының бас директоры, Қазақстанның Еңбек Ері Иван САУЭРДІ қысқа қайырым əңгімеге тартып, маман ретінде пікір білдіруін өтінген едік.

Қазақтың басты бай лығы, Тəуел сіз дігінің кепілі – жер деп білемін. Иə, Рес пуб-ликамыздың территориясы үл кен. Соған қарай, бай лығы да мол. Бұл ба ба ларымыздың бізге қал дыр ған өлшеусіз қазынасы. Қазы на ны қадір тұту еңкейген кəрі, еңбек те ген баладан бастап – бəрі мізге басты борыш.

www.egemen.kz6 30 сəуір 2016 жыл

Еркін ҚЫДЫР,«Егемен Қазақстан»

Қазақ жерін мекен етіп келе жатқан ұлттар мен ұлыстар қашаннан оны өздерінің ортақ отаны, құтты мекені жəне кемел келешегі деп біледі. Əлбетте, бұл тұтастықта, бұл бірлікте, бұл ынтымақтастықта қазақ халқының алатын орны мен сіңірген еңбегі орасан зор. Себебі, Елбасы айтып өткендей, біздің «Мемлекетіміздің діңгегі – қазақ халқы. Ел де, жер де – қазақтікі. Ел болудың ұяты да біздің жұрттың мойнында». Соны тəуелсіздіктің алғашқы елең-алаң кезеңінен жақсы сезініп, барлық жауапкершілікті өзіне артқан халқымыз жалауын жаңа желбіреткен мемлекеттің ішкі ұйтқысы, біріктіруші күші ретіндегі қызметін ба-рынша адал атқаруға кірісті. Кезінде «мың өліп, мың тірілген», барға – қанағат, жоққа – салауат айтып үйренген жұртымыз бұл кезеңде өзінің қандай бір қиындықты көтере алуымен бірге, өзгелерге де қамқор бола білетін қасиетін айқын танытты.

Бүгінгі ғылыми тілде бұл «толе-ранттылық» деп аталады. Ал таратып айтқанда, толеранттылық – жергілікті халықтың басқа ұлт пен дін өкілдеріне түсіністікпен қарап, оларды қудалауға түсірмеушілігі. Жалпы, толеранттылық – ертеден өркениеті қалыптасып қалған саналы, озық ойлы жұртқа тəн қасиет. Ежелден қонағын құдайдай сыйлайтын даладай дарқан, жеріндей жомарт қазақ халқы үшін, сірə, бұл туабітті қасиет те болса керек. Дегенмен, егемендіктің осы кезге дейінгі ширек ғасырға созылған кезеңі халқымыздың ата-баба қанымен сіңген осы салт-дəстүрі, сана-сезімі мен пайым-парасаты деңгейін безбен басына салып, сынға түсіруге сындарлы уақыт болғаны да жасырын емес. Ал біздің халқымыз сынақтан əзірге ешбір сүрінбей өтіп келеді. Ақиқатын айтқанда, елімізде қоғамдық келісім мен ұлтаралық татулықтың салта-нат құруы негізінен біз құрған мемлекеттің негізін қалайтын қазақ халқының саяси мəдениеті көтерілуінің арқасында мүмкін болды. Мұны кең-байтақ елімізді өз Отаны ретінде мекен етіп келе жатқан басқа ұлттар мен ұлыстар өкілдері де еш риясыз мойындап отыр. Осы тұрғыдан келгенде, толеранттылық біздің егемендік алғалы бергі мезгілде қол жеткізген аса маңызды жетістіктеріміздің санатында тұр.

Əлбетте, Қазақстандағы ұлтаралық татулық пен келісім өзінен өзі көктен сал-бырап түсе салған жоқ. Президент атап өткендей, ол мемлекет пен баршамыздың күнделікті саясатымыз бен нақты іс-əрекетіміздің нəтижесінде қанат жайды. Мұның өзі ұлтаралық татулық пен келісімнің қазақстандық ұлттық идеяның басты өзегі болуына байланысты жемісті жетістіктерін беріп келеді. Бұл саясаттың бас тауы Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың 1992 жылы Қазақстан халқы Ассамблеясын құру жөнінде алғаш идея көтерген кезінен

арна тартады. Өзінің осы көрегендікпен көмкерілген келелі ой, кемел сөзін Елбасы Тəуелсіздіктің бірінші жылдығына арналған Қазақстан халықтарының форумында айтқан еді. Аталмыш бастама Президенттің 1995 жылғы 1 наурызда Мемлекет басшы-сы жанынан консультативті-кеңесші орган ретінде Қазақстан халқы Ассамблеясын құру туралы Жарлыққа қол қоюы негізінде жүзеге асты. Ал 2007 жылғы мамыр айын-да Ата Заңымызға енгізілген өзгерістер Ассамблеяға конституциялық мəртебе беріп, ол Парламент Мəжілісіне тоғыз де-путат сайлау құқығын алды. Осылайша, құрылымның қоғамдық-саяси рөлі айтарлықтай арта түсті. Бұдан кейін, 2008 жылғы 20 қаңтарда Президент Жарлығы арқылы Қазақстан халқы Ассамблеясы еліміздің саяси жүйесінің нормативтік-құқықтық негіздері анық айқындалған, əлемнің ешбір елінде баламасы жоқ толыққанды субъектісі болды.

Қазіргі таңда Ассамблея еліміздегі эт носаралық келісімді, қоғамдағы то-леранттылықты жəне халық бірлігін одан əрі нығайту жолындағы қызметін барынша адал атқарып келеді. Құрылым сондай-ақ, мемлекеттік органдарға экстремизм мен радикализм көріністеріне қарсы əрекет етуге, азаматтардың демократия нор-маларына негізделген саяси-құқықтық мəдениеті іргесін қалыптастыруға ұдайы көмек көрсетеді. Ол мұның сыртында этномəдени бірлестіктердің күш біріктіруін, этномəдени орталықтардың, халықтың ұлттық мəдениеттерінің, тілдері мен дəстүрлерінің сақталуы мен өркендеуін қамтамасыз етуде зор міндеттер атқаруда. Ассамблеяның белсенді жұмысы нəти-жесінде Қазақстанда этностық немесе діни ерекшелігіне қарамастан, əрбір аза-маттың Конституцияда кепілдік берілген азаматтық құқықтары мен еркіндігі толық қолданылатын этносаралық жəне кон фес-сияаралық келісімнің айрықша бір өрнекті өнегесі қалыптасты.

Осыған орай еліміздегі өзге ұлт өкілдері Қазақстан халқы Ассамблеясы маңайына топтасып, өздерінің салт-дəстүрі мен мəдениетін дамыта бастады. Оның тағы бір айғағы, елімізде аз ұлттар өкілдерінің мұқтаждығымен санасу, ұлтаралық қарым-қатынас шеңберінде үйлесім орнату бағытында өте көп ауқымды зор жұмыстар жасалып жатыр. Мұны біз қазақ жерінде тұратын барша ұлттардың азаматтық, сая-си, экономикалық, əлеуметтік, мəдени құқықтарын қорғауға байланысты қолға алынатын шаралардың барлығы халықаралық стандарттарға сай, басқа мем-лекеттерге үлгі-өнеге бола алатын дəрежеде ұйымдастырылып келе жатқанынан да байқаймыз. Бұған қоса, Қазақстанда жүзеге асырылып жатқан ішкі саясаттың тағы бір тармағы ел тұрғындарын түрлі діни конфессияларға деген толеранттылық көзқарасқа тəрбиелеумен ұштасып отыр. Бұған кейінгі кездері республиканың

əр алуан қиырында бой көтеріп жатқан түрлі діни ғимараттардың құрылыстары толық дəлел. Мұның арғы жағында өзара сыйластық пен төзімділікке, бейбітшілік пен келісімге негізделген өрелі де өміршең қоғамдық қатынастар Қазақстанның əлем сахнасындағы шын кескін-келбеті мен имиджін қалыптастыруға игі ықпалын жасап жатыр. Еліміздің көпэтностық бай кеңістігінде осындай сенім, келісім мен өзара түсіністік үлгісі орнады. Өз кезегінде бұл республика аумағында этномəдени бірлестіктер саны ұдайы өсуіне əсер етті. Бүгінде бізде олардың қатары 800-ден асады. Сол үйлесімнің арқасында елімізде 15 тілде газет-журнал-дар, 8 тілде радиобағдарламалар, 7 тілде телебағдарламалар шығады. Сол сияқты өзбек, тəжік, ұйғыр жəне украин тілдерінде толық білім беретін 88 мектеп бар. Ал 108 мектепте 22 этностың тілі жеке пəн ретінде өтеді. Қазақ жəне орыс театрлары-нан бөлек, тағы 4 ұлттық өзбек, ұйғыр, ко-рей жəне неміс театрлары жұмыс істейді. Бұған қоса, жыл сайын бізде тұратын эт-ностар тілдерінде бірнеше кітап жарық көріп тұрады.

Əлемде біздегі секілді көпұлтты мем-лекеттер де аз емес. Бірақ олардың бірде-бірі өздерінің территориясында тұратын барлық нəсіл өкілдеріне дəл біздегідей жағдай жасап отырғандарын көрсете ал-майды. Олар, керісінше, соңғы жылдардағы дүниежүзін қаусырып келе жатқан саяси-экономикалық дағдарыстардың салқыны осындай көп ұлттың басын қосып отырған Қазақстанның береке-бірлігіне іріткі сала алмауының өзін құбылыс ретінде қабылдап отыр. Осындай ерекшеліктерінің арқасында біздің еліміздің этносаралық төзімділік жəне қоғамдық келісім моделі оның таяу жəне алыс шетелдердегі брендіне ай-налды. Ал əлемдегі ахуал тек бірөңкей экономикаға ғана емес, сонымен қатар, этномəдениетке де елеулі əсер етіп отырған қазіргі заманда төзімділік пен келісімнің атқаратын рөлі зор. Қазіргі заманғы əлемде бір мезгілде екі үдерістің қатар белең ала бастағаны анық байқалады. Оның бірі унификацияға, яғни біртұтастыққа қарай бет бұрса, келесісі бұрынғыдан бетер алуан түрлілікке, яки бөлшектене түсуге бағыт алып барады. Олардың бірі үшін бұл табиғи құбылыс ретінде бағаланса, екіншісі үшін, нағыз апаттық ахуал əкелгелі тұр. Осының өзі бізді бүгінгі тұтас қалпымызды сақтап қалуға күш салуға шақырады. Елбасы құрған Ассамблеяның алдына қойып отырған нақты мақсаты да осын-дай. Бұл ретте Нұрсұлтан Назарбаев айқын мемлекеттік стратегия болса, ұлттың ерік-жігері болса, көптүрлілік мəселелері бір-бірін толықтырып тұратынын айтып өтіп еді. «Дəл осындай саясатты біз Қазақстан халқы Ассамблеясының бүкіл сессиялары барысында жүргізіп келеміз. Бұл саясат толығымен өзін ақтады», – деген болатын Мемлекет басшысы осы сөздің ыңғайында.

Ұлы Дала бұған дейінгі мыңдаған жыл-дар бойы тағаттылық пен табандылықтың ордасына айналды. Тағаттылық пен табандылық бізге қазір де өмір сүрудің өзіндік бір заңдылығы, қоғамымыз адамгершілігінің қалыптасқан нормасы болып келе жатыр. Осы орайда Президент: «Төзімділік Қазақстан халқының ұлттық құндылығы əрі байлығы болып табыла-ды. Ол қазақ халқының бірнеше ғасырлық дəстүрі мен мəдени нормалары негізінде қалыптасты», – деп атап көрсеткен еді күні кеше өткен Ассамблея сессиясын-да. Расында да, төзімділік Қазақстан халқының ұлттық құндылығы əрі байлығы болып табылады. Ол қазақ халқының бірнеше ғасырлық дəстүрі мен мəдени нормаларының айнасы іспеттес. Біз «Ырыс алды – ынтымақ» деген тəлімді санаға құйып өскен халықтың өкілі ретінде «бірлік бар жерде, тірлік бар екенін» де ешқашан жадынан шығармаған ұрпақпыз. Сонымен бірге, сыйластық пен достықты қашаннан ту етіп төбесіне көтерген жұрттың жұрағатымыз. Сондықтан да, татулықтан асқан асу, бірліктен өткен биік жоқ деп білеміз. Ал қаншама жылдардан бері біздің жерімізді мекен етіп келе жатқан 130-дан астам ұлт пен ұлысқа пана болып, олармен бір атаның баласындай, бір қолдың сала-сындай жағдайда қатар тіршілік етіп келе жатқанымыз – сол татулық пен достықты, сыйластық пен келісімді бағалай білуіміздің арқасы.

Сөз жоқ, осы үдерістің діңі берік діңгегі, түбірі мықты тұғыры, алымы бөлек алтын арқауы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың саяси ұстанымы болып тұрғаны ешкімнің де күдігін шақырып, күмəнін келтіре ал-маса керек. Елбасымыз елімізді егемендік алған кезеңнен бері барша қиындықтары мен кедергілерінен абыроймен өткізіп, жылдан жыл асқан сайын дамудың жаңа биік белестеріне жеткізіп келе жатыр. Тəуелсіздіктің таңы атқан шақтан өз тағдырын сеніп тапсырған туған халқын нұрлы жолмен жарқын болашаққа бас-тап келе жатқан Президент біздің осы ортақ жеңісіміздің бəрінде татулық пен келісімнің орны зор екенін əрдайым еске салып тұрады. Мұндағы басты міндет республиканың негізін құрайтын қазақ халқына жүктелетінін де, татулық пен тұрақтылықтың ел иесі ретінде, ең алды-мен, қазаққа керек екенін де Мемлекет бас-шысы үнемі ашық айтып келеді. «Қазақтың ынтымағы мен бірлігі мықты болмай-ынша, келешекте мемлекеттің тұтастық келбетін сақтау мүмкін емес, – деген ол тағы бір сөзінде. – Халқымызда «тар жер-де табысқан, кең жерде кеңеседі» деген сөз бар. Тар замандарда қазақ құшағына алған өзге ұлт өкілдері бүгінде өз бауырлары-мыз атанып, бізбен бір халыққа айналды». Бұл сөздің өмірдің өз шындығынан алы-нып тұрғанын жақында өткен Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиясының ба-рысы тағы да көрсетіп берді. Жаныңдағы жанға қол ұшын беру, демеу, көмектесу, жарты нанды бөліп жеу Елбасының қанына жастайынан сіңген қасиет болар деп ойлайсың. Аталмыш сессияда мінбеге көтеріліп, қиын кезеңде ата-əжесіне пана болған Назарбаевтар отбасына алғыс айтқан Фаризат Хаджиеваның жүрекжарды пікірі осы ойымызды тиянақтай түседі.

Біз мақаламызды қазіргі əлемдегі ұлтттар мен тілдер дерегін келтіруден бекер бастаған жоқпыз. Жер бетінде халықаралық қауымдастық мойындаған 197 мемлекет болса, соның бірі – Қазақстан. Ал еліміздің еңселі ертеңі үшін елеңдейтін болсақ, дəл қазір, ең алдымен, осы ұлттар арасындағы татулықты ұдайы сақтап қалғаннан абзал да абыройлы шаруа жоқ.

● Сараптама

ТАТУЛЫҚТАН БИІК ТАУ ЖОҚҚазақстан халқы Ассамблеясы осы ұстанымды ту етіп келеді

Қазіргі əлемде 2 мыңға тарта халық, 4,5 мыңнан 6 мыңға дейінгі аралықта əртүрлі тілдер бар деп есептеледі. Ал мемлекеттік құрылым саны 200-ге де жетпейді. Демек, өз алдына дербес мемлекеті жоқ ұлттар мен ұлыстар саны əлдеқайда көп. Ал бүгінде ту көтеріп, сап түзеп тұрған тəуелсіз мемлекеттердің бірқатары бағзы бір замандардан бері тіршілік етіп келе жатқан болса, бірсыпырасы соңғы ғасырларда əртүрлі жолдармен, əр қилы себептермен қиюласып қалыптасқан.

Солардың қатарындағы Қазақстанның егемендікке қол жеткізуінде кешегі басқа да одақтас республикалардың бастан кешкені сияқты Кеңес Одағының кенеттен ыдырап кетуінің негізгі рөл атқарғаны белгілі. Бірақ сол посткеңестік елдердің көбіне аса бір ұқсай қоймайтын өзіндік ерекшеліктеріміз де бар. Ол – қасиетті қазақ жеріне тағдырдың жазуымен əр дəуірде келіп, тұрақтап қалған өзге ұлттар мен ұлыстардың соншалықты көптігінде жəне сол түрлі нəсіл өкілдерінің қазіргі таңда жерімізде бір жеңнен – қол, бір жағадан бас шығаратындай өзара тату-тəтті өмір сүріп келе жатқанында. Бүгінде солардың барлығы тегі басқа болғанымен, теңдігі бір, қаны бөлек болғанымен, мұраты бір тұтас халыққа айналды.

Осы орайда, Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Біз – тыныштық арқылы тұрақтылыққа, татулық арқылы тұтастыққа қол жеткіздік» деп атап көрсетуінде бүкпесіз шындық жатыр. Біз бір заманда батырларымыздың қаһармандығымен, ақсақалдарымыздың ақылмандығымен ата-бабаларымыз ежелден мекен еткен ұлан-байтақ ұлы даланы өз еншімізде ұстап қала алсақ, бүгінгі дəуірде Елбасының алысты болжайтын көрегендігінің арқасында əлем мойындайтындай айтулы мемлекет құрдық. Міне, осы сарабдал да сара саясаттың ең ұтымды тұстарының бірі елдегі халықтар достығын баға жетпес байлыққа бағалап келеміз.

Елбасымыз Н.Ə.На зар баев тың «Мəңгілік Елге» апаратын басты құн дылықтар туралы Қа зақстан халқы Ассам блеясының ХХІV сес-сиясында сөйлеген сөзі Қазақстанның ұлттық и д е я с ы н ы ң н е г і з г і мақсатын айқындап бер-ген негізгі құжат болды деп санаймын.

«Мəңгілік Елдің» тірегі, болашақ құры-лысшылары, қай рат-керлері – кейінгі толқын жас қауым екені сөзсіз. Жастар – мем лекетіміздің болашақ тағ дырына жауапты ұрпақ. Əлемдік қо ғамдастықта олар əлеуметтік өзгерістердің маңызды субъектісі, қоғамның адамгершілік деңгейі-нің көрсеткіші, өте үлкен инно-вациялық күш пен стратегиялық ресурс болып табылады. Біз жас-тарымыздың, əсіресе, студент-жас тарымыздың ұлттық сана-сезімдері, соған сəйкес елжан-дылық қасиеттерінің қалай қалып-тасатынына немқұрайлы қарай ал-маймыз. Сондықтан да, болашақ жоғары білікті мамандардың биік ұлттық сана-сезімін қалыптастыру еліміздің жоғары оқу орындарын-да оқу үдерісіне «Мəңгілік Ел» пəнін енгізуді талап етеді.

Осыған орай, ел іміздег і педагогикалық жоғары оқу орындарының көшбасшысы, қазақ жоғары білімінің қарашаңырағы – Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті Қазақстанда бірінші болып оқу үдерісіне «Мəңгілік Ел» пəнін енгізу жөнінде баста-ма көтеріп, бұл пəнді оқытуға арналған тұжырымдама мен оқу бағдарламасын жасады жəне «Мəңгілік Ел» оқулығын дайын-дап, баспадан шығарды. Сондай-ақ, университетімізде осы пəнді оқу үдерісіне енгізу мəселесі бойынша республикалық кеңес өткізілді. Бұл кеңес «Мəңгілік Ел» пəнін оқу үдерісіне енгізу жөнінде Білім жəне ғылым министрлігіне ұсыныс жасаған қарар қабылдады.

Ал енді осы «Мəңгілік Ел» пəнінің идеясын халықтық дəстүр мен отандық мүдде туралы толық түсінікті қалыптастыратын, əлеуметтік-мəдени кеңістіктегі қазақ болмысының мəн-мағынасын ашып беретін, өз атамекенімізде еркін де бірдей өмір сүретін адамдардың ішкі рухани жəне қоғамдық өмірін айқындайтын ұстанымдар құрайтынын, бұл нысан Қазақ елін тұлғалық, ұлттық, мемлекеттік, қоғамдық құндылықтарымен толықтыра түсуді міндет тұтатынын айта кеткенім орынды болар.

«Мəңгілік Елдің» ертеңгі тұтқалары болатын жастарды тəрбиелеу жəне қалыптастыру – бүгінгі орта мектеп пен жоғары оқу орындарының міндеті екенін ұмытпағанымыз абзал. Бұл тұрғыда еліміздің педагогикалық ж о ғ а р ы о қ у о р ы н д а р ы н а жүктелер міндет те ауқымды. Өйткені, педагогикалық жоғары оқу орындары болашақ мек-теп мұғалімдерін даярлайды. Ал олар өз кезегінде мектеп

шəкірттерін оқытатындықтан бо-лашақ «Мəңгілік Ел» тұтқасын қалыптастыру мұғалімнің елжан-ды лығына тікелей байла нысты.

Сондықтан, педа гоги-калық жоғары оқу орын-дары өз елін, өз жерін, отанын, халқын, ұлтын шын сүйетін, халқ-ымыздың ата дəстүр, салт-санасын, мəде-ниетін, тілін терең мең -герген мамандар тəр-биелеп шыға руы тиіс. Бұл мамандар ертең гі

мектеп шəкірттерін тəрбие леуі керек.

Халқымызда «Бір жылдығын ойлаған астық өсіреді, он жыл-дығын ойлаған ағаш өсіреді, ал жүз жылдығын ойлаған ұрпақ өсіреді» деген ұлағатты сөз бар. Олай болса, қол жеткенге тоқмейілсімей, болашағымызды ойлайтын, оны жобалап-жоспар-лайтын, жас ұрпақты нағыз ұлттық құндылықтарға тəрбиелейтін жаңа ғасырдың «жаңа мұғалімдерін» даярлайтын кез жетті. Сондықтан, межелеп отырған міндеттеріміз де салмақты. Түпкі мақсатымыз – болашақ мұғалімдердің тəр-бие шілік, педагогтық əлеуетін, қабі летін ашу, нағыз қазақы, ұлтжан ды мамандар даярлау. Біз Болон (Италия) конвенциясына қол қойып, əлемдік білім стан-дарттарына ұмтылғанда Еуро па уни вер ситеттерінің үлгісін сол қал-пында көшіріп əкеліп, орната салу-ды мақсат тұтпаймыз. Өз кезегінде Еуропа университеттерінің білім берудегі озық тəжірибелерін, инновациялық технологияларын аламыз да, оны өзіміздің ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық тəрбие құндылықтарымызбен байытып, құнарландыра отырып пайдала-намыз.

Бүгінгі жедел қарқынмен өршіп келе жатқан жаһандану үдерісі адамзаттың ұлттық е р е к ш е л і к т е р і н қ ұ р д ы м ғ а кетіріп, өз үстемдігін жүр гізуде. Жаһандану барысында Батыс «мəдениетінің» басым дық таны-туы жергілікті халық тың байырғы ұлттық сипатының жоғалуына түрткі бола ма деген қауіп те бар. Сондықтан, жаһан данудың дүлей толқынында жұты лып кет-пеу үшін бізге ұлттық тəр биені күшейту керек. Ұлттық тəрбиенің ең маңызды ерекшелігі адам-дарды ұлттық қасиетін сақтауға үйрету дер едік. Əрбір жеке адам əуелі өзінің белгілі бір ұлттың мүшесі екенін іштей терең сезініп, жалпыадамзаттық қоғамға лайық өмірден, қоғамнан өз орнын белгілеуі тиіс. «Мəңгілік Ел» болуымыз үшін бүгінгі таңда біздің əрбіреуіміз біртұтас ұлт-тық бітім-болмысымызды, ұлттық ойлау машығымызды, ерекше лік-терімізді сақтап қалуымыз қажет.

Серік ПІРƏЛИЕВ, Абай атындағы Қазақ ұлттық

педагогикалық университетінің ректоры, ҰҒА академигі,

педагогика ғылымдарының докторы, профессор

АЛМАТЫ

«Мәңгілік Ел» оқулығы – келешектің тұтқасы

Діни бірлестіктер өкілдері жиналысының Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесімен құттықтауы

Құрметті қазақстандықтар!Біз, еліміздегі діни бірлестіктер өкілдері, барлық отандаста-

рымызды жалпыұлттық мереке – Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесімен құттықтаймыз.

Бұл күн елімізде өмір сүріп жатқан барлық этностардың ауызбіршілігінің, келісімі мен бауырластығының күні болып та-былады. Бұл – қазақстандық патриотизмнің, атамекенге деген шексіз сүйіспеншіліктің мерекесі.

1 мамыр – өзара сенімге, достық пен сүйіспеншілікке негізделген біздің көпұлтты халқымыздың мерекесі. Бұл – еліміздегі тұрақтылық пен болашаққа деген сенімнің кепілі.

Əрбір қазақстандық жарасымы мол осындай тамаша күні үлкен жəне тату отбасының бөлшегі екенін ерекше сезінеді.

Біздерге, яғни діни бірлестіктер өкілдеріне азаматтарымыздың өзара ынтымақтастық сезімін көрсетулері ерекше қымбат, өйткені, ол – түрлі этностар мен діни сенімдерден тұратын адамдардың біртұтас қауымдастығын құрайтын Қазақстан халқы ауызбіршілігінің айқын айғағы.

Қазақстан халқының бірлігі күні баршаңызға жақсылық пен молшылық, бақыт пен қуаныш, амандық пен мейірім тілейміз.

Жаратқанның рахымымен əлемде жəне əрбір шаңырақта əрқашан бейбітшілік, тыныштық пен береке болсын!

Сараптама

ЫНТЫМАҚ, БІРЛІК, КЕЛІСІМ –

www.egemen.kz 730 сəуір 2016 жыл

«Тəуелсіздік. Ке-лі сім. Болашағы Бір-тұтас Ұлт» тақырыбы аясында өткен Қазақ-стан халқы Ассам-б л е я с ы н ы ң X X I V сес сиясында мем ле-кет тің болашағы мен халықтың ынтыма ғын арттыруды көздей-тін маңызы жоғары құн дылықтар сөз болды. Мем-лекет басшысы Қазақстан хал қы Ассамблеясы біздің Тəуелсіз-дігіміздің ұлы құндылықтарының бірі екенін атап өтті. Шынында, Елбасы айтқандай, Қазақстан халқы Ассамблеясы – Тəуелсіздік жемісі. Ассамблея кез келген сын-қатер төнген кезде жəне Тəуелсіздіктің барлық кезеңінде əрдайым биіктен табылды. Оның тарихында біздің ұлттың өрлеу дəуірінің кезеңдері мен нақты нəтижелері көрініс тапқан.

Қай дəуірді алып қарасақ, тарихтың көмескі тартқан бет-терін парақтасақ Қазақ елі ежел-ден бітімгерлігімен, араағайын-дығымен, достық қарым-қаты-насымен ерекшеленгенін білеміз. Ырыстың, береке атаулының бастауы əсілінде достықта, адам-гершілік қасиеттерде жатқаны мəлім ғой. Ынтымақ бар жерде жақсылық үстемдік құрады. Елдің пейілі кең болғаннан ешкім де кем болмайды.

Бүгінгідей үлкен үдеріспен дамып жатқан жаһанда ел ішіндегі татулықты сақтай оты-рып, ұлттар арасындағы достық қатынасты нықтай білу – үлкен парыз. Міндет. Кезінде Қаз дау-ысты Қазыбек бидің өзі «Ешкімге соқ тықпай жай жатқан елміз» деп қа зақ халқының болмысын, адами асыл, ізгі қасиеттерін бір ауыз сөз бен ғана өрнектеп, бедер-леп айтқан ғой.

Иə, біздің Тəуелсіз Отаны-мыз Қазақстанда тату-тəтті ғұмыр кешіп жатқанымыз Елба сы Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаевтың ерен еңбегінің арқасы екені талас тудырмай-ды. «Құ дай қалаған хан болады» деген ежел ден айтылып келе жатқан сөздің қа сиетін жақсы түсінетін ел азаматтары ұлттар

арасындағы достықты əрдайым биік қойып келе ді. Бейбіт елдің ырысы таситыны да сондық тан. «Ел бірлігін сақта ған татулықты айт» демекші, қазір біз айнала мызға барлап көз салсақ, небір зұлымдық, ашкөздік, лаңкестік сек ілді оқиғаларды

көреміз. Əлемде орын алып жатқан осындай қаныпезерлік əрекеттерге жанымыз ауыра-ды. Өйткені, ұлы ғұлама Абай Құнанбаев «Адамзаттың бəрін сүй бауырым деп», деген терең ойлы сөзімен адамзат атаулыны ізгі ойларға ұмтылуға шақырған ғой.

Бізде шүкір, дініміз бен тіліміз, діліміз қалыпты ырғақпен дамып отыр. Барлық ұлт пен ұлыстардың құқығы тең дəрежеде сақталған. Елімізде шоғырланған ұлт пен ұлыс өкілдерінің бəрі де мейірбан қазақ халқына тек қана алғыс айтады. Іргеміздің берік, шаңырағымыздың нық тұруы – сөзсіз Мемлекет басшысының сындарлы саясатының жемісі.

Тəуелсіздік жылдарында Қазақстанның экономикалық тұрғыда əл-ауқаты жыл санап артпаса, кеміген емес. «Қолымнан іс келеді» деген адамдардың барлығына да жағдай жасалып отыр. «Қолы қимылдағанның аузы қимылдайды». Еткен еңбектің өтеуі өз нəтижесін бе-руде. Мұның бəрі Қазақстан халқына жасалып отырған үлкен қамқорлық екені даусыз. Сол үшін де мемлекет тізгінін ұстаған азаматтарға алғыстан басқа айта-рымыз жоқ. Жаңарған, жасарған Отанымыздың гүлденуі, сəулеті келіскен еңселі ғимараттардың бой көтеруі, тəуелсіздік жылдарында елімізде көптеген халықаралық деңгейдегі шаралардың өткізілуі – мемлекет мерейінің артқанын, дəулетінің үстемелене түскенін айғақтаса керек.

Александр ГИБНЕР,Жамбыл облыстық неміс этномəдени бірлестігінің

төрағасы

Жамбыл облысы

Ынтымағымен ерекшеленген ел

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясының XXIV сессия-сында сөйлеген сөзінде қазіргі таңда еліміздің алдында тұрған қадау-қадау міндеттерді ше-гелеп айтып берді. Оның қай-қайсы да бүгінгі күннің ең өзекті мəселелерін қамтиды. Соның ішінде маған Елбасының азаматтық пен азаматтылық ұғымдарына қатысты тереңнен толғап айтқан парасатты да пай-ымды сөздері үлкен əсер етті. Жасыратыны жоқ, осы кезге дейін кейбір отандастарымыз азаматтық деген қасиетті де қастерлі ұғымның түп-төркініне тереңдеп бойлай алмай жүргендей көрінеді. Арамызда оның дəл мағынасы қандай екенін де ажы-рата алмай қалатындар жоқ емес.

Президентт ің азаматтық

ұғымына қатысты айтқан терең толға ныс тары соның бəріне нақты жа-уап болды деген ойда-мын. Яғни, Елбасының мəлімдеуінше, аза мат-тық жəне азаматтылық ұғымдары ұлт неме-се белгілі бір ұлт өкілі деген түсінікті таныт-пайды. Ең бастысы, ұлт емес, азаматтық деп атап көрсетті Н.Ə.Назарбаев. Бұған бəріміз де қол қоямыз. Өйткені, республиканың барлық азаматта-ры Қазақстан Конституциясына сəйкес өмір сүріп, еңбек етеді. Əрі отандастарымыздың бəрі де еліміздің Ата Заңына бас иеді, оған қай кезде де құрметпен қарай алады десем, қателеспейтін шығармын. Бұл жерде түсініксіз болатын-дай ештеңе жоқ. Бар болғаны тек

осы ғана. Яғни, бұл ел заң ын орын дау жəне құрмет теу.

Б ұ л о р а й д а Нұрсұл тан Əбішұлы əлемдегі ең ежелгі мемлекеттіліктер та-рихынан да мысал-дар келтірді. Соның бірі ерте замандағы Рим империясы де-

сек, мұнда да Мемлекет басшы-сы атап көрсеткендей, бірінші кезекке ұлт емес, азаматтық алға шыққан екен. Əрине, бұл ара-да Қазақстанды мекендейтін өзге ұлт өкілдерінің этностық ерекшеліктері, олардың тарихы мен тілінің сақталуы жөніндегі мəселе азаматтыққа ешқандай көлеңкесін түсіре алмайды. Бұл мəселе елімізде этномəдени бірлестіктердің құрылуы арқылы

шешімін тауып келе жатқаны айтпаса да түсінікті. Соның бəрінің қозғаушысы Қазақстан халқы Ассамблеясы екені тағы да талассыз. Қалай дегенде де, азаматтық мəселесіне келген-де барлық қазақстандықтар біртұтас, ешқайсысы бір-бірінен бөлшектенбейді, бөлінбейді. Болашағы біртұтас ұлт ұғымының төркінінде міне, осындай баға жетпес құндылық жатқаны анық.

А с с а м б л е я с е с с и я с ы н д а Президент барша республи-ка халқына өз жүрегін жарып шыққан ақ адал сөзін айтқанын тереңнен түйс індім. Өткен жылы Президент сайлауына ел тұрғындарының 85 пайы-зы қатысып, 92 пайызы дауыс бергенін естігенде Нұрсұлтан Ə б і ш ұ л ы қ а т т ы т о л қ ы п , тебіренгенін жеткізді. Өйткені Нұр-ағамыз осы сəтте республи-када біртұтас ұлт қалыптасып қалғанын тұңғыш рет сезініпті.

Мұның өзі еліміздегі барлық этностық топтардың Қазақстан деп аталатын алып шаңырақтың а с т ы н а т о п т а с ы п , б і р і г е түскендігін көрсетпей ме?

Міне, Елбасы атап көрсет-кен дей, барлық мəселенің кілті осында. Бізге ең басты керегі де осын дай топтасу мен бірігу емес пе? Барлық қазақстандықтардың мұн дай деңгейге жетуі, Мəңгілік Ел атануы үшін бір кісідей еселі еңбеккке жұмылуы, сөз жоқ, атап айтуға тұрарлықтай мəсе ле. Ауызбіршіліктің басты көрі нісі деп осыны айтыңыз. Біз дəл осы бірлік пен келісімді көз дің қара-шығындай сақтай білсек, елдің туы ешуақытта жығыл майды.

Виктор ФОМИН,Батыс Қазақстан облыстық

балалар мен жасөспірімдер туризмі орталығының директоры

ОРАЛ

Ең бастысы – бірігу

Ертеңді ойласақ, еңселі боламыз

Үнемі алға жылжыған қоғамның мұраттары биік болады. Астанадағы Бейбітшілік жəне келісім сарайын-да үлкен өрлеу үстінде өткізілген Қазақстан халқы Ассамблеясының «Тəуелсіздік. Келісім. Болашағы Біртұтас Ұлт» күн тəртібімен ашылған XXIV сессиясы осынау ұстанымның берік екендігін дəлелдей түсті. Əсіресе, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Мəңгіл ік Ел»

Патриоттық актісі бейбітшілік пен келісімнің жаңа кезеңін паш етеді», – деген сөздері тəуелсіз Қазақстанымыздың мақсаты берік, тұғыры биік екендігін паш етті.

Ынтымақ пен берекенің ұясы ретінде əлемге өнеге шашып отырған Қазақстан халқы Ассамблеясының сес-сиясында Патриоттық акт қабылдануы айрықша мəндегі қадам екендігін, сонымен қатар бейбітшілік белестерінің бүгінгі күрделі ағымын да білдіреді. Елбасы, ҚХА Төрағасы Н.Назарбаев: «Біз «Мəңгілік Ел» Патриоттық актісін сал-танатты жағдайда қабылдадық. Осы акті арқылы барша қазақстандықтардың достық, бейбітшілік пен келісімнің бірыңғай құжатын қабылдағанды. Патриоттық актіде ұлы құндылықтар қамтылып отыр. Ондай құндылықтар – біздің халқымыздың ерік-жігерінің, дана шешімінің көрінісі. Акт кабинеттерде ойластырылған құжат емес, ол – Тəуелсіздігіміздің жемісі», деу арқылы бұл үрдіске ерек-ше екпін түсіріп отыр.

Асқақ рух, жаңа серпіліс үстіндегі сессияның жұмысына қоғам мүшелерінің барлық буындағы өкілдері қатысты. Мінберге көтерілген делегаттардың біздің асыл құндылықтарымызды айрықша бағалап, қастерлейтіні көрініп тұрды. Олардың ой-пайымдары Қазақстан Президентінің жасампаз ұсыныстарымен үндес келгенін атап өткім келеді. Мəселен, көпұлтты, көп конфессия-лы қоғамның ұстындарын бекемдеу мəселесінде толық түсіністік ауаны қалыптасты. Ең бастысы – ұлт емес, азаматтық. Нұрсұлтан Əбішұлы ұғымның кеңеюін былайша түсіндірді: «Осыған байланысты атап өткім келеді, ең бас-тысы – азаматтық, ұлт емес. Азаматтық деген – ол еліміздің барлық азаматы бір заңмен, Конституциямен өмір сүреді деген сөз. Бəрі осы бір ғана заңға бағынуы керек. Рим им-периясында азаматтар болды, ұлт емес. Тіпті, латын тілінде «ұлт» деген сөз «жаңа туған» дегенді білдіреді екен. Ал біз осы «ұлт» деген мəселені не қылып жібердік? Сондықтан да, біртектілік дегеніміз өзіңнің ұлттық ерекшеліктеріңді жоғалтпау, тарихыңды, мəдениет пен тіліңді ұмытпау дегенді білдіреді. Ал азаматтықта – біз бірдейміз».

Бұл сөздердің астарында көп мағына жатқанымен, қарапайым тұжырым – Қазақстан баршамыз үшін жай-лы мекен болуы қажет. Мұны мен өз басымнан өткердім. Саяси қудалау жылдары жер аударылған балқар баласы Қазақстанда оқып-өніп, ержеттім. Адал еңбектің жемісін көріп отырмын. Еңбек бағалайтын қоғамның арқасында ең жоғары марапаттарға ие болдым. ТМД елдерінде халықтар достығын қастер тұтудың бір үлгісі – Ассамблея болды. Мен аз халықтың өкілі болсам да №1 «Достық» орденін омырауыма тағып жүргенімді мақтан етемін. Бұл азаматын ардақтаған елдің мерейі əрдайым үстем екендігін білдіреді.

Ертеңін ойлаған елдің еңсесі биік бола бергей.

Ибрагим ЖАНҒОРАЗОВ,«Ижевский» ӨК бас директоры,

ҚХА мүшесі, Социалистік Еңбек Ері

Ақмола облысы,Аршалы ауданы

Біз бүгінгі күннің ащы шындықтарын көзбен көріп отырмыз. Кеше ғана ағайын болып, бір-бірінің тілеуін тілеп келген мемлекеттер енді қайтіп көріспейтіндей күйге жетті. Неге туысқан халықтар арасында ортақ түсіністік, ашық үнқатысу жоқ? Неге олар бір-бірімен түсініспейтін, түсінуге де тырыспайтындай халге түсті?! Бейбіт өмірді, ашық күнде оқ атылмауын қалайтын адамдардың бəрі осындай əрекеттерге өкінеді. Кейбір мемлекет басшыларының өз мүдде қақтығысын халықтан биік қоятынына наразы бо-лады.

Т і л - к ө з т а с қ а , Қ а з а қ с т а н мұндай індеттен аулақ. Бұл – біздің Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың сындарлы саясатының үлкен жемісі. Мемлекет басшысы Қазақстан халқы Ассамблеясының «Тəуелсіздік. Келісім. Болашағы Біртұтас Ұлт» атауымен өткен XXIV сессиясын-да есті жан ұғарлықтай тағылымды сөздер айтты. Елімізде тұратын барлық ұлттар мен ұлыстардың бір үйдің баласындай болып ұйысуы оңай болмағандығын бəріміз де білеміз. Қазақстандағы тату өмірді шайқау, ел берекесін алу үшін əртүрлі ниеті ха-рам ұйым қаржыландырған азаматтар алуан шеру ұйымдастырып, ұлттарды бір-біріне айдап салуға тырысты. Кейде дегендеріне жетіп те жатты.

Осындай сын сағаттарда Нұрсұлтан Əбішұлының бар лық қазақстандықты бір мүдде, бір мақсатқа бірік-тіру бағытындағы саяса ты елімізді түрлі қақты ғыс-тардан аман сақтап, бүгін-гідей мамыражай заманға жеткізді. Біз мұны ешқашан ұмытпауымыз керек.

Қазақстан халқы Ассам-блеясы сессиясында «Өмірден арман туындатып, арманнан шынайы бол-мысты сомдау керек. Жалпыұлттық арманымызды біз осылай жүзеге асы-рамыз. Қуатты, лайықты жəне мəңгілік мемлекет туралы арманымызды. Кең-байтақ, сүйікті жəне киелі жерімізді көркейту туралы арманымызды. Ұлы Дала елі кеңістігіндегі зəулім аспанмен астасқан шаңырақ астында тату-тəтті өмір сүретін бақытты жəне бейбіт халқымыз туралы арманымыз-ды. Мен бүгін Ассамблея сапына оны бұдан жиырма жыл бұрын менімен бірге құрысқан жəне бастапқы та-рихи сессиялары мен шешімдерін əзірлескендердің есейген балалары қосылып жатқанын көріп тұрмын. Бұл – қазақстандықтардың ұрпақ сабақтастығының айқын айғағы», деді Мемлекет басшысы.

Чешенстанға сапарға барғандар биік ғимарат қабырғасында Ресей Президенті Владимир Путинмен б і р г е Қ а з а қ с т а н П р е з и д е н т і Нұрсұлтан Назарбаевтың портреті

ілулі тұрғандығын айтып келеді. Ол заңды. Өйткені, мыңдаған таулықтар екінші дүниежүзілік соғыс кезінде өз туған жерінен күшпен көшіріліп, қазақ халқынан пана тапты. Тайпа ақсақалдары күні бүгінге дейін «қазақтар бізді аштықтан аман алып қалды. Бауырына тартты. Оларды сыйлаңдар» деп айтып отырады екен.

«Біз достықты қазақстан дық-тардың барлық буынының басты игілігі ретінде сақтай білдік. Біздің бірегей жолымыз – тең құқықтылық, бір шаңырақ астында өмір сүретін барлық этностың бірлігі мен келісімі халықтың тілек-қалауымен таңдалды. Қазақстан халқы Ассамблеясы – Тəуелсіздік жемісі. Ассамблея кез келген сын-қатер төнген кезде жəне Тəуел сіздіктің барлық кезеңінде əрдайым биіктен табылды. Оның тарихын да біздің ұлттың өрлеу дəуірінің кезеңдері мен нақты нəтиже-лері көрініс тапқан», – деді Мемлекет басшысы.

Күш – бірлікте, түсіністікте. Бү-гінгі біздің мақсатымыз – бірлігіміз бен ынтымағымызға сызат түсірмеу.

Қазақстан халқы Ассамблеясының ең басты мақсаты да осы құндылықтар деп ойлаймыз.

Мұратəлі ҚАЛМҰРАТОВ,Оңтүстік Қазақстан облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы

хатшылығының меңгерушісі

Оңтүстік Қазақстан облысы

Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев көп ұлтты мемлекетімізде ынтымақ пен бірлікті нығайта түсу үшін қыруар істер тындыруда. Қазақстандықтар үшін де керегі – осындай берекелі де бейбіт өмір. Президентіміз Н.Ə.Назарбаевтың сарабдал саясаты мен оның ел басқарудағы көрегендігін тек қазақстандықтар емес, əлем елдері мойындап отыр.

Біртұтас ұлт – іргесі ажырамайтын шаңырақ

ЕҢ БАСТЫ БАЙЛЫҚ ЕЛ ҮШІН!

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz8ЕЛБАСЫ МАНИФЕСІ: БЕЙБІТ ӨМІРГЕ ҮНДЕУ

«Əлем. ХХІ ғасыр» атты ма-нифест – тұрақтылық пен ты ныш-тыққа, бейбітшілік пен бірлікке бағытталған байыпты бастама. Елбасы əлемді шарпыған өртке тең терроризмге қатысты БҰҰ жұмысын жетілдіруді, ядро-лық технологияларды бейбіт мақсатта пайдаланудағы əді-лет тілікті қалыптастыруды, қа-русыздану мəселелерін қарас-тыратын басқосуларды жиі өткізуді, МАГАТЭ-нің қызметіне жаңа пəрмен берудің қажеттігін, əлемдік қауіпсіздікке бастай-тын бастамалар мен жүйелерді, осы бағыттағы үнқатысулардың пішімін өзгертуді ұсынды.

Манифест «Ілулі тұрған мыл тықтың күндердің күні бір атылатыны» сияқты, ядролық қарудың адамзатқа əйтеуір бір күні зауал келтіретіндігіне жəне бұл қауіптің дəл қазіргі таңда қасіретке айналуы əбден мүмкін екеніне əлем халықтарының на-зарын ерекше аударуымен құн ды. Сонымен қатар, Елбасы əлемдегі халықтың қолында 1 милли-ардтан астам атыс қаруы барын еске сала отырып, сол қарудың шү ріппесі күн сайын басылып, əлемде мыңдаған адамның ажал құшуына себеп болып жатқанын еске салды. Халықаралық қаты-нас та жанжал тұтанатындай болса, əскери қақтығыстардың гео графиялық ауқымы кеңейіп, əлем тарихындағы соғыстар Еу ро паның шығысындағы,

Аф риканың солтүстігіндегі, Таяу Шығыстағы соғыстың іс-қи-мыл дарының тарихи шегінен асып түсуі ғажап еместігін айтып өтті. Халықаралық терроризмнің қаһарына ерекше тоқталды.

Нұрсұлтан Назарбаевтың: «Өлім себетін қаруларды ғарыш кеңістігіне, Əлемдік мұхиттың бейтарап суларының түбіне, Арк-тикаға орналастыруға тыйым сала-тын жаһандық шешім қабылдаған жөн. Жаппай қырып-жоятын қарудың жаңа түрлерін жасау үшін ғылыми жаңалықтарды пай далануға тыйым салатын ха-лық аралық құжат əзірлеп, оны орындауды міндеттеу маңызды. БҰҰ-да жаппай қырып-жоятын қару жасау жəне жетілдіру үшін пайдалануға болатын ғылыми жаңалықтардың Тіркеу реестрін құрған абзал» – деген пікірінен жа һандық проблемаға азаматтық алаңдаушылығы аңғарылады.

ХХІ ғасырда адамзатқа өзін өзі демилитаризациялау жағына қарай батыл қадам жасау керек-тігін жариялады. Осы ретте, əлемге «ХХІ ғасыр: соғыссыз əлем» ат ты кең ауқымды бағдарлама қажет екендігін ескертіп: «Бұл жаһандық стратегия ұлттың со-ғыс тар мен жанжалдардың ви-русын жою жөніндегі үйлесімді жəне жауапты іс-əрекеттерін айқындауға тиіс. Бұл құжатта үш басты қағидатты нақты маз мұндау керек. Біріншіден, қазіргі кездегі бірде-бір соғыста

жеңімпаз болмайды... Екіншіден, жаңа соғыста жаппай қырып-жоятын қарулар – ядролық, химиялық, биологиялық жəне ғылым жетістігі негізінде ой-лап табылатын басқа да кез кел-ген қару түрлерін қолданудан қашып құтылу мүмкін болмай-ды... Үшіншіден, мемлекет-тер арасындағы барлық та-лас-тартыстарды реттеу үшін бейбітшілік пен қауіпсіздікке тең жауапкершілік, өзара құрмет жəне ішкі іске араласпау қағидаттарына бейімделген бейбіт үнқатысулар мен сындарлы келіссөздер негіз болуы керек», – деп саралап берді.

Үш басты қағидатты нақты мазмұндаған Елбасы əлемдік қоғам дастық іс-қимылының тұ-тастық алгоритмдерін жүзеге асыруда бес бағытты ұсынды. Нұрсұлтан Əбішұлы ғалымдар есебі бойынша жер өркениеті 15 мыңнан астам соғысты, əр жыл сайын үш соғысты басынан өт -кергеніне тоқталып, қазіргі кө рі-ніс терді бүкпесіз ашық баян дады.

Президентіміз өз сөзін: «Ме-нің «Əлем. ХХІ ғасыр» мани-фесім ХХІ ғасырда өмір сүріп, жұмыс істеу керек болатын өс-ке лең ұрпақтың тағдырына шы-найы алаңдаушылықтан туын -дап отыр. Біздер, мемлекет

бас шылары мен саясаткерлер, адамзаттың болашағы үшін зор жауапкершіліктеміз... Мен əлемдік лидерлер мен бүкіл халық аралық қоғамдастыққа ақыл-парасатқа жүгініңдер деген табанды өті-ніш пен қайырылып отырмын. Адамзатты ажал сепкен соғыс қатерінен əрқашан арылту үшін қолымыздан келгеннің бə рін жа-сауымыз керек», – деп түйіндеді.

Мемлекет басшысының бұл қадамы дүниежүзіндегі алпауыт державалардың ядролық сынаққа мораторий жариялауына қозғау салады деп сенеміз. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы мен Қауіпсіздік Кеңесінің ресми құжаты деген жоғары мəртебеге ие болған Нұрсұлтан Əбішұлы жариялаған манифест – ұлттық лидерлердің болашақ ұрпақ алдындағы жауап-кершіліктерін жəне бір екшеген, ядролық қарусыз өмір сүруге ша қырған саяси маңызы өте сал-мақты бағдарламалық құжат. Бұл бастаманың адамзат тарихында үлгі-өнеге екені бəрімізге аян.

Жаһан жұрты алаңдап отырған орасан зор қауіптің алдын алудағы біздің Президентіміздің тегеурінді ой-орамдары оның ақылының тереңдігі мен білімінің кенендігін тағы да танытты. Бүгінде Елбасы бастамасы халықаралық деңгейде үлкен қолдауға ие болуы – қазақ-тың марқайғаны.

Əлемдегі аузы дуалы, аса бі-лім дар деген қоғамтанушылар мен сарапшылар Елбасының тың тұжырымдары мен болашақ туралы бағдарларын, ықтимал қауіп-қатерлердің алдын алуға қатысты байламдарын кеңінен талқылауда. Мəселен, Конгоның атом энергиясы жөніндегі ко-миссия департаментінің дирек-торы Казади Кабуя: «Менің ой-ымша, ядролық қарусыз əлемге

қол жеткізуге болады. Қазақстан Президентінің манифесін дүние -жүзі білуі тиіс. Жапонияда не болғанын білеміз. Хиросима мен Нагасаки əлі есімізде. Біз болашақта балаларымыз қандай əлемде өмір сүру керектігін ой-лауымыз қажет», немесе Қытай халықаралық мəселелерді зерттеу институты бөлімі директорының орынбасары Ли Цыго: «Президент Н.Назарбаев – көреген басшы. Оның стратегиялық жобала-ры нақты əрі ұзақ мерзімге құрылған. Вашингтондағы сам-митте Қазақстан басшысы биік мінберден əлемді бірлікке, бей-бітшілікке шақыратын көптеген ұсыныстар мен ойлар тастады. Н.Назарбаевтың ядролық қарусыз бейбіт өмірге үндеуінің БҰҰ ма ңызды құжаттар қатарына алынуы соның нақты мысалы. Қазақстан əлемді бірлікке ша қы-рып, мемлекетаралық тату лықты дəріптеуде құнды идеялар тастап келеді», – деп пікір біл діреді.

Түйіндей айтқанда, Елбасымыз ХХІ ғасырды соғыссыз, тыныш, бейбіт заман ету үшін əлемдік деңгейде қайраткерлік көрсетіп, бүкіл адамзат болашағы үшін белсенді жұмыс жүргізудің сара жолын ұсынды. Өз манифесін жариялау арқылы əлемге жаңаша ойлаудың үлгісін белгілеп берді. Бұл – Қазақстан басшысының əлем дік аренада жүргізіп келген бей бітсүйгіш саясатының жүйелі жалғасы.

Оңалбай АЯШЕВ,Оңтүстік Қазақстан

мемлекеттік педагогикалықинститутының ректоры,

педагогика ғылымдарыныңдокторы, профессор,

облыстық мəслихаттың депутаты

Оңтүстік Қазақстан облысы

(Соңы. Басы 1-бетте)

Қазақстан Президенті сам-митте адамзат ХХІ ғасырға жа-һандық ынтымақтастықтың жаңа дəуірі ретінде үлкен үміт ар-тып отырғанын атап көрсетті. Нұрсұлтан Əбішұлының айту-ынша, бірақ бүгінде бұл жай елес болып қана қалуы мүмкін. Дүниеге тағы да қауіп төніп тұр жəне оның ауқымын бағаламауға тағы болмайды. Бұл қауіп-қатер – жаһандық соғыс! Жер өркениеті, ғалымдардың есептеулері бо-йынша 15 мыңнан астам соғысты бастарынан өткерсе, жыл сай-ын үш соғыстан келеді екен. Оларда жүздеген миллион адам көз жұмып, жер бетінен қалалар мен елдер жойылса, мəдениет пен өркениет жермен жексен етілді.

Бұл арада да Қазақ стан Прези-денті бағдар ламалық түйін жа-сайды: «ХХІ ғасырда əлемге бейбітшілік керек! Бұл аса шетін мəселе!», – дейді ол. Əрі қарай: «ХХІ ғасырда бейбітшілік, адамдар өткен ғасырда жасаған секілді, ол үшін байыпты жəне табанды түрде күресуге тұрады. Біз балаларымыз бен немерелеріміздің болашағы ту-ралы ойлауымыз керек. Бүкіл əлем үкіметтерінің, саясаткерлерінің, ғалымдарының, бизнесмендерінің, өнер қайраткерлерінің жəне мил-лиондаған адамдарының күш-жігерін өткен ғасырлардың қасіретті қателіктерін қайталауға жол бермей, əлемді соғыс қатері-нен əрқашан арылту үшін біріктіру қажет. Іс-əрекетсіз отыру не-месе бітімгершілік қызметпен айналысқансу əлемдік апатпен пара-пар», – деп бір қайырады.

Өте дұрыс жəне уақтылы жасалған қорытынды. Жəне бір атап көрсететін жайт – Қазақстан Президенті мен республика халқы көп жағдайда көптеген елдердің ал-дында көш бастап жүреді. Аталған ел Қазақстан халқы Ассамблеясын құрып, республикада тұратын барлық халықтың теңдігін, бей-бітшілік пен олардың бір-біріне деген құрметін қамтамасыз етті. Мемлекет басшысы мен ел халқы бейбітшілік жолында Семей ядролық сынақ полигонын жа-уып, онда жасалып келген өлім себетін қаруды сынақтан өткізуге тоқтау салды.

Сондай-ақ, Астанада дəстүрлі түр де Əлемдік жəне дəстүрлі д і н д е р к ө ш б а с ш ы л а р ы н ы ң съездері өткізіліп келеді. Онда да

бейбітшілік пен соғыс атаулыға тосқауыл қою туралы əңгімелер айтылады. Үстіміздегі жылдың нау рыз айында маған халықаралық байқаушы ретінде Қазақстанға тағы да жолым түсті. Елде сол кезде Парламент Мəжілісі мен барлық деңгейдегі мəслихаттар депутаттарының сайлаулары өткен болатын. Жергілікті БАҚ-тардың біріне сұхбатымда мен комиссияға жылы қабылдаулар жасалуы мен оның нақты жұмысы адамдардың көңіл-күйіне оң əсер ететінін, сөйтіп, ізгілікті орта қалыптасатынын айттым.

Сондай-ақ, сайлауларға бай-қаушы ретінде келгендердің барлығы дауыс беру үдерістеріне қатысушылардың қатары қалың болғанын атап көрсетіп жат-ты. Түске дейін-ақ тізімдегі сай лаушылардың жартысынан астамы өз таңдауларын жасап үлгерді. Бұдан ел халқының мем лекеттің қоғамдық өміріне белсенді қатысқысы келетіні анық аңғарылса, бұл жайтқа тек құрметпен қарау керек.

Міне, Нұрсұлтан Назарбаевтың манифесі туралы əңгіме қозғай келе , Қазақстан мен оның Пре зиденті бейбітшілік туын жоғары ұстау, қарусыздану мен халықаралық терроризмнің белең алуына жол бермеу, ядролық қаруларды жою бағыттарындағы күресте көптеген елдердің ал-дыңғы шебінде келе жатқанын кезекті мəрте атап көрсетсем деймін. Қазақстан – осындай проблемаларға қатысты үнсіз қалуға болмайды деген берік ұстанымды нақты айғақтап келе жатқан ел. Сондықтан, бүкіл дүниежүзі осы проблемаларды оң шешуде күш біріктіруі тиіс. Ресейліктердің де осылай ойлай-тынына еш күмəнім жоқ.

Новосібір қаласы, Ресей Федерациясы

Қазақстан – қашанда көшбасшы

Еліміздің ертеңі біздің қолымызда

Әлемге сәуле сыйлаған құжат

Кез келген ел өзінің болашағын өскелең ұрпағымен байланыстырады. Əр ұрпақтың пешенесіне жазылған заман ағымы, кезең тынысы болады. Тəуелсіздік бүгінгі ұр паққа, яғни біздерге бұйырған бақыт деп ойлаймын. Тəуелсіздігіміздің тұғырын одан əрі бекем-дей түсу, еліміздің ертеңін еңселендіре түсу бүгінгі жастардың, яғни біздің қолымызда. Бүгінгі алдыңғы толқын – аға буынның ор-нын басар, ізін жалғастырар артында өсіп келе жатқан жас тар екені сөзсіз. Ол үшін жастарымыз білімді əрі бəсекеге барынша қабілетті болуы, дені сау жəне саламатты өмір салтын ұстануы шарт.

Бұл ретте, біздің еліміздің жаста-ры да Елбасының биылғы 31 наурыз – 1 сə уір күндері Вашингтон қаласында өткен Ядролық қауіпсіздік жөніндегі IV саммитте жариялаған антиядролық «Əлем. ХХІ ғасыр» ма нифесімен таны-сып, қызу талқылауда. Бұл құжат БҰҰ Бас Ассамблеясы мен Қауіпсіздік Кеңесінің ресми мəртебесіне ие болды. Осының өзі

біздің елімізге көрсетілген үлкен құрмет екені даусыз.

Қазақстан ядролық қару дан өз еркімен бас тарт қан тұңғыш мемлекет екені белгілі. Жалпы адам заттық тұрғыда қара ғанда, бұл тең десі жоқ ерлікпен пара-пар. «Қырғи-қабақ соғыс» аяқталғанымен, оның зар-даптары əлі күнге дейін сезіледі. Елбасы əлем елдерінің көшбасшыларын өз еркімен қарудан бас тартуға шақыруы теңдесі жоқ бастама болып отыр. Бұл əлемге жаңаша көзқарас, тың үрдіс, бейбітшіліктің қадірін түсінуге шақыру болып табылады. Елбасының «Əлем. ХХІ ғасыр» манифесі – осы істің жалғасы.

Мағжан Жұмабаев «Арыстандай ай-батты, жолбарыстай қайратты, қырандай күшті қанатты, Мен жастарға сенемін» дегендей, біз жүрегімізде жалыны, бой-ымызда күш-жігері бар, мықты əрі пара-сатты еліміздің ұлтжанды азаматы болу-ымыз керек. Елбасымыздың: «Еліміздің келешегі жастар дың қолында», деген сөзі

бізге үлкен жауапкершілік жүк тейді. Сондықтан да, біз еліміздің, Елбасымыздың үмітін ақтауымыз керек.

«Қазақстан-2050» Стра-тегиясы алдымызда тұрған ұлы мұрат, үлкен мақсат. Əрбіріміз соған үлес қосуы мыз керек. Мысалы, мен сабағымды жақсы оқып, сайыстарға қатысып, жүл делі орын алып жүрмін. Болашақта тележүргізуші бо-лып, елімнің дамуына бар үле сімді қосқым келеді. Сол сияқты Қазақстанның əрбір азаматы өз елінің болашағына, өркендеуіне көп үлес қосуы тиіс. Менің ойымша, біздің еліміз осындай ұлтжанды жастары ұрпағы бар кезде бұдан да биік асуларды бағындырып, мəртебесі асқақтап, биік белес-терге жететіні сөзсіз.

Елдің тірегі де, жүрегі де – ұрпағы. Өйткені, бүгінгі ұрпақ – ертеңгі ел болашағы, қорғаны. Еліміздің жарқын болашағы бүгінгі алған тəрбие, сіңірген білім, меңгерген өнерімізге тікелей байла-нысты. Осы мақсатта Елбасымыз талант-ты, білімге құштар жастарды «Болашақ»

бағдарламасы бойынша ел қазынасынан көптеген қаржы аударып, дамыған елдерде, шетелдерде оқытып, білім мен тəжірибе алмасуда үлкен ынтымақтастықпен жұмыс жасап отыр. Ол – түсіне білген адамға еліміз дің болашағын дайындау, ел тізгінін ұстар патриот тұлғалар дайындау. Кез келген саналы ұрпақ елдің, Елбасымыздың өзіне жасаған қамқорлығын сезі-ніп, артқан сенімді ақтау үшін аянбай еңбек етіп, елді

көркейтуге бар күш-жігерін салары сөзсіз. Менің ойымша, біздер, жастар қазіргі

күні дарынды, парасатты əрі білімді аза-маттармыз. Ал болашақта еліміздің атын тек биіктерден көрсететіндей мəртебесін асқақтатып, əлемнің озық отыз елінің қата-рына жеткізетіндей оқып, жұмыс істеуіміз керек! Тағы қайталап айтайын, еліміздің ертеңі біздің қолымызда.

Аружан ДƏРІБАЙ, Астана қаласының №82 «Дарын»

мамандандырылған лицейінің 11-сынып оқушысы

www.fotolive.com

Тараптар бұл жылы жүздесуді тарихы терең тамырластықтан басталған достық кездесу ретінде бағалады. Ал əңгіме барысында Қазақстан мен Катар арасындағы қатынас жыл санап қарқынды дамып келе жатқаны айтылды. Делегация жетекшісі, муниципали-тет жəне қоршаған ортаны қорғау министрі Мұхаммад Абдуллаһ Əл Румайхи екі мемлекет арасындағы ынтымақтастық барлық салада, əсіресе, саяси бағытта өте жоғары деңгейде екенін жəне болашақта да нығая түсетінін жеткізді.

Г . Щ е г е л ь с к и й д е л е г а -ция мүшелерін экология са-ласында атқарылып жатқан жұмыстармен таныстыра келіп, Қазақстан Президентінің енді ғана «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасының

«жасыл экономикаға» көшуі мəселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу ту-ралы» Заңға қол қойғанынан хабардар етті. Осыған орай, Катар дың келер жылы Аста-нада өтетін ЭКСПО-2017 халық-аралық көрмесіне белсене қаты-сатындығына сенім білдірілді.

Комитет төрағасы Елбасының халықаралық деңгейдегі маңызды бастамаларын сөз ете келіп, делега-ция жетекшісіне «Əлем. XXI ғасыр» манифесін табыс етті. Бақытжан Ертаев Қазақстан Президентінің бүкіл əлемді бейбіт өмірге үндеу жолындағы батыл қадамдарын алға тарта келіп, ядролық қарудың əлеуеті бойынша əлемдегі арсе-налынан бас барту бастамасына айрықша назар аударды.

Б. Ертаев мейманның иығына шапан жауып, шығарып салды.

Елбасының манифесі табыс етілді

Мəжілістің Халықаралық істер, қорғаныс жəне қауіпсіздік комитетінің мүшесі Бақытжан Ертаев пен Экология мəселелері жəне табиғат пайдалану комитетінің төрағасы Глеб Шегельский Катардан кел-ген делегация мүшелерімен кездесті, деп хабарлады осы палатаның баспасөз қызметі.

Елбасының кешегі АҚШ астанасы – Вашингтонда өткен Ядролық қауіпсіздік жөніндегі саммитте бүкіл əлемге бейбітшілік үндеуін жариялауы қазақ халқына үлкен толғаныс алып келді. Елу елден келген деле-гаттар алдында жиынның алғы сөзі Президентімізге берілгені де кез дейсоқтық емес екенін біз жақсы түсіндік. Бұл құрмет – Мемлекет басшысының дүниежүзілік саяси аренадағы зор беделінің куəсі.

«Еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның ашыса, азаматтық намысың болса, қазақтың мемлекетін нығайтып, көркеюі жолында теріңді

төгіп еңбек ет. Жердің де, елдің де иесі екеніңді ұмытпа»Н.Ə.НАЗАРБАЕВ

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 9

Жуалы тамшы судан табыс таппақ

ҮКІМЕТҮКІМЕТ

1

Нəзира ЖƏРІМБЕТОВА,«Егемен Қазақстан»

Көктемгі дала жұмыстарына аттаныс алдында Қостанайда Ауыл шаруашылығы министрі Асылжан Мамытбеков пен облыс əкімі Архимед Мұхамбетовтің қатысуымен «Агробизнес-2020» бағдарламасы шеңберінде агро-өнеркəсіп кешенін мемлекет

тарапынан қолдау мəселелері бо-йынша кеңес өтті. Кеңес бастал-мас бұрын Ауыл шаруашылығы министрі Қостанай өңіріндегі ауылшаруашылық өнімдерін өңдеу кəсіпорындары ұйым-дастырған шағын көрмені ара-лап көрді. Индустрияландыру жылдарынан бері облыстың ауыл шаруашылығы саласындағы жүзеге асқан инвестициялық

жобалардың арқасында өңдеу кəсіпорындары біршама дамы-ды. Көрмеде нан, шұжық, сүт, кондитер өнімдері көрсетілді. Ал бүгінге дейін облыстың агроөнеркəсіп саласында құны 67 миллиард теңге болатын 162 инвестициялық жоба өмірге жол-дама алып, 3 мың жұмыс орны ашылды. Саланың экспорттық əлеуеті де артып келеді. Осының барлығы мемлекет тарпынан жасалған қолдаудың арқасында болып отыр.

Министрдің облысқа сапа-ры көктемгі дала жұмыстары басталар шақтың қарсаңында болғандықтан кеңесте бұл мəселе алдымен сөз болды. Биыл облыста жалпы егіс көлемі 4,700 миллион гектарды құрайды. Оның ішінде 3,7 миллион гектарды бидай алқабы алады. Майлы дақылдар 315 мың гектарға егіледі, 250 мың гектар малазығындық шөптерге тиесілі. Қостанай өңіріндегі биылғы диқан көктемінің жыл-дағыдан жаңалығы да бар. Ол алдымен мемлекет тарапынан берілетін субсидияға байланысты.

Биылғы субсидияның түрі өзгер генмен, ол қаржы еш жақ қа

кет пейді, бəрібір сол ауыл ша-руашылық тауар өндіру шілері не қайта беріледі. Бұрын субси дия дəнді дақылдар үшін гектары-на берілетін. Енді ол өзгеріп, инвестициялық сипат алды, сатып алатын техника үшін төленетін болады. Егер диқан бір техни-ка сатып алса, оның құнының 25 пайызы субсидияланады. Мұның барлығы көктемгі дала жұмыстары мен күзгі жиын-терінді аз уақыттың ішінде атқару мақсатынан туындап отыр. Мұның тиімділігі артығырақ бо-лады деп күтеміз. Мұның сыр-тында тыңайтқышқа, гербицид-ке бөлінетін субсидиялардың да көлемі ұлғайды, деді Ауыл шаруашылығы министрі Асылжан Мамытбеков. Сонымен қатар, еліміз диқандарына көктемгі дала жұмыстарын атқаруға жеңіл -детілген бағамен жанар-жағар май жəне жеңіл детілген үстемемен 60 миллиард теңге несие берілді.

Кеңесте егінмен қатар мал ша-руашылығы, ветеринарлық қыз-мет тің жақсартылуы, ет өн діру, өңдеу мəселелері талқы ланды.

ҚОСТАНАЙ

Раушан НҰҒМАНБЕКОВА

Елімізде кондитерлік өнімдерді шығару негізінен Қазақстанның ішкі нарығына бағыт талған. Семей қаласындағы «Шығыс-АжарТорг» ЖШС кондитер цехы бүгінде мемлекеттік бағдарлама арқылы жұмыс істеп, кəсіптерін дөңгелетіп отырған бірден-бір маңдайалды озық кəсіпорын. Барлық шығарған өнімдері заман талабына сай келетін кəсіпорынның құрылып, қалтқысыз жұмыс жа-сап келе жатқанына оншақты жылдың жүзі бол-ды. Қалалық кəсіпкерлік бөлімі мамандарының айтуынша, қазір цех өнімдері ішкі нарықта ғана емес, көршілес Ресейге де экспортталуда.

Семейдегі «Даму» қорының өкілі Анжела Маслованың айтуынша, олардан несие көмек алып, істерін дөңгелете бастаған ханымдар саны өте көп. Солардың бірі Жанаргүл Жұмағалиева 90-жылдардың тоқырауы кезінде негізгі мамандығы ұстаздықтан бас тартып, заман та-лабына сай сауда саласына кетеді. Бас кезінде тəттілерді алыс жерлерден, басқа өңірлерден жеткізіп, Семейге өткізіп, саудалаумен айна-лысады. Алматы мен Шымкент қалаларынан кондитерлік өнімдер əкеліп сата бастаған ол алыс жолда кейбір өнімдердің бұзылып кететінін байқайды. Осы тұста кəсіпкерге кондитер өнімдерін алыстан тасымалдамай-ақ, өзімізде өндіріп, халыққа жаңа шыққан өнімдер ұсыну туралы ой келеді. Осылайша, кəсіпкер жеке ісін ашуды ұйғарады жəне қажетті құрылғылар сатып алады. Өзі ашқан шағын цехында бас кезінде аз ғана адам жұмыс істегенмен, біртіндеп жұмысшылар саны көбейе бастады. Кондитерлік өнімдері де молайды. Осылайша, жеке кəсіпкер «Жұмағалиева» бо-лып құрылған кондитерлік өнім өндіретін цех, 2012 жылы «ШығысАжарТорг» ЖШС болып қайта құрылады. Жалға үлкен ғимарат алып, бірнеше жыл жұмыс жасайды. Дегенмен, кəсібі алға озып, кондитер фабрикасының жұмысы жүре бастаған соң цехқа заман тала-бына сай арнайы құрылғылар орнату қажет болады. Осы тұста кəсіпкер «Даму» қоры арқылы 20 млн. теңге субсидия алып, зама-науи құрылғылар сатып алады. Бұл қаражатқа арнайы екі өндірістік пеш пен өнімдерді жаз маусымында тасымалдауға тоңазытқышы бар құрал-жабдық алынады. Ендігі кезекте кəсіпкер мемлекеттік бағдарлама арқылы ұсыныс жа-сап, 2014 жылы «Даму» қорының «Өндіріс-2» мемлекеттік бағдарламасы арқылы төмен пайызбен 20 млн. теңге несие алып, цехқа қажетті үлкендеу ғимаратты сатып алады.

Бүгінгі күні 35 адам жұмыспен қамтылған кондитер цехында жүзден астам өнім түрлері шығарылады. Сондай-ақ, көпке танылып үлгерген мармелад өндіріледі.

– Біз отбасымызбен осы «Шығыс Ажар-Торг» фабрикасының мармеладын сатып аламыз. Балалар да, үйдегі ата-əжелеріміз де дəн риза. Мар мелад кезіндегі Мəскеуде жа-

салатын тəтті ден ешбір айырмашылығы жоқ. Осын дай отан дық өнімге қолдау көрсеткеніміз жөн, – дейді тұтынушылардың бірі Бəтима Нұржаубаева.

Кондитер өнімдерін шығару аса талғампаз-дықты қажет ететіндігін ұжым əр кез жаңа өнім түрлерін ойлап табумен де айналы-сады. Олар үнемі ғаламтордан қарап, кон-дитер өнімдерінің жаңа түрлерін де зерт-теп отырады. Кондитер цехы тапсырыспен пісіретін бауырсақ, шелпек, тоқаш өнімдері де семейліктердің сұранысына ие болған.

– Қазақстанда, Семейде өмір-бақи тұрамыз. Ұлтымыз орыс болса да бауырсақ пен шелпек дастарқанымыздан үзілмейді. Мен де, балалар да қазақтың бауырсағын, осы кəсіпорынның шелпегін аңсап тұрамыз, – дейді зейнеткер əже Елена Давыдова.

Айта кету керек, «ШығысАжарТорг» ЖШС-нің өнімдері Шығыс Қазақстан облы-сы, Астана, Павлодар, Қарағанды қалаларына, Ресейдің Рубцовск қаласына жіберіледі. Ол жақтан да сұраныс өте көп. «ШығысАжарТорг» ЖШС директоры Жанаргүл Жұмағалиеваның айтуынша, цехтың өнім өндіру мүмкіндіктері жағынан өңірдегі кəсіпорындардың ішінде өзіндік алар орны бар.

– Бүгінде шыны керек, нарықта бəсеке өте күшті, – дейді Жанаргүл Жұмағалиева, – тіпті, көрші Ресейдің өнімдері дүкендерімізде жетерлік. Өткен жылы Ресей рублінің бағамы

өзгергеннен кейін, аздаған қиыншылықтарды бастан өткердік. Дегенменен, алдымызға қойған мақсатымыз бар. Алдағы уақытта да халыққа қажетті сапалы отандық өнімнің жаңа түрлерін ұсынуды көздеп отырмыз. Бастысы, бəсекеге қабілетті бола білген жөн.

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назар-баевтың Үкіметтің кеңейтілген отырысында отандық кəсіпорындарды қолдау қажеттігін атап көрсеткені баршаға белгілі. Осы рет-те «Қазақстанда жасалған» акциясы бастау алып, шығысқазақстандық тауар өндірушілер үшін акцияның айтарлықтай қолдауы болды. Жəне барлық семейліктер де енді неғұрлым елімізде өндірілетін өнімдерді сатып алуды жөн санап отыр.

СЕМЕЙ

Оралхан ДƏУІТ,«Егемен Қазақстан»

Жуалы ауданында 8 мың гек-тардан астам суармалы жер бар. Былтыр «Көксай» жаңа кана-лы іске қосылғалы бері тағы 3 мың гектар жерді сулан ды руға мүмкіндік туды. Осыдан кейін алқапты тамшылатып суару əдіс-тері де кеңінен қолға алынуда. Содан болар ауданда там шылатып суару алаңы екі мың нан астам гектарға дейін ұлғаймақ.

– Аудан аграрлы ай мақ, сондықтан ауыл шаруа шы лы ғына баса назар аударылады, – дейді бұл жөнінде Жуалы ауда нының əкімі

Батырбек Құлекеев Орталық ком-муникация қызметінің Жамбыл облысы өңір лік филиалында бер-ген бри фингінде. – Сондықтан, тамшы латып суаруға басым күш беріп отырмыз. Өткен жылы шаруа лар 18,17 млрд. теңгенің өні мін өндірген. Сондай-ақ, ау-данда кəсіп керлік саласы дамып келеді. Жалпы, тіркелген жеке кəсіп керлік субъектілерінің 98,5 пайызы жұмыс істейді. Аудан кəсіп кер лері 2015 жылы 899,9 млн. теңге несие алып, кəсіптерін жүргізуде.

Қазіргі таңда «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы аясында «Даму» қорының

ке піл дігімен жеке кəсіпкер Гүлмира Əсе мо ва сырт киімдер тігу цехын ашу үшін 6,1 млн. теңге, «Мешелова З.» жеке кəсіп керлігі сүт өнімдерін өңдеу цехын ашу үшін 39,0 млн. теңге, инфра құ-рылым жүргізуге 20,5 млн. теңге, кəсіпкерлер Г.Серік баева құрылыс материалдарын шығару үшін 2,0 млн. теңге, А. Ибрагимова конди-тер цехын ашу үшін 10,0 млн. теңге қаржыға қол жеткізді.

Талайдан бері «жыр» болып, құрылысы тым созылып кет кен Ертай ауылындағы 120 оқу шыға арналған орта мектеп жақын да пайда лануға берілді. Ал жалпы сме талық құны 453 038,0 мың

теңгені құрайтын Қош қа рата ауылындағы 180 оқушыға ар-налған орта мектеп құрылысы бойынша 2015 жылға бөлінген қаржы 280 464 мың теңге толы-ғымен игерілді, ағымдағы жылы нысанның құрылысы аяқталады.

«Автомобиль жолдарының жұ-мыс істеуін қамтамасыз ету» бағ -дар ламасы бойынша 2015 жылға аудан дық маңызы бар жəне ауыл-іші лік автомобиль жолдарын орта, ағым дағы жөндеуден өткізу ге аудан дық бюд жеттен 217 732,0 мың теңге қа рас тырылып, 15,2 ша қы рым жол орта жөндеуден өткізілді.

Жамбыл облысы

– Ерболат Мылтықбайұлы, алдымен жол құрылысының экономикалық серпілістегі маңызына тоқталсаңыз.

– Тіршілік атаулы жолдан бас-талатыны белгілі. Халқымыздың бұған қатысты қанатты сөздері де көп қой. Елбасымыздың стра-те гиялық жоспарларымыздың жүзеге асуын сенімді көлік логис-тикасымен байланыстыруының маңызы зор. Қазіргі күні жол құры-лысы арқылы мыңдаған жұмыс орындары ашылып отыр. Мұның эко номиканың өзге салаларын жетек ке алып, жандандыратын тиім ділігі бар. Мəселен, це мент, металл, битум, машина, жаб дық-тар өндірісі, жол бойы бизнесі, басқа да қызметтер қанат жайды. Заманауи автомагистральдар жо-лаушылар мен жүк тасымалын жеделдетумен қатар, халықаралық транзиттік əлеуетті күшейтті.

Жолдар экономикалық қана емес, халықаралық интеграция, өзара достық пен мəдениеттің жар шысы екендігі ақиқат. Замана-лық магистральдарымыз «Жібек жолын» қайта түлетіп, еліміздің жүрегі – Астанадан тармақтала тара тылатыны ел рухын көтеріп, жасам паздық сезімдерді кү-шейтуде. Республикамыз соңғы жылдары бұрын-соңды болмаған

сапалық деңгейдегі заманауи күре жолдар, теміржолдар құрылысы ала ңына айналды. Инвес тиция-лық тар тымдылық, индус трия-лық-инно вациялық қадам дар-дың қуаттануын осы екпінді істер мен байланыстырамыз. Қаржылық негізі мығым өңірлік жобалар ауқымы да кеңейе түсуде. Нақтылап айтсақ, 2016 жылы орталық-оңтүстік жəне орта лық-шығыс тармақтарындағы «Ас та на – Теміртау» (25,6 млрд.т.), «Аста-на – Ерейментау – Шідерті» (11,8 млрд.т.) бағытындағы автомо биль жол дарының құрылысын қай та жүр гізуге мемлекет 37,4 мил лиард теңге бөліп отыр. Басқа ай мақ тарда да қызу жұмыстар жү ріп жат қанын өзіңіз де білесіз. Эконо микалық

серпіліс, басқа да игілік тердің бой көтеруі қатынас мə се лесінің маңыздылығын айқындайды.

– Мақсат – ел тұрмысын жақ-сарту. Əйткенмен, кез кел ген қар жы қайтарымды қалай ды, сұрауы бар. Бұл ретте, сіздер дің инс пекцияға жүктелер жауап-кер шілік салмақты деп білеміз.

– Иə, экономика қайтарым-ға құ рылады. Бұл заңдылық. Сондықтан, оның талаптарын орындау керек.

Біздің мекемеге көліктегі қозғалыс қауіпсіздігін сақтау жəне автомобиль жолдарының талапқа сай ұсталуын қамтамасыз етудің кешенді міндеттері жүктелген. Бүгінгі таңда Ақмола облысы ау-ма ғындағы республикалық маңыз-дағы жолдар 2260 шақы рым-ды құрайды. Мұның 97 шақы-рымы цементті-бе тонды, 1434,5 шақырымы ас фальт ті-бетонды, 633 шақырымы құм-шағалды, 59 шақырымы қиыр шық тасты жəне 37 шақырымы топырақ жамылғылы жолдар. 2015 жылы жергілікті маңызы бар автокөлік жол дарын жөндеуге 6 милли-ард теңге қаржы бөлініп, соның нəти жесінде 84 шақырым жол жөнделді.

Фарида БЫҚАЙ,«Егемен Қазақстан»

Зауыт негізінен металл құрыл -ғылары мен əртүрлі техно ло гия лық бағыттағы жүк көтеру жабдық-тарын, кран техникаларын жа-сап шығарады. Кəсіпорын қыз-метінің жалпы бағыты көпірлі жəне тағанды крандар, грейфер-лер, металл құрылымдар өндірісіне арналған. Жүк көтергіштігі 140 тонналық, 50 тоннаға дейінгі кран-дарды жасайды. Бұған дейін ло-комотив, сондай-ақ, электровоз зауыттарына арналған да кран-дар дайындап шығарды. «ПМЗ» АҚ елімізде алғашқы рет жолау-шылар вагондарына арналған «Тұлпар-Тальго» ЖШС үшін жүк көтергіштігі 20 жəне 40 тонналық екі трансбордерді дайындады. Яғни, рельсті бір жолдан қатарлас екінші жолға шығаратын ар-найы құрал. Оларды жасау үшін зауыттың конструкторлық-техно-логиялық бөлім мамандары Испа-нияға барды, «Тұлпар-Тальго» ЖШС үшін əртүрлі бағыттағы 13 жүк көтергіш крандарды жасап шы ғарды. Ал «ERG Service» АҚ филиалы – Павлодар машина жасау зауыты өнімдерінің негізгі тұтыну-шылары – қайта өңдеуші, тау-кен өндеуші, мұнай-газ, металлургия жəне өнеркəсіптің басқа да сала-лары. Бұл күндері компанияда 400-дей адам еңбек етуде.

Кəсіпорын жүк көтергіш кран -дардың жобасын тапсырыс беру-шінің сұранысы бойынша жасай-ды. Ресейге жеткізілген жаңа кран «ВИЗ-Сталь» қоғамдастығына ар-найы құрастырылып, жеткізілген төртінші кран көрінеді.

Ал жалпы, жергілікті өнертап-қыштар құрастырып, зауытта жаса лып шыққан павлодарлық кран ның ерекшелігі – жан-жаққа бұры латын құрылғысының өздігі-нен қосалқы редуктордың көме-гімен басқарылып жұмыс жасай-тындығында. Ресей кəсіпорнында іске қосылып, Қазақстанда жасал-ған кран сынақтан сəтті өтті.

– Сондықтан, біз жасап шыққан бұл алып қондырғы көп жыл жұ-мыс жасай алады. Кез келген кез-де жөндеуге де ыңғайлы. Еңбек қауіпсіздігі сақталады, – дейді зауыттың бас конструкторы Леонид Шмуленсон.

Осындай өзіндік ерекшеліктері бар Ресей кəсіпорнынан жеткізілген крандар «Қауіпті өндірістік нысан-дардағы қауіпсіздік талаптары» (Ростехнадзордың 12.11.2013 ж. №553 бұйрығы) жəне «Электр қон-дыр ғыларын орнату ережелері» мен Кеден одағының техникалық мөл-шерлемелік талаптарына сай келеді.

– Екіншіден, баға мен сапа тұрғысынан алғанда да сыртқы на-рықта бəсекеге қабілетті. Өйткені, зауыттың техникалық паркі жүйелі түрде жаңаланып, заманауи үлгідегі құрал-жабдық, қондырғылармен толығып тұрады. Жыл сайын жұ-мысшылардың, мамандардың білімін жетілдіру мен аттестаттау жүргізіледі, – деді зауыт директоры Леонид Белогривый.

Үшіншіден, кəсіпорын дирек-торы айтқандай, зауыт еліміз дегі көптеген отандық кəсіп орын дарға жүк көтеру крандарын жа сайды. Жергілікті үлесті арт ты ру ға мүм-кіндік беруде. Кран дар «Қазцинк» ЖШС, «Арселор Миттал» АҚ,

«Қа зақмыс» Корпо ра ция сы» ЖШС, «Қа зақстан» темір жолы» ҰК» АҚ, «Кастинг» ЖШС сын ды ком па-ния лар мен ERG тобы ның кəсіп-орындарында пайдаланады.

Мысалы, «Қазхром ТҰК» АҚ-пен 1,6 млрд. теңге сомасына жүк көтеру крандарын жеткізуге келі-сім шарт жасалды. Ақтөбе жəне Ақ-су ферроқорытпа зауыттары үшін кран жасау жоспарланып отыр.

Сондай-ақ, былтырғы жылы «ПМЗ» АҚ Еуразиялық Топ құра-мына кіретін «ERG Service» АҚ фи-лиалы болып, жабдықтарды жөндеу бойынша тапсырыстар қабылдай бастады. «ERG Service» АҚ пен ERG-дің жөндеу жұмыстары жөніндегі директораты барлық жөндеу жұмыстарының жоспарла-рын əзірлеп, компанияға қарасты кəсіпорындар күшімен жасалатын жөндеу жұмыстарының түрлерін белгіледі. Жəне тек өзіне ғана емес, Еуразиялық Топ құрамына кіретін басқа да кəсіпорындар үшін де. Осылайша, жөндеу жұмыстары бойынша ERG кəсіпорындарынан 1,2 млрд. теңге көлемінде тап-сырыс қабылданды. Қазіргідей экономикалық қиын кезеңде мұның маңызы ерекше екені анық. Нəтижесінде зауытта жөнделген анод ұстауыштар «Қазақстан элек-тролиз зауыты» АҚ-та табысты қолданылып келеді. 2015 жылы «ПМЗ»-да 1,2 млрд.-тан астам теңге көлемінде өнім өндірсе, 2016 жылы бұл көлемді төрт есеге, яғни 4,6 млрд. теңгеге жеткізбек.

Павлодар облысы

Диқанға берілетін субсидияның тиімділігі ескеріледі

Өнімдері өтімді

Əлемді шарлаған экономикалық дағдарыстарға қарамастан, Қазақстан қоғамы өз дамуының жаңа кезеңін белсенділікпен бастады. Елбасы Н.Ə.Назарбаев былтырғы жыл соңындағы «Қазақстан жаңа жаҺандық нақты ахуалда: өсім, реформалар, даму» Жолдауында атап көрсеткеніндей, «Нұрлы Жол» Жаңа Экономикалық Саясаты біздің еңсе тіктеп, алға басуымыздың қуатты қозғаушы күшіне айналды. Мұнда тіршілік өзегі саналатын жол қатынасының маңызы зор. Осы орайда, астаналық өңірде қандай шаруалар атқарылып жатқаны жөнінде Ақмола облысы бойынша көліктік бақылау инспекциясының басшысы Ерболат ЕРІМБЕТКЕ бірер сұрақ қойған едік.

Экономикалық өсудің берік буыны

Павлодарда жасалған кран ресейлік кәсіпорында іске қосылды

Бұл жаңалық Еуразиялық Топ құрамына кіретін «ERG Service» АҚ филиалы – Павлодар машина жасау зауыты «ПМЗ» үшін жақсы өндірістік жетістік екені сөзсіз. Жүк көтеру қуат ты-лы ғы 22 тонналық жан-жаққа бұрылатын тіркемесі бар зауыт та құрастырылған кранды (БТЭКК) «ВИЗ-Сталь» (Екате ринбург қ.) кəсіпорнына өткен жылдың қыркүйек айында жеткізіпті.

(Соңы 10-бетте)

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz10

ҮКІМЕТҮКІМЕТ

2

Орталық мемлекеттік органдардың интернет-сайттары:Қазақстан Республикасының Үкіметі www.government.kz

Ішкі істер министрлігі mvd.gov.kz

Қорғаныс министрлігі www.mod.gov.kz

Білім және ғылым министрлігі www.edu.gov.kz

Сыртқы істер министрлігі www.mfa.gov.kz

Денсаулық және әлеуметтік даму министрлігі www.mzsr.gov.kz

Қаржы министрлігі www.minfin.kz

Әділет министрлігі www.adilet.gov.kz

Мәдениет және спорт министрлігі www.mki.gov.kz

Ауыл шаруашылығы министрлігі minagri.gov.kz

Мемлекеттік қызмет істері министлігі www.kyzmet.gov.kz

Ұлттық экономика министрлігі www.minplan.gov.kz

Инвестициялар және даму министрлігі www.mid.gov.kz

Экономикалық өсудің берік буыны

(Соңы. Басы 9-бетте)

– Жол мен көпір салу сияқты сауапты іске жанашырлық ке-рек. Қыруар қаржыны былай қой ғанда, онда көптің маңдай тері бар. Жұмыстарыңыздағы жауапкершілік, берілетін баға осыдан көрінеді емес пе?

– Білікті кадр қалыптастыру – тұтқалы мəселе. Осы қызметке келген бір жыл ішінде сегіз ашық конкурс ұйымдастырылып, 17 адам қызметке алынды. Сондай-ақ, бес кісіміз қайта даярлықтан өтіп, он бірі біліктілігін жоғарылатты. Қазіргі күні штаттық кесте бойын-ша бізде 27 мемлекеттік қызметкер жəне еңбек келісімшартымен 10 адам жұмыс істейді. Жүктеменің ауырлығына қара мастан, олар өз міндетін аброймен атқаруда дей аламын. Атап айт сақ, өткен жылы бюджет кірісіне барлығы 150 миллион теңге қаржы түссе, оның 87 миллион теңгесі 556 əкімшілік істер бойынша өндірілген айыппұлдар болып отыр. Сондай-ақ, ел аумағындағы жолдарды пай-даланғаны үшін 63 миллион теңге қаржылай алым есепке тір келді.

– Қазақстан Дүниежүзілік сауда ұйымының мүшесі. Бұл жөнінде инспекция тарапынан қандай жұмыстар атқарылуда?

– Елбасымыздың тікелей баста-масымен іске асырылған бұл қа-дамды Қазақстанды əлемдік қаты-настардың абыройлы санатына қосу деп есептеу керек. Яғни, еліміздегі барша құрылымдар сияқты, біз дің ұжым да даму үрдісінің үйлесім-ділігіне қызмет етеді. Сонымен бір мезетте өз үлесімізді қамтамасыз етуге мүдделіміз. Қазіргі таңда мем лекеттік кіріс, прокуратура орган дарымен жəне «Атамекен» Ұлт тық кəсіп керлік палатасы-мен өзара іс-қимыл жасау ту-ралы мемо рандум қабылданды. Бұл Еура зиялық экономикалық одақ шеңберінде жекелеген та-уар түр лерінің қозғалысында заң-дық нормативтердің сақталуына бағытталған. Осы ретте, біздің та ра пымыздан рұқсатнама жүйесі саласында мыңнан астам мемле-кеттік қызмет көрсетілгенін тілге тиек етуге болады. Жұмысты тиім-ді ұйымдастыру шаралары қарас-тырылып, қолданысқа енгізіліп жатыр. Кең тармақты ізденіс жал-ғасын таба бермек.

– Ізденіс демекші, «Ақмола Ме диа орталығындағы» бри -финг те кө ліктік бақылау инс пек-ция сының көшпелі бекет те рінің

жұмысынан тікелей онлайн-трансляция жүргізіп едіңіз. Бұ-рын болмаған дүние еді. Мақсат белгілі. Сонда да...

– Алдымен инспекторларға қажетті барлық жағдайды жасадық. Көшпелі бекеттер компьютер, көшірме жəне көбейткіш құрал-дарымен жабдықталды. Құжаттар қолма-қол дайындалады. Ішкі жəне сыртқа бейнебақылау қондыр-ғылары орнатылды.

Онлайн режімінде барлық жаз-балар көрініс тауып, инспек тор лар-дың күнделікті кешкі есеп терімен сəйкестігі тексеріледі. Сондай-ақ, тоқтатылған көлік тер дің уақыты мен саны, заң бұзушы лықтың белгілері дəлме-дəл айқын далады. Яғни, біздің жұмы сымыздың ашық тығы қамтамасыз етіледі. Алдағы уақытта инспектор мен жүк тасымалдаушылардың сөздері жа-зылатын аудио-дыбыс жабдықтары орнатылады. Мұны шектен тыс сенімсіздік деп түсінбеу қа жет. Аудио-бейнематериалдар бұл тарт-пас дəлел ретінде сот про цес терінде пайдалану үшін де қажет.

– Жоғарыдағы əңгімеңізден көліктік бақылау саласында тəр тіп бұзушылық азаймай отыр ғаны аңғарылады. Соған кішкене тоқталып, қолданылған шараларды атай кетсеңіз.

– Көліктік заңдылық жүк тасы-малдаушы-қосалқы мердігерлер та-рапынан көбірек бұзылады. Əсіресе, жүк тасымалдауда арнайы рұқсат құжаттарын ресімдемеу, бюджет алымдарын төлемеу, қозғалыс қауіпсіздігін сақтамау сияқты фактілер жиі орын алады.

Біздің өңіріміз қазба байлық-тарына өте бай. Елорда мен облыс -тың аумағында құрылыс та қар -қынды жүргізілуде. Бірақ, тіркеуге алынған 179 карьерден (179) қиыр шық тас пен құм тасыған көліктер жүк тасымалы ережесін өрескел бұзатындықтан, жолдың да сапасы кетіп, жарамсыз болып қалады. Инспекция жергілікті ат қарушы жəне құқық қорғау орган дарымен бірлесіп пайда-лы қазба орындарындағы тəртіп бұзушылық пен оның алдын алу шараларын қолдануда. Жалпы, қолданылған шаралардың нəти-жесінде пойыздардың қоз ғалыс қауіп сіздігін бұзу фактілері бір-шама азайғанын да айта кету қажет.

Əңгімелескен Бақберген АМАЛБЕК,

«Егемен Қазақстан»

Ақмола облысы

Нəзира ЖƏРІМБЕТОВА,«Егемен Қазақстан»

Қай кезеңде де баспана мəселесі күн тəртібінен түскен емес. Қазір ішкі көші-қонның тоқтамауына орай, облыс орталығында жəне кіші гірім қалаларда бұл мə се ле өткір лене түскен тəрізді. Əлеу-меттік баспанаға кезек те ұзын-сонар. Ал жергілікті бюджет қаражаты тұрғындардың бұл сұ ранысының барлығын өтеу-ге қау қарсыз. Сондықтан тұр-ғын үй құрылысына қаражат

түрлі бағдарламалар мен қаржы институттарынан тартылады. Сондай қаржы көздерінің басын-да «Бəйтерек» ұлттық басқарушы холдингі тұр. Қостанайға оның басқарма төрағасы Қуандық Бишім баев басқарған компания-лар тобының делегациясы келіп, облыс əкімдігімен бірқа тар келісімдерге қол қойды. Деле-гация мүшелері салынып жат қан көп қабатты тұрғын үй құры-лыстарын аралап көрді. Қуандық Бишімбаев облыс əкімі Архимед Мұхамбетовпен бірге «Аэропорт»

шағын ауданындағы құрылысы енді басталатын 9 қабатты тұрғын үйдің іргетасына тас қалады.

Жалпы, Қостанай облысын-да 2016-2017 жылдары түрлі қаржыландыру институттарын пайдалана отырып, 13 миллиард теңгеге 112 мың шаршы метр қолжетімді əлеуметтік тұрғын үй салу жоспарланып отыр. Бұл 1800 қостанайлық отбасының баспана жағдайын жақсартады деген сөз.

Сонымен қатар, осы холдинг құрамына кіретін басқа да ком-паниялармен бірнеше тұрғын үй бағдарламалары шеңберінде жұмыс басталмақ. Облыс əкімді-гінің 3,4 миллиард теңгенің об-лигацияларын шығару арқылы «Тұрғынүйқұрылысжинақбанкі» АҚ салымшыларына арналған несиелік құрылысына «Бəйтерек Девелопмент» АҚ қаржысы тар-тылады. Бұл 528 пəтерлі 9 үй салуға мүмкіндік береді. Осы жобаларды жүзеге асыру үшін облыс əкімдігі мен аталған банк арасында баспана салуды тұрғын үй құрылысы салымда-ры жүйесі арқылы жүзеге асы-ру жөніндегі ынтымақтастық меморандумына облыс əкімі Архимед Мұхамбетов пен

«Тұрғынүйқұрылысжинақбанкі» АҚ басқарма төрағасы Айбатыр Жұмағұлов қол қойды.

Сондай-ақ, мемлекет-жеке-меншік əріптестігі негізінде де «Бəйтерек девелопмент» АҚ жеке меншік құрылыс компа-нияларымен жұмыс жүргізбек. Соның арқасында Қостанайда алдағы уақытта 5,8 миллиард теңге тұратын 8 үй салынбақ. Онда 677 отбасы жаңа қонысын табады. Осындай игілікті жұмысқа ниет білдірген «Бəйтерек девелоп-мент» компаниясы қостанайлық «БК-Строй», «Агрофирма «Ирина и К», «Ремстроймонтаж» құры-лыс компанияларымен меморан-думға қол қойды. Бұл келісімдер шеңберінде Қостанай қаласындағы «Аэропорт», «Арман» шағын аудандарында жаңа тұрғын үй құрылыстары басталады. Құры-лысшылар өз тарапынан сапалы тұрғын үйлерді дер уақытында салатын болады, ал «Бəйтерек девелопмент» құрылыс жобала-рын қаржымен қамтамасыз етеді. Облыс əкім дігі құрылыс түсетін жер бөліп, оның инфрақұрылымын қам тамасыз етеді, көркейту, көгалдандыру, балалар алаңын салу жұмыстарын жүргізеді.

Дағдарыс қиындықтарына бай-ланысты бюджет қоржыны жұ-қарған уақытта қаржы ресурсына ие «Бəйтерек» ұлттық басқарушы холдингі еліміздегі көптеген инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландырып отыр. Сонымен қатар «Мемлекет-жекеменшік əріптестігі туралы» заң қаржы жəне жеке меншік құрылымдардан инвестиция тартуға мүмкіндік беріп отырғаны тағы бар.

– «Нұрлы Жол» инфра құ-ры лымдық мемлекеттік даму бағдарламасы аясында біздің еншілес ұйымымыз «Бəйтерек де-велопмент» 2016 жылы Қостанай облысында құны 7 миллиард теңге болатын 49 мың шаршы метр тұрғын үй салатын болады, – деді Қуандық Бишімбаев.

– 2012 жылдан бастап біздің облыста «Тұрғын үйқұры лыс-жи нақбанкі» желісімен мыңнан аса адам баспаналы болды. Бү-гінде 30 мыңнан аса қостанай-лықтар банктің салымшылары-на айналған. Мұның өзі тұрғын үй бағдарламасының бұл бағы-ты да сұранымға ие деген сөз. Біз «Бəйтерек» холдингі бөлім-шелерімен ынтымақтаса оты-рып, əлі де мыңдаған қостанай-лықтардың баспана жағдайын жақсартатын боламыз, – деді об-лыс əкімі Архимед Мұхамбетов.

ҚОСТАНАЙ

Отандық кәсіпорындарға – халықаралық сертификат

Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ,«Егемен Қазақстан»

Солтүстік Каспий жобасының операторы «Норт Каспиан Оперейтинг Компани Н.В.» (НКОК) ком-паниясы қазақстандық 17 компанияға Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйымның (СХҰ) ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001, ISO 22000 сертификаттарын беру салтанатты шарасын ұйымдастырды. Олардың барлығы Сапаны басқару орталығы («QMC» ЖШС) өткізген оқудан ойдағыдай өтіп, Rina Services SpA Kazakhstan компаниясымен сертификатталды.

Отандық кəсіпорындардың оқу мен сертификат-тау шығындарын НКОК компаниясы қазақстандық қамтуды дамыту жөніндегі ұзақ мерзімді арнайы бағ-дарлама шеңберінде өз мойнына алған. Бағдарлама мін дет терінің бірі жергілікті компаниялардың халық-ара лық стан дарттарға сəйкес тұрақты дамуына ықпал етуге, сонымен қатар, қазақстандық маман дардың біліктілігін арттыруға бағытталған. Қазақ стандық 17 кəсіпорын басшыларына ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001, ISO 22000, ISO 50001 халық аралық стандарттары бойынша сертификаттарды табыс ет-кен НКОК компаниясының жергілікті қамту жөнін-дегі менеджері Дəуірбек Өтежановтың айтуынша, НКОК-тың қазақстандық қамтуды дамыту жөніндегі бағдарламаларды жүзеге асыру шеңберіндегі мемле-кет саясатына жан-жақты қолдау көрсетіледі, соны-мен қатар, жергілікті жабдықтаушылардың əлеуетін өсіруге қолдау көрсету бағытында ауқымды жұмыстар жүргізіле береді.

«Компанияда жергілікті қамтуды дамыту бо-йынша жүйелі тəсілдеме жүзеге асырылуда жəне нақты міндеттер белгіленген ұзақ мерзімді страте-гия қабылданған. НКОК шетелдік мердігерлерден гөрі жергілікті компанияларды тартуға мүдделі, бұл ретте олар Солтүстік Каспий бойынша өнім бөлісу туралы келісімде белгіленген критерийлерге сəйкес болуы керек жəне олардың тауарлары мен қызметтері бəсекелесуге жарамды болуы тиіс. ISO стандартта-ры бойынша халықаралық сертификат жергілікті компанияларға көптеген деңгейлерде елеулі ықпалын тигізеді. Оның үстіне, олар сертификаттар алғаннан кейін Солтүстік Каспий жобасының тендерлеріне анағұрлым сенімді қатысумен қатар, дүниежүзі бо-йынша басқа да халықаралық компанияларға өз тауар-лары мен қызметтерін ұсынуда бəсекелестік деңгейін арттыра алады», деді ол.

Оның мəлім етуінше, ISO стандарттарының енгізілуі біріншіден, қазақстандық компаниялардың өнімділігін оңтайландыруға жəне тиімділігін арттыруға, екіншіден, олар үшін тендерлік құжаттардың толық жəне сапалы түрде ұсынылуын қамтамасыз ете отырып, компаниялардың келісімшарт берудегі мүмкіндіктерін кеңейтуге, үшіншіден, келісімшарт бойынша жұмыстардың, сонымен қатар уақтылы жеткізілімдердің бюджет шеңберінде, барлық техникалық критерийлерге жəне сапа талаптарына сəйкес орындалуына, бұл ретте тапсырыс берушілерінің талаптарын толық қанағаттандыруға теңдессіз қолдау көрсетілуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

«Біз Солтүстік Каспий консорциумына халық-ара лық стандарттар бойынша сертификаттаудан өту барысында көрсеткен қолдауы үшін ризамыз. Көрсе тілген қолдаудың нəтижесінде біздің ком-паниямыз қызметіміздің тиімділігін арттырып, көрсетілетін қызметтеріміздің деңгейін көтерді жəне спектрін кеңейтті», деп атап өтті «Қазэлектромаш» директорының орынбасары Александра Распопина.

АТЫРАУ

Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан»

Маңғыстау облысы тұрғындары қажетіне тұтыну үшін сулы жерді сүйе-тін өнімдерді, көкөніс түрлерін сатып алуға мəжбүр. Шөлді жерде көк өніс түрлерін баптап егіп, балбыратып жи-нап, сүйсіне жеу қызығы бұйыр маған, сондықтан бұл тағам түрле рін алыс-жақыннан тасымалдап, құны ның арзан-қымбатына қарамай сатып алуға тура келді. Мұндай жағдайда маң ғыс тау-лықтардың уəжі өнімнің баға сына емес, «таптырып тұрса болды ғой» де генге де сайып жататын тұстар аз емес.

Маңғыстау облысында күнделікті тұтынатын тауар түрлерін, əсіресе, көкөніс пен жеміс-жидекті сырттан тасы малдап, арнайы мұздатқыштары бар қой маларды сапалы сақтай ала-тын орын ашылды. Бұл «Ақтау теңіз порты» арнайы экономикалық аймағы аумағындағы 3 субзонадан ашылған «Азерсун өндірістік жəне логистикалық

орталығы» ЖШС қоймасы. Əзербай-жан дық «АнадолуИнвестмент Ком-пани» компаниясының бастамасы-мен жəне негізін қалауымен арнайы экономикалық аймақтан 4,2 гектар жер-де жүзеге асырылған жоба жұмыстары – орталық құрылысы қазір аяқталып, қабылдау жұмыстары жүріп жатыр. Толыққанды қуатына енген соң 40 адамды жұмыспен қамтитын жобаға 1 463 000 000 теңге инвестиция жоспар-ланып, бұл қаржы көлемі толықтай «АнадолуИнвестмент Компани» компаниясының жарғылық капиталы-нан қаралған.

Жобаға сəйкес, қоймада əртүрлі категориядағы өнімдерді сақтау жос-парланған. Онда кəдуілгі қойма мен мұздатқыш қойма қарастырылған. Əрбір қоймада 4 қабатты тауарлар-ды сақтау орындары бар. Сондай-ақ, барлық орындарда штрих-код-тар арқылы жекелеген жəне орта-лықтандырылған бақылау жүйесі орнатылған. Қоймалар орталық басқару

жүйесі арқылы автоматты түрде толықтай климаттық бақылауда бола-ды. Инновациялық жабдықтау, соның ішінде мұздату жабдықтары, климат жүйелері, терең мұздықтар Германия жəне Голландия елдері технологиялары бойынша жабдықталған.

Жобаның бастамашысы болған «Азерсун Холдинг» компаниясы – құра мына 20-дан астам аграрлық-өнер-кəсіптік кəсіпорындар кіретін Əзер бай-жан Республикасындағы маңдайал ды компаниялардың бірі. Əзер байжан сынды елдерден тауар түрлерін тасы-малдаушылар ол тауарларды екі жыл бойы сапалы күйінде сақтай алатын-дықтарына сендіріп отыр. Сонымен қатар, Əзербайжан Республикасының Губинский, Гусар, Гяджин, Шемкир секілді бау-бақшалы аудандарынан кəсіпкерлер жобаға тасымалдаушы ретінде қатысуға ынталылы.

Аталмыш жоба – Маңғыстау об-лысында «100 нақты қадам» Ұлт Жоспарын жүзеге асыру барысында атқарылып жатқан жобалардың бірі ретінде белгілі.

Маңғыстау облысы

Қоныстойлар көбеймек

Қор мен қойма

Сатыбалды СƏУІРБАЙ,«Егемен Қазақстан»

«Қазхром» ТҰК» АҚ-тың филиа лы – Ақтөбе фер-роқорытпа зауыты табиғат қорғау шара ларына баса маңыз береді. Былтырдан бері кəсіпорын өзен-көл-дерді балықтандыруға ат-салысуда. Бұл бастаманы бұдан былай жыл сайын жалғастыру көзделуде. Биыл да кəсіпорын жылдағы дəстүр бойынша Ақтөбе қа-ласының іргесіндегі Елек өзеніне тез көбейетін 46290 бір жылдық ұсақ тұқы ша-бақтарын жіберді. Осы игілікті іс-шараны ой дағыдай жүзеге асыруға 3,5 миллион теңгеге жуық қар жы бөлінді.

– Өзен-көлдерді балық-тан дыру шарасына метал-лургтер де өз үлестерін қо-сып, осымен екінші рет қа -тысып отыр. Былтыр Елек өзеніне тез өсетін 50 мың тұқы балықтарын жі берсе, биыл да бұл бас тама жал-ғасын тауып ұсақ ша бақтар «Ардағым» шаруа қожа-лығынан алынып өзенге жібе рілді. Мұндай шара лар қала мыздың экологиялық а х у а л ы н ж а қ с а р т у ғ а , өзен дердің балық қорын

көбей туге мүм кіндік береді, – дейді энер ге тикалық қам-та масыз ету басқармасы бас тығының жылу-энерге-тика жөніндегі орынбасары Өсербай Қайнекеев.

– Ө з е н - к ө л д е р д і

ба лық тан дару бас тамасына Ақтөбе ферроқорытпа зауы-тының ұжымы облыс бой-ынша алғашқылардың бірі болып үн қосып, Елек өзенін балықтандыруға атсалысқан бірден-бір кəсіпорын болып

табы лады. Металлургтер уə-десіне берік, істеріне адал екендіктерін тың ғы лық ты істерімен дə лел деп, қала тұрғындарына үлкен қуа-ныш сыйлап, облыстың эко-логиялық мəселелерін ше-шуге ұйытқы болуда, – дейді облыстық табиғи ресурстар жəне табиғатты пайдалану-ды реттеу басқар масының басшысы Нұржан Аққұл.

Бұл кəсіпорын қоршаған ортаны қорғау бағытында зауыт тағы газдан тазар-ту сүзгілерін ауыстыру, өндіріс аймағына ағаш отырғызу, көгалдандыру, абаттандыру, экологиялық айлықтар өткізу, сенбіліктер ұйымдастыру сияқты ша-раларды тұрақты өткізіп отырады. Ағымдағы жылы зауыттың қоршаған орта-ны қорғау басқармасының жұмыс жос парында эко-л о г и я л ы қ ш а р а л а р д ы жүзеге асыруға 1782 674 мың теңге көлемінде қаржы қарастырылған. Бүгінгі таңда осы басқарманың бастамасымен 2006 жыл-дан бері қала жəне өндіріс аймағына бір миллионнан астам түрлі ағаш көшеттері отырғызылды. Алғаш рет металлургтердің қолымен отырғызылған көшеттер бүгінде зəулім ағаш болып бой түзеп, қала жəне өндіріс аймағына ерекше сəн беріп, көркіне көрік қосуда.

Ақтөбе облысы

Елек өзеніне шабақтар жіберілді

Думан АНАШ,«Егемен Қазақстан»

Тəуелсіздіктің 25 жылдығына орай басталған «25 игі іс» акция-сына Жарма жұрты да үлес қосып келеді. Таяуда аудан орталығы Қалбатауда мемлекет-жекеменшік əріптестігі негізіндегі алғашқы ба-ла бақша ашылды. «Ер-Дəурен» балабақшасы – өзектілігі күн санап артып келе жатқан мектепке дейінгі оқыту жəне тəрбие беру мəселесін жергілікті биліктің кəсіпкерлерді қатыстыра отырып шешуге ба ғыт-талған жұмыстарының бір көрі нісі. «Балапан» бағдарламасы аясын-дағы балабақша ғимара тының ашылу салтанатына ардагерлер, ата-аналар мен тұрғындар қатысты.

– Ел егемендігін алған жылдар-дан бері ауданда көптеген жаңа білім ордалары, балабақшалар бой көтерді. Қалбатаудың өзінде соңғы бес жыл ішінде мемлекет қаражатына «Алтынай» бала-бақшасы салынып, «Айгөлек» бала бақшасы қайта жаңғыртылды. Қазір Қалбатау ауылында 190-ға жуық бүлдіршін балабақша ке-зегінде тұр. Сондықтан, жеке-меншік балабақшалардың үлесін арттыру жөніндегі облыс əкімінің тапсырмасы бойынша жерлесіміз Дəулет Көшенов жеке қаражатына салған 90 орындық балбақшаны қолданысқа берді. Əрине, мұндай

балабақшаны мемлекеттік бюджет есебінен салар болсақ, шамамен 300 млн. теңге қаражат қажет бо-лар еді. Яғни, мемлекеттің қара-жаты үнемделіп отыр, деді Жарма ауданының əкімі Нұрлан Сыдықов.

Сондай-ақ, аудан басшысы Қалбатаудағы бұрынғы «Колосок» балабақшасының ғимараты қайта жаңғыртылатынын жеткізді. Яғни, аудан əкімдігі мен жеке кəсіпкер Виктор Исабаев арасындағы ке-лісім шарт бойынша ескі ғимарат кəсіпкер еншісіне беріліп, биылғы жылдың 1 қыркүйегіне дейін бұл нысан 100 бүлдіршінге арналған балабақша ретінде қолданысқа ен-бек. Осылайша, ағымдағы жылы ау-дан орталығында мектепке дейінгі балалар толығымен қамтылып, балабақша мəселесі түбегейлі шешімін табатын болады.

Балабақшаның алғашқы бүл-діршіндеріне аудан əкімдігі тара-пынан сый-сияпат тарту етілді. Салтанатты шарада ата-аналар аты-нан сөз алған Гүлфира Сəтпекова заман талабына сай салынған сəулетті де көпсалалы балабақшада бүлдіршіндердің тəрбие алуы ғана емес, жан-жақты дамуына мол мүмкіндік ескерілгендігін жеткізіп, жаңа нысанның жұмысына тола-йым табыс тіледі.

Шығыс Қазақстан облысы,Жарма ауданы

Қалбатаудағы қуаныш

www.egemen.kz 1130 сəуір 2016 жыл

2016 жылдың 26 сəуірінде Астана қаласындағы «Қазақ-стан» орталық концерт залын-да Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министр-лігінің тапсырысы бойынша түсірілген «Жұлдыздар то-ғыс қанда» көркем фильмінің тұсаукесері өтті. Аталмыш көр-кем фильм ел тарихындағы елеу лі оқиғаларға зер салып, Қазақстан Республикасының Тұң-ғыш Президенті – Елбасының қоғам өмірінің бар саласын-да атқарған рөлін, сондай-ақ Мемлекет басшысының дү-ниежүзілік ауқымда ынты-мақтастықты арттырудағы ай-рықша қызметін саралайды. «Жұл дыздар тоғысқанда» фильмі 2016 жылдың 28 сəуірінен бастап жалпыұлттық прокатқа шығып, еліміздің барлық кинотеатрлары-нан көрсетіле бастады.

Осы орайда, еліміздің зия-лы қауым өкілдері редакцияға хат жолдап, қалың көрермен қауым ықыласпен тамашалаған «Жұлдыздар тоғысқанда» көр-кем фильмі бүгінгі жеткіншек ұрпақтың бойына күрескерлік пен қайсарлықтың, табандылық пен тектіліктің, кісілік пен бет-тіліктің, имандылық пен қа-йы рымдылықтың адамға тəн ғажайып үлгілерін сіңіретіндігін атап өтті. Хатта Мемлекет бас-шысына қуатты да серпінді д а м ы п к е л е ж а т қ а н м е м -лекет құруға баға жеткізгісіз үлес қосқаны үшін, отандық

мə де ниетті ілгерілетудегі ерек-ше қамқорлығы үшін өздерінің ризашылықтарын білдірді.

Хатта «Өрісі кең өнер қашанда адам мен қоғам арақатынасын анықтайтын өмір ақиқатынан, замана шындығынан бастау ала-ды. Сондықтан адам тағдыры анық, уақыт бояуы қанық өрілген көркем туындының жүрек тербеп, ойға, санаға айрықша əсер етері даусыз.

Күні кеше ғана елорда төрінде тұсауы кесіліп, қалың көрермен қауым үлкен ықыласпен та ма ша-лаған «Жұлдыздар тоғысқанда» көркем фильмінен соң біздер, бір топ зиялы қауым өкілдері, үлкен тебіреніс пен толқу сезімін бастан кешкенімізді жеткізгіміз келеді. Өзіміз өмір сүріп жатқан аламан-қиқуы қалың күрделі кезеңді бар тыныс-тіршілігімен көңіл, ой, сезім таразысына қойып, Тəуелсіздік дейтін киелі де қасиетті ұғымының тұма бастау-ларына оралғандай күйде болдық.

Аталмыш көркем лентаға Елбасы өмірінің тарихи үзіктерімен қоса, халқымыздың басынан өткерген, өткеріп келе жатқан Тəуелсіздік есімді ұлы дəуіріндегі тағылымды тараулары арқау болған. Фильмді көріп отырып, тарих дейтін ғұлама көрнекті тұлғаларды қа-лай сомдаса, көрнекті тұлғалар да өз кезегінде тарихтың бағыты мен бағдарын оң жолға солай бұрып, ел мен жер тағдырына солай ықпал ететінін тағы бір мəрте жүрегімізбен сезіндік, ой-санамызбен ұғына түстік.

Осыған дейінгі сəтті түсі ріл-ген Рүстем Əбдірашев фильм-дерінің заңды жалғасындай көрінетін Елбасы хақындағы кино эпопеяның бұл жолғы фильмі Ресейдің халық артисі, есімі жұртшылыққа жақсы та-ныс Сергей Снежкин секілді атақты орыс киногеріне берілгені дұрыс болған. Кино залынан риза сезіммен шыққан көрермендерді көрдік. Алып экраннан туған

елінің тағдырын ойлап, əрқилы сəтте əралуан күй кешкен Елбасы рөліндегі Берік Айтжановқа риза болдық.

Көркемдіктің күші, қуаты дегеніміз осы ғой. Қиын да күр-делі тарихи тұстардың өзі қиюын тауып, көрермен жүрегіне жол тартқан.

Бір сөзбен айтар болсақ, көр-кем фильм көрермен көңілінен шықты. Біз де «өнер – өмірдің айнасы» деген қанатты сөзбен қанаттанып қайттық...

Үстіміздегі жылы Қазақстан тəуелсіздігі туының желбірегеніне 25 жыл толады.

«Жұлдыздар тоғысқанда» фильмі Ел Тəуелсіздігінің осы-нау ширек ғасыр ішінде басып өткен «соқтықпалы – соқпақты» жолын көрермен жадында қай та жаңғыртып, Нұрсұлтан Назарбаев есімді ел бақытына туған ұлт басшысының жан дүниесін тануға, оның əралуан күрделі тарихи сəт-сағаттарда қабылдаған тарихи шешімдерін бағалауға, жан-жақты байыптауға көмектесер көркем туынды биігіне көтерілген. Фильм бүгінгі жеткіншек ұрпақтың бойына күрескерлік пен қайсарлықтың, табандылық пен тектіліктің, кісілік пен беттіліктің, имандылық пен қайырымдылықтың адамға тəн ғажайып үлгілерін егері анық», делінген.

Ұжымдық хатқа Нұрлан Ора залин, Қуаныш Сұлтанов, Мырзатай Жолдасбеков, Əнес Сарай, Асанəлі Əшімов, Ай ман Мұсақожаева, Қайрат Байбосынов, Алмас Алматов , Ескендір Хасанғалиев, Бибігүл Төлегенова, Майра Мұхамедқызы, Төлеубек Əлпиев, Есмұқан Обаев, Асқар Бөрібаев, Алтынай Асылмұратова, Тұрсынбек Нұрқалиев, Сəбит Оразбаев, Ақан Əбдуəлиев жəне тағы басқа зиялы қауым өкілдері қол қойған.

«Егемен-ақпарат»

Өнер

«Елбасы жолы: Жұлдыздар тоғысқанда»зиялы қауым өкілдері жаңа кинотуынды жайлы пікірлерімен бөлісті

Астанадағы Əскери-тарихи музейде əлемдік деңгейдегі Стокгольм қаласы Армия музейінің «Өмір мен өлім арасындағы заттар» атты көрмесінің ашылу салтанаты өтті. Көрме 2010 жылы сол жылдың үздік эстетикалық жобасы ретінде «Алтын витрина» жүлдесіне ие болған еді. Сонымен қатар, Швеция, Норвегия, Бельгия, Польша, Беларусь жəне Эстония елдерінде кеңінен танылған екен.

Әскери жәдігерлер әсері

Академик атындағы аудитория

Л . Н . Г у м и л е в а т ы н д а ғ ы Еуразия ұлттық университетінде Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Қазақстан Педаго-ги калық ғылымдар академия-сының академигі, педагогика ғы-лымдарының докторы, профессор Болат Əбдікəрімұлы атындағы аудиторияның ашылу салтана-ты өтті.

Раушан ТƏУІРХАНҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан»

Академик Болат Əбдікəрімұлы Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде педагоги-ка кафедрасының меңгерушісі бо-лып 2 жыл қызмет атқарған болатын. Жиынға келген қонақтар абзал аза-мат, көрнекті ғалым, ұлағатты ұстаз Болат Əбдікəрімұлының білім беру саласындағы, соның ішінде жастар-ды тəрбиелеудегі ерен еңбегі, адами тұлғасы, бекзат болмысы мен биік парасаты туралы естеліктерін айта келіп, шараның ұйымдастырылуына мұрындық болған азаматтарға, аталған б іл ім ордасының басшылығына жүрекжарды алғыстарын білдірді. Сонымен қоса, ұлағатты ұстаз өмірінің жүріп өткен жолынан сыр шертетін ар-найы фильм көрсетілді.

Университет ректоры Ерлан Сы ды-қовтың кіріспе сөзінен кейін айтыскер ақын Серікзат Дүйсенғазы арнау айтып, көпшілік көңілін бір серпілтіп таста-ды. Аталған шараны ЕҰУ əлеуметтік-мəдени даму жөніндегі проректоры Дихан Қамзабекұлы жүргізіп отырды. Сонымен қоса, ғалым туралы сөзді алғаш қылардың бірі болып мемлекет жəне қоғам қайраткері Равиль Шырда-баев, тағы басқа зиялы қауым өкілдері ерек ше толғаныспен еске алды. Іс-шара соңы «Үлгілі өмір: тұлға, ұстаз, ғалым» атты ғылыми-əдістемелік семинарға ұласты.

Семинарда Л.Н.Гумилев атын дағы ЕҰУ Əлеуметтік ғылымдар фа куль-тетінің деканы Байжұман Қашқынбай «Педагог тұлғаны таныту», əлеуметтік педагогика жəне өзін-өзі тану кафед-расының меңгерушісі, профессор Қадиша Шалғынбаева «Болат Əбді-кəрімұлының ғылыми мектебі», педа-гогика ғылымдарының докторы, про-фессор Ғалиябану Кертаева «Болат Əбдікəрімұлы – кəсіптік білім беру май-талманы», доцент Гүлден Айқынбаева «Б.Əбдікəрімұлы – кəсіптік-техникалық білім берудің негізін қалаушы» атты тақырыпта баяндамалар жасап, басқа да сөйлеушілер өнегелі өмір туралы кеңінен толғады.

Аталмыш шараға Білім жəне ғылым министрлігінің өкілдері, Парламент де-путаттары, белгілі қоғам қайраткерлері, білім беру мекемелерінің басшылары, ғалымдар, белгілі қоғам жəне мемле-кет қайраткері Оралбай Əбдікəрімұлы, Болат Əбдікəрімұлының зайыбы, педа-гогика ғылымдарының докторы, про-фессор Тазагүл Мұқашқызы, балалары жəне шəкірттері қатысып, ардақты тұлға жайлы жылы лебіздерін білдірді.

Елімізде еңбек қорғалады

Астананың Жастар театрында Тəуел-сіздігіміздің 25 жылдығына арналған «Тіл тұғыры – ел тұғыры» атты мерекелік сазды кеш өтті.

Талғат БАТЫРХАН,«Егемен Қазақстан»

Қазақстан халқының бірлігі күні қарсаңында ұйымдастырылған іс-шараның ұйытқысы қалалық тіл басқармасының басшысы Тілеуғали Қышқашбаев көпшілік алдында сөйлеген сөзінде бұл бағдарламаның басты мақсаты ата-бабаларымыз ғасырлар бойы аңсап, бүгінгі ұрпақ қол жеткізген азаттығымызды,

егемен еліміздің баға жетпес байлығы – ұлтаралық татулықты ұлықтау екендігін, осы орайда мемлекеттік тіліміздің мəртебесін өсіруге айрықша мəн беріліп отырғандығын, өйткені, туған тіліміздің тұғырын биіктету елдігіміздің ажырамас бөлігіне айналғанын атап көрсетті.

Көрермен көңілінен шыққан концертте Ардақ Балажанова, Тамара Асар, Анар Мұздаханова, Ибрагим Ескендір секілді сахна саңлақтары əн шырқап, күй күмбірлетті. Жиналған жұрт, əсіресе, Шаһризат Сейдахмет, Эльдана Габерман жəне Татьяна Ким үш тілде орындаған көрнекті компози-торымыз Шəмші Қалдаяқовтың əндерін өте жылы қабылдады.

Мемлекеттік қызмет істері министрлігінде «Қазіргі заманғы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес: тəжірибе мен жетістіктер» тақырыбында ғылыми-тəжірибелік конференция өтті.

Оның жұмысына министрлік басшыла-ры, БҰҰ Тұрақты үйлестірушісінің орынба-сары, ЕҚЫҰ бағдарламасының Астанадағы кеңсесінің басшысы, дипломатиялық корпустың өкілдері, Парламент Мəжілісінің депутаттары, Жоғарғы Сот судьялары, министрлік жанындағы Қоғамдық кеңестің мүшелері, сонымен қатар, академиялық қоғамдастық, үкіметтік емес ұйымдар мен БАҚ өкілдері қатысты.

Шараны Мемлекеттік қызмет істері министрліг і , Мемлекетт ік қызмет жөніндегі өңірлік хаб жəне Германияның халықаралық құқықтық ынтымақтастық қоры (IRZ) бірлесіп ұйымдастырды.

Конференцияның жұмысына Син-гапурдегі Ли Куан Ю атындағы мемлекеттік саясат мектебінің профессоры Мукул Ашер, Грузияның мемлекеттік қызмет істері жөніндегі бюросының директоры Темур Чихарадзе, Төменгі Саксонияның əділет министрінің орынбасары болған Юрген Олеркинг жəне Германиядағы қылмыстық полицияның федералды басқармасының вице-президенті болған Юрген Маурер, РҒА Философия мен құқық институтының директоры, Ресей

Федерациясы президентінің жанындағы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңестің мүшесі, профессор Виктор Руденко қатысты.

К о н ф е р е н ц и я ғ а қ а т ы с у ш ы л а р жемқорлықтың алдын алудағы отандық жəне халықаралық тəжірибені зерделеп, Германия, Ресей, Сингапур жəне Грузия сияқты елдердің сыбайлас жемқорлықты жою жөніндегі тəжірибесін талқылады.

Қазақстанның сыбайлас жемқорлыққа қ а р с ы к ү р е с с а я с а т ы н ы ң н е г і з г і басымдықтары жайлы Мемлекеттік қызмет істері министрінің орынбасары Айгүл Шайымова əңгімелеп берді.

«Егемен-ақпарат»

Мексикалық суретші Сандра Панидің «Ағаш сияқты» көрмесі көркемдік көкжиегінен маржан сыр түйгізуімен əсерлі.

Сірə, ағаштардың жанын түсіне білетін адамның өзі тегін жан болмаса керек-ті. Қарап тұрсаңыз, олар да түрлі тағдырлар секілді ғұмырлары ұзақ жəне тамырынан келте үзіліп қалып жататындары бар. Осы сəт Мұқағалидың «Өмірге-өмір жалғасып, Анамыз жерге жармасып, Бірде адам, бірде қайың боп, Сүрейік өмір алмасып...» деп жырлағаны еріксіз ойға оралар еді. Ағаштарсыз мына өмірді елестету мүмкін емес. Ол туралы өнер туындылары тау-сылмайды. Мексикалық Сандра Пани еңбектерінің идеясы бізді осы жағымен баурады.

– Ұлттық музейде өткізіліп отырған «Ағаш сияқты» жобасы Қазақстан мен Мексика қарым-қатынасын одан əрі дамытуға айтарлықтай үлес қосады деп сенеміз. Бүгін көпшіліктің назары-на ұсынылып отырған шығармашылық жұмыстар суретші Сандра Панидің көп жылғы еңбегі жəне ол жоғары бағаға лайық, – дей келіп Мəдениет жəне спорт министрлігінің мəдениет жəне өнер департаменті директорының орынбаса-ры Күміс Сейітова осыған орай жолдаған сала министрі А. Мұхамедиұлының құттықтауын жеткізді.

Өз кезегінде Мексиканың Қазақстандағы елшісі Марта Елена Барсена көрмені өткізуге ерекше жағдай туғызып, жан-жақты қолдау білдірген Мəдениет жəне спорт министрі мен Ұлттық музей

басшылығына алғыс білдірді. Ризашылық сезіммен елші сөзінің соңында Қазақстан халқын биылғы ел Тəуелсіздігінің 25 жылдық ұлы мейрамымен құттықтады.

– Атаулы датаның қарсаңында, мек-сикалық танымал суретші Сандра Панидің көрмесі ашылып жатқаны біз үшін үлкен мəртебе. Қазақстанның да, Мексиканың да мəдениетке, өнерге деген қолдауы жоғары деңгейде екені қуантады. Бұл ту-ындылардан адам мен табиғат егіз ұғым екенін, олардың арасындағы байланыстың маңыздылығын көруге болады, – деді М.Е.Барсена.

Еске сала кетейік, суретші Сандра Пани графикалық туындыларының топтамасын 2007 жылдан бастап жасауды қолға алған. Бүгінгі таңда топтама 36 суреттен тұрады. Сонымен қатар, «Ағаш сияқты» көрмесі 21 мамырға дейін жалғасады деп күтілуде.

Қаршыға КҮЛЕН

Театрдың құрылымдық жəне оның шығармашылық ерекшеліктеріне қатысты мəселе жеке қаралады. Мə-жілістің Əлеуметтік-мəдени даму комитетінде құрылған жұмыс тобының мүшелері осындай шешімге келді.

Айта кету керек, жұмыс тобының отырысында «Қазақ-стан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мəдениет мə селелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу тура-лы» заң жобасы талқыға салын-ды. Аталған заң жобасы бо-йынша «Мəдениет туралы» қол-даныстағы заңның «Театрлар» деп аталатын 22-бабына өзгерістер енгізу көзделген болатын.

Депутаттар заң жобасы бо-йынша əзірленген салыстыр ма кестедегі Сауытбек Абдрахманов, Майра Айсина, Гүлмира Исім-баева, Бекболат Тілеухан, Фах-рид дин Қаратаев ұсынған

түзе тулерді қарады. Бекболат Ті-леу хан жетекшілік еткен жұмыс то бының отырысында Нұртай Са бильянов, Нұрлан Дулатбеков, Кəрібай Мұсырман, Майра Айсина жəне басқа да депутат-тар өз пікірлерін білдірді.

Отырыста мемлекеттік тапсы-рыспен шығарылатын кітаптарды еліміздегі кітап хана ларға табыс ету мəселесі де талқыға салын ды.

Жұмыс тобының мүшелері бұл мəселе əлі де зерттей түсуді қажет етеді деген тоқтамға келді.

Сондай-ақ, «Қазақстан Театр қайраткерлері одағы» РҚБ төрағасы Тұңғышбай Жа ман-құлов Қазақстан Жазушылар, Композиторлар, Сурет ші лер сияқты шығарма шылық одақ-тарды үкіметтік емес ұйымдардың қатарына қос пау керектігін айтты.

Депутаттар театрлардың бүгінгі өзекті мəселелерін ескере келіп, қолданыстағы заңға жаңа түзе-тулер енгізеді деген сенімін жет-кізді.

Жұмыс тобының келесі оты-рысында театрға қатысты мəселе тағы да талқыға санылатын бол-ды.

«Егемен-ақпарат»

Ұлттың тіні – тілі

Театрлар мәселесі арнайы талқыланады

Сур

етт

і түс

ірге

н С

ұлт

ан С

ЕЙІТ

ОВ

Таяуда Астанадағы «Көр-ме» орталығында Ден сау лық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің қолдауымен Дүниежүзілік еңбекті қорғау күніне орай VI Қазақстандық халықаралық конференция-сы өтіп, Еңбекті қорғау жəне өндіріс қауіпсіздігі жөніндегі «KIOSH-2016» көрмесі ашыл-ды. Конференция барысын-да Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрі Тамара Дүйсенова елдегі жұмыс орындарында қауіп-сіз əрі денсаулыққа зияны жоқ еңбек жағдайларын жасау ға айрықша мəн бері-ліп отырғанын атап өтті. «Ресми деректерге сүйен-сек, 2015 жылы тексеруден өткен 1,6 млн. өндіріс жұмыс-шыларының 367 мыңы, яғни əр бір төртінші азамат қауіпті əрі зиянды еңбек жағдай-ларында жұмыс істеген. Өткен жылдың нəтижелері бойын-ша 675 мың адам зиянд ы еңбек жағдайларында жұмыс істегені үшін қосымша де-м а л ы с , ү с т е м а қ ы л а р , қысқартылған жұмыс күні

жəне т.б. түріндегі өтемақы алды. Аталған мақсатқа жұмыс берушілер 103 млрд. теңге көлемінде қаржы бөлген. Бұл 2014 жылмен салыстырғанда 7 пайызға ұлғайған», – деді Тамара Дүйсенова.

Сондай-ақ, министр өткен жылы еліміздің өндіріс орын-дарында еңбекті қорғау мен оның қауіпсіздігін басқарудың заманауи жүйесін құруға бағытталған жаңа Еңбек кодексі əзірленіп, 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енгенін еске салды.

Ол сонымен қатар, Қазақ-станда ЭЫДҰ жəне Ха лық-аралық еңбек ұйымының қауіпсіздік стандарттарына сай кəсіби қауіп-қатерлерді бас қару тетіктері кезең-ке-зеңімен енгізілетінін атап айт ты. Министр 2030 жылға қарай өндірістік жарақаттану мен кəсіби сырқаттану көрсет-кіштері айтарлықтай азайып, əлемнің дамыған елдеріндегі озық деңгейге жететін үмітте екендігін де жасырмады.

«Егемен-ақпарат»

Көкейкесті проблемаға арналды

Ағаштар да армандайды

Раушан ТƏУІРХАНҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан»

Аталған жылжымалы көрме бү гінгі таңда Армия музейінің əлем дік деңгейдегі ең үздік жо-басы болып табылады. Көрменің ерек шелігі сол, мұнда қару-жарақ атымен жоқ. Экспонаттардың дені – күнделікті тұрмыста, яғни соғыс-тарда тұтынылған заттар: ыдыс-аяқ, құрал-сайман, асай-мүсейлер. Бір қарағанда, жай заттар секілді көрінетін бұл құнды дүниелердің астарында небір бұлтартпас шындық пен тарих ақиқаты жа-тыр.

Соғыс сұрапылында отбасы-нан жырақта жүрген жауын гер-дің ең қымбат та қасиетті жəдігер

бойтұмарларымен осы əске ри көрмеде ғана таныса аласыз. Ұйым-дастырылып жатқан шара халық-аралық деңгейдегі əскери-тарихи музейлермен жақсы қарым-қаты-нас орнатып, алдағы уақытта тəжі-рибе алмасуға көптен-көп септігін тигізбек.

Сондай-ақ, көрменің ашылу сал-танатына Қорғаныс министрлігінің басшылары, ғылым мен мəдениет, қоғам қайраткерлері, стокгольмдік армия музейінің директоры Ева-Софи Эрнстелл жəне Астана қаласындағы дипломатиялық кор-пустар өкілдері қатысып, пайым-ды пікір, ұтқыр ұсыныстарымен бөлісті. 522 экспонат қойылған көрме 2016 жылдың 15 қазанына дейін жалғасады.

Сур

етт

і түс

ірге

н Ер

лан

ОМ

АРО

В

Сур

етт

і түс

ірге

н С

айла

у М

АЙЛ

ЫБА

ЕВ

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz12

1-бап. Қазақстан Республикасының мына заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1 . 2 0 0 3 ж ы л ғ ы 2 0 м а у с ы м д а ғ ы Қ а з а қ с т а н Республикасының Жер кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., № 13, 99-құжат; 2005 ж., № 9, 26-құжат; 2006 ж., № 1, 5-құжат; № 3, 22-құжат; № 11, 55-құжат; № 12, 79, 83-құжаттар; № 16, 97-құжат; 2007 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 18-құжат; № 14, 105-құжат; № 15, 106, 109-құжаттар; № 16, 129-құжат; № 17, 139-құжат; № 18, 143-құжат; № 20, 152-құжат; № 24, 180-құжат; 2008 ж., № 6-7, 27-құжат; № 15-16, 64-құжат; № 21, 95-құжат; № 23, 114-құжат; 2009 ж., № 2-3, 18-құжат; № 13-14, 62-құжат; № 15-16, 76-құжат; № 17, 79-құжат; № 18, 84, 86-құжаттар; 2010 ж., № 5, 23-құжат; № 24, 146-құжат; 2011 ж., № 1, 2-құжат; № 5, 43-құжат; № 6, 49, 50-құжаттар; № 11, 102-құжат; № 12, 111-құжат; 13, 114-құжат; № 15, 120-құжат; 2012 ж., № 1, 5-құжат; № 2, 9, 11-құжаттар; № 3, 27-құжат; № 4, 32-құжат; № 5, 35-құжат; № 8, 64-құжат; № 11, 80-құжат; № 14, 95-құжат; № 15, 97-құжат; № 21-22, 124-құжат; 2013 ж., № 1, 3-құжат; № 9, 51-құжат; № 14, 72, 75-құжаттар, № 15, 77, 79, 81-құжаттар; 2014 ж., № 2, 10-құжат; № 8, 44-құжат; № 11, 63, 64-құжаттар; № 12, 82-құжат; № 14, 84-құжат; № 19-І, 19-ІІ, 96-құжат; № 21, 118, 122-құжаттар; № 23, 143-құжат; № 24, 145-құжат; 2015 ж., № 8, 42-құжат; № 11, 57-құжат; № 19-I, 99, 101-құжаттар; № 19-II, 103-құжат; № 20-IV, 113-құжат; № 20-VII, 115, 117-құжаттар; № 21-I, 124, 126-құжаттар; № 22-II, 145-құжат; № 22-VI, 159-құжат):

43-бап мынадай мазмұндағы 1-2-тармақпен толықтырылсын:«1-2. Су объектісінің жағалау жиегінен бес жүз метр шек-

те орналасқан жер учаскелерін беру, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен мемлекеттік орман қорының жерлерін қоспағанда, су қорғау аймақтары мен белдеулерінің шекара-ларын айқындағаннан, сондай-ақ олардың шаруашылық пай-даланылу режимін белгілегеннен кейін жүзеге асырылады.

Жағалау жиегін айқындау тəртібі су қорын пайдалану жəне қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы уəкілетті ор-ган бекіткен су қорғау аймақтары мен белдеулерін белгілеу қағидаларында айқындалады.».

2. 2003 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасының Су кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., № 17, 141-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2006 ж., № 1, 5-құжат; № 3, 22-құжат; № 15, 95-құжат; 2007 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 18-құжат; № 19, 147-құжат; № 24, 180-құжат; 2008 ж., № 6-7, 27-құжат; № 23, 114-құжат; № 24, 129-құжат; 2009 ж., № 2-3, 15-құжат; № 15-16, 76-құжат; № 18, 84-құжат; 2010 ж., № 1-2, 5-құжат; № 5, 23-құжат; № 24, 146-құжат; 2011 ж., № 1, 2, 7-құжаттар; № 5, 43-құжат; № 6, 50-құжат; № 11, 102-құжат; № 16, 129-құжат; 2012 ж., № 3, 27-құжат; № 14, 92-құжат; № 15, 97-құжат; № 21-22, 124-құжат; 2013 ж., № 9, 51-құжат; № 14, 72, 75-құжаттар; № 15, 79, 82-құжаттар; № 16, 83-құжат; 2014 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 10-құжат; № 7, 37-құжат; № 10, 52-құжат; № 19-І, 19-ІІ, 96-құжат; № 21, 122-құжат; № 23, 143-құжат; 2015 ж., № 11, 57-құжат; № 19-II, 103-құжат; № 20-IV, 113-құжат):

1) мазмұнында: 116-баптың тақырыбындағы «жəне су шаруашылығы

құрылыстарының» деген сөздер алып тасталсын;2) 1-бапта:28) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«28) су қорғау аймағы – судың ластануын, қоқыстануын

жəне сарқылуын болғызбау үшін шаруашылық қызметтің арнайы режимі белгіленетін су объектілеріне іргелес аумақ;»;

мынадай мазмұндағы 43-1), 46-1) жəне 46-2) тармақшалармен толықтырылсын:

«43-1) су сапасының стандарттары – жерүсті су объектілері жай-күйінің нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін сақталуға тиіс судың шекті гидрохимиялық, микробиологиялық, физикалық сипаттамаларының сандық көрсеткіштері;»;

«46-1) су тұтынудың немесе су бұрудың үлестік норма-сы – жеке жəне заңды тұлғалардың су пайдалануы кезінде өндірілетін өнімнің бір бірлігіне (орындалатын жұмыстың белгілі бір көлеміне) тұтынылатын немесе бөлінетін сарқынды судың белгіленген мөлшері;

46-2) су тұтынудың немесе су бұрудың ірілендірілген нор-масы – экономика салалары үшін су тұтынудың немесе су бұрудың үлестік нормасы;»;

3) 37-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 4-3) тармақшамен толықтырылсын:

«4-3) су тұтынудың жəне су бұрудың үлестік нормаларын əзірлеу жөніндегі əдістемені əзірлейді жəне бекітеді;»;

4) 40-баптың 2-тармағында:23) тармақша мынадай редакцияда жазылсын: «23) арнайы су пайдалану құқығын жүзеге асыратын

жеке жəне заңды тұлғалардың суды алу немесе ағызу құрылыстарында немесе құрылғыларында орнатылатын суды есепке алу аспаптарын пломбалайды;»;

мынадай мазмұндағы 25) тармақшамен толықтырылсын: «25) тіркеу шифрларын беру үшін бөгеттердің қауіпсіздігі

декларациясын тіркейді.»;5) 56-баптың 3 жəне 4-тармақтары мынадай редакцияда

жазылсын:«3. Уəкілетті орган қоршаған ортаны қорғау саласындағы

уəкілетті органмен келісу бойынша жерүсті су объектілері үшін уəкілетті орган бекіткен су объектілеріндегі су сапасын жіктеудің бірыңғай жүйесі негізінде олардағы су сапасының стандарттарын əзірлейді жəне бекітеді.

4. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қоршаған ортаны қорғау саласындағы жергілікті атқарушы органдары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті органмен бірлесе отырып, уəкілетті орган бекіткен əдістеме негізінде жерүсті су объектілеріндегі су сапасының нысаналы көрсеткіштері мен оларға қол жеткізу жөніндегі іс-шараларды əзірлейді.»;

6) 69-бап мынадай редакцияда жазылсын:«69-бап. Бастапқы жəне қайталама су пайдалану1. Өз мұқтаждықтарын қанағаттандыру жəне (неме-

се) қайталама су пайдаланушыларға беру үшін тікелей су объектілерінен су алуды жүзеге асыратын жеке жəне заңды тұлғалардың су пайдалануы бастапқы су пайдалану болып табылады.

2. Басқа су пайдаланушылармен жасалған шарттардың негізінде олардан су алатын жеке жəне заңды тұлғалардың су пайдалануы қайталама су пайдалану болып табылады.

3. Қайталама су пайдалануға арналған шартта су пайдала-ну мақсаты жəне арнайы су пайдалануға арналған рұқсатта көрсетілген көлемдер ескеріле отырып, оны пайдаланудың негізгі шарттары көрсетіледі.

Қайталама су пайдалануға арналған шартта су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемді жүзеге асыру бойынша қайталама су пайдаланушыға қойылатын талаптар қамтылуға тиіс.»;

7) 72-баптың 7) жəне 13) тармақшалары мынадай редак-цияда жазылсын:

«7) арнайы су пайдалануға арналған рұқсатта немесе қайта лама су пайдалануға арналған шартта айқындалған су пайдалану шарттарын, сондай-ақ бақылаушы органдардың нұсқамаларын белгіленген мерзімдерде толық көлемде орындауға;»;

«13) уəкілетті органмен, халықтың санитариялық-эпиде-мио логиялық саламаттылығы саласындағы уəкілетті ор-ганмен, жер қойнауын зерделеу жəне пайдалану жөніндегі уəкілетті органмен келісу бойынша облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органының оң шешімінсіз ауызсумен жабдықтауға байла-нысты емес мақсаттар үшін ауызсу сапасындағы жерасты суларын пайдалануға жол бермеуге;»;

8) 82-бап мынадай редакцияда жазылсын:«82-бап. Су пайдалану лимиттері1. Бассейндер жəне облыстар, республикалық маңызы бар

қалалар, астана бөлігінде су пайдалану лимиттері бассейндік схемаларға сəйкес он жылдық кезеңге белгіленеді жəне олар-ды уəкілетті орган бекітеді.

2. Осы баптың 1-тармағына сəйкес белгіленетін су пайдала-ну лимиттері негізінде уəкілетті органның өңірлік органдары облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана, аудан-дар жəне бастапқы су пайдаланушылар бөлігінде ағымдағы жылдың сулылығы болжамын, су объектілерінің экологиялық жəне санитариялық-эпидемиологиялық жай-күйін, сондай-ақ өңірлердің əлеуметтік-экономикалық даму деңгейін ескере отырып, су пайдалану лимиттерін белгілейді.

Суға деген қажеттіліктерді жыл сайын қалыптастыру қайталама су пайдаланушылардың су тұтыну жəне су бұру көлемдерінің негіздемесі бойынша есеп-қисаптарға негізделген бастапқы су пайдаланушылардың өтінімдері бойынша жүзеге асырылады. Қайталама су пайдаланушылар

үшін су беру көлемдері белгіленген су пайдалану лимиттері ескеріле отырып, қайталама су пайдалануға арналған шарт-тарда айқындалады.

3. Су аз болған жылдары су пайдалануды жедел реттеу мақсатында уəкілетті органның өңірлік органы бастапқы су пайдаланушыларға ресми хабарлама жіберу арқылы су объектісінен су алуды шектеу не тоқтата тұру жөніндегі шараларды қабылдайды. Су аз болған жылдары кепілдікті қамтамасыз етуге есептелген өнеркəсіп кəсіпорындары, су орташа аз болған жылдары кепілдікті қамтамасыз етуге есеп-телген суармалы егіншілік жəне сулылығы орташа жылы кепілдікті қамтамасыз етуге есептелген жайылма суару ау-ызсумен жабдықтаудан жəне табиғатты қорғау мақсатында су жіберулерден кейін басымдықты болып табылады.

Жедел реттеу шаралары қабылданғаннан кейін су пайда-лану лимиті түзетуге жатады.»;

9) 86-бапта:1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«1. Су алу жəне пайдалану көлемдерін азайту жөніндегі

талаптарға экономиканың барлық салаларында əртүрлі технологиялық процестерге су жұмсау нормативтерін жəне су тұтыну мен су бұру нормаларын қайта қарау арқылы қол жеткізіледі.»;

3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«3. Мемлекеттiк органдар, облыстардың, республикалық

маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы ор-гандары жəне су пайдаланушылар cудың жұмсалуын, тасы-малдайтын желiлердегi, су тұтыну нүктелерiндегi судың ысы-рабын есепке алуды ұйымдастыруды жəне су объектiлерiнен су алу көлемдерiн қысқарту мүмкiндiгiн жыл сайын талдап отыруға мiндеттi.

Уəкілетті орган экономиканың жекелеген салалары үшін су тұтынудың жəне су бұрудың ірілендірілген нормаларын бес жылда бір реттен сиретпей əзірлейді жəне бекітеді. Су тұтынудың жəне су бұрудың ірілендірілген нормалары су ресурстарын кешенді пайдалану жəне қорғау схемаларын жəне Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарын əзірлеу кезінде ескеріледі.

Су пайдаланушылар су тұтынудың жəне су бұрудың ірілендірілген нормалары негізінде уəкілетті орган бекіткен əдістемеге сəйкес су тұтынудың жəне су бұрудың үлестік нор-маларын бес жылда бір реттен сиретпей əзірлейді.

Су тұтынудың жəне су бұрудың үлестік нормалары су тұтыну мен су бұру көлемдерінің негіздемесі бойынша есеп-қисаптар кезінде ескеріледі.»;

10) 90-баптың 6-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:«6. Жерүсті су объектілері жоқ, бірақ ауызсу сапасындағы

жерасты суларының жеткілікті қорлары бар аумақта облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары тиісті негіздеме болғанда уəкілетті органмен, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уəкілетті органмен, жер қойнауын зерделеу жəне пайдалану жөніндегі уəкілетті органмен келісу бойынша осы суларды халықтың ауызсуға мұқтаждықтарын қанағаттандырумен байланысты емес мақсаттар үшін пайдалануға оң қорытынды береді.»;

11) 92-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:«1. Халықты орталықтандырылмаған ауызсумен жабдықтау

кезінде жеке жəне заңды тұлғалар уəкілетті орган белгілеген тəртіппен облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары су пайдалануды міндетті түрде тіркеп, тұтастай алғанда осы су объектілеріне халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уəкілетті органның оң қорытындысы болғанда тікелей жерүсті жəне жерасты су объектілерінен су алуға құқылы.

Өз мұқтаждықтары үшін орталықтандырылмаған ауызсумен жабдықтауды жүзеге асыратын жеке тұлғалар тіркеуді ерікті негізде жүзеге асырады.

Су объектілерінен тəулігіне елу текше метрге дейінгі көлемде су алу кезінде халықты орталықтандырылмаған ауызсумен жабдықтау арнайы су пайдалануға рұқсат алуды талап етпейді.»;

12) 111-бапта:3-тармақ алып тасталсын;мынадай мазмұндағы 3-1-тармақпен толықтырылсын:«3-1. Уəкілетті орган бекіткен, бөгеттерді декларацияланатын

бөгеттерге жатқызу өлшемшарттарына сəйкес келетін тежеуiш гидротехникалық құрылыстарды бөгеттердің қауіпсіздігін де-кларациялаусыз пайдалануға тыйым салынады.»;

6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «6. Декларацияның тіркеу шифрын беру үшін өтініш беруші

уəкілетті органға сараптама қорытындысының көшірмесімен бірге өтініш пен декларацияның көшірмесін ұсынады.

Уəкiлеттi орган ұсынылған құжаттарды қарап, декларация-ны тiркеу туралы шешiм қабылдайды не уəждi бас тартуды бередi.

Уəкiлеттi орган тiркеген декларацияның көшірмесі уəкiлеттi органда сақталады.»;

13) 116-бапта:тақырыптағы жəне 1-тармақтағы «жəне су шаруашылығы

құрылыстарының», «жəне су шаруашылығы құрылыстарын» деген сөздер алып тасталсын;

2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«2. Су қорғау аймақтарын, белдеулерін жəне олар-

ды шаруашылықта пайдалану режимін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары уəкілетті органмен, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уəкілетті органмен, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті мемлекеттік органмен, жер ресурстарын басқару жөніндегі аумақтық органмен, ал сел қаупі бар аудандарда – азаматтық қорғау саласындағы уəкілетті органмен келісіліп, бекітілген жобалау құжаттамасы негізінде белгілейді.

Бұл ретте жобалау құжаттамасын əзірлеу он айдан аспайтын мерзімде жүзеге асырылады. Жобалау құжаттамасын қарау, келісу жəне бекіту мерзімі оны облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарына берген күннен бастап екі айдан аспауға тиіс. Су қорғау аймақтары мен белдеулерін, сондай-ақ олар-ды шаруашылықта пайдалану режимін белгілеу жобалау құжаттамасы бекітілген күннен бастап бір ай ішінде жүзеге асырылуға тиіс.

Су объектісінің шекаралары табиғи немесе жасан-ды өзгертілген жағдайларда, су қорғау аймақтары мен белдеулерінің белгіленген шекаралары осы тармақтың бірінші бөлігінде айқындалатын тəртіппен жəне мерзімдерде нақтылануға жатады.»;

5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «5. Су қорғау аймақтары мен белдеулерінің шекараларын

белгілеу қағидаларын уəкілетті орган бекітеді.». 3. 2007 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасының

Экологиялық кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2007 ж., № 1, 1-құжат; № 20, 152-құжат; 2008 ж., № 21, 97-құжат; № 23, 114-құжат; 2009 ж., № 11-12, 55-құжат; № 18, 84-құжат; № 23, 100-құжат; 2010 ж., № 1-2, 5-құжат; № 5, 23-құжат; № 24, 146-құжат; 2011 ж., № 1, 2, 3, 7-құжаттар; № 5, 43-құжат; № 11, 102-құжат; № 12, 111-құжат; № 16, 129-құжат; № 21, 161-құжат; 2012 ж., № 3, 27-құжат; № 8, 64-құжат; № 14, 92, 95-құжаттар; № 15, 97-құжат; № 21-22, 124-құжат; 2013 ж., № 9, 51-құжат, № 12, 57-құжат, № 14, 72, 75-құжаттар, 2014 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 10-құжат; № 7, 37-құжат; № 10, 52-құжат; № 12, 82-құжат; № 14, 84-құжат; № 19-І, 19-ІІ, 96-құжат; № 21, 122-құжат; № 23, 143-құжат; № 24, 145-құжат; 2015 ж., № 8, 42-құжат; № 11, 57-құжат; № 20-IV, 113-құжат; № 20-VII, 115-құжат; № 22-I, 141-құжат; № 22-II, 144-құжат; № 22-V, 156-құжат; 2016 ж., № 1, 2-құжат):

1) мазмұнында:19-1 жəне 20-1-баптардың тақырыптары мынадай редак-

цияда жазылсын: «19-1-бап. Аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың,

республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдарының коммуналдық шаруашылық саласындағы құзыретi»;

«20-1-бап. Аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органдарының коммуналдық шаруашылық саласындағы құзыретi»;

мынадай мазмұндағы 292-1 жəне 297-1-баптардың тақырыптарымен толықтырылсын:

«292-1-бап. Жекелеген қалдық түрлерімен жəне олардың өмірлік цикл процестерімен жұмыс істеу жөніндегі экологиялық талаптар»;

«297-1-бап. Тұтыну қалдықтарының қайталама шикізатқа өтуі»;

2) 1-бап мынадай мазмұндағы 15-1), 20-1) жəне 30-1) тармақшалармен толықтырылсын:

«15-1) коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау – кейіннен кəдеге жаратуды, қайта өңдеуді жəне жоюды қамтамасыз ету үшін қалдықтардың типіне жəне құрамына қарай коммуналдық қалдықтар бөлек жиналатын процесс;»;

«20-1) қайталама шикізат – тұтыну қалдықтарын бөлек жинау, сұрыптау, ұнтақтау, сығымдау немесе оларға басқа да əсер ету тəсілдері процесінде алынған материалдар жəне (немесе) өнім алу үшін кəдеге жаратуға жəне (немесе) қайта өңдеуге дайындалған тұтыну қалдықтары;»;

«30-1) қалдықтарды уақытша сақтау – өз қызметі нəтижесінде түзілетін өндіріс жəне тұтыну қалдықтарын тұлғалардың оларды кейiннен кəдеге жарату, қайта өңдеу, сондай-ақ қайта өңдеуге немесе кəдеге жаратуға жатпайтын қалдықтарды жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын ұйымдарға беру үшін жобалау құжаттамасында айқындалған уақытша сақтау орындарында жəне мерзімдерге (бірақ алты айдан асырмай) жинап қоюы;»;

3) 5-бап мынадай мазмұндағы 11-1) тармақшамен толықтырылсын:

«11-1) өндiрiс жəне тұтыну қалдықтарын қайталама ресурстар ретiнде пайдаланудың басымдығы;»;

4) 17-бапта:мынадай мазмұндағы 1-8), 1-9) жəне 28-12) тармақшалармен

толықтырылсын:«1-8) құзыреті шегінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы

нормативтік-техникалық құжаттарды əзірлейді жəне бекітеді; 1-9) құзыреті шегінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы

əдістемелік ұсынымдарды əзірлейді жəне бекітеді;»;«28-12) спутниктік навигациялық жүйелер деректері

бойынша қалдықтарды əкетуге мамандандырылған көлік құралдарының қозғалысын қадағалаудың ақпараттық жүйесін жүргізуді жүзеге асыратын ұйымды айқындайды;»;

29) тармақша мынадай мазмұндағы қырық бесінші, қырық алтыншы жəне қырық жетінші абзацтармен толықтырылсын:

«қалдықтарды түгендеу жөніндегі есеп нысанын жəне оны толтыру жөніндегі нұсқаулықты;

қалдықтарды орналастыру объектілері бойынша кадастрлық істерді толтыру нысанын;

тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, əкетуге, кəдеге жаратуға, қайта өңдеуге жəне көмуге арналған тарифті есептеу əдістемесін бекітеді.»;

5) 19-1-бап мынадай редакцияда жазылсын: «19-1-бап. Аудандардың, облыстық маңызы бар

қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдарының коммуналдық шаруашылық саласындағы құзыретi

Аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары коммуналдық шаруашылық саласында:

1) коммуналдық қалдықтардың түзілу жəне жинақталу нормаларын бекітеді;

2) тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, əкетуге, кəдеге жаратуға, қайта өңдеуге жəне көмуге арналған тарифтерді бекітеді;

3) сот шешімімен коммуналдық меншікке түскен болып танылған иесіз қалдықтарды басқару қағидаларын бекітеді;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету жөніндегі өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.»;

6) 20-1-бап мынадай редакцияда жазылсын:«20-1-бап. Аудандардың, облыстық маңызы бар

қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органдарының коммуналдық шаруашылық саласындағы құзыретi

Аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органдары коммуналдық шаруашылық саласында:

1) коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;

2) коммуналдық қалдықтардың түзілу жəне жинақталу нормаларын əзірлейді жəне аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi өкілді органдарына бекітуге ұсынады;

3) өндiрушiлердiң (импорттаушылардың) кеңейтiлген мiндеттемелерi операторымен бiрлесiп, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкiлеттi орган əзiрлейтiн жəне бекiтетiн əдiстемеге сəйкес есептелген тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, əкету, кəдеге жарату, қайта өңдеу жəне көму тарифтерiн əзiрлейдi жəне аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi өкiлдi органдарына бекiтуге ұсынады;

4) өндiрушiлердiң (импорттаушылардың) кеңейтiлген мiндеттемелерi операторымен бiрлесiп, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, əкету, кəдеге жарату, қайта өңдеу жəне көму жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын субъектiлер арасындағы тарифтердiң мөлшерi мен оларды бөлу тəртiбiн айқындайды;

5) сот шешімімен коммуналдық меншікке түскен болып танылған иесіз қалдықтарды басқару қағидаларын əзірлейді жəне аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергiлiктi өкілді органдарына бекітуге ұсынады;

6) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергiлiктi атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.»;

7) 95-бапта:2-1) тармақша алып тасталсын;мынадай мазмұндағы 6-1) тармақшамен толықтырылсын: «6-1) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген

міндеттемелері;»;8) 152-баптың 2-тармағы мынадай мазмұндағы екiншi

бөлiкпен толықтырылсын:«Өндiрiс пен тұтыну қалдықтарының мемлекеттiк кадастрын

жүргiзудi қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкiлеттi органның ведомстволық бағынысты ұйымы жүзеге асырады.»;

9) 154-бапта:1-тармақта:2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын: «2) қалдықтарды түгендеу жөніндегі есепті;»;3) тармақша алып тасталсын;мынадай мазмұндағы 1-1-тармақпен толықтырылсын:«1-1. Осы баптың 1-тармағының 1), 2) жəне 4)

тармақшаларында көрсетілген құжаттарды толтыру нысанын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті орган бекітеді.»;

2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «2. Осы баптың 1-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген

құжаттама есепті жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша 1 наурызына дейін қағаз жəне (немесе) электрондық жеткізгіштерде ақпараттық жүйенің экрандық нысанын толтыру жəне ақпаратты беруге жауапты табиғат пайдаланушының лауазымды адамының электрондық цифрлық қолтаңба қоюы арқылы жыл сайын ұсынылады.

Осы баптың 1-тармағының 1) жəне 4) тармақшаларында көрсетілген құжаттама өзгерген жағдайда, ол қағаз жəне (неме-се) электрондық жеткізгіштерде ақпараттық жүйенің экрандық нысанын толтыру жəне ақпаратты беруге жауапты табиғат пайдаланушының лауазымды адамының электрондық цифрлық қолтаңба қоюы арқылы қайтадан ұсынылады.»;

10) 155-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын: «2. Қалдықтардың мемлекеттік кадастры қоршаған ортаны

қорғау саласындағы уəкілетті органның ақпараттық жүйесінде, интернет-ресурсында орналастырылады жəне жаңартылады.»;

11) 269-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын: «2. Каспий теңізінің солтүстік бөлігінде мемлекеттік қорық

аймағында шаруашылық қызметті жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы теңіз ортасына келеңсіз əсерді бол-дырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, барлық келісімшарт аумағы бойынша қоршаған ортаның жыл сайынғы өндірістік мониторингін (климаттық маусымдар бойынша) жүргізуге міндетті.»;

12) 280-бап мынадай мазмұндағы 3 жəне 4-тармақтармен толықтырылсын:

«3. Жойылуы қиын органикалық ластауыштар экологиялық қауіпсіз тəсілмен жойылуға жатады.

Бөлінетін газдарды кешенді тазаламайынша жойылуы қиын органикалық ластауыштарды жəне құрамында хлор бар қалдықтарды жоюға арналған технологияларды пайдалануға тыйым салынады. Бұл ретте бөлінетін газдарды кешенді тазалау тазартылған бөлінетін газдарда диоксиндер мен фурандардың 0,1 нг/м3 аспайтын концентрацияда болуын қамтамасыз етуге тиіс.

4. Азық-түлікті немесе мал азықтарын өндіруге жəне қайта өңдеуге байланысты жерлерде жойылуы қиын органикалық ластауыштарды пайдалануға тыйым салынады.»;

13) 283-бапта:4-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен

толықтырылсын: «Бөгде ұйымдардан қабылданатын қалдықтарды жи-

нау, тасымалдау, кəдеге жарату, қайта өңдеу жəне көму жөніндегі операцияларды орындайтын субъектілер Қазақстан Республикасының стандарттарында белгіленген біліктілік та-лаптарына сəйкес келуге тиіс жəне олар қалдықтардың меншік иесіне берілген кезінен бастап қалдықтармен қауіпсіз жұмыс істеуге жауапты болады.»;

мынадай мазмұндағы 6-тармақпен толықтырылсын: «6. Қалдықтарды жинау, тасымалдау, кəдеге жарату,

қайта өңдеу жəне көму жөніндегі операцияларды орын-дайтын субъектілерге қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының стандарттарында белгіленеді. Қалдықтарды жинау, кəдеге жарату, қайта өңдеу, сақтау, орналастыру неме-се жою жөніндегі операцияларды орындайтын субъектілерге қойылатын стандарттардың талаптары дара кəсіпкерлердің жəне ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, заңды тұлғалардың орындауы үшін міндетті.»;

14) 284-бап мынадай мазмұндағы 7-тармақпен толық-тырылсын:

«7. Осы баптың ережелеріне сəйкес пайдалы құрауыштар алына отырып қайта өңделуге жататын иесіз қалдықтар мемлекеттік не жеке меншікке айналдырылғаннан кейін қалдықтар ретінде қаралмайды.»;

15) 288-бапта:1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«1. Шаруашылық қызметі процесінде қалдықтар түзілетін

жеке жəне заңды тұлғалар олармен қауіпсіз жұмыс істеу шараларын көздеуге, экологиялық жəне санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды сақтауға жəне оларды кəдеге жарату, қайта өңдеу, залалсыздандыру жəне қауіпсіз жою жөніндегі іс-шараларды орындауға міндетті.

Жеке жəне заңды тұлғалар өндіріс жəне тұтыну қалдық-тарымен жұмыс істеу кезінде Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтауға міндетті.»;

3-тармақтағы «уақытша» деген сөз алып тасталсын;мынадай мазмұндағы 3-1-тармақпен толықтырылсын:«3-1 Қалдықтарды уақытша сақтау қалдықтарды орналасты-

ру болып табылмайды.Қалдықтарды уақытша сақтау орындары оларды кəдеге

жарату, қайта өңдеу, сондай-ақ қайта өңдеуге немесе кəдеге жаратуға жатпайтын қалдықтарды жою жөніндегі операци-яларды жүзеге асыратын үшінші тұлғаларға бергенге дейін алты айдан аспайтын мерзімде қалдықтарды қауіпсіз жинауға арналған.

Өндіріс жəне тұтыну қалдықтарын уақытша сақтаудың жобалық құжаттамада белгіленген шарттары мен мерзімдері (бірақ алтын айдан аспайтын) бұзылған жағдайда, мұндай қалдықтар түзілген кезінен бастап орналастырылған болып танылады.»;

16) 289-баптың 5, 6, 7 жəне 8-тармақтары мынадай редак-цияда жазылсын:

«5. Қауіпті қалдықтар паспорты қалдықтар түзілген кезден бастап үш ай ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті органға жіберіледі.

6. Міндетті бөлімдерге енгізілген деректердің толықтығы мен дұрыстығын арттыратын қосымша ақпараттың түсуіне қарай қауіпті қалдықтар паспорты жаңартылуға жатады. Жаңартылған паспорт он жұмыс күні ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті органға жіберіледі.

7. Қауіпті қалдықтар паспорттарының көшірмелері қалдықтардың осы партиясын немесе оның бір бөлігін тасы-малдайтын жеке немесе заңды тұлғаға, сондай-ақ қалдықтардың осы партиясының (партия бөлігінің) əрбір жүк алушысына міндетті түрде ұсынылады.

8. Жүк алушы алынған қалдықтар партиясын өңдеу кезінде, оны басқа материалдармен араластыруды қоса алғанда, өз кəсіпорнынан тысқары жерге тасымалдаған жағдайда осы партияға (партия бөлігіне) қауіпті қалдықтардың жаңа паспор-тын ресімдеуге, сондай-ақ жаңа паспортты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті органға жіберуге міндетті.»;

17) 291-баптың 1-тармағының 1) тармақшасы мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:

«Қалдықтарды орналастыру нормативтерінің жобаларын қалдықтарды орналастыратын меншікті объектілері бар жеке жəне заңды тұлғалар əзірлейді;»;

18) 292-бапта:1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Жергілікті атқарушы органдар коммуналдық қалдықтар-

дың қауіпті құрауыштарын бөлек жинауды, сақтауды, ұдайы əкетуді, қайта өңдеуді, кəдеге жаратуды жəне залалсыз-дандыруды, сондай-ақ елді мекеннің аумағын тазартуды көздейтін, коммуналдық қалдықтарды жинаудың ұтымды жəне экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыруға жауап береді.»;

мынадай мазмұндағы 5-1, 5-2, 5-3 жəне 5-4-тармақтармен толықтырылсын:

«5-1. Тұрмыстық қатты қалдықтарды əкету арнайы белгілермен жəне спутниктік навигациялық жүйелермен жарақтандырылған, арнайы жабдықталған көлік құралдарымен жүзеге асырылады.

5-2. Тұрмыстық қатты қалдықтарды тасымалдауды жүзеге асыратын жеке жəне заңды тұлғалар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті орган айқындаған жəне мемлекеттік-жекешелік əріптестік нысанында құрылған ұйымның ақпараттық жүйесіне көліктің қозғалысы туралы навигациялық ақпаратты беруге міндетті.

5-3. Тұрмыстық қатты қалдықтарды əкетуді жүзеге асыра-тын көлік құралдарының қозғалысын спутниктік навигациялық жүйелер деректері бойынша бақылайтын ақпараттық жүйені ұйымдастыру мен жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласын-дағы уəкілетті орган айқындаған жəне мемлекеттік-жекешелік əріптестік нысанында құрылған ұйым жүзеге асырады.

5-4. Тұрмыстық қатты қалдықтарды тасымалдауға, көлік құралдарының боялуына, олардың айырым белгілеріне жəне жабдықталуына, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарына қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының стандарт-тарында белгіленеді. Қалдықтарды тасымалдауға қойылатын стандарттардың талаптары дара кəсіпкерлердің жəне ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, заңды тұлғалардың орындауы үшін міндетті.»;

19) мынадай мазмұндағы 292-1-баппен толықтырылсын:«292-1-бап. Жекелеген қалдық түрлерімен жəне олардың

өмірлік цикл процестерімен жұмыс істеу жөніндегі экологиялық талаптар

1. Жекелеген қалдық түрлерімен жұмыс істеу кезінде қалдықтардың меншік иелері экологиялық, санитариялық-эпидемиологиялық талаптардың, жекелеген қалдық түрлерімен жұмыс істеу саласындағы стандарттар талаптарының сақталуын қамтамасыз етуге тиіс.

2. Қалдықтар санатына өткен мынадай материалдармен жəне өнімдермен: шиналармен, электрондық жəне электр жабдығымен, орамамен, қағазбен, пайдаланылған маймен, химиялық ток көздерімен, құрамында сынап бар қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі экологиялық талаптар Қазақстан Республикасының стандарттарында белгіленеді. Қалдықтар саласындағы стандарттардың талаптары дара кəсіпкерлердің жəне ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, заңды тұлғалардың орындауы үшін міндетті.»;

20) 293-бап мынадай мазмұндағы 2-1 жəне 3-1-тармақтармен толықтырылсын:

«2-1. Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдастары: электрондық жəне электр жабдығы, құрамында сынап бар қалдықтар, батарейкалар, аккумуляторлар жəне өзгедей қауіпті құрауыштар бөлек жиналуға жəне мамандандырылған кəсіпорындарға кəдеге жаратуға, қайта өңдеуге тапсырылуға тиіс.»;

«3-1. Қалдықтарды жинау, əкету, кəдеге жарату, қайта өңдеу, сақтау, орналастыру немесе жою жөніндегі операцияларды орындайтын субъектілер есепті жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша 1 наурызына дейін қалдықтарды түгендеу жөніндегі есепті қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті орган бекіткен нысан бойынша электрондық жəне қағаз жеткізгіштерде жыл сайын беруге міндетті.»;

21) 295-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:«1. Қалдықтарды трансшекаралық тасымалдау мақсаттары

үшiн Қауiптi қалдықтарды трансшекаралық тасымалдауды жəне оларды аулаққа шығаруды бақылау туралы Базель конвенциясына сəйкес қалдықтар тобы қауiптi болып есептеледі.»;

22) 296-баптың 2-тармағы мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:

«Өндіріс жəне тұтыну қалдықтарын есепке алу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті орган айқындайды.»;

23) мынадай мазмұндағы 297-1-баппен толықтырылсын:«297-1-бап. Тұтыну қалдықтарының қайталама

шикізатқа өтуі 1. Тұтыну қалдықтары, нəтижесінде қалдықтар өнім өндіру

про цесінде шикізатты жəне (немесе) басқа да материалдарды ішін ара немесе толық алмастыру мақсатына қызмет ететін опе-ра циялар жасалған соң қайталама шикізат мəртебесіне ие болады.

2. Тұтыну қалдықтарын қайталама шикізатқа жатқызу өлшемшарттарын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкілетті орган айқындайды.

3. Қалдықтар саласындағы заңнаманың талаптары қайталама шикізатқа қолданылмайды.»;

24) 298-баптың 1-тармағы «түрлері үшін» деген сөздерден кейін «жобалау құжаттамасында» деген сөздермен толықтырылсын;

25) 300-бап мынадай мазмұндағы 3-1, 6-1 жəне 6-2-тармақтармен толықтырылсын:

«3-1. Тұрмыстық қатты қалдықтарды алдын ала қайта өңдемей көмуге тыйым салынады.»;

«6-1. Тұрмыстық қатты қалдықтардың жаңадан салынатын полигондары сүзінді су мен қоқыс газын жинауға жəне бөлуге арналған жүйелермен жабдықталуға тиіс. Сүзінді су мен қоқыс газын жинауға жəне бөлуге арналған жүйелерді жоба-лауға, салуға жəне пайдалануға қойылатын талаптар Қазақ стан Республикасының стандарттарында белгіленеді. Сүзін ді су мен қоқыс газын жинауға жəне бөлуге арналған жүйе лерді жобалауға, салуға жəне пайдалануға қойылатын стан дарт тардың талаптары дара кəсіпкерлердің жəне ұйымдық-құқық тық нысанына қарамастан, заңды тұлғалардың орындауы үшін міндетті.

6-2. Тұрмыстық қатты қалдықтардың жаңадан салынатын полигондары сүзгіге қарсы экранмен жарақтандырылуға тиіс. Сүзгіге қарсы экрандарды жобалауға жəне салуға қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының стандарттарында белгіленеді. Сүзгіге қарсы экрандарды жобалауға жəне салуға қойылатын стандарттардың талаптары дара кəсіпкерлердің жəне ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, заңды тұлғалардың орындауы үшін міндетті.»;

26) 301-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 9)-19) тармақшалармен толықтырылсын:

«9) пластмасса, пластика қалдықтары, полиэтилентерефталат орамасы, полиэтилен қалдықтары;

10) макулатура, картон жəне басқа да қағаз қалдықтары; 11) құрамында сынап бар лампалар мен аспаптар; 12) шыны сынықтары;13) түсті жəне қара металдар сынықтары;14) пайдаланылған автомобиль майлары мен сұйықтықтары;15) литий, қорғасын-қышқыл батареялары;16) ұйымдастыру техникасы;17) тұрмыстық техниканы, жиһазды жəне өзгелерді қоса

алғанда, ірі габаритті қалдықтар;18) құрылыс материалдарының қалдықтары; 19) тамақ қалдықтары.»;27) 306-бапта:3-тармақтағы «үшін жиырма жыл бойы» деген сөздер «үшін –

жиырма жыл бойы, 3-сынып полигондары үшін бес жыл бойы» деген сөздермен ауыстырылсын;

мынадай мазмұндағы 3-1-тармақпен толықтырылсын:«3-1. Полигондарды рекультивациялау полигон орналасқан

аймақтың табиғи-климаттық жағдайлары ескеріле отырып, полигон бойында қалдықтарды тұрақтандыру, полигон еңістерін эррозияға қарсы қорғау жəне көгалдандыру жөніндегі іс-шараларды қамтиды. Полигондарды рекультивациялауға қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының стандарт-тарында белгіленеді. Рекультивациялауға қойылатын стан-дарт тардың талаптары дара кəсіпкерлердің жəне ұйымдық-құқық тық нысанына қарамастан, заңды тұлғалардың орындауы үшін міндетті.».

4. 2008 жылғы 10 желтоқсандағы «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2008 ж., № 22-I, 22-II, 112-құжат; 2009 ж., № 2-3, 16, 18-құжаттар; № 13-14, 63-құжат; № 15-16, 74-құжат; № 17, 82-құжат; № 18, 84-құжат; № 23, 100-құжат; № 24, 134-құжат; 2010 ж., № 1-2, 5-құжат; № 5, 23-құжат; № 7, 28, 29-құжаттар; № 11, 58-құжат; № 15, 71-құжат; № 17-18, 112-құжат; № 22, 130, 132-құжаттар; № 24, 145, 146, 149-құжаттар; 2011 ж., № 1, 2, 3-құжаттар; № 2, 21, 25-құжаттар; № 4, 37-құжат; № 6, 50-құжат; № 11, 102-құжат; № 12, 111-құжат; № 13, 116-құжат; № 14, 117-құжат; № 15, 120-құжат; № 16, 128-құжат; № 20, 151-құжат; № 21, 161-құжат; № 24, 196-құжат; 2012 ж., № 1, 5-құжат; № 2, 11, 15-құжаттар; № 3, 21, 22, 25, 27-құжаттар; № 4, 32-құжат; № 5, 35-құжат; № 6, 43, 44-құжаттар; № 8, 64-құжат; № 10, 77-құжат; № 11, 80-құжат; № 13, 91-құжат; № 14, 92-құжат; № 15, 97-құжат; № 20, 121-құжат; № 21-22, 124-құжат; № 23-24, 125-құжат; 2013 ж., № 1, 3-құжат; № 2, 7, 10-құжаттар; № 3, 15-құжат; № 4, 21-құжат; № 8, 50-құжат; № 9, 51-құжат; № 10-11, 56-құжат; № 12, 57-құжат; № 14, 72-құжат; № 15, 76, 81, 82-құжаттар; № 16, 83-құжат; № 21-22, 114, 115-құжаттар; № 23-24, 116-құжат; 2014 ж., № 1, 9-құжат; № 4-5, 24-құжат; № 7, 37-құжат; № 8, 44, 49-құжаттар; № 10, 52-құжат; № 11, 63, 64, 65, 69-құжаттар; № 12, 82-құжат; № 14, 84-құжат; № 16, 90-құжат; № 19-I, 19-II, 96-құжат; № 21, 122-құжат; № 22, 128, 131-құжаттар; № 23, 143-құжат; № 24, 145-құжат; 2015 ж., № 7, 34-құжат; № 8, 44, 45-құжаттар; № 11, 52-құжат; № 14, 72-құжат; № 15, 78-құжат; № 19-I, 99, 100, 101-құжаттар; № 20-I, 110-құжат; № 20-IV, 113-құжат; № 20-VII, 115, 119-құжаттар; № 21-I, 124-құжат; № 21-II, 130-құжат; № 21-III, 136, 137-құжаттар; № 22-I, 140, 143-құжаттар; № 22-II, 144, 145-құжаттар; № 22-III, 149-құжат; № 22-V, 156, 158-құжаттар; № 22-VI, 159-құжат; № 22-VII, 161-құжат; № 23-I, 169-құжат; 2016 ж., № 1, 4-құжат):

1) 231-баптың 3-тармағының 23) тармақшасындағы «əкету – өткізу бойынша айналым болып табылмайды.» деген сөздер «əкету;» деген сөзбен ауыстырылып, мынадай мазмұндағы 24) жəне 25) тармақшалармен толықтырылсын:

«24) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторларының қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды, пайдалануды жəне (немесе) кəдеге жаратуды ұйымдастырғаны үшін төлемақы алуы;

25) Қазақстан Республикасында экологиялық таза автомобиль көлік құралдарының (4 жəне одан жоғары экологиялық сыныбына сай келетін; электр қозғалтқыштары бар) жəне олардың құрауыштарының өндірісін ынталандыру шеңберінде кəсіпорындардың қаржыландыруды алуы – өткізу бойынша айналым болып табылмайды.»;

2) 492-баптың 4-тармағы мынадай мазмұндағы екінші жəне үшінші бөліктермен толықтырылсын:

«Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкiлеттi мемлекеттік органның аумақтық органдары жəне облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың жəне астананың жергілікті атқарушы органдары өзi орналасқан жердегi мемлекеттік кіріс органдарына уəкiлеттi орган белгiлеген нысан бойынша төлемақы төлеушілер мен салық салу объектілері туралы мəлiметтерді есептi тоқсаннан кейiнгi екiншi айдың 15-інен кешiктiрмей, тоқсан сайын ұсынады.

Өндіріс жəне тұтыну қалдықтарын уақытша сақтауға қатысты мəліметтерді (уақытша сақтаудың көлемдері, белгіленген мерзімдері, орналастырудың нақты кезеңі) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уəкiлеттi мемлекеттік органның аумақтық органдары өзi орналасқан жердегi мемлекеттік кіріс органдарына есептi тоқсаннан кейiнгi екiншi айдың 15-інен кешiктiрмей, тоқсан сайын ұсынады.».

5. 2014 жылғы 5 шiлдедегi Қазақстан Республикасының Əкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кодексiне (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2014 ж., № 18-I, 18-II, 92-құжат; № 21, 122-құжат; № 23, 143-құжат, № 24, 145, 146-құжаттар; 2015 ж., № 1, 2-құжат; № 2, 6-құжат; № 7, 33-құжат; № 8, 44, 45-құжаттар; № 9, 46-құжат; № 10, 50-құжат; № 11, 52-құжат; № 14, 71-құжат; № 15, 78-құжат; № 16, 79-құжат; № 19-I, 101-құжат; № 19-II, 102, 103, 105-құжаттар; № 20-IV, 113-құжат; № 20-VII, 115-құжат; № 21-I, 124, 125-құжаттар; № 21-II, 130-құжат; № 21-III, 137-құжат; № 22-I, 140, 141, 143-құжаттар; № 22-II, 144, 145, 148-құжаттар; № 22-III, 149-құжат; № 22-V, 152, 156, 158-құжаттар; № 22-VI, 159-құжат; № 22-VII, 161-құжат; № 23-I, 166, 169-құжаттар; №23-II, 172-құжат; 2016 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 9-құжат):

Қазақстан Республикасының Заңы Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне

Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшуі мəселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

(Соңы 13-бетте)

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 131) 170-бапта:үшінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:«3. Осы баптың оныншы жəне он бірінші бөліктерінде

көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының газ жəне газбен жабдықтау туралы заңнамасында белгіленген тауарлық жəне (немесе) сұйытылған мұнай газын есепке алу жəне (немесе) өткізу тəртібін бұзу -

шағын кəсіпкерлік субъектілеріне – жетпіс бес, орта кəсіпкерлік субъектілеріне – бір жүз елу, ірі кəсіпкерлік субъектілеріне жеті жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.»;

мынадай мазмұндағы оныншы, он бірінші жəне он екінші бөліктермен толықтырылсын:

«10. Сұйытылған мұнай газын Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерге заңсыз өткізу, егер бұл əрекеттерде қылмыстық жазаланатын іс-қимыл белгілері болмаса, -

əкімшілік құқық бұзушылық жасау салдарынан алынған кірістер тəркілене отырып, шағын кəсіпкерлік субъектілеріне – екі жүз, орта кəсіпкерлік субъектілеріне – бес жүз, ірі кəсіпкерлік субъектілеріне бір мың айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

11. Газ желісі ұйымдарының арасында сұйытылған мұнай газын көтерме саудада өткізу -

əкімшілік құқық бұзушылық жасау салдарынан алынған кірістер тəркілене отырып, шағын кəсіпкерлік субъектілеріне – екі жүз, орта кəсіпкерлік субъектілеріне – бес жүз, ірі кəсіпкерлік субъектілеріне бір мың айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

12. Осы баптың оныншы жəне он бірінші бөліктерінде көзделген, бір жыл ішінде қайтадан жасалған əрекет -

əкiмшiлiк құқық бұзушылық жасау салдарынан алынған кiрiстер тəркiлене отырып жəне аккредиттеу туралы куəлiктiң қолданысын тоқтата тұрып не одан айыра отырып, шағын кəсіпкерлік субъектілеріне – бес жүз, орта кəсіпкерлік субъектілеріне – сегіз жүз, ірі кəсіпкерлік субъектілеріне бір мың үш жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.»;

2) 684-баптың бірінші бөлігіндегі «170 (жетінші жəне тоғызыншы бөліктерінде)» деген сөздер «170 (жетінші, тоғызыншы, оныншы, он бірінші жəне он екінші бөліктерінде)» деген сөздермен ауыстырылсын;

3) 804-баптың бірінші бөлігінің 42) тармақшасы мы-надай редакцияда жазылсын:

«42) мұнай жəне газ саласындағы уəкiлеттi органның (170 (жетінші, тоғызыншы, оныншы, он бірінші жəне он екінші бөліктері), 171 (екінші жəне үшінші бөліктері (тауарлық немесе сұйытылған мұнай газын көтерме сау дада өткiзудiң шектi бағаларын асыру бойынша), 356 (он төртінші бөлігі), 463-баптар);».

6. 2015 жылғы 29 қазандағы Қазақстан Республикасының Кəсіпкерлік кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2015 ж., № 20-II, 20-III, 112-құжат; 2016 ж., № 1, 4-құжат):

286-бапта:4-тармақтың 2) тармақшасы мынадай редакцияда

жазылсын:«2) көмір қабаттарындағы метанды өндіруді

қоспағанда, жер қойнауын пайдалану саласындағы қызмет;»;

5-тармақтың 2) тармақшасы мынадай мазмұндағы төртінші бөлікпен толықтырылсын:

«Осы тармақшаның ережелері Қазақстан Республикасы заңды тұлғасының құрылтайшысы жəне (немесе) қатысушысы (акционері) ретінде мемлекеттің жəне (немесе) квазимемлекеттік сектор субъектісінің үлесі елу пайыздан кем болатын квазимемлекеттік сектор субъектісі өз қызметін көмір қабаттарындағы метанды өндіру жөніндегі инвестициялық басым жо-баны іске асыру шеңберінде жүзеге асыратын жағдайда қолданылмайды;».

7. «Қазақстан Республикасындағы жергiлiктi мемлекеттiк басқару жəне өзiн-өзi басқару ту-ралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2001 ж., № 3, 17-құжат; № 9, 86-құжат; № 24, 338-құжат; 2002 ж., № 10, 103-құжат; 2004 ж., № 10, 56-құжат; № 17, 97-құжат; № 23, 142-құжат; № 24, 144-құжат; 2005 ж., № 7-8, 23-құжат; 2006 ж., № 1, 5-құжат; № 13, 86, 87-құжаттар; № 15, 92, 95-құжаттар; № 16, 99-құжат; № 18, 113-құжат; № 23, 141-құжат; 2007 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 14-құжат; № 10, 69-құжат; № 12, 88-құжат; № 17, 139-құжат; № 20, 152-құжат; 2008 ж., № 21, 97-құжат; № 23, 114, 124-құжаттар; 2009 ж., № 2-3, 9-құжат; № 24, 133-құжат; 2010 ж., № 1-2, 2-құжат; № 5, 23-құжат; № 7, 29, 32-құжаттар; № 24, 146-құжат; 2011 ж., № 1, 3, 7-құжаттар; № 2, 28-құжат; № 6, 49-құжат; № 11, 102-құжат; № 13, 115-құжат; № 15, 118-құжат; № 16, 129-құжат; 2012 ж., № 2, 11-құжат; № 3, 21-құжат; № 5, 35-құжат; № 8, 64-құжат; № 14, 92-құжат; № 23-24, 125-құжат; 2013 ж., № 1, 2, 3-құжаттар; № 8, 50-құжат; № 9, 51-құжат; № 14, 72, 75-құжаттар; № 15, 81-құжат; № 20, 113-құжат; № 21-22, 115-құжат; 2014 ж., № 2, 10-құжат; № 3, 21-құжат; № 7, 37-құжат; № 8, 49-құжат; № 10, 52-құжат; № 11, 67-құжат; № 12, 82-құжат; № 14, 84, 86-құжаттар; № 19-II, 94, 96-құжаттар; № 21, 118, 122-құжаттар; № 22, 131-құжат; 2015 ж., № 9, 46-құжат; № 19-I, 101-құжат; № 19-II, 103-құжат; № 21-I, 121, 124, 125-құжаттар; № 21-II, 130, 132-құжаттар; № 22-I, 140-құжат; № 22-V, 154, 156, 158-құжаттар):

1) 27-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 8-2) тармақшамен толықтырылсын:

«8-2) коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды жүзеге асыруды, қайта өңдеудi жəне кəдеге жаратуды ұйымдастырады;»;

2) 31-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 29) тармақшамен толықтырылсын:

«29) коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды жүзеге асыруды ұйымдастырады.».

8. «Агроөнеркəсiптiк кешендi жəне ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттiк реттеу туралы» 2005 жылғы 8 шiлдедегi Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2005 ж., № 13, 52-құжат; 2007 ж., № 5-6, 42-құжат; № 18, 145-құжат; 2008 ж., № 23, 124-құжат; 2009 ж., № 17, 82-құжат; № 24, 129-құжат; 2010 ж., № 1-2, 5-құжат; № 5, 23-құжат; № 15, 71-құжат; 2011 ж., № 1, 2, 7-құжаттар; № 2, 26-құжат; № 11, 102-құжат; 2012 ж., № 2, 16-құжат; № 14, 94-құжат; № 15, 97-құжат; 2013 ж., № 9, 51-құжат; № 14, 72, 75-құжаттар; 2014 ж., № 2, 10-құжат; № 19-I, 19-II, 96-құжат; № 22, 131-құжат; № 23, 143-құжат; 2015 ж., № 11, 52-құжат; № 20-I, 110-құжат; № 20-IV, 113-құжат; № 22-V, 156-құжат; № 22-VII, 161-құжат; № 23-II, 172-құжат):

6-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 21-1) жəне 22-1) тармақшалармен толықтырылсын:

«21-1) Қазақстан Республикасында суармалы жерлердің мелиорациялық жай-күйінің мониторингін жəне оны бағалауды жəне ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің мелиорациялық жай-күйі ту-ралы ақпараттық деректер банкін мемлекеттік жүргізу қағидалары мен тəртібін əзірлеу жəне бекіту;»;

«22-1) бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уəкілетті органмен келісу бойынша суармалы жерлердің мелиорациялық жай-күйінің мониторингін жəне оны бағалауды жүргізу үшін техникамен жəне жабдықпен материалдық-техникалық жарақтандырудың зат-тай нормаларын, пайдалану шығындары үшін материалдардың жұмсалу нормаларын, химиялық

реактивтер мен зертхана ыдыстарының, далалық жарақтардың жəне арнайы киімдердің тиесілілік нормаларын, гидрогеологиямелиоративтік қызмет жұмыскерлерінің уақыт пен жұмыс жүктемесі нор-маларын əзірлеу жəне бекіту;».

9 . « Ж а ң а р т ы л а т ы н э н е р г и я к ө з д е р i н пайдалануды қолдау туралы» 2009 жылғы 4 шiлдедегi Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2009 ж., № 13-14, 61-құжат; 2011 ж., № 11, 102-құжат; № 12, 111-құжат; 2012 ж., № 14, 92-құжат; 2013 ж., № 9, 51-құжат; № 14, 75-құжат; № 15, 79-құжат; 2014 ж., № 1, 4-құжат; № 19-I, 19-II, 96-құжат; № 23, 143-құжат; 2015 ж., № 20-IV, 113-құжат):

1) 1-бапта:мынадай мазмұндағы 7-1), 8-1), 9-1) жəне 9-2)

тармақшалармен толықтырылсын:«7-1) жаңартылатын энергия көздерін пайдалану

қондырғысы – жаңартылатын энергия көздері пайдаланыла отырып, электр жəне жылу энергиясын өндіруге арналған технологиялық жəне қосалқы жабдық;»;

«8-1) жаңартылатын энергия көздері секторын дамытудың нысаналы көрсеткіштері – электр энергиясын өндірудің жалпы көлеміндег і жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын объектілер өндіретін электр энергиясы көлемі үлесінің жоспарланатын көрсеткіші, сондай-ақ жаңартылатын энергия көздерін, оның ішінде түрлері бойынша пайдалану объектілерінің жиынтық белгіленген қуаттылық көрсеткіштері;»;

«9-1) Қазақстанда өндірілетін жаңартылатын энергия көздері – қазақстандық өндірушілер өндіретін жəне:

Қазақстан Республикасында толық өндірілгендер ретінде Кеден одағының жəне (немесе) Қазақстан Республикасының кеден заңнамасына сəйкес айқындалатын;

Кеден одағының жəне (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленетін жеткілікті қайта өңдеу өлшемшарттарына сəйкес Қазақстан Республикасында жеткілікті қайта өңдеуге ұшырағандар ретінде айқындалатын жаңартылатын энергия көздері;

9-2) резервтік қор – жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі қаржы-есеп айырысу орталығы қалыптастыратын қор, оның ақшасы арнайы банктік шотта сақталады жəне кассалық алшақтықтарды жəне қаржы-есеп айырысу орталығының жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіретін ұйымдар алдындағы, жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндірген, шартты тұтынушыларға берілген электр энергиясы үшін олардың тарапынан төлем жасалмау немесе төлемді кідірту салдарынан туындайтын берешекті жабуға ғана пайдаланылады;»;

2), 6), 9), 12) жəне 13) тармақшалар мынадай ре-дакцияда жазылсын:

«2) жаңартылатын энергия көздерінен алынатын электр энергиясын шартты тұтынушылар (бұдан əрі – шартты тұтынушылар) – көмірді, газды, құрамында күкірт бар шикізатты, мұнай өнімдері мен ядролық отынды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар;

Қазақстан Республикасынан тысқары жерден электр энергиясын сатып алатын электр энергиясы нарығының субъектілері;

2016 жылғы 1 қаңтардан кейін пайдалануға берілгендерді қоспағанда, жиынтық қуаты отыз бес мегаваттан асатын, бір гидроторапта орналасқан қондырғылары бар гидроэлектр станциялары;»;

«6) жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдауға жұмсалатын шығындар – қаржы-есеп айы-рысу орталығының жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндірген электр энергиясын сатып алуға жұмсалатын шығындары, электр энергия-сын өндіруді-тұтынуды теңгерімдеуді ұйымдастыру бойынша көрсетілетін қызметтерге жұмсалатын шығындар, резервтік қорды қалыптастыруға жұм са-латын шығындар жəне оның қызметін жүзеге асыруға байланысты шығындар;»;

«9) жеке-дара тұтынушыларға атаулы көмек (бұдан əрі – атаулы көмек) – жеке-дара тұтынушылардың Қазақстанда өндірілген жаңартылатын энергия көздерін пайдалану қондырғыларын сатып алуға жұмсалатын шығындарының бір бөлігін мемлекеттің өтеуі;»;

«12) электр жəне (немесе) жылу энергиясын жеке-дара тұтынушы (бұдан əрі – жеке-дара тұтынушы) – электрлендірілмеген елді мекендерде жəне (не-месе) орталықтандырылған электрмен жабдықтау экономикалық жағынан орынсыз қоныстарда авто-номды режимде жұмыс істейтін жаңартылатын энер-гия көздерін пайдалану объектісінен электр жəне (немесе) жылу энергиясын тұтынатын жеке немесе заңды тұлға;

13) электр энергиясын нетто-тұтынушы (бұдан əрі – нетто-тұтынушы) – жаңартылатын энергия көздерінің аралас қондырғыларын қоса алғанда, таратушы электр желісіне қосылған жəне желіден электр энергия-сын тұтыну көлемдері мен оған жалпы белгіленген қуаты бір жүз киловаттқа дейін беру көлемдерін бөлек есепке алу жүйелерімен жабдықталған, өзіне меншік құқығымен немесе өзге де заттай құқықпен тиесілі жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектісінен электр энергиясын өзінің толық немесе ішінара тұтынуын қамтамасыз ететін жеке немесе заңды тұлға;»;

2) 2-баптың 3-1-тармағының үшiншi абзацы мына-дай редакцияда жазылсын:

«2016 жылғы 1 қаңтардан кейін пайдалануға берілгендерді қоспағанда, жиынтық қуаты отыз бес мегаваттан асатын, бір гидроторапта орналасқан қондырғылары жəне (немесе) реттеудің тəуліктік мерзімінен астамын қамтамасыз ететін су қоймалары бар гидроэлектр станцияларына қолданылмайды.»;

3) 3-баптың 2-тармағының 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«1) жаңартылатын энергия көздерi секторын дамытудың нысаналы көрсеткiштерiн ескере оты-рып, жаңартылатын энергия көздерiн пайдалану объектiлерiн орналастыру жоспарын бекiтудi жəне iске асыруды;»;

4) 4-баптың 3) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«3) жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілерін жобалауды, салуды жəне пайдалану-ды жүзеге асыратын заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасының Кəсіпкерлік кодексіне сəйкес инвестициялық преференциялар беру;»;

5) 6-бапта:5) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«5) жаңартылатын энергия көздері секторын

дамытудың нысаналы көрсеткіштерін ескере оты-рып, жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілерін орналастыру жоспарын бекітеді;»;

мынадай мазмұндағы 5-1), 5-2), 9-1) жəне 9-2) тармақшалармен толықтырылсын:

«5-1) жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілерін орналастыру жоспарын қалыптастыру қағидаларын əзірлейді жəне бекітеді;

5-2) жаңартылатын энергия көздері секторын дамытудың нысаналы көрсеткіштерін бекітеді;»;

«9-1) жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілерін қосу туралы үлгілік шартты, сондай-ақ оны жасасу тəртібі мен мерзімдерін əзірлейді жəне бекітеді;

9-2) резервтік қорды қалыптастыру жəне пайдалану қағидаларын əзірлейді жəне бекітеді;»;

10-3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

«10-3) жаңартылатын энергия көздерін пайда-ланатын энергия өндіруші ұйымдардың тізбесін қалыптастыру қағидаларын əзірлеп, бекітеді жəне оны өзінің интернет-ресурсында орналастырады;»;

10-4) тармақша алып тасталсын;6) 7-бапта:3-1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«3-1) жаңартылатын энергия көздерiн пайдалану

объектiлерiн салу үшiн Қазақстан Республикасының жер заңнамасына жəне жаңартылатын энергия көздерiн пайдалану объектiлерiн орналастыру жоспарына сəйкес жер учаскелерiн резервке қояды жəне бередi;»;

мынадай мазмұндағы 3-2) тармақшамен толықтырылсын:

«3-2) жеке-дара тұтынушыларға атаулы көмек көрсетедi;»;

7) 7-1-бапта: 6-тармақтың 4) тармақшасындағы «ұсынуға

міндетті.» деген сөздер «ұсынуға;» деген сөзбен ау-ыстырылып, мынадай мазмұндағы 5) тармақшамен толықтырылсын:

«5) Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес электр энергиясын өндірудің тəуліктік кестелерінің сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.»;

мынадай мазмұндағы 6-1 жəне 6-2-тармақтармен толықтырылсын:

«6-1. Осы баптың 6-тармағында көрсетілген міндеттермен қатар, белгіленген қуаттылығы кемінде бір мегаватт болатын жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес жүйелік опера-тор берген, генерациялайтын қондырғылардың жұмыс режимдерін сақтауға міндетті.

6-2. Су қоймаларымен жарақтандырылған гидроэ-лектр станциялары су қорын пайдалану жəне қорғау саласындағы уəкілетті орган бекітетін су режимі шеңберінде Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесін орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыру кезінде жүйелік оператордың өкіміне сəйкес электр энергия-сын өндіруді тəулік ішінде реттеуді жүзеге асыруға міндетті.»;

7-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

«7. Жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдардың тізбесіне жаңартылатын энергия көздерін енгізгеннен кейін күнтізбелік алпыс күн ішінде оларды пайдалану объектілері өндірген электр энергиясын сатып алуға қаржы-есеп айырысу орталығымен сатып алу-сату шартын жасасу үшін өтінім береді.»;

мынадай мазмұндағы 8-тармақпен толықтырылсын:«8. Жаңартылатын энергия көздерін пайда-

ланатын барлық энергия өндіруші ұйымдарда өзінің жаңартылатын энергия көздерін пайдала-ну объектісінде коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі болуға міндетті. Коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесінде деректерді өңірлік диспетчерлік орталықтарға қашықтықтан беру мүмкіндігі болуға тиіс.»;

8) 8-1-бапта:2-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен

толықтырылсын: «Бекіт ілген т іркелген тарифтер жобаны

қаржыландыру құрылымына жəне экономикалық негізділігіне қарай Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тəртіппен, ұлттық валютаның шетел валюталарына қатысты айырбастау бағамының өзгеруі ескеріле отырып, жыл сайын индекстелуге жатады.»;

3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«3. Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк жоспар-

лау жүйесiнің құжаттарында көзделген нысаналы көрсеткiштерге қол жеткiзу мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi бұрын бекiтiлген тіркелген тарифтердiң деңгейлерiн жыл сайын түзетуге құқылы. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң бекiтiлген тіркелген тарифтердi түзету туралы актiсi Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында таралатын мерзiмдi баспасөз басылымдарында қазақ жəне орыс тiлдерiнде алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн екi жыл өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Қуаты аз жаңартылатын энергия көздерiн пайда-лану объектiлерiн енгiзудi ынталандыру, сондай-ақ жаңартылатын энергия көздерiн дамытуға табиғи, климаттық, техникалық немесе өзге де жағдайлары қолайсыздау жерлердi электрмен қамтамасыз ету үшiн тіркелген тарифтер жаңартылатын энергия көздерiн пайдалану объектiлерiнiң белгiленген қуаты бойын-ша сараланады.

Осы тармақтың күшi қаржы-есеп айырысу орталығының жаңартылатын энергия көздерiн пайдаланатын энергия өндiрушi ұйымдармен жасалған қолданыстағы сатып алу-сату шарттарына қолданылмайды.»;

9) 9-бапта:3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«3. Егер осы Заңның 7-1-бабы 3-тармағының

2) тармақшасына сəйкес жаңартылатын энергия көздерiнен электр энергиясын сатудан қаржы-есеп айырысу орталығы алған ақша сомасы ағымдағы тоқсанда жаңартылатын энергия көздерiн пайдала-нуды қолдауға жұмсалатын шығындарды өтеу үшiн қажеттi шамадан кем болса немесе асып кетсе, қаржы-есеп айырысу орталығы қайта есептеудi жүргiзедi жəне келесi тоқсанға электр энергиясын шартты тұтынушылар арасында шығындарды қайта бөледi.

Шартты тұтынушының нарықтан шығуы, таратылуы себебі бойынша одан ақша толық алынбаған жағдайда, қаржы-есеп айырысу орталығы жоғарыда көрсетілген тұтынушыға есептелген электр энергиясының тиісті үлесін барлық шартты тұтынушыларға Қазақстан Республикасында электр энергиясын тұтынудың жалпы көлеміне қатысты олардың тұтыну көлеміне пропорционалды түрде бөледі.»;

мынадай мазмұндағы 4-1-тармақпен толықтырылсын:«4-1. Шартты тұтынушының қаржы-есеп айы-

рысу орталығынан жаңартылатын энергия көздерiн пайдалану объектiлерi өндiрген электр энергиясын сатып алуға жұмсалатын шығындары электр энер-гиясына шектi тарифтiң шамасын айқындау кезiнде ескерiледi.»;

9-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«9. Нетто-тұтынушы өзiне қызмет көрсететiн энер-

гиямен жабдықтаушы ұйымға оның қолданыстағы тарифi бойынша, электр желiсiнен есептi кезең iшiнде өзi тұтынған электр энергиясының көлемiне, нақ сол кезең iшiнде электр желiсiне өзі берген көлемдi шегере отырып, ақы төлейдi.

Электр желiсiне есептi кезең iшiнде нетто-тұтынушы берген электр энергиясының көлемi желiден нақ сол кезең iшiнде өзi тұтынған электр энергиясының көлемiнен асып кеткен жағдайда, қызмет көрсететiн энергиямен жабдықтаушы ұйым нетто-тұтынушы берген электр энергиясы үшін сатуға арналған өзінің қолданыстағы тарифi бойынша нетто-тұтынушыға жоғарыда аталған асып кету көлемінде ақы төлейдi.

Энергиямен жабдықтаушы ұйымның нетто-тұтынушылардан электр энергиясын сатып алуы-са-туы уəкiлеттi орган əзiрлеген жəне бекiткен Нетто-тұтынушылардан электр энергиясын сатып алу-сату қағидаларына сəйкес жүзеге асырылады.»;

10) 10-бапта:мынадай мазмұндағы 1-1-тармақпен толықтырылсын:«1-1. Жаңа немесе жұмыс істеп тұрған жаңартылатын

энергия көздерін пайдалану объектілерін құруды

(кеңейтуді, реконструкциялауды) жоспарлап отырған энергия өндіруші ұйым жəне электр желілеріне жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері тікелей қосылатын энергия беруші ұйым электр энер-гетикасы саласындағы уəкілетті органмен бірлесіп, жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі уəкілетті орган айқындайтын тəртіппен жəне мерзімдерде жаңартылатын энергия көздерін пайда-лану объектілерін қосу туралы үлгілік шарт жасауға міндетті. Бұл ретте жасалатын шартта жаңа немесе жұмыс істеп тұрған жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілерін құруды (кеңейтуді, рекон-струкциялауды) жоспарлап отырған энергия өндіруші ұйымның жəне электр желілеріне жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері тікелей қосылатын энергия беруші ұйымның шарт талаптарын орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін жауаптылығы көзделеді.»;

5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«5. Энергия беруші ұйымдар жаңартылатын энер-

гия көздерін пайдалану объектілерін қосу үшін жұмыс істеп тұрған электр жəне жылу желілерін кеңейткен жəне реконструкциялаған жағдайда, тиісті шығындар Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар жəне реттелетін нарықтар туралы заңнамасында белгіленген тəртіппен энергия беруші ұйымдардың тарифтеріне қосылады.».

10. «Жер қойнауы жəне жер қойнауын пай-далану туралы» 2010 жылғы 24 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2010 ж., № 12, 60-құжат; 2011 ж., № 1, 2-құжат; № 11, 102-құжат; № 12, 111-құжат; 2012 ж., № 2, 11, 14-құжаттар; № 3, 21-құжат; № 4, 30-құжат; № 6, 46-құжат; № 8, 64-құжат; № 11, 80-құжат; № 15, 97-құжат; № 23-24, 125-құжат; 2013 ж., № 9, 51-құжат; № 14, 75-құжат; № 15, 81-құжат; 2014 ж., № 4-5, 24-құжат; № 7, 37-құжат; № 10, 52-құжат; № 19-I, 19-II, 96-құжат; № 21, 122-құжат; № 23, 143-құжат; № 24, 145-құжат; 2015 ж., № 8, 45-құжат; № 11, 52, 57-құжаттар; № 19-II, 102-құжат; № 20-IV, 113-құжат; 2016 ж., № 2, 9-құжат):

1-бап мынадай мазмұндағы 54-2) тармақшамен толықтырылсын:

«54-2) көмір қабаттарындағы метан – газ тек-тес жай-күйдегі, көмір бассейндерін газдан тазар-ту процесінде алынатын газды өндіру жəне (не-месе) қайта өңдеу өнімі болып табылатын жəне құрауыштарының сапалық жəне сандық құрамы бойынша техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың талаптарына сай келетін, құрамында метан басым көмірсутектерінің көпқұрауышты қоспасы;».

11. «Газ жəне газбен жабдықтау туралы» 2012 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2012 ж. № 2, 8-құжат; № 11, 80-құжат; № 14, 92-құжат; № 15, 97-құжат; 2013 ж., № 15, 82-құжат; 2014 ж., № 1, 4-құжат; № 7, 37-құжат; № 10, 52-құжат; № 19-I, 19-II, 96-құжат; № 23, 143-құжат; 2015 ж., № 20-IV, 113-құжат):

1) 1-баптың 42) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«42) шикi газ – тазартылмай өндiрiлген табиғи, iлеспе, қатпарлы газ, көмiр қабаттарындағы метан, сондай-ақ шығу көзi өзгеше көмiрсутегi газы.»;

2) 26-баптың 2-тармағының 4) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«4) Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сұйытылған мұнай газын беру жоспарынан тыс заңды негіздерде осы тармақтың 1), 2) жəне 3) тармақшаларында көрсетілген тұлғалардан сатып алынған сұйытылған мұнай газының меншік иелері жүзеге асыруға құқылы.»;

3) 27-бапта:1-тармақтың 4) тармақшасы мынадай редакцияда

жазылсын:«4) газ толтыру пункттерiнiң жəне (немесе) авто-

газ құю станцияларының иелерiне сұйытылған мұнай газы өткiзiлген жағдайда, газ желiсi ұйымдары жүзеге асыруға құқылы.»;

2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«2. Газ желiсi ұйымдарының газ толтыру пункттерi

жəне (немесе) автогаз құю станциялары иелерiне көтерме саудада өткiзу жағдайларын қоспағанда, осы баптың 1-тармағында көрсетiлген тұлғалардан сұйытылған мұнай газын сатып алған тұлғаның оны көтерме саудада өткiзудi жүзеге асыруына тыйым салынады.»;

мынадай мазмұндағы 9 жəне 10-тармақтармен толықтырылсын:

«9. Сұйытылған мұнай газын Қазақстан Республи-касынан тысқары жерлерге өткізу құқығына тек қана мыналар ие:

1) сұйытылған мұнай газын өндiрушiлер;2) өздерiне меншiк құқығымен немесе өзге де

заңды негiздерде тиесiлi көмiрсутегi шикiзатын өңдеу процесiнде өндiрiлген сұйытылған мұнай газының меншiк иелерi;

3) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерлерде өндiрiлген жəне Қазақстан Республикасының аумағына тұтыну үшiн əкелiнген сұйытылған мұнай газының меншiк иелерi;

4) Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сұйытылған мұнай газын беру жоспарынан тыс заңды негіздерде осы тармақтың 1), 2) жəне 3) тармақшаларында көрсетілген тұлғалардан сатып алынған сұйытылған мұнай газының меншік иелері.

Өзге тұлғалар сұйытылған мұнай газын Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерге өткізуді жүзеге асыруға құқылы емес.

10. Сұйытылған мұнай газын газ желiсi ұйымдары арасында көтерме саудада өткiзуге тыйым салынады.».

12. «Мемлекеттік сатып алу туралы» 2015 жылғы 4 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2015 ж., № 23-II, 171-құжат):

21-бапта:4-тармақтың 1) тармақшасы мынадай мазмұндағы

бесінші абзацпен толықтырылсын: «Қазақстан Республикасының аумағында қал-

дықтар дан алынған қайталама шикізат тауарына ерікті сертификаттау жүргізілгенін растайтын құжаттың;»;

мынадай мазмұндағы 4-1-тармақпен толықтырылсын:«4-1. Мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушы

немесе мемлекеттік сатып алуды бірыңғай ұйымдастырушы конкурстық құжаттамада Қазақстан Республикасының аумағында қалдықтардан алынған қайталама шикізат қолданыла отырып өндірілген, осы баптың 4-тармағына сəйкес растайтын құжаты бар тауарға басымдық көздеуге міндетті.».

2-бап. Осы Заң 2016 жылғы 1 қаңтардан бас-тап қолданысқа енгізілетін осы Заңның 1-бабы 4-тармағының 1) тармақшасын, 2018 жылғы 1 қаң-тар дан бастап қолданысқа енгізілетін осы Заңның 1-бабы 2-тармағы 12) тармақшасының үшінші жəне төртінші абзацтарын, 2019 жылғы 1 қаңтардан бас-тап қолданысқа енгізілетін осы Заңның 1-бабы 3-тармағы 18) тармақшасының төртінші, бесінші, алтыншы, жетінші жəне сегізінші абзацтарын жəне 25) тармақшасын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының ПрезидентіН.НАЗАРБАЕВ

Астана, Ақорда, 2016 жылғы 28 сəуір№ 506-V ҚРЗ

Бұл елде саяси күрес қашан да қызу жүреді. Сонау Югославия дейтін социалистік жүйедегі ел күйреген тұста басқаларды сыртқа жібермейміз деген ұлтшылдардың дегені болмаған соң, күн тəрті-біне қандай бағыт ұстану жөнін-дегі мəселе шықты. Тəуелсіздік алған елдердің көпшілігі батыс өркениетіне бет бұрса, Сербияда оған қарсы күштер баршылық еді. Халықтың басым көпшілігі қай жақта жағдайдың жақсы екенін көріп отырса да, сырттың қолдауына арқа сүйеген біраз саяси күштер Батысқа бағытты өзгерткісі келеді.

Осындай сəтте халықтың пікірін білу үшін сайлау керек болды. Сонда премьер-министр ел президенті Томислав Николичке 3 наурыз күні парламенттік сайлау өткізу жөнінде ұсыныс жасады. Арада бір күн өткенде президент Скупшинаны таратып, жаңа сайлау күнін белгілеген жар-лық шығарды. Саяси партиялар өз бағдарламаларын жариялап, күреске шықты. «Александр Вучич – Сербия жеңеді» коали-циясы Еуроодаққа кіру бағытын ұстанды. Оны премьер-министр басқарды.

Аз-кем тарихқа жүгінейік. Сербия ЕО-ға кіруге 2012 жылдан үміткер. Кірудің шарттары да белгіленген: ең алдымен біршама экономикалық реформа жасау керек, заңның үстемдігі – заң-ға айналсын, сот жүйесін де жетілдіру керек, тағы бір басты

талап – Косовомен қарым-қатынас түзелуі тиіс. Қарап тұрсаң, бұл талаптар Еуроодақтан гөрі Сербияның өзіне қажет. Вучичтің үкіметі бүгінге дейін осы тарапта біраз жұмыстың басын қайырған.

Сөйтсе де, Сербия үкіметі Еуроодақтың айтқанына бас шұлғып отырды деуге əсте бол-майды. 2014 жылы ЕО Белградқа Ресейге қарсы санк цияға қосыл, деді. Үкімет басшысы Вучич бол майды, деді. Сонысымен бір қауым халықтың ықыласына бөленді. Сондай-ақ, НАТО-ға да кірмейтіндерін, əскери тұрғы-да бейтараптық сақтайтынын мəлімдеді. Бұл да оларға біраз ұпай əперді.

Енд і т ікелей сайлаудың қорытындысына келсек, алғашқы е с е п б о й ы н ш а , В у ч и ч т і ң Прогрессивтік партиясы – 53 па-йыз, ал олардың одақтасы сыртқы істер министрі Ивица Дачичтің Социалистік партиясы – 13 пайыз, талай жыл халықаралық трибунал түрмесінде отырып, күні кеше босап келген Воислав Шешельдің Ресейге іш тартатын Радикалдық партиясы 7 пайыз дауыс алыпты. Премьер-министрдің коалиция-сы парламенттегі 250 мандаттың көпшілігін иеленетіні айқын болып отыр.

Халық нені қалайтыны жөнін-де сөзін айтты. Премьер-министр Александр Вучич өздерін ха-лықтың қолдағанына қуана отырып, бағытымызды Батысқа бұрсақ та, өзіміздің Шығыстағы дəстүрлі одақтастарымыздан, ең алдымен, Қытай мен Ресейден кетіспейміз дегені де білгендік еді.

Жеңілгендер, əрине, ойбайлап жатыр. Əсіресе, Шешельдің пікірінше, бұл сайлау Сербияның «жауға» қосылуына арналған бейресми референдум болыпты.

Мамадияр ЖАҚЫП, журналист

ДҮБІРГЕТОЛЫ ДЇНИЕ

Мамадияр ЖАҚЫП, журналист

Бұл елдегі сайлау жүйесі бас қа жердегіден өзгешерек. Ол жайын-да бұрынырақ айтқанбыз да. Тұ-жы рымдап айтар болсақ, мұнда кей елдердегідей оң-солын əзер ажы рататын біреулер президент-тік сайлауға түсе алмайды, олар алдын ала сайлаудың праймериз дейтін бөлігінде шығып қалады. Сайлауға танылған қайраткерлер түсіп, оның өзінде праймериз кезінде іріктеліп, жетекші пар-тиялардан жалғыз кандидаттан қалады. Яғни, партия съезі біреуге тоқтайды. Ал праймериз дегеніміз – нағыз шоу.

Қазір сол екі үміткер айқын-далып отыр десе де болады. Əсі-ре се, Демократиялық партия дан Хиллари Клинтонның ұсы ны-латыны даусыз көрінеді. Прай-мериз сайлауында партиядан ұсынылу үшін 2383 делегаттың қолдауы керек болса, қазірдің өзінде оны 2141 делегат қолдап отыр. Оның қарсыласы Берни Сандерстің көрсеткіші – 1306. Ал республикашылардың жағдайы біршама өзгешелеу. Мұндағы үш үміткердің көшбастаушысы миллиардер Дональд Трамп қа-жет ті 1237 дауыстың 950-іне ие бо лып, жеңіске жақын тұрса да, оның қарсыластары съезд кезін дегі кү реске көбірек үміт артады. Техас штатынан сайланған сенатор Тед Круздың қолдаушылары 560 болса, Огайо штатының губернаторы Джон Кейсикті қолдайтындар 153 қана. Соңғы екеуі Трампқа қарсы күш біріктіруге келіскені-мен , қажетт і дауыс жинай алмасы анық. Бірақ съезде партия

басшылығы атынан қосылар дауыс болады. Республикашылар партаппаратының Трампқа онша құлқы жоқ. Бірақ көп дауыс жинаған үміткерін итере салмайтыны жəне белгілі.

Сөйтіп, қазір Трамп пен Клинтон алдағы шілдеде өтетін партия съезінің шешімдерін күтпей-ақ өздерін жеңімпаздар ретінде санап, мəлімдемелер жасап жатыр. Трамп дөрекі турашылдығына басып, қарсыластарын өлімтіктер деп сипаттаса, оған керісінше Хиллари Клинтон қарсыласы Сандерстің атына қатқыл сын айтудан тыйылып, жалпы пар-тия лық бағдарламаға, бірлікке көбі рек мəн берді. Сірə, осыған қарағанда, алда республикашылар съезінде біраз айқай-шу болса, демократтар жиыны тынышырақ өтетін сыңайлы.

Енді осындай жағдайда сайлау науқанында күрес ауанының сипаты ішкі партиялықтан пар-тияаралық сипатқа ойысатын болар. Трамп бастап кетті, демо-краттың жеңісі Хиллари Клин-тонның əйел болғандығынан, егер ол еркек болса, 5 пайызға да жетпес еді деп бөсті. Ал бұдан оның беделі көтерілетіні күмəнді. Клинтон əзірге тактикалық сақтық жасап, өз бағдарламасын насихаттаумен шектеліп отыр. Басқаларға ұрынған жоқ. Жақындағы бір кездесуінде, өзі билік тізгінін ұстағанда өз кабинетінің жартысын əйелдерден жасақтайтынын айтты. Əрине, бұл сөз əйелдерге ұнайды. Ұнаған соң, соған дауыс береді.

АҚШ-тағы сайлауға əлем назар аударып отыр дедік қой. Аударғанда, пікірлерін де білдіріп жатыр. Əсіресе, бұл жерде Ресей ақпарат құралдары белсенділік көрсетіп отыр. Бізге қай кандидат қолайлы дегенді көбірек айтады. Тоқтайтындары – Трамп.

Əрине, президент басқаларға емес, алдымен америкалықтардың өздеріне керек.

Америкалыќтар таѕдауы аѕєарылып ќалды

Əлемдегі жағдайға зер салатын жұрт АҚШ-тағы президенттік сайлаудың барысын қадағалап отырғаны даусыз. Қазір елдің жетекші екі партиясы-нан кімнің үміткер болып ұсынылатыны аңғарылып қалғандай.

Сербия Батысќабаєыт ўстайды

Жексенбі күні бұл елде мерзімінен бұрын сайлау өтті. Онда Еуроодаққа кіруге бағыт ұстаған премьер-министр Александр Вучич басқаратын коалиция жеңіске жетті. Сайлау нəтижесі солай болатыны да күні бұрын айқын еді.

(Соңы. Басы 12-бетте)

Ұрпақ тəрбиесі – ұлт бола-шағы. Бұл орайда, Өскемен қала-сы əкімдігінің «Орталық тан-дырылған кітапханалар жүйесі» (ОКЖ) коммуналдық мемлекеттік мекемесінің қызметкерлері де бірқатар шараларды жүзеге асыру-да. Солардың бірі, ОКЖ-ге қарас-ты №2 кітапхана-бөлім шесі нің кітапханашылары «Тəр бие шінің педагогикалық шебер лігін арттыру

жолдары» атты мамандар күнін өткізді. Шара ға «Еркетай», «Ақбота» балабақ ша лары ның жəне қала дағы №15 орта мек теп тің жанын дағы шағын ор та лық тың тəрбиеші лері қатыс ты. С.Аманжолов атындағы ШҚМУ-дің «Педагогикалық бі-лім жəне менеджмент» кафед ра -сы ның аға оқытушы-магистр лері Г.К.Қилыбаева мен Г.Қ.Ниғ-меджанова тəрбиеші маман дар

үшін дəріс оқып, тренинг өткізді. Баяндама барысында Елбасы-

мыз Н.Ə.Назарбаев атап айтқан-дай, тəуелсіз еліміздің азамат-тарын қалыптастыруда тəрбие жұмыстарының ерекше маңызы бары баса айтылып, бұл орай-да қолданылатын тиімді жаңа технологиялар жайында егжей-тегжейлі əңг іме қозғалды. Сонымен бірге, мұндай шаралар

тəрбиешілердің өзара тəжірибе алмасу жұмыстарын одан əрі жандандыра түсетіні атап өтілді. Дəріс балабақша тəрбиешілерінің көңілінен шығып, олар болашақта осындай шаралар жүйелі түрде өтсе деген тілектерін жеткізді.

Тəуелсіз елдің тамыры мықты болсын десек, ұрпақ тəрбие-лей тін мамандардың білікті де білім ді болуы шарт. Бұл орайда, С.Аманжолов атындағы ШҚМУ-дің «Педагогикалық білім жəне менеджмент» кафедрасының

меңгерушісі Наталья Радченко, басқа да кафедра оқытушылары өз іс-тəжірибелерін балабақша тəрбиешілерімен бөлісуге алдағы уақытта да ниетті. Ал жалпы, ел Тəуелсіздігінің 25 жылдығына орай өткен бұл тренинг-дəріс балабақша мен шағын орталықтардың тəр-биешілеріне бергені көп маңыз ды шаралардың бірі болды.

Лəззат ҚАЙДАРОВА,Өскемен қаласы əкімдігінің

«ОКЖ» КММ кітапханашысы

Іскерлік – іргелі істер бастауы

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz14

Қайрат ƏБІЛДИНОВ,«Егемен Қазақстан»

Жиынның толық мəжілісіне қатысқан облыс əкімі Нұрмұхамбет Əбдібеков «Karaganda Invest-2016» форумының Қараған ды облысын-да ғана емес, еліміздің басқа өңір-лерінде де инвестициялық жоба-ларды та ныстыратын алаңқайға айналғанын атап өтті.

«Форумның алаңқайы барлық өңірлер үшін ашық. Бүгінгі күнде жиын қатысу шы лары Қарағанды облысының ғана емес, Павлодар, Солтүстік Қазақстан жəне Ақтөбе облыстарының жобаларымен де та нысуға мүмкіндік алды. Мұн-дай фор матты біз саналы түр-де таңдадық: неге де сеңіз, бар-лық өңірлердің мақсаты бір – Қазақ станның экономикалық өсу «қор жы нына» үлес салатын жаңа жобаларды іске қосып, жүзеге асыру», – деді өңір басшысы.

Форум аясында Инвестициялар жəне даму вице-министрі Альберт Рау, Қара ғанды облысы əкімі нің орынбасары Əнуар Ахметжанов, Орталық Азиядағы герман эко-но микасының өкілеттігі бас-шы сының орынбасары Ғалия Жүнісəлиева, «Даму» кəсіпкер-лікті да мыту қоры» АҚ басқар-масы ның төрағасы Қаныш Тілеу-шин, Директорлар кеңесі нің мү-шесі, «SAT & Comany» АҚ бас -қар масының төрағасы Нұрлан Саурамбаев, «Атамекен» Ұлттық кəсіп керлер пала тасы басқармасы төр ағасының орынбасары Төлеміс Шотанов, сондай-ақ «Джефферсон Траст Гонг Конг» компаниясының аймақ тық директоры Фурузонфар Зехни толық мəжіліс жұмысына спикерлер ретінде атсалысты.

Мысалы, форумда сөйлеген сөзінде Инвестициялар жəне даму вице-министрі Альберт Рау 2016 жылы Қазақстанда «Индус-трияландыру картасының» құны 600 млрд. теңге болатын 120 жо-басын іске қосу жоспарланғанын айтты. Сонымен қатар, ол 2015 жылы Индустрияландыру кар тасы бойынша 815 млрд. теңгенің 128 жобасы іске қосылғанын, оларда 10 мыңнан астам жұмыс орындары құрылғанын да еске салды.

«Биылғы жылы Көктасжал («Алтай полиметалдары» ЖШС-нің кен-байыту комбинаты) Қарқаралы ауданында іске қосылады. Бұл

үлкен инвестициялар. Аудан да, облыс та оның тиімділігін сезінетін болады», – деді А.Рау.

Толық мəжіліс жұмысы аяқ-тал ғаннан кейін «Жер қойн ауын пай далану жəне энергетика: Дəс-түрлі салаларға жаңа көзқарас», «Қарағанды облысының агро-өнер кəсіптік əлеуетін жүзеге асы-ру» жəне «Қарағанды облысы – инвестициялардың жаңа көкжиегі» атты үш сала бойынша секция жұмыстары ұйымдастырылды. Бұдан кейін кезек жиынның көз-де ген мақсаты – Қарағанды об-лы сының экономикалық жəне əлеу меттік даму саласындағы ын-ты мақтастық шарттарды анық-тай тын жергілікті жəне халық-аралық меморандумдар мен ин-вес тициялық келісімдерге қол қою ресімдеріне келді. Жалпы Қарағанды облысының əкімдігі «Karaganda Invest-2016» IV халық-аралық инвестициялық форумын-да мемлекеттік құрылымдармен ынтымақтастық туралы 8 мемо-рандумға қол қойды.

Қарағанды облысы əкімінің орынбасары А.Ахметжанов, Аты-рау облысы əкімінің бірінші орын-басары Г.Дүйсембаев жəне Сол-түстік Қазақстан облысы əкімі нің орынбасары М.Манкеев Қара-ғанды, Атырау жəне Солтүстік Қазақ стан облыстары арасын да-ғы ай мақаралық ынтымақтастық мемо рандумы туралы келісті. Со-ны мен қатар, IV халықаралық ин-вес тициялық форумы аясында Қа-рағанды облысының əкімдігі Қа ра-ғанды облысының экономика жə не əлеуметтік даму саласындағы ын ты-мақтастық шарттарды анық тай тын меморандумдарға қол жеткізді.

Қарағанды облысының əкім-дігі мен Түркия Республикасының Эскишехир провинциясының Үкіметі арасында ынтымақтастық жəне 2016-2018 жылдарға достық байланыстарды орнату жөнінде келісімдерді жүзеге асыруға іс-шара лар жоспары туралы мемо-рандум арқылы уағдаласты. Соны-мен қатар, «Даму» қоры жəне «ҚазАгро» ҰБХ меморандумдар жасасты. Өңірдегі шағын жəне орта бизнесті дамыту үшін «Даму» қоры 1 млрд. теңге жəне Қара ған-ды облысының əкімдігі де осы көлемдегі соманы бөледі деп қа рас-тырылған. Қарағанды облысының əкімдігі, Қарағанды мемлекеттік

тех ни калық университеті мен «ҚазТрансГаз» АҚ көмір қыртыс-тары ның метанын барлау бойынша жо баны жүзеге асыруға қатысты үш жақты меморандумға қол қойды.

«Металлургия, химия жəне тамақ өнеркəсібі кəсіпорын дары-ның қа жет тіліктерін қамтамасыз ету үшін бірінші сұрыпты əк өндірісі бойынша зауытты салу» жобасын жүзеге асыруға қатысты Global Lime Industries ЖШС бас директоры Ж. Жанықұлов пен Қарағанды облысының əкімдігі өзара ынтымақтастық туралы ме-морандум келісімшартына отыр-ды. Зауыт Қарағанды облысының Осакаров ауданында орналаса-тын болады. Жаңа зауытты іске қосқанда 105 жаңа жұмыс орыны ашылады деп жоспарланған. Бұдан бөлек, «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.» компания-ларының мердігерлері, атап айт-қанда «Топан» ЖШС (Орал қ.) жəне «Қазақстан метрология инс-титуты» РМК (Қарағанды қ.) ара-сында тексеретін газ қоспаларын дайындау жөнінде ұзақмерзімді келісімшартқа қол қойылды.

Шын мəнісінде, форум Қазақ-стан ның инвестициялық келешегі мен инновациялық болашағын талқылау, сондай-ақ, Қарағанды облысының ауқым ды жобаларын ұсыну үшін құрылған бизнес пен мемлекеттің ашық əңгімелесуі не арналған заманауи алаңқай бол ды. Бұл инвестицияларды іздеуге жəне тартуға, инновацияларды, тех-нологиялар мен оларды қол дану тəжірибесін алмасуға арналған орталықтандырылған тұғыр ретінде де өз миссиясын толық атқарып шықты.

Форум аясында əлеуетті инвес-тор лардың агроөнеркəсіптік кешен, жер қойнауын пайдалану, мем-лекеттік-жеке серіктестік, құрылыс индустриясы мен туризм секілді өңір үшін маңызды бағыттарды инвестициялау саласына жалпы сомасы 1,5 трлн. теңге болатын 151 инвес тициялық жоба ұсынылды. Шетелдік инвестициялау үшін ашық болған өңірлік компаниялар мен кəсіпорындарға Қарағанды, Солтүстік Қазақстан жəне Ақтөбе облыстарының қолданыстағы ең үздік жобалардың ұсынылғанын да айта кеткен лəзім.

«Karaganda Invest-2016» фо-румына қатысушылар өздерінің

инвестициялық жобаларын əле-уетті инвесторларға ұсыну үшін шетел делегаттарымен жақы ны -рақ танысуға, сондай-ақ өздерін қызықтырып жүрген мəселелер бойынша Қарағанды облысының басшылығына сұрақ қоюға тамаша мүмкіндіктер алды.

«Тас түскен жеріне ауыр» де ген, журналистерге берген сұхбатын-да Қарағанды облысы əкімінің орын басары Əнуар Ахметжанов бұл ма ңызды шараны өткізуге 30 мил лион теңге жұмсалға-нын айтты. «Бұл қаржыны бізге «Сарыарқа» əлеуметтік-кəсіп-кер лік корпорациясы бөлді. Сон-дай-ақ, біздің демеушіміздің «Samsung» компаниясы болғанын да айта кету керек», – деді Əнуар Ахметжанов.

Қарағанды облысының бас-шы лығы «Karaganda Invest-2016» IV халықаралық инвестициялық форумын барынша пайдаланып қалғанын да айта кеткен жөн. Мысалы, форум қарсаңында өңір басшысы Нұрмұхамбет Əбдібеков осы жиынға арнайы кел ген италиялық «Italbovini» тран с ұлттық компаниясының бас шысы Ремо Галли бастаған делегациямен кездесті. Кездесу барысында екіжақты мүдделер ескеріліп, ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды. Келісімнің нəтижесінде 15 мың ірі қараға арналған бордақылау алаңының құрылысы талқыланды. Болашақта мұның қуаттылығын 50 мың басқа жеткізу де жоспарда бар. Тараптар ұсынған мəлімет бойынша, бұл жобаның құны 37 млрд. теңгені құрайды.

Бұдан бөлек, аталған компания өңірдегі өзге де жобаларды – италиялық сыра өндіру, жиһаз бен құрылыс материалдарын шығару бойынша ілкімді істерді жүзеге асыруды көздейді.

Сонымен «Karaganda In-vest-2016» халықаралық и нвес-тициялық форумы да өз мəресіне жетті. «Бал ұстаған барма ғын жалай-ды» деген, өңдеу өнер кə сібінде көш бастап келе жат қан Қарағанды облысының Ар қа төсінде өткен осы жиында бола шақ қа сенімді негіз беретін ірі жоба лар туралы уағдаластыққа қол жеткізгені өңір үшін үлкен олжа болмақ.

ҚАРАҒАНДЫ

Инвестиция ырысты еселейді

Қай кезде де қоғам өмірінің барысына, ел жағдайында болып жататын сан түрлі оқиғаларға, өзгерістерге бейжай қарамай, жүрегінен өткізіп, əрдайым өз за-маны туралы толғана қалам тер-беген көрнекті қаламгер, қазақ руханиятының ірі тұлғасы Ораз-бек Сəрсенбай ағамыздың бұл дүниеден бақилыққа кеткеніне де жыл толып отыр. Осы жерде айтулы қаламгер туралы заман-дас тарының сөзіне ден қойсақ, Оразбек Сəрсен байдың қалам қайратына, азаматтық болмысына риясыз көз жеткізесің.

Заңғар жазушы Əбіш Кекілбай-ұлы: «Өзі өскен Сыр бойының таби ғаты, мінез-құлықтары, ақ пейі лі өн бойынан түп-түгел көрі ніп тұратын еді. Алғашқы əңгі ме лері мен повестерінен-ақ бет-жүзіңе қарамайтын турашыл-дығы мен шыншылдығы көзге ұрады. Құдайға шүкір, қаулап өсіп жатқан əдебиет орманын-да өз бағыт, өз бағдарын түзеп, қазақ руханиятында бүгін бар, ертең жоғалып кетпейтіндей баянды жол сала алған азған-тай əдебиет сүлейлерінің бірі Ораз бек екені даусыз. Береке-бір лі кті, ар-ұжданды, обал-сауап ты, пəтуа-парасатты демі таусыл ғанынша əспеттеп өткен Оразбек Сəрсенбаевқа бүгін гі қазақ қауымының айрықша риза-гер екендігі сөзсіз» десе, Нұрлан Оразалин: «Қазақ көркем ойы мен көркем сөзіне олжа сал ған осынау тебінгілі, текті буын-ның көр некті өкілдерінің бірі – Оразбек Сəрсенбай... Қарым-ды қаламгер Тынымбай Нұр-мағам бетов: «Орекең білімді кісі еді. Жəне білімі жан-жақты болатын. Əдебиет жайлы бол-са да, дін жайлы болса да, өмір сүріп отырған қоғамымыз, сая-сат жайлы да парасатты ойлар айта алар қабілетке ие еді», де-ген бай лам айтса, сұңғыла сурет-кер Дулат Исабеков: «Оразбек Сəрсенбаев секілді өмірлік көз-қарасы қалыптасқан, өзіндік ұста-ны мы бар, кез келген дүниеге сы-ни көзбен қарайтын ойлы қалам-герлеріміздің дүниеден озғаны жанарымызға жас үйіреді», деп өкінішін алға тартады.

Мəртебелі сөздің мəресінен көрі ніп, көптің көңілінен шық-қан зерделі жазушының шығар-ма шылық талпынысы мектеп-те жүргенде-ақ бас талып, уни-верситетте жалғасқан. Өңірдегі мерзімдік газетте алғашқы тырна-қал ды өлеңдері, мақалалары жа-рияланып, одан əрі Қызылорда облыстық «Ленин жолы» (қазіргі «Сыр бойы»), республикалық «Қазақстан пионері» (қазіргі «Ұлан»), «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас алаш») газеттерінде əр жанр дағы туындылары басы-лып, шығармашылық тыны-сы ашы лады. 1962 жылы жел-тоқ санда «Лениншіл жаста» жария ланған «1961 жыл» де-ген публицистикалық поэма-сы қазақ əдебиетінде құбылыс бол ды. «Алқынамын ауа жет-пей бір жұтым... Ақ дидарын көреміз бе шындықтың?» деп толғанатын дастаны бұған дейін қазақ əдебиетінде айтылмаған тың сөз ретінде қабылданған. Поэмада сталиндік қуғын-сүргін, қазақтың өткен дəуірдегі көрген қиыншылығы, отарлық езгіге ұшыраған жағдайлары, ұлттық, тілдік мəселелер көтеріл ді. О.Сəрсенбаевтың шығар ма шы-лығын сөз еткен сыншылар «1961 жыл» поэ масымен сталинизмді қазақ əдебие тінде ашық сынаған тұңғыш еңбек деп бағалады.

Кейін бір естелігінде Ə.Кекіл-баев бұл поэманы 60-жыл дардағы жас буынның алғаш рет тізгін үзіп бой көрсеткені осыдан басталды деп атап айтқаны бар. Бұл шыр-маулы шы ғар масының толық нұсқасын Орекең 2005 жылы шыққан «Жарық дүние» жыр жинағында ғана жариялады.

Жазушылыққа біржола ден қойған Орекеңнің алғашқы проза-лық жинағы «Даңқ» деген ат-пен 1965 жылы жарық көрді. Одан кейінгі жылдары «Жалғыз күрке», «Сағым», «Таңбалы тас», «Бақыт құсы», «Жиде гүлдегенде», «Жақсының көзі», «Замандас», «Уəде», «Шамшырақ», «Шеңбер», «Менің мекенім», «Өмірнама», «Адам ның құны қанша?» деген атаулар мен əңгімелері, повестері, романдары, əдеби сын мақалалары, рисала философиялық толғаулары, жырлары 20-дан астам кітапқа

жинақталып, оқырман қолына тиді, қазақ əдебиетінің алтын қорын байытты.

Сыншылар Оразбек Сəрсенбаев қазақ əдебиетінде Антон Чехов-тың орыс əдебиетіндегі сезім тал қарапайымдылығы мен өзіміз-дің Бейімбет Майлиннің ұғым-тал қарапайымдылығын бір дей ұстанған қаламгер деп дəйек-тейді. Атамекен жайы, ондағы адамдардың тұрмыс-тіршілігі, қайырымдылық пен имандылық, адалдық пен арамдық сияқты екі ұдай дүние арпалысы кейіпкерлер өмірімен өріліп, тағылымы оқыр-манын бейжай қалдырмайды. Ең соңғы кітабы «Өмір-сынақ» был-тыр жазушы дүниеден өткен соң бір айдан кейін жарық көрді.

Сөз зергерінің əңгімесі негізін-де жарасымды «Долана» көркем фильмі түсірілді. Режиссер – С.Нарымбетов. Шиеліден шық-қан əйгілі артист Мейірман Нұрекеев осы фильмде ойнай-ды. Жазушының шығармалары ағыл шын, венгр, корей, қырғыз, қытай, марий, орыс, өзбек, та-тар, тыва, украин, эстон, якут, т.б. тілдерге аударылып, қазақ əде бие тінің қуатын танытты. Өзі де аудармашылықпен айна-лысып В.Короленко, В.Иванов, Ф.Абрамов, Ф.Искандер жəне басқа танымал жазушылардың шығармаларын ана тілімізде та-ныстырды. Кейінгі жылдары имандылықты насихаттауға ден қойды, «Құран Кəрім», «Мұхаммед пайғамбарымыздың хадистері», «Шайтаннан сақтану жолдары», «Сиқырдан сақтану жəне емде-лу жолдары», «Адал мен арам», «Мұсылмандық əдеп сабағы», т.б. ондаған кітаптарды қазақшаға аударуға атсалысып, имандылық жолды нұсқады.

Күрескер Мұстафа Шоқай мен өнерпаз Нартай Бекежанов Орекеңе рухани жақын жандар. Нартайға арнап «Шамшырақ» романын, əңгіме, мақалалар жаз-са, Мұстафа еңбектерінің басын құрап, əуелі екі том, кейін үш том жинағын шығарған, мақала жазған насихатшысы екенін атап айтуға тиістіміз. Орекеңнің еңбегі мен шығармашылығы қоғам мен мем-лекет тарапынан лайықты бағасын алды. «Уəде» атты повестер мен əңгімелер жинағына Қазақстан Жазушылар одағының М.Əуезов атындағы сыйлығы, «Шамшырақ» романына халықаралық «Алаш» сыйлығы, «Шеңбер» романы-на Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығы берілді. «Құрмет», «Парасат» ордендерімен марапат-талды. «Қазақстан Республикасы баспа жəне полиграфия ісінің қайраткері» атанды.

«Айқын» газетіне берген сұх-батында О.Сəрсенбай өз шығар-ма шылығы туралы айта келіп, «О бас тан осы заман тақырыбын таңдап алған жазушымын. Ең қиын нəрсе – өзіңнің заманың ту-ралы жазу. Жалпы, əдебиет тари-хында өз заманыңның шежіресін жасау құндырақ бола ма деп ой-лаймын. Менің бар қорегім – ел, кейіпкерлерім де түгелдей ауыл-да тұрады. Сол елдің жағдайын, басқасын былай қойғанда, өзіміздің Сырдың жағдайын əжептеуір білемін», депті.

Иə, Орекең замана сурет-кері жəне Сыр халқының жүрек соғысын дөп басатын оның шы-ғармалары Сыр елі адамдарының жиынтық бейнесінің көрмесі деуге болады. Ол Сырдан шық-қан əйгілі адамдар – болыстар Əйеке, Əлмембет, сүлейлер Бұдабай Қабылұлы, Иманжүсіп Құтпанұлы, Нартай Бекежанов, Қалмақан Əбдіқадыров, даңғайыр диқан Ыбырай Жақаев, қаламгер Дүйсенбі Смайылов, басқа да

талай қарапайым жандардың абзал бейнесін, қайшылықты өмірлерін көркем кескіндеп берді.

Орекең – саясатқа үйір болма-ған, жазушының саясаты да, фило-софиясы да, өмірге, қоғамға деген көзқарасы да оның шығармасында жатуы керек деп түйген қаламгер. Өмір, тіршілік, болмыс турасындағы пікірлерін соңғы жылдарда жазған рисалаларында айтып кетті. Рисала жанрына қалай барғанына тоқтала келе, Орекең бала күнінен Шығыс ғұламаларының, ақындарының еңбектерімен танысуы, əкесі Сəрсенбай мен оның замандастары – ақылгөй ақсақалдардың əңгімелері көңіліне жатталып қалғанын ай-тады. «Мен 18 рисаламда басты кейіпкер ретінде көбіне өз əкемді суреттеймін. «Рисала» – Шығыс əдебиетінде ежелден бар жанр. Қазақта бірінші рисала жазған адам – Абай. Абай «қара сөздер» деп емес, «сенім-наным кітабы» деп жазған екен. Кейінгілер оны «бірінші сөз», «қырық бесінші сөз» деп нөмірлеп шыққан. Абайдікі ғақылия түрінде келсе, менікі Ислам дініне негізделген дүниелік философияның прозалық түрі де-уге болар. Қолдан келгенше жас күнімізден мұсылмандық жолмен жүруге тырысып келеміз. Менің бірде-бір шығармамда Құдайды ғайбаттайтын бір ауыз сөз жоқ екен. Қайта кейіпкерлерімнің аузына Құдайдың атын, Алланың ақ жолын салған жерлерім көп», деп сырын ашады қаламгер.

Ол өмірде кездесетін екіжүз ді-ліктің бет пердесін аямастан сы-пырып тас тайды, ізгілікшіл жазу-шы: «Рухы мықты елді ешбір жау, ешбір жамандық жеңе алмайды. Ілгерілеуді көрмеу, болашаққа үміт артпау – дұрыс болмайды. Шындықты шырылдатып айту керек, олқылықты ортаға салу керек, бірақ сонымен қатар, тым сарыуайымға түсудің қажеті жоқ. Қазақ халқының келешегіне үлкен үмітпен қарау керек. Қазақ ұлты – пассионарлық дəуірі əлі тоқтамаған халық», деген сенімін білдіреді.

Міне, жазушының өмірлік бекем ұстанымы, сарабдал сая-саты, сұңғыла философиясы, өмірге, қоғамға кемел көзқарасы. «Менің саясатқа қоян-қолтық араласпауым, билікке жақын жүрмеуім, популизмге бармауым, теледидар қаншама рет қиылып шақырса да бармауым, үлкен жиын-тойлар, конференция лар ұйымдастырмауым, өмірімде бір рет арнайы мерейтойымды өткіз-беуім – мұның бəрі өзімнің сана-лы түрде таңдап алған жолым, жеке философиям десем болады», деп ағынан ақтарылады Орекең. Туған елі: «Ореке, Сыр халқының көркем шежіресін жасадыңыз, елге өзіңізше келіп-кетіп жүресіз, білдірмейсіз, оқырман жұртыңыз сізбен дидарласқысы, сырласқысы келеді», деп өтінгенде өмірінде бір-ақ рет, 73 жасында Шиеліге барып кездесулер өткізгені де осы ұстанымының айғағы. Сол кез-десулердің бірінде бір оқырман: «Біз, кейінгі жастар, Шиелінің өткен келбетін білмеуші едік, Орекеңнің кітаптарын оқысақ, көз алдымызға дөңгелеп келе қояды», деген екен. Туған елі Орекеңді қошеметтеп Шиелі ауданының құрметті азаматы атандырыпты сол сапарында.

Қарымды қаламгердің күнде-лік тері де бір əлем. Оқып көрелік: «Жазғанымның бəрі – шындық, шындық болғанда да кəдімгі қара-па йым өмірдің өзі» десе 1955 жылы студент шағында, 1961 жылы «Қиянат көрсем, бір ден бүлініп шыға келемін. Мəмі л-ешілдік маған жат емес. Жағым-паз дықты жек көремін», депті. Кезінде Мұқағалиді Жазу шы лар одағынан шығармақ болған жина-лыс та Мұқағалиді жақтап қор-ғаған екі адам: Оразбек Сəрсен бай мен Ғаббас Қабышев болған екен. Міне, мінез, таным, ұстыным. «Мен білер Оразбек қазір де сондай. Осындай қасиет тері мол жазушыға сенесің, илана сың, ден қоясың, өмір жолын қызыға оқисың» деп Орекеңнің аза мат-тығын жоғары бағалапты 2005 жылы қазақтың білгірі Герольд Бельгер. Одан əрі Əбекең – Əбіш Кекілбаевтың сөзі мен айтсақ, О.Сəрсенбаевтың шын д ы ғында оның бетіне тайсалмай қара ған-мен, белден басар əуле кілік, бет-тен тырнар əумесерлік жоқ.

Сүлеймен МƏМЕТ,«Егемен Қазақстан»

Республикалық меншік объектілерін сату Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 9 тамыздағы №920 қаулысымен бекітілген Жекешелендіру объектілерін сату қағидасына сəйкес жүзеге асырылады.

Ақмола мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті бойынша (Көкшетау қ., М. Əуезов к-сі, 230)

Сауда-саттықтың бағасын көтеру əдісімен аукционға қойылады:

Теңгерім ұстаушы – «Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Ақмола облысы бойынша департаменті» ММ (Көкшетау қ., М. Əуезов к-сі, 155).

1. Ваз-21099 автокөлігі, м/н 021NS, 2002 ж.ш. Бастапқы бағасы – 185 000 теңге. Кепілдік жарна – 27 750 теңге.

2. Skoda Fabia Classik автокөлігі, м/н C009NS, 2005 ж.ш. Бас тап қы бағасы – 823 000 теңге. Кепілдік жарна – 123 450 теңге.

Теңгерім ұстаушы – Қазақастан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Су ресурстары комитетінің «Су ресурстарын пайдалануды реттеу жəне қорғау жөніндегі Есіл бассейндік инспекциясы» РММ.

3. Ваз-21214 автокөлігі, м/н 363АХ01, 2007 ж.ш. (Астрахан ауданы, Астраханка с., Молодежная к-сі, 9/2). Бастапқы бағасы – 200 000 теңге. Кепілдік жарна – 30 000 теңге.

Теңгерім ұстаушы – Қазақастан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі «Агрохимия қызметі республикалық ғылыми-əдістемелік орталығы» ММ (Шортанды ауданы, Научный кенті, Бараев к-сі, 15).

4. Газ-33105-411 автокөлігі, м/н С180ВТ, 2004 ж.ш. Бастап-қы бағасы – 468 000 теңге. Кепілдік жарна – 70 200 теңге.

5. Газ-33021-212 автокөлігі, м/н С568BS, 2003 ж.ш. Бастап-қы бағасы – 506 000 теңге. Кепілдік жарна – 75 900 теңге.

6. Иж-Москвич-2717-220 автокөлігі, м/н С178ВТ, 2003 ж.ш. Баста пқы бағасы – 214 000 теңге. Кепілдік жарна – 32 100 теңге.

7. Уаз-2206 автокөлігі, м/н С567BS, 2003 ж.ш. Бастапқы бағасы – 338 000 теңге. Кепілдік жарна – 50 700 теңге.

8. Уаз-390902 автокөлігі, м/н C179ВТ, 2003 ж.ш. Бастапқы бағасы – 300 000 теңге. Кепілдік жарна – 45 000 теңге.

Теңгерім ұстаушы – «Қазақстан Республикасы Инвестициялар жəне даму министрлігі Техникалық реттеу жəне метрологиялық комитеті Ақмола облысы бойынша техникалық реттеу жəне метрология департаменті» РММ (Көкшетау қ., Абай к-сі, 107).

9. Газ-31105-100 автокөлігі, м/н 411АА03, 2006 ж.ш. Бастап-қы бағасы – 294 000 теңге. Кепілдік жарна – 44 100 теңге.

10. Газ-2834Рu автокөлігі, м/н С309CV, 2006 ж.ш. Бастапқы бағасы – 386 000 теңге. Кепілдік жарна – 57 900 теңге.

Теңгерім ұстаушы – «Қазақстан Республикасы Инвес-тициялар жəне даму министрлігі Азаматтық авиация комитетінің «Қазаэронавигация» РМК (Зеренді ауданы, Ақкөл ауыл округі).

11. Радиомаяктық 21* курсы бойынша алыс байланыстағы ғимарат, жалпы алаңы 129,4 ш.м., 1976 жылы салынған. Бастапқы бағасы – 4 208 000 теңге. Кепілдік жарна – 631 200 теңге.

Анықтама үшін телефон: 8(7162) 256556. Жамбыл мемлекеттiк мүлiк жəне жекешелендiру

департаменті бойынша (Тараз қаласы, Əл-Фараби көшесі, 11 (5-шағын аудан) 3-бөлме)

Сауда-саттықтың бағасын көтеру əдісімен аукционға қойылады:

Теңгерім ұстаушы – «Қазгеодезия» РМҚК, Тараз қ., Желтоқсан к-сі, 30а.

1. Газ-66 автокөлігі, м/н 537АВ08, 1987 ж.ш. Бастапқы (алғашқы) бағасы – 372 000 теңге, кепілдік жарна – 55 800 теңге.

Теңгерім ұстаушы – «Қазақстан Республикасы Ұлттық

қауіпсіздік комитетінің Жамбыл облысы бойынша департаменті» ММ, Тараз қ., Суха-батор к-сі, 7.

2. Ваз-21102 автокөлігі, м/н Н013NS, 2002 ж.ш. Бастапқы (алғашқы) бағасы – 363 000 теңге, кепілдік жарна – 54 450 теңге.

3. Ваз-21213 автокөлігі, м/н Н045NS, 2002 ж.ш. Бастапқы (алғашқы) бағасы – 215 000 теңге, кепілдік жарна – 32 250 теңге.

4. Ваз-2112 автокөлігі, м/н Н072NS, 2006 ж.ш. Бастапқы (алғашқы) бағасы – 464 000 теңге, кепілдік жарна – 69 600 теңге.

Теңгерім ұстаушы – «Техникалық реттеу жəне метрология комитеті» ММ, Тараз қ., Абай көшесі, 164.

5. Газ-2834Pu автокөлігі, м/н Н502СВ, 2005 ж.ш. Бастапқы (алғашқы) бағасы – 540 000 теңге, кепілдік жарна – 81 000 теңге.

Теңгерім ұстаушы – «Жамбыл облыстық сотының кеңсесі» ММ, Тараз қ., Абай даңғылы, 143.

6. Skoda Superb автокөлігі, м/н 031CS08, 2007 ж.ш. Бастапқы (алғашқы) бағасы – 476 000 теңге, кепілдік жарна – 71 400 теңге.

Теңгерім ұстаушы – ҚР Ішкі істер министрлігі ҚАЖК«ЖД-158/1 мекемесі» ММ, Тараз қ., Жамбыл даңғылы, 180.

7. Ваз-21070 автокөлігі, м/н H009AR, 2001 ж.ш. Бастапқы (алғашқы) бағасы – 158 000 теңге, кепілдік жарна – 23 700 теңге.

8. Газ-3110 411 автокөлігі, м/н H277ВА, 2001 ж.ш. Бастапқы (алғашқы) бағасы – 204 000 теңге, кепілдік жарна – 30 600 теңге.

Анықтама үшін телефон: 8(7262) 34-99-85 (факс).Сауда-саттыққа қатысушыларды тіркеу хабарлама

жарияланған күннен бастап жүргізіледі жəне аукцион басталғанға дейін екі сағат бұрын аяқталады, содан соң қатысушылар берген өтінімдерін кері қайтара алмайды.

Сауда-сатыққа қатысу үшін кепілдік жарналар мемлекеттік мүлікті есепке алу саласындағы бірыңғай оператордың шотына төленеді: кепілдік жарнаны алу-шы – «Ақпараттық-есептеу орталығы» АҚ; банк атауы – «Қазкоммерцбанк» АҚ; ЖСК КZ529261501102032004; БСК: KZKOKZKX; БСН:050540004455; КНП: 171; Кбе:167.

Назар аударыңыз! Қатысушының хабарламада көрсетілген талаптарды сақтамауы, сондай-ақ бірыңғай оператордың ар-найы транзиттік шотына сауда-саттықты өткізу туралы хабарламада көрсетілген кепілдік жарнаның сауда-саттық басталғанға дейін екі сағат бұрын түспеуі тізілім веб-порталының өтінімді қабылдаудан бас тартуы үшін негіз болып табылады.

Аукционға қатысу үшін мыналарды:1) жеке тұлғалар үшін: жеке сəйкестендіру нөмірін (бұдан

əрі – ЖСН), тегін, атын, əкесінің атын (бар болса);2) заңды тұлғалар үшін: бизнес сəйкестендіру нөмірін

(бұдан əрі – БСН), толық атауын, бірінші басшының тегін, атын, əкесінің атын (бар болса);

3) кепілдік жарнаны қайтару үшін екінші деңгейдегі банктегі есеп айырысу шотының деректемелерін;

4) байланыс деректерін (почталық мекенжайы, телефоны, факс, е-mail) көрсете отырып тізілімнің веб-порталында ал-дын ала тіркелу қажет.

Жоғарыда көрсетілген деректер өзгерген кезде қатысушы бір жұмыс күні ішінде тізілімнің веб-порталына енгізілген деректерді өзгертеді.

Аукционға қатысушы ретінде тіркелу үшін объект бойын-ша қатысушының ЭЦҚ қойылған сауда-саттыққа қатысуға өтінімді тізілімнің веб-порталында тіркеу қажет.

Тізілімнің веб-порталы автоматты тексеру нəтижелері бой-ынша тізілімнің веб-порталында көрсетілген қатысушының электронды мекенжайына өтінімді қабылдау не өтінімді қабылдаудан бас тарту себептері туралы электрондық хабар-лама жібереді.

Аукционға жіберілген қатысушыға тізілімнің веб-порталы

беретін аукцион нөмірі бойынша аукцион залына кіруге рұқсат етіледі.

Аукционға қатысушылар аукцион басталғанға дейін бір сағат ішінде ЭЦҚ мен аукцион нөмірін пайдалана отырып аукцион залына кіреді. Аукцион жекешелендіру объектісінің бастапқы құнын аукцион залында автоматты түрде орнала-стыру жолымен сауда-саттықты өткізу туралы хабарламада көрсетілген Астана қаласының уақыты бойынша басталады.

Аукционды өткiзу кезiнде жекешелендiру объектiсiнiң бастапқы бағасы жекешелендіру объектісінің алғашқы бағасына тең болады.

Бағаны көтеру əдісін қолданып аукцион өткізу тəртібі:1) егер аукцион залында аукцион басталған сəттен бастап

жиырма минут ішінде қатысушылардың бірде-біреуі қағидаға сəйкес белгіленген қадамға жекешелендіру объектісінің бастапқы бағасын арттыру жолымен жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін растамайтын болса, онда осы жекешелендіру объектісі бойынша аукцион өткізілмеді деп танылады;

2) егер аукцион залында аукцион басталған сəттен бастап жиырма минут ішінде қатысушылардың біреуі қағидаға сəйкес белгіленген қадамға жекешелендіру объектісінің бастапқы бағасын арттыру жолымен жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін растайтын болса, онда бастапқы баға белгіленген қадамға артады;

3) егер ағымдағы баға артқаннан кейін жиырма минут ішінде қатысушылардың бірде-біреуі жекешелендіру объектісінің ағымдағы құнын арттыру жолымен жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін растамайтын болса, онда жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін соңғы растаған қатысушы жеңімпаз болып танылады, ал осы жекешелендіру объектісі бойынша аукцион өткізілді деп танылады.

Жекешелендіру объектісі бойынша бағаны көтеру аукци-оны қатысушылардың бірі ұсынған ең жоғары бағаға дейін жүргізіледі.

Жекешелендіру объектісінің бастапқы бағасы бағаны арттырудың кемінде екі қадамына өскен жағдайда ғана жекешелендіру объектісі бойынша бағаны көтеру аукцио-ны өткізілді деп танылады, бұл ретте бастапқы бағаның екі қадамға көтеруді кемінде екі қатысушы жүзеге асырады.

Əрбір сатылған жекешелендіру объектісі бойынша аукци-он нəтижелері сауда-саттық нəтижелері туралы электрондық хаттамамен ресімделеді, оған сатушы жəне жеңімпаз ЭЦҚ-ны пайдалана отырып сауда-саттық өткiзiлген күнi тізілімнің веб-порталында қол қояды.

Аукцион нəтижелері туралы хаттама аукцион нəтиже-лерін жəне жеңімпаз бен сатушының жекешелендіру объектісін сату бағасы бойынша сатып алу-сату шартына қол қою міндеттерін белгілейтін құжат болып табылады. Жеңімпазбен сатып алу-сату шартына аукцион өткізілген күннен бастап күнтізбелік он күннен аспайтын мерзімде қол қойылады.

Аукционның жеңімпазы сатып алу-сату шартына қол қойған кезде сатушыға салыстырып тексеру үшін мына-дай құжаттардың:

1) жеке тұлғалар үшін: паспорттың немесе жеке тұлғаның жеке басын куəландыратын құжаттың;

2) заңды тұлғалар үшін: заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куəліктің не анықтаманың;

3) заңды тұлға өкілінің өкілеттіктерін куəландыратын құжаттың, сондай-ақ заңды тұлғаның өкілі паспортының неме-се оның жеке басын куəландыратын құжаттың түпнұсқаларын міндетті түрде көрсете отырып, олардың көшірмелерін не но-тариат куəландырған көшірмелерін ұсынады.

Құжаттардың түпнұсқалары салыстырып тексерілгеннен кейін бір жұмыс сағаты ішінде қайтарылады.

АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМАҚазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру комитеті аумақтық департаменттерінің республикалық меншік

объектілерін сату бойынша аукцион өткізетіндігін хабарлайды, аукцион 2016 жылғы 17 мамырда сағат 10.00-ден 17.00-ге дейін www. gosreestr. kz Мемлекеттік мүлік тізілімінің веб-порталында өткізіледі

Есімі елдің есінде

Шын шымыр шыєармаларКґрнекті жазушы Оразбек СƏРСЕНБАЙ хаќында бір їзік сыр

Кеншілер астанасында осы -мен төртінші рет «Karaganda Invest-2016» халықаралық инвес-тиция лық форумы өтті. Жиынға

алыс жəне жақын шетелдерден келген қонақтар, шағын жəне орта бизнестің, инвестор компаниялардың, ұлттық компа-ниялар мен жергілік ті мемлекеттік басқару ор гандарының өкілдері, ұзын саны мыңнан астам адам қатысты.

«Егемен Қазақстан»

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 15«Цеснабанк» акционерлік қоғамы 2016 жылғы 22 сəуірде

«Цеснабанк» АҚ акционерлерінің жылдық жалпы жиналысының өткенін хабарлайды.

2016 жылдың 12 сəуіріндегі жағдай бойынша, яғни акционерлердің тізімін құру күніне «Бағалы қағаздарды бірыңғай тіркеуші» АҚ - «Цеснабанк» АҚ тіркеушісінің ұсынған ақпаратына сəйкес акционерлердің жалпы жиналысына қатысу құқығына ие жай акцияларды иеленуші «Цеснабанк» АҚ акционерлерінің жалпы саны 394 акционерді құрайды. «Цеснабанк» АҚ-тың дау-ыс құқығын беретін жай акцияларының жалпы саны – 48 800 000 дана, олардың ішінен жиналысқа қатыcқан акционерлер – 3 жəне 17 акционердің мүдделерін ұсынатын 7 өкілі қатысты. Жиналысқа қатысқан жəне ұсынылған акционерлер 47 983 350 дауыс құқығын беретін акцияларға ие, бұл «Цеснабанк» АҚ-тың дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды.

Артықшылықты акцияның жалпы саны – 2 500 000 дана. Артықшылықты акцияларға иелік етуші акционерлердің жалпы саны – 18, олардың ішінен жиналысқа 3 акционердің мүдделерін ұсынатын 3 өкілі қатысты. Жиналысқа қатысушы жəне ұсынылатын акционерлер 2 375 546 дана артықшылықты акцияға ие, бұл «Цеснабанк» АҚ-тың артықшылықты акцияларының жиынтық 95,02 пайызын құрайды

Акционерлердің жылдық Жалпы жиналысының күн тəртібі:

1.«Цеснабанк» АҚ-тың 2015 жылғы аудиттелген шоғырлан-дырылған жəне шоғырландырылмаған жылдық қаржы есептемесін бекіту;

2. «Цеснабанк» АҚ аудит жүргізетін аудиторлық ұйымды анықтау;

3. 2015 жылғы «Цеснабанк» АҚ-тың таза табысты бөлу тəртібін бекіту, жай акция бойынша дивидендтер төлеу туралы шешім қабылдау жəне «Цеснабанк» АҚ-тың бір жай акциясына есепте-генде дивидендтер мөлшерін бекіту;

4. 2014 жылғы 21 сəуірдегі «Цеснабанк» АҚ акционерлерінің жылдық Жалпы жиналысымен бекітілген «Цеснабанк» АҚ Жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы жəне көрсетілген өзгерістер мен толықтыруларға қол қоюға уəкілетті тұлғаларды анықтау;

5. 2014 жылғы 21 сəуірдегі «Цеснабанк» АҚ акционерлерінің жылдық Жалпы жиналысымен бекітілген «Цеснабанк» АҚ Корпоративтік басқару кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы жəне көрсетілген өзгерістер мен толықтыруларға қол қоюға уəкілетті тұлғаларды анықтау;

6. «Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесі туралы Ережедегі өзгерістер мен толықтыруларды бекіту;

7. 2015 жылғы «Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесінің қызметін бағалау;

8. «Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесінің сандық құрамын, өкілеттік мерзімін анықтау, оның мүшелерін сайлау, сондай-ақ «Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесінің мүшелеріне өз міндеттерін орындауы үшін төленетін сыйақы мен шығыстар өтемақысы төлемдерінің мөлшері мен шарттарын анықтау;

9. «Цеснабанк» АҚ-тың қызметіне акционерлердің жəне оның лауазымды тұлғаларының жүгінуі жəне оларды қарастыру қорытындысы туралы мəселесін талқылау.

Жиналыстың күн тəртібі бойынша дауыс берудің қорытындылары:

Күн тəртібіндегі бірінші мəселе бойынша қабылданған шешім:

«Цеснабанк» АҚ-тың 2015 жылғы аудиттелген шоғырлан ды-рыл ған жəне шоғырландырылмаған жылдық қаржы есептемесі бекітілсін.»

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983 350,

бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайы-зын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер – 47 983 350, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – жоқ.

Күн тəртібіндегі екінші мəселе бойынша қабылданған шешім:«2016-2018 жылдарға «Цеснабанк» АҚ аудит жүргізетін

аудиторлық ұйым болып «КПМГ Аудит» ЖШС белгіленсін.». Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983 350,

бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайы-зын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – 2 919 261, «қалыс қалған» – жоқ.

Күн тəртібіндегі үшінші мəселе бойынша қабылданған шешім:«2015 жылғы «Цеснабанк» АҚ жай акциялар бойынша диви-

дендтер төлеу жүргізілмесін жəне «Цеснабанк» АҚ-тың иеленуінде қалдырылсын.»

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983 350,

бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайы-зын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – 2 919 261, «қалыс қалған» – жоқ.

Күн тəртібіндегі төртінші мəселе бойынша қабылданған шешім:

1. «Цеснабанк» АҚ Жарғысына акционерлердің осы жалпы жиналысына бұрын ұсынылған 21-1 тармағымен, артықшылықты акцияларға иелік етуші акционерлердің мүддесін қозғайтын, толықтыру енгізілмесін, жəне

2. «Цеснабанк» АҚ Жарғысына өзгерістер мен толықтыруларды акционерлердің осы жалпы жиналысының материалдарына сəйкес өзге барлық ұсынылған өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін. Артықшылықты акцияларға иелік етуші акционерлердің мүддесін қозғайтын 21-1 тармағының ұсынылған толықтыруын қоспағанда, жəне «Цеснабанк» АҚ Жарғысына өзгерістер мен толықтыруларға қол қою өкілеттігі «Цеснабанк» АҚ Басқарма Төрағасы Таджияков Ержан Бисенгалиевичке берілсін.»

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983 350,

бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайы-зын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер – 47 983 350, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – жоқ.

Күн тəртібіндегі бесінші мəселе бойынша қабылданған шешім:

«Цеснабанк» АҚ Корпоративтік басқару кодексіне өзгерістер мен толықтырулар бекітілсін жəне «Цеснабанк» АҚ Корпоративтік басқару кодексіне өзгерістер мен толықтыруларға қол қою өкілеттігі «Цеснабанк» АҚ Басқарма Төрағасы Таджияков Ержан Бисенгалиевичке берілсін.»

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс. Шешім «Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабының 2-тармағына сəйкес «Цеснабанк» АҚ дауыс құқығын беретін акцияларының жалпы санынан білікті көпшілік дауыспен қабылданды.»

Күн тəртібіндегі алтыншы мəселе бойынша қабылданған шешім:

«Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесі туралы Ережедегі өзгерістер мен толықтырулар бекітілсін жəне «Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесі туралы Ережедегі өзгерістер мен толықтыруларға қол қою өкілеттігі «Цеснабанк» АҚ Директорлар Кеңесінің Төрағасы Жақсыбек Дəурен Əділбекұлына берілсін.».

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983 350,

бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бер-гендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

Күн тəртібіндегі жетінші мəселе бойынша қабылданған шешім:

«2015 жылғы «Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесінің қызметі ойдағыдай деп бағалансын.».

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

Күн тəртібіндегі сегізінші мəселе бойынша қабылданған шешім:

«Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесі мүшелерінің саны – 7 адам, өкілеттік мерзімі 3 (үш) жылға белгіленсін, Директорлар кеңесінің өкілеттік мерзімі Директорлар кеңесінің жаңа құрамын сайлайтын акционерлердің жалпы жиналысының өту кезінде аяқталады.».

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

«Директорлар кеңесі келесі құрамда сайлансын:1) Жақсыбек Дəурен ƏділбекұлыАшық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

2) Мещеряков Николай ИльичАшық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

3) Фогель Виктор ГенриховичАшық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 062, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 288 дауыс.

4) Бабаян Эдуард Гетенович - «Цеснабанк» АҚ тəуелсіз ди-ректоры

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

5) Сатылганов Кайрат Алпамышович - «Цеснабанк» АҚ тəуелсіз директоры

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

6) Brzezinski Jacek - «Цеснабанк» АҚ тəуелсіз директорыАшық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

7) Еденбаев Еркегали СериковичАшық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

«Цеснабанк» АҚ қаржы қызметінің ай сайынғы көрсеткішін ескере отырып, «Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесінің мүшелеріне 2016 жылдың сəуірінен бастап 2017 жылдың ма-мыры аралығындағы қызмет кезеңіне ай сайынғы сыйақы мен жыл бойғы жұмыс қорытындысы бойынша сыйақының жалпы мөлшері, салықты жəне бюджетке міндетті төлемдерді есеп-ке алмай, 400 000 000 (төрт жүз миллион) теңгеден аспайтын мөлшерде бекітілсін.

«Цеснабанк» АҚ Директорлар Кеңесінің Төрағасына Директорлар кеңесінің мүшелеріне, соның ішінде Төрағаны қоса, ай сайынғы сыйақы жəне қаржы жылының нəтижесі бойынша «Цеснабанк» АҚ-тың дамуына қосқан жеке үлесіне байланысты жыл бойғы жұмыс қорытындысы бойынша сыйақы мөлшерін белгілеу тапсырылсын.

Банктің Директорлар кеңесінің 2012 жылдың 27 желтоқсанындағы №27/12/12 хаттамасымен бекітілген Еңбекақы төлеу саясатының талаптарына сəйкес ақшалай сыйақы есептеу мен төлеу, сондай–ақ «Цеснабанк» АҚ басқарушы қызметкерлерін материалдық ынталандырудың өзге де түрлері бойынша сыйақы төлеу жүргізілсін.

«Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесінің мүшелері ұсынған растайтын құжаттардың негізінде нақты шығындары бойынша Директорлар кеңесінің мүшесі міндеттерін орындауға байланысты қызметтік іссапар шығындары өтелсін.

«Цеснабанк» АҚ Директорлар кеңесінің мүшелеріне «Цеснабанк» АҚ Директорлар Кеңесі Төрағасының жазбаша келісімінің негізінде Директорлар кеңесінің мүшесі міндеттерін орындауға байланысты өзге де шығындары (қызметтік міндеттерін орындауға байланысты тұрғын жайды, автокөлікті жалға алу, авиакөлік, ұялы байланыс қызметін жəне басқа да қызметтер) өтелсін.

Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

Күн тəртібіндегі тоғызыншы мəселе бойынша қабылданған шешім:

«Ақпарат ескерілсін».Ашық дауыс беру қорытындысы: Дауыс құқығын беретін акциялардың жалпы саны – 47 983

350, бұл дауыс құқығын беретін акциялардың жиынтық 98,32 пайызын құрайды. Шешім қабылдау үшін кворум бар. «Жақтап» дауыс бергендер 45 064 089, «қарсы» – жоқ, «қалыс қалған» – 2 919 261 дауыс.

«Цеснабанк» АҚ Есеп комиссиясы

«Цеснабанк» АҚ акционерлерінің назарына!

«Қазақтелеком» АҚ 2015 жылға арналған жылдық қаржылық есептілігін бекіту туралы» күн тəртібінің № 1 мəселесі бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 1-тармағы 7)-тармақ шасына жəне «Қазақтелеком» АҚ Жарғысының 29-бабы 1-тармағы 13)-тармақшасына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ Акционерлерінің жылдық жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

Осы шешімге қосымшаларға сəйкес «Қазақтелеком» АҚ 2015 жылға арналған жылдық қаржылық есептілігі (шоғырландырылған жəне жеке) бекітілсін.

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойынша шешім қабылдау үшін жиналысқа қатысып отырған акцио-нер лердің жай көпшілік дауыс басымдылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ БІРАУЫЗДАН ҚАБЫЛДАНДЫ.

«Қазақтелеком» АҚ 2015 жылға таза пайдасын бөлу тəртібі туралы» күн тəртібінің № 2 мəселесі бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 1-тармағы 8)-тармақ шасына жəне «Қазақтелеком» АҚ Жарғысының 29-бабы 1-тармағы 15) тармақшасына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ Акционерлерінің жылдық жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

1. «Қазақтелеком» АҚ 2015 жылға 24 388 364 000 (жиырма төрт миллиард үш жүз сексен сегіз миллион үш жүз алпыс төрт мың) теңге сомасындағы таза кірісін бөлудің мынадай тəртібі бекітілсін:

1) 3 658 267 685 (үш миллиард алты жүз елу сегіз миллион екі жүз алпыс жеті мың алты жүз сексен бес) теңге 31 (отыз бір) көлеміндегі 15% шоғырландырылған таза пайда 2015 жыл қорытындылары бойынша дивидендтер төлеуге бағытталсын;

2) қалған бөлігі «Қазақтелеком» АҚ еншісіне қалдырылсын;2. 2015 жыл нəтижелері бойынша Қоғамның бір жай акция-

сына шаққандағы дивиденд көлемі 331 (үш жүз отыз бір) теңге 73 (жетпіс үш) тиын көлемінде бекітілсін;

3. 2015 жылдың қорытындысы бойынша дивидендтер алуға құқығы бар акционерлер тізімі Акционерлердің жалпы жина-лысы өткізілген күннен кейінгі бірінші жексенбінің 00 сағат 00 минутындағы жағдай бойынша тиянақталып тіркелсін;

4. 2015 жылдың қорытындысы бойынша жай акциялар бойынша дивидендтер төлеуді бастау күні – 2015 жылдың қорытындысы бойынша дивидендтер алуға құқығы бар акционерлердің тізімі тиянақталып тіркелген күннен кейінгі жұмыс күнінен басталып бір ай ішінде деп белгіленсін.

5. Бір мезгілдегі бір төлеммен дивидендтер төлеу тəртібі бекітілсін.

6. Астана қ., Есіл ауданы, Сауран к-сі, 12 мекенжайында орналасқан «Қазақтелеком» АҚ акциялары бойынша дивиденд-тер төлеу нысаны бекітілсін, деректемелері: БСН 941240000193, ЖСК KZ779261802104233017 «Қазкоммерцбанк» АҚ» Алматы филиалында БСК KZKOKZKX, Кбе16 – ақшамен, қолма-қол ақшасыз акционердің банк шотына.

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойын-ша шешім қабылдау үшін жиналысқа қатысып отырған акционерлердің жай көпшілік дауыс басымдылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ БІРАУЫЗДАН ҚАБЫЛДАНДЫ.

«Эрнст энд Янг» ЖШС 2016-2018 жылдары «Қазақтелеком» АҚ жылдық қаржылық есептілігі аудитін жүзеге асырушы аудиторлық ұйым ретінде белгілеу туралы» күн тəртібінің № 3 мəселесі бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республи-касы Заңының 36-бабы 1-тармағы 6)-тармақ шасына жəне «Қазақтелеком» АҚ Жарғысының 29-бабы 1-тар мағы 12) тармақшасына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ Ак цио нер лерінің жылдық жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

«Эрнст энд Янг» ЖШС 2016-2018 жылдары «Қазақтелеком» АҚ жылдық қаржылық есептілігі аудитін жүзеге асырушы аудиторлық ұйым ретінде белгіленсін.

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойын-ша шешім қабылдау үшін жиналысқа қатысып отырған акционерлердің жай көпшілік дауыс басымдылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ БІРАУЫЗДАН ҚАБЫЛДАНДЫ.

Күн тəртібінің «Қазақтелеком» АҚ Жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» №4 мəселесі бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республи-касы Заңының 36-бабы 1-тармағы 1) тармақшасы на жəне «Қазақтелеком» АҚ Жарғысының 29-бабы 1-тар мағы 2) тармақшасына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің жылдық жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

1. «Қазақтелеком» АҚ Жарғысына осы шешімге қосым ша ға сəйкес өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін.

2. «Қазақтелеком» АҚ Басқарма төрағасы: 1) акционерлер атынан «Қазақтелеком» АҚ Жарғысына

өзгерістер мен толықтыруларға қол қойсын; 2) Қазақстан Республикасы əділет органдарында

«Қазақтелеком» АҚ Жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізуге байланысты əрекеттерді өз өкілеттіктерін басқа тұлғаларға сеніп тапсыру құқығымен жүзеге асыруды қамтамасыз етсін;

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойынша шешім қабылдау үшін жиналысқа қатысып отырған акцио-нерлердің жай көпшілік дауыс басымдылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ БІРАУЫЗДАН ҚАБЫЛДАНДЫ.

Күн тəртібінің «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің жалпы жиналысы туралы ережеге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» №5 мəселесі бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 1-тармағы 18) тармақшасына жəне Қазақтелеком» АҚ Жарғысының 29-бабы 1-тармағы 23) тармақшасына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің жылдық жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

«Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің жалпы жиналы-сы туралы ережеге» мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

6-тармақтың 2) тармағының 1) тармақшасы мынадай

редакцияда жазылсын: «2) дивиденд алуға, сондай-ақ Жарғының 21-бабы

5-тармағының негіздемелері бойынша дивиденд есептелме-ген жағдайларды қоспағанда, Қоғамның берешегі қалыптасу мерзіміне қарамастан, белгіленген мерзімде алынбаған дивидендтердің төленуін талап етуге;»;

2) 6-тармақ мына мазмұндағы 14) тармақшамен толықтырылсын:

«14) Акционерлердің жалпы жиналысының Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген тəртіппен Қоғам акцияларының санын өзгерту немесе олардың түрін өзгерту туралы шешімді қабылдауына қатысу.»;

3) 17-тармақтың 2) тармақшасы тоғызыншы абзацы мынадай редакцияда жазылсын:

« - Жарғының 21-бабы 5-тармағының негіздемелері бой-ынша дивиденд есептелмеген жағдайларды қоспағанда, артықшылықты акция бойынша дивиденд оны төлеуге белгіленген мерзім аяқталғаннан кейін үш ай ішінде толық көлемде төленбеген.»;

4) 68-тармақтың екінші жəне үшінші абзацтары мынадай редакцияда жазылсын:

«акционер - заңды тұлғаның сырттай дауыс беру бюллетеніне оның басшысы қол қойып, заңды тұлғаның мөрі (болған жағдайда) басылуы тиіс.

Бюллетеньде акционер - жеке тұлғаның немесе заңды тұлға – акционер басшысының қолы, сондай-ақ заңды тұлғаның мөрі болмаса (мөрі болған жағдайда), ол бюллетень жарамсыз болып саналады.».

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Респуб ликасы Заңының 36-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойын-ша шешім қабылдау үшін жиналысқа қатысып отырған акционерлердің жай көпшілік дауыс басымдылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ БІРАУЫЗДАН ҚАБЫЛДАНДЫ.

Күн тəртібінің «Қазақтелеком» АҚ Директорлар кеңесі туралы ережеге өзгерістер мен толықтырулар енгізу тура-лы» №6 мəселе бойынша

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 1-тармағы 18) тармақшасына жəне «Қазақтелеком» АҚ Жарғысының 29-бабы 1-тармағы 24) тармақшасына сəйкес «Қазақтелеком» АҚ акционерлерінің жылдық жалпы жиналысы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

«Қазақтелеком» АҚ Директорлар кеңесі туралы ережеге мынадай өзгерістер мен толықтыру енгізілсін:

1) 15-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «15. Директорлар кеңесінің функцияларын тиімді орындауға

көмек көрсету мақсатында, аса маңызды мəселелерді қарау жəне Директорлар кеңесіне ұсынымдар əзірлеу үшін Директорлар кеңесінің комитеттері құрылады.

Директорлар кеңесінің комитеттері мынадай мəселелерді қарайды:

2) стратегиялық жоспарлау;2) кадрлар жəне сыйақылар;3) ішкі аудит;4) əлеуметтік мəселелер;5) Қоғамның ішкі құжаттарында көзделген өзге де мəселелер.Осы тармақта санамаланған мəселелерді қарау Директорлар

кеңесінің бір немесе бірнеше комитетінің құзыретіне жатқызылуы мүмкін.»;

2) 44-тармақтың бірінші абзацы мынадай редакцияда жа-зылсын:

«Директорлар кеңесінің мүшелері 3 (үш) жылдан аспай-тын мерзімге сайланады. Директорлар кеңесінің мүшесін 6 (алты) жылдан асатын жаңа мерзімге сайлау кезінде оның кандидатурасы Директорлар кеңесінің құрамын сапалы жаңарту қажеттілігін ескере отырып, ерекше қарауға жатады. Бір тұлға Директорлар кеңесіне тəуелсіз директор ретінде қатарынан тоғыз жылдан аса сайлана алмайды, бірақ ерекше жағдайларда мұндай тұлғаны жыл сайын сайлау жағдайында тоғыз жылдан аса мерзімге сайлауға жол беріледі.»

3) 45-тармақ мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:

«Директорлар кеңесінің мұндай мүшелерінің өкілеттіктері Акционерлердің жалпы жиналысының олардың өкілеттіктерін мерзімінен бұрын тоқтату туралы шешімді қабылдаған күнінен бастап тоқтатылады.»;

4) 116-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«116. Меншікке қарсы, экономикалық қызмет саласында

немесе коммерциялық немесе өзге де ұйымдар қызметінің мүдделеріне қарсы қылмыстарды жасағаны үшін сот кінəлі деп таныған, сондай-ақ көрсетілген қылмыстарды жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) жəне 12) тармақтарының неме-се 36-бабының негізінде босатылған Директорлар кеңесінің мүшелері Қазақстан Республикасының заңында белгіленген тəртіппен сотталғандығы жойылған немесе алынған не қылмыстық жауаптылықтан босатылған күннен бастап бес жыл бойы Қоғамның лауазымды адамдары, сондай-ақ акционерлердің жалпы жиналысында акционерлердің өкілі міндеттерін орындай алмайды.»;

5) «Қазақтелеком» АҚ Директорлар кеңесі туралы ереже-ге 5-қосымшада «Қазақтелеком» АҚ тəуелсіз директорымен үлгі шарт»:

27-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«27. Осы Шарттың қолданысын тоқтату күні (əрбір нақты

жағдайда):1) Акционерлердің жалпы жиналысының Директорлар

кеңесінің барлық мүшесінің өкілеттіктерін мерзімінен бұрын тоқтату туралы шешімді қабылдау күні;

2) Акционерлердің жалпы жиналысының Тəуелсіз директордың өкілеттіктерін мерзімінен бұрын тоқтату туралы шешімді қабылдау күні;

3) Қоғамның Директорлар кеңесінің Тəуелсіз директордан өзінің бастамасымен өз өкілеттіктерін мерзімінен бұрын тоқтату туралы хабарламаны алған күні болып табылады.».

«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 36-бабы 2-тармағына сəйкес осы мəселе бойын-ша шешім қабылдау үшін жиналысқа қатысып отырған акционерлердің жай көпшілік дауыс басымдылығы талап етіледі.

Дауыс беру нəтижелері бойынша ШЕШІМ БІРАУЫЗДАН ҚАБЫЛДАНДЫ.

Учреждение образования «Алматы Менеджмент Университет» (БИН 971240001583) объявляет конкурс на замещение вакантных должностей про-фессорско-преподавательского состава и научных работников высших учебных заведений на 2016-2017, 2017-2018, 2018-2019 учебные года.№ Наименование должности Название кафедры Количество1 доцент кафедра «Иностранные языки» 52 старший преподаватель кафедра «Иностранные языки» 183 преподаватель кафедра «Иностранные языки» 14 профессор кафедра «Право» 15 доцент кафедра «Право» 86 старший преподаватель кафедра «Право» 57 профессор кафедра «Казахский и русский языки» 18 доцент кафедра «Казахский и русский языки» 69 старший преподаватель кафедра «Казахский и русский языки» 510 профессор кафедра «Экономика и оценка» 211 доцент кафедра «Экономика и оценка» 712 старший преподаватель кафедра «Экономика и оценка» 313 профессор кафедра «Государственная и общественная

политика»1

14 доцент кафедра «Государственная и общественная политика»

3

15 старший преподаватель кафедра «Государственная и общественная политика»

4

16 преподаватель кафедра «Государственная и общественная политика»

1

17 профессор кафедра «Финансы, учет и аудит» 418 доцент кафедра «Финансы, учет и аудит» 2219 старший преподаватель кафедра «Финансы, учет и аудит» 620 профессор кафедра «Информационные технологии и

Общеобразовательные дисциплины»1

21 доцент кафедра «Информационные технологии и Общеобразовательные дисциплины»

7

22 старший преподаватель кафедра «Информационные технологии и Общеобразовательные дисциплины»

8

23 профессор кафедра «Логистика и Ресторанное дело и гостиничный бизнес»

2

24 доцент кафедра «Логистика и Ресторанное дело и гостиничный бизнес»

6

25 старший преподаватель кафедра «Логистика и Ресторанное дело и гостиничный бизнес»

5

26 профессор кафедра «Менеджмент, предпринимательствои маркетинг» 3

27 доценткафедра «Менеджмент, предпринимательствои маркетинг» 19

28 старший преподавателькафедра «Менеджмент, предпринимательствои маркетинг» 16

29 преподавателькафедра «Менеджмент, предпринимательствои маркетинг» 2

К конкурсу на замещение должностей профессорско-преподавательского состава и научных работников высших учебных заведений допускаются лица, имеющие высшее или послевузов-ское образование соответствующим типовым квалификационным характеристикам должностей педагогических работников и приравненных к ним лиц, утвержденными приказом Министра образования и науки Республики Казахстан от 13 июля 2009 года № 338 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 5750).

Лица, желающие участвовать в конкурсе, подают заявление (в произвольной форме) на имя руководителя вуза. К заявлению прилагаются следующие документы:

1) личный листок по учету кадров;2) автобиография;3) копии дипломов о высшем образовании, академической и ученой степени, документ

об ученом звании и подлинники для сверки;4) копии сертификатов о переподготовке и повышении квалификации (при наличии) и

подлинники для сверки;5) список научных работ и изобретений (пр и наличии);6) медицинская справка по форме № 086, утвержденной приказом и.о. Министра здраво-

охранения Республики Казахстан от 23 ноября 2010 года № 907 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных-правовых актов за № 6697);

7) справка о наличии либо отсутствии сведений по учетам выдаваемая Комитетом право-вой статистике и специальным учетам Генеральной прокуратуры Республики Казахстан о совершении лицом уголовного правонарушения.

Участник конкурса вправе представить дополнительную информацию, касающуюся его образования, опыта работы, профессионального уровня (список научных публикации, ре-комендации от руководства предыдущего места работы и т.п.).

Заявление на конкурс вакантных должностей подаются не позднее тридцати календарных дней со дня опубликования объявления по адресу: Республика Казахстан, А15Р2М5 (050060), город Алматы, ул. Розыбакиева, дом 227, кабинет 418, +7/727/3133061.

Более подробную информацию вы можете узнать на сайте Университета по адресу: www.almau.edu.kz/konkurs

«Алматы Менеджмент Университеті» білім беру мекемесі (БСН 971240001583) 2016-2017, 2017-2018, 2018-2019 оқу жылдарына жоғары оқу орындарының профессор-оқытушылар құрамы мен ғылыми қызметкерлерінің лауазымдық бос орындарына конкурс жариялайды.

№ Лауазымдар атауы Кафедралар атауы Саны

1 доцент «Шет тілдер» кафедрасы 52 аға оқытушы «Шет тілдер» кафедрасы 183 оқытушы «Шет тілдер» кафедрасы 14 профессор «Құқық» кафедрасы 15 доцент «Құқық» кафедрасы 86 аға оқытушы «Құқық» кафедрасы 57 профессор «Қазақ жəне орыс тілдері» кафедрасы 18 доцент «Қазақ жəне орыс тілдері» кафедрасы 69 аға оқытушы «Қазақ жəне орыс тілдері» кафедрасы 510 профессор «Экономика жəне баға» кафедрасы 211 доцент «Экономика жəне баға» кафедрасы 712 аға оқытушы «Экономика жəне баға» кафедрасы 313 профессор «Мемлекеттік жəне қоғамдық саясат» кафедрасы 114 доцент «Мемлекеттік жəне қоғамдық саясат» кафедрасы 315 аға оқытушы «Мемлекеттік жəне қоғамдық саясат» кафедрасы 416 оқытушы «Мемлекеттік жəне қоғамдық саясат» кафедрасы 117 профессор «Қаржы, есеп жəне аудит» кафедрасы 418 доцент «Қаржы, есеп жəне аудит» кафедрасы 2219 аға оқытушы «Қаржы, есеп жəне аудит» кафедрасы 620 профессор «Ақпараттық технологиялар жəне Жалпы білім беретін

пəндер» кафедрасы1

21 доцент «Ақпараттық технологиялар жəне Жалпы білім беретін пəндер» кафедрасы

7

22 аға оқытушы «Ақпараттық технологиялар жəне Жалпы білім беретін пəндер» кафедрасы

8

23 профессор «Логистика жəне Мейрамханалық іс жəне қонақүй бизнесі» кафедрасы

2

24 доцент «Логистика жəне Мейрамханалық іс жəне қонақүй бизнесі» кафедрасы

6

25 аға оқытушы «Логистика жəне Мейрамханалық іс жəне қонақүй бизнесі» кафедрасы

5

26 профессор «Менеджмент, кəсіпкерлік жəне маркетинг» кафедрасы 327 доцент «Менеджмент, кəсіпкерлік жəне маркетинг» кафедрасы 1928 аға оқытушы «Менеджмент, кəсіпкерлік жəне маркетинг» кафедрасы 1629 оқытушы «Менеджмент, кəсіпкерлік жəне маркетинг» кафедрасы 2

Жоғары оқу орындарының профессор-оқытушылар құрамы мен ғылыми қызметкерлерінің лауазымдарға конкурстық орналасуына тиісті бейіндері бойынша жоғары немесе жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар «Педагог қызметкерлер мен оларға теңестірілген тұлғалардың лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын (бұдан əрі – үлгілік біліктілік сипаттамалары) бекіту туралы» 2009 жылғы 13 шілдедегі № 338 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрінің бұйрығымен бекітілген талаптарға сəйкес адамдар жіберіледі (нормативтік-құқықтық актіні мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №5750 тіркелген).

Конкурсқа қатысуға тілек білдірген адамдар, жоғары оқу орны басшысының атына өтініш жазады (ерікті нысанда). Өтінішке қоса мына құжаттарды тапсырады:

1) кадрларды есепке алу бойынша жеке парағы;2) өмірбаян;3) жоғары білімі мен академиялық жəне ғылыми дəрежесі туралы дипломдардың,

ғылыми атағы туралы құжаттардың көшірмелері жəне салыстыру үшін түпнұсқалары;4) қайта даярлау жəне біліктілікті арттыру туралы сертификаттардың көшірмесі

(болған жағдайда) жəне салыстыру үшін түпнұсқалары;5) ғылыми жұмыстар мен өнертабыстардың тізімі (болған жағдайда);6) № 086 нысанындағы медициналық анықтама, 2010 жылғы 23 қарашадағы №

907 Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының бұйрығымен бекітілген (нормативтік-құқықтық актіні мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 6697 тіркелген);

7) Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика жəне арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің есептері бойынша тұлғаның қылмыстық құқық бұзушылық жасауы туралы мəліметтердің болуы не болмауы туралы анықтама.

Конкурсқа қатысушы біліміне, жұмыс тəжірибесіне, кəсіби деңгейіне қатысты қосымша ақпарат (ғылыми жарияланымдардың тізімі, алдыңғы жұмыс орнындағы басшылық берген ұсынымдар жəне т.с.с.) бере алады.

Бос лауазымдарға өтініш беру хабарландыру жарияланған күннен бастап күнтізбелік 30 күн аралағында мына мекенжайға жіберілуі тиіс: Қазақстан Республикасы, А15P2M5 (050060), Алматы қаласы, Розыбакиев көшесі, 227, 418-бөлме, +7/727/3133061

Толығырақ ақпаратты Университеттің сайтынан мына электронды мекенжай бойынша білуге болады: www.almau.edu.kz/konkurs

Утерянную контрольно-кассовую ма-шину марки: Меркурий 115 Ф, заводской номер: 487613, номер паспорта: 487613, год выпуска: 2005, дата постановки на учет: 03.12.2007 г., и прилагаемые до-кументы, зарегистрированные за ТОО «АКР-Астана», БИН 031140005517, считать недействительными.

«НГСК КазСтройСервис» АҚ

осы арқылы «Каспий Құбыр Консорциум-К»

АҚ-пен ірі мəмілеге қосымша келісімдер жасау туралы шешімдерді қоғамның Дирек-торлар кеңесі қабылдағаны жөнінде барлық мүдделі тұлғалардың назарына жеткізеді.

«Қазгермұнай» БК» ЖШС басқарма мүшелері жəне еңбек ұжымы «Өзенмұнайгаз» АҚ бас директоры Дəулетжан Хасановқа əкесі

Кеңес ХАСАНОВТЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

«Қазақтелеком» АҚ (010000, Астана қ., Сауран к-сі, 12) 2016 жылғы 22 сəуірде өткізілген Акционерлердің жылдық жалпы жиналысының нəтижелері туралы өз

акционерлерін хабардар етеді

«Атамекен» Қазақстан Республикасының Ұлттық кəсіпкерлер палатасы (бұдан əрі – ҚР ҰКП) ҚР ҰКП Төралқасы Съезді шақыру туралы шешім қабылдағанын хабарлайды.

ҚР ҰКП Съезі 2016 жылғы 16 маусымда сағат 11.00-де Астана қаласы, Д. Қонаев көшесі, 7-үй мекенжай-ында орналасқан «Rixos President Astana» отелінде өткізіледі.

Съезд қатысушыларын тіркеу 2016 жылғы 16 маусымда сағат 9.00-де басталады, 2016 жылғы 16 маусымда сағат 10.30-да аяқталады.

Тіркелу үшін жеке басын куəландыратын құжатты ұсыну қажет.

Күн тəртібі:1. Бұқаралық ақпарат құралдарында жариялануға

жатқызылатын ҚР ҰКП қызметінің қорытындылары ту-ралы жыл сайынғы есепті бекіту туралы.

2. ҚР ҰКП-ның үшжылдық кезеңге арналған индикативті орта мерзімді бюджетін бекіту туралы.

3. ҚР ҰКП Төралқасының кейбір мүшелерінің

өкілеттіктерін мерзімінен бұрын тоқтату жəне оларды сайлау туралы.

4. ҚР ҰКП Басқармасы өкілеттігінің мерзімін бекіту туралы.

5. ҚР ҰКП Жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы.

6. ҚР ҰКП құрылтайшы ретінде қатысатын заңды тұлғаның мақсаттарын, міндеттерін, өкілеттігін белгілеу жəне оның атауын өзгерту туралы.

7. Міндетті мүшелік жарналардың кейбір мəселелері туралы.

8. Əртүрлі мəселелер.Күн тəртібінде қаралатын сұрақтар жөнінде материал-

дар Съезд қатысушыларының мекенжайларына Съездің өткізу күніне дейін электрондық байланыс арқылы жіберіледі.

Ақпарат алу үшін 59-79-60 (Қазақстанның кез-келген қаласынан қоңырау шалу тегін), Алматы қаласы үшін - 259-79-60 немесе +7 (7172) 91-93-56 телефон нөмірлеріне хабарласуға болады.

СЪЕЗДІ ШАҚЫРУ ТУРАЛЫ ХАБАРЛАМА

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz16

Меншік иесі:“Егемен Қазақстан”

республикалық газеті”акционерлік қоғамы

Басқарма төрағасыЕркін ҚЫДЫР

Басқарма төрағасының орынбасары – бас редактор

Жанболат АУПБАЕВ

МЕКЕНЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А.

АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-07-87.БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87 Электронды пошта: egemenkz@maіl.ru Интернет-редакция: ekazakhstan@mail.ruАлматыда: факс (727) – 273-07-87, электронды пошта – egemalm@mail.ru

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР:Астана – 8 (717-2) 37-54-21;Ақтау – 8 (701) 593-64-78;Ақтөбе – 8 (713-2) 56-01-75;Талдықорған – 8 (728-2) 27-05-70;Атырау – 8 (712-2) 31-74-13;

Көкшетау – 8 (716-2) 25-76-91;Қарағанды – 8 (777) 949-64-77;Қостанай – 8 (714-2) 21-01-42;Қызылорда – 8 (701) 772-70-74;Орал – 8 (775) 336-47-57;

Өскемен – 8 (778) 454-86-11;Павлодар – 8 (718-2) 54-31-56;Тараз – 8 (726-2) 43-37-33;Шымкент – 8 (701) 362-63-76;Петропавл – 8 (715-2) 50-72-50.

ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ: Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-07-26, gulnurekkz@mail.ru

Материалдың жариялану ақысы төленген. Жарнама, хабарландырудың мазмұны мен мəтініне тапсырыс беруші жауапты.А

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы

5 қаңтарда Қазақстан Республи касының Мəдениет жəне

ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қа зақ стан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009

Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 14 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. «Егемен Қазақстанда» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Тапсырыс 8921

Таралымы210 932 дана.

Газет мына қалалардағы:010000, Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС,050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС,100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Типография Арко» ЖШС,110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС,120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС,130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС,030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-Полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Атырау-Ақпарат» ЖШС,160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС,140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС,080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС,090000, Орал қ., Достық-Дружба даң., 215 А, «WESTA» ЖШС,040000, Талдықорған қ., Алматы қаласы, Мұқанов к-сі, 223 В, «Алматы-Болашақ» АҚ,070002, Өскемен қ., Абай д-лы, 20, «Печатное издательство-агентство Рекламный Дайджест» ЖШС баспаханаларында басылып шықты.

Газет Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС-те басылды, тел. 99-77-77. Тапсырыс №82 ek

Нөмірдің кезекші редакторы

Талғат РАЙЫМБЕК

Біз – қазақстандықтармыз!

www.egemen.kz16

Раушан ТƏУІРХАНҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан»

Басқосуда Қазақ радиосы мен «Шалқар» радиосының қоғамдағы орны, мəдениет пен өнерді дамытудағы рөлі тура-лы тұшымды сөз қозғалды. Содан соң Қазақ радиосының директоры Махат Садық, Ұлттық академиялық кітапхананың бас директоры Үмітхан Мұңалбаева, сенатор Əділ Ахметов, Парламент депутаты Алдан Смайыл, зиялы қауым өкілдері Сұлтан Оразалин, Ғаділбек Шалахметов, Несіп-бек Айт ұлы, т.б. қайраткер лер мен радио ардагерлері аталған

мерейтойларға байланысты өз пікірлері мен жылы лебіздерін білдірді. Шара барысында Қа зақ радиосы мен «Шалқар» радио-сының өнерпаз қыз-жігіттері өз өнерлерін ортаға салды.

Сондай-ақ, шара аясында «Қазақтың үні – қазақ радиосы» атты тақырыпта кітап-иллюс-трация көрмесі өтті.

Айта кетейік, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, про-фессор Намазалы Омашевтің «Қа зақ радиосына қанша жыл?» атты зерттеу мақаласында: «Қа -зақ АКСР Халық комиссар-лар кеңесінің 1921 жылғы 29 қыркүйектегі шешімінің

р е с п у б л и к а л ы қ р а д и о н ы ң дүниеге келуіне тікелей əсе-рі болды. Онда қазан айынан бас тап Орынбордағы радио-станция арқылы күн сайын 1600 сөзден тұратын өздері да-йындаған радиобюллетеньді рес публикаға таратуға құқық беріледі. Ендеше, 1921 жылдың қазан айын республикалық Қазақ

радиосының туған күні деп атауға толық негіз бар», – деп жазады.

Ал 1966 жылы 1 қаңтарда да уылпаз диктор Əнуарбек Байжанбаев ақпаратты-сазды «Шалқар» бағдарламасының дүниеге келгенін эфирден қуана хабарлаған болатын.

АСТАНА

Апыр-ай!

Қосылған қос өзенбір арнада екі түспен ағады

Алматы халықаралық əуежайы маңында түйісетін Жарбұлақ пен Кіші Алматы өзендері табиғаттың тамаша құбылысымен тұрғындарды таңдандырып отыр. Құлдилап аққан қос өзен бір арнада түйіскенде екеуінің суы бір-бірімен аралас-пай, екі түрлі реңкпен ағуда.Қанат ЕСКЕНДІР,«Егемен Қазақстан»

Қаланың əр түкпірінен ар-найы келіп тамашалап жат-қан халықты таңғалдырған көріністі белгілі эколог Мэлс Елеусізов «табиғаттың тосын құбылысы» деп бағалап отыр. Оның айтуынша, өмірде мұндай құбылыстар сирек те болса кездесіп тұрады. Екі түр лі реңк-пен ағатын өзендер таулы жер-лерде көп ұшырасады екен. Себебі, бір өзеннің бас та уы бұлақтан мөлдір қалпында ақ-са, онымен түйісетін келесі бір өзен алыстан ағып келуі себепті, сондай-ақ, жол бо-йында жарқабақтардың сазы мен араласа отырып мүлдем өзге реңке боялады. Нəтижесінде құрамдары ұқсас, тіпті, бірдей екі өзеннің бірігіп аққан ағысы түрлі реңкке боялмақ.

Өзен суының бұлай мінез танытуына ағын судың қосылар сағасының да орналасқан орны əсер етеді екен. Дегенмен, атал-ған өзеннің екі түрлі реңге боялып ағатыны табиғаттың ерекшелігі болса керек!

АЛМАТЫ

Алыпқашпа əңгіменің ақиқаты

Міне, қызық!

Мерей Өнер

Солай ма?

Талғат РАЙЫМБЕК,«Егемен Қазақстан»

Ұлттық банк басшылығы қазақ стандықтарға қолданыста жүрген аталған купюралардың қазан айына дейін жарамды екенін

тексеруде. – Егер де қазіргі таңда аталған банк ноттарды қандай да бір мекеме қабылдаудан бас тартса, Ұлттық банкке барып, шағымдануға то лық құқыңыз бар, – дейді қаржы ма мандары. Сондай-ақ, Ұлттық банктің

қолма-қол ақшамен жұмыс жүр-гізу басқармасы басшысының орынбасары Андрей Балахметов «Бəйтерек бейнеленген жалпы со-масы 300 млрд. теңгенің купюра-лары айналымнан алынуда. Егер сіз үйден осындай ескі ақшаны та-уып алсаңыз, алайда, оны ауысты-ру уақыты өтіп кетсе, абыржудың қажеті жоқ. Өйткені, келер жылы толығымен айырбастап алуға құ-қы ңыз бар», – дейді.

Айта кетейік, Қазақстан бо-йын ша аталған банктің барлық бөлімшелері 2016 жылдың 3 қа-за нынан бастап, 2020 жылдың 3 қа занына дейін төрт жыл бойы купюраларды ауыстыру аясында жұмысын жалғастыра береді.

Аян ƏБДУƏЛИ,«Егемен Қазақстан»

Семейде бір топ ғалымдар жа-байы адамның бар екендігі туралы мəлімдеді. Тарих ғылымдарының кандидаты, профессор Мұхтарбек Кəрімов белгісіз тіршілік иесі ту-ралы сан түрлі əңгімелерді ба-ла күнінен естіп келеді екен. Тар бағатай тауының күнгейі мен теріскейінде денесін түк бас қан тіршілік иесін көрген адам аз болмапты. Бұл жөнінде, тіпті, Қарабұйрат елді мекенінде

ауыз дан-ауызға тараған əңгіме де бар. Бірақ бұл оқиғаның шын-дық қа қаншалықты жанасатыны əзірге белгісіз. Мамандар осыған бай ланысты арнайы орталық ашу керектігін алға тартты.

– Қазір Шыңжаң жағында қытайлықтар таулы аймақтардың басым бөлігінде туристерге арнап де малыс орындарын дайындау-да. Адам аяғы баспаған құзар шың дар ға жол салғанын да көріп жатырмыз. Мұндай жайсыздық-тан жа байы тіршілік иелері бізге қа рай ауып келуі мүмкін,

– деді Мұхтарбек Кəрімов.Айта кетейік, қар адамы ту-

ралы мəліметтер алғаш өткен ға сырдың 50-жылдары тарала бастады. Сол кезде көптеген ақ-парат құралдары Гималай тауына өрлеген альпинистердің жабайы адаммен бетпе-бет келгені ту-ралы хабарлаған. Осыған орай бірнеше рет арнайы экспедиция құрылып, зерттеу жүргізілмек болған. Дегенмен, бастамалар сəтсіз аяқталып жатты. Роджерер

Паттерсон мен Боб Гимлиннің 1967 жылы түсірген фильмі мұн-дай тіршілік иесінің бар екенінің дəлелі саналған. Алайда, 2002 жылы фильм желісінің жалған екені белгілі болды.

Адамға ұқсас тіршілік иесі жай-лы сан түрлі мағлұматтар, шытыр-ман оқиғалар, басылым беттерінде жарық көрген мақалалар, сапасы нашар фото мен бейнероликтер жетерлік. Бірақ əлі күнге дейін нақты дəлел болатын, жабайы адамдікі дейтіндей бірде-бір тері, не қаңқа табылмапты. Ауызша деректер бойынша олар таулы не-месе орманды аймақтарда тіршілік ететін көрінеді.

СЕМЕЙ

Күй анасы Динаның мерей-тойы құрметіне орай өткізілген шарада сөз сөйлеген Ұлттық му зейдің директоры Дархан Мың бай құдіретті күй өнерінің кейінгі жас буыны арасында өзіндік қолтаңбасымен танылған Айтолқын Тоқтағанның шығар-машылық жолына сəттілік тілей келіп: «Дина – кешегі халық саз герлерінің шығармаларын бізге дейін жеткізген шебер орын даушы, Құрманғазының шəкірті, қазақтың күйшілік өне-ріне өшпес із қалдырған тұлға. 8-9 жасынан бастап орында-луы қиын күйлерді меңгеріп алған десек, мінеки, біздің өнер жолын да жүрген талантты Ай-толқындай жастарымыз да осы анамыздан қалған асыл мұраны жалғастырушылар. Сондық-тан да, жас өнерпаздардың шы ғар машылық шабытының шарықтай беруіне тілектеспін», – деді.

Мерекелік шара барысын-да Айтолқын Тоқтаған Дина Нұр пейісованың «Көгентүп»,

«Жаңа бозшолақ», «Он алтын-шы жыл», «Бұлбұл», т.б. күй-лерін байырғы үлгісімен, бабы-на келтіре орындады. Əр күй-дің шығу тарихы мен тартылу ерекшелігі жайындағы тұшымды əңгімелер кеш мазмұнын арттыр-ды. Сонымен қатар, өнерсүйер қа уым Құрманғазы, Тəттімбет, Дəу леткерей, Байжігіт, Сүгір, Сей тек сынды белгілі халық ком-по зи торларының туындыларына қанықты.

Күй кешін Қазақстан Рес-публикасы Тұңғыш Пре зиденті Қоры сыйлығының лауреаты, дəстүрлі əнші Ерлан Рысқали əсем əнімен əспеттеді. Шара негізінен Ұлттық музей жаны-нан құрылған «Халық қазынасы» ғылыми-зерттеу институтының қазақ халқының дəстүрлі му-зы калық өнерін жаңғырту мен насихаттауға арналған «Дəстүрлі музыкалық мұра» бағдарламасы аясында ұйымдастырылғанын атап өткен жөн.

«Егемен-ақпарат»

Айнаш ЕСАЛИ,«Егемен Қазақстан»

Алтын адамның жасы мен жынысы ту ралы əлі күнге дейін нақты дəйектеме болмағандықтан ғылыми қауымдастықта түрлі пікір туғызып келе жатқаны белгілі. Егер Алматы облысындағы Есік қаласының сол түстігіндегі Есік өзенінің сол жақ жаға-лауындағы темір дəуірінен сақталған, сақ обасынан табылған алтын киімді адамның жынысын нақты анықтау керек болса, онда неге таңдау Дания сарапшыларына түсті де-ген сауалға тарих ғылымдарының кандидаты

Гүлмира Мұхтарова бұл ақпарат тың нақты емес екендігін айтып отыр.

Есік тарихи-мəдени қорық мұражайынына директоры аталмыш сайт жазып отырған-дай Данияның мамандары Қазақстанға келіп, зерттеулер жасау үшін Алтын адам сүйектерінің қалдықтары мен ДНК анализдері осы елге алып кеткендігі туралы ақпаратты растаған жоқ.

– Шын мəнінде бұл нақты ақпарат емес. Кезінде бір баспасөз мəслихаты Дания ма-мандары да Алтын адамға сараптама жасауға қызығушылық танытып отырғаны ғана айтылған болатын. Қазір алып-ұшып, асығыс

ақпараттар тарататын сайттар оқырман тарту үшін ақиқатқа толық негізделмеген жаңа-лықтар таратуға мəжбүр.

Tengrinews.kz тілшісі хабарласқан кезінде, дəл осы мəселеге қатысты асығыстық таныт-пауын сұраған болатынбыз. Бірақ, олар біз-дің бұл өтінішімізге қарамастан, дабырайған дар дай тақырып қойып, жариялап отыр. Ал Алтын адамның жынысы мен жасын, басқа да жағдаяттарын анықтауға өзіміздің ғалымдар тартыла ма, əлде шетелде сараптама жа-сала ма, бұл əлі толық шешілген жоқ. Бұл мəселе бойынша алдағы 1-1,5 ай көлемінде мəміле жасалынады, – деді «Есік тарихи-мəдени қорық-мұражайының» директоры Г.Мұхтарова.

Қазіргі таңда аталған мұражайда 2 мың-нан астам тарихи жəдігер сақтаулы. 1969 жылы сақ қорғандарынан «Алтын адам» табылған соң осы өңірге деген архелогтардың қызығушылығы арта түскен. Қазіргі кезде де қорғандарда қазба жұмыстары жүріп тұрады.

Күй кешіКүйші, халықаралық жəне республикалық байқаулардың лауреаты Айтолқын Тоқтағанның Ұлттық музейде өткен «Бұлбұл» лекция-концерті Дина Нұрпейісованың 155 жылдық мерейтойына арналды.

Радио – көңіл күй барометрі

«Алтын адам сүйегінің жұқанасы Данияға зерттеуге жіберілгені дақпырт»

Ескі купюралар айналымнан алынады

Кеше Астанадағы Ұлттық академиялық кітапханада Қазақ радиосының 95 жылдығы мен «Шалқар» радиосының 50 жылдығына арналған салтанат-ты шара өтті. Шараға қоғам қайраткерлері, зиялы қауым өкілдері, ақын-жазушылар, радио ардагерлері қатысып, бейнетаспа арқылы радио тарихының өткені мен бүгінін ой елегінен өткізді.

Таяу күндері ғана Tengrinews.kz тілшілері Есік қорғанынан табылған Алтын адамның сүйек қалдықтарының үлгілері ғылыми сараптама жа-сау үшін Дания еліне жіберілгені туралы ақпарат таратқан болатын. Бұл мəлімдеменің өзі ғаламторда қиғаш көзқарастарға түрткі болғандықтан, осы жаңалықтың анық-қанығын толығырақ білу мақсатында «Есік тарихи-мəдени қорық мұражайының» директоры Гүлмира МҰХТАРОВАҒА хабарласқан едік.

Жабайы адамзерттейтін орталық ашу қажет пе?

Осы жылдың 3 қазанынан бастап екі, бес жəне он мыңдық купюралар қолданыстан алынып тасталады. Бұл ақшалар 2006 жылы шыққан. Сондықтан да, қаржы мамандары айналымда жүрген 300 миллиард теңге бола-тын ескі банкноттардың күшін жоюды құп көріп отыр.

«Егемен Қазақстан»

«Егемен Қазақстан»

Сур

етт

ерді

түс

ірге

н Ер

лан

ОМ

АРО

В

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 17РЕСМИ БӨЛІМРЕСМИ БӨЛІМ

(Соңы 18-бетте)

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2016 жылғы 21 сәуір №238 Астана, Үкімет Үйі

«Фильмге прокаттау куәлігінің нысанын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 19 желтоқсандағы №1361 қаулысының

күші жойылды деп тану туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. «Фильмге прокаттау куәлігінің нысанын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің

2014 жылғы 19 желтоқсандағы № 1361 қаулысының күші жойылды деп танылсын (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2014 ж., №82, 709-құжат).

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К.МӘСІМОВ

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2016 жылғы 21 сәуір №239 Астана, Үкімет Үйі

«Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің

2015 жылғы 28 қарашадағы №961 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. «Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу қағидаларын бекіту тура-

лы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 28 қарашадағы №961 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2015 ж., №59-60-61, 480-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

көрсетілген қаулымен бекітілген Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу қағидаларында:

2-тармақта:2) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:«2) ай сайынғы өмір бойғы қамтылымды алушы - Конституциялық заңның 35-бабының 1 және

2-1-тармақтарына сәйкес «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген зейнеткерлік жасқа жеткен және Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының, жергілікті және басқа соттардың кызметін ұйымдық және материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті органға өтініш берген отставкадағы, оның ішінде 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін отставкаға шыққан судья;»;

мынадай мазмұндағы 4) тармақшамен толықтырылсын:«4) Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы (бұдан әрі - Мемлекеттік кор-

порация) - Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік қызметтер көрсету, «бір терезе» қағидаты бойынша мемлекеттік қызметтер көрсетуге өтініштер қабылдау және көрсетілетін қызметті алушыға олардың нәтижелерін беру жөніндегі жұмысты ұйымдастыру, сондай-ақ электрондық нысанда мемлекеттік қызметтер көрсетуді қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша құрылған заңды тұлға;»;

3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«3. Отставкадағы судья (бұдан әрі - өтініш беруші) соңғы лауазымында істеген жұмыс орны

бойынша уәкілетті органға осы Қағидалардың 5-тармағында көрсетілген құжаттарды қоса бере отырып, осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ай сайынғы өмір бойғы қамтылымды тағайындау (қалпына келтіру) туралы өтініш (будан әрі - өтініш) береді.»;

5-тармақ мынадай мазмұндағы 4) тармақшамен толықтырылсын:«4) Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 35-бабында белгіленген, түпнұсқасымен салыс-

тыру кезінде уәкілетті органның мөртаңбасымен расталған, судьяның еңбек қызметін растайтын құжаттың көшірмесі.»;

10-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«10. Уәкілетті орган отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылымды тағайындау

туралы бұйрыққа қол қойылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылымды тағайындау туралы хабарламаны (бұдан әрі — хабарлама) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемдерін және (немесе) жасына байланысты зейнетақы төлемдерін және (немесе) еңбек сіңірген жылдарына зейнетақы төлемдерін тоқтату үшін Мемлекеттік корпорацияға жібереді.»;

19-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:«Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін және (немесе) жасына байланысты зейнетақы төлем-

дерін және (немесе) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тоқтату туралы ақпаратты Мемлекеттік корпорация хабарлама келіп түскен күннен бастап бес жұмыс күні ішінде ұсынады.»;

22 және 25-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:«22. Ай сайынғы өмір бойғы қамтылымды төлеу:1) Конституциялық заңның 35-бабының 3-тармағында көзделген негіздер бойынша Қазақстан

Рес публикасының Жоғарғы Соты Төрағасының өкімімен судьяның отставкасы тоқтатыла тұрған жағдай да тоқтатыла тұрады және судьяның отставкасы қалпына келтірілген жағдайда қалпына келтіріледі;

2) отставкадағы судья Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен республикалық немесе жергілікті бюджеттен не Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі қаражатынан ақы төленетін лауазымды атқарған жағдайда тоқтатыла тұрады.

Республикалық немесе жергілікті бюджеттен не Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі қаражатынан ақы төленетін лауазымды атқаруы тоқтатылған жағдайда, судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылымды төлеу қайта басталады.

Осы тармақтың 2) тармақшасында көзделген жағдайларда өмір бойғы ай сайынғы қамтылымды төлеуді тоқтату, қалпына келтіру өмір бойғы ай сайынғы қамтылымды төлеуді тоқтата тұру (қалпына келтіру) туралы бұйрықтың негізінде жүзеге асырылады.»;

«25. Ай сайынғы өмір бойғы қамтылымды төлеу тоқтатылған немесе қалпына келтірілген жағдайда уәкілетті орган үш жұмыс күні ішінде Мемлекеттік корпорацияға осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ай сайынғы өмір бойғы қамтылымды төлеудің тоқтатылғаны немесе қалпына келтірілгені туралы хабарлама жібереді.»;

көрсетілген қаулымен бекітілген Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу қағидаларына 1-қосымша осы қаулыға қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К.МӘСІМОВ

Қазақстан Республикасы Үкіметінің2016 жылғы 21 сәуірдегі №239 қаулысына қосымша

Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу қағидаларына 1-қосымша

Отста вкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу жөніндегі уәкілетті органғакімнен________________________________Т.А.Ә. (егер бар болса)_____________________________________мекенжайы:_____________________________________

ӨТІНІШОтставкадағы судья ретінде маған өмір бойғы ай сайынғы қамтылым тағайындауды (қалпына

келтіруді) сұраймын.Судья ретінде жұмыс өтілімім _______________________________________________құрайды._________________________________________________________________________сотыныңсудьясы (төрағасы, алқа төрағасы) лауазымындағы соңғы жұмыс орным________________________________________________________________________________Көрсетілген лауазымнан:Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының «_____» _________№______________қаулысының;Қазақстан Республикасы Президентінің _____________________жылғы«_____» __________№ __________________Жарлығының негізінде босатылдым.(керектісін толтырыңыз)Өтінішке қоса беремін:1.________________________________________________________________2.________________________________________________________________3.________________________________________________________________4.__________________________________________________________________________________________________________________________________Өзім ұсынған құжаттардың дұрыстығы үшін құқықтық жауапкершілік аламын.Барлық өзгерістер туралы, сондай-ақ тұрғылықты жерімнің (оның ішінде Қазақстан

Республикасының аумағынан тыс жерлерге шығу), анкеталық деректердің, банктік деректемелердің өзгергені туралы он жұмыс күні ішінде уәкілетті органға хабарлауға міндеттенемін.

Бұрын басқа ведомстводан зейнетақы төлемдері тағайындалғанын/тағайындалмағанын ха-барлаймын.

(керектісінің астын сызыңыз)Менің жеке деректерімді өңдеуге келісім беремін.Өтініш берушінің қолы ____________20__ ж. ________ «__» _____________

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2016 жылғы 22 сəуір №241 Астана, Үкімет Үйі

2016 жылы əскери жиындарға шақырылуға жататын əскери оқытылған мамандардың санын айқындау туралы

«Қазақстан Республикасының қорғанысы жəне Қарулы Күштері туралы» 2005 жылғы 7 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы 7-бабының 15) тармақшасына сəйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

1. Осы қаулыға қосымшаға сəйкес 2016 жылы əскери жиындарға шақырылуға жататын əскери оқытылған мамандардың саны айқындалсын.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К.МƏСІМОВ

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 22 сəуірдегі №241 қаулысына қосымша

2016 жылы эскери жиындарға шақырылуға жататын əскери оқытылған мамандардың саны

Р/с№

Атауы Əскери оқытылғанмамандардың саны

Күн саны

Өткізукезеңі

1 Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі

3000 15 мамыр - қараша

Жиыны: 3000 15 мамыр - қараша

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2016 жылғы 22 сәуір №242 Астана, Үкімет Үйі

«Азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорларын қалыптастыру және пайдалану қағидаларын бекіту, Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану және «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы №220 қаулысына

толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 9 қазандағы №1280 қаулысына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. «Азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорларын қалыптастыру және пайдала-

ну қағидаларын бекіту, Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану және «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту тура-лы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы №220 қаулысына толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 9 қазандағы №1280 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., №74, 1075-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтыру енгізілсін:

1) тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:«Азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорларын қалыптастыру және пайдалану

қағидаларын бекіту туралы»;

2) кіріспесі мынадай редакцияда жазылсын:«Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы»

2005 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 5-бабының 7) тармақшасын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:».

3) көрсетілген қаулымен бекітілген Азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорларын қалыптастыру және пайдалану қағидаларында:

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«1. Осы Азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорларын қалыптастыру және пайда-

лану қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) «Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы» 2005 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі - Заң) 5-бабының 7) тармақшасына сәйкес әзірленді және азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорларын қалыптастыру және пайдалану тәртібін айқындайды.»;

13-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«13. Шарттың әрекет ету мерзімі аяқталғаннан кейін жұмыс органы мамандандырылған ұйыммен

тұрақтандыру қорының заттай және ақшалай мәндегі өтпелі активтерімен жаңа шарт жасасады.Егер Комиссияның шешімі бойынша азық-түлік тауарларын өткізу сатып алу бағасынан төмен

баға бойынша жүзеге асырылса, онда ақшалай мәндегі өтпелі активтер сатып алу және өткізу бағаларының айырмасын шегере отырып беріледі.

Тұрақтандыру қоры таратылған жағдайда, мамандандырылған ұйым азық-түлік тауарла-рын сатып алу үшін пайдаланылған бюджет қаражатының жергілікті бюджетке қайтарылуын қамтамасыз етеді.

Егер Комиссияның шешімі бойынша азық-түлік тауарларын өткізу сатып алу бағасынан төмен баға бойынша жүзеге асырылса, онда соманың қайтарылуы сатып алу және өткізу бағаларының айырмасын шегере отырып жүзеге асырылады.»;

19-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:«Тұрақтандыру қорын қалыптастыру кезінде азық-түлік тауарларын сатып алу тауар

өндірушілерден тікелей жүзеге асырылады.»;23-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«23. Комиссияның шешімі бойынша азық-түлік тауарларын өндірумен байланысты шығындарды

алдын ала қаржыландыру жолымен азық-түлік тауарларының жоспарланған көлемін кепілді са-тып алу мақсатында мамандандырылған ұйыммен азық-түлік тауарларын тауар өндірушілерден сатып алуға фьючерстік және форвардтық шарттар жасасуға жол беріледі. Бүл ретте көрсетілген шарттардың орындалуына жауапкершілік тиісті шарт жасасқан мамандандырылған ұйымға жүктеледі.»;

4) көрсетілген Қағидаларға қосымшада:«4. Тараптардың міндеттері» деген бөлімде:2-тармақта:3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«3) азық-түлік тауарларын тауар өндірушілерден тікелей сатып алуды жүзеге асыруға;»;6) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«6) осы шарттың қолданылу мерзімі аяқталғаннан кейін заттай және ақшалай мәндегі өтпелі

активтерді ескере отырып, жаңа шарт жасасуға;»;мынадай мазмұндағы 6-1) тармақшамен толықтырылсын:«6-1) Тұрақтандыру қорлары таратылған жағдайда азық-түлік тауарларын сатып алу үшін

пайдаланылған бюджет қаражатын жергілікті бюджетке қайтаруға міндетті. Егер Азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорын басқару жөніндегі комиссияның шешімі бойынша азық-түлік тауарларын өткізу сатып алу бағасынан төмен баға бойынша жүзеге асырылса (тапсырыс берушінің жазбаша хабарламасына сәйкес), онда соманың қайтарылуы сатып алу және өткізу бағаларының айырмасын шегере отырып жүзеге асырылады.»;

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К.МӘСІМОВ

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2016 жылғы 25 сәуір №244 Астана, Үкімет Үйі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1.Осы қаулыға қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің

күші жойылды деп танылсын.2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К.МӘСІМОВ

Қазақстан Республикасы Үкіметінің2016 жылғы 25 сәуірдегі №244 қаулысына қосымша

Қазақстан Республикасы Үкіметінің күші жойылған кейбіршешімдерінің тізбесі

1. «Қазақстан Республикасының ақпараттандыру және ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы жұмыстарды үйлестіру жөніндегі ведомствоаралық комиссиясының ережесі мен құрамын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 30 маусымдағы №553 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2007 ж., №23, 259-құжат).

2. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 30 маусымдағы №549 және 2007 жылғы 30 маусымдағы №553 қаулыларына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 27 қыркүйектегі №852 қаулысының 1-тармағының 2) тармақшасы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2007 ж., №35, 396-құжат).

3. «Қазақстан Республикасының ақпараттандыру саласындағы жұмыстарды үйлестіру жөніндегі ведомствоаралық комиссиясының ережесі мен құрамын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 30 маусымдағы №553 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 12 шілдедегі №787 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., №46, 623-құжат).

4. «Қазақстан Республикасының ақпараттандыру саласындағы жұмыстарды үйлестіру жөніндегі ведомствоаралық комиссиясының ережесі мен құрамын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 30 маусымдағы №553 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу ту-ралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 19 сәуірдегі №492 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., №44, 592-құжат).

5. «Телерадио хабарларын тарату саласындағы мемлекеттік техникалық қызмет туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 6 тамыздағы №1025 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., №65, 922-құжат).

6. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің өкіміне өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 13 қарашадағы №1445 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің өкіміне енгізілетін өзгерістердің 15-тармағы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., №79, 1166-құжат).

7. «Мемлекеттік техникалық қызметтің кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 28 қаңтардағы №49 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне енгізілетін өзгерістердің 10-тармағы (Қазақстан Республикасының ГТҮАЖ-ы, 2013 ж., №12, 226-құжат).

8 «Қазақстан Республикасының ақпараттандыру және ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы жұмыстарды үйлестіру жөніндегі ведомствоаралық комиссиясының ережесі мен құрамын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 30 маусымдағы №553 қаулысына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 27 тамыздағы №861 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2013 ж., №50, 702-құжат).

9. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің өкімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу және Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 9 сәуірдегі №329 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің өкімдеріне енгізілетін өзгерістер мен толықтырулардың 28-тармағы (Қазақстан Республикасының ГТҮАЖ-ы, 2014 ж., №26, 212-құжат).

10. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің өкімдеріне өзгерістер енгізу және Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің өкімдерінің күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 4 қыркүйектегі №970 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің өкімдеріне енгізілетін өзгерістердің 27-тармағы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2014 ж., №55-56, 540-құжат).

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2016 жылғы 25 сәуір №245 Астана, Үкімет Үйі

«Үкіметтік борыштың және жергілікті атқарушы орган борышының лимитін, мемлекеттік кепілдіктер мен мемлекет кепілгерліктерін беру лимиттерін айқындау ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің

2009 жылғы 15 маусымдағы №906 қаулысына өзгерістер ментолықтыру енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. «Үкіметтік борыштың және жергілікті атқарушы орган борышының лимитін, мемлекеттік

кепілдіктер мен мемлекет кепілгерліктерін беру лимиттерін айқындау ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 15 маусымдағы №906 қаулысына мынадай өзгерістер мен толықтыру енгізілсін:

көрсетілген қаулымен бекітілген Үкіметтік борыштың және жергілікті атқарушы орган борышының лимитін, мемлекеттік кепілдіктер мен мемлекет кепілгерліктерін беру лимиттерін айқындау ережесінде:

3 және 3-1-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:«3. Тиісті қаржы жылына арналған үкіметтік борыш лимиті осы Ережеге 1-қосымшаға сәйкес

жоспарланатын қаржы жылының алдындағы жылдың соңындағы үкіметтік борыш лимитіне, жоспарланатын қаржы жылында валюталарды айырбастаудың есептік бағамын есепке алу-мен, республикалық бюджеттің тапшылығын ішкі нарықтағы үкіметтік қарыз алу және сыртқы нарықтағы үкіметтік қарыз алу есебінен қаржыландырудың жалпы көлеміне сүйене отырып қалыптастырылады және республикалық бюджет комиссиясының қарауына енгізіледі.

3-1. Үкіметтік борыш лимитін нақтылау жоспарланатын қаржы жылына белгіленген республикалық бюджет тапшылығының көлемі немесе валюталарды айырбастаудың есептік бағамы өзгерген жағдайларда, республикалық бюджетті тиісті қаржы жылы ішінде нақтылау кезінде жүргізіледі.»;

мынадай мазмұндағы 3-2-тармақпен толықтырылсын:«3.2. Жоспарланатын қаржы жылына арналған республикалық бюджетті әзірлеу барысында

көзделген теңгенің АҚШ долларына есептік бағамына қатысты валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамы өзгерген жағдайда, үкіметтік борыш лимиті асып түсуі мүмкін.»;

6, 7, 8 және 8-1-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:«6. Облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы

органдарының қарыз алуы Қазақстан Республикасының Үкіметінен қарыз алу түрінде жүзеге асырылған жағдайларда борыш лимиті жоспарланатын қаржы жылында қарыз алуды және қаражат көлемін ескере отырып қалыптастырылады;

7. Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдарының қарыз алуы Қазақстан Республикасының Үкіметінен қарыз алу және республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдарының республикалық маңызы бар қала, астана бюджетінің тапшылығын қаржыландыру үшін ішкі нарықтағы айналым үшін мемлекеттік бағалы қағаздар шығаруы түрінде, сондай-ақ мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларды іске асыру шеңберінде тұрғын үй құрылысын қаржыландыруға ішкі нарықтағы айналым үшін облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдарының мемлекеттік бағалы қағаздар шығаруы түрінде жүзеге асырылған жағдайларда:

1) борыш лимиті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органы ұсынған өз борыштарына дербес қызмет көрсету және оларды өтеу мүмкіндігінің есептемелері ескеріле отырып қалыптастырылады;

2) лимитті есептеу облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органы бюджетінің бюджеттік алып қоюларды шегергенде, салықтық және салықтық емес түсімдер мен негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдердің көлеміне сәйкес келетін кірістеріне (бұдан әрі - меншікті кірістер) негізделе отырып жүзеге асырылады.

8. Мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органмен келісім бойынша осы Ережеге 2-қосымшаға сәйкес формулалар бойынша облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдары борышының жо-спарланатын қаржы жылына арналған лимитін жоспарланатын жылдың алдындағы жылдың 15 тамызына дейінгі мерзімде айқындайды.

8-1. Жергілікті атқарушы органдар борышының лимитін нақтылау бюджеттік өлшемдер өзгерген жағдайда, республикалық және жергілікті бюджеттерді тиісті қаржы жылы ішінде нақтылау кезінде жүргізіледі.»;

көрсетілген Ережеге 2-қосымшада:1, 2-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:«1. Облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы

органдары борышының жоспарланатын кезеңге арналған лимиті мынадай формулаға сәйкес айқындалады:

Lslg = Dlg + BdefLg + Ss – Plg, мұндаDlg - облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органының

жоспарланатын қаржы жылының басындағы борышы;BdefLg - бюджеттік заңнамаға сәйкес жоспарланатын қаржы жылында белгілі бір мақсаттарды

іске асыру үшін республикалық бюджеттен берілетін қарыздар;

Ss - облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органының жоспарланатын қаржы жылында шығаруы болжанатын мемлекеттік бағалы қағаздарының көлемі;

Plg - облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органының жоспарланатын қаржы жылында борышқа қызмет көрсетуге және оны өтеуге жұмсалатын қаражатының көлемі.

2. Айқындалатын лимит мынадай талапқа сәйкес болуы тиіс:Lslg < МахL, мұндаLslg - облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы орга-

ны борышының жоспарланатын қаржы жылындағы өзінің меншікті кірістеріне қатысты лимиті;МахL - облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы ор-

ганы борышының ең жоғары лимиті, бүл оның меншікті кірістері көлемінің 75%-ын құрайды.».2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К.МӘСІМОВ

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2016 жылғы 25 сәуір №246 Астана, Үкімет Үйі

«Шетелдік ресми құжаттарды заңдастыруды талап етудің күшін жоятын конвенция (Гаага, 1961 жылғы 5 қазан) ережелерін іске асыру жөніндегі

шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 24 сәуірдегі №545 қаулысына өзгеріс енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. «Шетелдік ресми құжаттарды заңдастыруды талап етудің күшін жоятын конвенция (Гаага,

1961 жылғы 5 қазан) ережелерін іске асыру жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 24 сәуірдегі №545 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2001 ж., №15, 191-бабы) мынадай өзгеріс енгізілсін:

2-тармақтың алтыншы абзацы мынадай редакцияда жазылсын: «Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының аппараты) (келісім бойынша) - сот органдарынан шығатын ресми құжаттарға;».

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К.МӘСІМОВ

Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 20 сəуір №221 Астана қаласы

«Өндіріп алушының өтініші бойынша атқарушылық құжаттың негізінде атқарушылық іс жүргізуді қозғау» мемлекеттiк көрсетілетін қызмет стандартын бекіту туралы

«Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 сəуірдегі Қазақстан Республикасының Заңы 10-бабының 1) тармақшасына сəйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған «Өндіріп алушының өтініші бойынша атқарушылық құжаттың негізінде атқарушылық іс жүргізуді қозғау» мемлекеттiк көрсетілетін қызмет стандарты бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің Сот актілерін орындау департаменті:1) осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрықтың мерзімді баспасөз басылымдарында жəне «Əділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде

мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде ресми жариялануын;3) Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз

етсін. 3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Əділет министрлігінің Жауапты хатшысы М.Б.Бекетаевқа жүктелсін.4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Министр Б.ИМАШЕВ

«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрі_______________ Е.ДОСАЕВ2015 жыл 23 сəуір

Қазақстан Республикасы Əділет министрінің2015 жылғы 20 сəуірдегі №221 бұйрығымен бекітілген

«Өндіріп алушының өтініші бойынша атқарушылық құжаттың негізінде атқарушылық іс жүргізуді қозғау» мемлекеттiк көрсетілетін қызмет стандарты

1. Жалпы ережелер1. «Өндіріп алушының өтініші бойынша атқарушылық құжаттың негізінде атқарушылық іс жүргізуді қозғау»

мемлекеттiк көрсетілетін қызметі (бұдан əрі – мемлекеттік көрсетілетін қызмет).2. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартын Қазақстан Республикасы Əділет министрлігі (бұдан əрі –

Министрлік) əзірледі.3. Мемлекеттік қызметті аумақтық əділет органдары (бұдан əрі – көрсетілетін қызметті беруші) атқарушылық

əрекеттердің жасалған жері бойынша көрсетеді.2. Мемлекеттік қызметті көрсету тəртібі

4. Мемлекеттік қызметті көрсету мерзімдері:1) көрсетілетін қызметті берушіге құжаттар топтамасын тапсырған сəттен бастап – 3 (үш) жұмыс күні;2) көрсетілетін қызметті алушының құжаттар топтамасын тапсыруы үшін күтудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты

– 15 (он бес) минут;3) көрсетілетін қызметті алушыға қызмет көрсетудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты – 15 (он бес) минут.5. Мемлекеттік қызметті көрсету нысаны – қағаз түрінде.6. Мемлекеттік қызметті көрсету нəтижесі – атқарушылық іс жүргізуді қозғау туралы қаулы не осы мемлекеттік

көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағында көзделген жағдайларда жəне негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дəлелді жауап.

7. Мемлекеттік қызмет тегін көрсетіледі. 8. Көрсетілетін қызметті берушінің жұмыс кестесі – Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сəйкес

демалыс жəне мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбіден жұманы қоса алғанда, сағат 13.00-ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліспен сағат 9.00-ден 18.30-ға дейiн.

Өтініштерді қабылдау жəне мемлекеттік қызмет көрсету нəтижелерін беру сағат 13.00-ден 14.30-ға дейiнгі түскі үзіліспен сағат 9.00-ден 17.30-ға дейін.

Мемлекеттік көрсетілетін қызмет алдын ала жазылусыз жəне жедел қызмет көрсетусіз кезек тəртібінде жасалады. 9. Көрсетілетін қызметті алушы (не сенімхат бойынша оның өкілі) көрсетілетін қызметті берушіге жүгінген кезде

мемлекеттік қызмет көрсету үшін қажетті құжаттар тізбесі: 1) осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының қосымшасына сəйкес нысан бойынша атқарушылық іс

жүргізуді қозғау туралы өтініш;2) сот бұйрығы немесе судьяның қолымен жəне соттың мөрімен куəландырылған заңды күшіне енгені туралы

белгісі бар сот актісінің көшірмесі;3) сот актiсінің негiзiнде берiлген атқару парағы (сот бұйрығы мəжбүрлеп орындатуға ұсынылған жағдайда

атқару парағы берілмейді);4) сенімхат.Мемлекеттік ақпараттық жүйелерде қамтылған жеке басын куəландыратын құжаттар туралы мəліметтерді

көрсетілетін қызметті беруші тиісті мемлекеттік ақпараттық жүйелерден «электрондық үкімет» шлюзі арқылы көрсетілетін қызметті берушінің уəкілетті адамының электрондық цифрлық қолтаңбасымен (бұдан əрі – ЭЦҚ) куəландырылған электрондық құжат нысанында дербес алады.

Көрсетілетін қызметті алушы көрсетілетін қызметті берушіге құжаттарды тапсыру кезінде қағаз жеткізгішінде өтініштің қабылданғанының дəлелдемесі ретінде оның көшірмесінде кеңседе құжаттар пакетін қабылдау күні мен уақыты белгіленіп тіркелгені туралы белгі болып табылады.

10. Мыналар:1) атқарушылық құжаттың өндіріп алушының өтінішінсіз ұсынылуы не өтінішке өндіріп алушының немесе оның

өкілінің қол қоймауы;2) атқарушылық құжаттың атқарушылық əрекеттердің жасалған жері бойынша берілмеуі;3) атқарушылық құжатты орындауға ұсынылатын мерзімнің өтіп кетуі жəне оны соттың қалпына келтірмеуі;4) құжаттың атқарушылық құжат болып табылмауы не атқарушылық құжаттарға қойылатын талаптарға сəйкес

келмеуі;5) атқарушылық құжаттың бұрын орындауға ұсынылуы жəне ол бойынша атқарушылық іс жүргізудің тоқтатылуы;6) дереу орындалуға жататын атқарушылық құжаттарды қоспағанда, атқарушылық құжат болып табылатын

немесе оның негізінде атқарушылық құжат берілген сот актісінің, орган (лауазымды адам) актісінің заңды күшіне енбеуі;

7) атқарушылық құжатқа судьяның қолымен жəне соттың мөрімен расталған заңды күшіне енгені туралы белгісі бар сот актісі көшірмесінің қоса берілмеуі мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тартуға негіз болады.

3. Мемлекеттік қызмет көрсету мəселелері бойынша көрсетілетін қызметті берушінің жəне (немесе) оның лауазымды адамдарының шешімдеріне, əрекеттеріне (əрекетсіздігіне) шағымдану тəртібі

11. Көрсетілетін қызметті берушінің шешімдеріне, əрекеттеріне (əрекетсіздігіне) шағымданған жағдайда шағым осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 13-тармағында көрсетілген мекенжайлар бойынша көрсетілетін қызметті берушінің не Министрлік басшыларының атына беріледі.

Шағымдар жазбаша түрде пошта арқылы не көрсетілетін қызметті берушінің немесе Министрліктің кеңсесі арқылы қолма-қол қабылданады.

Көрсетілетін қызметті берушінің, Министрліктің кеңсесінде шағымды тіркеу оның қабылдануын растау болып табылады (мөртаңба, кіріс нөмірі жəне тіркеу күні шағымның екінші данасына немесе шағымға ілеспе хатқа қойылады).

Шағымда:1) жеке тұлғаның шағымында оның тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда), пошталық мекенжайы;2) заңды тұлғаның шағымында оның атауы, пошталық мекенжайы, шығыс нөмірі мен күні көрсетіледі.Көрсетілетін қызметті берушінің, Министрліктің мекенжайына түскен көрсетілетін қызметті алушының шағымы

тіркелген күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде қаралуға жатады. Шағымды қарау нəтижелері туралы дəлелді жауап көрсетілетін қызметті алушыға почта байланысы арқылы жіберіледі не көрсетілетін қызметті берушінің немесе Министрліктің кеңсесінде қолма-қол беріледі.

Көрсетілген мемлекеттік қызмет нəтижелерімен келіспеген жағдайда көрсетілетін қызметті алушы мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөніндегі уəкілетті органға жүгіне алады.

Мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөніндегі уəкілетті органның атына түскен көрсетілетін қызметті алушының шағымы тіркелген күнінен бастап он бес жұмыс күні ішінде қаралуға жатады.

12. Көрсетілген мемлекеттік қызметтің нəтижелерімен келіспеген жағдайда көрсетілетін қызметті алушы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тəртіппен сотқа жүгіне алады.

4. Мемлекеттік қызмет көрсету ерекшеліктері ескеріле отырып қойылатын өзге де талаптар13. Мемлекеттік қызмет көрсету орындарының мекенжайлары Министрліктің www.adilet.gov.kz. интернет-

ресурсында орналастырылады. 14. Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызметті көрсету тəртібі мен мəртебесі туралы ақпаратты

қашықтықтан қол жеткізу режимінде мемлекеттік қызметтер көрсету мəселелері жөніндегі бірыңғай байланыс орталығы арқылы алуға мүмкіндігі бар.

15. Көрсетілетін қызметті берушінің мемлекеттік қызмет көрсету мəселелері бойынша анықтама қызметтерінің байланыс телефондары: 8 (7172) 74-04-83. Мемлекеттік қызметтер көрсету мəселелері жөніндегі бірыңғай байланыс орталығы: 1414.

«Өндіріп алушының өтініші бойынша атқарушылық құжаттың негізінде атқарушылық іс жүргізуді қозғау» мемлекеттiк көрсетілетін қызмет стандартына қосымша

Нысан

Атқарушылық іс жүргізуді қозғау туралы өтініш _________________________________________________________________________________

(көрсетілетін қызметті берушінің толық атауы) _________________________________________________________________________________

(заңды тұлғаның атауы / жеке тұлғаның Т.А.Ə. (ол болған жағдайда)

Осы өтінішке қоса берілетін атқарушылық құжаттарды орындау бойынша атқарушылық іс жүргізуді қозғауды сұраймын.

Жеке тұлғаның тұрғылықты жерінің, заңды тұлғаның орналасқан жерінің мекенжайы _______________________________________________________________________________________________

(почталық индексі, облыс, қала, аудан, елді мекен______________________________________________________________________________________________.

көшенің атауы, үйдің/ғимараттың нөмірі)Электрондық почта___________________________________________.Телефондары __________________________________________________.Факс _______________________________________________________.

Осы өтінішке _____________________________________ қоса беремін.

Осымен:барлық көрсетілген деректердің ресми байланыстар болып табылатыны жəне оларға атқарушылық құжатты

орындау мəселелері бойынша кез келген ақпаратты жіберуге болатыны;қоса берілетін барлық құжаттар шындыққа сəйкес келетіні жəне дəйекті болып табылатыны расталады._________ __________________________________________________ (қолы) (тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда))

Мөр орны Толтырылған күні: 20 ___ жылғы « ___ » _______

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2015 жылғы 6 мамырдағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10963 болып енгізілді.

«КЕЛІСІЛДІ» Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрінің м.а. ____________Е.ДОСАЕВ 2015 жылғы 8 мамыр

Қазақстан Республикасы Əділет Министрінің 2015 жылғы 28 сəуірдегі №245 бұйрығына 1 қосымша

«Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу» мемлекеттiк

көрсетiлетiн қызмет стандарты

1. Жалпы ережелер1. «Мүлiктi бағалау (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) жөнiндегi

қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу» мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметi (бұдан əрi – мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет).

2. Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартын Қазақстан Республикасының Əдiлет министрлiгi (бұдан əрi – Министрлiк) əзiрледi.

3. «Мемлекеттік қызметті» Қазақстан Республикасы Əділет министрлігі (бұдан əрі – көрсетілетін қызметті беруші) көрсетеді.

Өтініштерді қабылдау жəне мемлекеттік қызмет көрсету нəтижелерін беру: 1) көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі арқылы;2) www.e.gov.kz «электрондық үкімет» веб-порталы, www.elisense.kz (бұдан əрі - портал) арқылы жүзеге

асырылады.2. Мемлекеттiк қызмет көрсету тəртiбi

4. Мемлекеттiк қызметтi көрсету мерзiмi:1) көрсетiлетiн қызметтi берушiге құжаттар топтамасын тапсырған сəттен бастап, сондай-ақ порталға жүгiнген

кезде:бiлiктiлiк емтиханынан өткенi туралы материалдарды қарау кезiнде – 10 (он) жұмыс күнi;бiлiктiлiк емтиханын өткiзу кезінде – 3 (үш) жұмыс күнi; лицензияны беру кезiнде – 15 (он бес) жұмыс күнi;лицензияны қайта ресiмдеу кезiнде – 3 (үш) жұмыс күнi;лицензияның телнұсқасын беру кезінде – 2 (екі) жұмыс күні.Көрсетілетін қызмет беруші өтініш берушінің құжаттарын алған кезден бастап екі жұмыс күні ішінде ұсынылған

құжаттардың толықтығын тексереді.Құжаттардың толық емес топтамасын ұсынған жағдайда, көрсетілетін қызмет беруші көрсетілген мерзімде

өтінішті одан əрі қараудан уəжді түрде бас тартады.2) құжаттар топтамасын тапсыру үшiн күтудiң рұқсат берiлген ең ұзақ уақыты – 15 (он бес) минут;3) қызмет көрсетудiң рұқсат берiлген ең ұзақ уақыты – 15 (он бес) минут. 5. Мемлекеттік қызмет көрсету нысаны: электрондық (ішінара автоматтандырылған) жəне (немесе) қағаз жүзінде;6. Мемлекеттік қызмет көрсету нəтижесі:1) біліктілік емтиханынан өткені/өтпегені туралы Комиссияның шешімі (бұдан əрі-Комиссияның шешімі) не осы

мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағында көзделген жағдайларда жəне негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дəлелді жауап;

2) мүлікті (зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтердің құнын қоспағанда) бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыруға лицензия (бұдан əрі - лицензия) беру, не осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағында көзделген жағдайларда жəне негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дəлелді жауап.

Мемлекеттік қызмет көрсету нəтижесін беру нысаны: электрондық жəне (немесе) қағаз жүзінде;Көрсетілетін қызметті алушы Комиссияның шешімін жəне лицензияны қағаз тасымалдағышта алу үшін өтініш

білдірген жағдайда Комиссияның шешімі жəне лицензия электрондық нысанда ресімделеді, басып шығарылады жəне көрсетілетін қызметті беруші мөрімен жəне басшысының қолымен куəландырылады.

Көрсетілетін қызметті алушы портал арқылы жүгінген кезде мемлекеттік көрсетілетін қызмет нəтижесі көрсетілетін қызметті алушының «жеке кабинетіне» көрсетілетін қызметті берушінің уəкілетті адамының электрондық цифрлық қолтаңбасымен (бұдан əрі – ЭЦҚ) куəландырылған электрондық құжат нысанында жіберіледі.

7. Мемлекеттiк қызмет ақылы жəне (немесе) тегiн түрде көрсетiледi: 1) бiлiктiлiк емтиханның өткiзiлуi – тегiн; 2) лицензия беру, қайта ресiмдеу, лицензияның телнұсқасын беру жеке жəне заңды тұлғаларға (бұдан əрі-

көрсетілетін қызметті алушы) ақылы негiзде көрсетiледi. Мемлекеттiк қызметтi көрсету кезiнде қызметтің жекелеген түрлерiмен айналысу құқығы үшiн лицензиялық алым

көрсетiлетiн қызметтi алушының орналасқан жерi бойынша бюджетке төленедi:1) осы қызмет түрiмен айналысу құқығына лицензия беру кезiнде 6 айлық есептiк көрсеткiштi (бұдан əрi – АЕК)

құрайды; 2) лицензияны қайта ресiмдеу үшiн лицензиялық алым лицензияны беру кезiндегi мөлшерлеменiң 10 % құрайды,

бiрақ 4 АЕК-тен аспайды; 3) лицензияның телнұсқасын беру үшін лицензиялық алым лицензияны беру кезіндегі мөлшерлеменің 100

% құрайды.Лицензиялық алымды төлеу екiншi деңгейдегi банктер жəне банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге

асыратын ұйымдар арқылы қолма-қол ақша жəне қолма-қол ақшасыз нысанда жүзеге асырылады.Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi портал арқылы алу үшiн электрондық сұрау салынған кезде ақы төлеу

«электрондық үкiметтiң» төлем шлюзi (бұдан əрi – ЭҮТШ) немесе екiншi деңгейдегi банктер арқылы жүзеге асырыла алады.

8. Жұмыс кестесi:1) көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң – Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сəйкес демалыс жəне ме-

реке күндерiн қоспағанда, дүйсенбiден бастап жұманы қоса алғанда, сағат 13.00-ден 14.30-ға дейiн түскi үзiлiспен, сағат 9.00-ден 18.30-ға дейiн.

Мемлекеттiк қызмет алдын ала жазылусыз жəне жеделдетiлген қызмет көрсетусiз, кезек тəртiбiмен көрсетiледi;Өтініштерді қабылдау жəне мемлекеттік қызмет көрсету нəтижелерін беру сағат 9-00 ден 17-00 ге дейін, сағат

13.00-ден 14.30-ға дейiн түскi үзiлiспен жүзеге асырылады.2) порталдың – тəулiк бойы жөндеу жұмыстарды жүргiзуге байланысты техникалық үзiлiстердi қоспағанда

(көрсетiлетiн қызметтi алушы жұмыс уақытынан кейін, демалыс жəне мереке күндерi жүгінсе, Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сəйкес, өтініштерді қабылдау жəне мемлекеттік қызмет көрсету нəтижесін беру келесі жұмыс күні беріледі.

9. Көрсетілетін қызметті алушы (не сенімхат бойынша оның өкілі) жүгінген кезде мемлекеттік қызмет көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі:

біліктілік емтиханынан өту үшін: көрсетілетін қызметті берушіге:бiлiктiлiк емтиханынан өту үшiн қажеттi құжаттардың тiзбесi:1) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 1-қосымшаға сəйкес нысан бойынша біліктілік емтихан

тапсыруға жіберу туралы өтiнiш;2) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 2-қосымшаға сəйкес қызметтiң түрiне бiлiктiлiк талаптары

туралы ақпарат қамтылған мəлiметтердiң нысаны;3) көрсетiлетiн қызметтi алушының жеке басын куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестендiру үшiн);порталға:1) көрсетiлетiн қызметтi алушының ЭЦҚ куəландырылған, электрондық құжат нысандағы сұрау салу;2) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 2-қосымшаға сəйкес қызметтiң түрiне бiлiктiлiк талаптары

туралы ақпарат қамтылған мəлiметтердiң нысаны.лицензия алу үшiн:көрсетілетін қызметті берушіге:1) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 3-қосымшаға сəйкес лицензия беру туралы өтiнiш;2) жеке тұлға үшiн – көрсетiлетiн қызметтi алушының жеке басын куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестендiру

үшiн);3) ЭҮТШ арқылы төлем төлеген жағдайларды қоспағанда, лицензия беру үшін лицензиялық алымның төленгенiн

растайтын құжаттың көшiрмесi;4) бүкiл Қазақстан Республикасы бойынша мəлiметтердi көрсете отырып, наркологиялық жəне психиатриялық

диспансерлерден көрсетiлетiн қызметтi алушының тұрғылықты жерi бойынша берiлген медициналық анықтамалар;5) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 4-қосымшаға сəйкес қызметтiң түрiне бiлiктiлiк талаптары

туралы ақпарат қамтылған мəлiметтердiң нысаны;6) мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi

тағылымдамадан өту туралы қорытындының көшiрмесi;порталға:1) көрсетiлетiн қызметтi алушының ЭЦҚ куəландырылған, электрондық құжат нысандағы сұрау салу;2) ЭҮТШ арқылы бюджетке лицензия беру үшін лицензиялық алым төленгенiн растайтын құжаттың электрондық

көшiрмесi;3) мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi

тағылымдамадан өту туралы қорытындының электрондық көшiрмесi;4) бүкiл Қазақстан Республикасы бойынша мəлiметтердi көрсете отырып, наркологиялық жəне психиатриялық дис-

пансерлерден көрсетiлетiн қызметтi алушының тұрғылықты жерi бойынша берiлген медициналық анықтамалардың электрондық көшірмесі;

5) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 4-қосымшаға сəйкес қызметтiң түрiне қойылатын бiлiктiлiк талаптары туралы ақпарат қамтылған мəлiметтердiң нысаны.

Лицензияны қайта ресiмдеу үшiн:1) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 5-қосымшаға сəйкес нысан бойынша лицензияны қайта

рəсімдеу туралы өтiнiш;2) көрсетiлетiн қызметтi алушының жеке басын куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестендiру үшiн);3) ЭҮТШ арқылы төлеген жағдайларды қоспағанда, лицензияны қайта рəсімдеу үшін лицензиялық алымның

бюджетке төленгенiн растайтын құжаттың көшiрмесi;4) тегiн, атын жəне əкесiнiң атын (бар болған жағдайда) ауыстыруды тiркеу туралы куəліктің көшірмесі;порталға:1) көрсетiлетiн қызметтi алушының ЭЦҚ куəландырылған, электрондық құжат нысандағы сұрау салу;2) тегiн, атын жəне əкесiнiң атын (бар болған жағдайда) ауыстыру туралы куəлiктiң электрондық көшiрмесi; 3) ЭҮТШ арқылы төленген жағдайларды қоспағанда, лицензияны қайта рəсімдеу үшін лицензиялық алым

төленгенiн растайтын құжаттың электрондық көшiрмесi.Лицензия жоғалған, бүлінген кезде көрсетілетін қызметті алушы лицензияның телнұсқасын алу үшін мынадай

құжаттарды ұсынады: көрсетілетін қызметті берушіге:1) осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 5-қосымшаға сəйкес белгіленген үлгідегі өтініш;2) көрсетілетін қызметті алушының жеке басын куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестендіру үшін);3) лицензияның телнұсқасын беру үшін лицензиялық алымның бюджетке төленгенін растайтын құжаттың

көшірмесі;порталға:1) көрсетілетін қызметті алушының ЭЦҚ қойылып куəландырылған электрондық құжат нысандағы сұрау салу;2) ЭҮТШ арқылы төленген жағдайларды қоспағанда, лицензияның қайта телнұсқасын беру үшін лицензиялық

алым төленгенiн растайтын құжаттың электрондық көшiрмесi.Қағаз нысанында бұрын берiлген лицензия оны қайта ресiмдегенге немесе телнұсқасын алғанға дейiн

қайтарылады.Жеке басын куəландыратын, құжаттың мəлiметтерiн заңды тұлғалардың тіркелуі (қайтадан тіркелуі), қызметтiң

жекелеген түрлерiмен айналысу құқығына лицензиялық алымның төленгенiн растайтын, лицензия жəне тұлғамен қылмыстық құқықбұзушылығы бар немесе жоқ туралы мəіметтер, көрсетiлетiн қызметтi берушi тиiстi мемлекеттiк ақпараттық жүйелерден электрондық үкімет шлюзі арқылы алады.

Көрсетiлетiн қызметтi берушi мемлекеттiк қызмет көрсету кезiнде, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, көрсетiлетiн қызметтi алушының ақпараттық жүйелердегi заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мəлiметтердi пайдалануға жазбаша келiсiмiн алады.

Көрсетiлетiн қызметтi алушы барлық қажеттi құжаттарды тапсырған кезде:көрсетiлетiн қызметтi берушiге - қағаз жеткiзгiште өтiнiштiң қабылданғанын растау көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң

кеңсесiнде оның көшiрмесiнде құжаттар топтамасын қабылданған күнi мен уақыты көрсетiле отырып, тiркеу туралы белгi қойылғаны болып табылады;

портал арқылы – көрсетiлетiн қызметтi алушының «жеке кабинетiнде» мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет нəтижесiн алу күнi көрсетiле отырып, мемлекеттiк қызмет көрсету үшiн сұрау салудың қабылданғаны туралы белгi көрсетiледi.

10. Мемлекеттiк қызмет көрсетуден бас тарту негіздері болып табылатын жағдайлар:1) қызмет түрiмен айналысуға жеке жəне заңды тұлғалардың осы санаты үшiн Қазақстан Республикасының

заңдарында тыйым салынса;2) лицензиялық алым енгiзiлмесе;3) өтініш беруші Қазақстан Республикасы Əділет министрінің 2015 жылғы 16 қаңтардағы № 17 бұйрығымен

бекітілген бiлiктiлiк талаптарына сəйкес келмесе;4) лицензиар тиісті келісуші мемлекеттік органнан өтініш берушінің лицензиялау кезінде қойылатын талаптарға

сəйкес келмейтіні туралы жауап алған кезде;5) өтініш берушіге қатысты лицензиялауға жататын қызметтiң жекелеген түрлерін тоқтату немесе тыйым салу

туралы заңды күшiне енген сот шешімі (үкiмi) болса;6) сот орындаушысының ұсынымы негiзiнде өтініш иесіне - борышкерге лицензия беруге уақытша тыйым салса.

3. Көрсетiлетiн қызметтi берушiлердiң жəне (немесе) олардың лауазымды адамдарының мемлекеттiк қызметтер көрсету мəселелерi бойынша шешiмдерiне, əрекеттерiне (əрекетсiздiгiне)

шағымдану тəртiбi11. Көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң мемлекеттiк қызметтер көрсету мəселелерi бойынша шешiмдерiне,

əрекеттерiне (əрекетсiздiгiне) шағымдану: Шағым осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартының 13-тармағында көрсетiлген мекенжай бойынша

көрсетiлетiн қызметтi берушi басшысының атына 010000, Астана қаласы, Орынбор көшесi, 8 үй, «Министрлiктер үйi» ғимараты, 13-кiреберiс мекенжайы бойынша берiледi.

Шағымдар жазбаша нысанда пошта бойынша не жұмыс күндерi көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң кеңсесi арқылы қолма-қол қабылданады.

Шағымда жеке жəне заңды тұлғаның тегi, аты, əкесiнiң аты (болған жағдайда) көрсетіледі. Шағымды көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң кеңсесiнде шағымды қабылдаған адамның тегi жəне аты-жөнi,

берiлген шағымға жауап алатын мерзiмi мен орнын көрсете отырып, тiркеу (мөртабан, кiрiс нөмiрi жəне күнi) оның қабылдануын растау болып табылады.

Көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң мекенжайына келiп түскен көрсетiлетiн қызметтi алушының шағымы ол тiркелген күнінен бастап бес жұмыс күнi iшiнде қаралуға жатады. Шағымды қарау нəтижелерi туралы дəлелдi жауап көрсетiлетiн қызметтi алушыға пошта байланысы арқылы жiберiледi не көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң кеңсесiнде қолма-қол берiледi.

Портал арқылы жүгiнген кезде шағымдану тəртiбi туралы ақпаратты Бiрыңғай байланыс – орталығының 1414 телефоны арқылы алуға болады.

Шағымды портал арқылы көрсетiлетiн қызметтi алушыға «жеке кабинеттен» жiберген кезде көрсетiлетiн қызметтi берушi өтiнiштi өңдеу барысында жаңартылатын (жеткiзу туралы белгi, тiркеу, орындау, қаралуы туралы жауап немесе қараудан бас тарту) өтiнiш туралы ақпарат қолжетiмдi болады.

Көрсетiлетiн қызметтi алушы мемлекеттiк көрсетiлген қызметтiң нəтижелерiмен келiспеген жағдайда, мемлекеттiк қызмет көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөнiндегi уəкiлеттi орган болып табылатын, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігіне (бұдан əрі- Агенттік) шағыммен жүгiнуге құқылы.

Мемлекеттiк қызметтер көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөнiндегi уəкiлеттi органның мекенжайы-на келiп түскен көрсетілетін қызметті алушының шағымы ол тiркелген күнінен бастап он бес жұмыс күнi iшiнде қаралуға жатады.

12. Мемлекеттiк қызмет көрсету нəтижелерiмен келiспеген жағдайларда, көрсетiлетiн қызметтi алушының Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тəртiппен сотқа жүгiну құқығы бар.

4. Мемлекеттiк көрсетiлетiн, оның iшiнде электрондық нысанда көрсетiлетiн қызмет ерекшелiктерiн ескере отырып, өзге де талаптар

13. Мемлекеттiк қызмет көрсету орындарының мекенжайлары Министрлiктiң www.adilet.gov.kz интернет-ресур-сында «Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтер» бөлiмiнде орналасқан.

14. Көрсетiлетiн қызметтi алушының портал арқылы ЭЦҚ-ның болған жағдайда электрондық нысанда мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметті алу мүмкiндiгi бар.

15. Көрсетiлетiн қызметтi алушының порталдың «жеке кабинетi», сондай-ақ Мемлекеттiк қызмет көрсету мəселелерi жөнiндегi бiрыңғай байланыс-орталығы арқылы қашықтықтан қол жеткiзу режимiнде мемлекеттiк қызмет көрсету тəртiбi жəне мəртебесi туралы ақпарат алуға мүмкiндiгi бар.

16. Мемлекеттiк қызмет көрсету мəселелерi жөнiндегi анықтама қызметiнiң байланыс телефондары: 8 (7172) 58-00-58 жəне Мемлекеттiк қызмет көрсету мəселелерi жөнiндегi бiрыңғай байланыс-орталығы: (1414).

«Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру ұқығына бiлiктiлiк емтиханын өткiзу жəне лицензия беру»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 1-қосымша Нысан

Қайда__________________________________(қызмет берушінің толық атауы)

кiмнен _________________________________ (қызметтi алушының толық атауы)

Біліктілік емтихан тапсыруға жіберу туралы өтiнiшМүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi

бiлiктiлiк емтиханын тапсыруға жiберудi сұраймын.Қоса берiлетiн құжаттар: ________________________________________________________________________Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мəлiметтердi пайдалануға келiсемiн.Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушы _____________________________ (тегi, аты, əкесiнiң аты(болған

жағдайда)) _____________________________ (қолы) 20__ жылғы «___»_____________ Өтiнiш қарауға қабылданды 20__ жылғы «___»_____________ ________________________________________ (жауапты адамның қолы, тегi, аты, əкесiнiң аты(болған жағдайда))

Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 28 сəуір №245 Астана қаласы

Бағалау қызметi мəселелерi бойынша мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтердiң стандарттарын бекiту туралы

«Мемлекеттік қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 сəуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының 10 бабының 1) - тармақшасына сəйкес, бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған:1) осы бұйрыққа 1 - қосымшаға сəйкес «Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердің

құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу» мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандарты;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сəйкес «Зияткерлiк меншiк объектілерін, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу» мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандарты бекiтiлсiн.

2. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Əділет Министрінің орынбасары Б.Ж.Əбдірайымға жүктелсін.

3. Тіркеу қызметі жəне заң қызметін ұйымдастыру Департаменті заңнамада белгіленген тəртіппен осы бұйрықты мемлекеттік тіркеуді жəне оны ресми жариялауды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының Əділет Министрі Б.ИМАШЕВ«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасының Инвестициялар жəне даму министрінің м.а.____________Ə.ИСЕКЕШЕВ2015 жылғы 13 мамыр

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz18 Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 31 наурыз №191 Астана қаласы

Ұйымда кадрларды кəсіптік даярлаудың, қайта даярлаудың жəне біліктілігін арттырудың жалпы тараптарын бекіту туралы

2007 жылғы 15 мамырдағы Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі 16-бабының 28) тармақшасына жəне 142-бабының 3-тармағына сəйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған ұйымда кадрларды кəсіптік даярлаудың, қайта даярлаудың жəне біліктілігін арттырудың жалпы талаптары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің Халықты жұмыспен қамту департаменті заңнамада белгіленген тəртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуде; 2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күннің ішінде оны мерзімдік баспа басылымдарда

жəне «Əділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді; 3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің интернет-

ресурсында орналастыруды; 4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні

ішінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы бұйрықтың 2-тармағының 1), 2) жəне 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мəліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму вице-министрі Д.Р.Арғындықовқа жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрі Т.ДҮЙСЕНОВА

КЕЛІСІЛДІҚазақстан Республикасының Білім жəне ғылым министрі__________ А.Сəрінжіпов2015 жылғы 17 сəуір

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы №191 бұйрығымен бекітілген

Ұйымда кадрларды кəсіптік даярлаудың, қайта даярлаудың жəне біліктілігін арттырдың жалпы талаптары

Ұйымда кадрларды кəсіптік даярлаудың, қайта даярлаудың жəне біліктілігін арттырудың жалпы талаптары мыналардың болуын қамтиды:

1) ұйымның Жарғысында (Ережесінде) қызметкерлерді кəсіптік даярлауды, қайта даярлауды жəне біліктілігін арттыруды тікелей жүргізетін ұйымдар үшін кадрларды кəсіптік даярлау, қайта даярлау жəне біліктілігін арттыру жөніндегі норманың;

2) кадрларды кəсіптік даярлау, қайта даярлау жəне біліктілігін арттыру жөніндегі жұмыс оқу жоспарларының жəне бағдарламаларының;

3) тиісті кəсіптер (мамандықтар) бойынша оқулықтар мен оқу-əдістемелік кешендерінің; 4) оқыту шартының (жұмыс беруші мен оқушы арасында тікелей ұйымда кəсіптік даярлау, қайта даярлау жəне

біліктілігін арттыру шарттары туралы жазбаша келісімнің) немесе білім беру қызметін көрсету туралы шарттың (жұмыс беруші мен техникалық жəне кəсіптік, орта білімнен кейінгі білім, жоғары жəне жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымы арасындағы кəсіптік даярлау, қайта даярлау жəне біліктілігін арттыру шарттары туралы жазбаша келісімнің).

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2015 жылғы 29 сəуірде Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10835 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 20 сəуір №241 Астана қаласы

Еңбек кітапшаларының нысанын, оларды жүргізу жəне сақтау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы Еңбек кодексінің 16-бабының 29) тармақшасына сəйкес бұйырамын:

1. Мыналар: 1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сəйкес еңбек кітапшасының нысаны;2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сəйкес Еңбек кітапшаларын жүргізу жəне сақтау қағидалары бекітілсін.2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің Еңбек жəне əлеуметтік

əріптестік департаменті заңнамада белгіленген тəртіппен:1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он

күн ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында жəне «Əділет» Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму вице-министрi Д.Р.Арғындықовқа жүктелсiн.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр Т.ДҮЙСЕНОВА

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтiк даму министрiнiң 2015 жылғы 20 сəуірдегі №241 бұйрығына 1-қосымша

Еңбек кітапшасының нысаны

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік ЕлтаңбасыЕңбек кітапшасы Трудовая книжка

Тегі ____________________________________________________________________________________________ФамилияАты ____________________________________________________________________________________________ИмяӘкесінің аты (ол бар болса)________________________________________________________________________Отчество (при его наличии)Туған күні ______________________________________________________________________________________Дата рожденияБілімі __________________________________________________________________________________________ОбразованиеМамандығы, біліктілігі __________________________________________________________________________Специальность, квалификацияТолтырылған күні 20__ жылғы «__» _______________Дата заполненияҚызметкердің қолы _______________________________________________________________________________Подпись работникаЖұмыс беруші уәкілеттікберген адамның қолы _____________________________________________________________________________Подпись уполномоченного работодателем лица

Жұмысы туралы мәліметтер Сведения о работе№ күні

числоайымесяц

жылыгод

Жұмысқа қабылдау туралы, басқа жұмысқа ауыстыру туралы (лауазымы көрсетіледі) және еңбек шартының тоқтатылуы (себептері мен заңның бабына сілтемелер көрсетіледі) туралы мәліметтерСведения о приеме на работу, опереводах на другую работу (с указанием должности) и прекращении тру-дового договора (с указанием причины и ссылки на статью закона)

Жазуға (құжат, оның күні мен нөмірі) негіздемеНа основании чего внесе-на запись (документ, его дата и номер)

1 2 3 4

Наградтаулар мен көтермелеулер туралы мәліметтерСведения о награждениях и поощрениях

№ күні число

айымесяц

жылыгод

Ұйымдағы жұмысқа байланысты ордендермен, ме-дальдармен және грамоталармен наградтаулар, құрметті атақтар беру және көтермелеулер туралы мәліметтерСведения о награждениях орденами, медалями и гра-мотами, присвоении почетных званий и поощрениях, связанных с работой в организации

Жазуға (құжат, оның күні мен нөмірі) негіздемеНа основании чего внесе-на запись (документ, его дата и номер)

1 2 3 4

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтiк даму министрiнiң 2015 жылғы 20 сəуірдегі №241 бұйрығына 2-қосымша

Еңбек кітапшаларын жүргізу жəне сақтау қағидалары1. Жалпы ережелер

1. Осы Еңбек кітапшаларын жүргізу жəне сақтау қағидалары (бұдан əрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы Еңбек кодексінің (бұдан əрі – Кодекс) 16-бабының 29) тармақшасына сəйкес əзірленді жəне еңбек кітапшаларын жүргізу жəне сақтау тəртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:1) еңбек кітапшасы – қызметкердің еңбек қызметі туралы мəліметтерді қамтитын құжат;2) жұмыс берушінің актілері – жұмыс беруші шығаратын бұйрықтар, өкімдер, нұсқаулықтар, ережелер, еңбек

тəртібінің қағидалары;3) жұмыс беруші – қызметкер еңбек қатынастарында тұратын заңды немесе жеке тұлға;4) қосымша парақ – жұмыс беруші еңбек кітапшасы сияқты тəртіппен ресімдейтін жəне жүргізетін еңбек

кітапшасының ажырамас бөлігі.2. Еңбек кітапшаларын жүргізудің жəне сақтаудың тəртібі

3. Еңбек кітапшасын (ол бар болса) жұмыс беруші қызметкердің еңбек қызметін растау үшін жүргізеді жəне «Жұ-мысы туралы мəліметтер» мен «Наградтаулар мен көтермелеулер туралы мəліметтер» деген екі бөлімнен тұрады.

4. Еңбек кітапшасына:1) қызметкер туралы мəліметтер: тегі, аты, əкесінің аты (ол бар болса), туған күні, білімі, біліктілігі, мамандығы;2) жұмысы туралы мəліметтер: жұмысқа қабылдау, басқа жұмысқа ауыстыру, еңбек шартының тоқтатылуы;3) наградтаулар мен көтермелеулер туралы мəліметтер енгізіледі.Қызметкерге қатысты тəртіптік жаза қолдану туралы жазбалар еңбек кітапшасына енгізілмейді.5. Еңбек кітапшасындағы еңбек шартын жасау не оны тоқтату, басқа жұмысқа ауысу, сондай-ақ наградтаулар

мен көтермелеулер туралы барлық жазбалар араб сандарымен жазылады (күні мен айы екі таңбалы санмен, жылы толық көрсетіледі) жəне бірінші басшы не ол уəкілеттік берген лауазымды адам жұмыс берушінің тиісті актісі жарияланғаннан кейін енгізеді жəне жазба оның мəтініне сəйкес келуі тиіс. Еңбек шарты тоқтатылған кезде, еңбек кітапшасына жазба еңбек шарты тоқтатылған күнінен кешіктірілмей енгізіледі.

6. Қызметкер туралы мəліметтер еңбек кітапшасының бірінші бетіне жазылады жəне бірінші басшының не ол уəкілеттік берген лауазымды адамның қолымен, ұйымның мөрімен (ол бар болса) расталады.

Тегі, аты, əкесінің аты (ол бар болса) (қысқартылмай толық) мен туған жылы жеке басын куəландыратын құжаттардың негізінде көрсетіледі.

Білімі, мамандығы мен біліктілігі білімі туралы құжаттардың негізінде көрсетіледі. 7. «Жұмысы туралы мəліметтер» деген бөлімде жұмыс берушінің толық атауы жеке жолда тақырып түрінде

көрсетіледі.8. Қызметкер қабылданған лауазымның атауы туралы жазбалар еңбек шартының, жұмыс беруші актісінің,

ұйымның штат кестесінің негізінде жүргізіледі.9. Егер қызметкер жұмыс істеп жүрген кезде жұмыс берушінің атауы өзгерсе, онда «Жұмысы туралы мəліметтер»

деген бөлімнің 3-бағанында жеке жолға тиісті жазба жазылады, ал «Жұмысы туралы мəліметтер» деген бөлімнің 4-бағанында атауын өзгерту негіздемесі (заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы анықтаманың күні мен нөмірі немесе жеке тұлғаның – жұмыс берушінің жеке куəлігі) көрсетіледі.

10. «Наградтаулар мен көтермелеулер туралы мəліметтер» деген бөлімге мынадай:1) Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградаларымен наградталуы жəне құрметті атақтар берілгені

туралы;2) құрмет грамоталарымен, төс белгілерімен, дипломдармен наградталуы туралы;3) еңбектегі жетістіктері үшін еңбек, ұжымдық шарттар мен жұмыс берушінің актілеріне сəйкес көтермелеулер

туралы мəліметтер енгізіледі.11. Еңбек кітапшасында қызметкердің еңбек қызметі туралы жаңсақ немесе нақты емес жазбалар анықталған

жағдайда, өзгерістерді тиісті жазбаны енгізген жұмыс беруші жүзеге асырады.12. Егер жаңсақ немесе нақты емес жазбаларды енгізген жұмыс беруші– заңды тұлға қайта ұйымдастырылса,

өзгерістерді оның құқықтық мирасқоры енгізеді.13. Қызметкердің тегі, аты, əкесінің аты (ол бар болса) жəне туған күні туралы жазбаларды өзгертуді жеке басын

растайтын құжаттардың, неке туралы, некені бұзу туралы, тегін, атын, əкесінің атын өзгерткені туралы куəліктердің негізінде соңғы жұмыс орны бойынша жұмыс беруші жүргізеді. Көрсетілген өзгерістер еңбек кітапшасының бірінші бетіне (титулдық парақ) енгізіледі. Бір сызықпен бұрынғы тегі немесе аты, əкесінің аты (ол бар болса), туған күні сызылып тасталады жəне жаңа деректер жазылады. Тиісті құжаттарға сілтемелер мұқабаның ішкі жағына жазылады жəне басшының немесе ол уəкілеттік берген адамның қолымен жəне ұйымның мөрімен (ол бар болса) расталады.

14. Жұмысы туралы мəліметтерді өзгерту мынадай тəртіппен жүргізіледі: «Жұмысы туралы мəліметтер» деген бөлімнің 3-бағанында тиісті реттік нөмірі, жазба енгізілген күні көрсетілгеннен кейін мынадай: «№_______жазбаның күші жойылған. _______ лауазымына қабылданған» деген жазба жүргізіледі жəне «Жұмысы туралы мəліметтер» деген бөлімнің 4-бағанында жұмыс берушінің еңбек кітапшасына жазбасы қате енгізілген бұйрығының (өкімінің) күні жəне нөмірі қайталанады.

Еңбек шарты заңсыз бұзылған, бұрынғы жұмысына ауыстырылған жəне қалпына келтірілген жағдайда мынадай: «№____ жазбаның күші жойылған, бұрынғы жұмысына қайта қабылданған» деген жазба жүргізіледі.

Еңбек шартының бұзылу себебінің тұжырымы өзгерген жағдайда мынадай: «№ ____ жазбаның күші жойылған, еңбек шарты тоқтатылған (немесе бұзылған)» деген жазба жүргізіледі жəне жаңа тұжырымы көрсетіледі. Бұл жағдайда «Жұмысы туралы мəліметтер» деген бөлімнің 4-бағанында жұмысқа қайта қабылдау немесе еңбек шартының тоқтатылу себебінің тұжырымын өзгерту туралы бұйрыққа сілтеме жасалады.

15. Еңбек қызметі туралы мəліметтер Кодекстің 34-бабына сəйкес қызметкердің еңбек қызметін растайтын құжаттарға сəйкес түзетіледі.

16. Еңбек кітапшасындағы «Жұмысы туралы мəліметтер» жəне «Наградтаулар мен көтермелеулер туралы мəліметтер» деген бөлімдерде бұрын енгізілген қате немесе нақты емес жазбаларды сызып тастауға жол берілмейді.

17. Қызметкермен еңбек шарты тоқтатылған кезде жұмыс берушіде жұмыс істеген уақытында еңбек кітапшасына енгізілген жұмысы, наградтаулар мен көтермелеулер туралы барлық жазбалар бірінші басшының не ол уəкілеттік берген лауазымды адамның қолымен, ұйымның мөрімен (ол бар болса) расталады.

18. Еңбек кітапшасындағы бөлімдердің біреуінің барлық беттері толтырылған жағдайда, еңбек кітапшасының соңғы парағы мен мұқаба арасына оған қосымша парақ қосылады.

Қосымша парақтағы жазбалардың нөмірленуі еңбек кітапшасындағы жазбаның нөмірленуін жалғастырады.Еңбек кітапшасы болмаса, қосымша парақ жарамсыз.19. Қызметкердің қалауы бойынша еңбек қатынастарының қолданылу кезеңінде еңбек кітапшасы жұмыс орны

бойынша жұмыс берушіде сақталады. Еңбек кітапшаларын сақтау тіртібін жұмыс беруші өз бетінше айқындайды. 20. Кадр қызметі не жұмыс беруші уəкілеттік берген лауазымды адам еңбек кітапшалары мен олардың қосымша

парақтарын есепке алу кітабын жүргізеді, онда қызметкерлерден қабылдап алынған, сондай-ақ қызметкерлерге берілген барлық еңбек кітапшалары тіркеледі.

Еңбек шартының тоқтатылуына байланысты қызметкер еңбек кітапшасын алған кезде еңбек кітапшалары мен олардың қосымша парақтарын есепке алу кітабына қолын қояды.

21. Қызметкер қайтыс болған жағдайда еңбек кітапшасы оның туыстарына қол қойғыза отырып беріледі немесе олардың талаптары бойынша почта арқылы жіберіледі.

Еңбек шарты тоқтатылған кезде қызметкерлер не қызметкер қайтыс болған жағдайда оның жақын туыстары алмаған еңбек кітапшалары ұйымның кадр қызметінде қалған еңбек кітапшаларынан бөлек екі жыл бойы сақталады.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2015 жылғы 23 мамырдағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11142 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 22 сəуір №246 Астана қаласы

АИТВ инфекциясы мəселелері бойынша тегін негізде Қазақстан Республикасы азаматтарды жəне оралмандарды ерікті түрде анонимдік жəне (немесе) құпия

медициналық зерттеліп-қаралу жəнеконсультация алу қағидаларын бекіту туралы

«Халық денсаулығы жəне денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 115-бабының 1-тармағына сəйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған АИТВ инфекциясы мəселелері бойынша тегін негізде Қазақстан Республикасы аза-маттарды жəне оралмандарды ерікті түрде анонимдік жəне (немесе) құпия медициналық зерттеліп-қаралу жəне консультация алу қағидаларын бекіту туралы қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің Медициналық көмекті ұйымдастыру департаменті:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін; 2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он

күннің ішінде мерзімдік баспа басылымдарында жəне «Əділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму вице-министрі А.В. Цойға жүктелсін.

4. Осы бұйрық оны алғашқы ресми жариялаған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрі Т.ДҮЙСЕНОВА

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 22 сəуірдегі №246 бұйрығымен бекітілген

АИТВ инфекциясы мəселелері бойынша тегін негізде Қазақстан Республикасы азаматтарды жəне оралмандарды ерікті түрде анонимдік жəне (немесе) құпия медициналық зерттеліп-

қаралу жəне консультация алу қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы АИТВ инфекциясы мəселелері бойынша тегін негізде Қазақстан Республикасы азаматтарды жəне

оралмандарды ерікті түрде анонимдік жəне (немесе) құпия медициналық зерттеліп-қаралу жəне консультация алу қағидалары (бұдан əрі – Қағидалар) АИТВ инфекциясы мəселелері бойынша тегін негізде Қазақстан Республикасы азаматтарды жəне оралмандарды ерікті түрде анонимдік жəне (немесе) құпия медициналық зерттеліп-қаралу жəне консультация алу тəртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:1) АИТВ – адамның иммун тапшылығы вирусы; 2) жұқтырылған иммун тапшылығы синдромы (ЖИТС) – адамның иммун жүйесінің АИТВ-дан қатты

зақымдануынан болған патологиялық белгілер байқалатын АИТВ-инфекциясының соңғы сатысы;3) ерікті түрде зерттеп-қарау – алынған ақпараттың негізінде адамдардың қалауы бойынша зерттеліп-қаралуы; 4) анонимдік қарап-тексеру – адамды жеке басын сəйкестендірмей ерікті түрде медициналық қарап-тексеру; 5) құпия медициналық зерттеп-қарау – дəрігерлік құпияның жəне тексерілетін адамның жеке басы туралы

ақпараттың сақталуына негізделген зерттеп-қарау; 6) психоəлеуметтік консультация беру – АИТВ-инфекциясына тестілеуден алынған нəтижені пациентке түсіндіру.

2. АИТВ-инфекциясы мəселелері бойынша медициналық зерттеп-қарау жүргізу тəртібі3. АИТВ-инфекциясына ерікті түрде медициналық зерттеліп-қаралуға ниет білдірген Қазақстан Республикасының

азаматтары жəне оралмандар өздерінің таңдауы бойынша зерттеліп-қаралады: 1) анонимдік (құжаттар талап етілмейді); 2) құпия (жеке басын куəландыратын құжат, үй мекенжайы ұсынылады). 4. АИТВ-инфекциясына антиденелердің болуына зерттеліп-қаралу ЖИТС орталықтарының зертханаларында

құпиялылық жағдайында жүргізіледі. 5. Қан алу меншік нысанына жəне ведомстволық тиістілігіне қарамастан медициналық ұйымдардың емшара

кабинеттерінде жүргізіледі. 6. Анонимдік қарап-тексеру кезінде, тексерілушіге ауызша хабарланатын жеке цифрлық код беріледі. 7. АИТВ-инфекциясына антиденелердің болуына зерттеу жүргізу үшін қанның сынамалары ЖИТС орталықтарына

жеткізіледі жəне «Денсаулық сақтау ұйымдарының бастапқы медициналық құжаттамасының нысандарын бекіту ту-ралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 21 қарашадағы № 907 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6697 болып тіркелген) бекітілген нысандар бойынша жолдамамен жіберіледі:

жеке – бір данада (№264-8/е нысан);тізіммен – екі данада (№264/е нысан).8. Осы Қағидаларға 1-қосымшаға сəйкес АИТВ-инфекциясының болуы туралы нəтиже Қазақстан Республикасы

Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің «ЖИТС-тің алдын алу жəне оған қарсы күрес жөніндегі республикалық орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорны АИТВ-инфекциясын зертханалық диагностикалау алгоритмі бойынша жүргізілген зерттеулердің негізінде аумақтық ЖИТС-тың алдын алу жəне оған қарсы күрес орталықтарына береді.

9. Кəмелетке толмағандар мен əрекетке қабілетсіз адамдарда АИТВ-инфекциясының болуына тестілеудің нəтижелері олардың заңды өкілдеріне беріледі.

10. Анонимдік қарап-тексеру кезінде теріс нəтиже цифрлық кодты көрсеткеннен кейін ауызша хабарланады, оң нəтиже цифрлық кодты жазбаша түрде психо-əлеуметтік тесттен кейінгі консультация беру барысында хабарланады.

11. Адамның иммун тапшылығы вирусына антиденелерді зерттеу туралы анықтама-сертификатты ЖИТС про-филактикасы жəне оған қарсы күрес жөніндегі орталықтар Қазақстан Республикасы азаматтарының, оралмандардың талаптары бойынша жеке басын куəландыратын құжатын ұсынған жағдайда осы Қағидаларға 2-қосымшаға сəйкес нысан бойынша береді.

3. АИТВ-инфекциясы мəселелері бойынша консультация жүргізу тəртібі12. Кəмелетке толмағандар мен əрекетке қабілетсіз адамдарға консультация беру олардың заңды өкілдерінің

қатысуымен жүзеге асырылады.13. АИТВ-инфекциясына тесттің оң нəтижесі алынған жағдайда психоəлеуметтік консультация беруді ЖИТС

орталықтарының мамандары жүргізеді, олар сақтану шараларын, медициналық көмек ұсыну тəртібін, басқа адамдарға жұқтырғаны үшін əкімшілік жəне қылмыстық жауапкершілігін түсіндіреді.

АИТВ инфекциясы мəселелері бойынша тегін негізде Қазақстан Республикасы азаматтарды жəне оралмандарды ерікті түрде анонимдік жəне (немесе) құпия медициналық

зерттеліп-қаралу жəне консультация алу қағидаларына 1-қосымша

Ересектерде АИТВ-инфекциясын зертханалық диагностикалау алгоритмі

*ЖИТС РО – екінші сарысуды алу мүмкіндігі болмаған жағдайда, АИТВ-ға антиденелердің болуына жəне бол-

мауына бірінші сарысу бойынша қорытынды бермейді (өлім, ҚР тыс шығу, жасырын зерттеп-қарау)** ЖИТС ОҚО эпидемиологиялық зерттеу сапасын арттыру мақсатында екінші қан сарысуын ИФТ əдісімен anti

HCV-да зерттеу ұсынылады

Аббревиатураларды ашып жазу:ИБ – иммуноблотИФТ – иммуноферменттік талдауЖИТС ОҚО – ЖИТС профилактикасы жəне оған қарсы күрес жөніндегі облыстық жəне қалалық орталықтар ПТР – полимераздық тізбектік реакцияЖИТС РО - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрігінің «ЖИТС-тің алдын

алу жəне оған қарсы күрес жөніндегі республикалық орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорны

АИТВ инфекциясы мəселелері бойынша тегін негізде Қазақстан Республикасы азаматтарды жəне оралмандарды ерікті түрде анонимдік жəне (немесе) құпия медициналық

зерттеліп-қаралу жəне консультация алу қағидаларына 2-қосымшаНысан

CERTIFICATEА Н Ы Қ Т А М А - С Е Р Т И Ф И К А Т

Of test on antibodies to HIVадамның иммун тапшылығы вирусына антиденелерді зерттеу туралы

I am (Мен) _____________________________________________________________________________________(name of doctor) (Дəрігердің тегі, аты, əкесінің аты (болған жағдайда)

hereby certify that (осымен келесіні растаймын)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________

(name of patient) (пациенттің тегі, аты, əкесінің аты (болған жағдайда) латын əріптерімен)_______________________________________________________________________________________________

Пациенттің тегі, аты, əкесінің аты (болған жағдайда) кириллицада ___________________________ was tested on (тексерілді) ____________________________________________(date of birth of patient) (пациенттің туған датасы) (date) (дата)

For the presence in his/her blood of antibodies to the human immunodefi ciency virus (HIV) and that the result of the test was NEGATIVE.

Адамның иммун тапшылығы вирусына (АИТВ) антиденелердің болуына теріс нəтижемен. Аталған анықтама-сертификат зерттеу жүргізілген күннен бастап үш ай бойы жарамды.

Stamp:Мөр:

Signature:Қолы:

Ескертпе: анықтама - сертификатты толтыру бойынша түсініктеме 1.Анықтама-сертификат тек бір адамға ғана беріледі, ұжымдық куəліктер беруге рұқсат етілмейді. 2. Сертификат баспалық латын əріптерімен толтырылады, олай болмаған жағдайда ол жарамсыз деп танылады. 3.Зерттеуді жүргізу жəне туу даталары келесі реттілікте толтырылады: күні, айы, жылы, айдың атауы циф-

рмен емес, əріппен.4. Анықтама-сертификатқа дəрігер қол қояды жəне ЖИТС профилактикасы жəне оған қарсы күрес жөніндегі

орталықтың дөңгелек мөрі басылады.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2015 жылғы 23 мамырда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11145 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 27 сəуір №269 Астана қаласы

Жедел медициналық көмек көрсету жəне санитариялықавиация нысанында медициналық көмек ұсыну қағидаларын бекіту туралы

«Халық денсаулығы жəне денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 7-бабының 1-тармағының 96), 97) тармақшаларына жəне 49 жəне 50-баптарына сəйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған Жедел медициналық көмек көрсету жəне санитариялық авиация нысанында медициналық көмек ұсыну қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің Медициналық көмекті ұйымдастыру департаменті:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді; 2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он

күннің ішінде мерзімдік баспа басылымдарында жəне «Əділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму вице-министрі А.В. Цойға жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрі Т.ДҮЙСЕНОВА

«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрі Қ. Қасымов__________________2015 жылғы 4 мамыр

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 27 сəуір №269 бұйрығымен бекітілген

Жедел медициналық көмек көрсету жəне санитариялық авиация нысанында медициналық көмек ұсыну қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы Жедел медициналық көмек көрсету жəне санитариялық авиация нысанында медициналық көмек ұсыну

қағидалары (бұдан əрі - Қағидалар) медициналық көмектің көрсетілген түрлерін Қазақстан Республикасында көрсету тəртібін анықтайды.

2) көрсетiлетiн қызметтi алушының жеке басын куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестендiру үшiн);3) ЭҮТШ арқылы төлеген жағдайларды қоспағанда, лицензияны қайта рəсімдеу үшін лицензиялық алымның

бюджетке төленгенiн растайтын құжаттың көшiрмесi;4) тегiн, атын жəне əкесiнiң атын (бар болған жағдайда) ауыстыруды тiркеу туралы куəліктің көшірмесі;порталға:1) көрсетiлетiн қызметтi алушының ЭЦҚ куəландырылған, электрондық құжат нысандағы сұрау салу;2) тегiн, атын жəне əкесiнiң атын (бар болған жағдайда) ауыстыру туралы куəлiктiң электрондық көшiрмесi; 3) ЭҮТШ арқылы төленген жағдайларды қоспағанда, лицензияны қайта рəсімдеу үшін лицензиялық алым

төленгенiн растайтын құжаттың электрондық көшiрмесi. Лицензия жоғалған, бүлінген кезде көрсетілетін қызметті алушы лицензияның телнұсқасын алу үшін мынадай

құжаттарды ұсынады: көрсетілетін қызметті берушіге: 1) осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 5-қосымшаға сəйкес белгіленген үлгідегі өтініш; 2) көрсетілетін қызметті алушының жеке басын куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестендіру үшін); 3) лицензияның телнұсқасын беру үшін лицензиялық алымның бюджетке төленгенін растайтын құжаттың

көшірмесі; порталға:1) көрсетілетін қызметті алушының ЭЦҚ қойылып куəландырылған электрондық құжат нысандағы сұрау салу; 2) ЭҮТШ арқылы төленген жағдайларды қоспағанда, лицензияның қайта телнұсқасын беру үшін лицензиялық

алым төленгенiн растайтын құжаттың электрондық көшiрмесi.Қағаз нысанында бұрын берiлген лицензия оны қайта ресiмдегенге немесе телнұсқасын алғанға дейiн

қайтарылады.Жеке басын куəландыратын, құжаттың мəлiметтерiн заңды тұлғалардың тіркелуі (қайтадан тіркелуі), қызметтiң

жекелеген түрлерiмен айналысу құқығына лицензиялық алымның төленгенiн растайтын, лицензия жəне тұлғамен қылмыстық құқықбұзушылығы бар немесе жоқ туралы мəіметтер, көрсетiлетiн қызметтi берушi тиiстi мемлекеттiк ақпараттық жүйелерден электрондық үкімет шлюзі арқылы алады.

Көрсетiлетiн қызметтi берушi мемлекеттiк қызмет көрсету кезiнде, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, көрсетiлетiн қызметтi алушының ақпараттық жүйелердегi заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мəлiметтердi пайдалануға жазбаша келiсiмiн алады.

Көрсетiлетiн қызметтi алушы барлық қажеттi құжаттарды тапсырған кезде:көрсетiлетiн қызметтi берушiге - қағаз жеткiзгiште өтiнiштiң қабылданғанын растау көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң

кеңсесiнде оның көшiрмесiнде құжаттар топтамасын қабылданған күнi мен уақыты көрсетiле отырып, тiркеу туралы белгi қойылғаны болып табылады;

портал арқылы – көрсетiлетiн қызметтi алушының «жеке кабинетiнде» мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет нəтижесiн алу күнi көрсетiле отырып, мемлекеттiк қызмет көрсету үшiн сұрау салудың қабылданғаны туралы белгi көрсетiледi.

10. Мемлекеттiк қызмет көрсетуден бас тарту негіздері болып табылатын жағдайлар:1) қызмет түрiмен айналысуға жеке жəне заңды тұлғалардың осы санаты үшiн Қазақстан Республикасының

заңдарында тыйым салынса;2) лицензиялық алым енгiзiлмесе;3) өтініш беруші Қазақстан Республикасы Əділет министрінің 2015 жылғы 16 қаңтардағы № 17 бұйрығымен

бекітілген бiлiктiлiк талаптарына сəйкес келмесе;4) лицензиар тиісті келісуші мемлекеттік органнан өтініш берушінің лицензиялау кезінде қойылатын талаптарға

сəйкес келмейтіні туралы жауап алған кезде;ъ5) өтініш берушіге қатысты лицензиялауға жататын қызметтiң жекелеген түрлерін тоқтату немесе тыйым салу

туралы заңды күшiне енген сот шешімі (үкiмi) болса;6) сот орындаушысының ұсынымы негiзiнде өтініш иесіне - борышкерге лицензия беруге уақытша тыйым салса.

3. Көрсетiлетiн қызметтi берушiлердiң жəне (немесе) олардың лауазымды адамдарының мемлекеттiк қызметтер көрсету мəселелерi бойынша шешiмдерiне, əрекеттерiне (əрекетсiздiгiне) шағымдану тəртiбi

11. Көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң мемлекеттiк қызметтер көрсету мəселелерi бойынша шешiмдерiне, əрекеттерiне (əрекетсiздiгiне) шағымдану:

Шағым осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартының 13-тармағында көрсетiлген мекенжай бойынша көрсетiлетiн қызметтi берушi басшысының атына 010000, Астана қаласы, Орынбор көшесi, 8 үй, «Министрлiктер үйi» ғимараты, 13-кiреберiс мекенжайы бойынша берiледi.

Шағымдар жазбаша нысанда пошта бойынша не жұмыс күндерi көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң кеңсесi арқылы қолма-қол қабылданады.

Шағымда жеке жəне заңды тұлғаның тегi, аты, əкесiнiң аты (болған жағдайда) көрсетіледі. Шағымды көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң кеңсесiнде шағымды қабылдаған адамның тегi жəне аты-жөнi,

берiлген шағымға жауап алатын мерзiмi мен орнын көрсете отырып, тiркеу (мөртабан, кiрiс нөмiрi жəне күнi) оның қабылдануын растау болып табылады.

Көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң мекенжайына келiп түскен көрсетiлетiн қызметтi алушының шағымы ол тiркелген күнінен бастап бес жұмыс күнi iшiнде қаралуға жатады. Шағымды қарау нəтижелерi туралы дəлелдi жауап көрсетiлетiн қызметтi алушыға пошта байланысы арқылы жiберiледi не көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң кеңсесiнде қолма-қол берiледi.

Портал арқылы жүгiнген кезде шағымдану тəртiбi туралы ақпаратты Бiрыңғай байланыс – орталығының 1414 телефоны арқылы алуға болады.

Шағымды портал арқылы көрсетiлетiн қызметтi алушыға «жеке кабинеттен» жiберген кезде көрсетiлетiн қызметтi берушi өтiнiштi өңдеу барысында жаңартылатын (жеткiзу туралы белгi, тiркеу, орындау, қаралуы туралы жауап немесе қараудан бас тарту) өтiнiш туралы ақпарат қолжетiмдi болады.

Көрсетiлетiн қызметтi алушы мемлекеттiк көрсетiлген қызметтiң нəтижелерiмен келiспеген жағдайда, мемлекеттiк қызмет көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөнiндегi уəкiлеттi орган болып табылатын, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігіне (бұдан əрі- Агенттік) шағыммен жүгiнуге құқылы. Мемлекеттiк қызметтер көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөнiндегi уəкiлеттi органның мекенжайына келiп түскен көрсетілетін қызметті алушының шағымы ол тiркелген күнінен бастап он бес жұмыс күнi iшiнде қаралуға жатады.

12. Мемлекеттiк қызмет көрсету нəтижелерiмен келiспеген жағдайларда, көрсетiлетiн қызметтi алушының Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тəртiппен сотқа жүгiну құқығы бар.

4. Мемлекеттiк көрсетiлетiн, оның iшiнде электрондық нысанда көрсетiлетiн қызмет ерекшелiктерiн ескере отырып, өзге де талаптар

13. Мемлекеттiк қызмет көрсету орындарының мекенжайлары Министрлiктiң www.adilet.gov.kz интернет-ресур-сында «Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтер» бөлiмiнде орналасқан.

14. Көрсетiлетiн қызметтi алушының портал арқылы ЭЦҚ-ның болған жағдайда электрондық нысанда мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметті алу мүмкiндiгi бар.

15. Көрсетiлетiн қызметтi алушының порталдың «жеке кабинетi», сондай-ақ Мемлекеттiк қызмет көрсету мəселелерi жөнiндегi бiрыңғай байланыс-орталығы арқылы қашықтықтан қол жеткiзу режимiнде мемлекеттiк қызмет көрсету тəртiбi жəне мəртебесi туралы ақпарат алуға мүмкiндiгi бар.

16. Мемлекеттiк қызмет көрсету мəселелерi жөнiндегi анықтама қызметiнiң байланыс телефондары: 8 (7172) 58-00-58 жəне Мемлекеттiк қызмет көрсету мəселелерi жөнiндегi бiрыңғай байланыс-орталығы: (1414).

«Зияткерлік меншікті, материалдық емес активтердің құнын бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 1-қосымша Нысан

Қайда __________________________________ (қызмет берушінің толық атауы)

кiмнен _________________________________ (қызметтi алушының толық атауы)

Біліктілік емтихан тапсыруға жіберу туралы өтiнiш

Зияткерлік меншікті, материалдық емес активтердің құнын бағалау жөніндегі бiлiктiлiк емтиханын тапсыруға жiберудi сұраймын.

Қоса берiлетiн құжаттар: ________________________________________________________________________Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мəлiметтердi пайдалануға келiсемiн.Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушы _______________________ (тегi, аты, əкесiнiң аты(болған жағдайда)) _____________________________ (қолы) 20__ жылғы «___»_____________ Өтiнiш қарауға қабылданды 20__ жылғы «___»_____________ ________________________________________ (жауапты адамның қолы, тегi, аты, əкесiнiң аты(болған жағдайда))

«Зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру құқығына лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 2-қосымша Қызметтiң түрiне қойылатын бiлiктiлiк талаптары туралы ақпаратты қамтитын мəлiметтер нысаны 1. Диплом туралы мəлiметтер: «бағалау» мамандығы бойынша ___________________________________ жоғары экономикалық __________

_________________________________ жоғары техникалық _____________________________________________ 1) жоғары оқу орнының атауы ___________________________________ 2) мамандықтың атауы __________________________________________ 3) мамандықтың шифрi __________________________________________ 4) дипломның нөмiрi ___________________________________________ 5) дипломның берiлген күнi ____________________________________

«Зияткерлік меншікті, материалдық емес активтердің құнын бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 3-қосымша Нысан

Лицензияны алуға заңды тұлғаның өтiнiшiҚайда _____________________________

(лицензиардың толық атауы) кiмнен ____________________________

(заңды тұлғаның толық атауы, ___________________________________

бизнес–сəйкестендiру нөмiрi) __________________________________________________________________

(қызметтiң түрiн жəне (немесе) қызметтiң кiшi түрiн (түрлерiн) көрсету)айналысуға лицензияны жəне (немесе) лицензияға қосымшаны қағаз жеткiзгiште __________ (лицензияны қағаз

жеткiзгiште алу қажет болған жағдайда, Х белгiсiн қою) беруiңiздi сұраймын. Заңды тұлғаның мекенжайы _____________________________________________________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен, көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi) Электрондық пошта ________________________________________________ Телефондар ________________________________________________________ Факс _____________________________________________________________ Банктiк есепшот __________________________________(есепшоттың нөмiрi, банктiң атауы мен орналасқан жерi) Қызметтi жүзеге асыру мекенжайы (лары) ______________________________ (пошта индексi, облыс, қала,

аудан, елдi мекен, __________________________________________________________________ көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi)

_______________ парақ қоса берiледi Осы арқылы: көрсетiлген деректердiң бəрi ресми байланыс болып табылатыны жəне оларға лицензия жəне (немесе)

лицензияға қосымшаны беру немесе беруден бас тарту мəселелерi бойынша кез келген ақпаратты жiберуге болатыны;

өтiнiш иесiне лицензияланатын қызметтiң түрiмен жəне (немесе) қызметтiң кiшi түрiмен айналысуға соттың тыйым салмағаны;

қоса берiлген барлық құжаттар шындыққа сəйкес келетiнi жəне жарамды болып табылатыны расталады.Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мəлiметтердi пайдалануға келiсемiн.Басшы ____________ _____________________________________________ (қолы) (тегi, аты, əкесiнiң аты (болған жағдайда)Мөрдiң орны Толтырылған күнi: 20__ жылғы «___» _______

Лицензияны алу үшiн жеке тұлғаның өтiнiшi

Қайда ___________________________________ (лицензиардың толық атауы) кiмнен ____________________________________(жеке тұлғаның тегi, аты, əкесiнiң аты __________________________________________ (болған жағдайда), жеке сəйкестендiру нөмiрi)

_________________________________________________________________ (қызметтiң түрiн жəне (немесе) қызметтiң кiшi түрiн (түрлерiн)көрсету)

айналысуға лицензияны жəне (немесе) лицензияға қосымшаны қағаз жеткiзгiште _________________ (лицензияны қағаз жеткiзгiште алу қажет болған жағдайда, Х белгiсiн қою) беруiңiздi сұраймын.

Жеке тұлғаның тұрғылықты мекенжайы ______________________________ (пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен, _________________________________________________________________ көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың нөмiрi)

Электрондық пошта ________________________________________________ Телефондары ______________________________________________________ Факс _____________________________________________________________ Банктiк есепшот ___________________________________________________ (есепшоттың нөмiрi, банктiң атауы жəне орналасқан жерi) Қызметтi жүзеге асыру мекенжайы (лары) ______________________________ (пошта индексi, облыс, қала,

аудан, елдi мекен, __________________________________________________________________ көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi)

_______________ парақ қоса берiледi Осы арқылы: көрсетiлген деректердiң бəрi ресми байланыс болып табылатыны жəне оларға лицензия жəне (немесе)

лицензияға қосымшаны беру немесе беруден бас тарту мəселелерi бойынша кез келген ақпаратты жiберуге болатыны;

өтiнiш иесiне лицензияланатын қызметтiң түрiмен жəне (немесе) қызметтiң кiшi түрiмен айналысуға соттың тыйым салмағаны;

қоса берiлген барлық құжаттар шындыққа сəйкес келетiнi жəне жарамды болып табылатыны расталады.Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мəлiметтердi пайдалануға келiсемiн.Жеке тұлға _____________________________________________________ (қолы) (тегi, аты, əкесiнiң аты (болған жағдайда)Мөрдiң орны Толтырылған күнi: 20__ жылғы «___» ______

«Зияткерлік меншікті, материалдық емес активтердің құнын бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 4-қосымша Қызмет түрiне қойылатын бiлiктiлiк талаптары туралы ақпаратты қамтитын мəлiметтер нысаны

жеке тұлғалар үшiн 1. Жоғарғы бiлiмiнiң болуы: «бағалау» мамандығы бойынша _________________________________________________________________; жоғарғы экономикалық ________________________________________________________________________; жоғарғы техникалық __________________________________________________________________________. 1. жоғарғы оқу орнының атауы ________________________________________________________________; 2. мамандықтың атауы ________________________________________________________________________; 3. мамандықтың шифрi ________________________________________________________________________; 4. дипломның нөмiрi _________________________________________________________________________; 5. дипломның берiлген күнi ___________________________________________________________________ 2. Бағалау қызметi бойынша бiлiктiлiк комиссиясында бiлiктiлiк емтиханынан өту: 1. күнi _____________________________________________________________________________________; 2. қала _____________________________________________________________________________________; 3. Бағалау қызметi бойынша бiлiктiлiк комиссиясында бiлiктiлiк емтиханынан өтуi туралы шешiм ______________

__________________________________________________________________________________________________; заңды тұлғалар үшiн 1. Штатта тұрған лицензиялары бар жеке тұлғалардың тiзiмi, лицензиялары туралы жəне бұйрықтар не еңбек

келiсiмдерi туралы мəлiметтер: 1. Штатта тұрған жеке тұлғалардың тiзiмi: ЖШС директоры лицензиясының нөмiрi __________________________; Т.А.Ə. _______________________________________________________; ЖШС қызметкерi лицензиясының нөмiрi __________________________; Т.А.Ə. _______________________________________________________; 2. Бұйрықтың не еңбек келiсiмiнiң нөмiрi жəне күнi ___________________________________________________

«Зияткерлік меншікті, материалдық емес активтердің құнын бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 5-қосымша Нысан

Қайда _________________________________ (лицензиярдың толық атауы) Кiмнен ________________________________ (мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушының толық атауы)

Лицензияны қайта ресiмдеу / телнұсқасын беру туралы өтініш __________________________________________________________________ (қызметтiң түрiн көрсету)Айналысуға лицензияны қайта ресімдеуді/ телнұсқасын беруді сұраймын. Қоса берiлетiн құжаттар: ____________

________________________________ __________________________________________________________________Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мəлiметтердi пайдалануға келiсемiн.Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушы _________________________ (тегi, аты, əкесiнiң аты(болған жағдайда)) _____________________________ (қолы) 20__ жылғы «___»____________ Өтiнiшi қарауға қабылданды 20__ жылғы «___»____________________________________________________________ (жауапты тұлғаның қолы, тегi, аты, əкесiнiң аты)

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2015 жылғы 1 маусымдағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11241 болып енгізілді.

«Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру құқығына бiлiктiлiк емтиханын өткiзу жəне лицензия беру»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 2-қосымшаҚызметтiң түрiне қойылатын бiлiктiлiк талаптары туралы ақпаратты қамтитын мəлiметтер нысаныДиплом туралы мəлiметтер: «бағалау» мамандығы бойынша __________________________________________________________________ жоғары экономикалық __________________________________________________________________________ жоғары техникалық _____________________________________________________________________________ 1) жоғары оқу орнының атауы ___________________________________________________________________ 2) мамандықтың атауы __________________________________________________________________________ 3) мамандықтың шифрi __________________________________________________________________________ 4) дипломның нөмiрi ___________________________________________________________________________ 5) дипломның берiлген күнi ______________________________________________________________________

«Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру құқығына біліктiлiк емтиханын өткiзу жəне лицензия беру»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 3-қосымша Нысан

Лицензияны беру туралы заңды тұлғаның өтiнiшiҚайда _____________________________

(лицензиардың толық атауы) кiмнен ____________________________

(заңды тұлғаның толық атауы, ___________________________________

бизнес – сəйкестендiру нөмiрi) __________________________________________________________________________________________

(қызметтiң түрiн жəне (немесе) қызметтiң кiшi түрiн (түрлерiн) көрсету)айналысуға лицензияны жəне (немесе) лицензияға қосымшаны қағаз жеткiзгiште __________ (лицензияны қағаз

жеткiзгiште алу қажет болған жағдайда, Х белгiсiн қою) беруiңiздi сұраймын. Заңды тұлғаның мекенжайы ____________________________________________________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен, _____________________________________________________________________________________________

көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi)Электрондық пошта ___________________________________________________

Телефондар __________________________________________________________ Факс ________________________________________________________________ Банктiк есепшот _____________________________________________________ (есепшоттың нөмiрi, банктiң атауы мен орналасқан жерi)Қызметтi жүзеге асыру мекенжайы (лары) ______________________________ (пошта индексi, облыс, қала,

аудан, елдi мекен, __________________________________________________________________ көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi)

_______________ парақ қоса берiледi Осы арқылы: көрсетiлген деректердiң бəрi ресми байланыс болып табылатыны жəне оларға лицензия жəне (немесе)

лицензияға қосымшаны беру немесе беруден бас тарту мəселелерi бойынша кез келген ақпаратты жiберуге болатыны;

өтiнiш иесiне лицензияланатын қызметтiң түрiмен жəне (немесе) қызметтiң кiшi түрiмен айналысуға соттың тыйым салмағаны;

қоса берiлген барлық құжаттар шындыққа сəйкес келетiнi жəне жарамды болып табылатыны расталады.Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мəлiметтердi пайдалануға келiсемiн.Басшы ____________ _____________________________________________ (қолы) (тегi, аты, əкесiнiң аты (болған жағдайда)Мөрдiң орны Толтырылған күнi: 20__ жылғы «___» _______

Лицензияны беру туралы жеке тұлғаның өтiнiшiҚайда __________________________________ (лицензиардың толық атауы) кiмнен ________________________________(жеке тұлғаның тегi, аты, əкесiнiң аты _______________________________________ (болған жағдайда), жеке сəйкестендiру нөмiрi)

_________________________________________________________________ (қызметтiң түрiн жəне (немесе) қызметтiң кiшi түрiн (түрлерiн)көрсету)

айналысуға лицензияны жəне (немесе) лицензияға қосымшаны қағаз жеткiзгiште _________________ (лицензияны қағаз жеткiзгiште алу қажет болған жағдайда, Х белгiсiн қою) беруiңiздi сұраймын.

Жеке тұлғаның тұрғылықты мекенжайы ______________________________ (пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен, ______________________________________________________ көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың нөмiрi)

Электрондық пошта ___________________________________________________ Телефондары _________________________________________________________ Факс ________________________________________________________________ Банктiк есепшот _____________________________________________________ (есепшоттың нөмiрi, банктiң атауы жəне орналасқан жерi)Қызметтi жүзеге асыру мекенжайы (лары) ______________________________ (пошта индексi, облыс, қала,

аудан, елдi мекен, __________________________________________________________________ көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi)

_______________ парақ қоса берiледiОсы арқылы: көрсетiлген деректердiң бəрi ресми байланыс болып табылатыны жəне оларға лицензия жəне (немесе)

лицензияға қосымшаны беру немесе беруден бас тарту мəселелерi бойынша кез келген ақпаратты жiберуге болатыны;

өтiнiш иесiне лицензияланатын қызметтiң түрiмен жəне (немесе) қызметтiң кiшi түрiмен айналысуға соттың тыйым салмағаны;

қоса берiлген барлық құжаттар шындыққа сəйкес келетiнi жəне жарамды болып табылатыны расталады.Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мəлiметтердi пайдалануға келiсемiн.Жеке тұлға _____________________________________________________ (қолы) (тегi, аты, əкесiнiң аты (болған жағдайда)Мөрдiң орны Толтырылған күнi: 20__ жылғы «___» ______

«Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру құқығына біліктiлiк емтиханын өткiзу жəне лицензия беру»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 4-қосымша Қызмет түрiне қойылатын бiлiктiлiк талаптары туралы ақпаратты

қамтитын мəлiметтер нысаны жеке тұлғалар үшiн 1. Жоғарғы бiлiмiнiң болуы: «бағалау» мамандығы бойынша ___________________________________________________________________; жоғарғы экономикалық __________________________________________________________________________; жоғарғы техникалық ____________________________________________________________________________. 1. жоғарғы оқу орнының атауы ___________________________________________________________________; 2. мамандықтың атауы ___________________________________________________________________________; 3. мамандықтың шифрi __________________________________________________________________________; 4. дипломның нөмiрi ____________________________________________________________________________; 5. дипломның берiлген күнi ____________________________________ 2. Бағалау қызметi бойынша бiлiктiлiк комиссиясында бiлiктiлiк емтиханынан өту: 1. күнi ________________________________________________________________________________________; 2. қала ________________________________________________________________________________________; 3. Бағалау қызметi бойынша бiлiктiлiк комиссиясында бiлiктiлiк емтиханынан өтуi туралы шешiм ______________; заңды тұлғалар үшiн 1. Штатта тұрған лицензиялары бар жеке тұлғалардың тiзiмi, лицензиялары туралы жəне бұйрықтар не еңбек

келiсiмдерi туралы мəлiметтер: 1. Штатта тұрған жеке тұлғалардың тiзiмi: ЖШС директоры лицензиясының нөмiрi ___________________________________________________________; Т.А.Ə. _________________________________________________________________________________________; ЖШС қызметкерi лицензиясының нөмiрi ___________________________________________________________; Т.А.Ə. _________________________________________________________________________________________; 2. Бұйрықтың не еңбек келiсiмiнiң нөмiрi жəне күнi ___________________________________________________

«Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру құқығына біліктiлiк емтиханын өткiзу жəне лицензия беру»

мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 5-қосымша Нысан

Қайда ______________________________________________ (лицензиярдың толық атауы)

Кiмнен ______________________________________________ (мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушының толық атауы)

Лицензияны қайта ресiмдеу/телнұсқасын беру туралы өтiнiш __________________________________________________________________ (қызметтiң түрiн көрсету)

айналысуға, лицензияны қайта ресімдеуді/ телнұсқасын беруді сұраймын. Қоса берiлетiн құжаттар: ____________________________________________ __________________________________________________________________

Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мəлiметтердi пайдалануға келiсемiн.Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушы ________________________ (тегi, аты, əкесiнiң аты(болған жағдайда)) _____________________________ (қолы) 20__ жылғы «___»____________ Өтiнiшi қарауға қабылданды 20__ жылғы «___»__________________________________________________________________ (жауапты тұлғаның қолы, тегi, аты, əкесiнiң аты)

Қазақстан Республикасы Əділет Министрінің 2015 жылғы 28 сəуірдегі №245 бұйрығына 2 қосымша

«Зияткерлiк меншiктi, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу» мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандарты

1. Жалпы ережелер1. «Зияткерлiк меншiктi, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия

беру жəне бiлiктiлiк емтиханын өткiзу» мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет (бұдан əрi – мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет).2. Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартын Қазақстан Республикасының Əдiлет министрлiгi (бұдан əрi –

Министрлiк) əзiрледi. 3. «Мемлекеттік қызметті Қазақстан Республикасы Əділет министрлігі (бұдан əрі – көрсетілетін қызметті

беруші) көрсетеді.Өтініштерді қабылдау жəне мемлекеттік қызмет көрсету нəтижелерін беру: 1) көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі арқылы;2) www.e.gov.kz «электрондық үкімет» веб-порталы, www.elisense.kz (бұдан əрі - портал) арқылы жүзеге асы-

рылады.2. Мемлекеттiк қызмет көрсету тəртiбi

4. Мемлекеттiк қызметтi көрсету мерзiмi:1) көрсетiлетiн қызметтi берушiге құжаттар топтамасын тапсырған сəттен бастап, сондай-ақ порталға жүгiнген кезде:бiлiктiлiк емтиханынан өткенi туралы материалдарды қарау кезiнде – 10 (он) жұмыс күнi;бiлiктiлiк емтиханын өткiзу кезінде – 3 (үш) жұмыс күнi; лицензияны беру кезiнде – 15 (он бес) жұмыс күнi;лицензияны қайта ресiмдеу кезiнде – 3 (үш) жұмыс күнi;лицензияның телнұсқасын беру кезінде – 2 (екі) жұмыс күні.Көрсетілетін қызмет беруші өтініш берушінің құжаттарын алған кезден бастап екі жұмыс күні ішінде ұсынылған

құжаттардың толықтығын тексереді.Құжаттардың толық емес топтамасын ұсынған жағдайда, көрсетілетін қызмет беруші көрсетілген мерзімде

өтінішті одан əрі қараудан уəжді түрде бас тартады.2) құжаттар топтамасын тапсыру үшiн күтудiң рұқсат берiлген ең ұзақ уақыты – 15 (он бес) минут;3) қызмет көрсетудiң рұқсат берiлген ең ұзақ уақыты – 15 (он бес) минут. 5. Мемлекеттік қызмет көрсету нысаны: электрондық (ішінара автоматтандырылған) жəне (немесе) қағаз жүзінде; 6. Мемлекеттік қызмет көрсету нəтижесі:1) біліктілік емтиханынан өткені/өтпегені туралы Комиссияның шешімі (бұдан əрі-Комиссияның шешімі) не осы

мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағында көзделген жағдайларда жəне негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дəлелді жауап;

2) зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтердің құнын бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыруға лицензия (бұдан əрі - лицензия) беру, не осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағында көзделген жағдайларда жəне негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дəлелді жауап.

Мемлекеттік қызмет көрсету нəтижесін беру нысаны: электрондық жəне (немесе) қағаз жүзінде;Көрсетілетін қызметті алушы Комиссияның шешімін жəне лицензияны қағаз тасымалдағышта алу үшін өтініш

білдірген жағдайда Комиссияның шешімі жəне лицензия электрондық нысанда ресімделеді, басып шығарылады жəне көрсетілетін қызметті беруші мөрімен жəне басшысының қолымен куəландырылады.

Көрсетілетін қызметті алушы портал арқылы жүгінген кезде мемлекеттік көрсетілетін қызмет нəтижесі көрсетілетін қызметті алушының «жеке кабинетіне» көрсетілетін қызметті берушінің уəкілетті адамының электрондық цифрлық қолтаңбасымен (бұдан əрі – ЭЦҚ) куəландырылған электрондық құжат нысанында жіберіледі.

7. Мемлекеттiк қызмет ақылы жəне (немесе) тегiн түрде көрсетiледi: 1) бiлiктiлiк емтиханның өткiзiлуi – тегiн; 2) лицензия беру, қайта ресiмдеу, лицензияның телнұсқасын беру жеке жəне заңды тұлғаларға (бұдан əрі-

көрсетілетін қызметті алушы) ақылы негiзде көрсетiледi. Мемлекеттiк қызметтi көрсету кезiнде қызметтің жекелеген түрлерiмен айналысу құқығы үшiн лицензиялық алым

көрсетiлетiн қызметтi алушының орналасқан жерi бойынша бюджетке төленедi:1) осы қызмет түрiмен айналысу құқығына лицензия беру кезiнде 6 айлық есептiк көрсеткiштi (бұдан əрi – АЕК)

құрайды; 2) лицензияны қайта ресiмдеу үшiн лицензиялық алым лицензияны беру кезiндегi мөлшерлеменiң 10 % құрайды,

бiрақ 4 АЕК-тен аспайды; 3) лицензияның телнұсқасын беру үшін лицензиялық алым лицензияны беру кезіндегі мөлшерлеменің 100

% құрайды.Лицензиялық алымды төлеу екiншi деңгейдегi банктер жəне банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге

асыратын ұйымдар арқылы қолма-қол ақша жəне қолма-қол ақшасыз нысанда жүзеге асырылады.Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi портал арқылы алу үшiн электрондық сұрау салынған кезде ақы төлеу

«электрондық үкiметтiң» төлем шлюзi (бұдан əрi – ЭҮТШ) немесе екiншi деңгейдегi банктер арқылы жүзеге асырыла алады.

8. Жұмыс кестесi:1) көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң – Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сəйкес демалыс жəне ме-

реке күндерiн қоспағанда, дүйсенбiден бастап жұманы қоса алғанда, сағат 13.00-ден 14.30-ға дейiн түскi үзiлiспен, сағат 9.00-ден 18.30-ға дейiн.

Мемлекеттiк қызмет алдын ала жазылусыз жəне жеделдетiлген қызмет көрсетусiз, кезек тəртiбiмен көрсетiледi;Өтініштерді қабылдау жəне мемлекеттік қызмет көрсету нəтижелерін беру сағат 9-00 ден 17-00 ге дейін, сағат

13.00-ден 14.30-ға дейiн түскi үзiлiспен жүзеге асырылады.2) порталдың – тəулiк бойы жөндеу жұмыстарды жүргiзуге байланысты техникалық үзiлiстердi қоспағанда

(көрсетiлетiн қызметтi алушы жұмыс уақытынан кейін, демалыс жəне мереке күндерi жүгінсе, Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сəйкес, өтініштерді қабылдау жəне мемлекеттік қызмет көрсету нəтижесін беру келесі жұмыс күні беріледі.

9. Көрсетілетін қызметті алушы (не сенімхат бойынша оның өкілі) жүгінген кезде мемлекеттік қызмет көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі:

біліктілік емтиханынан өту үшін: көрсетілетін қызметті берушіге:бiлiктiлiк емтиханынан өту үшiн қажеттi құжаттардың тiзбесi:1) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 1-қосымшаға сəйкес нысан бойынша біліктілік емтихан

тапсыруға жіберу туралы өтiнiш;2) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 2-қосымшаға сəйкес қызметтiң түрiне бiлiктiлiк талаптары

туралы ақпарат қамтылған мəлiметтердiң нысаны;3) көрсетiлетiн қызметтi алушының жеке басын куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестендiру үшiн);порталға:1) көрсетiлетiн қызметтi алушының ЭЦҚ куəландырылған, электрондық құжат нысандағы сұрау салу;2) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 2-қосымшаға сəйкес қызметтiң түрiне бiлiктiлiк талаптары

туралы ақпарат қамтылған мəлiметтердiң нысаны.лицензия алу үшiн:көрсетілетін қызметті берушіге:1) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 3-қосымшаға сəйкес лицензия беру туралы өтiнiш;2) жеке тұлға үшiн – көрсетiлетiн қызметтi алушының жеке басын куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестендiру үшiн);3) ЭҮТШ арқылы төлем төлеген жағдайларды қоспағанда, лицензия беру үшін лицензиялық алымның төленгенiн

растайтын құжаттың көшiрмесi;4) бүкiл Қазақстан Республикасы бойынша мəлiметтердi көрсете отырып, наркологиялық жəне психиатриялық

диспансерлерден көрсетiлетiн қызметтi алушының тұрғылықты жерi бойынша берiлген медициналық анықтамалар;5) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 4-қосымшаға сəйкес қызметтiң түрiне бiлiктiлiк талаптары

туралы ақпарат қамтылған мəлiметтердiң нысаны;6) зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi тағылымдамадан

өту туралы қорытындының көшiрмесi;порталға:1) көрсетiлетiн қызметтi алушының ЭЦҚ куəландырылған, электрондық құжат нысандағы сұрау салу;2) ЭҮТШ арқылы бюджетке лицензия беру үшін лицензиялық алым төленгенiн растайтын құжаттың электрондық

көшiрмесi;3) зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi тағылымдамадан

өту туралы қорытындының электрондық көшiрмесi;4) бүкiл Қазақстан Республикасы бойынша мəлiметтердi көрсете отырып, наркологиялық жəне психиатриялық дис-

пансерлерден көрсетiлетiн қызметтi алушының тұрғылықты жерi бойынша берiлген медициналық анықтамалардың электрондық көшірмесі;

5) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 4-қосымшаға сəйкес қызметтiң түрiне қойылатын бiлiктiлiк талаптары туралы ақпарат қамтылған мəлiметтердiң нысаны.

Лицензияны қайта ресiмдеу үшiн:1) осы мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына 5-қосымшаға сəйкес нысан бойынша лицензияны қайта

рəсімдеу туралы өтiнiш;

(Соңы. Басы 17-бетте)

(Соңы 19-бетте)

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 19

(Соңы 20-бетте)

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады: 1) белсенді бару – дəрігердің бастамасы бойынша науқастың үйіне дəрігердің баруы;2) жедел медициналық көмек (бұдан əрі - ЖМК) – денсаулыққа келетін елеулі зиянды болдырмау (немесе) өмірге

төнген қатерді жою үшін шұғыл медициналық көмекті талап ететін аурулар мен жай-күй туындаған кезде, сондай-ақ кейіннен транспланттау үшін ағзаларды (ағзалардың бөліктерін) тасымалдау қажет болған кезде медициналық көмек ұсыну нысаны;

3) ЖМК, санитариялық авиацияның аға дəрігері – «емдеу ісі» немесе «педиатрия» мамандықтары бойынша дипломы жəне «жедел медициналық жəрдем», «анестезиолог жəне реаниматолог» мамандықтары бойынша сертификатымен жоғары медициналық білімі, шұғыл жəне жедел медициналық көмек бойынша тəжірибесі, даярлығы жəне мамандандыруы, мамандығы бойынша кемінде 5 (бес) жыл жұмыс өтілі бар, емдеу, реанимация жəне қарқынды терапия əдістерін игерген, мамандығы бойынша бірінші немесе жоғарғы біліктілік санаты бар дəрігер;

4) ЖМК, санитариялық авиацияның аға фельдшер-диспетчері – ЖМК көрсету туралы шақыртуларды қабылдау, өңдеу жəне беру бойынша функцияларды жүзеге асыратын медициналық маман («емдеу ісі» мамандығы бойынша дипломы жəне «жедел медициналық жəрдем» мамандығы бойынша сертификатымен орта медициналық білімі бар маман);

5) өңірдің санитариялық авиациясының үйлестіруші дəрігері – жоғары медициналық білімі, мамандығы бойынша кемінде 5 (бес) жыл жұмыс өтілі, маман сертификаты, мамандығы бойынша біліктілік санаты жəне ұйымдастырушылық қабілеттілігі бар дəрігер;

6) санитариялық авиация (бұдан əрі – СА) – пациенттің орналасқан жеріндегі медициналық ұйымда медициналық жабдықтың жəне (немесе) тиісті біліктілігі бар мамандардың болмауына байланысты медициналық көмек көрсету мүмкін болмаған кезде халыққа шұғыл медициналық көмек ұсыну нысаны. Санитариялық авиация нысанында меди-циналық көмек ұсыну əуе көлігімен білікті мамандарды межелі жерге жеткізу не науқасты, сондай-ақ кейіннен транс-планттау үшін ағзаларды (ағзалардың бөлігін) тиісті медициналық ұйымға тасымалдау жолымен жүзеге асырылады;

7) санитариялық авиацияның мобильдік бригадасы (бұдан əрі - САМБ) – науқастарға жəне зардап шегушілерге тікелей шұғыл білікті, мамандандырылған, жоғары мамандандырылған жəне консультациялық- диагностикалық көмек көрсететін бөлімшенің құрылымдық-функционалдық бірлігі;

8) санитариялық автокөлік – науқастар мен зардап шегушілерді, сондай-ақ алып жүретін медицина персоналын, сондай-ақ кейіннен транспланттау үшін ағзаларды (ағзалардың бөліктерін) тиісті медициналық ұйымдарға тасымалдауға арналған мамандандырылған жерүсті көлік құралы;

9) СА нысанында медициналық көмек көрсетуге арналған санитариялық автокөлік – медицина қызметкерлерін əуе кемесінің бортына дейін жəне кері жеткізуге, сондай-ақ науқастарды (босанатын əйелдерді, зардап шегушілерді) медициналық ұйымнан əуе кемесінің бортына дейін жəне əуежайдан медициналық ұйымға дейін тасымалдауға арналған автокөлік;

10) санитариялық авиакөлік – науқастар мен зардап шегушілерді, сондай-ақ алып жүретін медицина персоналын тасымалдауға арналған жабдықталған мамандандырылған əуе көлігі құралы (ұшақ, тік ұшақ);

11) ЖМК көшпелі бригадасының фельдшері – «емдеу ісі» мамандығы бойынша дипломы, маман сертификатымен орта медициналық білімі бар маман.

3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің «Республикалық санитариялық авиация орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорны (бұдан əрі - РСАО) ЖМК жəне СА қызметтерінің үйлестірушісі болып табылады.

2. Жедел медициналық көмек көрсету тəртібі 4. Жедел медициналық көмек ұйымы (станция, бөлімше) (бұдан əрі - ЖМКҰ) өміріне төнген қауіптер, жазатайым

оқиғаларда, жіті ауыр аурулар, жол-көлік оқиғалары, кезінде ересектерге, балаларға тəулік бойы шұғыл медициналық көмек көрсететін, сондай-ақ автомагистралдарда зардап шегушілерге медициналық көмек көрсететін медициналық ұйым болып табылады.

5. Денсаулық сақтауды мемлекеттік басқарудың жергілікті органдардың шешімі бойынша қалаларда, облыстық жəне аудандық орталықтарда ЖМК станциясының құрамында кіші станциялар ұйымдастырылады.

Кіші станция ЖМК станциясының құрылымдық бөлімшесі болып табылады. Кіші станция қажетті дəрілік заттармен, медициналық мақсаттағы бұйымдармен жəне көшпелі бригаданың үздіксіз жұмысына арналған медициналық жабдықтармен жабдықталады.

Халық тығыз орналасқан аудандарда патрульдеу үшін жəне жұмыс уақытында (мəдени-көпшілік іс-шараларын өткізу кезінде) ЖМК «қауырт» бригадалары ұйымдастырылады.

ЖМК станциясы басшысының ұсынымы бойынша кіші бригадалар қызмет көрсету аудандарын денсаулық сақтау саласындағы жергілікті атқарушы органдар айқындайды.

Кіші станциялар пациенттің орналасқан жеріне дейінгі 15 (он бес) минутта көліктің жете алуын қамтамасыз ету есебімен ұйымдастырылады. Кіші станцияның қызмет көрсету аумағын, халықтың санын, тығыз орналасуын жəне жас мөлшерінің құрамын, құрылыстың ерекшеліктерін, ауданның өнеркəсіп кəсіпорындарымен, ірі ауыл шаруашылығы кешендерімен толықтығын жəне көлік магистралдардың болуы мен жағдайын, қозғалыс қарқындылығын жəне өңірдің басқа да ерекшеліктерін есепке ала отырып, денсаулық сақтауды мемлекеттік басқарудың жергілікті органдары айқындайды.

ЖМК көшпелі бригадалары шақыртуларды қабылдау жəне көшпелі бригадалар бейінін есепке алумен ЖМК көшпелі бригадаларына беру бойынша ЖМК диспетчерлік қызметі (бұдан əрі - ДҚ) ауысымының аға фельдшер диспетчерімен шақыртуларға жіберіледі.

6. ЖМКҰ-да шұғыл медициналық көмек көрсетуді ЖМК көшпелі бригадалары (желілік-дəрігерлік, мамандандырылған жəне фельдшерлік), Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 7 сəуірдегі № 238 бұйрығымен бекітілген денсаулық сақтау ұйымдарының үлгі штаттары мен штат нормативтеріне сəйкес ұйымдастырылған (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6173 болып тіркелген) ЖМКҰ функционалдық бірліктермен жүзеге асырылады.

7. ЖМК фельдшерлік көшпелі бригадасының құрамына бір фельдшер, санитар, жүргізуші немесе дəрігерге дейінгі медициналық көмек көрсету бойынша даярлықтан өткен жүргізуші кіреді.

8. ЖМК дəрігерлік көшпелі бригадасының құрамына дəрігер («емдеу ісі» немесе «педиатрия» мамандығы бойынша дипломы жəне «шұғыл жəне жедел медициналық жəрдем» мамандығы бойынша сертификатымен жоғары медициналық білімі бар маман) фельдшер («емдеу ісі» мамандығы бойынша дипломы жəне сертификатымен орта медициналық білімі бар маман), жүргізуші немесе дəрігерге дейінгі медициналық көмек көрсету бойынша даярлықтан өткен жүргізуші кіреді.

9. Қалалар мен аудан орталықтарында қала немесе аудан халқына қызмет көрсету санына қарай мамандандырылған бригадалар ұйымдастырылады:

70 мыңнан астам тұрғын – қарқынды терапия бригадалары, сондай-ақ балаларға медициналық көмек көрсететін бригадалар;

100 мыңнан астам тұрғын – арнайы бейінді мамандандырылған бригадалар (кардиологиялық, реанимациялық).10. ЖМК мамандандырылған (реанимациялық) көшпелі бригадасының құрамына дəрігер (жоғары медициналық

білімі, «емдеу ісі» немесе «педиатрия» мамандығы бойынша дипломы, «жедел жəне шұғыл медициналық көмек» ма-мандығы бойынша дəрігер сертификатымен жəне мамандандырылған бригада бейіні бойынша мамандандыруы бар маман), екі фельдшер (орта медициналық білімі, «емдеу ісі» мамандығы бойынша дипломы, маман сертификаты бар маман), жүргізуші немесе дəрігерге дейінгі медициналық көмек көрсету бойынша даярлықтан өткен жүргізуші кіреді.

11. ЖМКҰ-ға шақырту түскен кезде мынадай деректер белгіленеді:1) науқастың (босанатын əйелдің, зардап шегушінің) тегі, аты, əкесінің аты (болған жағдайда), жасы жəне жынысы; 2) пациенттің (босанатын əйелдің, зардап шегушінің) жазатайым оқиға немесе ауру жағдайы бойынша қысқаша

деректер; 3) пациенттің (босанатын əйелдің, зардап шегушінің) мекенжайы жəне телефоны, кіреберіс есігінің коды, сондай-

ақ науқастың орналасқан жеріне жету бойынша бағдарланған деректер.12. Келіп түскен шақыртулар сипаты, аурудың бейіні бойынша өңделеді жəне ЖМК көшпелі бригадасына беріледі. ЖМК көшпелі бригадалары:1) ЖМК көрсету үшін жəне жазатайым оқиғалар, жарақаттанулар жəне уланулар кезінде пациентті (босанатын

əйелді, зардап шегушіні) тасымалдау үшін; 2) аурулар, оның ішінде психикалық, пациенттің (босанатын əйелдің, зардап шегушінің) жəне оның айналасындағы

адамдардың өміріне жəне денсаулығына қауіп төндіретін аурулар кезінде;3) босану жəне жүктілік ағымының асқынуы кезінде;4) шұғыл медициналық көмекті талап ететін пациентті, оның ішінде медициналық-санитариялық алғашқы

көмек (бұдан əрі – МСАК) ұйымының мамандарын шақырту бойынша (пациент (босанатын əйел, зардап шегуші) жағдайының ауырлығын алдын ала бағалай отырып) емдеуге жатқызуға апару үшін;

5) пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) қажет болған жағдайда бір стационардан басқасына апару үшін жіберіледі.

13. ДҚ шақыртуын қабылдап алған сəттен бастап, ЖМК бригадасына бергенге дейінгі ЖМК бригадаларының шығу регламентін осы Қағидаларға қосымшаларға сəйкес, жедел медициналық көмек бойынша шақыртулардың жеделдік санатының тізбесіне сəйкес сипаты, бейіні бойынша аға диспетчер - фельдшер өңдейді, айқындалады:

1) жеделдіктің 1-3 санаты – бес минутқа дейін;2) жеделдіктің 4-5 санаты – жиырма минутқа дейін;3) жеделдіктің 6 санаты – отыз минутқа дейін.14. ЖМК бригадасының ЖМК ДҚ шақыртуына қызмет көрсетуге тапсырма алынған сəттен бастап пациенттің

(босанатын əйелдің, зардап шегушінің) орналасқан жеріне дейін жету уақыты осы Қағидаларға 16-тармақта көрсетілген шақыртулардың жеделдігіне қарай:

жеделдіктің 1-3 санатында – он бес минутты;жеделдіктің 4-5 санатында – жиырма бес минутты;жеделдіктің 6 санатында – отыз минутты құрайды.15. ЖМК мамандандырылған көшпелі бригадаларын жіберу медицина қызметкерлерінің шақыртуы бойынша

да, тікелей халықтың шақыртуы бойынша да жүзеге асырылады. Бұл ретте, ЖМК мамандандырылған көшпелі бригадасын шақырған медицина персоналы шақырған бригада келгенге дейін қажетті медициналық көмекті көрсетеді.

16. Пациент (босанатын əйел, зардап шегуші) тексеріп-қарауға жəне емдеуге жатқызу үшін стационарлық көмек көрсететін медициналық ұйымдарға (ургенттік стационарлар) жеткізіледі. Қажет болған жағдайда өмірлік көрсетілімі бойынша жақын жердегі бейінді бөлімшесі бар медициналық ұйымға хабарлай отырып, жеткізу жүзеге асырылады.

17. ЖМК ДҚ ауысымдағы аға дəрігері стационар жағдайында шұғыл емдеу-диагностикалық іс-шараларын талап ететін пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) жеткізу кезінде:

пациент (босанатын əйел, зардап шегуші) жеткізілетін стационарлық көмек көрсететін медициналық ұйымның қабылдау бөлімшесімен байланысты ұйымдастырады;

қалалық, облыстық, республикалық деңгейдегі стационарлық көмек көрсететін, қабылдайтын медициналық ұйым ға жеткізілетін пациенттің (босанатын əйелдің, зардап шегушінің) жағдайы туралы ақпаратты мəлімет үшін хабарлайды.

18. ЖМК көшпелі бригадасының стационардың қабылдау бөліміне жету уақыты оның келіп түскен сəтінен бастап (пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) жауапты кезекші дəрігерге беруге арналған уақыт) жеткізу уақытын «Денсаулық сақтау ұйымдарының бастапқы медициналық құжаттама нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 бұйрығымен (бұдан əрі - № 907 бұйрық) бекітілген (нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6697 болып тіркелді) шақырту картасына белгілей отырып пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) беру 10 минуттан аспайды. Стационарға жеткенде жəне пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) бергеннен кейін ЖМК көшпелі бригадасының дəрігері ЖМК ДҚ шақыртуларды қабылдау жөніндегі фельдшеріне шақыртудың аяқталғаны туралы хабарлайды.

19. Өміріне қауіп төндіретін ауруы бар пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) шұғыл стационарлық көмек көрсететін медициналық ұйымға пациентті тасымалдау кезінде ЖМКҰ санитариялық автокөлігінде оны туыстарының алып жүруіне (бір адамнан аспауы тиіс) рұқсат беріледі.

20. Пациентке (босанатын əйелге, зардап шегушіге) ЖМК көрсету үшін:1) уақтылы медициналық көмек көрсетпеу жағдайының ауырлауына немесе өлімге əкелетін өміріне тікелей

қауіп төну;2) өмірі үшін қауіпті емес, бірақ қоршаған ортаға тікелей қауіп төндіретін жағдай негіз болып табылады.21. ЖМК көрсетуді қажетті емдеу - диагностикалық жабдықтармен, дəрі-дəрмектермен жарақтандырылған жəне

даярланған білікті медицина персоналымен жиынтықталған көшпелі бригадалар жүзеге асырады.22. Стационарға емделуге жатқызуға көрсетілімдері болмаған немесе пациент (босанатын əйел, зардап шегуші)

емделуге жатқызудан бас тартқан кезде ЖМК көшпелі бригадасы № 907 бұйрықпен бекітілген № 110-1/е нысан бойынша учаскелік дəрігерге сигналдық парақты ресімдейді.

Көрсетілімдер болған жағдайда ЖМК көшпелі бригадасы МСАК ұйымының медицина қызметкерінің пациенттің үйіне (тұратын жеріне) белсенді баруы туралы шешім қабылдайды.

Пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) тасымалдау кезінде стационарға ЖМКҰ гемодинамиканы көрсетумен ілеспе парағы беріледі.

23. МСАК жұмысы уақытында созылмалы аурулары асқынған пациентке қызмет көрсету үшін ЖМК шақыртуы келіп түскен жағдайда шақырту пациенттің тіркелген орны бойынша МСАК қайта бағытталады.

24. Пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) стационарға емделуге жатқызған кезде стационардан шығарғаннан кейін ЖМК көшпелі бригадасының ілеспе парағынан үзбелі талонды ЖМКҰ беру қажет.

Пациент үйде қалған (емделуге жатқызуды қажет етпегенде) жағдайда ЖМК көшпелі бригадасы одан əрі МСАК (тұрғылықты немесе тіркелген жері бойынша) ұйымға жүгіну үшін медициналық ұсынымдарды ұсынады.

25. ЖМКҰ тəуліктік режимде халық жеке немесе телефон арқылы жүгінген кезде ЖМК бригадасы жазатайым оқиғалар кезінде медициналық көмек көрсеткен станцияның (бөлімшенің) медицина қызметкерлері пациенттердің немесе зардап шегушілердің орналасқан жері туралы ақпарат береді.

Жедел медициналық көмек көрсетуді талап етпеген жағдайда ЖМКҰ ауысымының аға дəрігері пациентке (босанатын əйелге, зардап шегушіге) медициналық көмек көрсетуге жүгіну үшін медициналық ұйымдардың координаттарын (мекенжайын, телефонын) ұсынады.

26. Төтенше жағдайлар режимінде ЖМКҰ:1) «Медициналық апаттар орталығы, облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының төтенше жағдайлар

жөніндегі департаменті, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Төтенше жағдайлар жөніндегі комитеті» ММ аумақтық бөлімшесінің нұсқауы бойынша əрекет етеді;

2) төтенше жағдайлардың медициналық санитариялық салдарын жою бойынша ЖМК көшпелі бригадасын төтенше жағдайлар аймағына жібереді;

3) төтенше жағдайларды жою кезінде зардап шегушілерге емдік-эвакуациялық іс-шараларды өткізеді;4) инфекциялық аурулар, уланулар, психикалық жəне мінез-құлықтық бұзылушылықтар, жол-көлік оқиғалары, өрт,

жарылыстар мен басқа да төтенше жағдайлардың туындауы туралы ақпаратты, бірге 10 жəне одан да көп зардап шегушілердің санымен шұғыл түрде Министрліктің РСАО Диспетчерлік қызметіне мынадай координаттар бойынша: +7 (7172) 701-702, ұялы телефон: +7 777 7701-702, т/факс: +7 (7172) 709-686; e-mail: dispetcher@rcsa.kz ұсынады.

27. Пациенттің орналасқан жері бойынша медициналық жабдықтардың болмауынан жəне (немесе) медициналық ұйымда тиісті білікті мамандардың болмауынан медициналық көмек көрсету мүмкін болмаған төтенше жағдайлар кезінде ЖМКҰ шақыртуды өңірдің үйлестіруші-дəрігеріне жəне (немесе) РСАО ДҚ береді.

28. ЖМКҰ қызмет көрсететін санитариялық автокөлік айыру белгілермен (жарқыл шамшырақ, дыбыс дабылы жəне басқалар) жарақталады, амбулаториялық (далалық) жағдайларда жəне санитариялық автокөліктің қозғалысы кезінде жүрек-өкпе реанимациясын көрсету үшін тиісті медициналық жарақтары мен жабдықтары бар.

29. ЖМКҰ санитариялық автокөлігі ағымдық жəне жоспарлы санитариялық тазартуға жатады. 30. Санитариялық автокөлікті медициналық емес мақсатта пайдалануға жол берілмейді.

3. Санитариялық авиация нысанында жедел медициналық көмек көрсету тəртібі31. Санитариялық авиация бөлімшелері облыстық орталықтарда, облыстық маңызы бар қалаларда санитариялық

авиацияның ұтқыр бригадаларының тұрақты дайындығын қамтамасыз ету мақсатында ұйымдастырылады жəне республикалық, облыстық, қалалық деңгейде тəулік бойы медициналық көмек көрсететін медициналық ұйымдардың құрылымдық бөлімшесі болып табылады.

32. СА қызметтері мыналарды қамтиды:1) медициналық қызметтер (бетпе-бет консультация, жергілікті жердегі операция, науқастарды (босанатын

əйелдерді, зардап шегушілерді), тиісті медициналық ұйымда кейіннен транспланттау үшін ағзаларды (ағзалардың бөліктерін), биоматериалдарды жеткізу, сондай-ақ тіндер мен ағзаларды алу жөніндегі медицина мамандарын тасымалдау;

2) авиациялық көлік қызметтері (мамандарды пациенттің (босанатын əйелдің, зардап шегушінің) орналасқан жеріне) жəне кері жəне/немесе пациентті (босанатын əйелдерді, зардап шегушілерді) тиісті медициналық ұйымға жеткізу).

Халыққа СА медициналық көмек көрсетуіне арналған ұшулары РСАО-ның əуе компанияларымен жасалған шарттардың негізінде жүргізіледі.

33. Қазақстан Республикасының халқына медициналық қызметтер РСАО мен республикалық, қалалық жəне облыстық медициналық ұйымдардың арасында жасалған шарттардың негізінде көрсетіледі.

34. СА бөлімшесінде РСАО-ның үйлестірушілермен, СА əуе кемесінің ұшқыштарымен (күту режимінде тұрған) Қазақстан Республикасының халқына шұғыл медициналық көмек көрсету үшін тапсырма бойынша САМБ ұшқан консультация беруші дəрігерлерімен тұрақты байланысын жүзеге асыратын ДҚ ұйымдастырылады.

35. РСАО ДҚ ауысымының аға дəрігері:шұғыл өтінімнің мақсатын айқындайды (бетпе-бет консультация, жергілікті жердегі операция, одан əрі

транспланттау үшін тиісті медициналық ұйымға пациентті немесе ағзаларды (ағзалардың бөліктерін) тасымалдау) бейінді маман – дəрігерлерден САМБ құрайды (Астана жəне Алматы қалалары);

реанимация жəне қарқынды терапия саласындағы маман-дəрігерден, фельдшерден тұратын Астана, Алматы қалаларының тасымалдау жəне тасымалдау кезінде медициналық көмек көрсету жөніндегі РСАО мобильдік бригадасын қалыптастырады;

шұғыл өтінімді орындау аяқталғанға дейін СА бойынша ұшу бағытын қадағалайды;инфекциялық аурулар, уланулар, айналасындағыларға қауіп төндіретін психикалық жəне мінез-құлықтық

бұзылыстар (аурулар) туралы жəне медициналық салдармен төтенше жағдайлар туралы РСАО басшылығын, уəкілетті органды уақтылы хабардар ету.

36. Санитариялық авиация нысанында медициналық қызмет көрсету үшін əуе көлігін (тік ұшақ, ұшақ) пайдаланудың негізі:

1) жету қиын (жолдардың болмауы, таулы жер, шалғай елді мекендерден); 2) СА мамандандырылған жəне жоғары мамандандырылған МК көрсетуді талап ететін науқастарды (босанатын

əйелдерді, зардап шегушілерді) тасымалдау;3) жарақаттанулар мен уланулар, денсаулығы мен өміріне қауіп төндіретін жағдайлар кезінде пациенттерге

(босанатын əйелдерге, зардап шегушілерге), айналасындағы адамдарға мамандандырылған медициналық көмек көрсету қажеттілігі білікті маман-дəрігерлерді, оның ішінде республикалық медициналық ұйымдардан пациент орналасқан жерге дейін жеткізу арқылы жүзеге асырылады;

4) пациенттің орналасқан жері бойынша медициналық көмек көрсету мүмкін болмаған жағдайда пациенттерді (босанатын əйелдерді, зардап шегушілерді) республикалық медициналық ұйымдарға, сондай-ақ Астана жəне Алматы қалаларының медициналық ұйымдарына, оның ішінде өңіраралық клиникаларға жеткізу үшін;

5) қала сыртындағы (қалааралық, республикалық маңызы бар трассаларда) автомагистралдарда ЖКО кезінде мамандандырылған медициналық көмек көрсету үшін;

6) уəкілетті органның тапсырмасы бойынша жол-көлік жарақаттанушылығының профилактикасы мақсатында апаттық – қауіпті учаскелерде автомобиль көлік құралдарының қаладан тыс автомагистралдарда (қалааралық жəне республикалық маңызы бар жолдар) жаппай қозғалысы уақытында патрульдеу үшін;

7) кейін транспланттауға тіндерді жəне (немесе) ағзаларды (ағзалардың бөліктерін) алатын медицина мамандарын (арнайы даярлықтан өткен) тасымалдау үшін, биологиялық материалдарды алу жəне оларды тиісті медициналық ұйымдарға жеткізу үшін;

8) шетелдік медициналық ұйымдарда ауыр халдегі (өз еркімен дем алмайтын, комадағы немесе басқа да) азаматтық авиацияның рейстік əуе желілерімен тасымалдауға келмейтін медициналық алып жүруді қажет ететін Қазақстан Республикасының азаматтарын Қазақстан Республикасының медициналық ұйымдарына тасымалдау үшін;

9) тұратын жері бойынша медициналық ұйымдарда одан əрі емдеуді жалғастыру үшін республикалық, облыстық, қалалық деңгейдегі медициналық ұйымдардан, оның ішінде өңіраралық клиникалардан медициналық алып жүруді қажет ететін ауыр халдегі (өз еркімен дем алмайтын, комадағы немесе басқа да) пациентті тасымалдау үшін;

10) оқиға орнына жəне кері медициналық салдармен төтенше жағдайлар кезінде ведомствоаралық жұмыс тобының сарапшылары мен мүшелерін тасымалдау үшін;

11) зертханалық зерттеулерді жүргізу үшін денсаулық сақтау ұйымдарына төтенше жағдайлар болған жерден биологиялық материалдарды жеткізу үшін.

37. СА нысанында медициналық көмек көрсету үшін республикалық немесе облыстық маңызы бар мобильдік бригадалар құрылады.

38. Қарқынды терапияның толық көлемін көрсетумен пациентті немесе зардап шегушіні тасымалдауды қамтамасыз ететін штаттық САМБ құрамына дəрігер («емдеу ісі» немесе «педиатрия» мамандығы бойынша дипломы жəне «жедел медициналық жəрдем», «анестезиология жəне реаниматология» мамандығы бойынша сертификатымен жоғарғы медициналық білімі бар маман), қажет болған жағдайда тағы бір дəрігер («анестезиология жəне реаниматология» мамандығы бойынша сертификатымен жоғары медициналық білімі бар маман), фельдшер («емдеу ісі» мамандығы бойынша дипломы жəне «жедел медициналық жəрдем» мамандығы бойынша сертификатымен орта медициналық білімі бар маман), жүргізуші немесе ұшқыш кіреді.

39. Республикалық жəне облыстық маңызы бар САМБ қажет болған жағдайда республикалық жəне облыстық медициналық ұйымдардан тартылған маман-дəрігерлермен: науқастарға (босанатын əйелдерге, зардап шегушілерге) жергілікті жерде жоғары мамандандырылған консультациялық-диагностикалық медициналық көмек көрсету үшін «емдеу ісі» немесе «педиатрия» мамандығы бойынша дипломымен жоғарғы немесе орта медициналық білімі бар маман, оның ішінде жоғары медициналық оқу орындарының жəне республикалық ғылыми, зерттеу орталықтары мен институттарының қызметкерлерімен толықтырылады.

40. РСАО өңірлердің СА шұғыл өтінімі бойынша Қазақстан Республикасының аумағында тəуліктік режимде жоғары мамандандырылған медициналық көмек көрсетуге дайын облыстық жəне қалалық медициналық ұйымдардың тартылған маман-дəрігерлерінен МБ жиынтықтайды.

СА медициналық көмек көрсететін маман-дəрігер шұғыл өтінімді орындағаннан кейін РСАО-ға есептік ақпаратты ұсынуы тиіс.

41. Шұғыл жағдайлар кезінде (жол-көлік оқиғалары, жазатайым оқиғалар жəне басқа да өмірге қауіп төндіретін жағдайлар) СА шақыртуды медицина қызметкерлері, зардап шегушілер немесе оқиға орнынан көрген адамдар 112 нөміріне, ЖМКҰ нөмірлері бойынша немесе мынадай координаттар бойынша РСАО ДҚ: +7 (7172) 701-702, факс: +7 (7172) 709-686; e-mail: dispetcher@rcsa.kz» кез-келген телефон байланысының түрі бойынша (қалалық, ұялы, таксафон жəне т.б) Төтенше жағдайлар қызметіне қоңырау шалу арқылы жүзеге асырады.

42. СА шақырту РСАО өңірдің, облыстың үйлестіруші-дəрігерінің шұғыл өтінімінің негізінде жүзеге асырылады.43. Шұғыл өтінімді орындау үшін РСАО өңірдің, облыстың үйлестіруші-дəрігері:РСАО ДҚ аға дəрігерімен байланысты ұйымдастырады;шұғыл өтінімнің мақсатын анықтайды (бетпе-бет консультация, жергілікті жердегі операция, тасымалдау), бейінді

маман-дəрігерлерден САМБ қалыптастырады;жіберушілер мен қабылдаушы медициналық ұйымдардың арасындағы байланысты жүзеге асырады;мамандандырылған медициналық көмек көрсететін қалалық, облыстық деңгейдегі тікелей қабылдаушы

медициналық ұйымды жеткізілетін пациент (босанатын əйел, зардап шегуші) туралы хабардар етеді; көрсетілген жерге САМБ келгендігін, қабылдайтын медициналық ұйымға пациенттің (босанатын əйелдің, зардап

шегушінің) жеткізілгенін растау туралы ақпаратты сұратады;əуежай өкілдерімен ЖМКҰ немесе СА санитариялық автокөлігінің əуежай перронына кедергісіз кіруі жəне

шығуы туралы мəселені шешеді;əуе кемесі орналасқан жерге СА МБ санитариялық автокөлікпен жеткізуді ұйымдастырады;СА МБ келуі бойынша күтіп алады жəне пациенттің орналасқан жері бойынша медициналық ұйымға жеткізеді; медициналық ұйымдармен шұғыл өтінімді орындау кезінде өзара іс-қимыл мəселелерін келіседі (ЖМКҰ немесе

СА санитариялық автокөлігімен пациенттің (босанатын əйелдің, зардап шегушінің) орналасқан жері бойынша медициналық ұйымға дейін СА МБ жеткізу, сондай-ақ қажет болған жағдайда пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) əуе көлігінің бортына тасымалдау);

пациентті (босанатын əйелді, зардап шегушіні) медициналық ұйымдарға тасымалдаған жағдайда медициналық қызмет туралы ақпаратты РСАО ДҚ аға дəрігеріне береді;

ұшу аяқталғаннан кейін əуе кемесі экипажының командирімен бірлесіп шұғыл өтінімнің орындалғандығы жəне санитариялық ұшуға тапсырманың орындалғандығы туралы есептік ақпаратты РСАО ДҚ (денсаулық сақтау саласындағы уəкілетті орган бекіткен нысан бойынша) ұсынады;

Төтенше жағдайлар туындаған жағдайда қысқа мерзімде шұғыл ақпаратты РСАО ДҚ ұсынады.44. РСАО үйлестірушісі ұйымдастыру мəселелері бойынша өзін-өзі басқарудың жергілікті атқарушы органдарымен

тығыз іс-қимылда болады:тұрақты аэродромдары жоқ елдімекендерде əуе кемесіне арналған қону алаңы;қонуды жүзеге асырған жəне төрт сағаттан астам ұшуды күтіп отырған немесе ұшу-техникалық сипаттамалары

бойынша ауа райы жағдайларына, қараңғы тəулік уақытында жəне басқа да себептерге байланысты ұша алмау жағдайында əуе кемесін уақытша күзету;

ұшу мүмкін болмаған жағдайда əуе кемесінің ұшу экипажын, САМБ тынығу үшін орналастыру.45. СА барлық бөлімшелері медициналық ұйымдармен, мемлекеттік органдармен жəне санитариялық авиацияның

əуе көліктік қызметтерін ұсынатын əуе компанияларымен шұғыл байланыстыру үшін тұрақты түрде қалалық, қалааралық жəне ұялы телефон байланыстарымен, сондай-ақ радиобайланыспен, жерсерігі байланысымен жəне кемінде екі қосқышы бар навигациялық жүйемен қамтамасыз етіледі.

46. Санитариялық авиация бөлімшесіне қызмет көрсететін санитариялық авто- жəне авиакөліктің бірыңғай тану белгілері, арнайы жабдықталған жарқылдақ шамшырағы, қажетті медициналық жарақтандыруы, оның ішінде амбулаториялық (далалық) жағдайда жəне санитариялық авто- жəне авиакөліктің қозғалысы кезінде де жүрек-өкпе реанимациясын көрсетуге арналған жабдықтары бар.

Санитариялық авто- жəне авиакөліктің қажетті медициналық жабдықтары стационарлық (əуе кемесіне тұрақты орнатылған), мобильдік немесе аралас болады.

47. СА ұйымдары № 907 бұйрықпен бекітілген нысан бойынша есепке алу құжаттарын жүргізеді.48. СА ұйымдарының штаттары Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тəртіпте денсаулық

сақтау саласындағы уəкілетті орган бекіткен үлгі штаттарға жəне штат нормативтеріне сəйкес белгіленеді.49. Ағымдағы жылға медициналық көмек бойынша медициналық жəне авиакөлік қызметтерінің көлемін бюджеттік

бағдарламалардың əкімшісі айқындайды.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрінің2015 жылғы 27 сəуірдегі №269 бұйрығына қосымша

Жедел медициналық көмек бойынша шақырулардың жеделділік санаттарының тізімі

Санаты Шақыртудың себебі Жасы Науқастың орналасқан жері

1 2 3 41 жеделдік санаты (5минутқа дейін)

1 кеуде қуысы, іш, арқаның жарақаты ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 бас, мойын жарақаты (есі бар болғанда) көше, қоғамдық орын1 оқтан болған жарақат ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 үлкен термиялық жарақат ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 бет, дем алу жолдарының күюі ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 аяқ-қолдың жарақаттық ампутациясы ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 көптеген, қосалқы жарақат ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 тұншығу (аллергия) балалар көше, қоғамдық орын1 құрысу (жоғары қызу) балалар көше, қоғамдық орын1 құрысу (улану) балалар көше, қоғамдық орын1 қан құсу жүкті əйел көше, қоғамдық орын1 босану, қан кету жүкті əйел көше, қоғамдық орын1 босанулар, су кету + қансырау жүкті əйел көше, қоғамдық орын1 іш ауруы + құсу жүкті əйел көше, қоғамдық орын1 естен тану (бронх демікпесі) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (қақалу) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (жанып кету) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (диабет) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (есірткі мөлшерін артық қабылдау) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (жарақат) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (кардиологиялық ауру) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (жоғары қызу) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (талма) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (улану) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (суға кету) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (себебі белгісіз) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (жіті қан кету) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (анафилаксиялық шок) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 естен тану (асылып өлу кезінде) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын1 ЖКО (1-2, ересектер) ересектер, балалар *1 ЖКО (1-2, балалар бар) ересектер, балалар *1 ЖКО (2-ден астам, ересектер) ересектер, балалар *1 ЖКО (2-ден көп, балалар бар) ересектер, балалар *1 жаяу жүргіншіні соғып кету ересектер, балалар *1 өрт (1-2, ересектер) ересектер, балалар *1 өрт (1-2, балалар бар) ересектер, балалар *1 өрт (2-ден көп,ересек) ересектер, балалар *1 өрт (2-ден көп, балалар) ересектер, балалар *1 жарылыс, ТЖ (1-2, ересектер) ересектер, балалар *1 жарылыс, ТЖ (1-2, балалар бар) ересектер, балалар *1 жарылыс, ТЖ (2-ден көп, ересек) ересектер, балалар *1 жарылыс, ТЖ (2-ден көп, балалар) ересектер, балалар *1 лаңкестікке қауіп кезіндегі кезекшілік ересектер, балалар *1 жоғарыдан құлау (есі бар болғанда) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын

2 жеделдік санаты (5 минутқа дейін)2 соғылу, аяқ-қолдың сынуы ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 кеуде қуысы, іш, арқа жарақаты ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 бас, мойын жарақаты (есі бар болғанда) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 аяқ-қолдың жарақаты (қан кетпеген) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 аяқ-қол жарақаты (қан кету) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 кеуде қуысы, іш, арқа жарақаты ересектер, балалар *2 тістелген жара ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 бас, мойын жарақаты (есі бар болғанда) ересектер, балалар *2 тамырын тілу ересектер, балалар көше, қоғамдық

орын, үй2 ұрып кеткен (есі бар болғанда) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 оқтан болған жарақат ересектер, балалар *2 үлкен термиялық жарақат ересектер, балалар *2 бет, дем алу жолдарының күюі ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 көз жарақаты ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 аяқ-қолдың жарақаттық ампутациясы ересектер, балалар *2 жыныс мүшелерінің жарақаты ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 электр жарақаты (есі бар болғанда) ересектер, балалар көше, қоғамдық

орын, үй2 көптеген, қосалқы жарақат ересектер, балалар *2 алкогольден, суррогаттан улану балалар көше, қоғамдық орын2 қақалу (есі бар болғанда) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 иістен улану (есі бар болғанда) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 улармен улану (есі бар болғанда) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 дəрілермен улану (есі бар болғанда) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 сірке суымен улану ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 улану (себебі белгісіз) (есі бар болғанда) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 аритмия ересектер көше, қоғамдық орын2 кеуде ауруы (анамнезінде ГА) ересектер көше, қоғамдық орын2 ГА науқаста АҚ көтерілуі ересектер көше, қоғамдық орын2 көтерілуі АҚ ересектер көше, қоғамдық орын2 кеуде ауруы (анамнезінде ЖИА) ересектер көше, қоғамдық орын2 кеуде ауруы (анамнезінде ЖИА) ересектер көше, қоғамдық орын2 кеуде ауруы (кардиологиялық ауру) ересектер көше, қоғамдық орын2 кеуденің ауруы (есірткі қабылдайды) балалар көше, қоғамдық орын2 кеуде ауруы (ЖИА жоғарғы емес қауіпі) ересектер көше, қоғамдық орын2 кеуде ауруы (қайталанған жүгіну) ересектер көше, қоғамдық орын2 кеуде ауруы (этиологиясы белгісіз) ересектер көше, қоғамдық орын2 аритмия (қайталанған жүгіну) ересектер көше, қоғамдық орын2 тұншығу (бронх демікпесі ) ересектер көше, қоғамдық орын2 тұншығу (бронхит, пневмония) ересектер көше, қоғамдық орын2 тұншығу (аллергия) ересектер көше, қоғамдық орын2 тұншығу (аллергия) балалар2 тұншығу (кеуде қуысы жарақаты) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 тұншығу (кардиологиялық ауру) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 тұншығу (себебі белгісіз) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 тұншығу (зоб) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 құрысу, абстиненттік синдромы (алкогольдік) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 сал болу (анамнезде ГА) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 құрысу (диабет) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 сал болу ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 кенеттен сал болды ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 құрысу (жоғары қызу) ересектер көше, қоғамдық орын2 құрысу (жоғары қызу) балалар *2 құрысу, абстиненттік синдромы (есірткі) балалар көше, қоғамдық орын2 құрысу (жиі нəжіс) балалар көше, қоғамдық орын2 құрысу (құсу) балалар көше, қоғамдық орын2 құрысу (себебі белгісіз) балалар көше, қоғамдық орын2 құрысу (улану) ересектер көше, қоғамдық орын2 құрысу (улану) балалар *2 эпилепсия (талма) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 қан құсу ересектер, балалар *2 уланудан кейінгі қан кету ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 ішектен қан кету ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 босану, су кету жүкті əйелдер көше, қоғамдық орын2 босану, қан кету жүкті əйелдер *2 босану, су кетті + қан кету жүкті əйелдер *2 іш ауру + ішектік қан кету жүкті əйелдер көше, қоғамдық орын2 іш ауру + құсу жүкті əйелдер *2 қызу + тұншығу ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 ГА науқаста құсық ересектер көше, қоғамдық орын2 Квинке ісігі балалар *2 қызу + бөртпе балалар көше, қоғамдық орын2 естен тану (бронх демікпесі ) балалар көше, қоғамдық орын2 естен тану (қақалып қалды) балалар *2 естен тану (иістен улану) балалар *2 естен тану (диабет) балалар *2 естен тану (есірткіні артық мөлшерде пайдалану) балалар *2 естен тану (жарақат) балалар *2 естен тану (кардиологиялық ауру) балалар *2 естен тану (жоғары қызу) балалар *2 естен тану (онко) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын2 естен тану (талма) ересектер, балалар *2 естен тану (уланды) ересектер, балалар *2 естен тану (суға кету) ересектер, балалар *2 естен тану (себебі белгісіз) ересектер, балалар *2 естен тану (жіті қан кету) ересектер, балалар *2 естен тану (анафилаксиялық шок) ересектер, балалар *2 естен тану (асылып қалды) ересектер, балалар *2 есірткіні көп мөлшерде пайдалану ересектер, балалар көше, қоғамдық

орын, үй2 ЖКО (кезекшілік) ересектер, балалар *2 өрт (кезекшілік) ересектер, балалар *2 жарылыс, ТЖ (кезекшілік) ересектер, балалар *

(Соңы. Басы 18-бетте) 3 жеделдік санаты (5 минутқа дейін)3 жоғарыдан құлау (есі бар болғанда) ересектер, балалар *3 соғып алу, аяқ-қолдың сынуы ересектер, балалар *3 кеуде қуысы, іш, арқа жарақаты ересектер, балалар *3 бас, мойын жарақаты (есі бар болғанда) ересектер, балалар *3 аяқ-қол жарақаты (қан кетусіз) ересектер, балалар *3 аяқ-қол жарақаты (қан кетумен) ересектер, балалар *3 тістелген жарақат ересектер, балалар *3 ұрып кету (есін жоғалтпаған) ересектер, балалар *3 шектелген термиялық жарақат ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 көз жарақаты ересектер, балалар үй3 құлақ жарақаты ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 жыныс мүшелерінің жарақаты ересектер, балалар *3 ескі жарақат, жағдайдың нашарлауы ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 алкогольден, суррогаттан улану ересектер, балалар *3 алкогольден, суррогаттан улану балалар *3 қақалық қалу (есі бар болғанда) ересектер, балалар *3 иістен улану (есі бар болғанда) ересектер, балалар *3 улармен улану (есі бар болғанда) ересектер, балалар *3 дəрілермен улану (есі бар болғанда) ересектер, балалар *3 тамақтан улану ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 сірке суымен улану ересектер көше, қоғамдық орын3 сірке қышқылымен улану балалар *3 улану (белгісіз) (есі бар болғанда) ересектер, балалар *3 аритмия ересектер, балалар *3 кеуде ауруы (анамнезінде ГА) ересектер, балалар *3 кеуде ауруы (алкогольді пайдалану) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 ГА ауыратын науқаста көтеріңкі АҚ ересектер, балалар *3 көтеріңкі АҚ ересектер, балалар *3 кеуде ауруы (анамнезінде ЖИА) ересектер, балалар *3 кеуде ауруы (анамнезінде ЖИА) 60 дейін *3 кеуде ауруы (кардиологиялық ауру) ересектер, балалар *3 кеуде ауруы (есірткі пайдаланады) ересектер көше, қоғамдық орын3 кеуде ауруы (есірткі пайдаланады) балалар көше, қоғамдық орын3 кеуде ауруы (ЖИА жоғарғы қауіпі) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 кеуде ауруы (қайталанған жүгіну) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 кеуде ауруы (этиологиясы белгісіз) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 аритмия (қайталанған жүгіну) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 тұншығу (бронх демікпесі ) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 тұншығу (бронхит, пневмония) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 тұншығу (аллергия) ересектер көше, қоғамдық орын3 тұншығу (кеуде қуысы жарақаты) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 тұншығу (кардиологиялық ауру) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 тұншығу (онкология) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 тұншығу (туберкулез) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 тұншығу (себебі белгісіз) ересектер, балалар *3 тұншығу (зоб) ересектер, балалар *3 құрысу, абстиненттік синдромы (алкогольдік) ересектер, балалар *3 сал болу (анамнезінде ГА) ересектер, балалар *3 құрысу (диабет) ересектер, балалар *3 сал болу ересектер, балалар *3 кенеттен сал болу ересектер, балалар *3 сал болу (жоғары қызу) ересектер *3 құрысу, абстиненттік синдром (есірткі) ересектер, балалар *3 құрысу (нəжісі жиі) ересектер, балалар *3 құрысу (құсу) ересектер, балалар *3 құрысу (себебі белгісіз) ересектер, балалар *3 құрысу (улану) ересектер *3 эпилепсия (талма) ересектер, балалар *3 селкілдеу (себебі белгісіз) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 варикоздық қан тамырларынан қан кету ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 əйелдердің жыныстық жолдарынан қан кетулер ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 қан аралас жөтел ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 уланғаннан кейінгі қан кету ересектер, балалар *3 əйелдердің жыныс жолдарынан қан кетулер ересектер, балалар *3 ішектік қан кету ересектер, балалар *3 қан аралас жөтел ересектер, балалар *3 босану, су кету ересектер, балалар *3 асқынуларсыз босанулар ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 іштің ауруы ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 іштің ауруы + ішектік қан кету ересектер, балалар *3 бүйректік шаншу ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 бір бүйір, бел ауруы ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 психоз? шақырту аға дəрігермен қабылданды ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 бас ауруы (глаукома) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 қан қысымының төмендеуі, бас айналуы ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 қызу + тұншығу ересектер, балалар *3 қызу + құсу балалар *3 қызу + іш өту балалар *3 құсу, бөртпе (аллергия) балалар *3 жүкті əйелдің құсуы көше, қоғамдық

орын, үй3 құсу (қант диабеті) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 Квинке ісігі ересектер *3 қызу + бөртпе балалар *3 құсу (неврологиялық ауру) балалар *3 жіті ауру немесе аяқ-қолдың ісігі ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 адамның ауыр халі (диабет) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 адамның ауыр халі (диабет) (онкологиялық науқас) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 есірткіні шектен тыс қабылдау ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 сірке суымен улану ересектер, балалар *3 адамның ауыр халі (себебі белгісіз) ересектер, балалар көше, қоғамдық орын3 тамақтағы бөгде дене ересектер, балалар *3 жəндіктердің, жыланның жəне т.б шағуы ересектер, балалар *

4 жеделдік санаты (20 минутқа дейін)4 шектелген термиялық жарақат ересектер, балалар *4 құлақ жарақаты ересектер, балалар *4 алкогольден, суррогаттан улану ересектер, балалар *4 құлақтың бөгде заты ересектер, балалар *4 кеуде ауруы (алкогольді пайдалану) ересектер, балалар *4 кеуде ауруы (есірткі қабылдайды) ересектер *4 ГА науқастың құсуы ересектер, балалар *4 селкілдейді (себебі белгісіз) ересектер, балалар *4 варикоздық қан тамырлардан қан кетулер ересектер, балалар *4 тісті жұлғаннан кейінгі қан кету ересектер, балалар көше, қоғамдық орын4 асқынусыз босанулар ересектер, балалар *4 іш ауруы ересектер, балалар *4 құсу + іш өту ересектер, балалар көше, қоғамдық орын4 бүйрек ауруы ересектер, балалар *4 психоз? шақырту аға дəрігермен қабылданды ересектер, балалар *4 бас ауруы (глаукома) ересектер, балалар *4 қысымының төмендеуі, бас айналу ересектер, балалар *4 бас ауруы (бастың зақымдануы болған) ересектер, балалар *4 босанудан кейінгі қызу ересектер, балалар *4 құсу, бөртпе (аллергия) ересектер *4 құсу (қант диабеті) ересектер, балалар *4 қызу + бөртпе ересектер көше, қоғамдық орын4 құсу (неврологиялық ауру) ересектер *4 бөртпе балалар *4 құсу ересектер, балалар көше, қоғамдық орын4 медициналық араласудан кейінгі аурулар, ісінулер ересектер, балалар көше, қоғамдық орын4 асқынған геморрой ересектер, балалар *4 аяқ қолдың ауруы (кардиологиялық науқас) ересектер, балалар *4 аяқ қолдың жіті ауру жəне ісіктер ересектер, балалар *4 қауіпті жəндіктердің шағуы ересектер, балалар *4 адамның ауыр халі (диабет) ересектер, балалар *4 адамның ауыр халі (себебі белгісіз) ересектер, балалар *4 естен тану (онкологиялық ауру) ересектер, балалар *4 балалар реанимациясын өзіне шақырту ересектер, балалар *4 балалар бригадасын өзіне шақырту ересектер, балалар *4 дəрігерлер бригадасын өзіне шақырту ересектер, балалар *4 фельдшер бригадасын өзіне шақырту ересектер, балалар *

5 жеделдік санаты (20 минутқа дейін)5 мұрынның бөгде заты ересектер, балалар *5 ескі жарақат, нашарлану ересектер, балалар *5 көздегі бөгде зат ересектер, балалар *5 тамақтан улану ересектер, балалар *5 қызу + құсу ересектер, балалар *5 қызу + іш өту ересектер, балалар *5 іш өту ересектер, балалар *5 құсу + іш өту ересектер, балалар *5 жыныс мүшелерінің ісінуі балалар *5 басқа да бөгде денелер ересектер, балалар *5 сал болған адам жағдайының нашарлауы ересектер, балалар *5 қанды несеп ересектер көше, қоғамдық орын5 қанды несеп балалар *5 мұрыннан қан кету ересектер *5 мұрыннан қан кету балалар *5 тісті жұлғаннан кейінгі қан кету ересектер, балалар *5 тұншығу (онкология) ересектер, балалар *5 тұншығу (туберкулез) ересектер, балалар *5 бір бүйір, бел ауруы ересектер, балалар *5 медициналық араласудан кейінгі қызу ересектер, балалар *5 қызу (мастит?) ересектер, балалар *5 медициналық араласудан кейінгі аурулар, ісіктер ересектер, балалар *5 жыныс мүшелерінің ісігі ересектер *5 алкогольден мас болу ересектер, балалар *

6 жеделдік санаты (30 минутқа дейін)6 емханада, медициналық бөлімшеде көмек көрсету *6 несептің жіті кідірісі *6 бас ауруы (абстинентті-алкоголь) *6 дренаж түтігігің шығып кетуі *6 ҚЕБ арналған жедел тасымалдау *6 балалар реанимациясына арналған жедел тасымалдау *6 балалар бригадасына арналған жедел тасымалдау *6 кардиологиялық бригадаға арналған жедел тасымалдау *6 дəрігерлік бригадаға арналған жедел тасымалдау *6 реанимацияға арналған жедел тасымалдау *6 фельдшерлік бригадаға арналған жедел тасымалдау *6 қарқынды терапия бригадасына арналған стационарға

стационардан тасымалдау*

6 балалар реанимациясына арналған стационарға стационардан тасымалдау

*

6 стационардан балаларға арналған стационарға тасымалдау

*

6 кардиологиялық бригадаға арналған стационарға стационардан тасымалдау

*

6 стационардан стационарға тасымалдау *6 реанимациялық бригадаларға арналған стационарға

стационардан тасымалдау *

6 бас ауруы, қызуы *6 бас ауруы (абстинентті-есірткі) *6 құлақ ауруы *6 бас ауруы *6 қызу + тамақтағы аурулар *6 қызу + жөтел *6 қызу + құлақтағы ауру *6 асқынуларсыз қызу *б қызу + бөртпе ересектер *6 құсу (онкологиялық ауру) балалар көше, қоғамдық орын6 бөртпе *6 адамның ауыр халі (онкологиялық ауру) 1 *6 бұқаралық іс-шараларындағы кезекшілік *6 бағыттас шақырту *6 ҚЕБ арналған белсенді шақырту *6 балалар реанимациясына арналған белсенді шақырту *6 балалар бригадасына арналған белсенді шақырту *6 кардиологиялық науқастарға арналған белсенді шақырту *6 дəрігерлер бригадасына арналған белсенді шақырту *6 реанимацияға арналған белсенді шақырту *6 фельдшерлік бригадаларға арналған белсенді шақырту *

Ескертпе: арнайы нұсқау болмаған кезде пациент үйде немесе басқа жерде бола алады.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2015 жылғы 4 маусымда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11263 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 28 сəуір №274 Астана қаласы

Денсаулық сақтау саласындағы тəуелсіз сарапшыларды тартуқағидаларын бекіту туралы

«Халық денсаулығы жəне денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 14-бабының 4 - тармағына сəйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған Денсаулық сақтау саласындағы тəуелсіз сарапшыларды тарту қағидалары бекітілсін. 2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің Медициналық жəне

фармацевтикалық қызметті бақылау комитеті: 1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді; 2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн

ішінде мерзімдік баспа басылымдарында жəне «Əділет» ақпараттық–құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігінің интернет-

ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін. 3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму

вице министрі А.В. Цойға жүктелсін. 4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр Т.ДҮЙСЕНОВА

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрінің2015 жылғы 28 сəуір №274 бұйрығымен бекітілген

Денсаулық сақтау саласындағы тəуелсіз сарапшыларды тарту қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы Денсаулық сақтау саласындағы тəуелсіз сарапшыларды тарту қағидалары «Халық денсаулығы жəне

денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің (бұдан əрі – Кодекс) 14-бабының 4-тармағына сəйкес əзірленген жəне денсаулық сақтау саласында тəуелсіз сараптаманы жүзеге асыру кезінде тəуелсіз сарапшыларды тарту тəртібін айқындайды.

2. Тəуелсіз сарапшыларды тартудың мақсаты:1) денсаулық сақтау субъектілерінің кадрлық, материалдық-техникалық ресурстарын оңтайлы пайдалану жəне

заманауи медициналық технологияларды қолдану негізінде пациенттердің қажетті көлемдегі жəне тиісті сападағы медициналық көмек алу құқықтарын қамтамасыз ету;

2) денсаулық сақтау субъектілерінің қызметін бағалаудың ашықтығы мен объективтілігін, медицина қызметкерлерінің құзыретін, мамандардың біліктілік деңгейін қамтамасыз ету;

3) белгілі бір ауру немесе клиникалық жағдай кезінде медициналық көрсетілетін көмекке қойылатын жалпы талаптарды қалыптастыру кезінде ұсынымдардың өзектілігі мен негізділігін қамтамасыз ету болып табылады.

3. Осы Қағидаларда қолданылатын негізгі ұғымдар:1) денсаулық сақтау субъектісі – халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы

қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда, денсаулық сақтау ұйымдары, сондай-ақ жеке медициналық практикамен жəне фармацевтикалық қызметпен айналысатын жеке тұлғалар;

2) заңды тұлға – жеке меншiк, шаруашылық жүргiзу немесе жедел басқару құқығындағы оқшау мүлкi бар жəне сол мүлiкпен өз мiндеттемелерi бойынша жауап беретiн, өз атынан мүлiктiк жəне мүлiктiк емес жеке құқықтар мен мiндеттерге ие болып, оларды жүзеге асыра алатын, сотта талапкер жəне жауапкер бола алатын ұйым;

3) медициналық көрсетілетін қызметтер сапасының сараптамасы – медициналық көрсетілетін қызметтер тиімділігінің, толықтығының жəне стандарттарға сəйкестігінің көрсеткішін көрсететін индикаторларды пайдалана отырып, жеке жəне заңды тұлғалар ұсынатын медициналық көрсетілетін қызметтер сапасының деңгейі бойын-ша қорытынды шығару үшін жүзеге асырылатын ұйымдастыру, талдау жəне практикалық іс-шаралар жиынтығы;

4) сараптамалық қорытынды – денсаулық сақтау саласындағы заңнамада белгіленген талаптардың сақталуы үшін тəуелсіз сарапшының алдына қойылған мəселелер бойынша негіздемесі бар қорытынды;

5) тəуелсіз сараптама – медициналық көрсетілетін қызметтердің тиімділігінің, толықтығының жəне стандарттарға сəйкестігінің көрсеткішін көрсететін индикаторларды пайдалана отырып, денсаулық сақтау субъектілері медициналық көрсетілетін қызметтер сапасының деңгейі туралы қорытынды шығару мақсатында, сондай-ақ мамандардың біліктілік деңгейін айқындау мақсатында өткізілетін рəсім;

6) тəуелсіз сарапшы – денсаулық сақтау субъектілерінің қызметіне тəуелсіз сараптама жүргізу үшін белгіленген тəртіппен аккредиттелген жеке тұлға.

4. Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму саласындағы уəкілетті орган (бұдан əрі – уəкілетті орган) Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10735 болып тіркелген «Денсаулық сақтау саласындағы аккре-диттеу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 10 наурыздағы № 127 бұйрығымен бекітілген Денсаулық сақтау саласындағы аккредиттеу қағидаларына сəйкес тəуелсіз сарапшыларды аккредиттейді жəне олардың дерекқорын қалыптастырады.

2. Тəуелсіз сарапшыларды тарту тəртібі5. Тəуелсіз сарапшылар:1) уəкілетті орган жəне оның аумақтық бөлімшелері;2) денсаулық сақтау субъектілері;3) жеке тұлғалар денсаулық сақтау субъектілерінің қызметіне тəуелсіз сараптама жүргізу үшін тартылады.6. Тəуелсіз сарапшылар тəуелсіз сараптама жүргізу үшін:1) Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10880 болып тіркелген «Медициналық

қызметтер көрсету сапасының ішкі жəне сыртқы сараптамаларын ұйымдастыру мен жүргізу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 27 наурыздағы № 173 бұйрығына сəйкес медициналық қызметтердің сапасына сыртқы сараптама жүргізу;

2) Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10735 болып тіркелген «Денсаулық сақтау саласындағы аккредиттеу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 10 наурыздағы № 127 бұйрығына сəйкес медициналық ұйымдарды аккредиттеуді жүргізу кезінде;

3) жеке тұлғалар мемлекеттік медициналық сараптама қорытындысымен келіспеген кезде тартылады. 7. Уəкілетті орган немесе оның аумақтық бөлімшелері – мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушылар жыл

сайын медициналық қызметтердің сапасына сыртқы сараптама жүргізу жəне денсаулық сақтау субъектілерін ак-кредиттеу кезінде тартылатын тəуелсіз сарапшылардың қызметтеріне мемлекеттік сатып алуды жүзеге асырады.

8. Жеке тұлғалар мемлкеттік медициналық сараптама қорытындысымен келіспеген жағдайда, сондай-ақ денсаулық сақтау субъектілері тəуелсіз сарапшыларды шарт негізінде тартады.

Тəуелсіз сарапшылар туралы мəліметтерді жеке тұлғалар мен денсаулық сақтау субъектілері денсаулық сақтау саласындағы аккредиттелген тəуелсіз сарапшылар дерекқорынан алады.

9. Тəуелсіз сарапшы сараптамаға оның негізгі медициналық, фармацевтикалық мамандығы ескеріле отырып тартылады.

10. Тəуелсіз сараптама жүргізу қызметтеріне ақы төлеу орындалған жұмыстар актісі негізінде жүзеге асырылады.3. Қорытынды ережелер

11. Егер: 1) тексерілетін денсаулық сақтау субъектісімен еңбек немесе шарттық қарым-қатынаста болса; 2) сараптама жүргізу кезінде олармен туыстық немесе өзге де қарым-қатынастағы тұлғалардың мүдделері

қозғалса; 3) өтініш иесі өзінің алғашқы өтініші бойынша тексеруге бұрын қатыспаған тəуелсіз сарапшыны тарта отырып,

қайтадан сараптама жүргізу туралы өтініш білдірсе, сараптамаға тəуелсіз сарапшылар тартылмайды.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2015 жылғы 28 мамырда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11207 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 8 сәуір №320 Астана қаласы

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі арнайы мемлекеттік мұрағатының мемлекеттік көрсетілетін қызметтер стандарттарын бекіту туралы

«Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1-тармағына сәйкес бұйырамын:

1. Мыналар:1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес «Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің арнайы мемлекеттік

мұрағаты мен оның аумақтық бөлімшелерінің шегінде мұрағаттық анықтамаларды және/немесе мұрағаттық құжаттардың көшірмелерін беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес «Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі арнайы мемлекеттік мұрағаты мен оның аумақтық бөлімшелерінен шығатын мұрағаттық анықтамаларға және мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріне апостиль қою» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Ақпараттық-аналитикалық орталығы (Р.Н. Закаргаева) белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;2) осы бұйрықты мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтiзбелiк он күн ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында

және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жолдауды;3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды

қамтамасыз етсін.3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің бірінші орынбасары

полиция генерал-майоры М.Ғ.Демеуовке және Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Ақпараттық-аналитикалық орталығына (Р.Н.Закаргаева) жүктелсiн.

4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күннен кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрі Қ.ҚАСЫМОВ«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің міндетін атқарушы_______________ М.ҚҰСАЙЫНОВ2015 жылғы «____» ________

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2015 жылғы 8 сәуірдегі № 320 бұйрығына 1 қосымша

«Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі арнайы мемлекеттік мұрағаты мен оның аумақтық бөлімшелерінің шегінде мұрағаттық анықтамаларды және/немесе мұрағаттық құжаттардың көшірмелерін

беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты1. Жалпы ережелер

1. «Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі арнайы мемлекеттік мұрағаты мен оның аумақтық бөлімшелерінің шегінде мұрағаттық анықтамаларды және/немесе мұрағаттық құжаттардың көшірмелерін беру» мемлекеттік көрсетілетін қызметі (бұдан әрі – мемлекеттік көрсетілетін қызмет).

2. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартын Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі (бұдан әрі – Министрлік) әзірледі.

3. Мемлекеттік қызметті Министрлік, Министрліктің аумақтық бөлімшелері, оқу орындары (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті беруші) көрсетеді.

Құжаттарды қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсетудің нәтижесін беруді көрсетілетін қызметті беруші жүзеге асырады.

2. Мемлекеттік қызметті көрсету тәртібі4. Мемлекеттік қызметті көрсету мерзімдері:1) көрсетілетін қызметті берушіге жазбаша өтініш берген сәттен бастап – күнтізбелік 10 (он) күн; 2) өтінішті тапсыру кезінде кезек күтудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты – 15 минут;3) құжаттарды алу кезінде кезек күтудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты – 15 минут.5. Мемлекеттік қызмет көрсету нысаны: қағаз түрінде.6. Мемлекеттік қызмет көрсетудің нәтижесі көрсетілетін қызметті алушыларға мөрмен бекітілген мұрағаттық

анықтамаларды және/немесе мұрағаттық құжаттардың көшірмелерін қағаз түрінде беру болып табылады.Мемлекеттік қызмет көрсету нәтижелерін беру нысаны: қағаз түрінде. 7. Мемлекеттік қызмет жеке және заңды тұлғаларға тегін көрсетіледі.8. Көрсетілетін қызметті берушінің жұмыс кестесі: Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес де-

малыс (сенбі, жексенбі) және мереке күндерін қоспағанда, түскі үзіліс сағат 13.00-ден 14.30-ға дейін дүйсенбіден бастап жұманы қоса алғанда, сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін.

Өтініштерді қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсетудің нәтижелерін беру сағат 13.00-ден 14.30-ға дейін түскі үзіліспен сағат 9.00-ден 17.30-ға дейін жүзеге асырылады.

Мемлекеттік көрсетілетін қызмет алдын ала жазылусыз және жеделдетіп қызмет көрсетусіз кезек тәртібінде көрсетіледі.

9. Мұрағаттық анықтаманы және/немесе мұрағаттық құжаттардың көшірмелерін алу үшін көрсетілетін қызметті алушы еркін нысанда жазбаша өтініш ұсынады.

Өтініштің қағаз тасымалдағышта қабылданғанын растау күні мен уақыты көрсетілген көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесінде тіркелгені туралы оның көшірмесіндегі белгі болып табылады.

3. Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері бойынша орталық мемлекеттік органдардың, сондай-ақ көрсетілетін қызметті берушілердің және (немесе) олардың лауазымды адамдарының

шешімдеріне, әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағымдану тәртібі10. Көрсетілетін қызметті берушінің және (немесе) оның лауазымды адамдарының шешімдеріне, әрекетіне

(әрекетсіздігіне) шағымдану: шағым көрсетілетін қызметті беруші басшысының атына беріледі.Шағым жазбаша нысанда пошта арқылы немесе мемлекеттік көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі арқылы

қолма қол беріледі.Шағымды қабылдаған адамның тегі және аты-жөні, күні және уақыты, берілген шағымға жауап алу мерзімі мен

орны және шағымды қарау барысын білуге болатын лауазымды адамдардың байланыс деректері көрсетілген талон шағымның қабылданғанын растаушы құжат болып табылады.

Көрсетілетін қызметті алушының шағымында:1) жеке тұлғаның – тегі, аты, әкесінің аты, пошта мекенжайы көрсетіледі;2) заңды тұлғаның – атауы, пошта мекенжайы, шығыс нөмірі және күні көрсетіледі.Өтінішке көрсетілетін қызметті алушы қол қоюы тиіс.Көрсетілетін қызметті берушінің атына келіп түскен көрсетілетін қызметті алушының шағымы оның тіркелген

күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде қаралуға жатады. Көрсетілетін қызметті алушы көрсетілген мемлекеттік қызметтің нәтижелерімен келіспеген жағдайда, мемлекеттік

қызмет көрсету сапасын бағалау және бақылау жөніндегі уәкілетті органға шағыммен жүгіне алады.Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызмет көрсету сапасын бағалау және бақылау жөніндегі уәкілетті

органның атына келіп түскен шағымы оның тіркелген күнінен бастап он бес жұмыс күні ішінде қаралады.11. Мемлекеттік көрсетілген қызметтің нәтижелерімен келіспеген жағдайларда, көрсетілетін қызметті алушы

Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен сотқа жүгінуге құқылы. 4. Мемлекеттік қызмет көрсетудің ерекшеліктерін ескере отырып, қойылатын өзге де талаптар

12. Мемлекеттік қызмет көрсету орындарының мекенжайлары mvd.gov.kz. интернет-ресурсында орналастырылған.

13. Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызмет көрсету тәртібі және мәртебесі туралы ақпаратқа мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері жөніндегі бірыңғай байланыс-орталығы арқылы қашықтықтан қол жеткізу мүмкіндігі бар.

14. Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері жөніндегі анықтамалық қызметтердің байланыс телефондары: 8 (7172) 72-22-57, 8 (7172) 71-47-22.

Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері жөніндегі бірыңғай байланыс-орталығы: 1414.

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2015 жылғы 8 сәуірдегі № 320 бұйрығына 2 қосымша

«Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі арнайы мемлекеттік мұрағаты мен оның аумақтық бөлімшелерінен шығатын мұрағаттық анықтамаларға және мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріне

апостиль қою» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты

1. Жалпы ережелер1. «Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі арнайы мемлекеттік мұрағаты мен оның аумақтық

бөлімшелерінен шығатын мұрағаттық анықтамаларға және мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріне апостиль қою» мемлекеттік көрсетілетін қызметі (бұдан әрі – мемлекеттік көрсетілетін қызмет).

2. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартын Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі (бұдан әрі – Министрлік) әзірледі.

3. Мемлекеттік қызметті Министрлік, Министрліктің аумақтық бөлімшелері, оқу орындары (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті беруші) көрсетеді.

Құжаттарды қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсету нәтижесін беруді көрсетілетін қызметті беруші жүзеге асырады.

2. Мемлекеттік қызметті көрсету тәртібі4. Мемлекеттік қызметті көрсету мерзімдері:1) құжаттар пакетін көрсетілетін қызметті берушіге тапсырған сәттен бастап – 10 (он) жұмыс күні;2) құжаттарды тапсыру кезінде кезек күтудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты – 15 минут;3) құжаттарды алу кезінде кезек күтудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты – 15 минут.5. Мемлекеттік қызмет көрсету нысаны: қағаз түрінде.6. Мемлекеттік қызмет көрсету нәтижесі көрсетілетін қызметті алушыларға апостиль қойылған мұрағаттық

анықтамаларды, мұрағаттық құжаттардың көшірмелерін қағаз түрінде беру болып табылады.Мемлекеттік қызмет көрсету нәтижелерін беру нысаны: қағаз түрінде.7. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет жеке және заңды тұлғаларға ақылы түрде көрсетіледі. Мемлекеттік қызметті

көрсету үшін мемлекеттік баж «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» (Салық кодексі) Қазақстан Республикасы Кодексінің 540-бабына сәйкес алынады, ол мемлекеттік баж төленген күні белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 50 пайызын құрайды.

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz20(Соңы. Басы 19-бетте)

Мемлекеттік бажды төлеу екінші деңгейдегі банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы қолма-қол және қолма-қол ақшасыз нысанда жүзеге асырылады.

8. Көрсетілетін қызметті берушінің жұмыс кестесі: Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес де-малыс (сенбі, жексенбі) және мереке күндерін қоспағанда, түскі үзіліс сағат 13.00-ден 14.30-ға дейін дүйсенбіден бастап жұманы қоса алғанда, сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін.

Өтініштерді қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсетудің нәтижелерін беру сағат 13.00-ден 14.30-ға дейін түскі үзіліспен сағат 9.00-ден 17.30-ға дейін жүзеге асырылады.

Мемлекеттік көрсетілетін қызмет алдын ала жазылусыз және жеделдетіп қызмет көрсетусіз кезек тәртібінде көрсетіледі.

9. Көрсетілетін қызметті алушы (не сенімхат бойынша оның өкілі) көрсетілетін қызметті берушіге мемлекеттік қызметті көрсету үшін жүгінген кезде қажетті құжаттар тізімі:

1) осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына қосымшаға сәйкес нысан бойынша өтініш. Көрсетілетін қызметті алушыға өтініштердің бланкілерін көрсетілетін қызметті беруші береді;

2) жеке басты куәландыратын құжат (жеке басты сәйкестендіру үшін талап етіледі);3) апостиль қою үшін мемлекеттік баж төленгені туралы түбіртек.Өтініштің қағаз тасымалдағышта қабылданғанын растау күні мен уақыты көрсетілген көрсетілетін қызметті

берушінің кеңсесінде тіркелгені туралы оның көшірмесіндегі белгі болып табылады.3. Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері бойынша орталық мемлекеттік органдардың,

сондай-ақ көрсетілетін қызметті берушілердің және (немесе) олардың лауазымды адамдарының шешімдеріне, әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағымдану тәртібі

10. Көрсетілетін қызметті берушінің және (немесе) оның лауазымды адамдарының шешімдеріне, әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағымдану: шағым көрсетілетін қызметті беруші басшысының атына беріледі.

Шағым жазбаша нысанда пошта арқылы немесе мемлекеттік көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі арқылы қолма қол беріледі.

Шағымды қабылдаған адамның тегі және аты-жөні, күні және уақыты, берілген шағымға жауап алу мерзімі мен орны және шағымды қарау барысын білуге болатын лауазымды адамдардың байланыс деректері көрсетілген талон шағымның қабылданғанын растаушы құжат болып табылады.

Көрсетілетін қызметті алушының шағымында:1) жеке тұлғаның – тегі, аты, әкесінің аты, пошта мекенжайы көрсетіледі;2) заңды тұлғаның – атауы, пошта мекенжайы, шығыс нөмірі және күні көрсетіледі.Өтінішке көрсетілетін қызметті алушы қол қоюы тиіс.Көрсетілетін қызметті берушінің атына келіп түскен көрсетілетін қызметті алушының шағымы оның тіркелген

күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде қаралуға жатады. Көрсетілетін қызметті алушы көрсетілген мемлекеттік қызметтің нәтижелерімен келіспеген жағдайда, мемлекеттік

қызмет көрсету сапасын бағалау және бақылау жөніндегі уәкілетті органға шағыммен жүгіне алады.Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызмет көрсету сапасын бағалау және бақылау жөніндегі уәкілетті

органның атына келіп түскен шағымы оның тіркелген күнінен бастап он бес жұмыс күні ішінде қаралады.11. Мемлекеттік көрсетілген қызметтің нәтижелерімен келіспеген жағдайларда көрсетілетін қызметті алушы

Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен сотқа жүгінуге құқылы. 4. Мемлекеттік қызмет көрсетудің ерекшеліктерін ескере отырып, қойылатын өзге де талаптар

12. Мемлекеттік қызмет көрсету орындарының мекенжайлары mvd.gov.kz. интернет-ресурсында орналастырылған.

13. Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызмет көрсету тәртібі және мәртебесі туралы ақпаратқа мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері жөніндегі бірыңғай байланыс-орталығы арқылы қашықтықтан қол жеткізу мүмкіндігі бар.

14. Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері жөніндегі анықтамалық қызметтердің байланыс телефондары: 8 (7172) 72-22-57, 8 (7172) 71-47-22.

Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері жөніндегі бірыңғай байланыс-орталығы: 1414.

«Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі арнайы мемлекеттік мұрағаты мен оның аумақтық бөлімшелерінен шығатын мұрағаттық анықтамаларға және мұрағаттық

құжаттардың көшірмелеріне апостиль қою» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына қосымша

_______________________________________________ басшысы________________________________________________________жеке куәлігінің (паспортының) нөмірі____________________________(көрсетілетін қызметті алушы-жеке/заңды тұлғаның байланыс деректері)

ӨтінішМаған ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________қатысты ______________________________________ мұрағаттық анықтаманы (мұрағаттық құжаттың көшірмесін) (қажеттісінің астын сызыңыз)бұдан әрі ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________пайдалану (ұсыну) үшін апостиль

мөртаңбасын қоя отырып, беруді сұраймын.

Жеке тұлғаның Т.А.Ә. немесе заңды тұлғаның атауы (көрсетілетін қызметті алушының)____________________(қолы және күні) М.О (заңды тұлға үшін)

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 20 мамырдағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11087 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 7 желтоқсан №373 Астана қаласы

Қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығару қағидаларын бекіту туралы

«Мәдениет туралы» 2006 жылғы 15 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңының 7-бабы 9-2) тармақшасына сәйкес, бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған Қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығару қағидалары бекітілсін.2. Мәдениет және спорт министрлігінің Әкімшілік департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында

белгіленген тәртіпте:1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін; 2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде

және мерзімді баспа басылымдарында ресми жариялау үшін электрондық тасымалдағышта елтаңбалы мөрмен куәландырылған қағаз данасын қоса бере отырып, Қазақстан Республикасы нормативті құқықтық актілерінің эталонды бақылау банкіне енгізу үшін елтаңбалы мөрмен куәландырылған қағаз данасын қоса бере отырып осы бұйрыққа қол қоюға уәкілетті тұлғаның электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған электрондық түрдегі осы бұйрықтың көшірмелерін жолдауды;

3) осы бұйрықты ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын;

4) осы тармақпен көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді іс-шараларды орындағаннан кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануы тиіс.

Министр А.МҰХАМЕДИҰЛЫ

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2015 жылғы 7 желтоқсандағы №373 бұйрығымен бекітілген

Қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығару қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы Қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығару қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) қоғамдық маңызы

бар әдебиетті басып шығару мен таратуды қамтамасыз ету бойынша шараларды іске асыру мақсатында әзірленіп, мына кезеңдерден тұратын:

1) қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығару үшін өтінімдерді қабылдау және қарастыру;2) қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығарудың Тақырыптық жоспарын бекіту, әдебиетті басып шығару

тәртібін айқындайды.2. Қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығаруға өтінім қабылдау және қарастыру тәртібі

2. Қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығару үшін өтінім (бұдан әрі – өтінім) жеке және заңды тұлғалардан осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігіне (бұдан әрі – уәкілетті орган) беріледі.

3. Өтінім жыл бойы 1 қазанға дейін қабылданады.4. Өтініммен қоса:1) Қазақстан Жазушылар одағының немесе М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының рецензиясы

(көркем, балаларға арналған әдебиетке және публицистиканы басып шығару үшін);тақырыптық бағытына қарай салалық ғылыми-зерттеу институтының сараптамалық қорытындысы (ғылыми

әдебиетті басып шығару үшін);Қазақстан Республикасының Президенті Әкімшілігінің келісімі (Қазақстан Республикасының Президенті туралы

әдебиетті басып шығару үшін);діни қызмет саласындағы уәкілетті органның сараптама қорытындысы (діни әдебиетті басып шығару үшін);тиісті шығармашылық одақтың сараптамасы (өнер туралы әдебиетке, оның ішінде фотоальбомдарға, кітап-

альбомдарға, музыкалық шығармаларға және тағы басқаларға басып шығару үшін);2) қолжазбаның СD-дискіге жазылған электрондық нұсқасы;3) «Авторлық және сабақтас құқықтар туралы» 1996 жылғы 10 маусымдағы Қазақстан Республикасының

Заңының 31-бабына сәйкес айрықша құқық беру туралы авторлық шарттың нотариалды куәландырылған көшірмесі берілуі тиіс;

4) ұсынған шығармасын уәкілетті органмен интернет-ресурстарда орналастыруға автордың жазбаша келісімі (авторлық шартта ондай келісім болмаған жағдайда немесе авторлық шарт болмаған жағдайда);

5) өткізілген мемлекеттік сатып алулардың нәтижесі бойынша анықталған баспамен авторлық шарт жасауға, сондай-ақ ұсынған шығармасын уәкілетті органмен интернет-ресурстарда орналастыруға автордың жазбаша келісімі (автордың жасалған авторлық шарты болмаған жағдайда).

5. Уәкілетті орган қосымша берілген құжаттармен қоса барлық келіп түскен өтінімдерді ағымдағы жылғы 1 желтоқсанға дейін уәкілетті органның жанындағы Әдебиет және кітап шығару жөніндегі көркемдік кеңестің (бұдан әрі – Көркемдік кеңес) қарауына ұсынады.

6. Көркемдік кеңес ағымдағы жылғы 31 желтоқсанға дейін тиісті қаржылық жылға бөлінген бюджеттік қаражатты есепке ала отырып, қосымша берілген құжаттардың тізімімен қоса келіп түскен өтінімдердегі шығармалардың көркемдік құндылығын, басып шығарудың өзектілігі мен тиімділігін қарастырады.

3. Қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығарудың Тақырыптық жоспарын бекіту7. Көркемдік кеңес барлық өтінімдерді қарастырғаннан кейін шығарманы қоғамдық маңызы бар әдебиетті ба-

сып шығарудың тақырыптық жоспарына (бұдан әрі – Тақырыптық жоспар) енгізу немесе енгізбеу жөнінде шешім қабылдайды.

8. Көркемдік кеңестің шешімі ұсыныстық сипаттағы хаттама түрінде рәсімделеді.9. Хаттамаға көркемдік кеңестің төрағасы, хатшысы, мүшелері қол қояды.10. Көркемдік кеңес шешімінің негізінде уәкілетті орган отыз күнтізбелік күннің ішінде жеке және заңды тұлғаларға

тиісті жазбаша хабарлама жолдайды.11. Тиісті жылға арналған Тақырыптық жоспарды уәкілетті орган бекітеді.

Қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығару қағидаларына қосымшаНысан

кімге ______________________________________(өтінімді қабылдайтын уәкілетті органның атауы)

кімнен _____________________________________ (жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда)

немесе заңды тұлғаның атауы)

Өтінім______ жылға арналған Қоғамдық маңызы бар әдебиетті басып шығарудың тақырыптық жоспарына мына

әдебиетті қосуды сұраймын: __________________________________________________________________________.(атауы, түрі, тілі, шартты баспа табақтағы көлемі, бояуы)

Қосымша: ______________________________________________________________________________________(өтінімге қоса берілетін құжаттар тізімі)

_____________________________________________________________________________________________ (тұрғылықты мекен-жайы немесе заңды мекенжайы, телефоны)

Қолы _______________ Өтінім берілген күні ___________________

Мөр орны (заңды тұлға үшін)

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 30 желтоқсандағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №12641 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 15 желтоқсан №392 Астана қаласы

«Мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік мұражайлар мен мұражай-қорықтардың тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) өткізу жөніндегі ақылы қызмет түрлерін көрсету және олардың тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден түскен

ақшаны жұмсау қағидасын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт Министрінің 2015 жылғы 26 қаңтардағы № 21 бұйрығына

өзгерістер енгізу туралы

«Мәдениет туралы» Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 15 желтоқсандағы Заңының 7-бабы 15-1)-тармақшасына сәйкес бұйырамын:

1. «Мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік мұражайлар мен мұражай-қорықтардың тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) өткізу жөніндегі ақылы қызмет түрлерін көрсету және олардың тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден түскен ақшаны жұмсау қағидасын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт Министрінің (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу реестрінде № 10331-мен тіркелген, 2015 жылғы 30 шілдеде «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) 2015 жылғы 26 қаңтардағы № 21 бұйрығына келесідей өзгерістер енгізілсін:

тақырыбы келесі редакцияда жазылсын:«Мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтардың тауарларды, жұмыстарды,

көрсетілетін қызметтерді өткізу жөніндегі ақылы қызмет түрлерін көрсету және олардың тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізуден түскен ақшаны жұмсау қағидаларын бекіту туралы»

кіріспесі келесі редакцияда жазылсын: «Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Бюджет кодексінің 70-бабының 2-тармағына

және «Мәдениет туралы» Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 15 желтоқсандағы Заңының 7-бабы 15-1)-тармақшасына сәйкес бұйырамын:»;

1-тармақ келесі редакцияда жазылсын:«1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтардың тау-

арларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу жөніндегі ақылы қызмет түрлерін көрсету және олардың тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізуден түскен ақшаны жұмсау қағидалары бекiтiлсiн.»;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген, Мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік мұражайлар мен мұражай-қорықтардың тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) өткізу жөніндегі ақылы қызмет түрлерін көрсету және олардың тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден түскен ақшаны жұмсау қағидасы осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес редакцияда жазылсын.

2. Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Экономика және қаржы департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеудi;2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде

және мерзімді баспа басылымдарында ресми жариялау үшін электрондық тасымалдағышта елтаңбалы мөрмен куәландырылған қағаз данасын қоса бере отырып, Қазақстан Республикасы нормативті құқықтық актілерінің

эталонды бақылау банкіне енгізу үшін елтаңбалы мөрмен куәландырылған қағаз данасын қоса бере отырып осы бұйрыққа қол қоюға уәкілетті тұлғаның электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған электрондық түрдегі осы бұйрықтың көшірмелерін жолдауды;

3) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы тармақпен көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді іс-шараларды орындағаннан кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрі А.МҰХАМЕДИҰЛЫ

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт Министрінің2015 жылғы 15 желтоқсанда №392 бұйрығына қосымша

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт Министрінің 2015 жылғы 26 қаңтардағы № 21 бұйрығымен бекітілген

Мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтардың тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу жөніндегі ақылы қызмет түрлерін көрсету және олардың тауарларды,

жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізуден түскен ақшаны жұмсау қағидалары

1. Осы Мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтардың тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу жөніндегі ақылы қызмет түрлерін көрсету және олардың тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізуден түскен ақшаны жұмсау қағидалары (бұдан әрі – Қағида) мемлекеттік кітапханалармен, мемлекеттік музейлер және музей-қорықтармен ақылы қызметтерді көрсетудің және олармен-тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізуден түскен ақшаны жұмсаудың тәртібін анықтайды.

2. Осы Қағиданың қолданылуы мемлекеттік кітапханаларға, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтарға, осы Қағиданың 3 және 4-тармақтарында көрсетілген, өздерінің негізгі қызметіне қатысы жоқ тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді ақылы негізде сатуды жүзеге асыру үшін таралады.

3. Мемлекеттік кітапханалар тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу бойынша мынадай қызмет түрлерін көрсетеді:

1) жеткізгіштердің, форматтардың, стандарттардың барлық түрлерінен көшірмелер дайындау және оларды өңдеу;2) мүмкіндігі шектеулі азаматтар үшін материалдар дайындау;3) құжаттарды талдамалы-синтетикалық өңдеуді орындау және қосымша библиография жасау;4) қолжазбаларды, құнды кітаптарды және құжаттарды қалпына келтіру;5) көшпелі ақпараттық-көрме іс-шараларын ұйымдастыру;6) білім беру және аударма қызметтерін көрсету;7) қолжазбаларға және құнды кітаптарға сараптама жасау;8) байланыс операторымен шарт негізінде Интернет желісі қызметтерін ұсыну;9) құжаттарды электронды жеткізу, тақырыптық ақпарат іздестіру және құрастыру;10) экскурсиялық қызмет көрсетуді, фото және бейне түсірілімдерді жүргізу;11) кітапхана шығарған оқу-әдістемелік әдебиетті және басқа да оқу құралдарын өткізу.4. Мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтар тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу бой-

ынша мынадай қызмет түрлерін көрсетеді:1) жеткізгіштердің, форматтардың, стандарттардың барлық түрлерінен көшірмелер дайындау және оларды өңдеу;2) байланыс операторымен шарт негізінде Интернет желісі қызметтерін ұсыну;3) фото және бейне түсірілімдер жүргізу;4) кәдесый және полиграфия өнімдерін өткізу;5) музейлер мен музей-қорықтар басып шығарған оқу-әдістемелік басылымдарды және басқа да әдебиетті

өткізуге құқығы бар.5. Ақылы негізде ұсынылатын тауарларға, жұмыстарға, қызметтерге бағалар мемлекеттік кітапханаларға,

мемлекеттік музейлерге және музей-қорықтарға бағалар прейскурантымен (бұдан әрі – прейскурант) белгіленеді.6. Мемлекеттік кітапханалар, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтар ақылы қызметтерді көрсету орында-

рында көрнекі қойылған мынадай ақпарат болуы қажет:1) осы Қағида, толық көлемде (қысқартусыз) баяндалған;2) тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу бойынша көрсетілетін қызмет түрлерінің тiзбесi;3) прейскуранты.7. Осы Қағиданың 3 және 4-тармақтарында көрсетілген тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді өткізуден

түскен ақша мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік музейлердің және музей-қорықтардың иелігінде қалады.8. Мемлекеттік кітапханалар, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтар ақылы негізде қызметтерді ұсынуды

сатып алынатын тауарлардың, жұмыстардың, қызметтердің құны мен көлемі көрсетілген растаушы құжаттар (шарттар, түбіртектер, шот-фактуралар, жүкқұжаттар, көрсетілген қызметтердің/орындалған жұмыстардың актілері, фискальдық чектер) бойынша жүзеге асырылады.

9. Қолма-қол ақша арқылы жүзеге асырылатын тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді сатқан кезде есептесу-лер міндетті түрде фискальды жадысы бар бақылау-кассалық машиналарды пайдаланумен және клиентке бақылау чегін берумен мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтардың кассалары арқылы, қолма-қол ақшасыз есептесу бойынша – ағымдағы шотқа аудару жолымен жасалынады.

10. Қызметтің ақылы түрлерін көрсеткен кезде тауарлардың, жұмыстардың, қызметтердің сатылған күні, тауарлардың, жұмыстардың, қызметтердің түрлері, саны және қоса берілген құжаттардың (оларды ұсынған жағдайда) атаулары, тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді сатуға жауапты лауазымды тұлғаның тегі, аты-жөні тіркелетін журнал жүргізіледі (ерікті нысанда).

11. Ақылы қызметтер көрсетуден түсетін қаражатқа салық салу тәртібі және салықтар мен алымдар бойынша жеңілдіктер беру «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)» Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Кодексімен реттеледі.

12. Осы Қағиданың 3 және 4-тармақтарында көрсетілген тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді өткізуден түсетін қаражат мемлекеттік кітапханалардың, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтардың тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді өткізуден түсетін, өздерінің иелігінде қалатын қолма-қол ақша бақылау шоттарына есепке алынады және Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Бюджет Кодексімен белгіленген тәртіппен жұмсалады.

13. Мемлекеттік кітапханалардың негізгі қызметіне қатысы жоқ тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді өткізуден түсетін қаражат мынадай бағыттар бойынша:

1) материалдық-техникалық базаны нығайтуға;2) қызметтер көрсету үшін тартылатын мамандарға еңбекақы төлеуге;3) шаруашылық шығыстарға (байланыс қызметтеріне ақы төлеу, көліктік қызметтерге ақы төлеу, ағымдағы

мақсаттар үшін заттар мен материалдар сатып aлy);4) кітапхана қорларын толықтыру үшін әдебиет, электрондық коллекциялар мен дерекқор сатып алуға;5) кітап қорын, окуәлеуметтанымын сақтау мәселелері бойынша ғылыми және әдістемелік әдебиет шығаруға;6) жеке және мемлекеттік емес заңды тұлғалардың тапсырыстары (өтінімдері) бойынша оқыту жүргізу үшін оқу

құралдарын, көрнекі материалдар сатып алуға;7) жеке және мемлекеттік емес заңды тұлғалардың тапсырыстары (өтінімдері) бойынша оқыту тренингтерін,

семинарлар, конференциялар өткізуге;8) бұқаралық іс-шараларды өткізуге (әдеби кештер, көрмелер, тұсаукесерлер, конкурстар, кітап күндері, фе-

стивальдар);9) бланк өнімдерін, брошюраларды, авторефераттарды, оқырман билеттерін, талап парақшаларын жасауға

және тираждауға, мұқабаны басып шығаруға, тарақты түптеуге;10) кітапханалар басылымдарын, дыбыс жазбаларының, бейнефильмдердің, фонограммалардың көшірмелерін

өткізуге;11) кітаптарды, журналдарды жөндеуге, қалпына келтіруге және түптеуге;12) фото, кино, бейне түсірімдерге, жекелеген мақалалардың және кітаптар мен мерзімді баспа басылымда-

рынан алынған материалдардың микрокөшірмесін алуға;13) мәдени құндылықтар мен тарих және мәдениет ескерткіштерін қалпына келтіруге жұмсалады.14. Мемлекеттік музейлердің және музей-қорықтардың негізгі қызметіне қатысы жоқ тауарларды, жұмыстарды,

қызметтерді өткізуден түсетін қаражат мынадай бағыттар бойынша:1) материалдық-техникалық базаны нығайтуға;2) ақылы қызметтер көрсету үшін тартылатын мамандарға еңбекақы төлеуге;3) шаруашылық шығыстарға (байланыс қызметтеріне ақы төлеу, көліктік қызметтерге ақы төлеу, электр энер-

гиясына, жылуға, сумен жабдықтауға ақы төлеу және басқа да коммуналдық шығыстар, ағымдағы мақсаттар үшін заттар мен материалдар сатып aлу);

4) жеке және мемлекеттік емес заңды тұлғалардың тапсырыстары (өтінімдері) бойынша оқыту жүргізу үшін үй-жайды жалға алуға және оқу құралдарын, көрнекі материалдар сатып алуға жұмсалады.

15. Мемлекеттік кітапханалардағы, мемлекеттік музейлер мен музей-қорықтардағы бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2010 жылғы 3 тамыздағы № 393 «Мемлекеттік меке-мелерде бухгалтерлік есеп жүргізу ережесін бекіту туралы» (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде №6443 тіркелді) және 2010 жылғы 8 шілдедегі № 325 «Қаржы есептілігін жасаудың және ұсынудың ны-саны мен ережесін бекіту туралы» (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде №6352 тіркелді) бұйрықтарына сәйкес жүзеге асырылады.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 29 желтоқсанда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №12511 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің бұйрығы

2016 жылғы 26 қаңтар №13 Астана қаласы

«Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын және басқа да мұрағат құжаттарын ведомстволық және жеке мұрағаттардың қабылдауы, сақтауы, есепке алуы мен пайдалануы

қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт Министрінің 2014 жылғы 22 желтоқсандағы № 146 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Бұйырамын:1. «Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын және басқа да мұрағат құжаттарын ведомстволық және жеке

мұрағаттардың қабылдауы, сақтауы, есепке алуы мен пайдалануы қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт Министрінің 2014 жылғы 22 желтоқсандағы № 146 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10128 тіркелген, 2015 жылғы 29 сәуірде «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) мынадай өзгерістер енгізілсін:

атауы мынадай редакцияда жазылсын:«Ұлттық архив қорының құжаттарын және басқа да архив құжаттарын ведомстволық және жеке меншік

архивтердің қабылдауы, сақтауы, есепке алуы және пайдалануы қағидаларын бекіту туралы»;1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:«1. Қоса беріліп отырған Ұлттық архив қорының құжаттарын және басқа да архив құжаттарын ведомстволық

және жеке меншік архивтердің қабылдауы, сақтауы, есепке алуы және пайдалануы қағидалары бекітілсін.»;жоғарыда көрсетілген бұйрықпен бекітілген Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын және басқа да мұрағат

құжаттарын ведомстволық және жеке мұрағаттардың қабылдауы, сақтауы, есепке алуы мен пайдалануы қағидаларында:

атауы мынадай редакцияда жазылсын:«Ұлттық архив қорының құжаттарын және басқа да архив құжаттарын ведомстволық және жеке меншік

архивтердің қабылдауы, сақтауы, есепке алуы және пайдалануы қағидалары»;1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:«1. Ұлттық архив қорының құжаттарын және басқа да архив құжаттарын ведомстволық және жеке меншік

архивтердің қабылдауы, сақтауы, есепке алуы және пайдалануы қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Ұлттық архив қорының құжаттарын және басқа да архив құжаттарын ведомстволық және жеке меншік архивтердің қабылдауы, сақтауы, есепке алуы және пайдалану тәртібін анықтайды.»;

202-тармақтың 8) тармақшасы мынадай редакцияд а жазылсын:«8) азаматтық хал актілерінің жазбалары, шаруашылық кітаптар, азаматтарды тіркеу кітаптары, нотариалдық

істердің жазбалары және сот істерінің құжаттары – 75 жыл;».2. Мұрағат ісі және құжаттама департаменті (Д.С. Мұқатаев) заңнамада белгіленген тәртіппен:1) осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрықты мемлекеттік тіркегеннен кейін «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде және мерзімді ба-

спа басылымдарында ресми жариялау үшін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін электрондық нұсқада елтаңбалы мөрмен расталған қағаз данасының көшірмесімен, Қазақстан Республикасының нормативті құқықтық актілерінің эталонды бақылау банкіне енгізу үшін осы бұйрыққа қол қоюға уәкілетті тұлғаның электронды сандық қолтаңбасымен куәландырылған көшірмесін электрондық нұсқада елтаңбалы мөрмен расталған қағаз данасының көшірмесімен бірге беруді;

3) осы бұйрықты ресми жариялануынан кейін Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрықтың он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақпен қарастырылған іс-шаралардың орындалуы туралы мәлімет беруді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт вице-министрiне жүктелсiн.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрі А. МҰХАМЕДИҰЛЫ

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылғы 23 ақпанда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №13174 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрлігінің бұйрығы

2016 жылғы 27 қаңтар №16 Астана қаласы

«Мұрағат ісі саласындағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтер стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрінің 2015 жылғы

17 сəуірдегі № 138 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

«Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 сəуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сəйкес бұйырамын:

1. «Мұрағат ісі саласындағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтер стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрінің 2015 жылғы 17 сəуірдегі № 138 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11086 болып тіркелген, 2015 жылы 29 мамырда «Əділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) мынадай өзгерістер енгізілсін:

1) аталған бұйрықпен бекітілген «Мұрағат анықтамаларын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты осы бұйрыққа 1-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын;

2) аталған бұйрықпен бекітілген «Қазақстан Республикасының мемлекеттік мұрағаттарынан шығатын жəне шетел-ге жіберілетін мұрағаттық анықтамаларға жəне мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріне апостиль қою» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты осы бұйрыққа 2-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрлiгiнiң Мұрағаттық іс жəне құжаттама департаменті (Д.С. Мұқатаев) заңнамада белгiленген тəртiпте:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Əдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркелуін; 2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде «Əділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде

жəне мерзімді баспа басылымдарында ресми жариялау үшін электрондық тасымалдағышта елтаңбалы мөрмен куəландырылған қағаз данасын қоса бере отырып, Қазақстан Республикасы нормативті құқықтық актілерінің эта-лонды бақылау банкіне енгізу үшін елтаңбалы мөрмен куəландырылған қағаз данасын қоса бере отырып осы бұйрыққа қол қоюға уəкілетті тұлғаның электрондық цифрлық қолтаңбасымен куəландырылған электрондық түрдегі осы бұйрықтың көшірмелерін жолдауды;

3) осы бұйрықты ресми жариялануынан кейін Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1), 2) жəне 3) тармақшаларымен қарастырылған іс-шаралардың орындалуы туралы мəлімет беруді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының мəдениет жəне спорт вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық 2016 жылғы 1 наурыздан бастап қолданысқа енгізіледі жəне ресми жариялануы тиіс.

Қазақстан Республикасының Мəдениет жəне спорт министрі А. МҰХАМЕДИҰЛЫ

«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасы Инвестициялар жəне даму министрі______________ Ə. Исекешев2016 жылғы 29 қаңтар

«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрі ________________ Е. Досаев 2016 жылғы 2 ақпан

Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрінің 2016 жылғы 27 қаңтардағы № 16 бұйрығына 1-қосымша

Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрінің 2015 жылғы 17 сəуірдегі № 138 бұйрығына 1-қосымша

«Қазақстан Республикасының мемлекеттік мұрағаттарынан шығатын жəне шетелге жіберілетін мұрағаттық анықтамаларға жəне мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріне апостиль қою» мемлекеттік

көрсетілетін қызмет стандарты

1. Жалпы ережелер1. «Қазақстан Республикасының мемлекеттік мұрағаттарынан шығатын жəне шетелге жіберілетін мұрағаттық

анықтамалар мен мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріне апостиль қою» мемлекеттік көрсетілетін қызметі (бұдан əрі – мемлекеттік көрсетілетін қызмет).

2. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартын Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрлігі (бұдан əрі – Министрлік) əзірледі.

3. Мемлекеттiк көрсетілетін қызметті Министрлік (бұдан əрi – көрсетілетін қызметт і беруші) көрсетедi.Құжаттарды қабылдау жəне мемлекеттiк қызмет көрсету нəтижесін беру:1) көрсетілетін қызметті беруші;2) «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы (бұдан

əрі – Мемлекеттік корпорация);3) www.egov.kz «электрондық үкiмет» веб-порталы (бұдан əрi – портал) арқылы жүзеге асырылады.

2. Мемлекеттік қызметті көрсету тəртібі4. Мемлекеттік қызметті көрсету мерзімі:1) көрсетілетін қызметті берушіге құжаттарды тапсырған сəттен бастап, сондай-ақ порталға жүгінген кезде

мемлекеттік қызметтің нəтижесін беру 3 (үш) жұмыс күні ішінде, Мемлекеттік корпорацияға 10 (он) жұмыс күні ішінде (Астана қаласында орналасқанға – 3 (үш) жұмыс күні).

Мемлекеттік корпорация ға жүгінген кезде құжаттарды қабылдау күні мемлекеттік қызметті көрсету мерзіміне кірмейді.

2) көрсетілетін қызметті алушының көрсетілетін қызметті берушіге құжаттар топтамасын тапсыру үшін күтудің рұқсат берілген ең ұзақ уақыты – 15 (он бес) минут, Мемлекеттік ко рпорацияға – 15 (он бес) минут;

3) көрсетілетін қызметті берушінің көрсетілетін қызметті алушыға қызмет көрсетудің рұқсат берілген ең ұзақ уақыты – 30 (отыз) минут, Мемлекеттік корпорацияда – 20 (жиырма) минут.

5. Мемлекеттік қызметті көрсету нысаны: электрондық (ішінара автоматтандырылған) жəне (немесе) қағаз түрінде.6. М емлекеттік көрсетілетін қызметтің нəтижес і – Қазақстан Респуб ликасының мемлекеттік мұрағаттарынан

шығатын жəне шетелге жіберілетін мұрағаттық анықтамалардың жəне (немесе) мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріндегі апостиль мөртаңбасы.

Мемлекеттік қызметті көрсету нəтижесін беру нысаны – қағаз түрінде.Порталда мемлекеттік қызметтің нəтижесін алу күні мен орны көрсетілген хабарлама беріледі. 7. Мемлекеттiк қызмет ақылы негізде жеке жəне заңды тұлғаларға (бұдан əрі – көрсетілетін қызметті алушы)

көрсетіледі. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін Қазақстан Республикасының «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да

төлемдер туралы» Кодексі (Са лық кодексі) 540-бабының 8) тармақшасына сəйкес мемлекеттік бажды төлеу күніне белгіленген айлық есептік көрсеткіш мөлшерінің 50 (елу) пайызын құрайтын мемлекеттік баж алынады.

Мемлекеттік қызметті көрсету үшін мемлекеттік баж банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы төленеді, олар мемлекеттік бюджетке мемлекеттік баж төленгені туралы құжат (төлем кұны мен күнін растайтын түбіртек немесе төлем тапсырмасы) береді.

Мемлекеттік көрсетілетін қызметті алуға электрондық сұрау салу портал арқылы берілген жағдайда, төлеу «электрондық үкіметтің» төлем шлюзі (бұдан əрі – ЭҮТШ) арқылы немесе екінші деңгейдегі банктер арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.

8. Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 23 қара шадағы Еңбек кодексіне сəйкес жұмыс кестесі:1) көрсетілетін қызметті беруші – демалыс жəне мереке күндерінен басқа, дүйсенбіден бастап жұманы қоса

алғанда сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін, түскі үзіліс сағат 13.00-ден 14.30-ға дейін. Құжаттарды қабылдау жəне мемлекеттік қызмет нəтижесін беру сағат 9.00-ден 17.30-ға дейін жүргізіледі, түскі

үзіліс сағат 13.00-ден 14.30-ға дейін. Мемлекеттік қызмет алдын ала жазылусыз жəне жедел қызмет көрсетусіз, кезек тəртібімен жүзеге асырылады;2) Мемлекеттік корпорация – жексенбі жəне мереке күндерінен басқа, дүйсенбіден бастап сенбіні қоса алғанда,

белгіленген жұмыс кестесіне сəйкес түскі үзіліссіз сағат 9.00-ден 20.00-ге дейін.Құжаттарды қабылдау «электрондық» кезек тəртібімен, к өрсетілетін қызметті алушының қалауы бойынша,

жеделдетілген қызмет көрсетусіз жүзеге асырылады, электрондық кезекті портал арқылы «броньдауға» болады;3) портал – тəулік бойы, жөндеу жұмыстарын жүргізуге бай ланысты техникалық үзілістерді қоспағанда

(көрсетілетін қызметті алушы жұмыс уақыты аяқталғаннан кейін, Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сəйкес демалыс жəне мереке күндері жүгінген кезде өтініштерді қабылдау жəне мемлекеттік қызмет нəтижесін беру келесі жұмыс күні жүзеге асырылады).

9. Көрсетілетін қызметті алушы (не оның уəкілетті өкiлi: уəкілеттілігін растайтын құжат бойынша заңды тұлға; нотариалды расталған сенімхат бойынша жеке тұлға) жүгінген кезде мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі:

1) көрсетілетін қызметті берушіге:көрсетілетін қызметті алушы өзі келгенде:көрсетілетін қызметті алушының жеке басын куəландыратын құжат, уəкілеттілігін растайтын құжат, немесе

өкілдің нотариалды куəландырылған сенімхаты (жеке басын сəйкестенді ру үшін ұсынылады, көрсетілетін қызметті берушінің жұмыскері жеке басын куəландыру үшін құжаттың электрондық көшірмесін жасайды, одан кейін оның түпнұсқасын көрсетілетін қызметті алушыға қайтарады);

осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 1-қосымшаға сəйкес нысан бойынша толтырылған өтініш;мемлекеттік мұрағат мекемесі берген, апостиль қойылатын мұрағат анықтамасы жəне (немесе) мұрағаттық

құжаттардың көшірмелері;бюджетке мемлекеттік баж төленгенін растайтын құжат.Көрсетілетін қызметті берушінің көрсетілетін қызметті алушыдан осы тармақшада көрсетілген құжаттар пакетінің

қабылдағандығын кіріс құжатты қабылдау күні мен уақыты жəне нөмірі белгіленген, құжаттарды қабылдаған тұлғаның тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда) көрсетілген көрсетілетін қызметті алушы өтінішінің көшірмесі растайды;

көрсетілетін қызметті алушы почта арқылы жүгінгенде:жеке тұлға немесе заңды тұлғаның өкілі қол қойған, өтініш білдіруші туралы мəліметтер (жеке тұлға үшін –тегi,

аты, əкесiнiң аты (болған жағдайда), тұрғылықты жері, заңды тұлға үшін – оның атауы, заңды мекенжайы) көрсетiлген апостиль мөртаңбасын қою туралы еркін нұсқада жазылған өтініш немесе ілеспе хат;

мемлекеттік мұрағат мекемесі берген, апостиль қойылатын мұрағат анықтамасы жəне (немесе) мұрағаттық құжаттардың көшірмелері;

бюджетке мемлекеттік баж төленгенін растайтын құжат. Бюджетке мемлекеттік баж төленгенін растайтын құжат ұсынылмаған жағдайда апостиль мөртаңбасы қойылмайды, ол жөнінде көрсетілетін қызметті алушы 1 (бір) күн ішінде хабарландырылады;

2) Мемлекеттік корпорацияға:уəкілеттілігін растайтын құжат, немесе өкілдің нотариалды куəландырылған сенімхаты жəне жеке басты

куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестендіру үшін ұсынылады, көрсетілетін қызметті берушінің жұмыскері жеке басын куəландыру үшін құжаттың электрондық көшірмесін жасайды, одан кейін оның түпнұсқасын көрсетілетін қызметті алушыға қайтарады);

осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 1-қосымша сəйкес нысан бойынша толтырылған өтініш;мемлекеттік мұрағат мекемесі берген, апостиль қойылатын мұрағат анықтамасы жəне (немесе) мұрағаттық

құжаттардың көшірмелері;бюджетке мемлекеттік баж төленгенін растайтын құжат.Көрсетілетін қызметтi алушының жеке басын растайтын құжаттардың мəліметтерін көрсетілетін қызметті беруші

мен Мемлекеттік корпорацияның қызметкерi «электрондық үкімет» шлюзі арқылы тиiстi мемлекеттiк ақпараттық жүйелерден алады.

Көрсетілетін қызметті беруші мен Мемлекеттік корпорацияның қызметкерi, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, мемлекеттік қызметтер көрсету кезінде ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мəліметтерді пайдалануға көрсетілетін қызметті алушының келісімін алады.

Мемлекеттік корпорацияда мемлекеттік қызметтің дайын нəтижесін беру тиісті құжаттардың қабылданғаны ту-ралы қолхаттың негізінде жеке басын куəландыратын құжат бойынша (не оның уəкілетті өкiлi: уəкілеттілігін растай-тын құжат бойынша заңды тұлға; нотариалды куəландырылған сенімхат бойынша жеке тұлға) жүзеге асырылады.

Мемлекеттік корпорация мемлекеттік қызмет нəтижесін 1 (бір) ай бойы сақтауды қамтамасыз етеді, одан кейін оны көрсетілетін қызметті берушіге 1 (бір) жыл бойы сақтау үшін тапсырады. Көрсетілетін қызметті алушы 1 (бір) ай өткеннен кейін жүгінген кезде Мемлекеттік корпорацияның сұрауы бойынша көрсетілетін қызметті беруші 10 (он) жұмыс күнінің ішінде (Астана қаласында орналасқанға 1 (бір) жұмыс күнінің ішінде) мемлекеттік қызметті көрсетудің дайын нəтижесін көрсетілетін қызметті алушыға беру үшін Мемлекеттік корпорацияға жолдайды.

Құжаттарды Мемлекеттік корпорация арқылы қабылдаған кезде көрсетілетін қызметті алушыға тиісті құжаттардың қабылданғаны туралы қолхат беріледі.

3) порталға:көрсетілетін қызметті алушының электрондық цифрлық қолымен (бұдан əрі – ЭЦҚ) куəландырылған электрондық

құжат нысанындағы сұрау салу (болған жағдайда растайтын құжаттардың электрондық көшірмелері қоса беріледі).Портал арқылы жүгінген жағдайда көрсетілетін қызметті алушының «жеке кабинетіне» мемлекеттік көрсетілетін

қызметті көрсету үшін сұрау салудың қабылданғаны туралы мəртебе, сондай-ақ мемлекеттік қызметті көрсетудің нəтижесін алатын күні, уақыты мен орны көрсетілген хабарлама жолданады.

10. Көрсетілетін қызметті алушы осы мемлекет тік көрсетілетін қызмет стандартының 9-тармағында көзделген құ-жаттар топтамасын толық ұсынбаған жағдайда Мемлекеттік корпорацияның қызметкері құжаттарды қабылдаудан бас тартады жəне осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 2-қосымшаға сəйкес нысан бойынша қолхат береді.

3. Мемлекеттік қызмет көрсету мəселелері бойынша көрсетілетін қызметті берушінің жəне (немесе) оның лауазымды адамдарының, Мемлекеттік корпорацияның жəне (немесе) оның қызметкерлерінің

шешімдеріне, əрекетіне (əрекетсіздігіне) шағымдану тəртібі11. Мемлекеттік қызмет көрсету мəселелері бойынша көрсетілетін қызметті берушінің жəне (немесе) оның

лауазымды тұлғаларының шешімдеріне, əрекетіне (əрекетсіздігіне) шағымданған жағдайда шағым көрсетілетін қызметті беруші басшысының атына : 010000, Астана қаласы, Есіл ауданы, Орынбор көшесі, 8-үй, «Министрліктер үйі» ғимараты, № 15 кіреберіс мекенжайы бойынша беріледі.

Шағым қолданыстағы заңнамада көрсетілген жағдайларда, жазбаша нысанда почта арқылы немесе электронды түрде, не көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі арқылы қолма-қол қабылданады.

Көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесінде тіркеу (кіріс нөмірі жəне күні) шағымның қабылданғандығын растау болып табылады. Көрсетілетін қызметті алушы өзі келген жағдайда кіріс құжатты қабылдау күні мен уақыты жəне нөмірі белгіленген, шағымды қабылдаған адамның тегі, аты жəне əкесінің аты (ол болған жағдайда) көрсетілген талон беріледі.

Шағымда:1) жеке тұлғаның – тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда), қолы жəне тұрғылықты жері;2) заңды тұлғаның – атауы, заңды мекенжайы, шығыс нөмірі мен күні көрсетіледі.Мемлекеттік корпорация қызметкерінің əрекетіне (əрекетсіздігіне) шағым Мемлекеттік корпорацияның филиалы,

бөлімі басшысына Мемлекеттік корпорацияның www.con.gov.kz интернет-ресурсында көрсетілген мекенжайлар мен телефондар арқылы жолданады.

Мемлекеттік корпорацияға қолма-қол, сондай-ақ почта арқылы түскен шағымның қабылданғанын растау оны тіркеу (кіріс нөмірі жəне тіркеу күні шағымда немесе шағымның ілеспе хатында қойылады) болып табылады.

Портал арқылы жүгінген кезде шағымдану тəртібі туралы ақпаратты көрсетілетін қызметті алушы осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 17-тармағында көрсетілген бірыңғай байланыс-орталығының телефондары арқылы алады.

Шағымды портал арқылы жіберген кезде көрсетілетін қызметті алушыға «жеке кабинетінде» көрсетілетін қызметті берушінің өтінішті қарауы барысында жаңартылып отыратын өтініш туралы ақпарат (жеткізу, тіркеу, орындау туралы белгі, қарау немесе қараудан бас тарту туралы жауап) қолжетімді болады.

Көрсетілетін қызметті берушінің мекенжайына келіп түскен көрсетілетін қызметті алушының шағымы тіркелген күнінен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде қаралуы тиіс.

Көрсетілген мемлекеттік қызметтің нəтижелерімен келіспеген жағдайда, көрсетілетін қызметті алушы мемлекеттік қызметтерді көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөнiндегi уəкiлеттi органға шағыммен жүгінеді.

Мемлекеттiк қызметтерді көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөнiндегi уəкiлеттi органның атына түскен шағым тіркелген күнінен бастап 15 (он бес) жұмыс күні ішінде қаралуға жатады.

12. Көрсетілген мемлекеттік қызметтің нəтижелерімен келіспеген жағдайларда, көрсетілетін қызметті алушы заңнамада белгіленген тəртіппен сотқа жүгінеді.

4. Мемлекеттік қызметтің, оның ішінде электрондық нысанда жəне Мемлекеттік корпорация арқылы көрсетілетін қызметтің ерекшеліктері ескеріле отырып қойылатын өзге талаптар

13. Организм функцияларының тұрақтылығы бұзылған, өзін-өзі қарап күту, өздігінен жүріп-тұру, бағдарлай алу қабілетінен немесе мүмкіндігінен толық немесе ішінара айырылған көрсетілетін қызметті алушыларға мемлекеттік қызметті көрсету 1414, 8 800 080 7777 бірыңғай байланыс-орталығы арқылы жүгінгенде Мемлекеттік корпорация қызметкері құжаттарды қабылдау үшін тұрғылықты жеріне шыға отырып жүргізеді.

14. Мемлекеттік қызметті көрсету орындарының мекенжайлары:1) Министрліктің – www.mks.gov.kz интернет-ресурсында;2) Мемлекеттік корпорацияның – www.con.gov.kz интернет-ресурсында;3) порталда орналастырылған.15. Көрсетілетін қызметті алушы оның ЭЦҚ болған жағдайда, мемлекеттік көрсетілетін қызметті портал арқылы

алады.16. Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызметті көрсетудің тəртібі мен мəртебесі туралы ақпаратты

порталдың «жеке кабинеті» арқылы қашықтықтан қол жеткізу режимінде, сондай-ақ бірыңғай байланыс-орталығы арқылы алады.

17. Мемлекеттік қызметті көрсету мəселелері жөніндегі анықтама қызметтерінің телефондары Министрліктің www.mks.gov.kz интернет-ресурсында «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер» бөлімінде орналастырылған. Мемлекеттік қызметтерді көрсету мəселелері жөніндегі бірыңғай байланыс-орталығы: 1414, 8 800 080 7777.

«Қазақстан Республикасының мемлекеттік мұрағаттарынан шығатын жəне шетелге жіберілетін мұрағаттық анықтамалар мен мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріне апостиль қою»

мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 1-қосымшаНысан

___________________________________________________________________________________________________(көрсетілетін қызметті берушінің атауы)_________________________________(көрсетілетін қызметті алушының тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда)Тұрғылықты жері (жеке тұлға үшін)/заңды мекенжайы (заңды тұлға үшін): __________________________________Байланыс телефоны: _______________Жеке сəйкестендіру нөмірі ___________

Өтініш

Мемлекеттік мұрағат берген _______________________________________________________________________ мұрағат анықтамаларының жəне (немесе) мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріне апостиль мөртаңбасын қоюды сұраймын. _______________________________ мемлекеттік ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияны

құрайтын мəліметтерді пайдалануға келісемін.Қосымша:1) ________________________________________;2) ________________________________________;3) ________________________________________.

20 __ жылғы «____»_______________ ___________ (қолы).

«Қазақстан Республикасының мемлекеттік мұрағаттарынан шығатын жəне шетелге жіберілетін мұрағаттық анықтамалар мен мұрағаттық құжаттардың көшірмелеріне апостиль қою»

мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 2-қосымшаНысан

__________________________________(тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда), көрсетілетін қызметті алушы ұйымның атауы)__________________________________(көрсетілетін қызметті алушының мекенжайы)

Құжаттарды қабылдаудан бас тарту туралы қолхат

«Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 cəуірдегі Қазақстан Республикасының Заңы 20-бабының 2-тармағын басшылыққа ала отырып, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорация-сы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы филиалының № __ бөлімі (мекенжайы көрсетілсін) «Мұрағаттық анықтамалар беру» мемлекеттік қызметін көрсетуге құжаттарды қабылдаудан Сіздің мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартында көзделген тізбеге сəйкес құжаттар топтамасын толық ұсынбауыңызға байланысты бас тар-тады, атап айтқанда:

жоқ құжаттардың атауы:1) _______________________________;2) _______________________________;3) _______________________________.Осы қолхат əр тарапқа бір-бірден екі данада жасалды.

Мемлекеттік корпорация қызметкерінің (қолы)тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда) Күні

Орындаушы. тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда)Телефон.Алды: тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда)/көрсетілетін қызметті алушының қолы20 __ жылғы «__» ____________

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2016 жылғы 1 наурызда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №13360 болып енгізілді.

«Мұрағат анықтамаларын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты

1. Жалпы ережелер1. «Мұрағат анықтамаларын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызметі (бұдан əрі – мемлекеттік көрсетілетін қызмет).2. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартын Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрлігі

(бұдан əрі – Министрлік) əзірледі.3. Мемлекеттік көрсетілетін қызметті «Қазақстан Республикасы Ұлттық мұрағаты» республикалық мемлекеттік

мекемесі, орталық мемлекеттік мұрағаттар, облыстардың, қалалардың, аудандардың мемлекеттік мұрағаттары жəне олардың филиалдары (бұдан əрі – көрсетілетін қызметті беруші) көрсетеді.

Өтінішті қабылдау жəне мемлекеттік қызметті көрсетудің нəтижесін беру:1) көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі;2) «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы (бұдан

əрі – Мемлекеттік корпорация);3) www.egov.kz «электрондық үкiмет» веб-порталы (бұдан əрi – портал) арқылы жүзеге асырылады.

2. Мемлекеттік қызметті көрсету тəртібі4. Мемлекеттік қызметті көрсету мерзімі:1) көрсетілетін қызметті берушіге, Мемлекеттік корпорацияға құжаттарды тапсырған сəттен бастап, сондай-ақ

порталға жүгінген кезде мемлекеттік қызметтің нəтижесі күнтізбелік 15 (он бес) күн ішінде беріледі.Мемлекеттік қызметті көрсету үшін екі немесе одан да көп ұйымдардың, сондай-ақ уақыты 5 (бес) жылдан асқан

кезеңнің құжаттарын зерделеу қажет болған жағдайларда, мемлекеттік қызметті көрсету мерзімі аяқталғаннан кейін көрсетілетін қызметті беруші мемлекеттік қызмет көрсету мерзімін күнтізбелік 30 (отыз) күннен аспайтын мерзімге ұза ртады, бұл туралы қарау мерзімі

ұзартылған күннен бастап күнтізбелік 3 (үш) күн ішінде өтініште көрсетілген мекенжайға хат жолдау арқылы көрсетілетін қызметті алушы хабарландырылады.

Мемлекеттік корпорацияға жүгінген кезде құжаттарды қабылдау күні мемлекеттік қызметті көрсету мерзіміне кірмейді;

2) көрсетілетін қызметті алушының көрсетілетін қызметті берушіге құжаттар топтамасын тапсыру үшін күтудің рұқсат берілген ең ұзақ уақыты – 15 (он бес) минут, Мемлекеттік корпорацияға – 15 (он бес) минут ;

3) көрсетілетін қызметті берушінің көрсетілетін қызметті алушыға қызмет көрсетудің рұқсат берілген ең ұзақ уақыты – 30 (отыз) минут, Мемлекеттік корпорацияда – 20 (жиырма) минут.

5. Мемлекеттік қызметті көрсету нысаны: электрондық (ішінара автоматтандырылған) жəне (немесе) қағаз түрінде.6. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет нəтижесі – əлеуметтік-құқықтық сипаттағы келесі мəліметтерді: жұмыс өтілін,

жалақы мөлшерін, жасын, отбасының құрамын, білімін, марапатталғанын, зейнетақы жарналары мен əлеуметтік төлемдердің аударылуын, ғылыми дəрежелер мен атақтардың берілуін, жазатайым оқиғаны, емделуде немесе қоныс аударуда болуын, қуғын-сүргінге ұшырағанын, жаппай саяси қуғын-сүргiндер құрбандарын ақтау, Қарулы Күштерде, əскери бөлімдер мен құралымдардағы қызметін, экологиялық апат аймақтарында тұрғанын, бас бостандығынан айыру жерлерінде болғанын, азаматтық хал актілері, құқық белгілеуші жəне сəйкестендіру құжаттары жөніндегі мəліметтерді растау туралы мұрағат анықтамасы немесе олардың болмауы туралы жауап, немесе мұрағаттық құжаттардан куəландырылған мұрағаттық көшірмелер мен үзінділер.

Мемлекеттік қызметті көрсету нəтижесін беру нысаны – қағаз түрінде.Порталда мемлекеттік қызметтің нəтижесін алу күні мен орны көрсетілген хабарлама беріледі.7. Мемлекеттiк қызмет ақысыз негізде жеке жəне заңды тұлғаларға ( бұдан əрі – көрсетілетін қызметті алушы)

көрсетіледі.8. Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 23 қарашадағы Еңбек кодексіне сəйкес жұмыс кестесі:1) көрсетілетін қызметті беруші – демалыс жəне мереке күндерінен басқа, дүйсенбіден бастап жұманы қоса

алғанда сағат 9 .00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс сағат 13.00-ден 14.00-ге дейін. Өтінішті қабылдау жəне мемлекеттік қызмет нəтижесін беру сағат 9.00-ден 17.30-ға дейін жүргізіледі, түскі үзіліс

сағат 13.00-ден 14.00-ге дейін. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет алдын ала жазылусыз жəне жедел қызмет көрсетусіз, кезек тəртібімен жүзеге

асырылады;2) Мемлекеттік корпорация – жексенбі жəне мереке күндерінен басқа, дүйсенбіден бастап сенбіні қоса алғанда,

белгіленген жұмыс кестесіне сəйкес түскі үзіліссіз сағат 9.00-ден 20.00-ге дейін. Құжаттарды қабылдау «электрондық» кезек тəртібімен, көрсетілетін қызметті алушының қалауы бойынша,

жеделдетілген қызмет көрсетусіз жүзеге асырылады, электрондық кезекті портал арқылы «броньдауға» болады;3) портал арқылы – тəулік бойы, жөндеу жұмыстарын жүргізуге байланысты техникалық үзілістерді қоспағанда

(көрсетілетін қызметті алушы жұмыс уақыты аяқталғаннан кейін, Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сəйкес демалыс жəне мереке күндері жүгінген кезде өтініштерді қабылдау жəне мемлекеттік қызмет нəтижесін беру келесі жұмыс күні жүзеге асырылады).

9. Көрсетілетін қызметті алушы (не оның уəкілетті өкiлi: уəкілеттілігін растайтын құжат бойынша заңды тұлға; нотариалды куəландырылған сенімхат бойынша жеке тұлға) жүгінген кезде мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі:

1) көрсетілетін қызметті бер ушіге:көрсетілетін қызметті алушы өзі келгенде:көрсетілетін қызметті алушының жеке басын куəландыратын құжат, уəкілеттілігін растайтын құжат, немесе

өкілдің нотариалды куəландырылған сенімхаты (жеке басын сəйкестендіру үшін ұсынылады, көрсетілетін қызметті берушінің жұмыскері жеке басын куəландыру үшін құжаттың электрондық көшірмесін жасайды, одан кейін оның түпнұсқасын көрсетілетін қызметті алушыға қайтарады);

осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 1-қосымшаға сəйкес нысан бойынша толтырылған өтініш. Болған жағдайда сұрау салынған мəліметтерді растайтын құжаттар немесе олардың көшірмелері өтінішке қоса беріледі.

Көрсетілетін қызметті берушінің көрсетілетін қызметті алушыдан осы тармақшада көрсетілген құжаттар пакетінің қабылдағандығын кіріс құжатты қабылдау күні мен уақыты жəне нөмірі белгіленген, құжаттарды қабылдаған тұлғаның тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда) көрсетілген көрсетілетін қызметті алушы өтінішінің көшірмесі растайды;

көрсетілетін қызметті алушы почта арқылы жүгінгенде:жеке тұлға немесе заңды тұлғаның өкілі қол қойған, өтініш білдіруші туралы мəліметтер (жеке тұлға үшін –

тегi, аты, əкесiнiң аты (ол болған жағдайда), тұрғылықты жері, заңды тұлға үшін – оның атауы, заңды мекенжайы) көрсетiлген жəне сұрау салынған мəліметтерді іздестіруге қажетті ақпарат бар еркін нұсқада жазылған өтініш. Болған жағдайда сұрау салынған мəліметтерді растайтын құжаттар немесе олардың көшірмелері өтінішке қоса беріледі;

2) Мемлекеттік корпорацияға:уəкілеттілігін растайтын құжат, немесе өкілдің нотариалды куəландырылған сенімхаты жəне жеке басты

куəландыратын құжат (жеке басын сəйкестен діру үшін ұсынылады, көрсетілетін қызметті Мемлекеттік корпорацияның жұмыскері жеке басын куəландыру үшін құжаттың электрондық көшірмесін жасайды, одан кейін оның түпнұсқасын көрсетілетін қызметті алушыға қайтарады);

осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 1-қосымшаға сəйкес нысан бойынша толтырылған өтініш. Болған жағдайда сұрау салынған мəліметтерді растайтын құжаттардың көшірмелері өтінішке қоса беріледі.

Көрсетілетін қызметтi алушының жеке басын растайтын құжаттардың мəліметтерін көрсетілетін қызметті беруші мен Мемлекеттік корпорацияның қызметкерi «электрондық үкімет» шлюзі арқылы тиiстi мемлекеттiк ақпараттық жүйелерден алады.

Көрсетілетін қызметті беруші мен Мемлекеттік корпорацияның қызметкерi, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, мемлекеттік қызметтер көрсету кезінде ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мəліметтерді пайдалануға көрсетілетін қызметті алушының келісімін алады.

Мемлекеттік корпорацияда мемлекеттік қызметтің дайын нəтижесін беру тиісті құжаттардың қабылданғаны ту-ралы қолхаттың негізінде жеке басын куəландыратын құжат бойынша (не оның уəкілетті өкiлi: уəкілеттілігін растай-тын құжат бойынша заңды тұлға; нотариалды куəландырылған сенімхат бойынша жеке тұлға) жүзеге асырылады.

Мемлекеттік корпорация мемлекеттік қызмет нəтижесін 1 (бір) ай бойы сақтауды қамтамасыз етеді, одан кейін оны көрсетілетін қызметті берушіге 1 (бір) жыл бойы сақтау үшін тапсырады. Көрсетілетін қызметті алушы 1 (бір) ай өткеннен кейін жүгінген кезде Мемлекеттік корпорацияның сұрауы бойынша көрсетілетін қызметті беруші 10 (он) жұмыс күнінің ішінде мемлекеттік қызметті көрсетудің дайын нəтижесін көрсетілетін қызметті алушыға беру үшін Мемлекеттік корпорацияға жолдайды.

Құжаттарды Мемлекеттік корпорация арқылы қабылдаған кезде көрсетілетін қызметті алушыға тиісті құжаттардың қабылданғаны туралы қолхат беріледі.

3) порталға:көрсетілетін қызметті алушының электрондық цифрлық қолымен (бұдан əрі – ЭЦҚ) куəландырылған электрондық

құжат нысанындағы сұрау салу. Болған жағдайда растайтын құжаттардың электрондық көшірмелері қоса беріледі.Портал арқылы жүгінген жағдайда көрсетілетін қызметті алушының «жеке кабинетіне» мемлекеттік көрсетілетін

қызметті көрсету үшін сұрау салудың қабылданғаны туралы мəртебе, сондай-ақ мемлекеттік қызметті көрсету нəтижесін алатын күні, уақыты мен орны көрсетілген хабарлама жолданады.

10. Көрсетілетін қызметті алушы осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 9-тармағында көзделген құжаттар топтамасын толық ұсынбаған жағдайда Мемлекеттік корпорацияның қызметкері құжаттарды қабылдаудан бас тартады жəне осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 2-қосымшаға сəйкес нысан бойынша қолхат береді.

3. Мемлекеттік қызмет көрсету мəселелері бойынша көрсетілетін қызметті берушінің жəне (немесе) оның лауазымды адамдарының, Мемлекеттік корпорацияның жəне (немесе) оның қызметкерлерінің

шешімдеріне, əрекетіне (əрекетсіздігіне) шағымдану тəртібі11. Мемлекеттік қызмет көрсету мəселелері бойынша көрсетілетін қызметті берушін ің жəне (немесе) оның

лауазымды тұлғаларының əрекетіне (əрекетсіздігіне) шағымданған жағдайда шағым Министрліктің www.mks.gov.kz интернет-ресурсында көрсетілген мекенжайл ар бойынша көрсетілетін қызметті беруші басшысының атына не Министрлік басшысының атына 010000, Астана қаласы, Есіл ауданы, Орынбор көшесі, 8-үй, «Министрліктер үйі» ғимараты, № 15 кіреберіс мекенжайына беріледі.

Шағым қолданыстағы заңнамада көрсетілген жағдайларда, жазбаша нысанда почта арқылы немесе электрондық түрде, не көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі арқылы қолма-қол қабылданады.

Көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесінде тіркеу (кіріс нөмірі жəне күні) шағымның қабылданғандығын растау болып табылады. Көрсетілетін қызметті алушы өзі келген жағдайда кіріс құжатты қабылдау күні мен уақыты жəне нөмірі белгіленген, шағымды қабылдаған адамның тегі, аты жəне əкесінің аты (ол болған жағдайда) көрсетілген талон беріледі.

Шағымда:1) жеке тұлғаның – тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда), қолы жəне тұрғылықты жері; 2) заңды тұлғаның – атауы, заңды мекенжайы, шығыс нөмірі мен күні көрсетіледі.Мемлекеттік корпорация қызметкерінің əрекетіне (əрекетсіздігіне) шағым Мемлекеттік корпорацияның филиалы,

бөлімі басшысына Мемлекеттік корпорацияның www.con.gov.kz интернет-ресурсында көрсетілген мекенжайлар мен телефондар арқылы жолданады.

Мемлекеттік корпорацияға қолма-қол, сондай-ақ почта арқылы түскен шағымның қабылданғанын растау оны тіркеу (кіріс нөмірі жəне тіркеу күні шағымда немесе шағымның ілеспе хатында қойылады) болып табылады.

Портал арқылы жүгінген кезде шағымдану тəртібі туралы ақпаратты көрсетілетін қызметті алушы осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 17-тармағында көрсетілген бірыңғай байланыс-орталығының телефондары арқылы алады.

Шағымды портал арқылы жіберген кезде көрсетілетін қызметті алушыға «жеке кабинетінде» көрсетілетін қызметті берушінің өтінішті қарауы барысында жаңартылып отыратын өтініш туралы ақпарат (жеткізу, тіркеу, орындау туралы белгі, қарау немесе қараудан бас тарту туралы жауап) қолжетімді болады.

Көрсетілетін қызметті берушінің мекенжайына келіп түскен көрсетілетін қызметті алушының шағымы тіркелген күнінен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде қаралуы тиіс.

Көрсетілген мемлекеттік қызметтің нəтижелерімен келіспеген жағдайда, көрсетілетін қызметті алушы мемлекеттік қызметтерді көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөнiндегi уəкiлеттi органға шағыммен жүгінеді.

Мемлекеттiк қызм еттерді көрсету сапасын бағалау жəне бақылау жөн iндегi уəкiлеттi органның атына түскен шағым тіркелген күнінен бастап 15 (он бес) жұмыс күні ішінде қаралуға жатады.

12. Көрсетілген мемлекеттік қызметтің нəтижелерімен келіспеген жағдайларда, көрсетілетін қызметті алушы заңнамада белгіленген тəртіппен сотқа жүгінеді.

4. Мемлекеттік қызметтің, оның ішінде электрондық нысанда жəне Мемлекеттік корпорация арқылы көрсетілетін қызметтің ерекшеліктері ескеріле отырып қойылатын өзге талаптар

13. Организм функцияларының тұ рақтылығы бұзылған, өзін-өзі қарап күту, өздігінен жүріп-тұру, бағдарлай алу қабілетінен немесе мүмкіндігінен толық немесе ішінара айырылған көрсетілетін қызметті алушыларға мемлекеттік қызметті көрсету 1414, 8 800 080 7777 бірыңғай байланыс-орталығы арқылы жүгінгенде Мемлекеттік корпорация қызметкері құжаттарды қабылдау үшін тұрғылықты жеріне шыға отырып жүргізеді.

14. Мемлекеттік қызметті көрсету орындарының мекенжайлары:1) Министрліктің – www.mks.gov.kz интернет-ресурсында;2) Мемлекеттік корпорацияның – www.con.gov.kz интернет-ресурсында3) порталда орналастырылған.15. Көрсетілетін қызметті алушы оның ЭЦҚ болған жағдайда, мемлекеттік көрсетілетін қызметті портал арқылы

алады.16. Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызметті көрсетудің тəртібі мен мəртебесі туралы ақпаратты

порталдың «жеке кабинеті» арқылы қашықтықтан қол жеткізу режимінде, сондай-ақ бірыңғай байланыс-орталығы арқылы алады.

17. Мемлекеттік қызметті көрсету мəселелері жөніндегі анықтама қызметтерінің телефондары Министрліктің www.mks.gov.kz интернет-ресурсында «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер» бөлімінде орналастырылған. Мемлекеттік қызметтерді көрсету мəселелері жөніндегі бірыңғай байланыс-орталығы: 1414, 8 800 080 7777.

«Мұрағат анықтамаларын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 1-қосымшаНысан

_________________________________(көрсетілетін қызметті берушінің атауы)_________________________________(көрсетілетін қызметті алушының тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда)Тұрғылықты жері (жеке тұлға үшін)/заңды мекенжайы (заңды тұлға үшін): ____________________________Байланыс телефоны: _____________Жеке сəйкестендіру нөмірі ___________

Өтініш

Келесі жылдағы (жылдардағы) ______________________________ мəліметтердің бірін растау туралы мұрағат анықтамасын (мұрағаттық құжаттардан куəландырылған мұрағаттық көшірмелер мен үзінділер) беруді сұраймын: _______________________________________________________________________________________________

(жұмыс өтілін, жалақы мөлшерін, жасын, отбасының құрамын, білімін, марапатталғанын, зейнетақы жарналары мен_______________________________________________________________________________________________əлеуметтік төлемдердің аударылуын, ғылыми дəрежелер мен атақтардың берілуін, жазатайым оқиғаны емделуде немесе

_______________________________________________________________________________________________,қоныс аударуда болуын, қуғын-сүргінге ұшырағанын жаппай саяси қуғын-сүргiндер құрбандарын ақтау, Қарулы Күштерде,

_______________________________________________________________________________________________,əскери бөлімдер мен құралымдардағы қызметін, экологиялық апат аймақтарында тұрғанын,

_______________________________________________________________________________________________бас бостандығынан айыру жерлерінде болғанын, азаматтық хал актілері жөніндегі мəліметтер)

Қосымша (болған жағдайда):1) ________________________________________;2) _____________________________________ ___;3) ________________________________________.________________________________ мемлекеттік ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияны

құрайтын мəліметтерді пайдалануға келісемін.

20 __ жылғы «____»_______________ ___________ (қолы).

«Мұрағат анықтамаларын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына 2-қосымшаНысан

__________________________________(тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда), көрсетілетін қызметті алушы ұйымның атауы)__________________________________(көрсетілетін қызметті алушының мекенжайы)

Құжаттарды қабылдаудан бас тарту туралы қолхат

«Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 cəуірдегі Қазақстан Республикасының Заңы 20-бабының 2-тармағын басшылыққа ала отырып, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы филиалының № __ бөлімі (мекенжайы көрсетілсін) «Мұрағат анықтамаларын беру» мемлекеттік қызметін көрсетуге құжаттарды қабылдаудан Сіздің мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартын-да көзделген тізбеге сəйкес құжаттар топтамасын толық ұсынбауыңызға байланысты бас тартады, атап айтқанда:

жоқ құжаттардың атауы:1) _______________________________;2) _______________________________;3) _______________________________.Осы қолхат əр тарапқа бір-бірден екі данада жасалды.

Мемлекеттік корпорация қызметкерінің (қолы)тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда) Күні

Орындаушы. тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда)Телефон.Алды: тегі, аты, əкесінің аты (ол болған жағдайда)/көрсетілетін қызметті алушының қолы20 __ жылғы «__» ____________

Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрінің 2016 жылғы 27 қаңтардағы № 16 бұйрығына 2-қосымша

Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне спорт министрінің 2015 жылғы 17 сəуірдегі № 138 бұйрығына 2-қосымша

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 21

(Соңы 22-бетте)

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің бұйрығы

2015 жылғы 8 қазан №297 Астана қаласы

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының кейбір бұйрықтарына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 29 тамыздағы №900 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі туралы ереженің 20-тармағының 3) тармақшасына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкiметiнің 2006 жылғы 17 тамыздағы №778 қаулысымен бекітілген Нормативтiк құқықтық актілерді мемлекеттiк тiркеу қағидаларының 11-тармағына сәйкес, бұйырамын:

1. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының өзгерістер енгізілетін кейбір бұйрықтарының тізбесі осы бұйрықтың қосымшасына сәйкес бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Әкімшілік жұмыс департаменті:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуінен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны мерзімді баспасөз басылымда-

рында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жолдасын. 3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас

жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Аппарат басшысы А.А.Шайымоваға жүктелсін.4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күннен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Төраға Қ.ҚОЖАМЖАРОВ

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының 2015 жылғы 8 қазандағы №297 бұйрыққа қосымша

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының өзгерістер енгізілетін бұйрықтарының тізбесі

1. «Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесін және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының 2014 жылғы 10 қарашадағы № 23 бұйрығына 2015 жылғы 2 сәуірде «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған Қазақстан Республикасы Нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тіркеу тiзiлiмiнде № 9953 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

аталған бұйрықпен бекітілген Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесінде:23-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«23. Бағалау мынадай формула бойынша есептеледі: К3 = Р1 + Р2 + Р3+ Р4К3 – аталған өлшем бойынша мемлекеттік органның бағасы; Р1 – «сыбайлас жемқорлық қылмыс жасағаны үшін сотталған мемлекеттік қызметшілердің, о ның ішінде қылмыс

жасаған уақытта осы мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшісі болғандар саны» көрсеткіші;Р2 – «сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жауаптылыққа тартылған мемлекеттік

қызметшілердің, оның іш інде құқық бұзушылық жасаған уақытта осы мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшісі болғандар саны» көрсеткіші;

Р3 – «сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін тәртіптік жауаптылыққа тартылған мемлекеттік қызметшілердің саны, оның ішінде құқық бұзушылық жасаған уақытта осы мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшісі болғандар саны» көрсеткіші;

Р4 – «Жеке табыс салығы және мүлік бойынша деклар ацияны мемлекеттік органның сайтында жариялаған басшылық лауазымдардағы мемлекеттік қызметшілердің үлесі» көрсеткіші.

Осы өлшем бойынша ең жоғарғы мәні 24 балл болып саналады.»;27-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«27. «Жеке табыс салығы және мүлік бойынша декларацияны мемлекеттік органның сайтында жариялаған

басшылық лауазымдардағы мемлекеттік қызметшілердің үлесі» көрсеткіші бойынша баға мынадай формуламен есептеледі:

P4 = k a/bk – алынған нәтижелерді өлшем мәніне келтіруге арналған коэффициент (6-ға тең);a – жеке табыс салығы және мүлік бойынша декларацияны мемлекеттік органның сайтында жариялаған

басшылық лауазымдарды атқарып отырған (комитет төрағалары, олардың орынбасарлары, департамент ди-ректорлары, аппарат басшылары, олардың орынбасарлары, орталық мемлекеттік органдардың және олардың ведомстволарының облыстар, Астана және Алматы қалаларындағы аумақтық бөлімшелерінің басшылары, облыстық бюджеттен қаржыландырылатын жергілікті атқарушы органдардың басшылары) мемлекеттік қызметшілердің саны;

b – басшылық лауазымдарды атқарып отырған мемлекеттік қызметшілердің саны (есепті кезеңнен кейінгі 1 қаңтардағы жағдай бойынша).

Осы көрсеткіш бойынша ең жоғарғы мәні 6 балл болып саналады.»;1, 2, 7 және 8-қосымшалары осы тізбедегі 1, 2, 3 және 4-қосымшаларына сәйкес редакцияда жазылсын;аталған бұйрықпен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Персоналды басқару тиімділігін бағалау

әдістемесіне:27-тармағы келесі редакцияда жазалсын: «27. «Жеке табыс салығы және мүлік бойынша декларацияны Ұлттық Банктің сайтында жариялаған басшылық

лауазымдардағы қызметшілердің үлесі» көрсеткіші бойынша баға мынадай формуламен есептеледі: P4 = k a/bk – алынған нәтижелерді өлшем мәніне келтіруге арналған коэффициент (6-ға тең);a – жеке табыс салығы және мүлік бойынша декларацияны Ұлттық Банктің сай тында жариялаған басшылық

лауазымдарды атқарып отырған (департамент директорлары, Ұлтты қ Банктің бөлімшелерінің және өкілдігінің басшылары) қызметшілердің саны;

b – басшылық лауазымдарды атқарып отырған қызметшілердің саны (есепті кезеңнен кейінгі 1 қаңтардағы жағдай бойынша).

Осы көрсеткіш бойынша ең жоғарғы мәні 6 балл болып саналады.»;8 және 9-қосымшалары осы тізбедегі 5 және 6-қосымшаларына сәйкес редакцияда жазылсын.2. «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл

агенттігінің және оның аумақтық бөлімшелерінің құқық қорғау қызметін жүзеге асыратын мемлекеттік қызметшілердің лауазымдарына қойылатын бiлiктiлiк талаптарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің 2014 жылғы 14 қазандағы №12 бұйрығына 2015 жылғы 13 ақпанда «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған, Қазақстан Республикасы Нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тіркеу тiзiлiмiнде №9797 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:

аталған бұйрықпен бекітілген Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің және оның аумақтық бөлімшелерінің құқық қорғау қызметін жүзеге асы-ратын мемлекеттік қызметшілердің лауазымдарына қойылатын бiлiктiлiк талаптары осы тізбенің 7-қосымшасына сәйкес редакцияда жазылсын.

3. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының 2015 жылғы 6 қаңтардағы №2 Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сы-байлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Астана және Алматы қалаларындағы, облыстардағы тәртіптік кеңестерінің жұмыс регламентін бекіту туралы бұйрығына (2015 жылғы 14 наурыздағы №49 «Казахстанская правда» (27925) және 2015 жылғы 14 наурыздағы №49 (28527) «Егемен Қазақстан» газеттерінде жарияланған Қазақстан Республикасы Нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тіркеу тiзiлiмiнде №10201 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

аталған бұйрықпен бекітілген Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Астана және Алматы қалаларындағы, облыстардағы тәртіптік кеңестерінің регламентінде:

2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«2. Тәртіптік кеңестің қызметінің негізгі құрылымы Тәртіптік кеңестің шешімдері қабылданатын отырысы бо-

лып табылады.»;11-тармақ мынада й редакцияда жазылсын:«11. Тәртіптік кеңес отырысы ашық өткізіледі. Қажет болған жағдайда, егер қаралатын мәселелер мемлекеттік

құпияларды қозғаса, Төрағаның шешімі бойынша және Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (бұдан әрі – Агенттік) келісім бойынша жабық отырыстар өткізуі мүмкін.»;

14-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«14. Тәртіптік кеңестің отырысында хаттама жүргізіледі. Хаттамада отырысқа қатысқан Тәртіптік кеңестің

мүшелері, басқа да шақырылған тұлғалар, қаралған мәселелер, баяндамашылар мен өзге де сөз сөйлеушілер, баяндамалардың негізгі мазмұны (сөз сөйлеулер, ескертулер), әрбір қаралған мәселелер бойынша Тәртіптік кеңес мүшелері дауыс беруінің нәтижелері мен қабылданған шешімдері көрсетіледі.

Хаттама тәртіптік іс бойынша іс жүргізу тілінде ресімделеді, оған Tөpаға, Тәртіптік кеңес мүшелері және Тәртіптік кеңес отырысының хатшысы қол қояды.».

4. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызме т істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің жұмыс регламентін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының 2015 жылғы 9 қаңтардағы №8 бұйрығына 2015 жылғы 27 ақпанда «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған Қазақстан Республикасы Нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тіркеу тiзiлiмiнде №10228 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

аталған бұйрықпен бекітілген Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің жұмыс Регламентінде:

92-тармақтың орыс тіліндегі атауына өзгеріс енгізілген, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді.5. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет қызметкерлеріне сыныптық біліктілікті беру жөніндегі нұсқаулықты

бекіту туралы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының 2015 жылғы 27 қаңтардағы №22 бұйрығына 2015 жылғы 11 наурызда «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған Қазақстан Республикасы Нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тіркеу тiзiлiмiнде №10344 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

аталған бұйрықтың кіріспесі мынадай редакцияда жазылсын:«Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбай-

лас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің кейбір мәселел ері және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2014 жылғы 29 тамыздағы №900 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі туралы ереженің 20-тармағының 3) тармақшасына сәйкес, Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджет және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сметасы (бюджеті ) есебінен ұсталатын органдары қызметкерлеріне еңбекақы төлеудің бірыңғай жүйесі туралы» 2004 жылғы 17 қаңтардағы № 1284 Жарлығын іске асыру мақсатында, бұйырамын:»;

аталған бұйрықпен бекітілген Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет қызметкерлеріне сыныптық біліктілікті беру жөніндегі нұсқаулықтың 14-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

«14. Комиссияның шешімімен келіскен жағдайда, мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл органының басшысы қызметкерге сыныптық біліктілікті беру немесе растау туралы бұйрық шығарады.».

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсыіс-қимыл агенттігі Төрағасының өзгерістер енгізілетін бұйрықтарының тізбесіне 1-қосымша

«Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесіне 1-қосымшанысан

Персоналды басқаруды бағалау нәтижелері бойынша қорытынды_____________________________________________________________________

________________________________________________(орталық мемлекеттік/жергілікті атқарушы орган атауы)

________________(есепті кезең)

№ Бағалау өлшемі Әр өлшемнің бағалау баллдары1 Адам ресурстарын пайдалану тиімділігі2 Мемлекеттік қызметшілерді оқыту3 Cыбайлас жемқорлықтың алдын алу жұмысының тиімділігі4 Мемлекеттік қызметшілердің қанағаттану деңгейіЖалпы баға:Жалпы бағаның мәні:

Орталық мемлекеттік/жергілікті атқарушы орган қызметінің тиімділігін бағалау өлшемдері бойынша талдау:Қорытындылар мен ұсынымдар:Агенттік Төрағасының орынбасары/Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің тиісті бөлімі _________ ____________________________ (қолы) (қолтаңбаның толық жазылуы)Агенттіктің/Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің тиісті құрылымдық бөлімшесінің басшысы _________ ____________________________ (қолы) (қолтаңбаның толық жазылуы)

«20___ж. «____» ______________»Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл

агенттігі Төрағасының өзгерістер енгізілетін бұйрықтарының тізбесіне 2-қосымша«Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесіне 2-қосымша

Персоналды басқару бағалау үшін өлшемдер мен көрсеткіштер

р\с № Өлшемнің/көрсеткіштің атауы Балл1 Адам ресурстарын пайдаланудың тиімділігі 321.1 Кадрлардың ауысушылығы деңгейі 141.2 Мемлекеттік органның қызметкерлерін жоғарылату 61.3 Мемлекеттік органдағы жұмыс уақытының нақты ұзақтығы 61.4 Еңбек демалысын өз уақытында беру 62 Мемлекеттік қызметшілерді оқыту 203 Cыбайлас жемқорлықтың алдын алу жұмысының тиімділігі 243.1 Сыбайлас жемқорлық қылмыс жасағаны үшін сотталған мемлекеттік қызметшілердің, оның ішін-

де қылмыс жасаған уақытта осы мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшісі болғандар саны6

3.2 Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жауаптылыққа тартылған мемлекеттік қызметшілердің, оның ішінде құқық бұзушылық жасаған уақытта осы мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшісі болғандар саны

6

3.3 Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін тәртіптік жауаптылыққа тартылған мемлекеттік қызметшілердің саны, оның ішінде құқық бұзушылық жасаған уақытта осы мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшісі болғандар саны

6

3.4 Жеке табыс салығы және мүлік бойынша декларацияны мемлекеттік органның сайтында жариялаған басшылық лауазымдардағы мемлекеттік қызметшілердің үлесі

6

4 Мемлекеттік қызметшілердің қанағаттану деңгейі 24Барлығы 100

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының өзгерістер енгізілетін бұйрықтарының тізбесіне 3-қосымша

«Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесіне 7-қосымшанысан

Жеке табыс салығы және мүлік бойынша декларацияны мемлекеттік органның сайтында жариялаған басшылық лауазымдардағы мемлекеттік қызметшілердің саны туралы

№ р/н

Есепті кезеңнен кейінгі 1 қаңтардағы жағдай бойынша

мемлекеттік органның штаттық кестесіне сәйкес басқарушылық

лауазымдардың толық атауы

Басқарушы лауазымдарды атқарып жатқан мемлекеттік

қызметшілердің Т.А.Ә.Жариялады/

ЖарияламадыИнтернет-ресурсқа сілтеме

12...

БарлығыБасқарушылық лауазымдарға комитет төрағалары, олардың орынбасарлары, департамент директорлары, ап-

парат басшылары, олардың орынбасарлары, орталық мемлекеттік органдардың және олардың ведомстволарының облыстар, Астана және Алматы қалаларындағы аумақтық бөлімшелерінің басшылары, облыстық бюджеттен қаржыландырылатын жергілікті атқарушы органдардың басшылары жатады.

Мемлекеттік органның басшысы ___________________ ________________ (қолы) (қолтаңбаның толық жазылуы)Мемлекеттік органның тиістіқұрылымдық бөлімшесінің басшысы ___________________ ________________ (қолы) (қолтаңбаның толық жазылуы)

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының өзгерістер енгізілетін бұйрықтарының тізбесіне 4-қосымша

«Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесіне 8-қосымшанысан

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Сіз жұмыс істейтін мемлекеттік органда персоналды көтермелеу бойынша қабылданатын шаралардың тиімділігін

анықтау мақсатында сауалнама жүргізеді. Сауалнама анонимді болып табылады

1. Қызметшілердің мемлекеттік орган қызметіне қатысу дәрежесінің деңгейі1 Осы мемлекеттік органда (атқаратын лауазымда) жұмысымның мақсаттары түсінікті және

айқынИәЖоқ

2 Маңызды шешім қабылдағанда менің пікірім басшылықпен ескеріледі ИәЖоқ

3 Әріптестерімнің көпшілігімен қарым-қатынысым жақсы ИәЖоқ

2. Көтермелеу жүйесіне және әлеуметтік қамтамасыз етуге қанағаттану4 Қызмет ететін мемлекеттік органда материалдық емес көтермелеу шаралары

қолданылады (наградалар, мақтау қағаздары, алғыс хаттар, құрмет тақтасы)ИәЖоқ

5 Сыйақылар мені жұмысымның сапасын арттыруға ынталандырады ИәЖоқ

6 Жалақым және сыйақылар мені және отбасымды қамтамасыз етуге жеткілікті ИәЖоқ

3. Мансаптық өсу мүмкіндіктеріне қанағаттану7 Жұмыста өзімнің тәжірибемді және білімімді толық қолданамын Иә

Жоқ8 Менде қызметтік баспалдақ бойынша өсу перспективасы бар деп ойлаймын Иә

Жоқ9 Қызмет ететін мемлекеттік органда жұмыс абыройлы Иә

Жоқ4. Еңбекті ұйымдастыруға қанағаттану

10 Жұмыста кідіріп қаламын және/немесе демалыс күндері жұмыс істеймін ИәЖоқ

11 Менің құрылымдық бөлімшеде қызметкерлер арасында жұмыс бірдей бөлінген ИәЖоқ

12 Мен жеке сектордағы жұмысқа өтуді жоспарлап жатырмын ИәЖоқ

5. Персоналды іріктеу тәртібіне қанағаттану13 Кадрларды іріктеу кезінде конкурстық іріктеу рәсіміне толықтай сенемін Иә

Жоқ14 Кадрларды орналастыру және персоналды іріктеу кезінде тиісті құрылымдық бөлімше

басшысының ең үлкен әсері бар деп есептеймінИәЖоқ

15 Мемлекеттік қызметке конкурстық іріктеудің қолданыстағы рәсімдері мемлекеттік қызметке кірудің ашықтығын және айқындығын қамтамасыз етеді

ИәЖоқ

6. Мемлекеттік қызметшілерді бағалау жүйесімен қанағаттану16 Менің ойымша, бағалау менің кәсіби және жеке қабілеттерімді ескереді Иә

Жоқ17 Менің ойымша, мансаптық ілгерлету бойынша шешімдер мемлекеттік қызметшілерді

бағалаудың нәтижелеріне негізделедіИәЖоқ

Еңбекті ұйымдастыруға қатысты қосымша сұрақтар (бұл бөлімнің жауаптары тек талдау үшін қолданылады)

1 Сіз жұмыс істейтін мемлекеттік органда қандай жиілікпен жиналыстар болып тұрады?А) аптасына бір ретБ) аптасына екі ретВ) үш және одан артықГ) басқа ________________

2 Орта есеппен Сіз жұмыстан тыс қанша уақытқа қаласыз?А) 1 сағатБ) 2 сағатВ) 3 сағатГ) 4 және одан көп сағат

3 Мемлекеттік органда мемлекеттік қызметшілердің жұмыс нормативтерінің бұзылудың негізгі себебі болып табылады?А) жұмысты дұрыс ұйымдастырмауБ) қызметкерлердің жеткіліксіздігіВ) жоғары тұрған мемлекеттік органнан шұғыл тапсырмалардың келуіГ) реттелмеген ақпараттық ағын (есептер, тапсырмалардың қайталануы)Д) өзге себеп: ________________

4 Сіздің ойыңызша жұмыс нормативтерін сақтау үшін не істеу керек?А) тайм-менеджмент бойынша тренинг өткізуБ) жұмыс режимдерін бұзғаны үшін лауазымды тұлғалардың жауаптылығын қарастыруВ) жұмыс немесе апта соңына қарай жиналыс өткізу тәжірибесін қысқартуГ) ақпараттық ағындарды реттеуД) қысқа мерзімді тапсырмаларды қысқартуСіздің ұсынысыңыз: ________________

Толтырушы туралы мәліметтерЖынысыңыз Ер Әйел ЛауазымыңызБасқарушы (басқарма/бөлім басшысы және жоғары) Атқарушы (сарапшы, бас сарапшы, маман және т.б.) Жұмыс өтіліңіз 3 жылға дейін 3 жылдан 7 жылға дейін 7 жылдан жоғары »

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жәнесыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының өзгерістер енгізілетін бұйрықтарының тізбесіне 5-қосымша

«Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесіне 8-қосымшанысан

Жеке табыс салығы және мүлік бойынша декларацияны Ұлттық Банктің сайтында жариялаған басшылық лауазымдардағы қызметшілердің саны туралы

№ р/н Есепті кезеңнен кейінгі 1 қаңтардағы жағдай бойынша Ұлттық Банктің

штат кестесіне сәйкес басқарушылық лауазымдардың толық атауы

Басқарушы лауа-зымдарды атқарып жатқан мемлекеттік

қызметшілердің Т.А.Ә.

Жариялады/ Жарияламады

Интернет-ресурсқа сілтеме

12...

БарлығыБасқарушылық лауазымдарға департамент директорлары, Ұлттық Банктің бөлімшелерінің және өкілдігінің

басшылары жатады.

Ұлттық Банктің Төрағасы ________ __________________________ (қолы) (қолтаңбаның толық жазылуы)

Ұлттық Банктің тиісті құрылымдық бөлімшесінің басшысы ________ __________________________ (қолы) (қолтаңбаның толық жазылуы) «____»______________20___ж.

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының өзгерістер енгізілетін бұйрықтарының тізбесіне 6-қосымша

«Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесіне 9-қосымшанысан

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Сіз жұмыс істейтін мемлекеттік органда персоналды көтермелеу бойынша қабылданатын шаралардың тиімділігін

анықтау мақсатында сауалнама жүргізеді. Сауалнама анонимді болып табылады

1. Қызметшілердің Ұлттық Банк қызметіне қатысу дәрежесінің деңгейі1 Ұлттық Банкте (атқаратын лауазымда) жұмысымның мақсаттары түсінікті және айқын Иә

Жоқ2 Маңызды шешім қабылдағанда менің пікірім басшылықпен ескеріледі Иә

Жоқ3 Әріптестерімнің көпшілігімен қарым-қатынысым жақсы Иә

Жоқ2. Көтермелеу жүйесіне және әлеуметтік қамтамасыз етуге қанағаттану

4 Ұлттық Банкте материалдық емес көтермелеу шаралары қолданылады (наградалар, мақтау қағаздары, алғыс хаттар, құрмет тақтасы)

ИәЖоқ

5 Сыйақылар мені жұмысымның сапасын арттыруға ынталандырады ИәЖоқ

6 Менің жалақым, оның ішінде сыйақылар мені және отбасымды қамтамасыз етуге жеткілікті

ИәЖоқ

3. Мансаптық өсу мүмкіндіктеріне қанағаттану7 Мен жұмыста өзімнің тәжірибемді және білімімді толық қолданамын Иә

Жоқ8 Менде қызметтік баспалдақ бойынша өсу перспективасы бар деп ойлаймын Иә

Жоқ9 Ұлттық Банкте жұмыс абыройлы Иә

Жоқ4. Еңбекті ұйымдастыруға қанағаттану

10 Жұмыста кідіріп қаламын және/немесе демалыс күндері жұмыс істеймін ИәЖоқ

11 Менің құрылымдық бөлімшеде қызметкерлер арасында жұмыс бірдей бөлінген ИәЖоқ

12 Мен жеке сектордағы жұмысқа өтуді жоспарлап жатырмын ИәЖоқ

5. Персоналды іріктеу тәртібіне қанағаттану13 Кадрларды іріктеу кезінде конкурстық іріктеу рәсіміне толықтай сенемін Иә

Жоқ14 Кадрларды орналастыру және персоналды іріктеу кезінде тиісті құрылымдық бөлімше

басшысының ең үлкен әсері бар деп есептеймінИәЖоқ

15 Қызметке конкурстық іріктеудің қолданыстағы рәсімдері қызметке кірудің ашықтығын және айқындығын қамтамасыз етеді

ИәЖоқ

6. Қызметшілерді бағалау жүйесімен қанағаттану16 Менің ойымша, бағалау менің кәсіби және жеке қабілеттерімді ескереді Иә

Жоқ17 Менің ойымша, мансаптық ілгерлету бойынша шешімдер мемлекеттік қызметшілерді

бағалаудың нәтижелеріне негізделедіИәЖоқ

Еңбекті ұйымдастыруға қатысты қосымша сұрақтар (бұл бөлімнің жауаптары тек талдау үшін қолданылады)

1 Қандай жиілікпен Ұлттық Банкте жиналыстар болып тұрады?А) аптасына бір ретБ) аптасына екі ретВ) үш және одан артықГ) басқа ________________

2 Орта есеппен Сіз жұмыстан тыс қанша уақытқа қаласыз?А) 1 сағатБ) 2 сағатВ) 3 сағатГ) 4 және одан көп сағат

3 Ұлттық Банкте қызметшілердің жұмыс нормативтерінің бұзылуының негізгі себебі болып табылады?А) жұмысты дұрыс ұйымдастырмауБ) қызметкерлердің жеткіліксіздігіВ) жоғары тұрған мемлекеттік органнан шұғыл тапсырмалардың келуіГ) реттелмеген ақпараттық ағын (есептер, тапсырмалардың қайталануы)Д) өзге себеп: ________________

4 Сіздің ойыңызша жұмыс нормативтерін сақтау үшін не істеу керек?А) тайм-менеджмент бойынша тренинг өткізуБ) жұмыс режимдерін бұзғаны үшін лауазымды тұлғалардың жауаптылығын қарастыруВ) жұмыс немесе апта соңына қарай жиналыс өткізу тәжірибесін қысқартуГ) ақпараттық ағындарды реттеуД) қысқа мерзімді тапсырмаларды қысқартуСіздің ұсынысыңыз: ________________

Толтырушы туралы мәліметтерЖынысыңыз Ер Әйел ЛауазымыңызБасқарушы (басқарма/бөлім басшысы және жоғары) Атқарушы (сарапшы, бас сарапшы, маман және т.б.) Жұмыс өтіліңіз 3 жылға дейін 3 жылдан 7 жылға дейін 7 жылдан жоғары

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының өзгерістер енгізілетін бұйрықтарының тізбесіне 7-қосымша

«Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының 2014 жылғы 14 қазандағы №12 бұйрығымен бекітілді

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің және оның аумақтық бөлімшелерінің құқық қорғау қызметін жүзеге асыратын мемлекеттік

қызметшілердің лауазымдарына қойылатын біліктілік талаптары

Санат Лауазымның атауы

Біліміне қойылатын талаптар

Жұмыс өтіліне қойылатын талаптар

Біліміне қойылатын талаптар

Қажетті дағды мен білік

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің орталық аппараты

B-PK-1 Аппарат басшысы

Нақты лауазымның функцио-налдық бағыттарына

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде он жыл қызмет өтілінің, оның ішін-де басшы лауазымдарда кемінде төрт жыл жұмыс

Аталған санаттың лауазым-дары бой-ынша

Басқару шешімді қабылдау мен әзірлеу сатысында ақпаратты тал-дау және қорытындылау; нормативтік құқықтық

сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

өтілінің;немесе кемінде алты жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде он бір жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде бес жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде он екі жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде алты жыл жұмыс өтілінің болуы

функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті білім

актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; стратегиялық жоспарлау тәжірибесінің болуы; жаңа жағдайға бейімделу және туындай-тын мәселелерді шешуде жаңа тәсілдерді қолдану; басқа ведомстволар-мен және ұйымдармен тиімді және ретті қарым-қатынасты ұйымдастыру; компьютерлік техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

B-PK-2 Департа-менттің бас-шысы

Нақты лауазымның функцио-налдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде сегіз жыл қызмет өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде екі жыл не келесі төмен тұрған санаттағы лау-азымдарда кемінде бір жыл жұмыс өтілінің;немесе кемінде бес жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде он жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдарда кемінде төрт жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде он бір жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде бес жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы; жетекшілік ететін қызметті талдау және оны жетілдіру бойын-ша ұсыныстар беру; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; жоспарлау дағдысының болуы; қабылданған шешімдерді тиімді және шешімді же-дел жүзеге асыру үшін жағдайлар жасау; басқа бөлімшелермен өзара қарым-қатынасты тиімді және ретті ұйымдастыру; берілген тапсырмалардың орындалуын бақылау; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

В-РК-3 Департамент басшысының орынбасары, Басқарманың басшысы, Орталық органның бірінші басшысының кеңесшісі

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде жеті жыл қызмет өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдарда кемінде екі жыл немесе тең деңгейдегі не келесі төмен тұрған санаттағы лауа-зымдарда кемінде бір жыл жұмыс өтілінің;немесе кемінде төрт жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде тоғыз жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде үш жыл жұмыс өтілінің; кемінде үш жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде он жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдарда кемінде төрт жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеуге жетекшілік ететін басшы-лар үшін); ақпаратты тал-дау және қорытындылау, талдаудың қорытындысы бойынша жетекшілік ететін қызметті жетілдіру туралы ұсыныс енгізу; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; нақты іс-әрекеттердің жоспарын әзірлеу; қабылданған шешімдерді тиімді және жедел жүзеге асыру үшін жағдайлар жасау; жаңа жағдайға бейімделу және туындайтын мәселелерді шешуде жаңа тәсілдерді қолдану; берілген тапсырмалардың орындалуын бақылау; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

В-РК-4 Департамент басқар-масының бас-шысыБасқарма басшысының орынбасары

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде алты жыл қызмет өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да немесе тең деңгейдегі не келесі төмен тұрған санаттағы лауазымдар-да кемінде бір жыл жұмыс өтілінің;немесе кемінде үш жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде жеті жыл, оның ішінде басшы лауа-зымдарда кемінде үш жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде сегіз жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде үш жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауа-зымдары бойынша функц-ионалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеуге жетекшілік ететін бас-шылар үшін); талдаудың қорытындысы бойынша жетекшілік ететін қызметті жетілдіру туралы ұсыныс енгізу; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; нақты іс-әрекеттердің жоспарын әзірлеу; қабылданған шешімдерді тиімді және жедел жүзеге асыру үшін жағдайлар жасау; жаңа жағдайға бейімделу және туындай-тын мәселелерді шешуде жаңа тәсілдерді қолдану; берілген тапсырмалардың орындалуын бақылау; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

В-РК-5 Департа-менттің басқарма басшысының орынбасары

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде бес жыл қызмет өтілінің;немесе кемінде екі жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде алты жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде жеті жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеуге жетекшілік ететін бас-шылар үшін); есепке алу-тіркеу тәртібі мен режимділікті сақтау, объектілерді күзету (кезекші бөлімінің басшылары үшін); ақпаратты талдау және қорытындылау; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдала-ну дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

В-РК-6 Орталық органның бірінші басшысының көмекшісіаса маңызды істер жөніндегі тергеуші (офи-цер)

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы органдарында кемінде төрт жыл қызмет өтілінің, оның ішінде төмен тұрған санаттағы лауазымдарда кемінде бір жыл қызмет өтілінің;немесе кемінде бір жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде бес жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде алты жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеу-ге жетекшілік ететін қызметкерлер үшін); есепке алу-тіркеу тәртібі мен режимділікті сақтау, объектілерді күзету (кезекші бөлімінің қызметкерлер үшін); ақпаратты талдау және қорытындылау; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; берілген тапсыр-маларды тиімді және же-дел жүзеге асыру; жұмыс мерзімін дұрыс үйлестіру; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

В-РК-7 Аға тергеуші (офицер)

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде үш жыл қызмет өтілінің, оның ішінде төмен тұрған санаттағы лау-азымдарда кемінде бір жыл қызмет өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде төрт жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде бес жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеу-ге жетекшілік ететін қызметкерлер үшін); есепке алу-тіркеу тәртібі мен режимділікті сақтау, объектілерді күзету (кезекші бөлімінің қызметкерлер үшін); ақпаратты талдау және қорытындылау; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; берілген тап-сырмаларды тиімді және жедел жүзеге асыру; жаңа жағдайға бейімделу және туындайтын мәселелерді шешуде жаңа тәсілдерді қолдану; жұмыс мерзімін дұрыс үйлестіру; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

В-РК-8 Тергеуші (офи-цер)

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде бір жыл қызмет өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде үш жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде төрт жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеу-ге жетекшілік ететін қызметкерлер үшін); есепке алу-тіркеу тәртібі мен режимділікті сақтау, объектілерді күзету (кезекші бөлімінің қызметкерлер үшін); ақпаратты талдау және қорытындылау; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; берілген тапсыр-маларды тиімді және же-дел жүзеге асыру; жұмыс мерзімін дұрыс үйлестіру; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

В-РК-9 Кіші офицер Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін орта кәсіби білім

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдала-ну дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің аумақтық бөлімшелері

С-РКО-1 Аумақтық бөлімшенің басшысы

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде он жыл қызмет өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде үш жыл қызмет өтілінің;немесе кемінде алты жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде он бір жыл қызмет өтілінің, оның ішінде басшы лауазым-дарда кемінде бес жыл жұмыс өтілінің болуы не-месе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде он екі жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде алты жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы; жетекшілік ететін қызметті талдау және оны жетілдіру бойын-ша ұсыныстар беру; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; жоспарлау дағдысының болуы; қабылданған шешімдерді тиімді және шешімді же-дел жүзеге асыру үшін жағдайлар жасау; басқа бөлімшелермен өзара қарым-қатынасты тиімді және ретті ұйымдастыру; берілген тапсырмалардың орындалуын бақылау; конструктивті сын-ды пайдалану; қарамағындағыларды бейімдеу мен ынталандырудың жол-дарын білу; персо-налды дұрыс таңдау; қарамағындағылардың алдына қол жеткізе ала-тын міндеттерді қою; тұлғааралық қарым-қатынастың жолдарын білу; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдала-ну дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

С-РКО-2 Аумақтық бөлімше басшысының орынбасары

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде сегіз жыл қызмет өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде екі жыл немесе құқық қорғау, арнайы орган-дары орталық аппараттың басшы лауазымдарында кемінде бір жыл жұмыс өтілінің;немесе кемінде бес жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде он жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазым-дарда кемінде төрт жыл жұмыс өтілінің болуы не-месе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде он бір жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде бес жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеуге жетекшілік ететін басшы-лар үшін); ақпаратты тал-дау және қорытындылау, талдаудың қорытындысы бойынша жетекшілік ететін қызметті жетілдіру туралы ұсыныс енгізу; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; нақты іс-әрекеттердің жоспарын әзірлеу; қабылданған шешімдерді тиімді және жедел жүзеге асыру үшін жағдайлар жасау; берілген тапсырмалардың орындалуын бақылау; конструктивті сын-ды пайдалану; қарамағындағыларды бейімдеу мен ынталандырудың жол-дарын білу; ұжымда тиімді өзара қарым-қатынасты құру; қарамағындағылардың алдына қол жеткізе ала-тын міндеттерді қою; тұлғааралық қарым-қатынастың жолдарын білу; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдала-ну дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

С-РКО-3 Аумақтық бөлімшенің басқарма бас-шысы

Нақты лауазымның фун-кционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде алты жыл қызмет өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде бір жыл немесе құқық қорғау, арнайы органы орталық аппаратының лауа-зымдарында кемінде бір жыл жұмыс өтілінің;немесе кемінде төрт жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде жеті жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазым-дарда кемінде үш жыл жұмыс өтілінің; неме-се осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде сегіз жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде төрт жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеуге жетекшілік ететін бас-шылар үшін); талдаудың қорытындысы бойын-ша жетекшілік ететін қызметті жетілдіру ту-ралы ұсыныс енгізу; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; нақты іс-әрекеттердің жоспарын әзірлеу; қабылданған шешімдерді тиімді және жедел жүзеге асыру үшін жағдайлар жасау; берілген тапсырмалардың орындалуын бақылау; конструктивті сын-ды пайдалану; қарамағындағыларды бейімдеу мен ынталандырудың жол-дарын білу; ұжымда тиімді өзара қарым-қатынасты құру; қарамағындағылардың алдына қол жеткізе ала-тын міндеттерді қою; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

С-РКО-4 Аумақтық бөлімшенің басқарма басшысының орынбасары,аумақтық бөлімшенің бөлім бас-шысы

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде бес жыл қызмет өтілінің;немесе кемінде үш жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде алты жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде бір жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде жеті жыл жұмыс өтілінің, оның ішінде басшы лауазымдар-да кемінде екі жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеуге жетекшілік ететін басшы-лар үшін); ақпаратты тал-дау және қорытындылау, талдаудың қорытындысы бойынша жетекшілік ететін қызметті жетілдіру туралы ұсыныс енгізу; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; нақты іс-әрекеттердің жоспарын әзірлеу; қабылданған шешімдерді тиімді және жедел жүзеге асыру үшін жағдайлар жасау; берілген тапсырмалардың орындалуын бақылау; конструктивті сын-ды пайдалану; қарамағындағыларды бейімдеу мен ынталандырудың жол-дарын білу; ұжымда тиімді өзара қарым-қатынасты құру; қарамағындағылардың алдына қол жеткізе ала-тын міндеттерді қою; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

С-РКО-5 Аумақтық бөлімшенің бөлім басшысының орынбасары,аумақтық бөлімшенің басқарма бөлімінің бас-шысы

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде төрт жыл қызмет өтілінің;немесе кемінде екі жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде бес жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде алты жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және тергеуге жетекшілік ететін бас-шылар үшін); есепке алу-тіркеу тәртібі мен режимділікті сақтау, объектілерді күзету (кезекші бөлімінің басшылары үшін); ақпаратты талдау және қорытындылау; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; конструктивті сынды пайдалану; қарамағындағыларды бейімдеу мен ынталандырудың жол-дарын білу; ұжымда тиімді өзара қарым-қатынасты құру; қарамағындағылардың алдына қол жеткізе ала-тын міндеттерді қою; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

С-РКО-6 Аса маңызды істер жөніндегі тергеуші (офи-цер)

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде екі жыл қызмет өтілінің;немесе кемінде бір жыл судьялық жұмыс өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде үш жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде төрт жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және терге-уге жетекшілік ететін қызметкерлер үшін); есепке алу-тіркеу тәртібі мен режимділікті сақтау, объектілерді күзету (кезекші бөлімінің қызметкерлер үшін); ақпаратты талдау және қорытындылау; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; берілген тапсыр-маларды тиімді және же-дел жүзеге асыру; жұмыс мерзімін дұрыс үйлестіру; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz22(Соңы. Басы 21-бетте)

(Соңы 23-бетте)

С-РКО-7 Аға тергеуші (офицер)

Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Құқық қорғау, арнаулы ор-гандарында кемінде бір жыл қызмет өтілінің;немесе мемлекеттік қызметте кемінде екі жыл жұмыс өтілінің;немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағыттарына сәйкес келетін салаларда кемінде үш жыл жұмыс өтілінің болуы

Аталған санаттың лауазымда-ры бойын-ша функ-ционалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Жедел-іздестіру қызметінің және қылмыстық істерді тер-геу тәжірибесінің бо-луы (жедел-іздестіру қызметіне және терге-уге жетекшілік ететін қызметкерлер үшін); есепке алу-тіркеу тәртібі мен режимділікті сақтау, объектілерді күзету (кезекші бөлімінің қызметкерлер үшін); ақпаратты талдау және қорытындылау; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; берілген тап-сырмаларды тиімді және жедел жүзеге асыру; жаңа жағдайға бейімделу және туындайтын мәселелерді шешуде жаңа тәсілдерді қолдану; жұмыс мерзімін дұрыс үйлестіру; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

С-РКО-8 Тергеуші (офи-цер)

Нақты лауазымның функц-ионалдық бағыттарына сәйкес келетін жоғары кәсіби білім

Аталған санаттың лауа-зымдары бойынша функц-ионалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Ақпаратты талдау және қорытындылау; нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; берілген тапсыр-маларды тиімді және же-дел жүзеге асыру; жұмыс мерзімін дұрыс үйлестіру; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

С-РКО-9 Кіші офицер Нақты лауазымның функ-ционалдық бағыттарына сәйкес келетін орта кәсіби білім

Аталған санаттың лауа-зымдары бойынша функц-ионалдық міндеттерін атқару үшін қажетті міндетті білімінің болуы

Нормативтік құқықтық актілермен жұмыс істеу, оларды тәжірибеде қолдану; тапсырма-ларды тиімді орындау, жұмыс мерзімін дұрыс үйлестіру, ақпаратты тал-дау және қорытындылау; компьютерлік және басқа ұйымдастыру техникасын пайдалану дағдысының болуы, сондай-ақ қойылған міндеттері орындауға қажетті өзге де дағдылар мен біліктер.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 21 қазандағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №12189 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 26 наурыз №210 Астана қаласы

Арнайы экономикалық аймақтың кейбір мәселелері туралы«Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 30 маусымдағы

Кодексінің 60-1-бабына сәйкес, бұйырамын:1. Қоса беріліп отырған:1) Осы бұйрықтың 1-қосымшасына сәйкес, Арнайы экономикалық аймақтың аумағын жайластыру және осындай

аумаққа тұлғалардың кіруіне рұқсат беру қағидасы; 2) Осы бұйрықтың 2-қосымшасына сәйкес, Арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелу ту-

ралы хабарламаны беру, сондай-ақ арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелуге және мұндай аумақтан тауарларды әкетуге рұқсат беру қағидасы;

3) Осы бұйрықтың 3-қосымшасына сәйкес, Тауарлардың есебін жүргізу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органына еркін кедендік рәсімге орналастырылған тауарлар бойынша есептілікті ұсыну қағидасы;

4) Осы бұйрықтың 4-қосымшасына сәйкес, Еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналастырылған тауар-ларды, Кеден одағының тауарлары деп тану қағидасы бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитеті (Д.Е.Ерғожин) заңнамада белгіленген тәртіпте:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;2) осы бұйрықты мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны ресми жариялауға мерзімдік баспа

басылымдарына және «Әділет» ақпараттық құқықтық жүйесіне жолдауды; 3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурстарында жариялауды

қамтамасыз етсін.3. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енеді.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрі Б.СҰЛТАНОВ.«Келісілді»Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрі_____________________Ә.Исекешев9 сәуір 2015 жыл

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №210 бұйрығына 1-қосымша

Арнайы экономикалық аймақтың аумағын жайластыру және осындай аумаққа кіруге рұқсат беру қағидасы

1. Жалпы ережелер1. Осы Арнайы экономикалық аймақтың аумағын жайластыру және осындай аумаққа кіруге рұқсат беру

қағидасы 2010 жылғы 18 маусымдағы Кеден одағының кедендік аумағындағы еркін (арнайы, ерекше) экономикалық аймақтар және еркін кедендік аймақтың кедендік рәсімі мәселелері жөніндегі келісімнің 9-бабының 7-тармағына және «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасы 2010 жылғы 30 маусымдағы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 60-1 және 186-баптарына сәйкес әзірленді және арнайы экономикалық аймақтың (бұдан әрі – АЭА) аумағын жайластыру және осындай аумақты қоршау бойынша талапты қоса, осындай аумаққа кіруге рұқсат беру тәртібін қарастырады.

2. Аталған талаптар АЭА аумағында немесе оның бөлігінде қолданылады.

2. Арнайы экономикалық аймақтың аумағын жайластыру тәртібі3. Кедендік бақылаудың тиімділігін қамтамасыз ету, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында АЭА-ны

құру және жұмыс істеу мәселелерін реттейтін Кеден одағының және Қазақстан Республикасының кеден заңнамасын сақтау мақсатында еркін кедендік аймақ кедендік рәсімі қолданылатын АЭА аумағын жайластыру міндетті түрде мынадай талаптарды орындаумен жүзеге асырылады:

1) АЭА-ға қатысушы өзінің қызметін жүзеге асыратын АЭА аумағы немесе оның бөлігі, сыртқы жағынан Кодекстің 186-бабының 3-тармағымен көзделген талаптарына сәйкес белгілер қойылады және оның шекарасын айқындауға мүмкіндік беретін қоршауы болады;

2) көлік құралының (көліктің түріне қарай) қозғалыс мүмкіндігін қамтамасыз ететін кіреберіс жолдарының болуы;3) кедендік бақылау аймағының шекарасының жобасында көрсетілген АЭА аумағына (аумағынан) немесе АЭА

аумағының бөлігінде тауарлар мен көлік құралдарын әкелу (әкету), сондай-ақ тұлғалардың кіру (шығу) орындары;4) тауарларды еркін кедендік аймақ кедендік рәсіміне немесе өзге кедендік рәсіммен орналастырғанға дейін

оларды түсіру, тиеу немесе сақтауға байланысты операциялар жүргізілетін, кедендік бақылау аймағында күнтізбелік соңғы отыз күн ішінде болған оқиғалардың бейнежазбасын қарауға мүмкіндік беретін тәулік бойы режимде жұмыс істейтін бейнебақылау жүйесімен жабдықталады;

5) тауарларды еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен немесе өзге кедендік рәсімімен орналастырғанға дейін оларды сақтау үшін арналған АЭА аумағы немесе оның бөлігі тәуліктің қараңғы уақытында жарықтандырылады;

4. Мемлекеттік кірістер органы АЭА аумағына (аумағынан) немесе АЭА аумағының бөлігіне әкелінетін (әкетілетін) тауарлар мен көлік құралдарына, кедендік бақылауды жүргізу үшін тиісінше жабдықталған және техникалық жарақтандырылған бақылау-өткізу пункттерін (бұдан әрі – БӨП) осы тармақтың ережелерін ескере отырып айқындайды.

БӨП құрамына: АЭА аумағына (аумағынан) немесе АЭА аумағы бөлігінде тауарлар мен көлік құралдарына кедендік бақылауды

жүзеге асыратын мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғаларын орналастыру үшін көзделген байланыс құралдарымен жабдықталған үй-жайлар;

тәулік бойы жұмыс режимі кезінде мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды тұлғаларына арналған де-малу бөлмесі;

БӨП шлагбаумдармен (қақпалармен) және (немесе) автокөліктің қозғалысын тоқтататын қондырғылармен жабдықталады;

5. АЭА аумағында оның санын негізге ала отырып мемлекеттік кірістер органын орналастыру үшін, теле-коммуникация құралдарымен жарақтандырылған, жайластырылған ғимараттар немесе офистік үй-жай бөлінеді.

6. Кедендік инфрақұрылым объекттері, ғимараттарды қоса алғанда, БӨП, АЭА аумағына (аумағынан) немесе АЭА аумағы бөлігіне әкелу (әкету) және (немесе) кіру (шығу) орындары, мемлекеттік кірістер органдарын орналастыруға арналған қызметтік үй-жайлар, сондай-ақ ашық алаңдар, АЭА материалдық-техникалық жарақтандыру жайластыру жоспарына қосылады, сондай-ақ олардың саны мен орналасуын қызмет аймағында АЭА орналасқан мемлекеттік кірістер органдары айқындайды.

7. АЭА аумағында немесе оның бөлігінде тауарларды кедендік тазарту және кедендік бақылау үшін арналған арнайы жайластырылған қойма үй-жайлары және (немесе) ашық алаңдар құрылады. Көрсетілген үй-жайлар және (немесе) алаңдар тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізу үшін техникалық құралдармен қамтамасыз етіледі.

8. АЭА аумағын жайластыру осы Қағидаларға сәйкес Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған АЭА басқару органы және (немесе) АЭА аумағының бөлігіндегі АЭА қатысушыларымен қамтамасыз етіледі.

3. Тұлғалардың арнайы экономикалық аймақтың аумағына кіру тәртібі9. АЭА аумағына тұлғалардың және олардың жеке пайдалануындағы көлік құралдарының (бұдан әрі – көлік

құралы) кіруі мына шарттар сақталған кезде жүзеге асырылады:1) АЭА аумағына (аумағынан) жеке тұлғалардың кіруі (шығуы), сондай-ақ көлік құралдарының кіруі (шығуы)

Кодекстің 13-бабының ережелеріне сәйкес БӨП арқылы және мемлекеттік кірістер органының жұмыс уақыты кезінде жүзеге асырылады;

2) АЭА аумағына (аумағынан) және (немесе) АЭА аумағының бөлігіне жеке тұлғалардың кі руі (шығуы) мына-дай тәртіпте:

қызметін кедендік бақылау аймақтарында жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының тиісті бақылаушы органдарының лауазымды тұлғалары үшін қызметтік куәлігін ұсынған кезде тұрақты рұқсаттама бойынша;

құқық қорғау немесе арнайы органдардың лауазымды тұлғалары үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте қаулы бойынша;

лауазымдық міндеттерін орындау көрсетілген тұлғалардың АЭА аумағында тікелей болуына байланысты, қызметін АЭА аумағында жүзеге асыратын тұлғалар үшін рұқсаттама бойынша;

лауазымдық міндеттерін орындау көрсетілген тұлғалардың АЭА аумағында қысқа уақытта болуына байланысты, қызметін АЭА аумағында жүзеге асыратын тұлғалар үшін уақытша рұқсаттама бойынша жүргізіледі.

10. Қызметін АЭА аумағында жүзеге асыратын тұлғалар, өзінің штатындағы қызметшілердің және көлік құралдарының тізімін (бұдан әрі – тізім) осы Қағидаға қосымшаға сәйкес нысан бойынша мемлекеттік кірістер ор-ганына олардың АЭА аумағына кіруіне рұқсат етуге жолдайды.

Қызметін АЭА аумағында жүзеге асыратын тұлғаларға АЭА-ға қатысушылардың бірыңғай тізіліміне енгізілген, сондай-ақ АЭА аумағында қызметтің қосалқы түрлерін жүзеге асыратын өзге тұлғалар жатады.

11. АЭА қатысушысы, жеке тұлғалар және (немесе) олардың жеке немесе қызметтік пайдалануындағы көлік құралдары бойынша тізімде мәлімделген мәліметтердегі кез келген өзгерістер және (немесе) толықтырулар тура-лы мемлекеттік кірістер органдарын, осындай өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей хабарлайды.

12. АЭА аумағына кіруге уақытша рұқсаттама жеке тұлғаларға және мемлекеттік органдардың, кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметкерлеріне осы тұлғалардың АЭА аумағында болуымен тікелей байланысты, оларға жүктелген міндеттерді орындау мақсатында, АЭА аумағына бір жолдық және қысқа уақытқа келу үшін ресімделеді.

АЭА аумағына кіру үшін уақытша рұқсаттаманы АЭА қатысушы бір сағат ішінде үш данада ресімдейді, олардың әрқайсысы мынадай тәртіппен бөлінеді:

бірінші данасы бақылауды жүзеге асыратын БӨП-те болады;екінші данасы осындай рұқсаттаманы берген тұлғада болады;үшінші данасы АЭА аумағында қызметін атқаратын тұлғаға кері қайтарылады.13. Осы Қағидалардың 9-тармағының 1) тармақшасы АЭА аумағының бөлігінде өзінің қызметін жүзеге асыратын

АЭА қатысушысына қатысты қолданылмайды.АЭА аумағының бөлігіне кіруге рұқсат беруді осы аумақтықта орналасқан АЭА қатысушысы жүзеге асырады.14. Қазақстан Республикасы заңнамаларында көзделген жағдайларда адамдардың өмірін құтқаруды және

денсаулығын сақтауды жүзеге асыру үшін медициналық қызметтер мен өзге қызметтердің қызметшілерін АЭА аумағына кіргізу БӨП тоқтаусыз жүзеге асырылады.

Арнайы экономикалық аймақтың аумағына жайластыру және осындай аумаққа кіруге рұқсат беру қағидасы қосымша

Нысан

АЭА қатысушысының атауы______________________________ «___»_______20___ж.

№ р/с

Қызметін АЭА аумағында жүзеге асыратын тұлғаның штатындағы жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің

аты

жеке басын куәландыратын құжаттың нөмірі

мен күні

жеке тұлғаны жұмысқа қабылдау туралы

куәландыратын құжаттың нөмірі мен күні

көлік құралының маркасы мен тіркеу

нөмірі

А.Ә.Т._________________________________ _________ басшының қолы

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №210 бұйрығына 2-қосымша

Арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелу туралы хабарламаны беру, сондай-ақ арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелуге және мұндай аумақтан

оларды әкетуге рұқсат беру қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы Арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелу туралы хабарламаны беру, сондай-ақ

арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелуге және мұндай аумақтан оларды әкетуге рұқсат беру қағидалары «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасы 2010 жылғы 30 маусымдағы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 60-1-бабына сәйкес әзірленді және арнайы экономикалық аймақтың аумағына (аумағынан) тауарларды әкелу туралы хабарламаны беру, тауарларды әкелуге және әкетуге рұқсат беру тәртібін айқындайды (бұдан әрі – АЭА).

2. Тауарларды, оның ішінде АЭА аумағына әкелінген немесе АЭА аумағынан әкетілген Кеден одағының тауар-ларын өткізу бақылау-өткізу пункттері (бұдан әрі – БӨП) арқылы жүзеге асырылады.

2. Порттық және логистикалық АЭА қоспағанда, АЭА аумағына тауарларды әкелу туралы хабарламаны беру тәртібі

3. Порттық және логистикалық АЭА қоспағанда, еркін кедендік аймақ кедендік рәсімі қолданылатын АЭА аумағына тауарларды әкелу мұндай әкелу туралы мемлекеттік кірістер органына хабарлай отырып, жүзеге асырылады.

4. АЭА аумағына тауарларды әкелу туралы мемлекеттік кірістер органына хабарлауды (бұдан әрі – хабарлама) мына тұлғалар (бұдан әрі – уәкілетті тұлға) жүргізеді:

тасымалдаушы (кедендік тасымалдаушы) немесе кедендік бақылаудағы шетелдік тауарларды, сондай-ақ кедендік бақылауда тұрмаған Кеден одағының тауарларын тасымалдауды жүзеге асыратын өзге тұлға;

АЭА қатысушы немесе оның тапсырмасы бойынша әрекет ететін тұлға;

АЭА аумағында қосалқы қызметті жүзеге асыратын өзге тұлға немесе оның тапсырмасы бойынша әрекет ететін тұлға;

5. АЭА аумағына әкелінетін тауарлар мен көлік құралдарын бақылауды және есебін жүргізуді қамтамасыз ету мақсатында уәкілетті тұлға мемлекеттік кірістер органына коммерциялық, көліктік (тасымалдау) және (немесе) кедендік бақылау үшін қажетті мәліметтер бар әкелінетін тауарларға қатысты кедендік құжаттардың көшірмелерін және түп нұсқаларын ұсыну арқылы хабарлайды.

Коммерциялық, көліктік (тасымалдау) құжаттары ретінде Кодекстің 4-бабының 1-тармағының 29) және 30) тармақшаларында көрсетілген құжаттар беріледі.

Кедендік құжаттар ретінде мыналардың бірі беріледі:Мемлекеттік кірістер органдары мәлімделген кедендік рәсімге сәйкес ресімдеген тауарларға арналған декларация

немесе оған сәйкес тауарлар еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналастырылған өзге құжат;транзиттік декларация немесе транзиттік декларация ретінде пайдаланылатын өзге құжат (ХЖТ кітапшасы,

карнет АТА).6. АЭА аумағына тауарлар мен көлік құралдарын әкелу туралы шешімді мемлекеттік кірістер органының лауа-

зымды тұлғасы тауарлар мен осы Қағиданың 5-тармағында көрсетілген құжаттарға қатысты кедендік бақылауды жүргізгеннен кейін дереу қабылдайды.

АЭА аумағына тауарлар мен көлік құралдарын әкелу туралы шешімді қабылдау кезінде мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы ұсынылған коммерциялық, көліктік (тасымалдау) және (немесе) кедендік құжаттардың көшірмелеріне және түп нұсқаларына қол қоюмен және жеке нөмірлі мөрінің бедерімен расталатын тиісті белгілерді, шешім қабылдаған күнді қояды.

Ұсынылған құжаттардың түп нұсқалары уәкілетті тұлғаға кері қайтарылады, ұсынылған құжаттардың көшірмелері мемлекеттік кірістер органында қалады.

7. Осы Қағиданың 5-тармағында көрсетілген құжаттардың ұсынылмауына байланысты АЭА аумағына тауар-лар мен көлік құралдарын әкелуге рұқсат беруден бас тарту туралы шешім қабылдаған жағдайда мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы уәкілетті тұлғаға мұндай бас тартудың себептері және ол тауарлар мен көлік құралдарына қатысты жасауы қажет әрекеттер туралы дереу хабардар етеді.

Бұл ретте, мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы осы Қағидаға 1-қосымшаға сәйкес нысан бой-ынша бас тарту парағын ресімдейді.

8. Мемлекеттік кірістер органы осы Қағидаға 2-қосымшаға сәйкес белгіленген нысандағы, оның ішінде элек-тронды түрдегі АЭА аумағына тауарларды әкелу туралы хабарламаларды тіркеу журналында хабарламалардың есебін жүргізеді.

3. Порттық немесе логистикалық АЭА аумағына тауарлар мен көлік құралдарын әкелу тәртібі9. Порттық немесе логистикалық АЭА аумағына тауарлар мен көлік құралдарын әкелу мемлекеттік кірістер

органының рұқсатымен жүзеге асырылады.10. Порттық немесе логистикалық АЭА аумағына тауарлар мен көлік құралдарын әкелуге рұқсат (бұдан әрі –

әкелуге арналған рұқсат) мына тұлғаларға:тасымалдаушыға (кедендік тасымалдаушыға) немесе шетелдік тауарларды және Кеден одағының тауарларын

тасымалдауды жүзеге асыратын өзге тұлғаға;АЭА-ға қатысушыға немесе оның тапсырмасы бойынша әрекет ететін тұлғаға;АЭА аумағында қосалқы қызметті жүзеге асыратын өзге тұлғаға немесе оның тапсырмасы бойынша әрекет

ететін тұлғаға ұсынылады.11. Осы Қағиданың 10-тармағында көрсетілген тұлғалар порттық немесе логистикалық АЭА аумағына тауарлар

және көлік құралдарын әкелуге рұқсат алу мақсатында мемлекеттік кірістер органына мыналар: 1) тауарлардың атауы; 2) тауарлардың мөлшері;3) тауарлардың өлшем бірілі;4) тауарлардың брутто салмағы;5) тауарлардың құны;6) көлік құралы туралы мәліметтері бар коммерциялық, көліктік (тасымалдау) және (немесе) кедендік құжаттарды

ұсынады.12. Мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы тауарларға, көлік құралдарына, сондай-ақ осы Қағиданың

11-тармағында көрсетілген құжаттар мен мәліметтерге қатысты кедендік бақылауды жүргізгеннен кейін дереу тауарларға және көлік құралдарына рұқсат ету туралы шешім қабылдайды.

Тауарлар мен көлік құралдарын әкелу туралы шешім қабылдаған кезде мемлекеттік кірістер органының ла-уазымды тұлғасы ұсынылған құжаттардың сол жақ жоғары бұрышына «АЭА аумағына әкелуге рұқсат беріледі» деген бедер түріндегі тиісті мөртаңбаны, қол қоюмен және жеке нөмірлі мөрінің бедерімен расталатын шешім қабылдаған күнді қояды.

Ұсынылған құжаттардың түп нұсқалары осы Қағидалардың 10-тармағында көрсетілген уәкілетті тұлғаға қайтарылады.

13. Осы Қағиданың 11-тармағында белгіленген құжаттардың ұсынылмауына байланысты тауарлар мен көлік құралдарын әкелуге рұқсат беруден бас тарту туралы шешім қабылдаған жағдайда мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы дереу мұндай бас тартудың себептері және ол тауарлар мен көлік құралдарына қатысты жа-сауы қажет әрекеттер туралы хабардар етеді.

Бұл ретте, мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы осы Қағидаға 1-қосымшада белгіленген нысан бойынша бас тарту парағын ресімдейді.

4. АЭА аумағынан тауарлар мен көлік құралдарын әкету тәртібі14. АЭА аумағынан, оның ішінде ЕКА кедендік рәсімі қолданылатын порттық және логистикалық АЭА-ның

аумағынан тауарлар мен көлік құралдарын әкету мемлекеттік кірістер органының рұқсатымен жүзеге асырылады.15. АЭА аумағынан тауарлар мен көлік құралдарын әкету мақсатында мемлекеттік кірістер органы АЭА

аумағынан тауарлар мен көлік құралдарын әкетуге рұқсат ету үшін (бұдан әрі – әкетуге арналған рұқсат) кедендік бақылауды жүзеге асырады.

16. Әкетуге арналған рұқсат мына тұлғаларға:тасымалдаушыға (кедендік тасымалдаушыға) немесе шетел тауарларды және Кеден одағының тауарларын

тасымалдауды жүзеге асыратын өзге тұлғаға;АЭА-ға қатысушыға немесе оның тапсырмасы бойынша әрекет ететін тұлғаға;АЭА аумағында қосалқы қызметті жүзеге асыратын өзге тұлғаға немесе оның тапсырмасы бойынша әрекет

ететін тұлғаға ұсынылады.17. Әкетуге арналған рұқсат мемлекеттік кірістер органына:әкетілетін тауарлардың Кеден одағының және (немесе) Қазақстан Республикасының кеден заңнамасымен

белгіленген тәртіппен және шарттарда кедендік рәсіммен орналастырылғанын;егер, әкелінетін тауарлар АЭА аумағына кедендік рәсіммен орналастырылмастан әкелінген жағдайда көрсетілген

тауарлар кедендік мақсат үшін Кеден одағы тауарларының мәртебесіне ие екендігін растайтын құжаттарды және мәліметтерді ұсыну шартымен ұсынылады.

18. Осы Қағиданың 16-тармағында көрсетілген тұлғалар әкетуге арналған рұқсатты алу мақсатында мемлекеттік кірістер органына коммерциялық, көліктік (тасымалдау) немесе:

1) тауарларды жөнелтушінің және алушының атауы және тұрған жері;2) тауарлардың атауы (саудалық, коммерциялық немесе өзге дәстүрлі атаулары) және олардың мөлшері (жүк

орнының саны, тауарлар орамының түрлері, тауарлардың брутто салмағы (килограммен);3) көлік құралдары туралы және оның тіркеу нөмірлері;4) АЭА аумағынан әкетілетін тауарларға қолданылатын кедендік рәсім туралы мәліметтері бар осы Қағиданың

5-тармағында көрсетілген кедендік өзге құжаттарды ұсынады.19. Әкетуге арналған рұқсатты мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы тауарларға және көлік

құралдарына, осы Қағиданың 18-тармағында көрсетілген құжаттар мен мәліметтерге қатысты кедендік бақылауды жүргізгеннен кейін дереу ресімдейді.

Тауарлар мен көлік құралдарын әкету туралы шешім қабылдаған кезде мемлекеттік кірістер органының лау-азымды тұлғасы ұсынылған құжаттардың сол жақ жоғары бұрышына «АЭА аумағынан әкетуге рұқсат беріледі» деген бедер түріндегі тиісті мөртаңбаны, қол қоюмен және жеке нөмірлі мөрінің бедерімен расталатын шешім қабылдаған күнді қояды.

20. Осы Қағиданың 17 және18-тармақтарында белгіленген шарттардың сақталмауына және құжаттардың ұсынылмауына байланысты тауарлар мен көлік құралдарын әкетуге рұқсат беруден бас тарту туралы шешім қабылдаған жағдайда мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы тұлғаға мұндай бас тартудың себептері және ол тауарлар мен көлік құралдарына қатысты жасауы қажет әрекеттер туралы хабардар етеді.

Бұл ретте, мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы осы Қағидаға 1-қосымшаға сәйкес нысан бой-ынша бас тарту парағын ресімдейді.

Арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелу туралы хабарламаны беру, арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелуге және

мұндай аумақтан тауарларды әкетуге рұқсат беру қағидасына 1-қосымшаНысан

Бас тарту парағыМемлекеттік кірістер органының атауы, коды

20___ж. «___»_______.______________________________Мемлекеттік кірістер органы мына тауарларды және көлік құралдары АЭА аумағына (аумағынан) әкелу (әкету)

мүмкін емес екендігі туралы шешім қабылданғанын хабарлаймыз:

№ р/с Тауардың атауы

мынадай себептер бойынша:_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________(АЭА аумағына (аумағынан) әкелу (әкету) мүмкін емес екендігі туралы шешім қабылданған себептер көрсетіледі)

Сізге АЭА аумағына (аумағынан) әкелу (әкету) мақсатында тауарларға және осындай тауарларды тасымалдайтын көлік құралдарына қатысты мынадай әрекеттерді жасау қажет: _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Мемлекеттік кірістер органы лауазымды тұлғасының А.Ә.Т. ___________________________________________________________________________________ (қолы) ЖНМБас тарту парағын алған тұлғаның А.Ә.Т.___________________________________________________________________________________ (қолы)

Арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелу туралы хабарламаны беру, арнайы экономикалық аймақтың аумағына тауарларды әкелуге және мұндай аумақтан тауарларды әкетуге рұқсат

беру қағидасына 2-қосымшаНысан

АЭА аумағына тауарларды әкелу туралы хабарламаларды тіркеу журналыТіркеу

№ Жөнелтуші Алушы Тауардың атауы Саны Салмағы

(бруто) кг. Құны Көлік құралының маркісі және нөмірі

Тауардың мәртебесі Ескертпе

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №210 бұйрығына 3-қосымша

Тауарлардың есебін жүргізу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органына еркін кедендік аймақ кедендік рәсіміне орналастырылған тауарлар бойынша есептілікті ұсыну қағидасы

1. Жалпы ережелер

1. Осы Тауарлардың есебін жүргізу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органына еркін кедендік аймақ кедендік рәсіміне орналастырылған тауарлар бойынша есептілікті ұсыну қағидасы «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасы 2010 жылғы 30 маусымдағы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 60-1 және 210-бапта-рына және 2010 жылғы 18 маусымдағы Кеден одағының кедендік аумағындағы еркін (арнайы, ерекше) экономикалық аймақтар және еркін кедендік аймақтың кедендік рәсімі мәселелері жөніндегі келісімнің (бұдан әрі – АЭА туралы келісім) 14-бабының 4-тармағына сәйкес әзірленді және еркін кедендік аймақ (бұдан әрі – ЕКА) кедендік рәсіміне орналастырылған тауарлардың және көрсетілген кедендік рәсіммен орналастырылған тауарлардан дайындалған (алынған) тауарлардың есебін жүргізу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органына осындай тауарлар бойынша есептілікті ұсыну тәртібін айындайды (бұдан әрі – Қағида).

2. Тауарлардың есебін жүргізу тәртібі

2. Арнайы экономикалық аймақтың қатысушысы (бұдан әрі – АЭА қатысушы) осы Қағиданың 1 және 2-қосымшаларына сәйкес белгіленген нысандар бойынша есепке алу кітабын жүргізу жолымен (бұдан әрі – Есепке алу кітабы) қағаз тасымалдағышында немесе мемлекеттік кірістер органдарының ақпараттық жүйесімен интеграцияланған тауарларды есепке алудың автоматтандырылған жүйесін пайдаланып электрондық түрде ЕКА кедендік рәсіміне орналастырылған тауарлардың және көрсетілген кедендік рәсіммен орналастырылған тауарлар-дан дайындалған (алынған) тауарлардың есебін жүргізеді.

3. Есепке алу кітабын АЭА туралы келісімнің 15-бабы 2-тармағының 1) және 2) тармақшаларында белгіленген мерзім ішінде АЭА-ға қатысушы сақтайды.

4. Есепке алу кітабын АЭА-ға қатысушы мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғаларына Кодекстің 187-бабының 2-тармағына сәйкес кедендік бақылауды жүргізу мақсатында олардың талап етуі бойынша ұсынады.

3. Мемлекеттік кірістер органына есептілікті ұсыну тәртібі

5. АЭА-ға қатысушы есепті тоқсаннан кейінгі айдың 10-ы күнінен кешіктірмей тоқсан сайын осы Қағидалардың 3, 4 және 5-қосымшаларына сәйкес белгіленген нысандар бойынша мемлекеттік кірістер органына мынадай:

1) ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларға, сондай-ақ осындай тауарлардан дайындалған (алынған) тауарларға жүргізілген операциялар туралы;

2) АЭА құрлысы үшін ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарлар бойынша;3) логистика бойынша операцияларды жасау мақсатында ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған логистикалық

АЭА аумағына әкелінген тауарлар туралы есептіліктерді (бұдан әрі – Есептілік) ұсынады.6. Есептілік мемлекттік кірістер органына қағаз тасымалдағышында немесе мемлекеттік кірістер органдарының

ақпараттық жүйесімен интеграцияланған тауарларды есепке алудың автоматтандырылған жүйесін пайдаланып электрондық түрде ұсынылады.

Тауарлардың есебін жүргізу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органына еркін кедендік рәсімге орналастырылған тауарлар бойынша есептілікті ұсыну қағидасына 1-қосымша

НысанЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды есепке алу кітабы

р/с №

Тауарларға арналған

декларацияның/ тізбенің* №

Тауардың мәртебесі (Кеден одағының немесе шетелдің

тауары)

Тауардың атауы

Салмағы, нетто (кг)

Кедендік құны

(теңге)

Орындар-дың саны

Әкелу күні

Ескертпе

1 2 3 4 5 6 7 8 9

* Кеден одағының тауарларын ЕКА кедендік рәсімімен орналастырған кезде оны пайдалану Кеден одағы комиссиясының 2010 жылғы 20 мамырдағы № 263 шешімімен бекітілген Көліктік (тасымалдау), коммерциялық және (немесе) өзге құжаттарды тауарларға арналған декларциялар ретінде пайдалану тәртібі туралы нұсқаулықтың ережелерімен регламенттелген Тізбенің тіркеу нөмірі көрсетіледі.

Тауарлардың есебін жүргізу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органына еркін кедендік рәсімге орналастырылған тауарлар бойынша есептілікті ұсыну қағидасына 2-қосымша

НысанЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарлардан жасалған (алынған)

тауарларды есепке алу кітабы

р/с №

ЕКА рәсімнің аяқталуы кезінде

тауарларға арналған декларацияның №

Тауардың атауы (қайта өңдеу өнімі)

Салмағы, нетто (кг)

Кедендік құны

(теңге)Орындар-дың саны

Әке-тудің нақты күні

ЕКА рәсімімен орналастырған кезде тауарларға арналған

декларацияның (тізбенің)* №

(алдыңғы құжат)

Еске

ртпе

1 2 3 4 5 6 7 8 9

* Кеден одағының тауарларын ЕКА кедендік рәсімімен орналастырған кезде оны пайдалану Кеден одағы комиссиясының 2010 жылғы 20 мамырдағы №263 шешімімен бекітілген Көліктік (тасымалдау), коммерциялық және (немесе) өзге құжаттарды тауарларға арналған декларциялар ретінде пайдалану тәртібі туралы нұсқаулықтың ережелерімен регламенттелген Тізбенің тіркеу нөмірі көрсетіледі.

Тауарлардың есебін жүргізу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органына еркін кедендік рәсімге орналастырылған тауарлар бойынша есептілікті ұсыну қағидасына 3-қосымша

Нысан________________________________________________нан

(ұйымның атауы, БЖН, мекен-жайы)

20___ жылғы «__» _______ бастап 20___ жылғы «__» _______

ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларға жасалған операциялар туралы, сондай-ақ осындай тауарларды ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған жасалған (алынған) тауарлары туралы

ЕСЕПТІЛІКМ.О. ________________________________________________

(АЭА-ға қатысушы басшының А.Ә.Т., қолы, күні)

1-бөлім. ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларға жасалған операциялар

р/с

№

Тауа

рдың

ата

уы

Тауа

рлар

дың

КО С

ЭҚ Т

Н ко

ды (1

0 бе

лгі)

ЕКА

рәсім

німе

н ор

нала

стыр

ылға

н та

уарл

арға

арн

алға

н де

клар

ация

ның

№Та

уард

ың с

аны

Тауа

рдың

сан

ының

өл

шем

бір

лігі

Тауа

рлар

ға ж

асал

ған

опер

ация

түрл

ері

Тауа

рлар

дың

қолд

аныл

ғаны

н ра

с-та

йтын

құж

атты

ң №

жә

не кү

ні (б

ар б

олға

н жа

ғдай

да)

Қайт

а өң

деу

(өңд

еу)

бойы

нша

опер

ация

лар

нәти

жесін

де а

лынғ

ан

тауа

рдың

ата

уы

Қайт

а өң

деу

(өңд

еу)

бойы

нша

опер

ация

лар

нәти

жесін

де а

лынғ

ан

тауа

рдың

сан

ы

есеп

тілік

күні

АЭА

қа

тысу

шыс

ында

ғы қ

айта

өң

деу

(өңд

еу) б

ойын

ша

опер

ация

лар

жаса

лмағ

ан

тауа

рлар

дың

қалд

ығы

(сан

ы)Та

уарл

арды

ң па

йдал

анға

ны ф

актіс

ін

раст

айты

н құ

жатт

ың кү

ні

және

нөм

ірі

Еске

ртпе

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13Шетелдік тауарлар

Кеден одағы тауарлары

Таблицаның жалғасы

*2-бөлім. Есептілік күні 1-бөлімде көрсетілгін мәлімдерге сәйкес ЕКА рәсімнімен орналастырылған тауарлар-дан жасалған (алынған) тауарлар

р/с №

Тауа

рдың

ата

уы

Тауа

рлар

дың

КО С

ЭҚ

ТН ко

ды (1

0 бе

лгі)

ЕКА

рәсім

ін а

яқта

ған

тауа

рлар

ға а

рнал

ған

декл

арац

ияны

ң №

Тауа

рлар

ға қ

атыс

ты

жаса

лынғ

ан ке

лісім

дер

тура

лы м

әлім

етте

р (б

ар

болғ

ан ж

ағда

йда)

Кеде

ндік

рәсім

нің

коды

Тауа

рдың

сан

ы

Тауа

рдың

сан

ының

өл

шем

бір

лігі

Тауа

рлар

ға ж

асал

ған

опер

ация

лард

ың тү

рі

Алды

нғы

тауа

рлар

ға

арна

лған

де

клар

ация

ның

№

Тауа

рлар

ға ж

асал

ған

келі

сім ту

ралы

, тау

ар-

лард

ы іск

е ас

ырыл

уын

раст

айты

н құ

жатт

ың

номе

рі ж

әне

күні

ес

керт

пе

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Шетелдік тауарлардан жасалған (алынған) тауарлар

Шетелдік тауарларды пай-далана отырып жасалған (алынған) тауарлар

Кеден одағы тауарлардан жасалған (алынған) тауарлар

*Есептілік тоқсан сайын мәлімметтердің көбейуімен ұсынылады

Тауарлардың есебін жүргізу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органына еркін кедендік рәсімге орналастырылған тауарлар бойынша есептілікті ұсыну қағидасына 4-қосымша

Нысан________________________________________________нан

(ұйымның атауы, БЖН, мекен-жайы)20___ жылғы «__» _______ бастап 20___ жылғы «__» _______

АЭА құрлысын салу үшін ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарлар бойыншаЕСЕПТІЛІК

М.О. ________________________________________________(АЭА-ға қатысушы басшының А.Ә.Т., қолы, күні)

1-бөлім. АЭА жайластыру және объекттердің құрылысын салу мақсатында ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарлар

р/с №

Тауа

рдың

ата

уы

Тауа

рлар

дың

КО

СЭҚ

ТН ко

ды (1

0 бе

лгі)

ТД/Э

Д, ті

зілім

№

Тауа

рдың

сан

ы

Тауа

рдың

сан

ының

өл

шем

бір

лігі

Тауа

рлар

ға

жаса

лған

опе

раци

я,

әкел

у ма

қсат

ы

Тауа

рлар

кө

рсет

ілге

н қа

ржы

– ш

аруа

шыл

ық

бухг

алте

рлік

есеп

-ке

алу

есе

п ш

оты

жосп

арын

а сә

йкес

су

б ес

еп ш

оты

және

ес

еп ш

оты

№

Объ

ектт

ің а

тауы

жә

не о

рнас

уы

Құры

лыст

ың

бас т

алуы

жән

е құ

рылы

стың

аяқт

алуы

(қ

ұрыл

ысты

ң кү

ні,)

жоба

ның

құны

Жоб

а –

смет

алық

құ

жатт

ары

бойы

н-ш

а па

йдал

ануы

тиіс

тауа

р са

ны ж

әне

(не-

месе

) өзг

е құ

жатт

ар

бойы

нша

Еске

ртпе

1 2 3 4 5 6 7 8 10 11 12 13Шетелдік тауарлар

Кеден одағы тауарлары

Таблицаның жалғасы

* 2-бөлім. Есептілік күні 1-бөлімде көрсетілгін мәлімдерге сәйкес ЕКА рәсімімен орналастырылған тауарларды АЭА жайластыру және объектілерін салу кезінде пайдаланған тауарлар

р/с №

Тауа

рдың

ата

уы

Тауа

рлар

дың

КО С

ЭҚ Т

Н ко

ды

(10

белг

і)

Алды

нғы

ТД/Э

Д, ті

зілім

№

Тауа

рлар

ды ш

ығын

ға ш

ығар

у қа

ржы

– ш

аруа

шыл

ық б

ухга

лтер

лік е

сепк

е ал

у ес

еп ш

оты

жосп

арын

а сә

йкес

су

б ес

еп ш

оты

және

есе

п ш

оты

№

ТД/Э

Д, ті

зілім

№ ж

әне

кеде

ндік

рәсім

нің

коды

на с

әйке

с та

у-ар

лар

әкет

ілуі

Тауа

рдың

сан

ыТа

уард

ың с

анын

ың ө

лшем

бір

лігі

Жоб

а –

смет

алық

құж

атта

ры б

ойын

-ш

а па

йдал

аныл

ған

тауа

р са

ны ж

әне

(нем

есе)

өзг

е құ

жатт

ар б

ойын

ша

Тауа

рлар

ға ж

асал

ған

опер

ация

лард

ың тү

рі, т

ауар

лард

ың

пайд

алан

ылға

нын

раст

айты

н құ

жатт

ың н

өмір

і жән

е кү

ніПа

йдал

аныл

маға

н та

уарл

ар,

қалд

ықта

р

Келі

сімні

ң 15

-баб

ының

5-т

арма

ғына

сә

йкес

өзг

е ке

денд

ік рә

сімге

орн

ала-

стыр

ылма

стан

бақ

ылау

дан

алын

ды

еске

ртпе

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 14Шетелдік тауарлардан жасалған (алынған) тауарлар

Шетелдік тауарларды пайдалана отырып жасалған (алынған) тауарлар

Кеден одағы тау-арлардан жасалған (алынған) тауарлар

*Есептілік тоқсан сайын мәлімметтердің көбеюімен ұсынылады

Тауарлардың есебін жүргізу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органына еркін кедендік рәсімге орналастырылған тауарлар бойынша есептілікті ұсыну қағидасына 5-қосымша

Нысан________________________________________________нан

(ұйымның атауы, БЖН, мекен-жайы)20___ жылғы «__» _______ бастап 20___ жылғы «__» _______

логистика бойынша операцияларды істеу мақсатында ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған логистикалық АЭА аумағына әкелінген тауарлар туралы

ЕСЕПТІЛІКМ.О. ________________________________________________

(АЭА-ға қатысушы басшының А.Ә.Т., қолы, күні)

1-бөлім. логистика бойынша операцияларды істеу мақсатында ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған логистикалық АЭА аумағына әкелінген тауарлар

р/с №

Тауа

рдың

ата

уы

Тауа

рлар

дың

КО

СЭҚ

ТН ко

ды (1

0 бе

лгі)

ЕКА

рәсім

імен

ор

нала

стыр

ылға

н та

уарл

арға

ар

налғ

ан

декл

арац

ияны

ң №

Жүк

құж

аты

№

Тран

зитт

ік де

кла-

раци

я №

Тауа

рдың

сан

ы

Тауа

рдың

сан

ының

өл

шем

бір

лігі

Әке

лу м

ақса

ты

Тауа

рлар

кө

рсет

ілге

н қа

ржы

– ш

аруа

шыл

ық

бухг

алте

рлік

есеп

ке

алу

есеп

шот

ы жо

-сп

арын

а сә

йкес

суб

ес

еп ш

оты

және

ес

еп ш

оты

№

Тауа

рлар

са

қтал

удағ

ы қо

йма

тура

лы м

әлім

етте

рТа

уарл

арды

ң па

йдал

анға

ны

фак

тісін

рас

тайт

ын

құжа

ттың

күні

жән

е нө

мірі

Еске

ртпе

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13Шетелдік тауарлар

Кеден одағы тауарлары

Таблицаның жалғасы

*2-бөлім. Есептілік күні 1-бөлімде көрсетілгін мәлімдерге сәйкес оларға логистика бойынша операцияларды істелінген логистикалық АЭА аумағынан әкетілген тауарлар

р/с №

ТД/Э

Д, ті

зілім

№ ж

әне

кеде

ндік

рәсім

нің

коды

на

сәйк

ес та

уарл

ар ә

кетіл

уі

Тауа

рдың

ата

уы

Тауа

рлар

дың

КО С

ЭҚ Т

Н ко

ды

(10

белг

і)

Тауа

рдың

сан

ы

өлш

ем б

ірлі

гі

Тауа

рлар

ға ж

асал

ған

опер

а-ци

ялар

түрл

ері

Тауа

рлар

сақ

талғ

ан қ

ойма

ту-

ралы

мәл

імет

тер

Тауа

рлар

ды ш

ығын

ға ш

ығар

у қа

ржы

– ш

аруа

шыл

ық

бухг

алте

рлік

есеп

ке а

лу е

сеп

шот

ы жо

спар

ына

сәйк

ес с

уб

есеп

шот

ы жә

не е

сеп

шот

ы №

АЭА

аума

ғына

н ш

ығар

у ма

қсат

ында

дек

лара

циял

ау

үшін

тауа

рлар

бер

ілге

н тұ

лға

тура

лы м

әлім

етте

р

Тауа

рлар

ға ж

асал

ған

келі

сім

тура

лы, т

ауар

лард

ы іск

е ас

ы-ры

луын

рас

тайт

ын қ

ұжат

тың

номе

рі ж

әне

күні

Алды

нғы

ТД/Э

Д, ті

зілім

№жә

не ке

денд

ік рә

сімні

ң ко

ды

Алды

нғы

ТД/Э

Д, ті

зілім

№бо

йынш

а қа

лдық

тар

еске

ртпе

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14Шетелдік тауарлар

Кеден одағының тауарлары

*Есептілік тоқсан сайын мәлімметтердің көбейуімен ұсынылады

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №210 4-қосымша

Еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды, Кеден одағының тауарлары деп тану қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы Еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды, Кеден одағының тауарлары

деп тану қағидасы «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 30 маусымдағы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 60-1-бабына және 2010 жылғы 18 маусымдағы Кеден одағының кедендік аумағындағы еркін (арнайы, ерекше) экономикалық аймақтар және еркін кедендік аймақтың кедендік рәсімі мәселелері жөніндегі келісімнің 15-бабының 5 және 8-тармақтарына сәйкес әзірленді және еркін кедендік аймақ (бұдан әрі – ЕКА) кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды, кедендік бақылауда тұрмаған Кеден одағының тауарлары деп тану тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағида мынадай жағдайларда: 1) арнайы экономикалық аймақтың (бұдан әрі – АЭА) жұмыс істеуі тоқтаған немесе АЭА аумағында ЕКА кедендік

рәсімін қолдануды тоқтату туралы шешім қабылданған кезде; 2) тұлға АЭА қатысушы мәртебесін жоғалтқан жағдайда, АЭА қатысушы ретінде қызметті жүзеге асыру тура-

лы шарттың қолданылу мерзімінің өтуіне және осы шарттың талаптарын орындауға байланысты қолданылады.3. ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды, Кеден одағының тауарлары деп тануды АЭА-ға

қатысушының дәлелді жазбаша өтініші негізінде мемлекеттік кірістер органы жүзеге асырады.

2. Еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды Кеден одағының кедендік бақылауда тұрмаған тауарлары деп тану тәртібі

4. Осы Қағиданың 2-тармағында көрсетілген жағдайларда, ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған, пайдалануға берілген және АЭА қатысушы ретінде қызметті жүзеге асыру туралы шартты іске асыру және аталған шарттың талаптарын орындау үшін АЭА-ға қатысушы пайдалануға енгізген жабдық, сондай-ақ ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған және АЭА аумағында жылжымайтын мүлік объектілерін құру үшін пайдаланылатын тауарлар кедендік баждарды, салықтарды төлеместен, тыйым салулар мен шектеулерді қолданбастан және Кодексте белгіленген кедендік рәсімімен орналастырмастан кедендік бақылауда тұрмаған Кеден одағының та-уарлары деп танылады.

5. Осы Қағиданың 3-тармағында көрсетілген тауарларды Кеден одағының тауарлары деп тану мақсатында АЭА қатысушы мемлекеттік кірістер органына:

1) еркін нысанда жазылған жазбаша өтінішті;2) мынадай құжаттардың:АЭА басқару органының немесе уәкілетті органның АЭА аумағында АЭА қатысушысы ретінде қызметті жүзеге

асыру туралы шарттың талаптарын орындауы туралы жазбаша растауының;тауарға арналған декларацияның немесе тауарларды ЕКА кедендік рәсімімен орналастыру кезінде тауарға

арналған декларация ретінде пайдаланылатын тізбенің;егер өтініш жабдыққа қатысты берілсе, жабдықты пайдалануға беру туралы актінің;егер өтініш АЭА аумағында жылжымайтын мүлік объектілерін құру үшін пайдаланылған тауарларға қатысты

берілсе, салынған оъектіні пайдалануға қабылдау туралы мемлекеттік қабылдап алу комиссиясы актісінің не Жылжымайтын мүлікке және олармен мәмілелерге арналған құқықтың бірыңғай мемлекеттік тізіліміне АЭА қатысушының жылжымайтын объектіге меншік құқығы туралы жазбаларды енгізу туралы көшірмелердің куәландырылған көшірмелерін;

3) еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналастырылған тауарлардың және көрсетілген кедендік рәсіммен орналастырылған тауарлардан дайындалған (алынған) тауарлардың есепке алу кітабын ұсынуы қажет.

4) мыналар:ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларға, сондай-ақ осындай тауарлардан дайындалған (алынған)

тауарларға жасалған операциялар Қағидаға 1-қосымшаға сәйкес тауарлардың есебін жүргізу, осы бұйрықпен бекітілген еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналасқан тауарлар бойынша мемлекеттік кірістер органына есептілікті ұсыну туралы;

АЭА құрлысы үшін ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарлар бойынша Қағидаға 2-қосымшаға сәйкес тауарлардың есебін жүргізу, осы бұйрықпен бекітілген еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналасқан тауарлар бойынша мемлекеттік кірістер органына есептілікті ұсыну;

логистика бойынша операцияларды істеу мақсатында ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған логистикалық АЭА аумағына әкелінген тауарлар, Қағидаға 3-қосымшаға сәйкес тауарлардың есебін жүргізу, осы бұйрықпен бекітілген еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналасқан тауарлар бойынша мемлекеттік кірістер органына есептілікті ұсыну туралы есептілік.

6. АЭА-ның басқару органының жазбаша растауы АЭА-ға қатысушының АЭА-ға қатысушы ретінде қызметті жүзеге асыру туралы шарттың талаптарын орындауын растайтын құжат және аталған шарттың талаптарын орын-дау болып табылады.

7. Құжаттардың, оның ішінде осы Қағиданың 5-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген мәліметтерді құрайтын құжаттардың бірі ұсынылмаған жағдайда мемлекеттік кірістер органы ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды, кедендік бақылауда тұрмаған Кеден одағының тауарлары деп танудан бас тартады.

8. Мемлекеттік кірістер органы оған қоса берілген құжаттармен бірге өтінішті ол тіркелген күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде қарайды.

9. ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды, кедендік бақылауда тұрмаған Кеден одағының тау-арларыы деп тану осы Қағидаға қосымшаға сәйкес нысан бойынша үш данадағы бірлескен актінің негізінде жүзеге асырылады, олар мынадай тәртіппен бөлінеді:

бірінші данасы – мемлекеттік кірістер органында қалады;

екінші данасы – АЭА-ға қатысушыға беріледі;үшінші данасы – АЭА-ның басқару органына беріледі.

Еркін кедендік аймақ кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды,Кеден одағының тауарлары деп тану қағидасына қосымша

Нысан

ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды, кедендік бақылауда тұрмаған Кеден одағының тауарлары деп тану туралы акт

№__________________Күні ________________

Осы Акт, АЭА қатысушы ____________________ АЭА аумағында ЕКА кедендік рәсімімен орналастырылған, төменде аталған тауарлар, кедендік баждарды, салықтарды төлеместен, тыйым салулар мен шектеулерді қолданбастан және «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасының кодексімен белгіленген кедендік рәсімдерге орналастырылмастан:

АЭА жұмыс істеуінің тоқтатуына, ЕКА кедендік рәсімі қолданылған АЭА аумағында ЕКА кедендік рәсімін қолдануды тоқтату туралы шешім қабылданған;

арнайы экономикалық аймақтың жұмыс істеуі тоқтаған немесе ЕКА кедендік рәсімі қолданылған АЭА аумағында ЕКА кедендік рәсімін қолдануды тоқтату туралы шешім қабылдануына байланысты кедендік бақылауда тұрмаған Кеден одағының тауарлары деп.

р/б № Тауардың сипаттамасы Өлшем бірлігі Мөлшері ТД/ЭД/тізбе* №

АЭА-ға қатысушы АЭА-ның басқару органы Мемлекттік кірістер органы

А.Ә.Т. _____________басшының қолы

___________________________________________________

БСКМ.О.

А.Ә.Т._____________басшының қолы

_______________

М.О.

А.Ә.Т._____________басшының қолы

_______________

М.О.

*Кеден одағының тауарларын ЕКА кедендік рәсімімен орналастыру кезінде оны пайдалану Кеден одағы комиссиясының 2010 жылғы 20 мамырдағы № 263 шешімімен бекітілген Көліктік (тасымалдау), коммерциялық және (немесе) өзге құжаттарды тауарларға арналған декларциялар ретінде пайдалану тәртібі туралы нұсқаулықтың ережелерімен регламенттелген Тізбенің тіркеу нөмірі көрсетіледі.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 15 мамырдағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11053 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 26 наурыз №216 Астана қаласы

Кәсіби және аудиторлық ұйымдардың есептілік тізбесін, нысандары мен ұсыну мерзімділігін, сондай-ақ аудиторлық ұйымның азаматтық-құқықтық жауапкершілігін

сақтандыру жөніндегі ақпарат нысанын бекіту туралы«Аудиторлық қызмет туралы» 1998 жылғы 20 қарашадағы Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабының 13)

тармақшасына және 21-бабы 2-тармағының 8) тармақшасына сәйкес бұйырамын:1. Қоса беріліп отырған:1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес кәсіби аудиторлық және аудиторлық ұйымдардың тізбесі мен есептілікті

ұсыну мерзімділігі;2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес кәсіби аудиторлық ұйымның қызметі туралы жыл сайынғы есеп нысаны;3) осы бұйрыққа 3-қосымшаға сәйкес кәсіби аудиторлық ұйымның аудиторлардың біліктілігін арттыру курста-

рын өткізуі және сертификаттар беруі туралы жыл сайынғы есеп нысаны осы бұйрыққа жыл сайынғы есеп нысаны;4) осы бұйрыққа 4-қосымшаға сәйкес аудиторлық ұйымдар қызметінің негізгі көрсеткіштері, кәсіби аудиторлық

ұйымның мүшелері бойынша жыл сайынғы есеп нысаны;5) осы бұйрыққа 5-қосымшаға сәйкес міндетті аудитті жүргізетін аудиторлық ұйымдардың ең аз талаптарына

сәйкестігі туралы тоқсан сайынғы есеп нысаны;6) осы бұйрыққа 6-қосымшаға сәйкес кәсіби аудиторлық ұйымға кірген (шыққан) аудиторлардың және аудиторлық

ұйымдардың саны туралы тоқсан сайынғы есеп нысаны;7) осы бұйрыққа 7-қосымшаға сәйкес кәсіби аудиторлық ұйым жүргізген сыртқы сапа бақылауы туралы жыл

сайынғы есеп нысаны;8) осы бұйрыққа 8-қосымшаға сәйкес аудиторлық ұйымның аудиторлық қызметке қойылатын біліктілік талап-

тарына сәйкестігі туралы есеп нысаны;9) осы бұйрыққа 9-қосымшаға сәйкес аудиторлық ұйымның азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру

жөніндегі ақпарат нысаны бекітілсін.2. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгiнiң Бухгалтерлік есеп пен аудит әдіснамасы департаменті (А.Т.

Бектұрова) заңнамада белгіленген тәртіппен:1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттік тіркеуді;2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он

күн ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрі Б.СҰЛТАНОВ

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №216 бұйрығына 1-қосымша

Кәсіби аудиторлық және аудиторлық ұйымдардың есептілік тізбесі мен ұсыну мерзімділігіР/с №

Есептің атауы Ұсыну мерзімі

1 2 3Кәсіби аудиторлық ұйымдар

1. Кәсіби аудиторлық ұйымның қызметі туралы жыл сайынғы есеп ны-саны

есепті жылдан кейінгі жылдың 1 наурызына дейін

2. Кәсіби аудиторлық ұйымның аудиторлардың біліктілігін арттыру кур-старын өткізуі және сертификаттар беруі туралы жыл сайынғы есеп нысаны

3. Аудиторлық ұйымдар қызметінің негізгі көрсеткіштері, кәсіби аудиторлық ұйымның мүшелері бойынша жыл сайынғы есеп нысаны

4. Міндетті аудитті жүргізетін аудиторлық ұйымдардың ең аз талаптарына сәйкестігі туралы тоқсан сайынғы есеп нысаны

тоқсан сайын есепті тоқсаннан кейінгі айдың 15 күніне дейінгі мерзімде5. Кәсіби аудиторлық ұйымға кірген (шыққан) аудиторлардың және

аудиторлық ұйымдардың саны туралы тоқсан сайынғы есеп нысаны6. Кәсіби аудиторлық ұйым жүргізген сыртқы сапа бақылауы туралы жыл

сайынғы есеп нысаныесепті жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарға дейін

Аудиторлық ұйымдар7. Аудиторлық ұйымның аудиторлық қызметке қойылатын біліктілік та-

лаптарына сәйкестігі туралы есеп нысаныесепті жылдан кейінгі жылдың 1 наурызына дейін

8. Аудиторлық ұйымның азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру жөніндегі ақпарат нысаны

азаматтық-құқықтық жауапкер-шілікті міндетті сақтандыру шар-тын жасаған күнінен бастап 15 жұмыс күні ішінде

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №216 бұйрығына 2-қосымшаНысан

Кәсіби аудиторлық ұйымның қызметі туралы жыл сайынғы есеп ______ жылғы

Кәсіби аудиторлық ұйымның атауы _____________________________________________________________________________________________________Заңды мекенжайы, телефоны _________________________________________________________________________________________________________Іс жүзіндегі мекенжайы, телефоны ____________________________________________________________________________________________________БСН ___________________________________________________________Ұйымның басшысы _____________________________________________________________________________________________________________(Т.А.Ә., лауазымы, «аудитор» біліктілік куәлігінің нөмірі және берілген күні)____________________________________________________________________

Кәсіби аудиторлық ұйымның жарғылық капиталында аудиторларға және (немесе) шетелдік аудиторлық ұйымдарға тиесілі үлес:

Р/с№

Қатысушылары (құрылтайшылары) болып табылатын аудитордың және (немесе) аудиторлық ұйымның атауы мен орналасқан жері

Жарғылық капиталдағы үлес мөлшері (%)

1 2 3

Есепті кезеңде құрылтайшы құжаттарда өзгерістердің болуы:

Құрылтайшылар (қатысушылар) құрамындағы өзгерістерИә (қандай өзгерістер және енгізу күнін көрсету) Жоқ

1 2Мүшелік:

р/с № Мүшелер саныЗаңды тұлғалар Жеке тұлғалар

1 2 3

Кәсіби аудиторлық ұйымның құрылымы:

Р/с № Кәсіби аудиторлық ұйым бөлімшесінің

атауы

Бөлімше басшысының

ЖСН

Бөлімше басшының

тегі

Бөлімше басшының аты

Бөлімше басшыныңәкесінің аты

Лауазы-мының атауы

1 2 3 4 5 6 7

кестесінің жалғасы

Байланыс телефоны

Бөлімше басшы-сының лауазымы

Аудитор-дың ЖСН

Аудитор-дың тегі

Аудитор-дың аты

Аудитордың әкесінің аты

Аудит саласындағы жұмыс тәжірибесі

8 9 10 11 12 13 14

Кәсіби аудиторлық ұйымның басшысы ____________ _______________________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №216 бұйрығына 3-қосымшаНысан

Аудиторлардың біліктілігін арттыру курстарын өткізу және сертификаттар беру туралы жыл сайынғы есеп

Атауы ________________________БСН __________________________

Р/с№

Аудитор-лардыңбілікті-лігін

арттыру-дың

нысаны және орны

Аудитор-лардыңбілікті-лігін

арттыру-дың күні

Тақы-рып-тың

атауы

Са-ғат-тарса-ны

Білікті-лігін

артты-рудан өткен ауди-тор-

лардың Т.А.Ә.

Білікті-лігін

арттыру-дан

өткен аудитор-лардың

ЖСН

Біліктілі-гін арт-

тырудан өткен ау-

дитор-лық

ұйым-дарда жұмыс істейтін

аудитор-лар

Біліктілі-гін

арттыру-дан өткен аудитор-

лық ұйымдар-дың БСН

жұмыс істейтін

аудитор-лар

Білікті-лігін

артты-рудан өткені

туралы серти-фикаталған ауди-

торларсаны

Білікті-лігін

артты-рудан өткені

туралы серти-фикаталған

аудитор-лардың Т.А.Ә.

Білікті-лігін

артты-рудан өткені

туралы серти-фикаталған

аудитор-лардың

ЖСН1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Кәсіби аудиторлық ұйымның басшысы ____________ _______________________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №216 бұйрығына 4-қосымшаНысан

Аудиторлық ұйымдар қызметінің негізгі көрсеткіштері, кәсіби аудиторлық ұйымның мүшелері бойынша жыл сайынғы есеп*

Қызметтен түсетін кірістерКлиенттердің саны (бірлігі)Барлығы, берілген қаржылық есептілік бойынша аудиторлық есептер:1) модификацияланбаған пікір2) модификацияланған пікірмен, оның ішінде:а) ескертпеменб) теріс пікірменв) пікір білдіруден бас тарта отырыпБарлығы, берілген өзге де қорытындылар, актілер және басқалар

*Барлық жолақтар толтыруға міндеттіКәсіби аудиторлық ұйымның басшысы ____________ _______________________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №216 бұйрығына 5-қосымшаНысан

Міндетті аудитті өткізетін аудиторлық ұйымдардың ең аз талаптарына сәйкестігі туралы тоқсан сайынғы есеп

Атауы___________________________БСН ____________________________

Ұйымдарының міндетті аудиті бойыншаР/с№

Аудитор-лық

ұйымныңатауы

Аудиторлық ұйымның БСН

Аудиторлық ұйымның

құрамындағы аудиторлар-

дың саны

Аудиторлық ұйымның азаматтық-құқықтық

жауапкершілігін сақтандыру жөніндегі

шарттың болуы

Сыртқы сапа-ны бақылаудың

нәтижесі бойынша қорытындының

болуы

Соңғы жыл-дар ішінде әкiмшiлiк

өндіріп алудың болмауы

1 2 3 4 5 6 7

Кестенің жалғасы

ұлттық компаниялардың, ұлттық холдингтердің, ұлттық басқарушы

холдингтердің міндетті аудиті бойынша

қаржылық ұйымдардың және «Қазақстан Даму Банкi» АҚ

міндетті аудиті бойынша* аудиторлық

қызметпен айналасу

* ХҚЕС-ке сәйкес

аудит

* кәсiби бухгалтер сертифи-

* соңғы 5 жылдың 3 жылы ішінде

қаржылық аудит

* бухгалтерлік есеп және (немесе) аудит саласында Certified Public Accountant (CPA), The Association of

Chartered Certified Accountants (ACCA), The

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 23(Соңы. Басы 22-бетте)

мерзiмi (кемінде 5

жыл)

жүргізілген ұйымның

болуы (кемінде

10)

каты бар маманның

болуы (кемінде 2)

ұйымдары са-ласында жұмыс тәжірибесімен

«аудитор» деген бiлiктiлiк куәлiгi бар топтың бас-

шысы

Chartered Institute of Management Accountants (CIMA), The Institute of Chartered Accountants in

England and Wales (ICAEW) бірінде толық біліктігі бар, немесе соңғы бес жылдың 2 (екі) жыл ішінде қаржылық ұйымдардың аудиті саласында жұмыс

тәжірибесімен бірге «аудитор» біліктігі бар кемінде 2 (екі) қызметкерінің болуы (кемінде 2)

8 9 10 11 12

*Растау құжаттарының көшірмелерін бекіту

Кәсіби аудиторлық ұйымның басшысы ____________ _______________________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №216 бұйрығына 6-қосымшаНысан

Кәсіби аудиторлық ұйымға, оның ішінде кірген (шыққан) аудиторлардың және аудиторлық ұйымдардың саны туралы тоқсан сайынғы есеп

Атауы ________________________БСН __________________________

№ 1 кесте

Р/с№

Ауди-тордыңТ.А.Ә.

Ауди-тордыңЖСН

Аудитор жұмыс істейтін

аудиторлық ұйымның атауы

Ауди-торлық

ұйымның БСН

Тұрғылықты жерінің

мекенжайы,телефоны

«Аудитор» біліктілік

куәлігінің нөмірі,берілген күні

Кәсіби аудиторлық ұйымға кіру

күні

Кәсіби аудиторлық

ұйымнан шығу күні

1 2 3 4 5 6 7 8 9

№2 кесте

Р/с№

Аудиторлық ұйымның

атауы

БСН ұйымныңатауы

Заңды мекен-жайы,

телефон

Аудиторлық қызметке берілген лицензияның

нөмірі және оның берілген күні

Кірген күніжәне кәсіби

ұйымның атауы

Шыққан күніжәне кәсіби

ұйымның атауы

1 2 3 4 5 6 7

Кәсіби аудиторлық ұйымның басшысы ____________ _______________________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №216 бұйрығына 7-қосымшаНысан

Кәсіби аудиторлық ұйым жүргізген сыртқы сапа бақылауы туралы жыл сайынғы есепАтауы ________________________БСН __________________________

Р/с№

Сыртқы сапаға

бақылау жүргізілгенаудиторлық

ұйымдар

Ауди-тор-лық

ұйым-ныңБСН

Сыртқы сапаға бақы-лау

жүргізу мерзімі

Қоры-тынды*

беру нөмірі және күні

Сыртқы сапаға

бақылау жүргізу

нәтижесі (бағалау)

Анықтал-ған

бұзушы-лықтар(болған кезде)

Бұзушылық-тарды

жоюдың белгіленген

мерзімі (болған кезде)

Бұзушылық-тарды жоюды орындалғаны

туралы ақпарат

(болған кезде)

Қорытынды шағымдану күні (болған

кезде)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

*Кәсіби аудиторлық ұйым қорытындысының көшірмесін бекіту

Аудиторлық ұйымның басшысы ____________ _______________________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №216 бұйрығына 8-қосымша

Аудиторлық ұйымның аудиторлық қызметке қойылатын біліктілік талаптарына сәйкестігі туралы есеп______ жылғы

Аудиторлық ұйымның атауы __________________________________Лицензияның сериясы, нөмірі мен берілген күні __________________Заңды мекенжайы, телефоны __________________________________Іс жүзіндегі мекенжайы, телефоны _____________________________Заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәліктің сериясы, нөмірі, берілген күні немесе заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы анықтама нөмірі, берілген күні ________________________________________________________________________________________________________________________________БСН _______________________________________________________Ұйымның басшысы __________________________________________________________________________________________________________(Т.А.Ә., «аудитор» біліктілік куәлігінің нөмірі және берілген күні)________________________________________________________________Аудиторлық қызмет туралы заңнаманы бұзуға байланысты әкімшілік өндіріп алудың болуы _____________________________________________________________________________________________________________ (жазаны қашан, не үшін және қай орган қолданды)________________________________________________________________

Аудиторлық ұйымның жарғылық капиталында аудиторларға және(немесе) шетелдік аудиторлық ұйымдарға тиесілі үлес:

Р/с№

Аудитордың немесе қатысушылар болып табылатын шетелдік аудиторлық ұйымның атауы мен орналасқан жері

Жарғылық капиталдағы үлес мөлшері (%)

1 2 3

Есепті кезеңде құрылтайшы құжаттарда өзгерістердің болуы:

Құрылтайшылардың құрамындағы өзгерістер Қызмет түрлерін өзгертуИә (қандай өзгерістер және енгізу күнін көрсету) Жоқ Иә Жоқ

1 2 3 4Ұйымның сандық құрамы:

Қызметкерлердің жалпы саны Оның ішінде штатта тұрмайтындарАлдындағы кезеңде Есепті кезеңде Алдындағы кезеңде Есепті кезеңде

1 2 3 4Ұйымда жұмыс істейтін аудиторлар:

Р/с№

Аудитордың Т.А.Ә.

Аудитордың ЖСН

«Аудитор» білік-тілік куәлігінің нөмірі және

берілген күні

Жалпы жұмыс өтілі, оныңІшінде мынадай салаларда:

Аудитордықабылдаған

күн

Аудитордың жұмыстан

босатылған күні

Аудит Өзге

1 2 3 4 5 6 7 8

Ұйымда жұмыс істейтін аудиторлардың біліктілігін арттыру туралы мәліметтер:

Р/с № Аудитордың Т.А.Ә. Аудитордың ЖСН Біліктілігін арттырудан өткен күні және орны1 2 3 4

Кәсіби аудиторлық ұйымдағы мүшелік:

Р/с № Атауы БСН Кіру (қайта кіру) күні Шығу күні1 2 3 4 5

Аудиторлық ұйымның филиалдары туралы деректер:

Р/с№

Филиалдыңатауы мен

орналасқан жері

ФилиалдыңБСН

Басшының Т.А.Ә., «аудитор» біліктілік куәлігінің нөмірі

және берілген күні

Басшының ЖСН

Филиалды есептітіркеу (қайта тіркеу) туралы

куәліктің нөмірі 1 2 3 4 5 6

Аудиторлық ұйымның басшысы __________ ____________________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №216 бұйрығына 9-қосымшаАудиторлық ұйымның азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру жөніндегі ақпарат

Азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру туралы деректерР/с№

СақтандыруҰйымының атауы мен тұрғылықты

жері

Азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтан-

дыру жөніндегі шарттын* нөмірі мен берілген күні

Сақтандыруполисінің

нөмірі менберілген күні

Сақтандырусомасының

мөлшері

Сақтандырусыйлығының

мөлшері

Іс жүзіндетөленген сақ-

тандырусыйлығының

мөлшері1 2 3 4 5 6 7

*Азаматтық-құқықтық жауапкершілігі шартының көшірмесін бекіту

Аудиторлық ұйымның басшысы __________ ____________________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 29 сәуірдегі Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10877 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 30 наурыз №231 Астана қаласы

Міндетті аудит жүргізетін аудиторлық ұйымдарға қойылатын ең аз талаптарды бекіту туралы

«Аудиторлық қызмет туралы» Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 20 қарашадағы Заңының 7-бабы 1-2) тармақшасына сәйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған міндетті аудит жүргізетін аудиторлық ұйымдарға қойылатын ең аз талаптары бекітілсін. 2. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгiнiң Бухгалтерлік есеп пен аудит әдіснамасы департаменті (А.Т.

Бектұрова) заңнамада белгіленген тәртіппен: 1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттік тіркеуді;2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он

күн ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтiзбелiк күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Министр Б.СҰЛТАНОВ.«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің төрағасы ________________ Қ.Келімбетов2015 жылғы 26 наурыз

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 30 наурыздағы №231 бұйрығымен бекітілген

Міндетті аудит жүргізетін аудиторлық ұйымдарға қойылатын ең аз талаптар

1. Осы міндетті аудит жүргізетін аудиторлық ұйымдарға қойылатын ең аз талаптар (бұдан әрі – Ең аз талаптар) «Аудиторлық қызмет туралы» Қазақстан Респ убликасының 1998 жылғы 20 қарашадағы Заңына сәйкес әзірленді және ұйымдарға міндетті аудит жүргізуге жіберілетін аудиторлық қойылатын ұйымдарға ең аз талаптарды белгілейді.

2. Ұйымдарға міндетті аудит жүргізу үшін аудиторлық қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар аудиторлық ұйым мынадай:

1) мүшесі аудиторлық ұйым болып табылған өткiзiлген сыртқы сапаны бақылаудың нәтижелері бойынша аудиторлық ұйымның халықаралық аудит стандарттары және Этика кодексі талаптарының сақталуын растайтын аккредиттелген кәсіби аудиторлық ұйымның қорытындысының бар болуы;

2) соңғы бір жыл ішінде «Әкiмшiлiк бұзушылықтар туралы» Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 5 шілдедегі кодексіне сәйкес аудиторлық қызмет туралы заңнаманы бұзғаны үшін салынған әкiмшiлiк жазаның болмауы ең аз талаптарға сәйкес келеді.

3. Ұлттық компаниялардың, ұлттық холдингтердің және ұлттық басқарушы холдингтердің міндетті аудитін жүргізу үшін аудиторлық ұйым Ең аз талаптарына қосымша мынадай:

1) аудиторлық ұйым басшысының аудиторлық қызметпен шұғылдану мерзімі кемінде 5 (бес) жыл болуы;2) кемінде 10 (он) аудит жүргізілген субъектілердің халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкестігіне

аудиторлық есептерінің болуы;3) кәсіби бухгалтер сертификаты бар кемінде 2 (екі) маманның болуы ең аз талаптарға сәйкес келеді.4. Қаржылық ұйымдардың және «Қазақстан Даму Банкi» акционерлік қоғамының міндетті аудитін жүргізу үшін

аудиторлық ұйым осы Ең аз талаптардың 2 және 3-тармақтарында көзделген ең аз талаптардан басқа құрамында:1) топ жетекшісі етіп тағайындалатын «аудитор» деген бiлiктiлiк куәлiгi және соңғы бес жылдың 3 (үш) жыл

ішінде қаржылық ұйымдардың аудиті саласында жұмыс тәжірибесімен бірге аудиторлық біліктілік куәлігі бар маман;2) бухгалтерлік есеп және (немесе) аудит саласында Certified Public Accountant (CPA), The Association of

Chartered Certified Accountants (ACCA), The Chartered Institute of Management Accountants (CIMA), The Institute of Chartered Accountants in England and Wales (ICAEW) бірінде толық біліктігі бар, немесе соңғы бес жылдың 2 (екі) жыл ішінде қаржылық ұйымдардың аудиті саласында жұмыс тәжірибесімен бірге «аудитор» біліктігі бар кемінде 2 (екі) қызметкерінің болуы.

Қаржылық қызметтер көрсететін ұлттық компаниялардың, ұлттық холдингтердің және ұлттық басқарушы холдингтердің міндетті аудитін жүргізу кезінде осы тармақтың талабы қолданылмайды.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 29 сәуірдегі Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекет тік тіркеудің тізіліміне №10875 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 4 мамыр №296 Астана қаласы

Кәсiптік ұйымдардың, сертификаттау жөнiндегi ұйымдардың есептiлiк тiзбесiн, нысандарын және оларды ұсыну мерзiмдiлiгiн бекіту туралы

«Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептiлiк туралы» 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 5-тармағының 15) тармақшасына сәйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған:1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымдары мен бухгалтерлерді

кәсіби сертификаттау жөніндегі ұйымдар есептілігінің тізбесі және мерзімділігі;2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымына енген (шыққан)

бухгалтерлердің, кәсіби бухгалтерлердің және бухгалтерлік ұйымдардың саны туралы есеп нысаны;3) осы бұйрыққа 3-қосымшаға сәйкес бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымы мүшелерінің біліктілігін

арттыру туралы есеп нысаны;4) осы бұйрыққа 4-қосымшаға сәйкес бухгалтерлік есеп пен есептілік саласында халықаралық ұйымдармен

және Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің жанындағы Консультациялық органмен ынтамақтастығы туралы есеп нысаны;

5) осы бұйрыққа 5-қосымшаға сәйкес бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымдарының жұмыс органдары құрылымының өзгергені туралы есеп нысаны;

6) осы бұйрыққа 6-қосымшаға сәйкес бухгалтерлерді кәсіби сертификаттау жөніндегі аккредиттелген ұйым өткізген емтихандар, ол таныған және берген сертификаттар туралы есеп нысаны;

7) осы бұйрыққа 7-қосымшаға сәйкес пәндер бойынша өткізілген емтихандар туралы және емтихандық модульдердің өзгеруі туралы есеп нысаны.

2. Бухгалтерлік есеп және аудит әдіснамасы департаменті (А.Т.Бектұрова) заңнамада белгіленген тәртіпте:1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден кейін күнтізбелік он күн

ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. «Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіптік ұйымдары мен бухгалтерлерді кәсіптік сертификаттау жөніндегі ұйымдардың есептілігі тізбесін, нысандары мен ұсыну мерзімділігін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 561 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8264 болып тіркелген, 2013 жылғы 27 қаңтардағы № 76 (28015) «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

4. Осы бұйрық бірінші ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қаржы министрі Б.СҰЛТАНОВ

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 4 мамырдағы №296 бұйрығына 1-қосымша

Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымдары мен бухгалтерлерді кәсіби сертификаттау жөніндегі аккредиттелген ұйымдар есептілігінің тізбесі және мерзімділігі

Р/с № Есептің атауы Ұсыну мерзіміБухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымдар

1 Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымына енген (шыққан) бухгалтерлердің, кәсіби бухгалтерлердің және бухгалтерлік ұйымдардың саны туралы есеп нысаны

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпанына дейінгі мерзімде

2 Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымдары мүшелерінің біліктілігін арттыру туралы есеп нысаны

3 Бухгалтерлік есеп пен есептілік саласында халықаралық ұйымдармен және Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің жанындағы Консультациялық органмен ынтамақтастығы туралы есеп нысаны

4 Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымдарының жұмыс органдары құрылымының өзгергені туралы есеп нысаны

Бухгалтерлерді кәсіби сертификаттау жөніндегі аккредиттелген ұйымдар5 Бухгалтерлерді кәсіби сертификаттау жөніндегі аккредиттелген ұйым

өткізген емтихандар, ол таныған және берген сертификаттар туралы есеп нысаны

тоқсан сайын, есепті кезеңнен кейінгі айдың 1 күніне дейінгі мерзімде

6 Пәндер бойынша өткізілген емтихандар туралы және емтихандық модульдердің өзгеруі туралы есеп нысаны

емтихандар өткен күннен, сонымен қатар емтихандық модульдерге өзгеріс енген күннен бір ай аралығында

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 4 мамырдағы №296 бұйрығына 2-қосымша

НысанБухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымына енген (шыққан) бухгалтерлердің,

кәсіби бухгалтерлердің және бухгалтерлік ұйымдардың саны туралы есеп ____________________________________________________________________________

(бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымының атауы көрсетіледі)

________жыл

Бухгалтерлер мен кәсіби бухгалтерлердің саны туралы мәліметтер

Р/с №

Т.А.

Ә.

ЖСН

Жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлік нөмірі (бар болған жағдайда)

Мек

енжа

йы, т

еле-

фон

ы, э

лект

ронд

ық

меке

нжай

ы

Серти-фикаттың атауы, нөмірі мен оның берілген күні, сертификатты берген ұйымның атауы Ен

ген

күні

Шық

қан

күні

Бухгал-терлердің кәсіби ұйымындағы мүшелік билеті немесе оның мүшелігін растайтын құжаттың нөмірі

Кәсіби бухгалтер мүшесі болып табылатын бухгалтерлердің кәсіби ұйымының атауы

Бухгал-терлердің кәсіби ұйымының БСН

Бухгалтерлік ұйымдардың саны туралы мәліметтер

Р/с №

Бухгал-терлік

ұйымның атауы

БСН

Заңды мекенжайы, мемлекеттік тіркеу (қайта

тіркеу) туралы

куәліктің нөмірі мен

күні

Тұрғылық-ты тұрған

жері, телефоны,

элек-трондық

мекенжайы

Басшы-сының Т.А.Ә. (ЖСН)

Ен-ген күні

Шық-қан күні

Бухгалтерлердің кәсіби

ұйымындағы мүшелік билеті немесе оның

мүшелігін растайтын

құжаттың нөмірі

Бухгалтер-лік ұйым мүшесі болып

табылатын бухгалтер-

лердің кәсіби

ұйымының атауы

Бухгал-тер-

лердің кәсіби ұйы-

мының БСН

Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымының басшысы __________ _____________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 4 мамырдағы №296 бұйрығына 3-қосымшаНысан

Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымдары мүшелерінің біліктілігін арттыру туралы есеп _________ жыл

Р/с № Т.

А.Ә

.Ж

СНКә

сіби

бухг

алте

р се

ртиф

ика-

тыны

ң нө

мірі

мен

бер

ілге

н кү

ні

Білі

ктіл

ікті а

ртты

руды

ң ны

саны

ме

н өт

кізу

орын

ы

Білі

ктіл

ікті а

ртты

руды

жүр

гізге

н ұй

ымны

ң ат

ауы

«ХҚЕС сәйкес бух-галтерлік есеп» пәні

бойынша сағаттар саны

«Салық және салық салу» пәні бойынша

сағаттар саны

«Азаматтық құқық» пәні бойынша сағаттар саны

Қосым-ша

өткізіл-ген

жалпы сағат-

тардың саны (60

сағаттан кем

емес)

Есептінің алдындағы

3 жыл

20 __ жылғы

ағымдағы есепті кезең

Есептінің алдындағы

3 жыл

20 __ жылғы

ағымдағы есепті кезең

Есептінің алдын-дағы 3 жыл

20 __ жылғы

ағымдағы есеп

кезеңі

20 _

_ жы

л

20 _

_ жы

л

20 _

_ жы

л

20 _

_ жы

л

20 _

_ жы

л

20__

жыл

20__

жыл

20 _

_ жы

л20

__

жыл

Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымының басшысы __________ _____________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 4 мамырдағы №296 бұйрығына 4-қосымшаНысан

Бухгалтерлік есеп пен есептілік саласында халықаралық ұйымдармен және Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің жанындағы Консультациялық органмен ынтамақтастығы туралы есеп

_____________жыл

Халықаралық ұйымдармен ынтамақтастығы туралы мәлімет

Ынтымақтастықтың мазмұны

мен нысаны

Бухг

алте

рлер

дің

кәсіб

и ұй

ымын

ың а

тауы

БСН

ХҚЕС бойынша комитет

Ия /Жоқ (қажеттілі-гіне қарай

толық жазу)

Халықаралық бухгалтерлер федерациясы

Ия /Жоқ (қажеттілігіне қарай толық

жазу)

ЮНКТАД есеп және есептілік стандарттары

бойынша Үкіметаралық жұмыс тобы

Ия /Жоқ (қажеттілігіне қарай толық

жазу)

Басқа халық-аралық

ұйымдарИя /Жоқ (қажет-тілігіне қарай толық жазу)

Тиісті органдарда өкілдерінің болуыСтандарт жобалары бойынша ұсыныстар мен ескертулерді жолдауСтандарттарды түсіндіру үшін сұрау салуларды, рұқсат беруді талап ететін мәселелерді жіберу Ұлттық шаруашылық субъектілерімен стандарттардың сынамалық қолдануын жүргізуБірлесіп конференция, семинарлар, симпозиумдар, конгресстер өткізуПерсоналды ұсынуЫнтамақтастықтың басқа да түрлері (қандай екенін көрсету)

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Консультациялық орган құрамына берілген мүшелер туралы мәліметтер

Р/с №

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Консультациялық орган

құрамына берілген бухгалтерлердің кәсіби ұйымдағы мүшесінің Т.А.Ә.

ЖСН Жұмыс орны,

лауазымы

Тұратын жері, телефоны,

электрондық мекенжайы

Бухгалтерлердің кәсіби ұйымындағы мүшелік билеттің

немесе оның мүшелігін растайтын құжаттың нөмірі

Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымының басшысы __________ _____________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 4 мамырдағы №296 бұйрығына 5-қосымшаНысан

Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымдарының жұмыс органдары құрылымының өзгергені туралы есеп__________жыл

Басшының Т.А.Ә. ____________________________ЖСН____________________________________Сайланған (тағайындалған) күні мен мерзімі_____________________________________

Р/с № Бөлімшенің атауы

Бөлімше басшысының

лауазымыЖСН Басшының

Т.А.Ә.Байланыс телефоны,

электрондық мекенжайы

1 Халықаралық қаржылық есептілік стандарты бойынша

2 Бухгалтерлердің біліктілігін арттыру бойынша 3 Этика мәселесі бойынша4 Дауларды қарастыру бойынша 5 Басқа органдар

Бухгалтерлердің аккредиттелген кәсіби ұйымының басшысы__________ _____________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 4 мамырдағы №296 бұйрығына 6-қосымшаНысан

Бухгалтерлерді кәсіби сертификаттау жөніндегі аккредиттелген ұйым өткізген емтихандар, ол таныған және берген сертификаттар туралы есеп

___________________________________________________________________________(бухгалтерлердің кәсіби сертификаттау жөніндегі аккредиттелген ұйымның атауы көрсетіледі)

________жылдың _____ тоқсаны

Р/с №

Т.А.Ә.* ЖСН «Аудитор» біліктілік куәлігінің берілген күні және нөмірі, кім

бергені

DipIFR ACCA дипломының нөмірі және

берілген күні (болған жағдайда)

Оң нәтиже алынған пәннің атауы

Оқыту ұйымы-

ның атауы

Оқытатын ұйымның

БСН

Кәсіби бухгалтер сертифи-

катының нөмірі және берілген

күні

Кәсіби бухгалтер

сертифика-тын алған

кездегі тұрғылықты

жері

* Есепті кезеңдегі кәсіби бухгалтерлерге кандидаттардың, сондай-ақ кәсіби бухгалтер сертификатын алған кәсіби бухгалтердің Т.А.Ә. көрсетіледі

Бухгалтерлерді кәсіби сертификаттау жөніндегі аккредиттелген ұйымның басшысы __________ _____________ Қолы (Т.А.Ә.) М.О.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 4 мамырдағы №296 бұйрығына 7-қосымшаНысан

Пәндер бойынша өткізілген емтихандар туралы және емтихандық модульдердің өзгеруі туралы есеп ________жылдың _____ тоқсаны

1-кесте

Р/с № Пән атауы Бухгалтерлерді сертификаттау

бойынша ұйымның атауы

Өткі-зілген орны (өңір)

Өт-кізіл-ген күні

Өткілілген емтихан-

ның белгісі

Пән бойынша емтихан

құны

Пән бой-ынша

оқыту құны (болған кезде)

Емти-ханды қайта

тапсыру құны

1 Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес бухгалтерлік есеп

Жиыны:2- кесте

Р/с №

Пән атауы Бухгалтерлерді сертификаттау

бойынша ұйымның атауы

Өткі-зілген орны (өңір)

Өткі-зілген күні

Өткізілген емтиханның

белгісі

Пән бойынша емтихан

құны

Пән бойынша оқыту құны

(болған кезде)

Емтиханды қайта

тапсыру құны

1 Салық және салық салу

Жиыны:3-кесте

Р/с №

Пән атауы Бухгалтерлерді сертификаттау

бойынша ұйымның атауы

Өткізілген орны (өңір)

Өткі-зілген күні

Өткілілген емтихан-

ның белгісі

Пән бойынша емтихан

құны

Пән бойынша оқыту құны

(болған кезде)

Емтиханды қайта

тапсыру құны

1 Азаматтық құқық

Жиыны:Емтихандық модульдердің өзгеруі туралы есеп

Р/с №

Ұйымның атауы

БСН Пәндер бойынша емтихан

модульдерінің атауы

Емтихан тапсырма-сының №

Тест сұрағының

№

Өзгеріс мазмұны

Өзгеріске негіздеме

(негіз)

Өзгеріс енген күні

1Бухгалтерлерді кәсіби сертификаттау жөніндегі аккредиттелген ұйымның басшысы __________ _____________ Қолы (Т.А.Ә.)М.О.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 3 маусымда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11261 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 30 наурыз №232 Астана қаласы

Мемлекеттік сатып алу саласында мамандарды қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру қағидаларын бекіту туралы

«Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі Заңы 14-бабының 16) тармақшасына сәйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік сатып алу саласында мамандарды қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгiнiң Мемлекеттiк сатып алу заңнамасы департаментi (С.М. Ахметов) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тіркеуді; 2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында

және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды

қамтамасыз етсін. 3. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтiзбелiк күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Министр Б.СҰЛТАНОВ.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 30 наурыздағы №232 бекітілген

Мемлекеттік сатып алу саласында мамандарды қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру қағидаларын бекіту туралы

Осы Мемлекеттік сатып алу саласында мамандарды қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру қағидалары (бұдан әрі – Қағида) «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі Заңы (бұдан әрі – Заң) 14-бабының 16) тармақшасына сәйкес әзірленді және мемлекеттік сатып алу саласында маман-дарды қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру тәртібін анықтайды.

1. Осы Қағидада мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:білім беру ұйымдары – қосымша білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын оқу орындары;тапсырыс беруші – ұлттық басқарушы холдингтерді, ұлттық холдингтерді, ұлттық басқарушы компанияларды,

ұлттық компанияларды және олар аффилиирлеген заңды тұлғаларды қоспағанда, Заңға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алу-ды жүзеге асыратын мемлекеттік органдар, мемлекеттік мекемелер, сондай-ақ мемлекеттік кәсіпорындар, дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталындағы қатысу үлестерінің) елу және одан астам пайызы мемлекетке тиесілі заңды тұлғалар және олар аффилиирлеген заңды тұлғалар.

2. Мемлекеттік сатып алу саласында мамандарды (бұдан әрі – мамандар) қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды білім беру ұйымдары жүргізеді.

3. Білім беру ұйымдары мамандарды қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру жөніндегі оқу

бағдарламаларын (бұдан әрі – оқу бағдарламалары) әзірлейді, олар Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы заңнамасына сәйкес бекітіледі.

4. Мамандарды оқыту бекітілген оқу бағдарламаларына сай жүргізіледі.5. Оқу бағдарламасының жалпы сағаты санының кемінде 20%-ын мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру

және жүргізу рәсімдерінің орындалуына жауапты тапсырыс берушілердің, қызметкерлері қатарынан іс жүзіндегі қызметкерлерді, сондай-ақ жоғарыда көрсетілген рәсімдерді бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың қызметкерлерін тарта отырып, мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру және жүргізу практикасын зерделеуді құрауы тиіс.

6. Білім беру ұйымдары оқытушылық қызметке мемлекеттік сатып алу жөніндегі уәкілетті органмен кандида-тураларын келіскеннен кейін іс жүзіндегі қызметкерлер мен мемлекеттік органдардың қызметкерлерін тартады.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 29 сәуірдегі Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10854 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі

2015 жылы 26 наурыз №213 Астана қаласы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі

2015 жылы 26 наурыз №247 Астана қаласы

БІРЛЕСКЕН БҰЙРЫҚ

Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру қағидасын бекіту туралы

«Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 30 маусымдағы Кодексінің 192-бабының 8-тармағына сәйкес, бұйырамыз:

1. Қоса беріліп отырған Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобиль өткізу пункттерінде санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру қағидасы бекітілсін.

2. «Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру қағидасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2011 жылғы 27 маусымдағы № 422 және Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2011 жылғы 29 маусымдағы № 336 бірлескен бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілердің Мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2011 жылғы 26 шілдеде № 7086 тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетіне (Д. Е. Ерғожин) заңнамамен белгіленген тәртіпте:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрықты мемлекеттік тіркеуден өткізгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде мерзімдік баспа басылым-

дарда және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жолдауды;3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруын

қамтамасыз етсін.4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қаржы министрі ____________ Б. Сұлтанов

Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрінің міндетін атқарушы ______________ М. Құсайынов

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №213 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 26 наурыздағы №247 бірлескен бұйрығымен

бекітілген

Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру қағидасы

1. Жалпы ережелер1. Осы Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде санитарлық-карантиндік

бақылауды жүзеге асыру қағидасы «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 30 маусымдағы Кодексінің 192-бабының 8-тармағына сәйкес әзірленді және Кеден одағының кедендік ше-карасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде тұлғаларға, көлік құралдарына және бақылауға жататын тауарларға (жүктерге) қатысты санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру тәртібін (бұдан әрі - Қағида) айқындайды.

2. Осы Қағидада мынадай ұғымдар пайдаланылады:1) ақпаратпен алмасу – осы Қағидаға сәйкес жүктелген функцияларды орындау барысында алынған Қазақстан

Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті (бұдан әрі - ҚР ҚМ МКК) мен Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті (бұдан әрі - ҚР ҰЭМ ТҚҚК) арасында Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары шеңберіндегі мәліметтерді беру рәсімі;

2) бақылауға жататын тауарлар – Кеден одағына мүше мемлекеттердің заңнамасына сәйкес мемлекеттік санитариялық-эпидемологиялық қадағалауға (бақылауға) жататын, адамға қауіп төндіретін тауарлар, химиялық, биологиялық және радиоактивті заттар, қалдықтар және өзге де жүктер, Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы және Кеден одағының кедендік аумағына жылжыйтын тамақ өнімдері, материалдар және бұйымдар;

3) межелі кеден органы – қызмет өңірінде жөнелтуші кеден органы белгілеген тауарларды жеткізу орны бар не кедендік транзит кедендік рәсімін аяқтайтын мемлекеттік кірістер органы және (немесе) Кеден одағына мүше мемлекеттің басқа органы;

4) санитариялық-карантиндік бақылау – Кеден одағының кедендік аумағына жұқпалы, паразитарлық ауруларды, сондай-ақ адам денсаулығына ықтимал қауіпті заттарды және өнімдерді кіргізуге жол бермеу мақсатында жүргізілетін Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы адамдар мен тауарларды (жүктерді) өткізу кезінде тауарлардың (жүктердің) санитариялық-эпидемиологиялық және адамдардың денсаулық жағдайына бақылау.

3. Кеден одағының кедендік аумағы арқылы автомобильмен өту пункттерінде санитариялық-карантиндік бақылауды санитариялық-карантиндік бақылауды ұйымдастыру үшін қажетті ғимараттарды, үй-жайлар мен құрылыстарын жабдықтау мен техникалық жарақтандыруға қойылатын үлгі талаптарына сәйкес келетін жағдайда мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды тұлғалары жүргізеді.

4. Лауазымды тұлғалар, санитариялық-карантиндік бақылау функцияларын жүзеге асыру шеңберінде өз қызметінде «Кеден одағында санитарлық шараларды қолдану туралы» Кеден одағы комиссиясының 2010 жылғы 28 мамырдағы № 299 шешімін, Қазақстан Республикасының және Кеден одағына мүше мемлекеттердің заңнамасын басшылыққа алады.

2. Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру тәртібі және МКК мен ТҚҚК аумақтық

органдарының өзара іс-қимылы5. Мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғалары көлік құралдарына, контейнерлерге, бақылауға жататын

тауарларға (жүктерге), олар Кеден одағының кеде ндік аумағына (аумағынан) келген (кеткен) кезде санитариялық-карантиндік бақылау жүргізу шеңберінде:

1) Кеден одағының кедендік шекарасын кесіп өтетін көлік құралдарын, контейнерлерді көзбен қарап тексеруді, автокөлік жүргізушілеріне сауалнаманы;

2) көлік құралдарын, контейнерлерді, оның ішінде инфекцияны тасушылар мен инфекцияны жұқтырғыштардың бар болуына (жәндіктер, тірі және өлген кеміргіштердің немесе олардың болуының ізі) санитарлық тексеріп қарауды;

3) автомобильмен өту пункті басшысының шешімі бойынша инфекцияны жұқтырғыштар мен тасушылары бар болған жағдайда (жәндіктер, тірі және өлген кеміргіштердің немесе олардың болуының ізі) көлік құралдарын, контейнерлерді санитариялық тұраққа жеткізуді;

4) дезинфекциялық, дезинсекциялық және (немесе) дератизациялық іс-шаралардың жүргізуін ұйымдастыруды;5) нарықта санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауға (бақылауға) жататын тауарларғ а Бірыңғай

санитариялық-эпидемиологиялық және гигиеналық талаптарға (бұдан әрі – Бірыңғай санитариялық талаптар) және (немесе) жаңадан қабылданған Еуразиялық экономикалық одақтың Техникалық регламенттеріне сәйкес келмейтін тауарлардың айналымына жол бермеу мақсатында КОК шешімімен бекітілген Кеден одағының кедендік шекара-сында және кедендік аумағында санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауға (бақылауға) жататын тауарларға бірыңғай тізбеге (бұдан әрі – Тауарлардың бірыңғай тізбесі) сәйкес Кеден одағының кедендік шекарасындағы авто-мобильмен өту пункттерінде бақылауға жататын тауарларға санитариялық-карантиндік бақылауды ұйымдастыруды;

6) оларға қатысты Қазақстан Республикасының Мемлекеттік санитарлық бас дәрігерінің қаулысымен әкелуге және ҚР ҰЭМ ТҚҚК-ға бақылау нәтижелері бой ынша ақпаратты ұсынуға шектеулері бар өнімдерді (тауарларды) әкелуге санитариялық-карантиндік бақылау жүргізуді;

7) автомобильмен өту пункттерінде Кеден одағының кедендік шекарасын кесіп өтетін жеке тұлғаларға дене қызуын қашықтықтан өлшеуге арналған жабдықтың көмегімен санитариялық-карантиндік бақылау ұйымдастыруды жүзеге асырады.

6. Санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыратын ҚР ҚМ МКК мен ҚР ҰЭМ ТҚҚК аумақтық бөлімшелері науқасты немесе инфекциялық ауру мен (паразитарлық) ауырады деп күдік тудырған адамды көлік құралында және (немесе) өткізу пунктінде анықтаған жағдайда бірлескен жариялау схемасын және жедел өзара іс-қимыл жоспарын бекітеді.

7. ҚР ҚМ МКК аумақтық бөлімшелерінің автомобильмен өту пункттерінің лауазымды тұлғалары және ҚР ҰЭМ ТҚҚК-ның аумақтық бөлімшелері мынадай жағдайларда:

1) ауру адамды немесе инфекциялық (паразитарлық) аурумен ауырады деп күдік тудырған адамды анықтаған кез-де осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде өзара іс-қимылдың технологиялық схемасына (бұдан әрі – Технологиялық схема) сәйкес санитариялық-эпидемияға қарсы (алдыни алу) іс-шараларды уақтылы өткізу үшін;

2) адам денсаулығы үшін ықтимал қауіпті бақылаудағы тауарларды (жүктерді) әкелу қауіпі болған кезде;3) Кеден одағына мүше мемлекеттерде және басқа мемлекеттерде эпидемиологиялық жағдай нашарлаған кезде;4) консультативтік және әдістемелік көмек көрсету қажет болған жағдайда өзара іс-қимылда болады.8. ҚР ҰЭМ ТҚҚК-мен өзара іс-қимылды қамтамасыз ету мақсатында, Мемлекеттік органдардың бірыңғай көліктік

ортасының арналары арқылы автомобильмен өту пункттерінде санитариялық-карантиндік бақылауды жүргізу ту-ралы ақпаратпен алмасу ұйымдастырылады.

9. Инфекциялық және паразитарлық ауруларды, сондай-ақ адам өмірі үшін ықтимал қауіпті заттар мен өнімдерді (тауарларды) әкелудің нақты қауіпі туындаған жағдайларда, ҚР ҰЭМ ТҚҚК ҚР ҚМ МКК-ға инфекциялық және жап-пай инфекциялық емес ауруларды әкелудің (уланудың) және таралудың, адам денсаулығы үшін ықтимал қауіпті өнімдерді (тауарларды) әкелуден алдын алуға бағытталған тиісті шаралар (бұдан әрі – профилактикалық шаралар) қабылдау қажеттілігі туралы хабарлайды.

ҚР ҚМ МКК алынған ақпаратты ҚР ҚМ МКК-ның аумақтық бөлімшелеріне профилактикалық іс-шараларды ұйымдастыру үшін жолдайды.

Санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды тұлғалары автомобильмен өту пункттерінде ҚР ҰЭМ ТҚҚК аумақтық бөлімшелерімен бірлесіп Кеден одағының кедендік шекарасына санитариялық күзетуді қамтамасыз ету үшін талап етілетін профилактикалық іс-шараларды жүргізеді.

10. Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтау және Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы ав-томобильмен өту пункттерінде тиісті санитариялық-карантиндік бақылауды жүргізу мақсатында ҚР ҰЭМ ТҚҚК:

1) Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде тұрған аудандарда және ше-каралас аумақтарда, адамдардың инфекциялық аурулары пайда болған ошақтары туралы, сондай-ақ шекаралас аумақтарда, сол немесе өзге өнімдердің ластанғаны немесе инфекцияланғаны туралы ақпаратты алу кезінде қабылдануы қажет шаралар, сондай-ақ эпидемиологиялық қауіптің жойылғаны туралы уақтылы хабарлайды;

2) ҚР ҚМ МКК-ны Қазақстан Республикасының Мемлекеттік санитариялық бас дәрігер қаулысының күшін тоқтату немесе жою туралы уақтылы ақпараттандырады.

11. Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтау және Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы авто-мобильмен өту пункттерінде тиісті санитариялық-карантиндік бақылауды тиісті жүргізу мақсатында ҚР ҚМ МКК:

1) осы Қағидаға 2-қосымшаға сәйкес ай сайын ҚР ҰЭМ ТҚҚК-ға мәліметтерді ұсынады;2) санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды

тұлғаларының КОК шешіміне сәйкес санитариялық-карантиндік бақылау бойынша есепке алу құжаттамасының жүргізілуін қамтамасыз етеді;

3) КОК шешімімен бекітілген нысан бойынша, сондай-ақ Кеден одағының сыртқы шекарасындағы автомобиль-мен өту пункттері бөлігінде жиынтық ақпаратты ҚР ҰЭМ ТҚҚК-ға ұсынуды қамтамасыз етеді;

4) ауру адамды немесе Технологиялық схемаға сәйкес аумақтың санитариялық күзеті бойынша іс-шаралардың өткізілуін талап ететін аурумен ауырады деп күдік тудырған адамды анықтаған кезде Кеден одағының кедендік ше-карасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде ҚР ҰЭМ ТҚҚК мен ҚР ҚМ МКК аумақтық бөлімшелерінің жедел өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді.

Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру қағидасына 1-қосымша

Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде өзара іс-қимылдың технологиялық схемасы

1. Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды тұлғалары науқасты немесе инфекциялық аурумен (паразитарлық) ауырады деп күдік тудырған адамды анықтаған кездегі әрекеті:

1) Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы аумақтық мемлекеттік кірістер органының автомобильмен өту пунктінің басшысын Кеден одағының кедендік аумағына келген адамдардың аурумен ауыратынына күдігі туралы хабарлайды;

2) жариялау схемасына сәйкес санитариялық күзет бойынша алдын алу іс-шараларын жүргізуді талап ететін аурулардың жағдайлары туралы ТҚҚК аумақтық бөлімшелеріне хабарландыру;

3) Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы аумақтық мемлекеттік кірістер органының автомобильмен өту пункті басшысының шешімі бойынша көлік құралын санитариялық алаңға орналастыруды ұйымдастырады;

4) көлік құралы бойынша өткізуді және жүргізушінің, жолаушылардың шығуын, багаждың, жүктердің түсуін тоқтата тұру;

5) шекаралық және кедендік бақылау жүргізуді тоқтата тұру;6) эпидемиологияға қарсы іс-шаралардың өткізілуі аяқталғанға дейін көлік құралының және ондағы адамдардың

күзетін қамтамасыз етуді ұйымдастырады;7) науқасты немесе инфекциялық аурумен (паразитарлық) ауырады деп күдік тудырған адамды анықтау орны

бойынша немесе одан әрі емдеу-профилактикалық көмек көрсетумен айналысатын мекемеге (ұйымға) ауру диа-гнозын жоюға қажетті мерзімге, ол расталған кезде толық емделгенге дейін емдеуге жатқызуды ұйымдастырумен уақытша оқшаулауға арналған үй-жайға дереу уақытша оқшаулау;

8) эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды тұлғаларына шұғыл жеке профилактиканы жүргізеді;

9) ҚР ҰЭМ ТҚҚК аумақтық бөлімшелеріне және Емдеу-алдын алу мекемелеріне (бұдан әрі - ЕПМ) шұғыл ха-барлау және шақыртуды ұйымдастырады;

10) дезинфекцияны, жәндіктер немесе кеміргіштер анықталған кезде – көлік құралдардың, жүктердің және багаждың дератизациясын, дезинсекциясын ұйымдастырады;

11) шетел азаматтары емделуге жатқызудан бас тартқан жағдайда одан кейінгі шаралар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады;

12) Кеден одағының кедендік шекарасын кесіп өтетін көлік құралындағы адамда ауру анықталған, не аурулардың қоздырғыштарымен ластануына күдігі бар жүкті тапқан жағдайда мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды тұлғасы басқа елдің азаматтарының (науқас және олармен байланыста болған адамдардың) кіруіне, транзитпен өтуіне, не өз аумағына бақылауға жататын тауарларды (өнімдерд і) әкелуге тыйым салу туралы шешім қабылдайды;

13) Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету саласындағы бұзушылықтарды анықтаған кезде, сондай-ақ инфекциялық аурулардың және жаппай инфекциялық емес аурулардың (уланулардың) нақты туындау және таралу қаупі кезінде Өткізу пункттерін мониторингтеудің өңірлік басқармасына (бұдан әрі – ӨПМӨБ) дереу хабарлайды.

2. Көлік құралдарына және жеке тұлғаларға санитариялық-карантиндік бақылау, сондай-ақ қажеттілік болған кезде санитариялық-эпидемиологияға қарсы іс-шаралар аяқталғанда, өз функцияларын жүзеге асыру үшін басқа мемлекеттік бақылау органдарының лауазымды тұлғаларына кіруге болады.

3. Кеден одағының кедендік шекарасындағы өткізу пункттеріне санитариялық күзет бойынша іс-шаралар өткізуді талап ететін аурудан қайтыс болған көлік құралы келген кезде санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асы-ратын лауазымды тұлға:

аумақтың санитариялық күзет бойынша іс-шаралар өткізуді талап ететін аурулардың оқиғалары туралы жариялау схемасын, және санитариялық-эпидемиологияға қарсы іс-шаралардың жедел жоспарын қолданады;

жариялау схемасына сәйкес тасымалдаудың ерекше шарттарын сақтай отырып, мәйітханадан мәйітті алуды және тасымалдауды ұйымдастыру үшін тиісті қызметке хабардар етеді;

осы Технологиялық схеманың 1-тармағында көрсетілген іс-шараларды жүргізеді.4. ҚР ҰЭМ ТҚҚК аумақтық бөлімшелерінің әрекеті:1) аурудың эпидемиялық ошағы туындауының себептері мен жағдайларын белгілеу, сондай-ақ науқаспен бай-

ланыста болған және (немесе) ауруға (залалдану) күдігі бар адамдарды анықтау мақсатымен эпидемиологиялық тергеу жүргізеді;

2) келу немесе оқшаулау сәтінен бастап аурудың инкубациялық кезеңі ішінде жолаушыларды, көлік құралының жүргізушілерін, өткізу пункттерінің мемлекеттік бақылау органдарының лауазымды тұлғаларын қоса алғанда, науқаспен байланыста болған адамдарға медициналық қадағалауды анықтайды, оқшаулайды және (немесе) ұйымдастырады. Оқшаулау және қадағалау диагнозды алған жағдайда жойылуы мүмкін;

3) науқаспен байланыста болған адамдарды кейіннен көлік құралынан уақытша изоляторға эвакуациялау үшін сауалнама жүргізеді;

4) зертханалық зерттеулер жүргізу үшін науқастардан (аурумен ауыратын күдігі бар) және науқастармен (көрсеткіштер бойынша) байланыста болған адамдардан биологиялық материалдардың алуын ұйымдастырады;

5) кеміргіштердің өліктері анықталған кезде зерттеу үшін зертханаға іріктеуді және жеткізуді жүргізеді;6) Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету саласындағы Кеден одағына

мүше мемлекеттердің заңнамасының бұзушылықтарын анықтаған кезде, сондай-ақ инфекциялық аурулардың және жаппай инфекциялық емес аурулардың (уланулар) нақты туындау және таралу қаупі кезінде, санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды тұлға жасаған зерттеу актісінің негізінде Кеден одағына мүше мемлекеттің уәкілетті органының немесе оның аумақтық бөлімшенің басшысы (оның орынбасары) 24 сағаттан кешіктірмей жауапты тұлғаларға белгіленген мерзімде оны міндетті орындауы үшін:

халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету саласындағы анықталған заңнаманың бұзушылықтарын жою туралы;

инфекциялық аурулармен ауырған науқастармен байланыста болған адамдарға зертханалық зерттеу және мұндай тұлғаларға медициналық қадағалау жүргізу туралы;

жаппай инфекциялық емес ауруларды (улануларды) тудыртуы мүмкін бақылауға жататын тауарлардың бағалауын жүргізу туралы;

қосымша санитариялық-эпидемиологияға қарсы (алдын алу) іс-шараларды жүргізу туралы; өткізу пунктіндегі көлік құралына дезинфекция, дезинсекция және дератизация бойынша жұмыстар жүргізу

туралы ұйғарымдарды береді.

Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы автомобильмен өту пункттерінде санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру қағидасына 2-қосымша

ҚР ҰЭМ ТҚҚК-ға ҚР ҚМ МКК ұсынатын мәліметтер

1. Жөнелтуші кеден органының атауы.2. Кеден бекетінде декларацияланған күні.3. Көлік құралының нөмірі.4. Өткізудің түрі (импорт).5. Межелі кеден органының атауы.6. Тауарларды жөнелтуші елдің атауы.7. Тауарды жөнелтушінің атауы.8. Одақ елдері тауарларының межелі ел атауы.9. Тауарларды алушының атауы.10. Жүк тауарларының салмағы.11. Тауарлар орындарының саны.12. Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы бойынша тауардың коды.13. Тауардың сипаттамасы.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 30 сәуірде Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10915 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің бұйрығы

2014 жылғы 29 шілде №312 Астана қаласы

Техникалық және кәсіптік білім беру мамандықтары бойынша үлгілік оқу жоспарлары мен үлгілік білім беретін оқу бағдарламаларын бекіту туралы

(Жалғасы. Басы 209, 212, 217, 232. 2016 ж. 22, 27, 29, 32, 34, 37, 39, 42, 44, 47, 50, 52, 57, 60, 62, 65, 67, 72, 75, 77, 80-нөмірлерде)

Конфуциийлік және даосистік мәдениет тұрпаттары; үнділік-буддистік мәдениет тұрпаттары; Христиандық мәдениет тұрпаты;Ислам мәдениетінің әлемі;Батыс европалық мәдениет және оның дамуының қазіргі әлемге ықпалы;Африкалық мәдениеттің ерекшелігі және сонылығы; нәсілшілдік проблемалары;Көшпенділік өркениетінің пайда болуы және сонылығы;Орта ғасыр тұсындағы Қазақстанның мәдениеті;17-19 ғасырлардағы қазақтардың мәдени дәстүрлері;Қазіргі Қазақстанның мәдениеті.

және оның құндылық бағыттарын;-Франция мәдениетін: Ашель мәдениетін, проманьондықтарды, галлдарды, фран-тер-ді, әдебиетін, философиясын; - көш-пенділердің өмірі мен құндылықтар жүйесі туралы; - орта ғасыр кезеңінде қазақ этносының мәдени негізі тура-лы білімді қалыптастыруды; -түрік және араб мәдениетінің Қазақстан-ның орта ғасырдағы мәдениетіне тигізген ықпалын;Іскерліктер: -Қытай мәдениетінің ерекше-ліктерін аша білуді; - мәдениеттану ұғымдарын еркін қолдануды;- қадағалауды;- көшпенділердің материалдық және руха-ни мәдениетінің ерекшеліктерін көрсетуді.

ӘЭП 02 Философия негіздері.Философия пәні, әлемдік философиялық ойдың негізгі кезеңдері. Адам табиғаты және оның қалыптасу ойлары. Адам және құдай. Адам және ғарыш. Адам, қоғам, өркениет, мәдениет. Жеке бостандық және жауапкершілік. Адам тануы және қызметі, ғылым және оның ролі. Адамзат алдындағы көкейтесті мәселелер.

Білімдер: - әлемдегі философиялық, ғылыми және діни жағдай туралы, адам өмірінің мәні туралы ұғымды;- ғылымның ролі мен ғылыми таным туралы, оның құрылымын, формалары мен әдістерін;- әлеуметтік және этикалық проблемалар туралы ұғымды.Іскерліктер:-биологиялық және әлеуметтік, тән және рухани бастау алуда адам мінезін анықтауды, оның санасының мәнін, саналы және санасыз мінезді анықтауды;- қоғамдағы адамдардың адамгершілік нор-ма қарым-қатынастарын реттеуді.

БҚ4

ӘЭП 03 Әлеуметтану және саясаттану негіздері. Саясаттану ғылым ретінде;Қоғам әлеуметтік мәдени жүйе ретінде;әлеуметтік қоғамдар;әлеуметтік және этноұлттық қатынастар; әлеуметтік процестер;әлеуметтік институтар мен ұйымдар; тұлға: оның әлеуметтік ролі және әлеуметтік мінезі; саясаттану пәні; са-яси үкімет және үкіметтік қатынастар. Саяси жүйе. Қазақстандағы әлеуметтік-саяси процестер ЖГӘЭ.03. Экономика негіздері: экономика және оның негізгі проблемалары

Білімдер: - заңдылық түсінігіндегі әлеумет-тік тәсіл туралы ұғымды; - әлеуметтік құры-лым, әлеуметтік жіктелу, әлеуметтік өзара әрекет туралы ұғымды; - тұлғаны әлеуметтендіру барысының ерекшелік-терін, регуляция формаларын білуді.Іскерліктер: - әлеуметтік қозғалысты да-мытуды және әлеуметтік өзгерістер мен дамытудың басқа да факторларын дамы-туды; - биліктің мәнін, саясат субъектілерін, саяси қарым-қатынастар мен процестерді (Қазақстанда және жалпы әлемде) анықтауды; - саяси жүйелер мен саяси әріптер туралы ұғымды қалыптастыруды.

БҚ5

ӘЭП 04 Құқық негіздері.Құқық ұғымы, жүйесі, қайнар көздері. Қазақстан Республикасының Конститутциясы – құқық жүйесінің ядро-сы. Адам құқығының жалпыға бірдей де-кларациясы. Жеке тұлға, құқық, құқықты мемлекет. Заң жауапкершілігі және оның түрлері. Негізгі құқық салалары. Қазақстан Республикасының сот жүйесі. Құқық қорғау органы.

Білімдер:-адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын; оларды жүзеге асыру механизмдерін;-кәсіптік жұмыс саласындағы құқықтық және адамгершілік-этикалық нормалардыІскерліктер:-маманның кәсіби жұмысын реттейтін нормативті- құқықтық құжаттарды қолдана білуді.

БҚ4БҚ6

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндерЖКП 01 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын

жүргізуКәсіптік қарым-қатынас. Қазақ және орыс тілдеріндегі іс жүргізу.Құжаттар және олардың қызметі, құжаттардың құрылымы, құжаттарды жинау және сақтау, іс жүргізуді ұйымдастыру және оның техноогиясы, істерді қалыптастыруды ұйымдастыру тәртібі, кеңселік және құжаттамалық жұмыстың негіздері.

Білімдер: -құжатқа қойылатын талаптар-ды, деректемелерді, олардың рәсімделуін, құжаттамамен қамтамасыз ету қызметін, олардың жұмысын;-қызметтік хаттарды құрастыру әдістемесін, жіктелуін және құжаттардың қозғалысын;-кіріс және шығыс корреспонденциясын тіркеуді, ДЭЕМ қолдануды, рәсімдеуді, істерді мұрағатқа өткізудіІскерліктер: -деректемелерді дұрыс ор-наластыруды және толтыруды, қызметтік хатты құрастыруды, істер номенклатура-сын, индекстеуді;- ақпараттық-анықтамалық, ақша және қаржылық есеп құжаттамасын және олар-ды АБЖ жағдайында өңдеуді.

БҚ 4БҚ 6

ЖКП 02 Сызу Сызуды кестелік безендіру. Геометриялық сызу және жобамен сызудың негіздері. Техникалық сурет салудың элементтері. Машина жаса-уды сызу. Сызуды орындаудың жал-пы ережесі. Оймалардың сызбалары. Ажырамайтың қосылыс сызбалардың жалпы түрі, құрастырмалы сызба. Құрастырмалы сызба оқу. Мамандық бойынша сызулар және схемалар. Құрылыс сызуларының элементтері.

Білімдер:- сызу геометриясы мен проекциялық сызу негіздерін, техникалық сурет салу мен құрылыс сызуының элементтерін, маши-на жасаудағы сызуды, конструкторлық құжаттаманың бірыңғай жүйесін.Іскерліктер:- сызбаларды, нобайларды стандарттарға сәйкес сызуды және оқуды, сызба мен техникалық суреттің көмегімен ойды дұрыс жеткізе білуді, анықтамаларды қолдануды.

БҚ 1БҚ 6

ЖКП 03 Техникалық механика негіздері.Теориялық механика. Статика. Статика-ның түсініктері және аксиомалары. Жүргізу күштерінің жазық жүйесі. Еркін орналасу күштерінің жазық жүйесі. Күштердің кеңістік жүйесі. Дененің ауырлық ортасы. Кинематика. Кинематика нүктесі. Қатты дененің қарапайым, күрделі және жазық параллельді қозғалысы. Динамика. Динамиканың негізгі түсініктері менак-сиомалары. Материалдық нүктелерге арналған кинематиканың әдістері. Жұмыс және күш. Динамиканың теоремалары. Материалдардың кедергісі. Деформация түрлері (созу, қысу, айналдыру, майы-стыру, деформацияның күрделі түрлері). Беріктігін есептеу. Машина бөлшектері. Қосылу түрлері. Беріліс түрлері. Біліктер және осьтер. Подшипниктер. Муфталар. Курстық жоба (Бір бағытты редуктор-ларды жобалау).Берілістерді есептеу (кинематикалық, беріктікті есептеу). Курстық жоба: (одноступенчатый редук-торлы жетекті жобалау).

Білімдер:-статика, кинематика, динамиканың негізгі ережелерін, жұмыстың көрсеткіштерін анықтау әдістерін; конструкциялық материалдардың қасиеттерін;- материалдарды сынақтан өткізу тәсілдері мен әдістерін, машина бөлшектерінің берік болуын, қатты болуын, тұрақты болуын есептеуді; -жалпы қолданатын машиналар мен механизмдердің бөлшектерін құрастыру негіздерін;Іскерліктер:-анықтамалық әдебиетті пайдалануды;-тірек реакцисын анықтауды;- стандарттарды қолдануды;- берік болуды, қатты болуды, тұрақты бо-луды есептеулерді жүргізуді.

БҚ 1БҚ 5

ЖКП 04 Жалпы электротехника электроника негіздерімен Электр өрісі мен электрлік сиымдылық. Тұрақты ток тізбегі. Магниттік өріс және электромагниттік индукция. Айнымалы ток тізбегі. Электр тізбегін комплекстік сан арқылы есептеу. Үш фазалы электр тізбегі. Синусоидалық емес периодикалық кернеу мен тоғы бар электр тізбегі. Сызықтық емес электр тізбегі. Электр тізбегіндегі өтпелі про-цестер.

Білімдер:- электромагниттік өрістің негізгі сипат-тамасын, кернеулікті, электр кернеулігін, потенциалдардың айырмашылығын;- тұрақты токтың негізгі заңдарын: Кулон, Ом, Кирхгоф, Джоуль-Ленц, тұрақты токтың линиялық және линиялық емес тізбектерді есептеудің негізгі әдістерін; - ауыспалы процестердің туындау себептерін; комму-тацияның бірінші және екінші заңдарын.Іскерліктер: - электр тізбектерін есеп-тей білуді. Кулон заңын қолдануды. Гаусс теоремасын қолдануды; - тізбектер жұмысының берілген шарттары және тұрақты ток құрылысы бойынша элемент-тер параметрлерін таңдауды; тұрақты ток-ты есептей білуді; - конденсаторды заряд-тайды; - конденсаторды зарядтаудан ажы-ратуды;- индуктивті катушканы өшіруді.

БҚ 4БҚ 7

ЖКП 05 Саладағы технология негіздеріМеталлургия өндірісі технологиялық процестерінің негізгі түсініктері, анықтамалары. Құю өндірісі. Металдарды дәнекерлеу, кесу және жап-сырылымды дәнекерлеу (пайка).

Білімдер: -өндірістік және технологиялық процестерді; - өндірістің технологиялық дайындығын; - өнім конструкцияларының технологиялығын; -жинау процесін технологиялық ұйымдастыруды.Іскерліктер: - өндірістің технологиялық дайындығын ұйымдастыруды; - өндірістің технологиялық дайындық процесін басқа-руды; -технологиялық нобайларды (схема) таңдауға; - дәнекерлеу жұмыстарын жүр-гізуді; - металдарды кесу мен дәнекерлеуді.

БҚ 4БҚ 6КҚ 3.4.4КҚ 3.4.1КҚ 3.4.7КҚ 3.4.8КҚ 3.4.9

(Жалғасы 24-бетте)

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz24

(Жалғасы 25-бетте)

ЖКП 06 Металлтану және конструкциялық материалдарМеталдардың құрылымы мен криста-лизациясы. Металдардың механикалық қасиеттерін зерттеу және сынау әдістері. Қорытпалардың теориясы-ның негіздері. Темір көміртекті қорытпалар. Түрлі-түсті металдар мен қорытпалар. Ұнтақ ме-таллургия мен ұнтақ бұйымдар өндірісі. Металдар мен қорытпалардың тоттануы және онымен күресудің әдістері. Металл емес конструкциялық материалдар.

Білімдер: -металдардың механикалық және химиялық құрамын; -қара және түсті металдарды балқыту тәсілдерін;- ферроқо-рытпадан металл алудың әдіс-тәсілдерін;-металдар мен қорытпалардың корро-зия-ларымен күрес және оны қорғаудың әдістері.Іскерліктер: - металлургия өнеркәсібінде қолданылатын отынды таңдауды;- руданы қорытпаға дайындауды; - металдарды беріктікке, қажулыққа сынғыштыққа, майысқақтыққа сынауды;- аспаптық болатты, қалайыны, мысты, аллюминийді және мырышты қолдану.

БҚ 2БҚ 5

ЖКП 07 Кесіп өңдеу, металл кесетін аспаптар мен станоктар.Металл кесу және металл кесетін станок-тар туралы негізгі мәліметтер, токарлық тобының, бұрғылау және қырнау ста-ноктарында металды өңдеу; тіскесу, бұранда кесу; сүргілеу және қашау ста-ноктарда металды өңдеу; металл кесетін станоктарды құрастыру және пайдалану, кесетін аспаптар және кесу тәртіптері. Станоктардың негізгі қосылыстары.

Білімдер: - материалдарды кесудің физи-калық негіздерін;- жылыту процестері және кесу аймағындағы температураны бағалау әдістері; - металл кесетін станоктар мен аспаптар; -кесу жылдамдығы, қозғалыс түрлері және жіберу жылдамдығы;- жылдамдық қорабы мен жіберу қорабының, станок жетектерінің түрлерін.Іскерліктер: -металл кесетін станоктарға ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізуді; -металл кесетін станоктарды жөндеуді;-бөлшектер мен механизмдердің тозу дәрежесін анықтауды; -станоктарды жұмысқа дайындауды; -тораптар мен меха-низмдердің дефектациясын негіздеуді;- жабдықтарды жөндеудің тәсілдерін таңдауды.

БҚ 4БҚ 6КҚ 3.4.1КҚ 3.4.3КҚ 3.4.11КҚ 3.4.12

ЖКП 08 Гидравликалық және пневматикалық жетектер Гидравлика негіздері, гидравликалық машиналар мен гидрожетектер. Пневможетек.

Білімдер:-гидравлика, пневматика және теплотехниканың негізгі заңдарын;-қысымды өлшеудің сұйықтықтық және механикалық аспаптарын;-гидрожабдықтардың қызметін, жұмыс істеу принципін және құрылысын;-гидро-пневматикалық жетектер жүйесін және жылу алмастыратын аппараттарын.Іскерліктер: - гидравликалық есептерді шығара білуі; -қысымды өлшейтін аспаптарды қолдана білуі; -гидроп-невможетектерге ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізуге; -гидравликалық және пневматикалық жетектерге қызмет көрсетуді; -гидро-пневможетектерді жұмыс-қа дайындауды;-жабдықты жөндеу тәсілдерін таңдауға.

БҚ 4БҚ 6КҚ 3.4.3КҚ 3.4.6КҚ 3.4.5

ЖКП 09 Көтергіш-көліктік қондырғыларЖүк көтергіш машиналарының бөлшектері, құрылғысы, жұмыс қағидасы, тоқтаусыз тасымалдау машиналары, жүкті мезгіл-мезгіл жіберуге арналған та-сымалдау машиналары. Пневматикалы және гидравликалы көлік. Тиеу-түсіру ма-шиналары. Беріктікке есеп жасау.

Білімдер: -жүк көтеретін машиналардың құрылыстары мен жұмыс істеу принципін, қызметін; - үздіксіз жұмыс істейтін көлік машиналарының құрылысын және жұмыс істеу принципін, қызметін; - жүкті кезеңмен жіберетін тасымалдаушы машиналардың құрылысын және жұмыс істеу прин-циптерін, қызметін; -жүкті тиеу-түсіру машиналарының түрлерін; -көтеру- көлік машиналарының конструкцияларын, техникалық пайдалану ережелерін;- беріктікті есептеулерді.Іскерліктер:-механизмдерді жөндеу мен техникалық қызмет көрсетуде қолданылатын жүк көтеретін машиналар мен механизмдердің экономикалық тиімділігін анықтауды.

БҚ 4БҚ 6КҚ 3.4.1КҚ 3.4.8КҚ 3.4.9

ЖКП 10 Стандарттау негіздері, рұқсат және қондыру, техникалық өлшемдер.Стандарттау; стандарттаудың пайда болуы және дамуы; «Стандарттау» ҚР Заңы. Стандарттау саласында халық-аралық ынтымақтастық пен ұйымдас-тырушының негіздері және өнімнің сапасы. Мемлекеттік стандарттардың салааралық кешендері. Стандартизация базасында өнімнің сапасын басқару.Стандарттау негіздері, өнім сапасының көрсеткіштері ЕСКД (КҚБЖ), қолданыстағы стандарттар, әдістер, принциптер. Типтік байланыстарға рұқсат және қондыру. Әр түрлі бөлшектерді өлшеудің әдістері мен құралдары. Рұқсат пен қондыру. Зат бетінің кедір-бұдырлығы. Техникалық өлшемдер.

Білімдер:- стандарттау саласындағы негізгі ережелерді, жалпы ұғымдарды және анықтамаларды;- өзара ауысу мен техникалық өлшемдердің негізгі мәселелерін;- өлшем құралдарын;- шама эталондарын.Іскерліктер:- сертификаттауды;- терминдер мен анықтамаларды қолдануды;- стандарттарды пайдалануды;- қондыруды таңдай білуді;- рұқсат беруді;- өлшеу құралдарын дұрыс таңдай білуді және оларды қолдана білуді;- кедір-бұдыр жерлерді анықтауды.

БҚ 4БҚ 5

АП 00 Арнайы пәндерАП 01 Металлургиялық

кәсіпорындарындағы машиналар мен агрегаттар. Қара және ауыр түсті металдардың өндірісі бойынша металлургиялық зауыттардың машиналары мен агрегат-тары; домен цехтарының машиналары мен агрегаттары; болат балқытатын цехтардың машиналары мен агрегаттары;прокат өндірісінің машиналары мен агре-гаттары; тау массасын уататын, елейтін және бөлетін машиналар мен агрегаттар; шикізатты байыту, сүзу және құрғату үшін қажетті машиналар мен агрегаттар; шаң ұстайтын және тазалайтын машиналар мен агрегаттар;

Білімдер:-металлургиялық өнеркәсіптің қазіргі кездегі машиналары мен агрегаттарын;-болатты балқыту цехтарындағы маши-налар мен агрегаттардың жұмыс істеу принципі мен конструкциясын;-машиналар мен агрегаттың жұмыс істеу принциптерін және конструкциясын;-өндіріс пен прокатты өңдеу үшін;-домен цехтарының машиналары мен агрегаттарының жұмыс істеу принциптерін және конструкциясын;- тау массасын уату және бөлетін маши-налар мен агрегаттардың жұмыс істеу принципін және конструкциясын;-шикізатты байытатын, сүзетін және құрғататын машина мен агрегаттардың жұмыс істеу принциптерін және конструк-циясын;-шаң соратын және тазалайтын маши-налар мен агрегаттардың жұмыс істеу принциптерін және конструкциясын;- байыту фабрикаларының жабдықтарын.Іскерліктер:-өнеркәсіп машиналары мен агрегаттарына техникалық қызмет көрсетуді ұйымдастыру бойынша тиімді шешімдер әзірлеуді;-өнеркәсіп машиналары мен агрегаттарына жөндеу операцияларын жүргізуді;- өнеркәсіп машиналары мен бөлшектеу жұмыстары жүргізуді;

КҚ 3.4.2КҚ 3.4.6КҚ 3.4.7КҚ 3.4.8КҚ 3.4.9КҚ 3.4.10КҚ 3.4.11

АП 02 Машиналар мен агрегаттарға техникалық қызмет көрсету, жөндеу, пайдалану және құрастыру. Металлургия өнеркәсібі кәсіпорындары-ның жабдықтарын монтаждау тура-лы жалпы мәліметтер; Бірінші және екінші мақсаттар туралы; монтаждау жұмыстары өндірісінің техникалық құжаттамасы; машиналар мен агре-гаттарды монтаждау; жабдықтарды моньаждаудың сапасын бақылау; өндіріс машиналары мен жабдықтарын пайдала-ну; пайдалану қызметін ұйымдастыру; Машиналар сенімділігі және теротех-нология. Машиналар мен агрегаттарға техникалық қызмет көрсетуді және жөндеуді ұйымдастыру. Бөлшектер мен құрастыру бірліктерін жөндеу техноло-гиясы. Машиналар мен агрегаттарды майлау. Машиналар мен агрегаттар-ды құрастыру. Автоматтандырылған құралдарды пайдалану. Пайдалану бойынша қызмет көрсетуді ұйымдастыру және оның құрылымы. Жоспарлы ескер-ту жөндеу жұмыстары ұйымдастырылуы және мазмұны. Еңбек қауіпсіздігі және өртке қарсы іс-шаралар.

Білімдер:- кәсіпорын жабдықтарын монтаждауды;-монтаж жұмыстары өндірісінің техникалық құжаттамасын;- кәсіпорын жабдықтарын және теротехно-логияны жөндеуді;-кәсіпорын машиналары мен агрегаттарына техникалық қызмет көрсетуді.Іскерліктер:-металл өндірісіндегі электропештерде монтаждау және пайдалану жұмыстарын жүргізуді;-кәсіпорын жабдықтарының жұмыс істемеу себептерін анықтауды;-машиналар мен агрегаттардың ақауларын жоюды;-монтаж жұмыстары өндірісінде техникалық құжаттаманы пайдалануды;-жабдықты монтаждау сапасын бақылауды;-кәсіпорын машиналары мен жабдықтарын пайдалануда қызмет көрсетуді ұйымдастыруды;- машина мен агрегаттарды жөндеуде техникалық қызмет көрсетуді ұйымдастыруды және жөндеуді.

КҚ 3.4.5КҚ 3.4.7КҚ 3.4.2КҚ 3.4.11КҚ 3.4.12

АП 03 Машиналар мен агрегаттардың электр жабдықтары.Электржетек ілімінің негіздері. Электржетектерді қорғау және басқару аппаратурасы. Металлургия кәсіпорындарын электр қуатымен қамсыздандыру. Көтергіш-тасымалдау машиналардың электр жабдықтары. Металлургия өндірісінің электр жабдықтары.

Білімдер: -машинаның электрожетектері-нің түрлерін; -кәсіпорынды электрмен жабдықтау нобайын; -басқару және қорғаныс аппараттарының жұмыс істеу қағидаларын; -жабдықтарды жөндеу саласындағы техникалық міндеттерді.Іскерліктер: -жүк көтеретін машиналардың электр жабдықтарының жұмысын бақылау-ды; -жабдықтар мен агрегаттарды профи-лактикалық қараудан өткізуді;- металлургиялық өндірістің электр жабдықтарының жұмысын бақылауды.

КҚ 3.4.6КҚ 3.4.2КҚ 3.4.4

АП 04 Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік эко-логия негіздері.Еңбекті қорғаудың жалпы мәселелері, техника қауіпсіздігі. Қазақстан Республикасының еңбекті қорғау жөніндегі заңдылық негіздері. Технологиялық процестер мен құрал-жабдықтар қауіпсіздігі. Өндіріс санита-риясы, ауа кеңістігін қалпына келтіру. Өрттен сақтану, электр қауіпсіздігі. Еңбек қауіпсіздігі және өртке қарсы іс-шаралар. Өнеркәсіп экологиясының негіздері, ме-таллургия кәсіпорындарының ауа және су қоймаларының ластануы.

Білімдер: - еңбекті қорғаудың жалпы нор-маларын; -техника қауіпсіздігі ережелерін;- өндірістік жарақаттардың алдын алу іс-шараларын; - өрт қауіпсіздігін; - электр қауіпсіздігін; -технологиялық процестердің қауіпсіздігін; - кәсіпорындағы жарақат алудың себептерін; - кәсіптік ауруларды;- өнеркәсіп экологиясын.Іскерліктер: -еңбек жағдайы мен жарақат алу себептерін талдауды;- еңбекті қорғау бойынша жұмысты ұйымдастыруды;-қор-ғанудың жеке құралдарын пайдалануды;- еңбекті және қоршаған ортаны қорғау бой-ынша білімді іс жүзінде қолдануды;- өндірістік жарақат кезінде көмек көрсетуді.

БҚ 2БҚ 3

АП 05 Өндірісті жоспарлауды ұйымдастыру.Экономикалық және әлеуметтік дамыту-ды, тұрмыстық-техникалық дамытуды, еңбек және еңбек ақысын жоспарлау; Қазақстан Республикасында нарық эко-номикасы жағдайындағы өнімнің өзіндік құны, бағаның қалыптасуы мен салық жүйесі. Кәсіпорынның кірістерін, пайда-сын және тиімділігін жоспарлау.

Білімдер: -техникалық- экономикалық негіздемені құрастыру есептерін;- жалақыны есептеуді; - өнімнің өзіндік құнын есептеуді; - бағаның құрылуын және ҚР салық жүйесін.Іскерліктер: -кәсіпорынның материалдық-техникалық дамуын жоспарлауды;- кәсіп-орынның әлеуметтік-экономикалық даму-ын жоспарлауды; -еңбек ақысын ұйым-дастыруды; - кәсіпорынның табысын, пай-дасын және рентабельдігін жоспарлауды.

КҚ 3.4.1 КҚ 3.4.2 КҚ 3.4.1КҚ 3.4.9

АП 06 Өндірісті автоматтандырунегіздеріӨлшеу техникасы негіздері мен технологиялық параметрлерді бақылау құралдары. Технологиялық процестерді басқаратын есептеуіш тех-никасы. Микропроцессорлық жүйелері. Металлургия өндірісін автоматтандыру.

Білімдер: -техноологиялық параметрлерді бақылау құралдарының түрлерін; -микро-процессорлық жүйелердің құрылымы мен оны құрудың принциптерін; - металлургия-лық өндірісті автоматтандыру процестерін;Іскерліктер:-технологиялық параметрлерді өлшеуді;-есептеу техникасымен жұмыс істеуді;-технологиялық процестерді басқаруды;-техникалық білімді өндірісті автоматтанды-ру саласына қолдануды.

КҚ 3.4.3 КҚ 3.4.5

ӨО жәнеКП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика

ӨО Өндірістік оқыту. Оқу шеберханасында оқыту. Слесарлық жұмыстар. Еңбек қауіпсіздігі. Слесарлық жұмыстарды атқару барысында қолданылатын жабдықтар, құрал-саймандар мен бақылау-өлшеуіш аспап-тар. Техникалық жүйесінің бөлшектерін қолмен және механикаландырылған жабдығында даярлау барысында жал-пы слесарлық жұмыстарды атқару. Металлды станокпен өңдеу

Іскерліктер: - технологиялық жабдықтарды техникалық қызметтендіру және жөндеу кезіндегі слесарлық жұмыстарды атқару;- жұмыс орнын және жабдықтарды дайындау-жабдықтарды, құрал-саймандар мен бақылау-өлшеуіш аспаптарды қолдануДағдылар: - әр түрлі аспаптармен өлшеу;- материалды слесарлық өңдеу;- балқытып біріктіру жұмыстарын атқару- токарлық және фрезерлық станоктарда материалды өңдеу

КҚ 3.4.1-3.4.13

КП Кәсіптік практика Өндірістік практи-ка. Кіріспе. Еңбек қорғау және еңбек қауіпсіздігі бойынша нұсқаулық. Телімдер бойынша тарату. Кәсіпорынның құрылымымен, мамандық бойынша жұмыс атқару тәсілдері мен озық еңбек әдістерімен танысу. Жұмыс орын-дау бойынша есеп беру құжаттамасы. Техникалық құжаттаманы өңдеу, тіркеу және рәсімдеу тәртібі. Монтаждық сыз-баларды құрастыру, өлшемдерін және өлшемдік нобайларын түсіріп алу, монтаждауға дайындау. Монтаждық-құрастыру жұмыстары. Қауіпсіздік техникасы. Материалды тасымалдау және объектіде сақтау. Механизмдер мен жабдықтарды қолдану, сынақтау және пайдалануға тапсыру. Объектідегі жұмыстық және мемлекеттік қабылдау жұмыстардың құрамы. Жұмыс атқару шебердің міндеттерін және құқықтарын зерделеу. Бригада құрамсында жұмыс ұйымдастыру, жұмысшылар мен инженерлік техникалық қызметкерлердің еңбек ақысы. Объектісін монтаждауға дайындау. Дайындау жұмыстар. Монтаж сапасын бақылау. Пайдалану алдында сынақтау. Практика күнделігін рәсімдеу, есеп беру.

Іскерліктер:- жұмыстар орындалу бойынша есеп беру құжаттамасын құрастыру және толтыру- техникалық құжаттаманы өңдеу, тіркеу және рәсімдеу - монтаждық сызбаларын құрастыру, өлшемдерін және өлшемдік нобайларын түсіріп алу- жабдықтар мен жүйелерді монтаждауға дайындауДағдылар:-жөндеу жұмыстарын атқару;- тағайындаған мамандық бойынша ұйымдастырушы жұмыстарын атқару

КҚ 3.4.1-3.4.13

1 кесте Базалық құзыреттер

Құзыреттер коды Базалық құзыреттерБҚ 1 Жұмыс орнын ұйымдастыру;БҚ 2 Техника қауіпсіздігі ережесін сақтау;БҚ 3 Өртке қарсы іс-шараларды орындау;БҚ 4 Өз білімі мен дағдыларын үнемі жаңарту;

(Жалғасы. Басы 23-бетте) БҚ 5 Нұсқауға сәйкес әрекеттерді орындау;БҚ 6 Әрекетті жүзеге асырудың ең тиімді әдістері мен құралдарын таңдау;БҚ 7 Құрал-сайман жәшігіне құрал-саймандарды салу дағдысын меңгеру.

2 кесте Кәсіптік құзыреттер

ТжКБдеңгейі

Біліктілігі Кәсіптік құзыреттер (ҚК)

2. Жоғарыдеңгей

2.1 111201 2 - Құрал-сайман слесарі*

КҚ 2.1.1. Қажетті құралдар мен саймандарды жұмысқа дайындау;КҚ 2.1.2. Құралдар мен саймандардың ақауларының журналын жүргізу;КҚ 2.1.3. Құралдардың дұрыс жұмыс істеуіне бақылау жасау;КҚ 2.1.4. Стандартқа сәйкес сызбаларды, нобайларды құрастыру және оқу, анықтамалықтарды пайдалану;КҚ 2.1.5. Металдарды дәнекерлеу, кесу және жапсыру жұмыстарын жүргізу;КҚ 2.1.6. Гидравликалық және пневматикалық жетектерге қызмет көрсету;КҚ 2.1.7. Өндірістік жабдықтарға қызмет көрсету;

2.2. 111202 2 – Механикалық жинақтау жұмысының слесарі *

КҚ 2.2.1. Механикалық құрастыру құрылғыларының дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз ету;КҚ 2.2.2. Кәсіпорын механизмдері ақауларының журналын жүргізу;КҚ2.2.3. Жинап,құрастыру жұмыстарының орындалуын бақылау;КҚ 2.2.4. Металдарды дәнекерлеу, кесу және жапсыру жұмыстарын жүргізу;КҚ 2.2.5. Гидравликалық және пневматикалық жетектерді ретке келтіру, жұмысқа дайындау;КҚ 2.2.6. Өндірістік жабдықтарға қызмет көрсету;КҚ 2.2.7. Жабдықтардың реттеуін және баптауын жүргізу

2.3. 111203 2 – Слесарь-жөндеуші*

КҚ 2.3.1. Ағымдағы жөндеу жұмыстарын өз уақытында орындау;КҚ 2.3.2. Ақаулар журналын жүргізу (орындалған жұмыстарды көрсетумен);КҚ 2.3.3. Машина механизмдері мен жабдықтарының дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз ету;КҚ 2.3.4. Өндірістік жабдықтарғаағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізу;КҚ 2.3.5. Гидравликалық және пневматикалық жетектерге ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізу;КҚ 2.3.6. Жабдықтардың реттеуін және баптауын жүргізу;КҚ 2.3.7. Өндірістік жабдықтарға қызмет көрсету;КҚ 2.3.8 Машиналар мен агрегаттар бөлшектерінің төзу түрлерін анықтай білу;КҚ 2.3.9 Машина бөлшектерін қалпына келтіруді істей білу.

3. Орта буын ма-маны

3.1. 111204 3 - Техник-механик

КҚ 3.4.1. Жабдықтар мен механизмдерге жөндеу жұмыстарын жүргізудің кестесін жасау;КҚ 3.4.2.Технологиялық процесті бақылау;КҚ 3.4.3.Механизмдердің үздіксіз жұмыс істеуі үшін жағдай жасау;КҚ 3.4.4.Станоктарды жөндеу және ретке келтіру;КҚ 3.4.5. Жабдықтарды жөндеу әдістерін таңдау;КҚ 3.4.6. Жабдықтың экономикалық тиімділігін анықтау;КҚ 3.4.7. Жұмыс жобаларының сметалық құжаттамасын жасау үшін экономикалық есептеулерді жүргізу; КҚ 3.4.8 Өндірістік жабдықтардың жұмыс істеу принциптері мен құрылымын білу;КҚ 3.4.9 Өндіріс жабдықтарының жөндеу технологиясы мен монтажын білу; КҚ 3.4.10 Жабдық тораптары мен бөлшектерінің сызбасын орындау және оқуКҚ 3.4.11 Өндіріс жабдықтарының тораптары мен бөлшектеріне жобалық және тексеріс есептерін жүргізу;КҚ 3.4.12 Жабдықты жөндеу мен монтаждауға техникалық құжаттар дайын-дау;КҚ 3.4.13 Майлау материалдары, режимдері және майлау жүйелерін таңдау.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 268-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1100000 – Көлік (салалары бойынша)Мамандығы: 1113000 – Металлургиядағы машиналар мен жабдықтарБіліктілігі: 111301 2 – Металлургиялық зауыттардың жабдығының монтажшысы*

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 2 жыл 10 ай негізгі орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ының

сан

ы

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішіндеТе

ория

лық

саба

қтар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алық

-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖБП.00 Жалпы білім беретін пәндер 1448 1-2ЖГП.00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік қазақ

(орыс) тілі, кәсіптік шет тілі, дене тәрбиесі)280 2-3

ЖКП.00 Жалпы кәсіптік пәндер 270 110 160 2ЖКП.01 Мемлекеттік тілде іс-қағаздарын жүргізу + 32 20 12ЖКП.02 Сызу + 72 8 64ЖКП.03 Электротехника + + 48 20 28ЖКП.04 Нарықтық экономика негіздері + + 36 20 16ЖКП.05 Информатика және өндірісті автоматтандыру

негіздері+ 42 10 32

ЖКП.06 Стандарттау, сертификаттау және метрология негіздері

+ + 20 12 8

ЖКП. 07 Еңбекті қорғау + 20 20АП. 00 Арнайы пәндер 402 250 152 3

Біліктілік: 111301 2 – Металлургиялық зауыттардың жабдықтарын монтаждаушы*

АП.01 Гидравликалық және пневматикалық жабдықтар + + + 144 86 58АП.02 Такелаж жұмыстарының негіздері 42 30 12АП.03 Жабдықтарды монтаждау және пайдалану + + + 180 108 72 +АП.04 Автоматтық және орталықтандырылған жүйелер + + 36 26 10БҰАП.00 Білім беру ұйымы анықтайтын пәндер** 48/21

6**ӨӨ және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1728

КП.01 Бастапқы кәсіби дағдыларды алуға арналған практика (танысу, оқу практикасы)

288

КП.02 Мамандық бойынша практика (өндірістік) 504КП.03 Технологиялық практика 432КП.04 Диплом алдындағы практика 216КП.05 Дипломдық жұмыс 288АА.00 Аралық аттестаттау 108ҚА.00 Қорытынды аттестаттау 36ҚА.01 Қорытынды аттестаттау*** 24ҚА.02(КДДБ)

Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беру

12

Міндетті оқыту жиыны 4320К Консультациялар Оқу жылына 100 сағаттан артық болмауы керек Ф Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезеңінде аптасына 4 сағаттан

артық болмауы керекБарлығы 4960

Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.* ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі (курстарға бөлу) үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін *** Қорытынды аттестаттауды өткізуге ұсынылатын нысандар: арнайы пәндер (АП.01, АП. 03, АП.04) бойынша кешенді емтихан тапсыру немесе арнайы пәндерден бірі (АП. 04) бойынша қортынды аттестаттау емтиханын тап-сыра отырып дипломдық жұмысты қорғау.

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 269-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1100000 – Көлік (салалары бойынша)Мамандығы: 1113000 – Металлургиядағы машиналар мен жабдықтарБіліктілігі: 111301 2 – Металлургиялық зауыттардың жабдығының монтажшысы *

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 10 ай жалпы орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ының

сан

ы

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алық

-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖГП.00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік қазақ (орыс) тілі, кәсіптік шет тілі, Қазақстан тарихы, дене тәрбиесі)

308 2

ЖКП.00 Жалпы кәсіптік пәндер 184 120 64 2ЖКП.01 Мемлекеттік тілде іс-қағаздарын жүргізу + 32 20 12ЖКП.02 Сызу + 32 20 12ЖКП.03 Электротехника + + 32 26 6ЖКП.04 Нарықтық экономика негіздері + + 20 12 8ЖКП.05 Информатика және өндірісті автоматтандыру

негіздері+ + 28 6 22

ЖКП.06 Стандарттау, сертификаттау және метрология негіздері

+ 20 16 4

ЖКП. 07 Еңбекті қорғау 20 20АП. 00 Арнайы пәндер 288 172 116 3

Біліктілік: 111301 2 – Металлургиялық зауыттардың жабдықтарын монтаждаушы*

АП.01 Гидравликалық және пневматикалық жабдықтар + + 94 56 38АП.02 Такелаж жұмыстарының негіздері + 38 22 16АП.03 Жабдықтарды монтаждау және пайдалану + 120 72 48 +АП.04 Автоматтық және орталықтандырылған жүйелер + + 36 22 14БҰАП.00 Білім беру ұйымы анықтайтын пәндер** 48/1

66**ӨТ.00 Өндірістік оқыту және кәсіби практика 576ӨТ.01 Бастапқы кәсіби дағдыларды алуға арналған

практика (таныстыру, оқулық)72

ӨТ.02 Мамандық бойынша практика (өндірістік) 180ӨТ.03 Технологиялық практика 144ӨТ.04 Диплом алдындағы практика 72АА.00 Аралық аттестаттау 108ҚА.00 Қорытынды аттестаттау 36ҚА.01 Қорытынды аттестаттау***ҚА.02(КДДБ)

Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беруМіндетті оқыту жиыны 1440

К Консультациялар Оқу жылына 100 сағаттан артық болмауы керек Ф Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезеңінде аптасына 4 сағаттан

артық болмауы керекБарлығы 1656

Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.* ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі (курстарға бөлу) үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін *** Қорытынды аттестаттауды өткізуге ұсынылатын нысандар: арнайы пәндер (АП.01, АП. 03, АП.04) бойынша кешенді емтихан тапсыру.Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 270-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды мен профилі: 1100000 – Көлік (салалары бойынша)Мамандығы: 1113000 – Металлургиядағы машиналар мен жабдықтарБіліктілігі: 111302 3 – Техник-механик 111303 3 – Электромеханик

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 3 жыл 10 ай негізгі орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ының

сан

ы

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алық

-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖБП 00 Жалпы білім беретін пәндер 1448 1-2ЖГП.00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік қазақ

(орыс) тілі, кәсіптік шет тілі, дене тәрбиесі)432 2-3

ӘЭП.00 Әлеуметтік- экономикалық пәндер (мәдениеттану, философия негіздері, экономика негіздері, әлеуметтану және саясаттану негіздері, құқық негіздері)

180 1-3

ЖКП.00 Жалпы кәсіптік пәндер 906 504 402 1-4ЖКП.01 Мемлекеттік тілде іс-қағаздарын жүргізу + 72 44 28ЖКП.02 Инженерлік сызба + + 100 12 88ЖКП.03 Техникалық механика + + + 80 48 32ЖКП.04 Электротехника және электроника + + 100 60 40ЖКП.05 Материалтану + + 60 36 24ЖКП.06 Гидравлика + + 48 28 20ЖКП.07 Машина бөлшектері мен құрылым негіздері + + 84 50 34

ЖКП.08 Материалдар құрылымының технологиясы + + + 120 72 48ЖКП.09 Техникалық құралдарды басқару + + + 62 38 24ЖКП.10 Стандарттау, сертификаттау және метрология

негіздері+ 36 24 12

ЖКП.11 Экономика салалары + + 80 48 32ЖКП .12 Менеджмент + 32 22 10ЖКП.13 Еңбекті қорғау + 32 22 10АП.00 Арнайы пәндер 730 436 294 3-4АП.01 Машина жасау технологиясы + + + 68 40 28АП.02 Кәсіби қызметтегі ақпараттық технологиялар + 48 28 20

Біліктілік: 111302 3 - Техник-механикАП.03 Металлургиялық көтергіш-көлік машиналар + + + 180 108 72АП.04 Металлургиялық өндірістегі машиналар мен

жабдықтардың құрылымы+ + + 130 78 52

АП.05 Металлургиялық өндірістің машиналары мен жабдықтарын зерттеу

+ + 124 74 50 +

АП.06 Металлургиялық машиналар мен жабдықтардың сенімділігі, оларды пайдалану және жөндеу

+ + + 180 108 72

Біліктілік: 111303 3 - ЭлектромеханикАП.03 Технологиялық машиналар мен жабдықтарды

пайдалану+ + + 180 108 72

АП.04 Цех жабдықтарын пайдалану және жөндеу + + 180 108 72 +АП.05 Электромеханикалық процесстерді, жабдықтарды

және басқару құралдарын тексеру+ + + 130 78 52

АП.06 Жабдықтардың процестері мен механизмдерін үлгілеу

+ + + 124 74 50

БҰАП.00 Білім беру ұйымы анықтайтын пәндер** 48/4 57**

ӨТ.00 Өндірістік оқыту және кәсіби практика 1728ӨТ.01 Бастапқы кәсіби дағдыларды алуға арналған

практика (таныстыру, оқулық)288

ӨТ.02 Мамандық бойынша практика(өндірістік) 504ӨТ.03 Технологиялық практика 432ӨТ.04 Диплом алдындағы практика 216ӨТ.05 Дипломдық жобалау 288АА.00 Аралық аттестаттау 216ҚА.00 Қорытынды аттестаттау 72ҚА.01 Қорытынды аттестаттау 60ҚА.02(КДДжБТ)

Кәсіби дайындық деңгейін бағалау және біліктілік тағайындау

12

Міндетті оқыту жиыны 5760К Консультациялар Оқу жылына 100 сағаттан артық болмауы керек Ф Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезеңінде аптасына 4 сағаттан

артық болмауы керекБарлығы 6588

Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.* ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі (курстарға бөлу) үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін *** Қорытынды аттестаттауды өткізуге ұсынылатын нысандар: арнайы пәндер (АП.01, АП. 02, АП.03) бойынша кешенді емтихан тапсыру немесе арнайы пәндерден бірі (АП. 02) бойынша қортынды аттестаттау емтиханын тап-сыра отырып дипломдық жұмысты қорғау.

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 271-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды мен профилі: 1100000 – Көлік (салалары бойынша)Мамандық: 1113000 – Металлургиядағы машиналар мен жабдықтарБіліктілік: 111302 3 – Техник-механик 111303 3 – Электромеханик

Оқыту түрі: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 2 жыл 10 ай жалпы орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ының

сан

ы

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алық

-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖГП.00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік қазақ (орыс) тілі, кәсіптік шет тілі, Қазақстан тарихы, дене тәрбиесі)

480 2-3

ӘЭП.00 Әлеуметтік-экономикалық пәндер (мәдениет-тану, философия негіздері, экономика негіздері, әлеуметтану және саясаттану негіздері, құқық негіздері)

180 2-3

ЖКП.00 Жалпы кәсіптік пәндер 906 550 356 2-4ЖКП.01 Мемлекеттік тілде іс-қағаздарын жүргізу + 72 44 28ЖКП.02 Инженерлік сызба + + 100 64 36ЖКП.03 Техникалық механика + + + 80 40 40ЖКП.04 Электротехника және электроника + + 100 60 40ЖКП.05 Материалтану + + 60 36 24ЖКП.06 Гидравлика + + 60 36 24ЖКП.07 Машина бөлшектері мен құрылым негіздері + + 72 44 28ЖКП.08 Материалдар құрылымының технологиясы + + + 120 72 48ЖКП.09 Техникалық құралдарды басқару + + 62 38 24ЖКП.10 Стандарттау, сертификаттау және метрология

негіздері+ + 36 24 12

ЖКП.11 Экономика салалары + + 80 48 32ЖКП.12 Менеджмент + 32 22 10ЖКП.13 Еңбекті қорғау 32 22 10АП.00 Арнайы пәндер 762 440 322 3-4АП.01 Машина жасау технологиясы + + 68 40 28АП.02 Кәсіби қызметтегі ақпараттық технологиялар 48 12 36

Біліктілік: 111302 3- Техник-механикАП.03 Металлургиялық көтергіш-көлік машиналар + + + 196 118 78АП.04 Металлургиялық өндірістегі машиналар мен

жабдықтардың құрылымы+ + 130 78 52

АП.05 Металлургиялық өндірістің машиналары мен жабдықтарын зерттеу

+ + 124 74 50 +

АП.06 Металлургиялық машиналар мен жабдықтардың сенімділігі, оларды пайдалану және жөндеу

+ + + 196 118 78

Біліктілік: 111303 3 –ЭлектромеханикАП.03 Технологиялық машиналар мен жабдықтарды

пайдалану+ + + 196 118 78

АП.04 Цех жабдықтарын пайдалану және жөндеу + + 196 118 78 +АП.05 Электромеханикалық процесстерді, жабдықтарды

және басқару құралдарын тексеру+ + 130 78 52

АП.06 Жабдықтардың процестері мен механизмдерін үлгілеу

+ + + 124 74 50

БҰАП.00 Білім беру ұйымы анықтайтын пәндер 48/ 501**

ӨТ.00 Өндірістік оқыту және кәсіптік практик 1728ӨТ.01 Бастапқы кәсіби дағдыларды алуға арналған

практика (таныстыру, оқулық)288

ӨТ.02 Мамандық бойынша практика (өндірістік) 504ӨТ.03 Технологиялық практика 432ӨТ.04 Диплом алдындағы практика 216ӨТ.05 Дипломдық жобалау 288АА.00 Аралық аттестаттау 144ҚА.00 Қорытынды аттестаттау 72ҚА.01 Қорытынды аттестаттау 60ҚА.02(КДДжБТ)

Кәсіби дайындық деңгейін бағалау және біліктілік тағайындау

12

Міндетті оқыту жиыны 4320К Консультациялар Оқу жылына 100 сағаттан артық болмауы керек Ф Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезеңінде аптасына 4 сағаттан

артық болмауы керекБарлығы 4960

Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.* ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі (курстарға бөлу) үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін *** Қорытынды аттестаттауды өткізуге ұсынылатын нысандар: арнайы пәндер (АП.01, АП. 02, АП.03) бойынша кешенді емтихан тапсыру немесе арнайы пәндерден бірі (АП. 02) бойынша қортынды аттестаттау емтиханын тап-сыра отырып дипломдық жұмысты қорғау.

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 272-қосымша

1113000 – Металлургиядағы машиналар мен жабдықтар мамандығы бойынша техникалық және кәсіптік білім берудің үлгілік білім беретін оқу бағдарламалары

Пәндер циклдері және кәсіптік практика бойынша білім беретін оқу бағдарламаларының мазмұны (жоғары деңгей)Циклдің(пәннің) индексі

Пәннің, практиканың атауы және негізгі бөлімдері

Қалыптасатын білімдер, іскерліктер мен дағдылар

Қалыпта-сатын құзы-реттер коды

ЖБП.00 Жалпы білім беру пәндеріЖКП.00 Жалпы кәсіптік пәндерЖКП.01 Мемлекеттік тілде іс-қағаздарын жүргізу

Пән, курстың мақсаты мен тапсырмалары. Оргтехникалық қордың жалпы сипаттама-сы және олардың маңызы. Іс-қағаздарын жүргізу туралы түсінік және корреспон-денция. Құжаттарды құру тәсілдері және қызметі. Жіктеу, тасымалдағыш, маңыздылығы, құрамды бөлігі, құжаттарды дайындау ережесі. Құжаттармен, құжат айналымдарымен жұмыс істеуді ұйымдастыру және олардың түрлері. Құжаттарды тіркеу, есебі, сақтау және орындалуын бақылау.

Білімдер: - пән, курстың мақсаты мен тап-сырмаларын; - оргтехникалық қордың жал-пы сипаттамасы және олардың маңызын; - іс-қағаздарын жүргізу туралы түсінік және корреспонденция; - құжаттарды құру тәсілдері және қызметін; - жіктеу, тасымалдағыш, маңыздылығы, құрамды бөлігі, құжаттарды дайындау ережесін; - іс-қағаздарын жүргізуді компьютерлендіру: маңызы, тапсырмалары, болашағы, құрамды бөлігі, негізгі қағидалары;Іскерліктер: - құжаттармен, құжат айна-лымдарымен жұмыс

БҚ 1БҚ 6БҚ 11БҚ12БҚ14

ЖКП.02 СызуМемлекеттік үлгілер. ЕСКД бойынша сыз-баларды орындау мендайындаудың негізгі ережесі. Техникалық сызбалардағы үш есе үлкейтілген бейнесі. Машиналардың, аспаптардың және олардың бөлшектерінің инженерлік-графикалық сызбала-ры. AutoCAD, КОМПАС 3D, ADEM, APMWinMachine инженерлік-техникалық бағдарламаларындағы жинақ сызба-лары, жалпы көрініс сызбаларының бөлшектемесі.

Білімдер: - сызбалардың құрылысы мен дайындаудың негізгі ережесін;- кеңістіктегі бейнелердің графикалық ұсынымдарының тәсілдерін;- конструкторлық, технологиялық және басқа да нормативтік құжаттардың негізгі ережелерін;Іскерліктер: - МЕСТ-терді, техникалық құжаттарды және анықтамалық әдебиеттері пайдалану; - әрекеттегі нормативтік базаға сәйкес сызбаларды дайындау; - AutoCAD, КОМПАС 3D, ADEM, APMWinMachine бағдарламалары бойынша жұмыс істеу;

БҚ 1БҚ 2БҚ 7БҚ 14

ЖКП.03 ЭлектротехникаЭлектрлік және магниттік тізбелердің анықтамасы; электрлік энергияның көздері мен қабылдаулары (тұтынушылар); негізгі электрлік және магниттік көлемдер; тұрақты тоқ көпірі; тұрақты тоқтың тура сызықты емес тізбектері туралы түсінік; магниттік тізбектердің жіктелуі; магниттік тізбектердің элементтері; магниттік тізбектердің элементтеріне сипаттама; ауыспалы тоқтың электрлік тізбектерін жіктеу; электрлік машиналардың қызметі мен құрылымының принциптері

Білімдер:- электротехника негіздерін;- электрлік машиналар жұмысының құрылымы мен принциптерін;- электрондық аспаптар; - электрлік қауіпсіздік туралы;Іскерліктер: - электрлік жетектермен жабдықталған жабдықтарды қосу және ажырату, пай-далану; - электрлік қауіпсіздікті сақтау;- электрлік тоқпен зақымданғанда бірінші дәрігерлік көмек көрсету

БҚ 1БҚ 2БҚ 7БҚ 14

ЖКП.04 Нарықтық экономика негіздеріНарықтық экономикаға кіріспе; Нарықтық экономика, мониторинг тің негізгі қағидалары, сұраныс пен ұсыныс; нарықтық жүйе, монополия жәнебәсекелестік; кәсіпкерлік және нарықтық қатынастар субъектісін дамыту; экономикалық шығындаржәнекәсіпорын қызметінің нәтижелері; маркетинг және жарнама; баға және бағаның қалыптасуы; өндірістің тиімділігі-шаруашылық қызмет, салық және салық салу.

Білімдер: - өнімнің, тауардың анықтама-сын; Бәсекелестіктің маңыздылығы мен қызметінің анықтамасын; - банктердің анықтамасы мен қызметін; - нарық субъек-тісінің шығындары бойынша негізгі түсінік-терді; - маркетингтің маңыздылығы, қағида-лары мен анықтамасын;- жарнама, жарна-ма түрлерін; - бағаны анықтауды;- салықтардың түрлерін;Іскерліктер: - пайда мен шығындарды есептеу;- тауардың бағасын, өздік бағасын, өндірістің бағасын, көтерме бағаны, бөлшек бағасын (мысалдар әдісімен) анықтау;

БК1БК3БК5БК6БК7БК9БК10БК13БК14

ЖКП.05 Информатика негіздері және өндірісті автоматтандыру Қауіпсіздік техника-сы; ақпарат; ақпаратты кодтау; есеп-теу жүйесі; бір жүйеден екіншісіне ау-ысу; қосарлы арифметика; логика-пән ретінде; формальді математикалық логика; модельдеу; модельдер түсінігі; ОС WINDOWS моделдерінің түрлері; WORDмәтіндік процессор; EXCEL электрондық кестелер; CorelDRAW векторлық редактор; вирустардан қорғау; архиватор WinZip; ОС DOS; NortonCommanderбағдарламалық-бет; ойындар; алгоритм түсінігі; қасиеті, ұсыну тәсілдері; алгоритмдер түрі; бағдарламалау тілі; бағдарлама, оның құрылымы; командаларжәне оператор-лар; шартты операторлар; цикл опера-торлары; түзу сызықты бағдарламаларды бағдарлау түрі;тораптық бағдарламалар-ды бағдарлау; циклдық бағдарламаларды бағдарлау; графикалық бағдарламалар; шығармашылық жобаларды талдау; автоматтық реттеу: түсінігі анықтамасы, реттеу көлемі, реттеу нысандары, оның қасиеті, сызбалары; автоматтық

Білімдер: - ақпаратты кодтау ережесін; - есептеу жүйесін; - қосарлы арифметика; - логика – пән ретінде; - формальдық, ма тематикалық логика; - ОС WINDOWS түрлерін. WinZip, ОС DOS архиваторын; - бағдарламалық-беттерді;- алгоритм тура-лы; - алгоритмдер түрлерін; - бағдарлама-лау тілдерін;- бағдарламалау тәсілдерін; - графикалық бағдарламаларды;- үрдісті автоматтық басқарудан қолмен басқаруға және қайтадан ауыстыру тәртібін;Іскерліктер:- бір жүйеден екінші жүйеге ауыстыру;- WORD мәтіндік процессормен жұмыс істеу, EXCEL электрондық кестемен, Corel DRAW векторлық редактормен жұмыс істеу; - вирустардан қорғану;- шығармашылық жобаларды дайындау;- автоматтық реттеуді қолдану;- автоматты басқару жүйесінің көмекші қорын пайдалану: панелдер, басқару станциялары мен блоктары, жағдайды көрсеткіш датчиктерді, бағдарламалық құрылымды;- техникалық қауіпсіздікті сақтау

БК1БК2БК3БК7БК8БК14

ЖКП.06 Стандарттау, сертификаттау және мет-рология негіздеріСертификаттау негіздері; «Сертификаттау туралы» ҚР заңы; өнім сапасы мен сәйкестігі туралы декларация; менед-жмент сапа жүйесін талдау және енгізу; метрология; Метрология негіздері;мемлекеттік метрологиялықбақылау

Білімдер:- стандарттау негіздерін;- стантарттаудың тарихи пайда болуы мен дамуын - «Стандарттау туралы» ҚР заңын;- метрология негіздерін; -сертификаттау негіздерін; - «Сертификаттау туралы» ҚР заңын; - өлшеу құралдарын;- көлемдік эталондарды; Іскерліктер: - терминдер мен анықтама-ларды қолдану; - өнім сапасын анықтау.

БК1БК6БК7БК8БК10БК13БК14

ЖКП.07 Еңбекті қорғау Еңбекті қорғау бойын-ша құқықтық және ұйымдастырушылық нормативтік мәселелер; ҚР-дағы еңбекті қорғау туралы заңнамалар; Еңбекті қорғаудың үлгілік жүйелері; өндірістік жарақат және ауру; Еңбек жағдайына әсер ететін факторлар; Еңбекті қорғау және қауіпсіздік бойынша шаралар; өрт және электр қауіпсіздігі, Жабдықтарды қауіпсіз пайдалану ережесі; Қауіпсіздік техникасы: түрлері, қоры, алдын алу шаралары.

Білімдер:- өндірістік санитарлық және тазалық, техникалық қауіпсіздік, өрт қауіпсіздігі ережелері туралы.Іскерліктер:-өндірістік жарақат алғанда бірінші дәрігерлік көмек көрсету; - жұмысшының жұмысқа жарамсыздығы туралы акт жазу;- қоршаған ортаны қорғау бойынша шара-лар дайындау.

БК3БК4БК5БК6БК8БК9БК14

АП.00 Арнайы пәндерБіліктілік: 111301 2 – Металлургиялық зауыттардың жабдығының монтажшысы

АП.01 Гидравликалық және пневматикалық жүйелерФизикалық негіздері жүйенің қызмет етуі: гидростатикалар және гидродина-микалар, термодинамикалар негіздері; гидравликалық және пневматикалық, ара-лас жетектер; құрылымы, түрлері, гидро және пневмо жүйелердің есебі

Білімдер: - техникалық жабдықтардың же-тектер құрылысын, жұмысын және оларды қолдануларды;- құбырлардың номенклатураларын, олар-ды есептеу әдісін және реттеу.Іскерліктер: - жетектердің принциптік сыз-баларын құрастыру; - пневмо және гидро қозғалтқыштардың құрылысы есебін жасау

ҚК 2.1.1ҚК 2.1.6ҚК 2.1.8

АП.02 Такелаж жұмыстарының негіздеріЖүккөтергіш машиналар және механизм-дер. Такелажды жабдықтандыру және жүктердің арқан-жіптері

Білімдер:- жүккөтергіштер механизмдердің пайдалану ережелері; - такелаж жұмыста-рының жасау турлері: - жүктердің қозғалу ережелері; - строптардың жалпы түрлері, такелаждың пайдалануыІскерліктер: -арқан-жіптерді орындау және жүкті жылжыту; -такелаждық құралдарды пайдалану

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.2КҚ 2.1.5КҚ 2.1.6КҚ 2.2.8

АП.03 Жабдықтарды монтаждау және пай-далану Жабдықтар жөндеудің және мо-дернизациялау. Бөлшектерді жөндеудің технологиялық үрдістері. Автоматтандырыған және орталықтырылған жүйелер. Жүйеледің және майлау материалдардың түрлері.

Білімдер: - жөндеуге жарамды бөлшектердік ақауы.Іскерліктер:- материалдарды жөндеуге арналған тапсы-рыстарды алуға қажетті өтініштерді жазу;- жаңа жабдықтардың монтаждау және оларды пайдаланып кез кедген уақытында жөндеу

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.2КҚ 2.1.3КҚ 2.1.4КҚ 2.2.7КҚ 2.2.8

АП.04 Жабдықтарды автоматты майлау жүйесіМайлау түрлері және оларды қолдану. Майлау материалдары. Айналма жүйелері. Жабдықтарды автоматты май-лау жүйелері.

Білімдер: - майлау түрлері; - әр түрлі қолдану тәсілдері; - майлау материал-дарының түрлері; - майлаудың айналма-лы түрлері;Іскерліктер: - майлау материалдары шығы-нының есебін шығару; - жабдықтарды, аспаптар мен электр аппараттарын пайда-лану; - жабдықтарды автоматты майлауға техникалық қызмет көрсету үрдісін ұйымдастыру.

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.6КҚ 2.2.8

БҰАП. 00 Білім беру ұйымының таңдаған пәндеріӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика

КП. 00 Кәсіптік практикаКП.01 Бастапқы кәсіптік дағдыларды алуға

арналған практика (таныстыру, оқулық)Кәсіпорын ұйымының құрылымы. Кәсіпорын қызметкерлерінің лауазымдық сипаттамалары. Жабдықтардың негізгі түрлері. Кәсіпорын жабдықтарын пайдала-ну шарттары. Қарапайым технологиялық операцияларды орындау.

Білімдер: - кәсіпорын ұйымының құрылы-мына бағытталуды; - икемді автоматтық желілер нысандарының түрлерін анық-тауды;- жабдықтарды пайдалану жағдайын анықтауды; - жұмыс орнында қарапайым технологиялық операцияларды орындауды;Дағдылар: - икемді автоматтық желілерді ұйымдастыру құрылымын анықтау;- икемді автоматтық желілер нысандарының объек-тілер түрлерін анықтау; - кәсіпорынның жабдықтарын пайдалану жағдайларын анықтау; - жұмыс орнында қарапайым технологиялық операцияларды орындау.

БҚ 2БҚ 3БҚ 4БҚ 5БҚ 6БҚ 7БҚ 8БҚ 14

КП.02 Мамандық профилі бойынша практика (өндірістік)Жабдықтардың жалпы жағдайына тексе-ру жүргізужәне тораптар мен жүйелердің негізгі ақау себептерін анықтау

Білімдер:- жабдықтарға қажетті тексерістерді жүргізу;- техникалық құжаттарды пайдалану;Дағдылар: - икемді автоматтық желілер нысандарының түрлерін анықтау;- кәсіп-орын жабдығының пайдалану жағдайын анықтау; - жұмыс орнында қарапайым технологиялық операцияларды орындау;

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.2КҚ 2.1.3КҚ 2.1.4КҚ 2.2.1КҚ 2.2.3КҚ 2.2.4КҚ 2.2.5КҚ 2.2.6

КП. 03 Технологиялық практикаТехнологиялық процесін, зерделеу; таңдаған біліктілігіне сәйкес кәсібі бойын-ша орын алмастырушы (дублер) ретінде жұмыс атқару; лауазымдық нұсқаулықты зерделеу; материалдарды жалпылау және практика есебін рәсімдеу

Білімдер:- компрессор мен майлау жүйесінің жұмысын тексеру;- салқындату суының температурасын қадағалау;- агрегаттарға қызмет көрсетуде операцияның бірізділігін сақтауДағдылар:- көтергіш машиналардың ақауларын жою, жөндеу;- жүктерді бекіту, көтеру және тасымалдау, сұйық металды шөміштің орнын ауыстыру.

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.2КҚ 2.1.3КҚ 2.1.4КҚ 2.1.5КҚ 2.1.6КҚ 2.2.1КҚ 2.2.2КҚ 2.2.3КҚ 2.2.4КҚ 2.2.5КҚ 2.2.6

КП.04 Диплом алдындағы практикаОқу кезінде алынған білімін пысықтау. Өндірістегі экономикамен және үздік технологиямен тансысу. Диплом жоба-сын орындау үшін ақпаратты және ма-териалды жинау, жұмыс орындарында сынықтан өту.

Білімдер:- компрессор мен майлау жүйесінің жұмысын тексеру;- салқындату суының температурасын қадағалау;- агрегаттарға қызмет көрсетуде операцияның бірізділігін сақтауДағдылар:- көтергіш машиналардың ақауларын жою, жөндеу;- жүктерді бекіту, көтеру және тасымалдау, сұйық металды шөміштің орнын ауыстыру.

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.2КҚ 2.1.3КҚ 2.1.4КҚ 2.1.5КҚ 2.1.6КҚ 2.2.1КҚ 2.2.2КҚ 2.2.3КҚ 2.2.4КҚ 2.2.5КҚ 2.2.6

КП.05 Дипломдық жоба Оқушылардың теориялық және практикалық білімдерін жүйелеу, бекіту және кеңейту; арнайы технология-лар мәселелерінің кешенін зерделеу; техникалық және техно-экономикалық есептің практикаларын бекіту.

Іскерліктер: -стандарттар мен нормативтік-техникалық құжаттарды қолдану;-өндірістің технологиялық сызбаларын құрастыру;-өндірістің жабдықтарын таңдау;-саланың даму перспективасын түсінуге;-дипломдық жобада өнімнің сапасын бақылаудың негізгі әдістерін қолдану; -қауіпсіздік техникасы мен қоршаған ортаны қорғау негіздерін; Дағдылар: -жабдықтарды технологиялық желіде жобалау және құрастыру мәселесін өздігімен шешуді; -учаскені автоматтандыру мәселесін бағдарлауы; -техникалық және техно-экологиялық есептерді орындау;-дипломдық жобаның графикалық бөлімін орындау; техникалық және есептік-есеп беру құжаттарын рәсімдеу;

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.2КҚ 2.1.3КҚ 2.1.4КҚ 2.1.5КҚ 2.1.6КҚ 2.2.1КҚ 2.2.2КҚ 2.2.3КҚ 2.2.4КҚ 2.2.5КҚ 2.2.6

Пәндер циклдері және кәсіптік практика бойынша білім беретін оқу бағдарламаларының мазмұны (орта буын маманы)Циклдің(пәннің) индексі

Пәндердің, практикалардың атауы мен негізгі бөлімдері

Қалыптасатын білімдер, іскерліктер және дағдылар

Қалыпта-сатын құзы-реттер коды

ЖБП.00 Жалпы білім беру пәндеріЖКП.00 Жалпы кәсіптік пәндерЖКП.01 Мемлекеттік тілде іс-қағаздарын жүргізу

Пән, курстың мақсаты мен тапсырмалары. Оргтехникалық қордың жалпы сипаттама-сы және олардың маңызы. Іс-қағаздарын жүргізу туралы түсінік және корреспон-денция. Құжаттарды құру тәсілдері және қызметі. Жіктеу, тасымалдағыш, маңыздылығы, құрамды бөлігі, құжаттарды дайындау ережесі. Құжаттармен, құжат айналымдарымен жұмыс істеуді ұйымдастыру және олардың түрлері. Құжаттарды тіркеу, есебі, сақтау және орындалуын бақылау.

Білімдер: - пән, курстың мақсаты мен тап-сырмаларын; - оргтехникалық қордың жал-пы сипаттамасы және олардың маңызын; - іс-қағаздарын жүргізу туралы түсінік және корреспонденция; - құжаттарды құру тәсілдері және қызметін; - жіктеу, тасымалдағыш, маңыздылығы, құрамды бөлігі, құжаттарды дайындау ережесін; - іс-қағаздарын жүргізуді компьютерлендіру: маңызы, тапсырмалары, болашағы, құрамды бөлігі, негізгі қағидалары;Іскерліктер: - құжаттармен, құжат айна-лымдарымен жұмыс

БҚ 1БҚ 6БҚ 11БҚ 12

ЖКП.02 СызуМемлекеттік үлгілер. ЕСКД бойынша сыз-баларды орындау мендайындаудың негізгі ережесі. Техникалық сызбалардағы үш есе үлкейтілген бейнесі. Машиналардың, аспаптардың және олардың бөлшектерінің инженерлік-графикалық сызбалары. AutoCAD, КОМПАС 3D, ADEM,

Білімдер: - сызбалардың құрылысы мен дайындаудың негізгі ережесін;- кеңістіктегі бейнелердің графикалық ұсынымдарының тәсілдерін;- конструкторлық, технологиялық және басқа да нормативтік құжаттардың негізгі ережелерін;Іскерліктер: - МЕСТ-терді, техникалық құжаттарды және анықтамалық әдебиеттері

БҚ 1БҚ 2БҚ 7БҚ 14

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 25

(Жалғасы 26-бетте)

(Жалғасы. Басы 23-24-беттерде)

APMWinMachine инженерлік-техникалық бағдарламаларындағы жинақ сызба-лары, жалпы көрініс сызбаларының бөлшектемесі

пайдалану;- әрекеттегі нормативтік базаға сәйкес сызбаларды дайындау;- AutoCAD, КОМПАС 3D, ADEM, APMWinMachine бағдарламалары бойынша жұмыс істеу;

ЖКП.03 ЭлектротехникаЭлектрлік және магниттік тізбелердің анықтамасы; электрлік энергияның көздері мен қабылдаулары (тұтынушылар); негізгі электрлік және магниттік көлемдер; тұрақты тоқ көпірі; тұрақты тоқтың тура сызықты емес тізбектері туралы түсінік; магниттік тізбектердің жіктелуі; магниттік тізбектердің элементтері; магниттік тізбектердің элементтеріне сипаттама; ауыспалы тоқтың электрлік тізбектерін жіктеу; электрлік машиналардың қызметі мен құрылымының принциптері

Білімдер:- электротехника негіздерін;- электрлік машиналар жұмысының құрылымы мен принциптерін;- электрондық аспаптар; - электрлік қауіпсіздік туралы;Іскерліктер: - электрлік жетектермен жабдықталған жабдықтарды қосу және ажырату, пай-далану; - электрлік қауіпсіздікті сақтау;- электрлік тоқпен зақымданғанда бірінші дәрігерлік көмек көрсету

БҚ 3БҚ 4БҚ 5БҚ 10

ЖКП.04 Нарықтық экономика негіздеріНарықтық экономикаға кіріспе; Нарықтық экономика, мониторинг тің негізгі қағидалары, сұраныс пен ұсыныс; нарықтық жүйе, монополия жәнебәсекелестік; кәсіпкерлік және нарықтық қатынастар субъектісін дамыту; экономикалық шығындаржәнекәсіпорын қызметінің нәтижелері; маркетинг және жарнама; баға және бағаның қалыптасуы; өндірістің тиімділігі-шаруашылық қызмет, салық және салық салу.

Білімдер:- өнімнің, тауардың анықтамасын; Бәсекелестіктің маңыздылығы мен қызме-тінің анықтамасын;- банктердің анықтамасы мен қызметін;- нарық субъектісінің шығын-дары бойынша негізгі түсініктерді;- марке-тингтің маңыздылығы, қағидалары мен анықтамасын;- жарнама, жарнама түрлерін;- бағаны анықтауды; - салықтардың түрлерін;Іскерліктер: - пайда мен шығындарды есептеу; - тауардың бағасын, өздік бағасын, өндірістің бағасын, көтерме бағаны, бөлшек бағасын (мысалдар әдісімен) анықтау;

БҚ 1БҚ 2БҚ 3БҚ 5БҚ 6БҚ 7БҚ 9БҚ 10БҚ 13БҚ 14

ЖКП.05 Информатика негіздері және өндірісті автоматтандыру Қауіпсіздік техника-сы; ақпарат; ақпаратты кодтау; есеп-теу жүйесі; бір жүйеден екіншісіне ау-ысу; қосарлы арифметика; логика-пән ретінде; формальді математикалық логика; модельдеу; модельдер түсінігі; ОС WINDOWS моделдерінің түрлері; WORDмәтіндік процессор; EXCEL электрондық кестелер; CorelDRAW векторлық редактор; вирустардан қорғау; архиватор WinZip; ОС DOS; NortonCommanderбағдарламалық-бет; ойындар; алгоритм түсінігі; қасиеті, ұсыну тәсілдері; алгоритмдер түрі; бағдарламалау тілі; бағдарлама, оның құрылымы; командаларжәне оператор-лар; шартты операторлар; цикл опера-торлары; түзу сызықты бағдарламаларды бағдарлау түрі;тораптық бағдарлама-ларды бағдарлау; циклдық бағдарлама-ларды бағдарлау; графикалық бағдарла-малар; шығармашылық жобаларды тал-дау;автоматтық реттеу: түсінігі анықта-масы, реттеу көлемі, реттеу нысандары, оның қасиеті, сызбалары; автоматтық

Білімдер: - ақпаратты кодтау ережесін; - есептеу жүйесін; - қосарлы арифметика; - логика – пән ретінде; - формальдық, ма тематикалық логика; - ОС WINDOWS түрлерін. WinZip, ОС DOS архиваторын; - бағдарламалық-беттерді;- алгоритм туралы; - алгоритмдер түрлерін; - бағдарламалау тілдерін; - бағдарламалау тәсілдерін; - графикалық бағдарламаларды;- үрдісті автоматтық басқарудан қолмен басқаруға және қайтадан ауыстыру тәртібін;Іскерліктер:- бір жүйеден екінші жүйеге ауыстыру;- WORD мәтіндік процессормен жұмыс істеу, EXCEL электрондық кестемен, Corel DRAW векторлық редактормен жұмыс істеу; - вирустардан қорғану;- шығармашылық жобаларды дайындау;- автоматтық реттеуді қолдану;- автоматты басқару жүйесінің көмекші қорын пайдалану: панелдер, басқару станциялары мен блоктары, жағдайды көрсеткіш датчиктерді, бағдарламалық құрылымды;- техникалық қауіпсіздікті сақтау

БҚ 1БҚ 2БҚ 3БҚ 8БҚ 14

ЖКП.06 Стандарттау, сертификаттау және ме-трология негіздеріСертификаттау негіздері; «Сертификаттау туралы» ҚР заңы; өнім сапасы мен сәйкестігі туралы декларация; менеджмент сапа жүйесін талдау және енгізу; метроло-гия; Метрология негіздері;мемлекеттік метрологиялықбақылау

Білімдер: - стандарттау негіздерін;- стандарттаудың тарихи пайда болуы мен дамуын - «Стандарттау туралы» ҚР заңын;- метрология негіздерін; -сертификаттау негіздерін; - «Сертификаттау туралы» ҚР заңын; - өлшеу құралдарын; - көлемдік эталондарды; Іскерліктер: - терминдер мен анықтама-ларды қолдану; - өнім сапасын анықтау

БҚ 1БҚ 6БҚ 7БҚ 6БҚ 8БҚ 10БҚ 13БҚ 14

ЖКП.07 Еңбекті қорғау Еңбекті қорғау бойын-ша құқықтық және ұйымдастырушылық нормативтік мәселелер; ҚР-дағы еңбекті қорғау туралы заңнамалар; Еңбекті қорғаудың үлгілік жүйелері; өндірістік жарақат және ауру; Еңбек жағдайына әсер ететін факторлар; Еңбекті қорғау және қауіпсіздік бойынша шаралар; өрт және электр қауіпсіздігі, Жабдықтарды қауіпсіз пайдалану ережесі; Қауіпсіздік техникасы: түрлері, қоры, алдын алу шаралары.

Білімдер:- өндірістік санитарлық және тазалық, техникалық қауіпсіздік, өрт қауіпсіздігі ережелері туралы.Іскерліктер:-өндірістік жарақат алғанда бірінші дәрігерлік көмек көрсету; - жұмысшының жұмысқа жарамсыздығы туралы акт жазу;- қоршаған ортаны қорғау бойынша шара-лар дайындау.

КП 00 Кәсіптік пәндерЖКП.00 Жалпы кәсіптік пәндер

Біліктілік: 111002 2 – Металлургиялық өндіріс жабдықтарының монтажнигі *ЖКП.01 Гидравликалық және пневматикалық

жүйелерФизикалық негіздері жүйенің қызмет етуі: гидростатикалар және гидродина-микалар, термодинамикалар негіздері; гидравликалық және пневматикалық, ара-лас жетектер; құрылымы, түрлері, гидро және пневмо жүйелердің есебі

Білімдер: - техникалық жабдықтардың же-тектер құрылысын, жұмысын және оларды қолдануларды;- құбырлардың номенклатураларын, олар-ды есептеу әдісін және реттеу.Іскерліктер: - жетектердің принциптік сыз-баларын құрастыру; -пневмо және гидро қозғалтқыштардың құрылысы есебін жасау

БҚ1БҚ2БҚ10КҚ 2.2.6

ЖКП.02 Такелаж жұмыстарының негіздеріЖүккөтергіш машиналар және механизм-дер. Такелажды жабдықтандыру және жүктердің арқан-жіптері

Білімдер:- жүккөтергіштер механизмдердің пайдалану ережелері; - такелаж жұмыста-рының жасау турлері: - жүктердің қозғалу ережелері; - строптардың жалпы түрлері, такелаждың пайдалануыІскерліктер: -арқан-жіптерді орындау және жүкті жылжыту; -такелаждық құралдарды пайдалану

БҚ 2.1.1БҚ 2.1.2БҚ 2.1.5БҚ 2.1.6П Қ 2.1.8

ЖКП.02 Жабдықтарды монтаждау және пай-далану Жабдықтар жөндеудің және мо-дернизациялау. Бөлшектерді жөндеудің технологиялық үрдістері. Автоматтандырыған және орталықтырылған жүйелер. Жүйеледің және майлау материалдардың түрлері.

Білімдер: - жөндеуге жарамды бөлшектердік ақауы.Іскерліктер:- материалдарды жөндеуге арналған тапсы-рыстарды алуға қажетті өтініштерді жазу;- жаңа жабдықтардың монтаждау және оларды пайдаланып кез кедген уақытында жөндеу

ПҚ 2.1.1ПҚ 2.1.2ПҚ 2.1.3ПҚ 2.1.4П Қ 2.1.7П Қ 2.1.8

ЖКП.03 Жабдықтарды автоматты майлау жүйесіМайлау түрлері және оларды қолдану. Майлау материалдары. Айналма жүйелері. Жабдықтарды автоматты май-лау жүйелері

Білімдер: - заманға сай технологиялық жабдықтардың саласы - жыбдықтарды кызмет көрсетй бойынша анықтама және техникалық әдебиеттер -икемді автоматтық желілер нысандарының түрлерін анықтауды;- жұмыс орнында қарапайым технологиялық операцияларды орындауды;Іскерліктер: - жаңа жабдықтарды монтаж-дау, пайдалану және кез келген уақытта

ПҚ 2.1.1ПҚ 2.1.6ПҚ 2.1.8

БҰАП. 00 Білім беру ұйымының таңдаған пәндеріӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика

КП.00 Кәсіптік практикаКП.01 Бастапқы кәсіптік дағдыларды алуға

арналған практика (таныстыру, оқулық)Кәсіпорын ұйымының құрылымы. Кәсіпорын қызметкерлерінің лауазымдық сипаттамалары. Жабдықтардың негізгі түрлері. Кәсіпорын жабдықтарын пайдала-ну шарттары. Қарапайым технологиялық операцияларды орындау.

Білімдер: - кәсіпорын ұйымының құрылы-мына бағытталуды; - икемді автоматтық желілер нысандарының түрлерін анық-тауды; - жабдықтарды пайдалану жағдайын анықтауды; - жұмыс орнында қарапайым технологиялық операцияларды орындауды;Дағдылар:- икемді автоматтық желілерді ұйымдастыру құрылымын анықтау;- икемді автоматтық желілер нысандарының объек-тілер түрлерін анықтау;- кәсіпорынның жабдықтарын пайдалану жағдайларын анықтау;- жұмыс орнында қарапайым технологиялық операцияларды орындау.

БҚ 2БҚ 3БҚ 4БҚ 5БҚ 6БҚ 7БҚ 8БҚ 14

КП.02 Мамандық профилі бойынша практика (өндірістік)Жабдықтардың жалпы жағдайына тексе-ру жүргізужәне тораптар мен жүйелердің негізгі ақау себептерін анықтау

Білімдер:- жабдықтарға қажетті тексерістерді жүргізу;- техникалық құжаттарды пайдалану;Дағдылар: - икемді автоматтық желілер нысандарының түрлерін анықтау; - кәсіп-орын жабдығының пайдалану жағдайын анықтау; - жұмыс орнында қарапайым технологиялық операцияларды орындау;

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.3КҚ 2.1.4КҚ 2.1.6

КП.03 Технологиялық практикаТехнологиялық процесін, зерделеу; таңдаған біліктілігіне сәйкес кәсібі бойын-ша орын алмастырушы (дублер) ретінде жұмыс атқару; лауазымдық нұсқаулықты зерделеу; материалдарды жалпылау және практика есебін рәсімдеу

Білімдер: - компрессор мен майлау жүйесінің жұмысын тексеру; - салқындату суының температурасын қадағалау;- агрегаттарға қызмет көрсетуде операцияның бірізділігін сақтауДағдылар: - көтергіш машиналардың ақауларын жою, жөндеу;- жүктерді бекіту, көтеру және тасымалдау, сұйық металды шөміштің орнын ауыстыру.

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.2КҚ 2.1.3КҚ 2.1.4КҚ 2.1.5КҚ 2.1.6КҚ 2.2.7КҚ 2.2.8

КП.04 Диплом алдындағы практикаОқу кезінде алынған білімін пысықтау. Өндірістегі экономикамен және үздік технологиямен тансысу. Диплом жоба-сын орындау үшін ақпаратты және ма-териалды жинау, жұмыс орындарында сынықтан өту.

Білімдер: - компрессор мен майлау жүйе-сінің жұмысын тексеру; - салқындату суы-ның температурасын қадағалау; - агрегат-тарға қызмет көрсетуде операцияның бірізділігін сақтауДағдылар: - көтергіш машиналардың ақауларын жою, жөндеу;- жүктерді бекіту, көтеру және тасымалдау, сұйық металды шөміштің орнын ауыстыру.

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.2КҚ 2.1.3КҚ 2.1.4КҚ 2.1.5КҚ 2.1.6КҚ 2.2.7КҚ 2.2.8

КП.05 Дипломдық жоба Оқушылардың теориялық және практикалық білімдерін жүйелеу, бекіту және кеңейту; арнайы технология-лар мәселелерінің кешенін зерделеу; техникалық және техно-экономикалық есептің практикаларын бекіту.

Іскерліктер: -стандарттар мен нормативтік-техникалық құжаттарды қолдану;-өндірістің технологиялық сызбаларын құрастыру;-өндірістің жабдықтарын таңдау;-саланың даму перспективасын түсінуге; -дипломдық жобада өнімнің сапасын бақылаудың негізгі әдістерін қолдану; -қауіпсіздік техникасы мен қоршаған ортаны қорғау негіздерін; Дағдылар: -жабдықтарды технологиялық желіде жобалау және құрастыру мәселесін өздігімен шешуді; -учаскені автоматтанды-ру мәселесін бағдарлауы;-техникалық және техно-экологиялық есептерді орындау;-дипломдық жобаның графикалық бөлімін орындау; техникалық және есептік-есеп беру құжаттарын рәсімдеу;

КҚ 2.1.1КҚ 2.1.2КҚ 2.1.3КҚ 2.1.4КҚ 2.1.5КҚ 2.1.6КҚ 2.1.7КҚ 2.1.8

Циклдық пәндер мен кәсіптік практика бойынша білім беру бағдарламасының мазмұны (орта буын маманы)Циклдың қысқар-тылған атауы

Пәндердің, практикалардың атауы мен негізгі бөлімдері

Білімдер, іскерлік пен дағдыны қалыптастыру

Қалыптасу құзыре-тінің коды

ЖБП.00 Жалпы білім беру пәндеріЖГП.00 Жалпы гуманитарлық пәндерЖГП.01 Кәсіби қазақ (орыс) тілі

Қазақ (орыс) тілінің синтаксисі.Мамандық бойынша сөздіктер. Кәсіптік бағытталған мәтіндердің аударма техникасы (сөздікпен). Кәсіптік қатынасты дамыту.

Білімдер: - қазақ (орыс) тілінің синтакси-сін; - кәсіптік қатынасты дамытуды; Іскерліктер: - мамандық бойынша сөздіктерді қолдану; - кәсіптік бағытталған мәтіндердің аудар-ма техникасын (сөздікпен) пайдалану

БҚ 1БҚ 6БҚ 11БҚ 14

ЖГП.02 Кәсіптік шет тілі (ағылшын) Кәсіптік қатынасқа қажетті мамандық бойынша лексикалық-грамматикалық материал материал. Әр түрлі сөйлемдік әрекеттер мен сөйлемдер түрі (ауызша, жазбаша, монологтық, диалогтық). Кәсіптік бағытталған сөйлемдерді аудару техникасы

Білімдер:- кәсіптік қатынасқа қажетті мамандық бойынша лексикалық-грамматикалық ма-териал материалды;Іскерліктер:- әр түрлі сөйлемдік әрекеттер мен сөйлемдер түрін (ауызша, жазбаша, монологтық, диалогтық) ажырату.

БҚ 1БҚ 6БҚ 11БҚ 14

ЖГП.03 Дене тәрбиесіАдамның жалпы мәдени, жалпы кәсіптік, әлеуметтік дамындағы дене тәрбиесінің рөлі; дене тәрбиесінің әлеуметтік-биологиялық және психофизиологиялық негіздері; дене және спорттық өздік жетілдіру негіздері; кәсіптік-қолданбалы дене тәрбиесіне дайындық

Білімдер:- адамның жалпы мәдени, жалпы кәсіптік, әлеуметтік дамындағы дене тәрбиесінің рөлін;- дене және спорттық өздік жетілдіру негіздерін.Іскерліктер:- дене шынықтыру нормативтерін орындау

БҚ 4БҚ 8БҚ 9

ӘЭП.00 Әлеуметтік-экономикалық пәндерӘЭП.01 Мәдениеттану

Қоғам және мәдениет. Мәдениет және өркениет. Мәдениеттің, дәстүрлердің жаңашылдықтың дамуы. Мәдениетті қабылдау. Мәдениеттегі ұлттық және жалпы адамзаттық. Өз халқының, ұлтының мәдени-тарихи құндылықтарын тану. Өнердегі бірінші қадамнан бастап, ертедегі қола дәуіріне дейінгі Қазақстан мәдениетінің даму кезеңі. Қазақстанның ортағасырлық халықтарының көркем мәдениеті, салт-дәстүрі мен халықтық өнері. Музыкадан қолданбалы өнер, те-атр, киноға дейінгі қазіргі Қазақстанның мәдениеті.

Білімдер: - негізгі түсініктер;- түсінік: конфуциандық; даосизм; Қытайдың өнері; - үнді мәдениетінің ерекшеліктері мен оның негізгі жетістіктері. - түсінік: ислам; құрайш; Мұхаммед; Құран; Алла; Мекке; - христиан ілімінің негізгі қағидалары мен оның құндылық бағыттары; - Франция мәдениеті: Ашель, кроманьондар, галл-дар, франктар мәдениеті, әдебиеті, фило-софия; - көшпенділер құндылықтарының өмір бейнесі мен жүйесі; - ортағасырлық кезеңдегі қазақ этносының мәдени негізі туралы ілімді қалыптастыру; - түрік және араб мәдениетінің ортағасырлық Қазақ-стан мәдениетіне әсерін;Іскерліктер: - қытай мәдениетінің ерек-шеліктерін ашу; - мәдениеттану түсінікте-рін еркін пайдалану; - көшпенділердің материалдық және рухани ерекшеліктерін көрсету.

БҚ 1БҚ 3БҚ 9

ӘЭП.02 Философия негіздеріфилософия пәні, дүние жүзілік философиялық ойлардың негізгі ерекшеліктері; адам табиғаты және оның өмір сүру мәні; адам және құдай; адам және ғарыш; адам, қоғам, өркениет, мәдениет; бостандықжәнетұлғаның жауапкершілігі; адамдық таным және қызмет; ғылым және оның рөлі; адамзат ғаламдық мәселелер алдында.

Білімдер: - әлемнің философиялық, ғылыми және діни бейнесі, адам өмірінің мәні; - ғылымның рөлі және ғылыми та-ным, оның құрылымы, түрі және әдістері, әлеуметтік және этикалық мәселелер;Іскерліктер: − адамның мінез-құлқын биологиялық және әлеуметтік, рухани бастамалары ретінде анықтау, оның санасының маңыздылығы, саналы және санасыз мінез-құлық; - қоғамдағы адам-дар арасындағы адамгершілік нормалық қатынастарды реттеу;

БҚ 1БҚ 3БҚ 9БҚ 10

ӘЭП.03 Саясаттану және әлеуметтану негіздеріәлеуметтану ғылым ретінде; қоғам әлеуметтік мәдени жүйе ретінде; әлеуметтік қоғам; әлеуметтік және ұлтаралық қатынастар;

Білімдер: - заңдылықтар түсінігіндегі әлеуметтік ыңғай туралы;- әлеуметтік құрылым туралы, әлеуметтік жіктер, әлеу-меттік өзара байланыстар; -тұлғаның әлеуметтенілу үрдісінің ерекшеліктері,

БҚ 1БҚ 2БҚ 3БҚ 4БҚ 5

әлеуметтік процестер; әлеуметтік институттар мен ұйымдар; тұлға: оның әлеуметтік рөлі мен әлеуметтік тұрпаты; саясаттану пәні; саяси билік және билік қатынастары; саяси жүйе; Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық үрдістер.

реттеу түрлері;Іскерліктер: - әлеуметтік қозғалыстар мен басқа да әлеуметік өзгерістер мен дамулар-ды жетілдіру; - биліктің маңыздылығын анықтау, саясат субъектісі, саяси қатынас-тар мен үрдістер (Қазақстанда және әлемде); - саяси жүйелер мен саяси ре-химдер туралы түсінікті қалыптастыру.

БҚ 9БҚ 10БҚ 13

ӘЭП.04 Экономика негіздері мақсаты, негізгі түсінік, қызметтер, маңыздылық, қағидалар; меншіктің түрі мен формасы, меншікті басқару, жоспарлардың түрлері, олардың негізгі кезеңдері, стратегиялық жоспарлаудың мазмұны; жоспарларды экономикалық негіздеу әдістері мен болжамдарды талдау; бизнес-жоспар;экономикалық талдау;халықтық тұтыну мен қызмет көрсету тауарларының нарықтық жағдайын тал-дау; нарықтық инфрақұрылым

Білімдер: - экономикалық теорияның жалпы ережесі;-елдегі және сыртқы елдердегі экономикалық жағдай;-макро және микроэкономиканың негіздері, салық, ақшалай-несиелер ту-ралы, әлеуметтік және инвестициялық саясатты;Іскерліктер: -өзінің кәсіптік қызметінде бағыт алу үшін қажетті экономикалық ақпаратты табу және пайдалану.

БҚ 1БҚ 2БҚ 3БҚ 10БҚ 13БҚ 14

ӘЭП.05 Құқық негіздері кәсіби қызмет аясындағы құқықтық реттеу түсінігі; кәсіпкерлік қызмет субъектісінің құқықтық ережесі; заңды тұлғалардың ұйымдастырушылық-құқықтық түрі; еңбек құқығы; еңбек келісім-шарты, келісім тәртібі, тоқтату негізі, еңбекақы; халықты жұмыспен қамтуды қамтамасы етудің мемлекеттік реттеу рөлі; қызметкерлердің тәртіптік және материалдық жауапкершілігі; аза-маттарды әлеуметтік қорғау құқығы, құқық бұзушылықтан қорғау және жанжалдарды сот тәртібінде шешу

Білімдер: - ҚР Конституциясының негізгі ережелерін;- ҚР құқығының негізгі салалары туралы түсінікті қалыптастыру;- адам мен азаматтың құқығы мен бостандық құқығының ілімі, оны іске асы-ру механизмдері;Іскерліктер: - кәсіптік қызмет аясында қызметкерлердің құқықтары мен міндеттері туралы білімді қолдану;- еңбек заңдылығына сәйкес өзінің құқығын қорғай алу.

БҚ 3БҚ 4БҚ 5БҚ 9БҚ 14

ЖКП.00 Жалпы кәсіптік пәндерЖКП.01 Мемлекеттік тілде іс-қағаздарын

жүргізуПән, курстың мақсаты мен тапсырмалары. Оргтехникалық қордың жалпы сипаттама-сы және олардың маңызы. Іс-қағаздарын жүргізу туралы түсінік және корреспонденция. Құжаттарды құру тәсілдері және қызметі. Жіктеу, тасымалдағыш, маңыздылығы, құрамды бөлігі, құжаттарды дайындау ережесі. Құжаттармен, құжат айналымда-рымен жұмыс істеуді ұйымдастыру және олардың түрлері. Құжаттарды тіркеу, есебі, сақтау және орындалуын бақылау.Іс-қағаздарын жүргізуді компьютерлендіру: маңызы, тапсырмалары, болашағы, құрамды бөлігі, негізгі қағидалары, ұйымдастыру

Білімдер: - пән, курстың мақсаты мен тапсырмаларын; - оргтехникалық қордың жалпы сипаттамасы және олардың маңызын; - іс-қағаздарын жүргізу туралы түсінік және корреспонденция; - құжаттарды құру тәсілдері және қызметін; - жіктеу, тасымалдағыш, маңыздылығы, құрамды бөлігі, құжаттарды дайындау ережесін; - іс-қағаздарын жүргізуді компьютерлендіру: маңызы, тапсырма-лары, болашағы, құрамды бөлігі, негізгі қағидалары;Іскерліктер: - құжаттармен, құжат айналымдарымен жұмыс істеуді ұйымдастыру;-құжаттардың орындалуына есеп жүргізу, тіркеу, сақтау және бақылау жасау;-ПЕЭМ-де құжттар толтыру.

БҚ 1БҚ 6БҚ 11БҚ 12БҚ 14

ЖКП.02 Инженерлік сызбаМемлекеттік үлгілер. ЕСКД бойынша сыз-баларды орындау мендайындаудың негізгі ережесі. Техникалық сызбалардағы үш есе үлкейтілген бейнесі. Машиналардың, аспаптардың және олардың бөлшектерінің инженерлік-графикалық сызбала-ры. AutoCAD, КОМПАС 3D, ADEM, APMWinMachine инженерлік-техникалық бағдарламаларындағы жинақ сызба-лары, жалпы көрініс сызбаларының бөлшектемесі.

Білімдер: - сызбалардың құрылысы мен дайындаудың негізгі ережесін;- кеңістіктегі бейнелердің графикалық ұсынымдарының тәсілдерін;- конструкторлық, технология-лық және басқа да нормативтік құжаттар-дың негізгі ережелерін;Іскерліктер: - МЕСТ-терді, техникалық құжаттарды және анықтамалық әдебиет-тері пайдалану; - әрекеттегі нормативтік базаға сәйкес сызбаларды дайындау;- AutoCAD, КОМПАС 3D, ADEM, APMWinMachine бағдарламалары бойын-ша жұмыс істеу;

БҚ 1БҚ 2БҚ 7БҚ 14

ЖКП.03 Техникалық механика Техникалық меха-ника заңдары: статика, кинематика, дина-мика. Материалдардың кернеулігі: Қатты және пластикалық ауытқу. Кесу әдісі. Бұрау, ию құрылымдарының жүктемесі мен элементтерін жіктеу.Машина бөлшектері. Машина бөлшектері мен берілістердің жұмысқа қабілеттілігі мен есебінің критерийі.

Білімдер:- техникалық механика заңдары мен олар-ды қолдануды;- материалдардың кернеулігін; - жүктемелер түрлері, ауытқулар.Іскерліктер:- машина бөлшектерінің беріктігін есептеу;- жүктемелерді есептеу;- ауытқуларды есептеу.

БҚ 1БҚ 2БҚ 6БҚ 7ПК 3.1.1ПК 3.1.2

ЖКП.04 Электротехника және электроникаТұрақты және ауыспалы тоқтардың электрлік тізбегі. Электрлік жартылай өткізгіштіктер. Трансформаторлар.Электрлік желілер. Үшфазалы электрлік тізбектер. Электржетектері. Электрлік өлшемдер. Микроэлектроника.

Білімдер: - электрлік элементтердің шартты белгілер сызбасын; - өткізгіш аспаптар құрылысын; - микроэлектрони-ка және интеграль; - электржетектерінің және түрлерінің құрылымдағы микросхе-маларды. Іскерліктер: - өткізгіш аспаптарды пайда-лану; - сызбаларды айыр; - электрқозғалт-қыштарының қуатын есептеу;- логикалық элементтердің қағидалық сыз-баларын құрастыру.

БҚ 1БҚ 2БК 7БК 8БК 12БК 14КҚ 3.1.3КҚ 3.1.6КҚ 3.1.7

ЖКП.05 МатериалтануҚұрылымдық материадар түрлері және оларға қойылатын талаптар. Болат пен шойынды өндіру тәсілдері, ме-талтану негіздері мен термиялық өңдеу; негізгі құрылымдық және құралдық мате-риалдарды өндірістік пайдалану әрі дай-ындама алу әдістері.

Білімдер:- машиналар мен механизмдер бөлшектерін, кескіш, өлшеуіш құралдар мен эталондарды дайындауда пайдала-нылатын материалдар;- құрылымдық дайындама негіздері.Іскерліктер:- материалдардың негізгі сипаттамаларын анықтау; - әр түрлі бөлшектер мен құралдарға арналған материалдар маркасын таңдау;- мате-риалдарды термиялық өңдеу тәсілдерін тағайындау; - дайындама алудың тиімді тәсілдерін таңдау.

БҚ 1ПК 3.1.1ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

ЖКП.06 ГидравликаФизикалық негіздері жүйенің қызмет етуі: гидростатикалар және гидродина-микалар, термодинамикалар негіздері; гидравликалық және пневматикалық, ара-лас жетектер; құрылымы, түрлері, гидро және пневмо жүйелердің есебі

Білімдер:- техникалық жабдықтардың же-тектер құрылысын, жұмысын және оларды қолдануларды;- құбырлардың номенклатураларын, олар-ды есептеу әдісін және реттеу.Іскерліктер: - жетектердің принциптік сызбаларын құрастыру; - пневмо және гидро қозғалтқыштардың құрылысы есебін жасау

ПК 3.1.1ПК 3.1.3ПК 3.1.5

ЖКП.07 Машина бөлшектері мен құрастыру негіздеріМашина бөлшектері механикалық беру туралы жалпы түсінік. Бөлшектердің қосылуы. Механизмдердің корпустық бөлшектері. Муфталар. Серпінді эле-менттер.

Білімдер:- бөлшектердің және машиналар түйінін типтік констукциясы;- машина бөлшектерінің есеп теориясының негіздеріІскерліктер: - өдік өткізілген есептер бойынша жалпы тағайындалған түйінді жасау

ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.5ПК 3.1.6

ЖКП.08 Материалдарды жинақтау техноло-гиясыҚұрылыс негіздері және материалдардың қасиеті.Қыздыру негіздері. Түсті ме-талдар және балқималар. Метал емес және композицилық материалдар. ТҚМ негіздері.

Білімдер: - заттың кристалдық және аморфтық қалпынын ерекшеліктері , химиялық байланысы бойынша крисстал-дарды топтастыру; - материалдардың қызған және суыған кезіндегі өзгерістерІскерліктер: - қызу тәртібін белгілеу;- таңба бойынша болаттың химиялық құ-рамын, металлургиялық сапасын анықтау

БК 8ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.5ПК 3.1.6ПК 3.1.7

ЖКП.09 Техникалық құралдарды басқаруАвтоматтық жүйесін басқару. Техникалық құралдарды басқару жүйесі.Жүйе басқару техникалық қалпын тексету.

Білімдер: - АЖБ топтастыруының негізгі белгілері;- САР құрылымы топтастыруы және олардың сипаттамасы;- САК құрамы, түсініктер, белсенді бақылаудың жүйесі;- анықтама топтастыру датчиктердің түрлері - ГПС-тың негізгі терминдері анықтамалары ГПС-ты басқаруІскерліктер: - автоматты басқару әртүрлі техникалық үрдістермен ;жабдықтармен іске асыру; - датчик қосу сызбасымен жұмыс; - қызметті сызбамен жұмыс

БК 8ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.5

ЖКП.09 Стандарттау, сертификаттау және ме-трология негіздеріСтандарттау түсінігі. Нормативтік құжаттар, стандарттаудың әдістері мен жүйесі. Халықаралық стандарт-тау. Метрология: түсінік, көлемі, өлшем және өлшем құралы. Сертификаттау: түсінік, түрлеріжәне сертификаттауды жүргізутәртібі. Сертификаттау жүйесі, халықаралық сертификаттау.

Білімдер: -кәсіби сөздік, заңнамалық актілер, стандарттау және сертификаттау бойынша әдістемелік құжаттар; - өлшем теориясы; - қазіргі таным әдістерінің мүмкіндіктері; - стандарттау, метрология және сертификаттау тарихы;- сертификаттау үрдісінің маңызы;Іскерліктер: - көпқырлы нормативтік құжаттарда еркін бағыт алу - халықаралық бірегей жүйені пайдалану; - өлшем кезіндегі қателіктерге есеп жүргізу;- теориялық білімді тәжірибеде қолдан.

БҚ 6ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

ЖКП.10 Экономика салаларыМакро және микроэкономика түрлері, кәсіпкерлік; кәсіпкерлік түрлері; ұйымдастыру және еңбек өнімділігі, материалдық қорлар, еңбекақы; өндіріс шығындары; маркетинг; баға түзу; кәсіпорын қаржысы; салық жүйесі; кәсіпорынның өндірістік қызметі.

Білімдер: - макро және микроэкономика туралы; - кәсіпкерлік түрі туралы; - кәсіп-орынның салық жүйесінің түрлері туралы.Іскерліктер: - өндірістің әлеуметтік-эконо-микалықмәселелеріне бағытталу, әлемдік еңбек нарығындағы бизнес; - басқарма тапсырмаларын шешуге қатысу;- қаржы операцияларын есептеу, кірістер, өндірістің пайдасы, еңбектік техникалық-экономикалық көрсеткіштері.

БК 2БК 10БК 13Пк 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.5ПК 3.1.6ПК 3.1.7

ЖКП.11 МенеджментМенеджменттің теориялық негіздері. Менеджменттің инфрақұрылымы. Басқармалық шешімдерді қабылдаудың әдістері мен техноло-гиясы. Менеджменттегі ақпараттық қамсыздандыру.

Білімдер: - басқарудың ұйымдастыру құрылымын; - қазіргі технологияның әдістерін және басқарма шешімдеріне дайындық пен негіздемені;- мотивацияның қазіргі әдістерін.Іскерліктер: - ұйымдастырушылық-өндірістік мәселелерді шешуге қатысу;- жанжалдық жағдайдың алдын алу және рұқсат беру;- қызметкердің іскерлік сапасын анықтау.

БҚ 4БҚ 5БҚ 6БҚ 7БК 9БК 10БК 13КҚ 3.1.4КҚ 3.1.6КҚ 3.1.7

ЖКП.12 Еңбекті қорғау Еңбекті қорғау бойын-ша құқықтық және ұйымдастырушылық нормативтік мәселелер; ҚР-дағы еңбекті қорғау туралы заңнамалар; Еңбекті қор-ғаудың үлгілік жүйелері; өндірістік жарақат және ауру; Еңбек жағдайына әсер ететін факторлар; Еңбекті қорғау және қауіпсіздік бойынша шаралар; өрт және электр қауіпсіздігі, Жабдықтарды қауіпсіз пай-далану ережесі; Қауіпсіздік техникасы: түрлері, қоры, алдын алу шаралары.

Білімдер:- өндірістік санитарлық және тазалық, техникалық қауіпсіздік, өрт қауіпсіздігі ережелері туралы.Іскерліктер:- өндірістік жарақат алғанда бірінші дәрігерлік көмек көрсету; - жұмысшының жұмысқа жарамсыздығы туралы акт жазу;- қоршаған ортаны қорғау бойынша шара-лар дайындау.

БҚ 8БҚ 9ПҚ 3.1.4ПҚ 3.1.6ПК 3.1.7

АП.00 Арнайы пәндерАП.01 Машина жасау технологиясы

Машина жасау өндірісінің бұйымдары. Өндірістік және технологиялық процес-стер. Машинажасау автоматизациясының негіздері, машина жинау технологиясы

Білімдер: - автоматты бақылау жүйесінің топтастыруы; - механикалық өндеу тура-лы және жабдықтың саяу сапасы;- тиеу жабдықтың жаңаша пайдалануы; Іскерліктер: - САПР жүйесін пайдалану;- кәсіпке жаңа модернизацияланған жаб-дықтарды енгізу, оларға қорытынды беру

ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.5ПК 3.1 .6

АП.02 Кәсіптік қызметтегі ақпаратты тех-нологиялар Автоматизацияланған жұмыс орындарының техникалық қоры. Базалық бағдарламалық қамсыздандыру. Локальдық желі. Ақпараттардың кіріс-шығыс құрылымы. Графикалық бағдарламада жұмыс.

Білімдер:- кәсіптік қызметте ақпараттық және телекоммуникациялық технологи-яларды пайдаланудың құрамы, қызметі және мүмкіндігін; - кәсіптік қызметте мо-дельдеу және жоспарлау;Іскерліктер:- кәсіптік қызметте есептеу техникасының қорын пайдалану;- кәсіптік қызметте компьютерлік және телекоммуникациялық қорларды қолдану;- графикалық бағдарламаман жұмыс

БК 2БК 14ПК 3.1.6ПК 3.1.7

Біліктілік : 1113023 3 – Техник-механикАП.03 Металлургиялық көтергіш-көлік ма-

шиналарыТиптік бөлшектер және металлургиялық көтергіш-көлік машиналарының механизмдері. Көтергіш- көлік машина-лары және металлургиялық кәсіпредің кұрылымы. Таситын машиналар және құрылымы.

Білімдер:- көтергіш-көлік машинала-ры және металлургиылық кәсіптерінің құрылымы туралы жалпы түсінік, олардың транспорттық машиналары; - көтергіш-көлік машиналары және металлургиялық кәсіптерінің құрылымы; - майысқақ көтер-гіш-сүйретпе мүшелер, құрылыс; - жұмыс әрекетінің шарттары, есеп ұстанымдары;- көтергіш-көлік машиналар мен құрылым-ның негізгі түрлері және олардың құры-лым бөлшектеріІскерліктер: - тормоз мезгілі мен таңдау тормозының жүктеме есептерін орындау;- көтергіш механизмнің, қозғалыстың есебі; - таситын машиналар мен құрылымы бойынша есептер

ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.5

АП.04 Металлургиялық өндірістің машинала-ры мен жабдықтарын құрастыруМеталлургиялық машиналардың жасалуы. Машиналардың беріктік параметрларынвң негізгі есептері. Сүзба күштерінің жаса-луы, қарсыласу күштерінің есебі.

Білімдер: - техниканы жасау кезеңдері, жоба жұмыстарының түрлері; - машина-лардың жұмыс тәртібі; - материалдарды жібітуге дайындаған құрылыстар; - жібіту және құю агрегаттарының жабдығы Іскерліктер: - айналдыру және түсу қозға-лыс кезіндегі қарсылас күштері мен айналмалы жағдайларды есептеу; - меха-низм жасайтын жұмыстарының рационалдық параметрін есептеу; - жұмыс жүктерінің есебі

ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

АП.05 Металлургиялық өндірістің машинала-ры мен жабдықтарын зерттеуМеталлургиялық машиналар зерттеу объектісі сияқты. Тәжірибе жоспарлау. Берілгенді өндеу.

Білімдер:- металлургиялық кісіптің әдістері, стендттері, машиналары, жабдықтары мен машина құралдарының сынағы; Іскерліктер: - зерттеу әдістер мен әдісте-мелерді, стендттерді, аппара-тарды және құралдарды таңдау, зерттеу өткізуді жоспарлау

ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

АП.06 Металлургиялық өндірістің машина-лары мен жабдықтардың сенімділігі, оларды пайдалану және жөндеуСенімділіктің негізгі теориясы. Сенімділіктің көтерілуі , көрсеткіштерді бағалау. Майлау материалдардың негізгі пайдалану қасиеттері.

Білімдер: - негізгі түсініктер және анық-тамалар; - сенімділік көрсеткіштері;- бөлшектер бұзылуының түрлері;- метал-лургиялық машиналар; - тоздырудың түрлері;- майлау материалдардың түрлері Іскерліктер: - бас тартудың есебін анық-тау; - дайындық коэффициентін есептеу;- шараларды өткізу үшін шығыстың санын есептеу; - сенімділік қасиеттерін бағалау үшін мәліметті жинау және қорытынды жасау

ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

Біліктілік: 111303 3 – ЭлектромеханикАП.03 Технологиялық машиналар

мен жабдықтарды пайдала-ну. Технологиялық машиналардың, жабдықтардың тағайындалу мен топ-тастыруы. Жабдықтарды таңдау және пайдалану тәртібін қамтамасыз ету. Электржабдықтар. Жабдықтандыру. Құру және құрал элементтері, жинақтау транспорт-өлшегіш құралдары. Жабдық-тарды, технологиялық машиналарды жөндеу және модернизациялау бойынша іс-шаралар.

Білімдер:- құралдардың түрлері;- қалыптастыру ұстанымдары;- жабдықтандыру элементтерінің құралдары;- пайдалану тәртіптері;- электржабдықтардың түрлері;Іскерліктер:- қетелерді есептеу;- күштерді бекіту есептері;- құралдарды белгілеу және пайдалану;

ПК 3.2.2ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6ПК 3.2.7

АП.04 Цехтық жабдықтарды пайдалану және жөндеуЦехтік жабдықтардың мамандырылуы. Жөндеу түрлері. Цехтің механикалық-жөндеу қызметінің құрылымы. Цехта жұмыс жасаужүйесі және түрлері мен әдістері. Цехтік жабдықтарды жөндеу және модернизациялау бойынша іс-шаралар.

Білімдер: - цехтік жабдықтарды пайдала-ну нормалары мен ережелері;- жөндеудің әдістері мен жүйесі;- механикалық-жөндеу қызметінің құрылымы; - жөндеу түрлері;Іскерліктер:- цехтағы жөндеушілердің сан есебі;- жөндеу кестесінің есебі;- майлы материал бойынша есеп

ПК 3.2.2ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.26

АП.05 Басқарудың электромеханикалық үрдісін жабдығын және құралдарын тексеруТехникалық тексеру теориясы. Электр құбылыстардың, жабдықтардың және басқару жабдықтардың тексеру түрлері мен құралдары. Қателерді іздеу әдістері.

Білімдер: - пайдалану, электрмехани-калық құбылыстарды тексеру, жабдықтар және жабдықтарды басқарудың негізгі түсінігі; - қателердің себептері және жұмыс істемеуі; - жабдықтарды тексеру түрлері мен құралдары;Іскерліктер: - тексеру құралдарының пай-далануы;- қателердің белгілерін көрсету;- болатын қателердің тізімін реттеу;- қателерді жөндеу жұмыстарын орындау

ПК3.2.2ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6

АП.06 Жабдықтардың үрдістері мен механизмдерін үлгілеуМеханизм мен жабдықтардың қызметтік құрылымы. Үлгілер мен әдістер.Математикалық үлгілердің жалпы топта-стыруы. Жасау ұстанымдары.

Білімдер:- жасау құбылыстардың және механизм жабдықтарының теориялық негіздері менпрактикалық дағдылары;Іскерліктер: - жасаудың құрылысы мен зерттелуі; - талдау және құбылыс есебін жасау әдістерінің қолданылуы

ПК 3.2.1ПК 3.2.3ПК 3.2.6ПК 3.2.7

БҰАП. 00 Білім беру ұйымының таңдаған пәндеріӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика

КП.00 Кәсіптік практикаКП.01 Бастапқы кәсіптік дағдыларды алуға

арналған практика(таныстыру, оқулық)Кәсіпорын ұйымының құрылымы. Кәсіпорын қызметкерлерінің лауазымдық сипаттамалары. Жабдықтардың негізгі түрлері. Кәсіпорын жабдықтарын пайдала-ну шарттары. Қарапайым технологиялық операцияларды орындау.

Білімдер: - кәсіпорын ұйымының құрылы-мына бағытталуды;- икемді автоматтық желілер нысандарының түрлерін анық-тауды; - жабдықтарды пайдалану жағда-йын анықтауды; - жұмыс орнында қара-пайым технологиялық операцияларды орындауды;Іскерліктер: - икемді автоматтық желілер-ді ұйымдастыру құрылымын анықтау;- икемді автоматтық желілер нысандары-ның объектілер түрлерін анықтау; - кәсіп-орынның жабдықтарын пайдалану жағ-дайларын анықтау; - жұмыс орнында қарапайым технологиялық операциялар-ды орындау.

БҚ 2БҚ 3БҚ 4БҚ 5БҚ 6БК 7БК 8БК 14

КП.02 Мамандық профилі бойынша практика(өндірістік)Агрегаттардың машина қондырғыларының түйіндерін білу. Бақылау-өлшегіш құралдарымен жұмыс. Машина жөндеу барысындағы техникалық қызметке техникалық қондырғыларды іріктеу. Жүзеге асырылатын материалдармен жұмыс, шығын есебі.

Білімдер:- пайдаланатын материалдар-дың сапасын анықтау және олардың шығындарына есеп жүргізу;- құрылыс, жол машиналарының жабдықтарын жөндеу мен техникалық пайдалану бойынша қауіпсіздікті қамтамасыз ету;- техникалық пайдалану мен жөндеуді орындауға арналған қосымша бөлшектердің шығын есебін жүргізу; - техникалық қызмет көрсету мен жол машиналарының машина-ауысымдық өздік құнын есептеу;Іскерліктер:- жол құрылыс машиналары мен жабдықтарының агрегаттары мен то-раптарына талдама жасауды жүргізу;- жол құрылыс машиналары мен жабдық-тарының механизмдері мен техникалық күйін анықтау;- машиналарға техникалық қызмет көрсету, тексеру және жөндеу кезінде бақылаушы-өлшеуіш аспаптарды таңдау және пайдалану;- машиналарға техникалық қызмет көрсету мен жөндеуге технологиялық жабдықтар таңдау;

ПК 3.2.1ПК 3.2.2ПК 3.2.2ПК 3.2.5

КП.03 Технологиялық практикаҚызмет көрсету, қондырғыны жөндеу кәсібі бойынша көшірме ретінде қондырғыларды реттеу, таңдап алған ма-маны бойынша, лауазымдық нұсқауларды оқып білу, материалдарды жүйелеу және практика есебін рәсімдеу.

Білімдер:- жол құрылыс машиналары мен жабдықтарын техникалық пайдала-ну мен жөндеу бойынша қызметшілердің жұмысын ұйымдастыру, технологиялық жабдықтарды пайдалану; - өндірістік учаскенің жұмысы туралы техникалық және есептік құжаттарды құрастыру және толтыру;- техникалық нормалар уақытын мөлшерлеу әдіс-тәсілдерін пайдалану;- машиналар мен жабдықтарға техника-лық қызмет көрсету мен жөндеу бой-ынша технологиялық үрдістердің өңдеу режимдерін есептеу және операцияларды мөлшерлеу;Іскерліктер: - қосылыстардың тозуын анықтау және оны жоюбойынша шара-лар бекіту, өндіріске сенімді машиналар мен энергия үнемдеуші шараларды дай-ындап енгізу; - машиналардың торап-тары мен агрегаттарын қайта қалпына келтіру, жөндеу, дайындау, технологиялық үрдістерді жобалау;- қолданбалы бағдарламаларды, компьютерлік есептеулер мен есептеу техникаларын кәсіби тапсырмаларды ше-шуде қолдану.

ПК 3.2.1ПК 3.2.2ПК 3.2.3ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6ПК 3.2.7

КП.04 Диплом алдындағы практикаОқу кезінде алынған білімін пысықтау. Өндірістегі экономикамен және үздік технологиямен тансысу. Диплом жоба-сын орындау үшін ақпаратты және ма-териалды жинау, жұмыс орындарында сынықтан өту.

Білімдер:- жол құрылыс машиналары мен жабдықтарын техникалық пайдалану мен жөндеу бойынша қызметшілердің жұмысын ұйымдастыру, технологиялық жабдықтарды пайдалану;- өндірістік учаскнің жұмысы туралы техникалық және есептік құжаттарды құрастыру және толтыру;- техникалық нормалар уақытын мөлшерлеу әдіс-тәсілдерін пайдалану;- машиналар мен жабдықтарға техникалық қызмет көрсету мен жөндеу бойынша технологиялық үрдістердің өңдеу режимдерін есептеу және операци-яларды мөлшерлеу;Іскерліктер:- қосылыстардың тозуын анықтау және оны жоюбойынша шаралар бекіту, өндіріске сенімді машиналар мен энергия үнемдеуші шараларды дайындап енгізу;- машиналардың тораптары мен агрегат-тарын қайта қалпына келтіру, жөндеу, дайындау, технологиялық үрдістерді жобалау;- қолданбалы бағдарламаларды, компьютерлік есептеулер мен есептеу техникаларын кәсіби тапсырмаларды ше-шуде қолдану.

ПК 3.2.1ПК 3.2.2ПК 3.2.3ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6ПК 3.2.7

КП.05 Дипломдық жобалауОқушылардың теориялық және практикалық білімдерін жүйелеу, бекіту және кеңейту; арнайы технология-лар мәселелерінің кешенін зерделеу; техникалық және техно-экономикалық есептің практикаларын бекіту

Іскерліктер: - стандарттар мен нормативтік-техникалық құжаттарды қолдану; - өндірістің технологиялық сызбаларын құрастыру;- өндірістің жабдықтарын таңдау;- саланың даму перспективасын түсінуге;- дипломдық жобада өнімнің сапасын бақылаудың негізгі әдістерін қолдану;- қауіпсіздік техникасы мен қоршаған орта-ны қорғау негіздерін; Дағдылар: - жабдықтарды технологиялық желіде жо-балау және құрастыру мәселесін өздігімен шешуді; - учаскені автоматтандыру мәселесін бағдарлауы;- техникалық және техно-экологиялық есептерді орындау;- дипломдық жобаның графикалық бөлімін орындау;техникалық және есептік-есеп беру құжаттарын рәсімдеу;

ПК 3.2.1ПК 3.2.2ПК 3.2.3ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6ПК 3.2.7

Циклдық пәндер мен кәсіптік практика бойынша білім беру бағдарламасының мазмұны (орта буын маманы)Циклдың қысқар-тылған атауы

Пәндердің, практикалардың атауы мен негізгі бөлімдері

Білімді, іскерлік пен дағдыны қалыптастыру

Қалыптасу құзыретінің

кодыЖБП.00 Жалпы білім беру пәндеріЖГП.00 Жалпы гуманитарлық пәндерЖГП.01 Кәсіби қазақ (орыс) тілі

Қазақ (орыс) тілінің синтаксисі.Мамандық бойынша сөздіктер. Кәсіптік бағытталған мәтіндердің аударма техникасы (сөздікпен). Кәсіптік қатынасты дамыту.

Білімдер: - Қазақ (орыс) тілінің синтакси-сін; - Кәсіптік қатынасты дамытуды; Іскерліктер: - Мамандық бойынша сөздіктерді қолдану; - Кәсіптік бағытталған мәтіндердің аудар-ма техникасын (сөздікпен) пайдалану

БҚ 1БҚ 6БҚ 11БҚ 12 БҚ 14

ЖГП.02 Кәсіптік шет тілі (ағылшын) Кәсіптік қатынасқа қажетті мамандық бойынша лексикалық-грамматикалық материал материал. Әр түрлі сөйлемдік әрекеттер мен сөйлемдер түрі (ауызша, жазбаша, монологтық, диалогтық). Кәсіптік бағыт-талған сөйлемдерді аудару техникасы

Білімдер:- Кәсіптік қатынасқа қажетті мамандық бойынша лексикалық-грамматикалық ма-териал материалды;Іскерліктер: - Әр түрлі сөйлемдік әрекет-тер мен сөйлемдер түрін (ауызша, жазба-ша, монологтық, диалогтық) ажырату.

БҚ 1БҚ 6БҚ 11БҚ 12БҚ 14

ЖГП.03 Дене тәрбиесіАдамның жалпы мәдени, жалпы кәсіптік, әлеуметтік дамындағы дене тәрбиесінің рөлі; дене тәрбиесінің әлеуметтік-биологиялық және психофизиологиялық негіздері; дене және спорттық өздік жетілдіру негіздері; кәсіптік-қолданбалы дене тәрбиесіне дайындық

Білімдер:- Адамның жалпы мәдени, жалпы кәсіптік, әлеуметтік дамындағы дене тәрбиесінің рөлін;- дене және спорттық өздік жетілдіру негіздерін.Іскерліктер:- денешынықтыру нормативтерін орындау

БҚ 4БҚ 8БҚ 9

ӘЭП. 00 Әлеуметтік-экономикалық пәндерӘЭП.01 Мәдениеттану

Қоғам және мәдениет. Мәдениет және өркениет. Мәдениеттің, дәстүрлердің жаңашылдықтың дамуы. Мәдениетті қабылдау. Мәдениеттегі ұлттық және жалпы адамзаттық. Өз халқының, ұлтының мәдени-тарихи құндылықтарын тану. Өнердегі бірінші қадамнан бастап, ертедегі қола дәуіріне дейінгі Қазақстан мәдениетінің даму кезеңі. Қазақстанның ортағасырлық халықтарының көркем мәдениеті, салт-дәстүрі мен халықтық өнері. Музыкадан қолданбалы өнер, те-атр, киноға дейінгі қазіргі Қазақстанның мәдениеті.

Білімдер: - негізгі түсініктер; - түсінік: конфуциандық; даосизм; Қытайдың өнері; - үнді мәдениетінің ерекшеліктері мен оның негізгі жетістіктері.- түсінік: ислам; құрайш; Мұхаммед; Құран; Алла; Мекке; - христиан ілімінің негізгі қағидалары мен оның құндылық бағыттары; - Франция мәдениеті: Ашель, кроманьондар, галл-дар, франктар мәдениеті, әдебиеті, фило-софия; - көшпенділер құндылықтарының өмір бейнесі мен жүйесі; - ортағасырлық кезеңдегі қазақ этносының мәдени негізі туралы ілімді қалыптастыру; - түрік және араб мәдениетінің ортағасырлық Қазақстан мәдениетіне әсерін;Іскерліктер: - қытай мәдениетінің ерек-шеліктерін ашу;- мәдениеттану түсініктерін еркін пайдалану; - көшпенділердің материал-дық және рухани ерекшеліктерін көрсету.

БҚ 1БҚ 3БҚ 9

ӘЭП.02 Философия негіздеріфилософия пәні, дүние жүзілік философиялық ойлардың негізгі ерекшеліктері; адам табиғаты және оның өмір сүру мәні; адам және құдай; адам және ғарыш; адам, қоғам, өркениет, мәдениет; бостандықжәнетұлғаның жауапкершілігі; адамдық таным және қызмет; ғылым және оның рөлі; адамзат ғаламдық мәселелер алдында.

Білімдер: - әлемнің философиялық, ғылымижәнедіни бейнесі, адам өмірінің мәні; - ғылымның рөлі және ғылыми та-ным, оның құрылымы, түрі және әдістері, әлеуметтік және этикалық мәселелер;Іскерліктер: адамның мінез-құлқын биологиялық және әлеуметтік, рухани бастамалары ретінде анықтау, оның санасының маңыздылығы, саналы және санасыз мінез-құлық;- қоғамдағы адамдар арасындағы адам-гершілік нормалық қатынастарды реттеу;

БҚ 1БҚ 3БҚ 9БҚ 10

ӘЭП.03 Саясаттану және әлеуметтану негіздеріәлеуметтану ғылым ретінде; қоғам әлеуметтік мәдени жүйе ретінде; әлеуметтік қоғам; әлеуметтік және ұлтаралық қатынастар; әлеуметтік процестер; әлеуметтік институттар мен ұйымдар; тұлға: оның әлеуметтік рөлі мен әлеуметтік тұрпаты; саясаттану пәні; саяси билік және билік қатынастары; саяси жүйе; Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық үрдістер.

Білімдер: - заңдылықтар түсінігіндегі әлеуметтік ыңғай туралы; - әлеуметтік құрылым ту-ралы, әлеуметтік жіктер, әлеуметтік өзара байланыстар;- тұлғаның әлеуметтенілу үрдісінің ерекшеліктері, реттеу түрлері;Іскерліктер: - әлеуметтік қозғалыстар мен басқа да әлеуметік өзгерістер мен даму-ларды жетілдіру; - биліктің маңыздылығын анықтау, саясат субъектісі, саяси қатынас-тар мен үрдістер (Қазақстанда және әлемде); - саяси жүйелер мен саяси ре-химдер туралы түсінікті қалыптастыру.

БҚ 1БҚ 2БҚ 3БҚ 4БҚ 5БҚ 9 БҚ 10БҚ 13

ӘЭП.04 Экономика негіздері мақсаты, негізгі түсінік, қызметтер, маңыздылық, қағидалар; меншіктің түрі мен формасы, меншікті басқару, жоспарлардың түрлері, олардың негізгі кезеңдері, стратегиялық жоспарлаудың мазмұны; жоспарларды экономикалық негіздеу әдістері мен болжамдарды талдау; бизнес-жоспар;экономикалық талдау;халықтық тұтыну мен қызмет көрсету тауарларының нарықтық жағдайын тал-дау; нарықтық инфрақұрылым

Білімдер: - экономикалық теорияның жалпы ережесі;-елдегі және сыртқы елдердегі экономикалық жағдай;- макро және микроэкономиканың негіздері, салық, ақшалай-несиелер ту-ралы, әлеуметтік және инвестициялық саясатты;Іскерліктер: - өзінің кәсіптік қызметінде бағыт алу үшін қажетті экономикалық ақпаратты табу және пайдалану.

БҚ 1БҚ 2БҚ 3БҚ 10БҚ 13БҚ 14

ӘЭП.05 Құқық негіздері кәсіби қызмет аясындағы құқықтық реттеу түсінігі; кәсіпкерлік қызмет субъектісінің құқықтық ережесі; заңды тұлғалардың ұйымдастырушылық-құқықтық түрі; еңбек құқығы; еңбек келісім-шарты, келісім тәртібі, тоқтату негізі, еңбекақы; халықты жұмыспен қамтуды қамтамасы етудің мемлекеттік реттеу рөлі; қызметкерлердің тәртіптік және материалдық жауапкершілігі; аза-маттарды әлеуметтік қорғау құқығы, құқық бұзушылықтан қорғау және жанжалдарды сот тәртібінде шешу

Білімдер: - ҚР Конституциясының негізгі ережелерін;- ҚР құқығының негізгі салалары туралы түсінікті қалыптастыру;- адам мен азаматтың құқығы мен бостандық құқығының ілімі, оны іске асы-ру механизмдері;Іскерліктер: - кәсіптік қызмет аясында қызметкерлердің құқықтары мен міндеттері туралы білімді қолдану;- еңбек заңдылығына сәйкес өзінің құқығын қорғай алу.

БҚ 3БҚ 4БҚ 5БҚ 9БҚ 14

ЖКП.00 Жалпы кәсіптік пәндерЖКП.01 Мемлекеттік тілде іс-қағаздарын

жүргізуПән, курстың мақсаты мен тапсырмалары. Оргтехникалық қордың жалпы сипаттама-сы және олардың маңызы. Іс-қағаздарын жүргізу туралы түсінік және корреспонденция. Құжаттарды құру тәсілдері және қызметі. Жіктеу, тасымалдағыш, маңыздылығы, құрамды бөлігі, құжаттарды дайындау ережесі. Құжаттармен, құжат айналымдары-мен жұмыс істеуді ұйымдастыру және олардың түрлері. Құжаттарды тіркеу, есебі, сақтау және орындалуын бақылау.Іс-қағаздарын жүргізуді компьютерлендіру: маңызы, тапсырмалары, болашағы, құрамды бөлігі, негізгі қағидалары, ұйымдастыру

Білімдер: - Пән, курстың мақсаты мен тапсырмаларын; - Оргтехникалық қордың жалпы сипаттамасы және олардың маңызын; - Іс-қағаздарын жүргізу туралы түсінік және корреспонденция; - Құжаттарды құру тәсілдері және қызметін; - Жіктеу, тасымалдағыш, маңыздылығы, құрамды бөлігі, құжаттарды дайындау ережесін; - Іс-қағаздарын жүргізуді компьютерлендіру: маңызы, тапсырма-лары, болашағы, құрамды бөлігі, негізгі қағидалары;Іскерліктер: - Құжаттармен, құжат айналымдарымен жұмыс істеуді ұйымдастыру;- құжаттардың орындалуына есеп жүргізу, тіркеу, сақтау және бақылау жасау;- ПЕЭМ-де құжттар толтыру.

БҚ 1БҚ 6БҚ 11БҚ 12БҚ 14

ЖКП.02 Инженерлік сызбаМемлекеттік үлгілер. ЕСКД бойынша сыз-баларды орындау мендайындаудың негізгі ережесі. Техникалық сызбалардағы үш есе үлкейтілген бейнесі. Машиналардың, аспаптардың және олардың бөлшектерінің инженерлік-графикалық сызбалары. AutoCAD, КОМПАС 3D, ADEM, APMWinMachine инженерлік-техникалық бағдарламаларындағы жинақ сызбалары, жалпы көрініс сызбаларының бөлшектемесі.

Білімдер: - сызбалардың құрылысы мен дайындаудың негізгі ережесін;- кеңістіктегі бейнелердің графикалық ұсынымдарының тәсілдерін; - конструкторлық, технология-лық және басқа да нормативтік құжаттар-дың негізгі ережелерін;Іскерліктер: - МЕСТ-терді, техникалық құжаттарды және анықтамалық әдебиет-тері пайдалану;- әрекеттегі нормативтік базаға сәйкес сызбаларды дайындау;- AutoCAD, КОМПАС 3D, ADEM, APMWin-Machineбағдарламалары бойынша жұмыс істеу;

БҚ 1БҚ 2БҚ 7КҚ 14

ЖКП.03 Техникалық механика Техникалық меха-ника заңдары: статика, кинематика, дина-мика. Материалдардың кернеулігі:Қатты және пластикалық ауытқу. Кесу әдісі. Бұрау, ию құрылымдарының жүктемесі мен элементтерін жіктеу.Машина бөлшектері. Машина бөлшектері мен берілістердің жұмысқа қабілеттілігі мен есебінің критерийі.

Білімдер:- техникалық механика заңдары мен олар-ды қолдануды;- материалдардың кернеулігін; - жүктемелер түрлері, ауытқулар.Іскерліктер:- машина бөлшектерінің беріктігін есептеу;- жүктемелерді есептеу;- ауытқуларды есептеу.

БҚ 1БҚ 2БК 6БК 7КҚ 3.1.1КҚ 3.1.2

ЖКП.04 Электротехника және электроникаТұрақты және ауыспалы тоқтардың электрлік тізбегі. Электрлік жартылай өткізгіштіктер. Трансформаторлар.Электрлік желілер. Үшфазалы электрлік тізбектер. Электржетектері. Электрлік өлшемдер. Микроэлектроника.

Білімдер: - электрлік элементтердің шартты белгілер сызбасын;- өткізгіш аспаптар құрылысын;- микроэлектроника және интеграль;- электржетектерінің және түрлерінің құрылымдағы микросхемаларды. Іскерліктер: - өткізгіш аспаптарды пайда-лану; - сызбаларды айыр; - электрқозғалт-қыштарының қуатын есептеу;- логикалық элементтердің қағидалық сыз-баларын құрастыру.

БҚ 1БҚ 2БК 7БК 8БК 12БК 14ПҚ 3.1.3ПҚ 3.1.6ПҚ 3.1.7ПҚ 3.2.2ПҚ 3.2.5

ЖКП.05 МатериалтануҚұрылымдық материадар түрлері және оларға қойылатын талаптар. Болат пен шойынды өндіру тәсілдері, ме-талтану негіздері мен термиялық өңдеу; негізгі құрылымдық және құралдық мате-риалдарды өндірістік пайдалану әрі дай-ындама алу әдістері.

Білімдер:- машиналар мен механизмдер бөлшектерін, кескіш, өлшеуіш құралдар мен эталондарды дайындауда пайдала-нылатын материалдар;- құрылымдық дайындама негіздері.Іскерліктер:- материалдардың негізгі сипаттамаларын анықтау; - әр түрлі бөлшектер мен құралдарға арналған материалдар маркасын таңдау; - мате-риалдарды термиялық өңдеу тәсілдерін тағайындау; - дайындама алудың тиімді тәсілдерін таңдау.

БҚ 1ПК 3.1.1ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7ПК 3.2.3

ЖКП.06 ГидравликаФизикалық негіздері жүйенің қызмет етуі: гидростатикалар және гидродина-микалар, термодинамикалар негіздері; гидравликалық және пневматикалық, ара-лас жетектер; құрылымы, түрлері, гидро және пневмо жүйелердің есебі

Білімдер: - техникалық жабдықтардың жетектер құрылысын, жұмысын және оларды қолдануларды;- құбырлардың номенклатураларын, олар-ды есептеу әдісін және реттеу.Іскерліктер: - жетектердің принциптік сызбаларын құрастыру; - пневмо және гидро қозғалтқыштардың құрылысы есебін жасау

ПК 3.1. 1ПК 3.1.3ПК 3.1.5

ЖКП.07 Машина бөлшектері мен құрастыру негіздеріМашина бөлшектері механикалық беру туралы жалпы түсінік. Бөлшектердің қосылуы. Механизмдердің корпустық бөлшектері. Муфталар. Серпінді эле-менттер.

Білімдер:- бөлшектердің және машиналар түйінін типтік констукциясы; - машина бөлшектерінің есеп теориясының негіздеріІскерліктер: - өдік өткізілген есептер бойынша жалпы тағайындалған түйінді жасау

ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.5ПК 3.1.6

ЖКП.08 Материалдарды жинақтау техноло-гиясыҚұрылыс негіздері және материалдардың қасиеті.Қыздыру негіздері. Түсті ме-талдар және балқималар. Метал емес және композицилық материалдар. ТҚМ негіздері.

Білімдер:- заттың кристалдық және аморфтық қалпынын ерекшеліктері , химиялық байланысы бойынша крисстал-дарды топтастыру; - материалдардың қызған және суыған кезіндегі өзгерістерІскерліктер: - қызу тәртібін белгілеу;- таңба бойынша болаттың химиялық құрамын, металлургиялық сапасын анықтау

ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.5ПК 3.1.6ПК 3.1.7

ЖКП.09 Техникалық құралдарды басқаруАвтоматтық жүйесін басқару. Техникалық құралдарды басқару жүйесі.Жүйе басқару техникалық қалпын тексету

Білімдер: - АЖБ топтастыруының негізгі белгілері; - САР құрылымы топтастыруы және олардың сипаттамасы;- САК құрамы, түсініктер, белсенді бақылаудың жүйесі;- анықтама топтастыру датчиктердің түрлері - ГПС-тың негізгі терминдері анықтамалары ГПС-ты басқаруІскерліктер: - автоматты басқару әртүрлі техникалық үрдістермен ;жабдықтармен іске асыру; - датчик қосу сызбасымен жұмыс; - қызметті сызбамен жұмыс

БК 8ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.5ПК 3.2.6ПК 3.2.7

ЖКП.09 Стандарттау, сертификаттау және ме-трология негіздері:Стандарттау түсінігі. Нормативтік құжаттар, стандарттаудың әдістері мен жүйесі. Халықаралық стандарт-тау. Метрология: түсінік, көлемі, өлшем және өлшем құралы. Сертификаттау: түсінік, түрлеріжәне сертификаттауды жүргізутәртібі. Сертификаттау жүйесі, халықаралық сертификаттау.

Білімдер: - кәсіби сөздік, заңнамалық актілер, стандарттау және сертификаттау бойынша әдістемелік құжаттар; - өлшем теориясы; - қазіргі таным әдістерінің мүмкіндіктері; - стандарттау, метрология және сертификаттау тарихы;- сертификаттау үрдісінің маңызы;Іскерліктер: - көпқырлы нормативтік құжаттарда еркін бағыт алу - халықаралық бірегей жүйені пайдалану; - өлшем кезіндегі қателіктерге есеп жүргізу;- теориялық білімді тәжірибеде қолдан.

БК 6ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

ЖКП.10 Экономика салаларыМакро және микроэкономика түрлері, кәсіпкерлік; кәсіпкерлік түрлері; ұйымдастыру және еңбек өнімділігі, материалдық қорлар, еңбекақы; өндіріс шығындары; маркетинг; баға түзу; кәсіпорын қаржысы; салық жүйесі; кәсіпорынның өндірістік қызметі.

Білімдер: - макро және микроэкономика туралы; - кәсіпкерлік түрі туралы;- кәсіп-орынның салық жүйесінің түрлері туралы.Іскерліктер: - өндірістің әлеуметтік-экономикалықмәселелеріне бағытталу, әлемдік еңбек нарығындағы бизнес;- басқарма тапсырмаларын шешуге қатысу; - қаржы операцияларын есеп-теу, кірістер, өндірістің пайдасы, еңбектік техникалық-экономикалық көрсеткіштері.

БК 2БК 10БК 13ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

ЖКП.11 МенеджментМенеджменттің теориялық негіздері. Менеджменттің инфрақұрылымы. Басқармалық шешімдерді қабылдаудың әдістері мен техноло-гиясы. Менеджменттегі ақпараттық қамсыздандыру.

Білімдер: - басқарудың ұйымдастыру құрылымын; - қазіргі технологияның әдістерін және басқарма шешімдеріне дайындық пен негіздемені;- мотивацияның қазіргі әдістерін.Іскерліктер: - ұйымдастырушылық-өнді-рістік мәселелерді шешуге қатысу; - жан-жалдық жағдайдың алдын алу және рұқ-сат беру; - қызметкердің іскерлік сапасын анықтау.

БҚ 4БҚ 5БҚ 6БҚ 7БК 9БК 10БК 13ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

АП.00 Арнайы пәндерБіліктілік: 111003 3 - Техник-механик

АП.01 Машина жасау технологиясыМашина жасау өндірісінің бұйымдары. Өндірістік және технологиялық процес-стер. Машинажасау автоматизациясының негіздері, машина жинау технологиясы

Білімдер: - автоматты бақылау жүйесінің топтастыруы; - механикалық өндеу тура-лы және жабдықтың саяу сапасы;- тиеу жабдықтың жаңаша пайдалануы;Іскерліктер: - САПР жүйесін пайдалану;- кәсіпке жаңа модернизацияланған жаб-дықтарды енгізу, оларға қорытынды беру

КҚ 3.1.1КҚ 3.1.2КҚ 3.1.3КҚ 3.1.4

АП.02 Кәсіптік қызметтегі ақпаратты тех-нологиялар Автоматизацияланған жұмыс орындарының техникалық қоры. Базалық бағдарламалық қамсыздандыру. Локальдық желі. Ақпараттардың кіріс-шығыс құрылымы. Графикалық бағдарламада жұмыс.

Білімдер:- кәсіптік қызметте ақпараттық және телекоммуникациялық технология-ларды пайдаланудың құрамы, қызметі және мүмкіндігін; - кәсіптік қызметте мо-дельдеу және жоспарлау;Іскерліктер: - кәсіптік қызметте есептеу техникасының қорын пайдалану;- кәсіптік қызметте компьютерлік және телекоммуникациялық қорларды қолдану;- графикалық бағдарламаман жұмыс

БК 2БК 14ПК 3.1.6ПК 3.1.7ПК 3.2.6ПК 3.2.7

Біліктілігі: 111302 3- Техник-механикАП .03 Металлургиялық көтергіш-көлік ма-

шиналарыТиптік бөлшектер және металлургиялық көтергіш-көлік машиналарының механизмдері. Көтергіш- көлік машина-лары және металлургиялық кәсіпредің кұрылымы. Таситын машиналар және құрылымы

Білімдер: - көтергіш-көлік машинала-ры және металлургиылық кәсіптерінің құрылымы туралы жалпы түсінік, олардың транспорттық машиналары; - көтергіш-көлік машиналары және металлургиялық кәсіптерінің құрылымы; -майысқақ көтер-гіш-сүйретпе мүшелер, құрылыс; -жұмыс әрекетінің шарттары, есеп ұстанымдары;-көтергіш-көлік машиналар мен құрылым-ның негізгі түрлері және олардың құры-лым бөлшектеріІскерліктер: -тормоз мезгілі мен таңдау тормозының жүктеме есептерін орындау;-көтергіш механизмнің, қозғалыстың есебі;-таситын машиналар мен құрылымы бой-ынша есептер

ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.5ПК 3.1.6

АП.04 Металлургиялық өндірістің машинала-ры мен жабдықтарын құрастыруМеталлургиялық машиналардың жасалуы. Машиналардың беріктік параметрларынвң негізгі есептері. Сүзба күштерінің жасалуы, қарсыласу күштерінің есебі.

Білімдер: -техниканы жасау кезеңдері, жоба жұмыстарының түрлері; -машина-лардың жұмыс тәртібі;-материалдарды жібітуге дайындаған құрылыстар;-жібіту және құю агрегаттарының жабдығы Іскерліктер: -айналдыру және түсу қозға-лыс кезіндегі қарсылас күштері мен айнал-малы жағдайларды есептеу; -механизм жасайтын жұмыстарының рационалдық параметрін есептеу;-жұмыс жүктерінің есебі

ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

АП.05 Металлургиялық өндірістің машинала-ры мен жабдықтарын зерттеуМеталлургиялық машиналар зерттеу объектісі сияқты. Тәжірибе жоспарлау. Берілгенді өндеу.

Білімдер:-металлургиялық кісіптің әдіс-тері, стендттері, машиналары, жабдық-тары мен машина құралдарының сынағы; Іскерліктер: -зерттеу әдістер мен әдісте-мелерді, стендттерді, аппаратарды және құралдарды таңдау, зерттеу өткізуді жо-спарлау

ПК 3.1.1ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

АП.06 Металлургиялық өндірістің машина-лары мен жабдықтардың сенімділігі, оларды пайдалану және жөндеуСенімділіктің негізгі теориясы. Сенімділіктің көтерілуі , көрсеткіштерді бағалау. Майлау материалдардың негізгі пайдалану қасиеттері.

Білімдер: -негізгі түсініктер және анықта-малар; -сенімділік көрсеткіштері; -бөлшек-тер бұзылуының түрлері;-металлургиялық машиналар; -тоздырудың түрлері;-майлау материалдардың түрлері Іскерліктер: -бас тартудың есебін анық-тау;-дайындық коэффициентін есептеу;-шараларды өткізу үшін шығыстың са-нын есептеу;-сенімділік қасиеттерін бағалау үшін мәліметті жинау және қорытынды жасау

ПК 3.1.2ПК 3.1.3ПК 3.1.4ПК 3.1.6ПК 3.1.7

Біліктілік: 111303 3 -ЭлектромеханикАП.03 Технологиялық машиналар мен

жабдықтарды пайдалануТехнологиялық машиналардың ,жабдықтардың тағайындалу мен топ-тастыруы. Жабдықтарды таңдау және пайдалану тәртібін қамтамасыз ету. Электржабдықтар. Жабдықтандыру. Құру және құрал элементтері , жинақтау транспорт-өлшегіш құралдары. Жабдықтарды, технологиялық машина-ларды жөндеу және модернизациялау бйынша іс-шаралар.

Білімдер:-құралдардың түрлері;-қалыптастыру ұстанымдары;-жабдықтандыру элементтерінің құралдары;-пайдалану тәртіптері;-электржабдықтардың түрлері;Іскерліктер:-қетелерді есептеу;-күштерді бекіту есептері;-құралдарды белгілеу және пайдалану;

ПК 3.2.2ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6ПК 3.2.7

АП.04 Цехтық жабдықтарды пайдалану және жөндеу Цехтік жабдықтардың мамандырылуы. Жөндеу түрлері. Цехтің механикалық-жөндеу қызметінің құрылымы. Цехта жұмыс жасаужүйесі және түрлері мен әдістері. Цехтік жабдық-тарды жөндеу және модернизациялау бойынша іс-шаралар.

Білімдер: -цехтік жабдықтарды пайдала-ну нормалары мен ережелері;-жөндеудің әдістері мен жүйесі;-механикалық-жөндеу қызметінің құрылымы; -жөндеу түрлері;Іскерліктер: -цехтағы жөндеушілердің сан есебі; -жөндеу кестесінің есебі;-майлы материал бойынша есеп

ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6

АП.05 Басқарудың электромеханикалық үрдісін жабдығын және құралдарын тексеруТехникалық тексеру теориясы. Электр құбылыстардың, жабдықтардың және басқару жабдықтардың тексеру түрлері мен құралдары. Қателерді іздеу әдістері.

Білімдер:-пайдалану, электрмеханикалық құбылыстарды тексеру, жабдықтар және жабдықтарды басқарудың негізгі түсінігі;-қателердің себептері және жұмыс істемеуі; -жабдықтарды тексеру түрлері мен құралдары;Іскерліктер: -тексеру құралдарының пай-

ПК 3.2.2ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz26(Жалғасы. Басы 23-25-беттерде)

(Жалғасы 27-бетте)

далануы; -қателердің белгілерін көрсету;-болатын қателердің тізімін реттеу;-қателерді жөндеу жұмыстарын орындау

АП.06 Жабдықтардың үрдістері мен механизмдерін үлгілеуМеханизм мен жабдықтардың қызметтік құрылымы. Үлгілер мен әдістер.Математикалық үлгілердің жалпы топта-стыруы. Жасау ұстанымдары

Білімдер: -жасау құбылыстардың және механизм жабдықтарының теориялық негіздері менпрактикалық дағдылары;Іскерліктер:-жасаудың құрылысы мен зерттелуі;-талдау және құбылыс есебін жасау әдістерінің қолданылуы

ПК 3.2.1ПК 3.2.3ПК 3.2.6ПК 3.2.7

БҰАП. 00 Білім беру ұйымының таңдаған пәндеріӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика

КП.00 Кәсіптік практикаКП.01 Бастапқы кәсіптік дағдыларды алуға

арналған практика (таныстыру, оқулық)Кәсіпорын ұйымының құрылымы. Кәсіпорын қызметкерлерінің лауазымдық сипаттамалары. Жабдықтардың негізгі түрлері. Кәсіпорын жабдықтарын пайдала-ну шарттары. Қарапайым технологиялық операцияларды орындау.

Білімдер: - кәсіпорын ұйымының құрылы-мына бағытталуды; - икемді автоматтық желілер нысандарының түрлерін анықтау-ды; - жабдықтарды пайдалану жағдайын анықтауды; - жұмыс орнында қарапайым технологиялық операцияларды орын-дауды;Дағдылар: - икемді автоматтық желілерді ұйымдастыру құрылымын анықтау;- икемді автоматтық желілер нысандары-ның объектілер түрлерін анықтау;- кәсіп-орынның жабдықтарын пайдалану жағ-дайларын анықтау; - жұмыс орнында қарапайым технологиялық операциялар-ды орындау.

БҚ 2БҚ 3БҚ 4БҚ 6БҚ 7БҚ 8БК 14

КП.02 Мамандық профилі бойынша практика(өндірістік)Дабылқақыштардың жағдайын, жіберу бақылау өлшегіш құралдарын, тормоз жүйсін , барабанын, арқандарын тексеру және оларды қадағалау. Подшипниктерді майлау және көтергіш машиналардың түйіндерін, электрқозғалтқышты және компрессорды майлау. Жүктасушылармен жүк алатын құралдармен дұрыс пайдала-нуын қадағалау.

Білімдер: - пайдаланатын материал-дардың сапасын анықтау және олардың шығындарына есеп жүргізу;- құрылыс, жол машиналарының жабдықтарын жөндеу мен техникалық пайдалану бойынша қауіпсіздікті қамтамасыз ету; - техникалық пайдалану мен жөндеуді орындауға арналған қосымша бөлшектердің шығын есебін жүргізу; - техникалық қызмет көрсету мен жол машиналарының машина-ауысымдық өздік құнын есептеу;Дағдылар:- жол құрылыс машиналары мен жабдықтарының агрегаттары мен то-раптарына талдама жасауды жүргізу;- жол құрылыс машиналары мен жабдық-тарының механизмдері мен техникалық күйін анықтау; - машиналарға техникалық қызмет көрсету, тексеру және жөндеу кезінде бақылаушы-өлшеуіш аспаптарды таңдау және пайдалану;- машиналарға техникалық қызмет көрсету мен жөндеуге технологиялық жабдықтар таңдау;

ПК 3.2.1ПК 1.2.2ПК 3.2.3ПК 3.2.5

КП.03 Технологиялық практика Қызмет көрсету, қондырғыны жөндеу кәсібі бойынша көшірме ретінде қондырғыларды реттеу, таңдап алған ма-маны бойынша, лауазымдық нұсқауларды оқып білу, материалдарды жүйелеу және практика есебін рәсімдеу.

Білімдер: - жол құрылыс машиналары мен жабдықтарын техникалық пайдала-ну мен жөндеу бойынша қызметшілердің жұмысын ұйымдастыру, технологиялық жабдықтарды пайдалану; - өндірістік учаскнің жұмысы туралы техникалық және есептік құжаттарды құрастыру және тол-тыру; - техникалық нормалар уақытын мөлшерлеу әдіс-тәсілдерін пайдалану;- машиналар мен жабдықтарға техника-лық қызмет көрсету мен жөндеу бой-ынша технологиялық үрдістердің өңдеу режимдерін есептеу және операцияларды мөлшерлеу;Дағдылар: - қосылыстардың тозуын анықтау және оны жоюбойынша шара-лар бекіту, өндіріске сенімді машиналар мен энергия үнемдеуші шараларды дай-ындап енгізу; - машиналардың торап-тары мен агрегаттарын қайта қалпына келтіру, жөндеу, дайындау, технологиялық үрдістерді жобалау; - қолданбалы бағдар-ламаларды, компьютерлік есептеулер мен есептеу техникаларын кәсіби тапсырма-ларды шешуде қолдану

ПК 3.2.1ПК 3.2.2ПК 3.2.3ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6ПК 3.2.7

КП.04 Диплом алдындағы практикаОқу кезінде алынған білімін пысықтау. Өндірістегі экономикамен және үздік технологиямен тансысу. Диплом жоба-сын орындау үшін ақпаратты және ма-териалды жинау, жұмыс орындарында сынықтан өту.

Білімдер:- жол құрылыс машиналары мен жабдықтарын техникалық пайдала-ну мен жөндеу бойынша қызметшілердің жұмысын ұйымдастыру, технологиялық жабдықтарды пайдалану; - өндірістік учаскенің жұмысы туралы техникалық және есептік құжаттарды құрастыру және толтыру;- техникалық нормалар уақытын мөлшерлеу әдіс-тәсілдерін пайдалану;- машиналар мен жабдықтарға техника-лық қызмет көрсету мен жөндеу бойынша технологиялық үрдістердің өңдеу режим-дерін есептеу және операцияларды мөлшерлеу;Дағдылар: - қосылыстардың тозуын анықтау және оны жоюбойынша шара-лар бекіту, өндіріске сенімді машиналар мен энергия үнемдеуші шараларды дай-ындап енгізу; - машиналардың торап-тары мен агрегаттарын қайта қалпына келтіру, жөндеу, дайындау, технологиялық үрдістерді жобалау; - қолданбалы бағдар-ламаларды, компьютерлік есептеулер мен есептеу техникаларын кәсіби тапсырма-ларды шешуде қолдану.

ПК 3.2.1ПК 3.2.2ПК 3.2.3ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6ПК 3.2.7

КП.05 Дипломдық жобалауОқушылардың теориялық және практикалық білімдерін жүйелеу, бекіту және кеңейту; арнайы технология-лар мәселелерінің кешенін зерделеу; техникалық және техно-экономикалық есептің практикаларын бекіту

Іскерліктер: -стандарттар мен норматив-тік-техникалық құжаттарды қолдану;-өндірістің технологиялық сызбаларын құрастыру; -өндірістің жабдықтарын таңдау; -саланың даму перспективасын түсінуге; -дипломдық жобада өнімнің сапа-сын бақылаудың негізгі әдістерін қолдану;-қауіпсіздік техникасы мен қоршаған орта-ны қорғау негіздерін; Дағдылар: -жабдықтарды технологиялық желіде жобалау және құрастыру мәселе-сін өздігімен шешуді;-учаскені автоматтан-дыру мәселесін бағдарлауы; -техникалық және техно-экологиялық есептерді орын-дау; -дипломдық жобаның графикалық бөлімін орындау; техникалық және есептік-есеп беру құжаттарын рәсімдеу;

ПК 3.2.1ПК 3.2.2ПК 3.2.3ПК 3.2.4ПК 3.2.5ПК 3.2.6ПК 3.2.7

1 кесте

Құзыреттер коды

Базалық құзыреттер

БҚ 1 Өмір бойы білім мен дағдыларды жаңарту.БҚ 2 Автоматтандыру негіздері, АСУТП және өндіріс экономикасы бойынша білімді тереңдету.БҚ 3 Тұлғааралық және коммуникативтік мінез-құлық ережелерін сақтау.БҚ 4 Жеке және командада жұмыс істеу.БҚ 5 Жеке еңбек іс-әрекеттерін жоспарлау.БҚ 6 Қажетті ақпараттарды табу және қолдану.БҚ 7 Техникалық құжаттармен жұмыс жүргізу.БҚ 8 Жабдықтарды пайдалануда еңбекті қорғау, техникалық және өрт қауіпсіздіктерінің ережелерін

сақтау.БҚ 9 Құқықтық нормаларды қолдану, адамдар арасындағы, қоғамдағы, қоршаған ортадағы

қатынастарды реттеу.БҚ 10 Кәсіптік және әлеуметтік қызметте әлеуметтік-маңызды мәселелер мен үрдістерді талдау.БҚ 11 Шет тілде кәсіптік қызмет жүргізу.БҚ 12 Мемекеттік тілде құжаттарды дайындау.БҚ 13 Кәсіптік қызметке экономикалық талдау жасауды жүргізу.БҚ 14 Компьютермен жинақтау әдістерін, ақпараттарды сақтай және өңдей білу.

2 кесте

ТжКБ деңгейі Біліктілік Кәсіптік құзыреттер

2. Жоғары деңгей ма-маны

2.1 111301 2 – Металлургиялық зауыттардың жабдығының монтажшысы *

КҚ 2.1.1 Шойындар мен шлактардың стационарлық қалыптарын, до-мна пештеріндегі шаңұстағыш лазалардың қақпақтарын; ысырмалардың, шиберлердің, мартен пештеріндегі газ құбырларының дросселдік қалқаншаларын, люктер мен миксер лаздарын, конвертор астындағы шой-ынды-плиталы төсемді; агломератты шашырандыға арналған шұқырлардың торларын; рольганговтар борттарын, плиталық төсемдерді, құбырларды улау мен жууға арналған ваннаны; қолдан басқару станциялары мен сұйық май-лау сүзгіштерін; гидравликалар жүйесіндегі арматура құймаларын, жұмыс терезелері мен электр пештерінің леткаларын өртеу құрылғысын, пештердің поддондарын монтаждау;КҚ 2.1.2 Шаблон бойынша бөлшектердің өлшемін орындау;КҚ 2.1.3 Бұрандалы және фланецті қосқыштарды жинау;КҚ 2.1.4 Құбыр ұяшықтарын тазалау, өртеу және құбыр соңдарын өңдеу;КҚ 2.1.5 Стропалық құралдармен строповканы орындау, орын ауыстыруды іске асыру, қарапайым такелаждық құралдарды (блоктар, иінтірек лебедкалар) пайдалану арқылы 10 т с дейінгі массалы жабдықтарды расстроповкалау;КҚ 2.1.6 Берілген өлшемдер бойынша төсемдер дайындау;КҚ 2.1.7 Металлқұрылымдарды жөнге келтіруді іске асыру;КҚ 2.1.8 Жабдықтарды жөнге келтіру

ТжКБ деңгейі

Біліктілік Кәсіптік құзыреттілік (КҚ)

3. Орта буын маманы

3.1 111302 3 – Техник- механик

КҚ 3.1.1 Әрекеттегі нормативтік базаға сәйкес жобалық-құрылымдық, технологиялық және басқа да техникалық құжаттарды дайындау;КҚ 3.1.2 Механизмдер мен машиналар бөлшегінің есебін жүргізу;КҚ 3.1.3 Металлургиялық агрегаттардың техникалық-экономикалық көрсеткіштерін анықтау;КҚ 3.1.4 Негізгі өнімдер (қызмет) мен үрдістер түрлеріне нормативтік құжаттар талаптарын қолдану;КҚ 3.1.5 Көтергіш-көліктік машиналардың жіктеулерін анықтау;КҚ 3.1.6 Сапа жүйесінің құжаттарын қолдану;КҚ 3.1.7 Негізгі ережелер мен Қазақстан Республикасының сертификаттау жүйесінің құжаттарын пайдалану

3.2. 111303 3 - Электромеханик

КҚ 3.2.1 Шикізатты дайындау мен металл алу бойынша технологиялық үрдісті іске асыру;КҚ 3.2.2 Қарапайым электрлік, магниттік және электрондық тізбелердің негізгі мөлшерлерін есептеу және өлшеу;КҚ 3.2.3 Металдар мен қорытпаларды алуға арналған тиімді технолгиялық үрдістерді таңдау;КҚ 3.2.4 Электржабдықтардың жұмысындағы ақауларды анықтау және олар-ды жою үшін шаралар қолдану;К 3.2.5 Металлургиялық цехтардың бақылаушы-өлшеуіш аспаптарын, технологиялық үрдістердің жүйелерін автоматтандыруды пайдалану;КҚ 3.2.6 Кәсіби қызметте бағдарламалық қамсыздандыруды пайдалану;КҚ 3.2.7 Компьютерлік және телекоммуникациялық құралдарды қолдану.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 273-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехнологиялық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні:1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша )Мамандығы: 1202000 – Тасымалдауды ұйымдастыру және көлікте қозғалысты басқару (салалар бойынша )Біліктілігі: 120202 2 –Жүк, тауар кассирі* 120203 2 – Кассир (билет сататын)* 120204 2 – Баға қоюшы * 120205 2 – Тасымалдау құжаттарын өңдейтін операторы*

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 2 жыл 10 ай Негізгі орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ының

сан

ы

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алық

-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖБП 00 Жалпы білім беретін пәндер 1448 1,2ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пән (кәсіптік орыс тілі,

кәсіптік шетел тілі,дене тәрбиесі)356 2,3

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 376 310 66 1-3ЖКП 01 Өндіріс экономикасы + + 60 50 10ЖКП 02 Көліктік құқық негіздері + + 60 54 6ЖКП 03 Қарым-қатынас этикасы мен психология негіздері + + 66 52 14ЖКП 04 Қоршаған орта мен еңбекті қорғау + + 60 54 6ЖКП 05 Салалар технологиясы + + + 130 100 30АП 00 Арнайы пәндер 688 438 250 2-3

Біліктілігі Жүк, тауар кассирі * АП 01 Жабдықтар + + + 154 104 50АП 02 Арнайы технология + + + 534 334 200

Біліктілігі Кассир (билет сататын) *АП 01 Жабдықтар + + + 154 104 50АП 02 Арнайы технология + + + 534 334 200

Біліктілігі Баға қоюшы* АП 01 Жабдықтар + + + 154 104 50АП 02 Арнайы технология + + + 534 334 200

Біліктілігі Тасымалдау құжаттарын өңдейтін операторы*

АП 01 Жабдықтар + + + 154 104 50АП 02 Арнайы технология + + + 534 334 200БҰАП 00 Білім беру ұйымы анықтайтын пәндер** 48/

314**ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1188

ӨП 00 Өндірістік практикаӨО 01 Танысу практикасы 36ӨО 02 Оқыту практикасы 360КП. 00 Кәсіптік практикаКП. 01 Технологиялық практика 432КП.02 Біліктілік практикасы 360АА. 00 Аралық аттестаттау 144ҚА. 00 Қорытынды аттестаттау 72ҚА 01 Қорытынды аттестаттау*** 60ҚА 02(КДДБ)

Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беру

12

Міндетті оқыту жиыны 4320К Консультациялар Оқу жылына 100 сағаттан артық болмауы керекФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына 4 сағаттан

артық болмауы керекБарлығы 4960

Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА –аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтіксабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін.**Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін.***Қорытынды аттесттаттауға ұсынылатын нысандар: (АП 01, АП 02,) пәндері бойынша мемлекеттік біліктілік емтиханы. Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізіміжұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда,IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 274-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Мамандығы: 1202000 – Тасымалдауды ұйымдастыру және көлікте қозғалысты басқару (салалар бойынша )Біліктілігі: 120202 2 –Жүк, тауар кассирі* 120203 2 – Кассир (билет сататын)* 120204 2 – Баға қоюшы * 120205 2 – Тасымалдау құжаттарын өңдейтін операторы*

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 10 ай Жалпы орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ының

сан

ы

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішіндеТе

ория

лық

саба

қтар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алық

-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс тілі,кәсіптік шетел тілі, дене тәрбиесі)

216 1

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 240 196 44 1ЖКП 01 Өндіріс экономикасы + + 44 36 8ЖКП 02 Көліктік құқық негіздері + + 46 40 6ЖКП 03 Қарым-қатынас этикасы мен психология негіздері + + 42 32 10ЖКП 04. Қоршаған орта мен еңбекті қорғау + + 36 32 4ЖКП 05 Салалар технологиясы + + 72 56 16АП 00 Арнайы пәндер 252 176 76 1

Біліктілігі Жүк, тауар кассирі*АП 01 Жабдықтар + + + 66 46 20АП 02 Арнайы технология + + + 186 130 56

Біліктілігі Кассир (билет сататын)*АП 01 Жабдықтар + + + 66 46 20АП 02 Арнайы технология + + + 186 130 56

Біліктілігі Баға қоюшы*АП 01 Жабдықтар + + + 66 46 20АП 02 Арнайы технология + + + 186 130 56

Біліктілігі Тасымалдау құжаттарын өңдейтін операторы*

АП 01 Жабдықтар + + + 66 46 20АП 02 Арнайы технология + + + 186 130 56БҰАП 00 Білім беру ұйымы анықтайтын пәндер** 48/

171**48 1

ӨО жәнеКП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 576 1

ӨП 00 Өндірістік практикаӨО 01 Танысу практикасы 36ӨО 02 Оқыту практикасы 108КП. 00 Кәсіптік практикаКП. 01 Технологиялық практика 216КП.02 Біліктілігі практикасы 216АА. 00 Аралық аттестаттау 36ҚА. 00 Қорытынды аттестаттау 72ҚА 01 Қорытынды аттестаттау*** 60ҚА 02 (КДДБ)

Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беру

12

Міндетті оқыту жиыны 1440К Консультациялар Оқу жылына 100 сағаттан артық болмауы керекФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына 4 сағаттан

артық болмауы керекБарлығы 1656

Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін. ***Қорытынды аттесттаттауға ұсынылатын нысандар: (АП 01, АП 02) пәндері бойынша мемлекеттік біліктілік ем-тиханы.

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізіміжұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда,IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 275-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1200000 - Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша)Мамандығы: 1202000 – Тасымалдауды ұйымдастыру және көлікте қозғалысты басқару (салалар бойынша)Біліктілігі: 120206 3 – Техник

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 3 жыл 10 ай Негізгі орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ының

сан

ы

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алық

-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖБП 00 Жалпы білім беру пәндері 1448 1-2ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пән (кәсіптік орыс

тілі,кәсіптік шетел тілі, дене тәрбиесі)428 2-4

ӘЭП. 00 Әлеуметтік-экономикалық пән (мәдениеттану, философия негіздері, экономика негіздері, әлеуметтану және саясаттану негіздері, құқық негіздері)

180 2-3

ЖКП. 00 Жалпы кәсіптік пәндер 638 400 208 30 1-4ЖКП. 01 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу + + 72 42 30ЖКП 02 Сызу + + 78 78ЖКП 03 Техникалық механика негіздері + + 70 62 8ЖКП 04 Электротехника негіздері + + 64 48 16ЖКП 05 Құрастырымдық материалдар + + 32 26 6ЖКП 06 Стандарттау және метрология негіздері + + 32 26 6ЖКП 07 Өндіріс экономикасы + + + + 124 82 12 30ЖКП 08 Автокөлік құқығы + + 60 50 10ЖКП 09 Қоршаған орта мен еңбекті қорғау + + 60 52 8ЖКП 10 Қолданбалы информатика + + 46 12 34АП 00 Арнайы пәндер 1002 728 234 40 2-4АП 01 Автокөліктің жылжымалы құрамы + + + 178 118 60АП 02 Пайдаланылатын материалдар + + 66 52 14АП 03 Логистика негіздері + + 54 54АП 04 Жүк тасымалдау технологиясы мен ұйымдастыру + + + + 172 122 30 20АП 05 Жолаушыларды тасымалдау технологиясы мен

ұйымдастыру + + + + 194 144 30 20

АП 06 Өндірісті автоматтандыру + + 36 20 16АП 07 Маркетинг және менеджмент негіздері + + 48 30 18АП 08 Есеп, қаржылар және несиелеу + + 72 56 16АП 09 Жол жүру ережелерінің қауіпсіздігі + + + 182 132 50БҰАП 00 Білім беру ұйымы анықтайтын пәндер ** 48/

458**ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1728

ӨО. 00 Өндістік оқытуӨО 01 Танысу практикасы 36ӨО 02 Оқу практикасы 828КП. 00 Кәсіптік практикаКП 01 Технологиялық практика 504КП 02 Дипломалды практика 144

Дипломдық жобаның орындалуы. 216АА. 00 Аралық аттестатау 216ҚА. 00 Қорытынды аттестаттау 72ҚА 01 Қорытынды аттестаттау*** 60ҚА 02(КДДБ)

Біліктілікті меңгеру және кәсіптік дайындықтың деңгейін бағалау

12

Міндетті оқыту жиыны 5760К Консультация Оқу жылына 100 сағаттан артық болмауы керекФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына 4 сағаттан

артық болмауы керекБарлығы 6588

Ескерту:ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту;КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА –қорытынды аттестаттау;КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау

нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін ***Қорытынды аттесттаттауға ұсынылатын нысандар: (АП 04, АП 05 , ЖКП 7) пәндері бойынша дипломдық жұмысты қорғау немесе кешенді емтихан .

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізіміжұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда,IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 276-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні:1200000 - Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша)Мамандығы: 1202000 – «Тасымалдауды ұйымдастыру және көлікте қозғалысты басқару (салалар бойынша )Біліктілігі: 120206 3 – Техник

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 2 жыл 10 ай

Жалпы орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ының

сан

ы

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алық

-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс тілі, кәсіптік шетел тілі, дене тәрбиесі )

442 1-3

ӘЭП. 00 Әлеуметтік-экономикалық пәндер (мәдениеттану, философия негіздері, экономика негіздері, әлеуметтану және саясаттану негіздері, құқық негіздері)

180

ЖКП. 00 Жалпы кәсіптік пәндер 642 402 210 30 1-3ЖКП. 01 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу + + 72 42 30ЖКП 02 Сызу + + 80 80ЖКП 03 Техникалық механика негіздері + + 72 64 8ЖКП 04 Электротехника негіздері + + 64 48 16ЖКП 05 Құрастырымдық материалдар + + 32 26 6ЖКП 06 Стандарттау және метрология негіздері + + 32 26 6ЖКП 07 Өндіріс экономикасы + + + + 124 82 12 30ЖКП 08 Автокөлік құқығы + + 60 50 10ЖКП 09 Қоршаған орта мен еңбекті қорғау + + 60 52 8ЖКП 10 Қолданбалы информатика + + 46 12 34АП 00 Арнайы пәндер 1064 790 234 40 1-3АП 01 Автокөліктің жылжымалы құрамы + + + 184 124 60АП 02 Пайдаланылатын материалдар + + 68 54 14АП 03 Логистика негіздері + + 60 60АП 04 Жүк тасымалдау технологиясы мен ұйымдастыру + + + + 188 138 30 20АП 05 Жолаушыларды тасымалдау технологиясы мен

ұйымдастыру + + + + 215 165 30 20

АП 06 Өндірісті автоматтандыру + + 36 20 16АП 07 Маркетинг және менеджмент негіздері + + 48 30 18АП 08 Есеп, қаржылар және несиелеу + + 72 56 16АП 09 Жол жүру ережелерінің қауіпсіздігі + + + 193 143 50БҰАП 00 Білім беру ұйымы анықтайтын пәндер** 48/

474**ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1728

ӨО. 00 Өндірістік оқытуӨО 01 Танысу практикасы 36ӨО 02 Оқу практикасы 828КП. 00 Кәсіптік практика:КП 01 Технологиялық практика 504КП 02 Дипломалды практика 144

Дипломдық жобаның орындалуы. 216АА. 00 Аралық аттестаттау 144ҚА. 00 Қорытынды аттестаттау 72ҚА 01 Қорытынды аттестаттау*** 60ҚА 02(КДДБ)

Біліктілікті меңгеру және Кәсіптік дайындықтың деңгейін бағалау

12

Міндетті оқыту жиыны 4320К Консультация Оқу жылына 100 сағаттан артық болмауы керекФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына 4 сағаттан

артық болмауы керекБарлығы 4960

Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін.***Қорытынды аттесттаттауға ұсынылатын нысандар:(АП 04, АП 05, ЖКП 7) пәндері бойынша дипломдық жұмысты қорғау немесе кешенді емтихан.

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізіміжұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала оты-рып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда,IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 277-қосымша

1202000 – «Тасымалдауды ұйымдастыру және көлікте қозғалысты басқару (салалар бойынша ) мамандығы бойынша техникалық және кәсіптік білім берудің үлгілік білім беретін оқу бағдарламалары

Пәндер циклдері және кәсіптік практика бойынша білім беретін оқу бағдарламаларының мазмұны (жоғары деңгей)

Циклдің (пәннің) индексі

Пәннің, практиканың атаулары және негізгі бөлімдері

Қалыптасатын білімдер, іскерліктер және дағдылар

Қалыптасатын құзыреттер

кодыЖБП 00 Жалпы білім беретін пәндерЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндерЖГП 01 Кәсіптік орыс тілі.

Орыс тілінің синтаксисі. Мамандық бойынша терминология. Кәсіптік бағдарлы мәтіндерді аударудың (сөздікпен) техникасы. Дамудың кәсіби қарым-қатынасы.

Білімдер: - орыс тілінің синтаксисін; - кәсіби қарым-қатынас; негізгі терминдер.Іскерліктер: - кәсіптік терминдерді; - мамандық бойынша терминологияны пайдалануды;- кәсіптік бағдарлы мәтіндердің (сөздікпен) техникалық аударуын пайдалануды.

БҚ 2,3,4,5, 6

ЖГП 02 Кәсіптік шетел тілі.Мамандық бойынша терминоло-гия.Кәсіптік бағдарлы мәтіндерді аударудың (сөздікпен) техникасы.Дамудың кәсіби қарым-қатынасы.

Білімдер: - кәсіптік қатынасты; - негізгі сөздер мен терминдерді.Іскерліктер: - мамандық бойынша тер-минологияны пайдалануды; - кәсіби бағдарлы мәтіндердің (сөздікпен) техникалық аударуын пайдалануды.

БҚ 2,3,4,5, 6

ЖГП.03 Дене тәрбиесі. Маманды дайын-даудағы дене тәрбиесінің рөлі, оның са-лауатты өмір салтындағы маңызы. Дене тәрбиесінің әлеуметтік-биологиялық және психофизиологиялық негіздері. Өзін-өзі жетілдірудің денелік және спорттық негіздері. Кәсіптік-қолданбалы дене дайындығы.

Білімдер:- дене тәрбиесінің әлеуметтік -биологиялық және психикалық-физиологиялық негіздерін;Іскерліктер:- дене тәрбиесінің салауатты өмір салтын қалыптастыруды;- өзін-өзі денелік және спорттық жетілдіруді.

БҚ 8,9

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндерЖКП 01 Өндіріс экономикасы. Ел эконо-

микасындағы қор саласының орны, кәсіпорын-дардың негізгі және ай-налым қорлары, әр түрлі меншік нысандағы кәсіпорындар қызметінің ерекшеліктері. Ұйымның әрекетін жоспарлау негіздері; жоспар-лар жүйесі, олардың құрылымы мен негізгі көрсет-кіштері; биз-нес-жоспар; инвестициялардың экономи-калық тиімділігі Еңбекті нор-малау және ғылыми ұйым-дастыру. Кәсіпорынның өнді-рістік бағдарламасын жоспарлау, жұмыстың пайдалылығы мен табы-сын, пайдасын жоспарлау. Өндірістік үдерістердің экономикалық тиімділігі.

Білімдер:- нарықтың экономикалық ұғымдары тура-лы, кәсіпорынның өндірістік қорлары жай-ында, менеджмент және маркетинг негізі мен өндірістік жоспарлау туралы; - өндірістік қорлардың экономикалық маңызын, сметалық құжаттарды жасау тәртібін, - маркетинг және менеджмент негізін, жо-спарлау мен есеп беру әдістерін; - менеджмент және маркетинг негізі мен өндірістік жоспарлау туралы.Іскерліктер:- шаруашылық қызметті талдау.

БҚ 2,3,4,5,6,10,11КҚ 2.2.2, 2.2.3, 2.2.6, 2.2.7, 2.2.8, 2.2.9, 2.2.10, 2.3.2, 2.3.5, 2.3.7, 2.3.9, 2.3.10,2.4.2, 2.4.3, 2.4.4, 2.4.5, 2.4.6, 2.4.8, 2.4.9,2.5.2, 2.5.3, 2.5.4, 2.5.5, 2.5.6, 2.5.7, 2.5.8, 2.5.9, 2.5.11, 2.5.12,3.1.2, 3.1.6, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.9, 3.1.10, 3.1.11, 3.1.12, 3.1.14, 3.1.15

ЖКП 02 Көліктік құқық негiздерi.Көлiк құқығы. Келiсiм-шарт түрлерi. Жүк тасымалдау келiсiм-шарты. Пошта, жол жүк, жолаушылар-ды тасымалдау келiсiм-шарты. Халықаралық тасымалдауды құқықтық реттеу. Меншiк құқығы. Меншiк құқығын қорғау. Қылмыстық құқық. Отбасылық құқық. Экологиялық құқық.Табиғатты көлiк құралдарын пайдаланудың қолайсыз зардапта-рынан құқықтық қорғау.

Білімдер:- көліктік құқық көздерін; - көліктік құқық бұзушылықтар үшін әкімшілік пен қылмыстық жауапкершiлiк-тің түрлерін;- жолаушылар мен жүктерді тасымалдауға келісім-шарттың ұғымын;- тараптар жауап-кершілігін,тасымалдаушы мен жолаушылардың құқықтары мен міндеттерін.Іскерліктер:- азаматтық кодексті пайдалануды; - жүк тасымалдауға келiсiм жобасын жа-сауды;- көліктік құқық бұзушылықтарда залалды өтеу туралы шағымдарды жасауды.

БҚ 2,3,4,5,6,7,10КҚ 2.2.1, 2.2.2, 2.2.3, 2.2.5, 2.2.10, 2.2.112.3.1, 2.3.2, 2.3.6, 2.3.7, 2.3.8, 2.3.9, 2.3.10, 2.3.11,2.4.1, 2.4.2, 2.4.5, 2.4.6, 2.4.8, 2.4.9, 2.4.10,2.5.1, 2.5.2, 2.5.3, 2.5.5, 2.5.6, 2.5.9, 2.5.11, 2.5.12, 2.5.13,3.1.1, 3.1.2, 3.1.5, 3.1.7, 3.1.10, 3.1.15, 3.1.16

ЖКП 03 Қарым-қатынас этикасы мен пси-хология негіздері. Психология негіздері. Жеке тұлға психология-сы. Жеке тұлға психологиялық жағдайы. Жеке тұлғаның әлеуметтік мінез-құлқы. Іскерлік қатынастың эти-касы. Іскерлік қатынастың кезең-дері және олардың қысқаша си-паттамасы. Іскерлік қатынасының адамгершілік нормалары. Шиеленіс. Шиеленіс түрлері мен себептері. Жолаушыларға қызмет көрсету мәдениеті.

Білімдер:- жеке тұлғаның психологиялық мінез-демесін:еркіндік, алғырлық мінезін;- жеке тұлғаның негативті психологиялық жағдайынан өту әдістерін;- психологиялық қорғаныс әдістерін;- қатынастың түрлері мен құралдарын;- іскерлік қарым-қатынастың моральдық нормалары.Іскерліктер:- дау-жанжал жағдайларынан алшақ болу;- даужанжал жағдайында, штаттық емес жағдайларда дұрыс тәртіпті таңдау.

БҚ 1,2,3,4,5,7,8, 9,10,11КҚ 2.2.6, 2.2.10, 2.2.11,2.3.5, 2.3.6, 2.3.8, 2.3.10, 2.3.11,2.4.9, 2.4.10,2.5.5, 2.5.7, 2.5.9, 2.5.12, 2.5.13,3.1.4, 3.1.5, 3.1.6, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.11, 3.1.15, 3.1.16

ЖКП 04 Қоршаған орта мен еңбекті қорғау.Еңбек заңнамасы туралы жал-пы мәліметтер.Кәсіпорындарда еңбекті қорғау бойынша тұрақты бақылау жасау және жұмысты ұйымдастыру. Еңбек жағдайын тал-дау, Кәсіптік сырқат пен жарақаттану себептері, олардын алдын-алу жөніндегі іс-шаралар. Өндірістегі электр қауіпсіздігі, технологиялық процесстердің қауіпсіздігі.Өндірістік санита-рия.Өрт қауіпсіздігінің негіз-дері,өрт сөндірудің техникалық құралдары. Өндірістегі өнер-кәсіптік экология.

Білімдер:- кәсіптік қызмет саласында еңбектің қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз етудің ерекшеліктерін; - кәсіпорындағы еңбекті қорғаудың құқықтық, нормативтік және ұйымдастыру негіздерін. Іскерліктер:- кәсіптік қызмет саласында жарақаттануға қауіпті және зиянды факторлардың талда-уын жүргізуді;- ҚР ЕТЗ сәйкес құжаттарды ресімдеуді;- экобиоқорғайтын және өртке қауіпсіздік техникасын пайдалануды.

БҚ 1,2,3,4,7,8,9,10КҚ 2.2.2, 2.2.10, 2.2.11, 2.3.2, 2.3.10, 2.3.11,2.4.2, 2.4.8, 2.4.9, 2.4.10,2.5.2, 2.5.11, 2.5.12, 2.5.13,3.1.2, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.14, 3.1.15, 3.1.16

ЖКП. 05 Салалар технологиясы.Өндірістің түрлері, өндірістің ұйымдастырылуы, өндірістік инфрақұрылым. Өндірістік және технологиялық процесстер. Өндірістің техникалық дайындығы, оның мазмұны, өндірістік цикл. Кәсіпорын логистикасының негіздері.

Білімдер:- өндіріс негіздерін;- өндірістік және технологиялық процестерді.Іскерліктер:- технологиялық құжаттарды қолдануын.

БҚ 1,3,4,5,10,11КҚ 2.2.1, 2.2.2, 2.2.3,2.3.1, 2.3.2, 2.3.9, 2.4.1, 2.4.2, 2.4.8, 2.4.9,2.1.5, 2.5.2, 2.5.11, 2.5.12,3.1.1, 3.1.2, 3.1.6, 3.1.7, 3.1.10, 3.1.14, 3.1.15

АП. 00 Арнайы пәндерБіліктілігі 120202 2 Жүк, тауар кассирі*АП. 01 Жабдықтау.

Жүк және тауар өлшеуіші, жүк кассасын терминалдармен жабдықтау Пошта және жүктің, жола-ушылар тасымалдауын басқарудың автоматтандырылған жүйесі тура-лы жалпы мәліметтер. Ақпаратты теру және тасымал-дау құжаттарын ресімдеу тәртібі.

- Білімдер:- жүк және тауар өлшеуішінің құрылғысын;- терминалдармен жұмыс істеу әрекет-терін;- пошта мен жүктің, жол жүру мен та-сымалдау құжаттарын сатуды басқарудың автоматтандырылған жүйесінің жұмысын;- тасымалдау құжаттарын ресімдеудің және ақпаратты жинақтаудың тәртібін.Іскерліктер: - тасымалдау құжаттарын

КҚ 2.2.2, 2.2.3, 2.2.4, 2.2.5, 2.2.6, 2.2.7, 2.2.9

Техникалық құжаттар; техникалық жабдықтың техникалық төлқұжаты, анықтамалық әдебиет, технологиялық белгілеу, өндірістік нұсқау.

ресімдеу және ақпаратты жинақтауын;- пошта және жүктерді өлшеуді;- техникалық құжаттарды пайдалануды;- қарапайым жөндемсіздіктерді айқындап, жоюды; - пошта және жүк, жүк тасымал-дауды басқарудың автоматтандырылған жүйесінде қолдануды.

АП. 02 Арнайы технология.жүк бөлімі жұмысының міндеттері мен құқықтары.ақша қаржылары мен құжаттарды сақтауды қамтамасыз етуді қатаң есепке алу. материалдық жауапкершілік. айлық, ауысымдық есептерді құрастыру.(график бойын-ша) тасымалдауды ресімдеу: тасы-малдау құжаттары. тариф түрлері. көлік тарифтерінің мағынасы, тасымалдауға тарифтің орнату тәртібі. қала жанындағы, алыс және жақын жерлердегі жолаушылар-ды тасымал-даудың тарифтерінің дифферен-циациясы.. кассалық есептердін түрлері. есеп берудің мерзімдері мен тәртібі.инкассалау. халықаралық қатынастағы тарифтер. тарифтік арақашықтық

- Білімдер: - жүк бөлімі жұмысының технологиялық үдерісін; - жол жүк, қол жүктері мен жолаушыларды тасымал-дау ережелерін; - жүк кассаларының жұмыс тәртібін; -тарифтер; - тарифтерді тасымал-дауға; - тарифтерді орнату тәртібін; - кассалық есептердің түрлері, мерзімдері және ресімдеу тәртібін;Іскерліктер:- сервистік қызмет көрсетуді, жолжүк пен жүктерді қабылдау бойынша жұмыстарды ұйымдастыруды;- тасымалдау құжаттарын ресімдеуді;- тарифтік нұсқамаларға сәйкес тарифтерді белгілеуді;- кассалық есеп беру нысандарының барлық нысандарын толтыру мен құруды- белгіленген түр бойынша есеп беруді құрастыру және құжаттарды жүргізу.

КҚ 2.2.1-2.2.11

Біліктілігі 120203 2 – Кассир (билет сататын)*АП. 01 Жабдықтау. Жолаушылар тасы-

малдауын басқарудың автомат-тандырылған жүйесі туралы жалпы мәліметтер. Жол жүру мен тасы-мал-дау құжаттарын сатуды басқарудың автоматтандырылған жүйесі. АБЖ терминалдарымен жүк кассаларын жабдықтау. Ақпаратты теру және та-сы-малдау материалдарын ресімдеу тәртібі. Тарифтік жетекшілік, қатаң есеп берудің бланкілері. Қатаң есеп берудің бланкілері және қаржы көздерін сақтау үшін құралдар.

Білімдер:- жол жүру мен тасымалдау құжаттарын сатуды басқарудың автоматтандырылған жүйесінің жұмысын;- тасымалдау құжаттарын- ресімдеу және ақпаратты жинақтаудың тәртібін;- тарифтік жетекшілік, қатаң есеп беру бланкілерінің түрлерін. Іскерліктер: - қарапайым жөндемсіздіктерді айқындап, жоюды;

КҚ 2.3.2, 2.3.3, 2.3.4, 2.3.7, 2.3.9

АП. 02 Арнайы технология. Жолаушыларды тасымалдау. Қол жүктерін тасымалдау Тасымалдауды ресімдеу. Тасымалдау құжаттары. Тариф түрлері.Көлік тарифтерінің мағынасы, тасымалдауға тарифті орнату тәртібі. Қала жанындағы, алыс және жақын жерлердегі жолау-шыларды тасымалдау тарифтерінің диффе-ренциациясы. Халықаралық қатынастағы тарифтер. Тарифтік арақашықтық. Көліктегі билет кассирінің міндеттері,құқығы және жауапкершілігі. Ақшалай қаржы мен бланкілерге қатаң есеп берілуін сақтауды қамтамасыз ету. Ақшалай қаржылар, жол және тасымал-дау құжат-тарының сақталуына материал-дық жауапкершілік. Инкассацияға түскен қаржы-ларды тапсырудың ережелері. Жол құжаттарының сатылуы мен ресімделуі және сатылатын билеттің айлық, ауысымдық есеп берілуінің құрастырылуы (кестеге сәйкес)

- Білімдер:- жол жүк, қол жүктері мен жолаушыларды тасымалдау ережелерін;- жолаушыларды тасымалдауды рәсімдеу тасымалдаудың есептеу құжаттары;- тариф түрлері және оның мағынасы;- тасымалдауға тарифтерді орнату тәртібін;- билет кассирінің жұмыс технологиясы; - көліктегі билет кассирінің міндеттері,құқығы және жауап-кершілігі;- жылжымалы құрамның негізгі пайдала-нылатын мінездемесі;- жол және тасымалдау құжаттарына жо-лаушылармен есеп айырысу ережелері. Іскерліктер:- тасымалдау құжаттарын ресімдеуді;- тарифтік нұсқамаларға сәйкес тарифтерді белгілеуді;- жол құжаттарын ресімдеуді;- жолаушылар көлігіндегі бос және босатылған орындарға есеп беруді жүргізу;- жолаушылармен есеп айырысу-ды жүргізу;- есеп беруді жүргізу мен құрастыру.

КҚ 2.3.1-2.3.11

Біліктілігі 120204 2 – Баға қоюшы*АП. 01 Жабдықтау.

Баға қоюшының АЖОЖол жүру мен тасымалдау құжаттарын сатуды басқарудың автоматтандырылған жүйесі. АБЖ терминалдарымен жүк кассала-рын жабдықтау. Ақпаратты теру және тасымалдау материалда-рын ресімдеу тәртібі. Техникалық құжаттар: техникалық жабдықтың техникалық төлқұжаты,анықтамалық әдебиеттер,техно-логиялық регламент,өндірістік нұсқаулар,тарифтік жетекшілік.

Білімдер:- жол жүру мен тасымал-дау құжаттарын сатуды басқарудың автоматтандырылған жүйесінің жұмысын;- тасымалдау құжаттарын ресімдеу және ақпаратты жинаудың тәртібі; - тариф-тік жетекшілік және қатаң есеп беру блан-кілерінің түрлері;- терминалдармен жұмыс істеу қағидаттары;- баға қоюшының автоматтандырылған жұмыс орнының жұмыс технологиясы ;Іскерліктер: - баға қоюшының АЖО ақпа-ратты енгізу; - технологиялық нұсқау-лармен анықтамалық әдебиет-терді қолдану; - технологиялық журнал-дар;бланкілерді толтыру;- жабдықтардың қарапайым жөндемсіздіктерін айқындап, жоюды.

КҚ 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4, 2.4.5, 2.4.6, 2.4.7, 2.4.8

АП. 02 Арнайы технология.Баға қоюшының міндеттері, жауапкершілігі мен құқығы. Қатаң есеп берудегі бланктер мен ақша қаражаттарын сақтауды ұйымдастыру. Материалдық жауапкершілік. Ауысымдық,айлық есеп берулерді құру (кестеге сәйкес). Тасымалдауды ресімдеу; тасымалдау құжаттары. Кассалық есептердің түрлері. Есеп берудің мерзімдері мен тәртібі. Инкассалау. Тариф түрлері. Көлік тарифтерінің мағынасы, тасымалдауға тарифтің орнату тәртібі. Қала жанындағы, алыс және жақын жерлердегі жолау-шыларды тасымалдау тарифтерінің дифференциациясы. Халықаралық қатынастағы тарифтер. Тарифтік арақашықтық.

Білімдер:- нарықтаушының жұмысын;- жолжүк, қол жүктері мен жолаушыларды тасымалдау ережелерін;- кассалық есеп беруді ресімдеудің түрлерін, мерзімдері мен тәртібін;- тарифтерді;- тасымалдауға тарифтерді орнату тәртібін;- қосымша көмек жасалуға айыппұл мен жинақтаудың есептеу тәртібі.Іскерліктер:- технологиялық құжаттарды ресімдеуді; - кассалық есептердің барлық түрлерін толтыруды және ресімдеуді;- тарифтік нұсқамаға сәйкес тарифтерді белгілеуді;- клиенттермен есеп беруді жүргізуді;- тасымалдау құжаттарына баға қоюды жүргізу.

КҚ 2.4.1-2.4.10

Біліктілігі 120205 2 – Тасымалдау құжаттарын өңдейтін операторы*АП. 01 Жабдықтау.

Жол жүру мен тасымалдау құжаттарын сатуды басқарудың автоматтандырылған жүйесі. Жолаушылар тасымалдауын басқарудың автоматтандырылған жүйесі. АБЖ терминалдарымен жолжүк кассаларын жабдықтау. Ақпаратты теру және тасымалдау материалдарын ресімдеу тәртібі.

Білімдер:- тасымалдау құжаттарын өңдеу бойынша оператордың АБЖ; - жол жүру мен тасымалдау құжаттарын сатуды басқарудың автоматтандырылған жүйесінің жұмысын;- тасымалдау құжаттарының бланкілері және оларды тіркеу журналдарының түрлері және олар-ды толтыру мен жүргізу ережелері;Іскерліктер:- жетекшілік тарифті қолдану,- тасымалдау құжаттарының дұрыс тол-тырылуын және олардың қайта өңделуін қадағалау;- есеп беру журналын толтыру,- тасымалдау құжаттарын өңдеу бойынша оператордың АБЖ қолданылуы; - қарапайым жөндемсіздіктерді айқындап, жоюды.

КҚ 2.5.2, 2.5.3, 2.5.4, 2.5.5, 2.5.6, 2.5.9, 2.5.10, 2.5.11

АП.02 Арнайы технология.Жолаушылар мен жүктерді та-сымалдау технологиясы. Жылжымалы құрамның негізгі пайдаланылатын мінездемесі. Техникалық құжаттар,анықта-малы әдебиеттер,нұсқаулармен жұмыс.Тасымалдауға есеп беру және тасымалдау құжаттарын ресімдеу ережелері.Бүлінген және қайтарылған тасымалдау мен жол құжаттарының жүк және билет кассирлерімен ресімдеу ережелері.Қатаң есеп беруде бланкілер шығынының есебі.Жүктелім құжаттарының жинағы.Есеп беруді құрастыру мен жүргізу.

Білімдер: - жол жүк, қол жүктері мен жо-лаушыларды тасымалдау ережелерін; - тасымалдау құжаттарын ресімдеу ереже-лері және тасымалдауға есеп айырысуды;- жылжымалы құрамның желілер мен кәсіпорындарда толығымен техникалық-пайдалану көрсеткіш жұмыстарын анықтау әдістері; - кассалық есеп беруді ресімдеу тәртібі және мерзімі,түрлері;- жолаушылар мен қол жүктерін,жүктерді тасымалдауға тарифтер.Іскерліктер:- тасымалдау құжаттарын қайта өңдеуді және ресімдеуді;- тасымалдау құжаттарын өңдеу кезінде желілер мен кәсіпорындарда толығымен жылжымалы құрамның техникалық-пайдалану көрсеткіштері жұмыс-тарына сүйенуді; - кассалық есептердің барлық түрлерін толтыру және ресімдеуді;- тарифтік жетекшілікке сәйкес тарифтерді белгілеуді.

КҚ 2.5.1-2.5.13

ӨП және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика

ӨО 00 Өндірістік оқыту ӨО 01 Таныстыру практикасы.

Кәсіпорын салаларының қызметі мен үлгілерді үйрену

Іскерліктер:- кәсіпорынның үлгілері мен түрлерін , - автомобиль жолдары мен аэродромдар-ды пайдалану мен құрылысын орындауды;Дағдылар: -таңдалған мамандық мамандарының қызметі туралы ұғымды.

БҚ 1,2,3,5,6,8,10,11

Оқу практикасы.Құжаттарды дайындау дағдыларын қайта игеруге жұмыс жасау.

Іскерліктер:- құжаттарды тексеру мен дайындауды;Дағдылар:- құжаттарды жүргізу мен есеп беруді құрастыру;- жеке компьютерді қолдануды,

КҚ 2.2.1, 2.2.2, 2.2.4., 2.2.5, 2.2.102.3.1, 2.3.2, 2.3.3, 2.3.9, 2.3.102.4.1, 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4, 2.4.6, 2.4.8, 2.4.92.5.1, 2.5.2, 2.5.3, 2.5.10, 2.5.11, 2.5.12

КП 00 Кәсіптік практикаКП.01 Технологиялық практика.

Жұмыс орындарында білім алушы-лармен орындалатын технологиялық, өндірістік ұғымдарды кеңейту мен тереңдету; Зерттелетін технологиялық үдерістердің орны мен рөлі туралы нақты ұғымның өңделуі; Өндірістік жағдайда нақты міндеттерді шешу үдерісінде жалпы дайындық кезінде алынған білімді қолдана білуді дамыту.

Іскерліктер:- өндірістік жағдайдағы кәсіптік міндетті орындау Дағдылар: - жұмыс орнын ұйымдастыру;- көлік және тауар құжаттарын рәсімдеу.

КҚ 2.2.1-2.2.102.3.1, 2.3.2, 2.3.5, 2.3.6, 2.3.9, 2.3.10, 2.3.112.4.1, 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4, 2.4.6, 2.4.8, 2.4.9, 2.4.102.5.1, 2.5.2, 2.5.3, 2.5.5, 2.5.9, 2.5.10, 2.5.11, 2.5.12, 2.5.13

КП.02 Біліктілік практикасы.Оқыту үрдісінде білім алушылар-мен алынған практикалық дағдылар мен білімді жетілдіру мен біріктіру, өндіріс экономикасы мен еңбекті ұйымдастыру, жұмыстың озық тәжірибесімен танысу

Іскерліктер:- таңдаған мамандықтар бойынша жұмыстар;Дағдылар: - технологиялық үдерістердің өндірісінде қызметтегі талдауды;- жұмыс орындарын ұйымдастыру;

КҚ 2.2.1-2.2.112.3.1-2.3.112.4.1-2.4.102.5.1-2.5.13

Пәндер циклдері және кәсіптік практика бойынша білім беретін оқу бағдарламаларының мазмұны. (орта буын маманы)

Циклдің, пәннің индексі

Пәннің, практиканың атаулары және негізгі бөлімдері

Қалыптасатын білімдер, іскерліктер және дағдылар

Қалып-тасатын құзырет-

тердің коды

ЖБП 00 Жалпы білім беретін пәндерЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндерЖГП 01 Кәсіптік орыс тілі.

Орыс тілінің синтаксисі. Мамандық бой-ынша терминология. Кәсіптік бағдарлы мәтіндерді аударудың (сөздікпен) тех-никасы. Кәсіптік қарым-қатынас

Білімдер: - орыс тілінің синтаксисін;- кәсіптік терминдерді.Іскерліктер: - мамандық бойынша термино-логияны пайдалануды;- кәсіптік бағдарлы мәтіндердің (сөздікпен) техникалық аударуын пайдалануды.

БҚ 2,3,4,5, 6

ЖГП.02 Кәсіптік шетел тілі.Мамандық бойынша терминология.Кәсіптік бағдарлы мәтіндерді аударудың (сөздікпен) техникасы.Кәсіптік қарым-қатынас

Білімдер: - кәсіптік қатынасты; - негізгі сөз-дер мен терминдерді істеуі керек: мамандық бойынша терминологияны пайдалануды.Іскерліктер:- кәсіптік бағдарлы мәтіндердің (сөздікпен) техникалық аударуын пайдалануды.

БҚ 2,3,4,5, 6

ЖГП.03 Дене тәрбиесі. Маманды дайындау-дағы дене тәрбиесінің рөлі, оның са-лауатты өмір салтындағы маңызы. Дене тәрбиесінің әлеуметтік-биологиялық және психофизиологиялық негіздері. Өзін-өзі жетілдірудің денелік және спорттық негіздері. Кәсіптік-қолданбалы дене дайындығы.

Білімдер:-дене тәрбиесінің әлеуметтік биологиялық және психикалықфизиологиялық негіздерін;Іскерліктер:- дене тәрбиесінің салауатты өмір салтын қалыптастыруды;- өзін-өзі денелік және спорттық жетілдіруді

БҚ 8,9

ӘЭП 00 Әлеуметтік-экономикалық пәндерӘЭП.01 Мәдениеттану.

Мәдениеттің мәні мен маңызы: мәдениеттанудағы негізгі мектеп-тер, концепциялар мен бағыттар, дүниежүзілік және отан мәдениетінің та-рихы. Дүниежүзілік және ұлттық мұраны сақтау. Жергілікті өлкетану мен мәдени мұраны пайдалану.

Білімдер:- мәдениет мәселелерін ұғындырудағы негізгі концепциялар мен бағыттарды;- әр түрлі мәдениеттердің қазіргі өркениетке қосқан жалпы үлесі мен ерекшеліктерін.Іскерліктер: - дүниежүзілік және ұлттық мұраны сақтауды; - жергілікті өлкетану мен мәдени мұраны пайдалануды.

БҚ 3,4,5,6,7

ӘЭП.02 Философия негіздері.Философия пәні, әлемдік философиялық ойдың негізгі кезеңдері. Адам табиғаты және оның қалыптасу ойлары. Адам және Құдай. Адам және ғарыш. Адам, қоғам, өркениет, мәдениет. Жеке бостандық және жауапкершілік. Адам тану және қызметі. Ғылым және оның рөлі. Адамзат алдындағы көкейтесті мәселелері.

Білімдер: - адам өмірінің мәні, дүние жүзінің діни, ғылыми мен философиялық көріністері туралы түсінікті; - ғылым мен ғылым танудың рөлі, оның құрылымы, түрлері мен әдістері, әлеуметтік және этикалық проблемалары туралы тү-сінікті;Іскерліктер: - рухани және бітімдік, әлеумет-тік және биологиялық бастауында адам мінез құлығын, оның санасының маңызын, саналы мен санасыз мінез-құлығын анық-тауды; - қоғамдағы адамдардың бір-бірімен қарым-қатынасының адамгершілік нормала-рын реттеуді.

БҚ3,4,5,6,7

ӘЭП.03 Әлеуметтану және саясаттану негіздері.Әлеуметтану ғылым ретінде. Қоғам-әлеуметтік мәдени жүйе ретінде.Әлеуметтік ортақтық. Әлеуметтік және этникалық ұлттық қатынас-тар. Әлеуметтік процесстер, әлеуметтік

Білімдер:- заңды түсінудегі әлеуметтік тұғыр тура-лы түсінікті;- әлеуметтік әрекеттену, әлеуметтік жіктелу, әлеуметтік құрылым туралы түсінікті;- реттегіш формаларды, түлғаны әлеуметтендіру процессінің ерекшеліктерін;

БҚ3,4,5,6,7

30 сəуір 2016 жыл www.egemen.kz 27(Жалғасы. Басы 23-26-беттерде)

институттар мен ұйымдар. Жеке тұлға: оның әлеуметтік рөлдері мен әлеуметтік тәртібі. Саясаттану пәні. Саяси билік пен билік қарым-қатынастар. Саяси жүйе. Қазақстандағы әлеуметтік-саяси үдерістер. Экономика негіздері: эконо-мика және оның негізгі проблемалары

Іскерліктер:- әлеуметтік қозғалысты және әлеуметтік өзгеру мен даму факторларын дамытуды;- биліктің маңыздылығын, саясаттың субъектілерін, саяси қатынастар мен үдерістерді (Қазақстанда және жалпы дүние жүзінде) аңыктауды;- саяси жүйе мен саяси тәртіп туралы түсініктерді жасауды.

ӘЭП .04 Экономика негіздері.Мақсаттары, негізгі ұғымдары, функ-циялары, мәні, қағидаттары.Меншік түрлері мен нысандары, меншікті басқару. Жоспар түрлері, олардың негізгі кезеңдері, мазмұны, стра-тегиялық жоспарлау. Жоспарларды экономикалық негіздеу мен болжа-уларды әзірлеудің әдістері. Бизнес-жоспарлау. Экономикалық талдау. Халықтық тұтыну тауарлары мен қызметтері рыногінің жағдайын талдау. Нарықтық инфрақұрылым.

Білімдер:- экономикалық теорияның жалпы ережелерін;- шет елдердегі және еліміздегі экономикалық жағдайларды;- макро және микроэкономика негіздерін, салық, ақша-несие, әлеуметтік және инвестициялық саясат туралы;Іскерліктер:- өзінің кәсіби қызметінде бағдарлау үшін қажетті экономикалық ақпаратты табу мен қолдануды.

БҚ 3,4,5,6,7

ӘЭП .05 Құқық негіздері:Құқық ұғымы, жүйесі, кайнар көздері. Қазақстан Республикасының Конституциясы – құқық жүйесінің ядро-сы. Адам құқығының жалпыға бірдей декларациясы. Жеке тұлға, құқық, құқықты мемлекет. Заң жауапкершілігі және оның түрлері. Негізгі құқық сала-лары. Қазақстан Республикасының сот жүйесі, құқық қорғау органдары.

Білімдер:- азаматтар мен адамдардың бостандығы және құқығын, оларды іске асыру тетіктерін;- кәсіби қызмет саласында құқықтық және адамгершілік-этикалық нормаларды;Іскерліктер:- маманның Кәсіптік қызметін реттейтін нормативті-құқықтық құжатты қолдана білуді.

БҚ 3,4,5,6,7

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер

ЖКП 01 Мемлекеттік тілде іс кағаздарын жүргізу.Кәсіптік қарым-қатынас. Қазақ (орыс) тілінде іс жүргізу; құжаттар, олардың мәні мен құжаттау тәсілдері; құжаттар құрылымы; құжаттарды жи-нау және сақтау; іс жүргізу техноло-гиясы мен ұйымдастырылуы; істерді қалыптастыру мен ұйым-дастырудың тәртібі. Кеңселік және құжаттама жұмысының негіздері.

Білімдер:- құжаттарды ресімдеуге қойылатын та-лаптарды;- қызметтік хатты құру әдісін, құжаттардың орналасуы мен жіктелімін;Іскерліктер:- мемлекеттік тілде іс қағаздарының үлгілерін ресімдей білу және құру.

БҚ 1,2,3,4,5,6,7,10, 11КҚ 3.1.2, 3.1.4, 3.1.7, 3.1.10, 3.1.13, 3.1.14

ЖКП 02 Сызу.Жазулар, белгі көрсетулер, ауқымдар, сызуға қойылатын талап-тар. Жобалық сызудың негіздері. Сызба геометрия негіздері. Жобалық сызудың жаңадан жасалған тәсілдері. Тапсыру, құрастыру сызба-ларын, қосу, сызу тетіктерін орындау тәртібі. Құрылыстық сызу элементері, мамандық бойынша сызбаларды орындау.Құрылыстық сызу және машина жа-сау сызбаларына арналған стандарт.

Білімдер: - геометриялық сызбаның ережелерін; - сызбаларды ресімдеудін ережелерін; - конструкторлық және техно-логиялық құжаттаманы ресімдеу мен әзірлеудің ережелерін; Іскерліктер: - құрастыру бірліктерін, сызба тетіктерін орындау;- сызбаны жобалауды;- техникалық сурет салуды;- графикалық тапсырмаларды шешу әдістерін пайдалануды;- инженерлік графиканың құралдарын қолдануды.

БҚ 1,2,3,6,8,10КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.4, 3.1.8, 3.1.9

ЖКП 03 Техникалық механика негіздері.Теориялық механика.Статиканың негізгі түсініктері мен аксиомалары.Үйлесу күштердің жазық жүйесі. Еркімен орналасқан күштердің жазық жүйесі.Күштердің кеңіс-тік жүйесі.Ауырлық орталығы. Тепе-теңділіктің орнықтылығы. Материалдардың қарсылық негіздері. Созылу-сығылу. Кесіндіге және жаншылуға есептеулер. Жазық қималардың геометриялық сипаттамалары.Тепе-теңділіктің техникалық механи-ка негіздері мен құрылыс статикасы: Тік білеудің иілуі.Қиғаш иілу және орталықтан тыс сығылу. Тік қималы білеулердің ығысуы және бұралуы. Орталық-сығылу сырықтардың беріктігі.Динамикалық және қайта-ауыспалы жүктемелердің әрекеті туралы түсінік.

Білімдер:- негізгі күш жүйелерін;- күштердің жазық жүйесінің тепе-теңдігін;- нүкте мен кіндікке қатысты күш сәтін; -деформацияланған дененің қасиеті және деформацияның сипаттамасы туралы негізгі гипотезасы мен дәлділігін;-орнықтылық және қаттылық, нақтылықтын жағдайын.Іскерліктер:-тірек реакцияларын аналитикалық анық-тауды;-күштердің әр түрлі жүйелерінің тепе-теңдігіне тапсырмаларды шешу;-жай және күрделі кесінділердің ауыртпа-лық орталығының орналасуын анықтауды;- болат илемдеуінің сортаментін пайда-лануды;- кескін әдісімен ішкі күштердің анықталуын;-ішкі күштер факторлары мен кернеулерінің эпюрлерін салуды;

БК 1,2,3,4,6,8,11ПК 3.1.1, 3.1.3, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.9, 3.1.13, 3.1.16

ЖКП 04 Электротехника негіздері. Электр алаңы. Тұрақты және ай-нымалы токтың электр тізбегі. Электрмагнетизм.Өткізгіш бұйымдары және электр-айырғыш материалдары.Электрлік өлшемдер. Тұрақты және ауы-спалы ток электр машиналары. Трансформаторлар.Электржетек негіздеріЭлектрониканың фи-зикалық негіздері.Электрон аспап-тар.Электронды генератор-лар мен өлшеуіш аспап-тар.Автоматика мен есептеу техникасының электрон құ-рылғылары.Микропроцессорлар мен микроЭЕМ.

Білімдер: - электротехника негіздерін;-ауыспалы және тұрақты тоқтың электр машиналарында пайдалануын; - трансфор-маторлардың түрлері; - электр оқшаулау материалдарын және өткізгіш бұйымдарды қолдану; - электр энергиясын тарату және тапсыруын; - электр құралдарын қолдануын; - есептеу техникаларымен автоматиканың электрондық құрылғысы. Іскерліктер: - пайдаланған жолсеріктің бұйымын және электроизоляциянің матери-алдарын; - электр өлшемін қолдану- электр машиналарын айнымалы және тұрақты тоқта пайдалану; - электр энерги-ясын тарату және тапсыру; - электрондық аспаптарды қолдану; - автоматиканың және есептеуші техниканың электрондық құрылымдарын пайдалану.

БҚ 1,8,11КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.7, 3.1.15, 3.1.16

ЖКП 05 Құрастырымдық материалдар.Шойын мен болат өндірісі. Түсті металдар өндірісі. Металдарды сынақтан өткізу тәсілдері, құры-лысы мен қасиеттері.Қорыту теориясынан негізгі мәліметтері. Темірдің көміртегімен қорытулары. Көміртекті болаттар. Шойындар. Терми-калық өңдеудің негіздері. . Химия -термикалық өңдеудің негіздері. Қоспалы болат-тар. Қатты қорытулар. Түсті ме-таллдар қорытулары. Құю өндірісі. Қысыммен өңдеу. Дәнекерлеу. Металдардарды дәнекерлеу. Кесумен өңдеу. Металл кесетін ста-ноктар және оларда орындалатын жұмыстар. Металдарды өңдеудің әдістері. Пластикалық массалар. Резеңке және қосалқы материалдар.

Білімдер:- металдар туралы негізгі мәліметтерді;- шойын мен болат алу тәсілдерін;- өңдеудің термикалық және химия-термикалық түрлерін;- түсті металдарды алу тәсілдерін;- коррозия түрлері және онымен күресу тәсіл-дері;- металдарды дәнекерлеу және пісіру қысымымен өңдеу тәсілдерін;- метал кесуші станоктарда бөлшектерді қа-лыпқа келтірудің негізгі тәсілдерін;Іскерліктер:- физикалық ерекшеліктері бойынша негізгі ме-талдар мен қорытпалардың түрлерін анықтау;- құрастырымдық материалдардың химиялық құрамын марка бойынша анықтау.

БҚ 1,2,6,8КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3, 3.1.5, 3.1.16

ЖКП 06 Стандарттау және метрология негіздері. Стандарттау негіздері; Стандарттау қағидаттары мен әдістері; Өзара ауыстырушылық негіздері; Жіберулер мен қондырулар туралы анықтамалар мен ұғымдар;Метрология негіздері; Өлшеу түрлері;Өлшеу құралдары мен әдістері;Өлшеу құралдары.

Білімдер:- стандарттау қағидаттары мен әдістерін;- стандарттаудың мемлекеттік жүйесінің негізгі ережелері; - техникалық өлшеу тәсіл-дері мен әдістері; - стандарттау туралы заңнаманы бұзуға жауапкершілік.Іскерліктер: - стандарттау аймағында нор-мативті-техникалық құжаттарды қолдану;- өлшеуді заманауи құралдармен жүргізу.

БҚ 1,3,4,6,8,10КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3, 3.1.5, 3.1.16

ЖКП 07 Өндіріс экономикасы.Кәсіпорынның негізгі және ай-налым қорлары, әр түрлі меншік кәсіпорындар қызметінің ерекшеліктері. Автомобиль көлігін пайдалану кезінде өн-діріс үдерісін ұйымдастыру. Еңбекті ғылыми ұйымдастыру және нор-малау. Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын жо-балау, жұмыстың пайдалылығын, кірістер мен та-быстарды жоба-лау. Өндірістік үдерістердің эко-номикалық тиімділігі.

Білімдер:- нарықтық экономикалық ұғымдары тура-лы, кәсіпорынның өндірістік қорлары жай-ында, ме-неджмент және маркетинг негізі мен өндірістік жоспарлау туралы; - өндірістік қорлардың экономикалық маңызын, сметалық құжаттарды жасау тәртібін, марке-тинг және менеджмент негізін, жоспарлау мен есеп беру әдістерін; Іскерліктер: - кәсіпорын қорының көрсет-кіштерін санай алуды, сметалық есеп жаса-уды; - өндірістік бағдарламаны есепке алу-ды; - өндірістік шығынды есептеуді;- материалдық қорларда қажеттілікті және жұмыс сметасын есептеу; - шаруашылық қызметтің талдауын жүргізуді және экономикалық тиім-ділікті есептеу

БҚ 1,2,3,6,11КҚ 3.1.2, 3.1.4, 3.1.6, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.10, 3.1.11, 3.1.12, 3.1.13, 3.1.14

ЖКП 08 Автокөлік құқығы. Автокөлiк құқығы. Келiсiм-шарт түрлерi. Автомобильдермен жүк тасымалдау келiсiм-шарты. Пошта, жолжүк, жо-лаушыларды тасымалдау келiсiм-шарты.Тура және аралас қатынаста тасы-малдау келiсiм-шарты. Халықаралық тасымалдауды құқықтық реттеу.Меншiк құқығы. Қылмыстық құқық..Отбасылық құқық.Экологиялық құқық.Табиғатты автокөлiк құралдарын пайдаланудың қолайсыз салдарла-рынан құқықтық қорғау.

Білімдер:- автокөлік құқығының көздерін; автокөліктік бұзушылықтар үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершiлiктің түрлерін;- жолаушылар мен жүктерді тасымалдауға келісім-шарттың түсініктемесін;- екі жақтың жауапкершілігін, тасымалда-ушы мен жолаушылардың міндеттері мен құқықтарын;Іскерліктер:- азаматтық кодексті пайдалануды;- жүк тасымалдауға келiсiм жобасын құруды;- жол-көліктік құқық бұзушылықтарда за-лалды өтеу туралы шағымды жасауды.

БҚ 1,2,3,4,5,6,7,8,10КҚ 3.1.2, 3.1.5, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.13, 3.1.14, 3.1.15,3.1.16

ЖКП 09 Қоршаған орта мен еңбекті қорғау. Еңбек заңнамасы туралы жал-пы мәліметтер. Кәсіпорындарда еңбекті қорғау бойынша тұрақты бақылау жасау және жұмысты ұйым-дастыру. Еңбек жағдайын талдау, Кәсіптік сырқат пен жарақаттану себептері, олардың алдын-алу жөніндегі іс-шаралар. Өндірістегі электр қауіпсіздігі, технологиялық процесстердің қауіпсіздігі. Өндірістік санитария. Өрт қауіпсіздігінің негіз-дері, өрт сөндірудің техникалық құралдары. Өндірістегі өнеркәсіптік экология.

Білімдер:- кәсіптік қызмет саласында еңбектің қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз етудің ерекшеліктерін, - кәсіпорындағы еңбекті қорғаудың құқықтық, нормативтік және ұйымдастыру негіздерін; Іскерліктер:- кәсіптік қызмет саласында жарақаттануға қауіпті және зиянды факторлардың талда-уын жүргізуді;- ҚР ЕТЗ сәйкес құжаттарды ресімдеуді;- экобиоқорғайтын және өртке қауіпсіздік техникасын пайдалануды.

БҚ 1,2,3,4,5,6,8,9,10КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.7, 3.1.15, 3.1.16

ЖКП 10 Қолданбалы информатика.Операциялық жүйе типтері мен белгілеу. Жүйелерді анықтаудың негізгі ұғымдары. Өндіріс жұмысында ЭЕМ пайдалану: мәтіндік пен графикалық редакторлар, мамандандырылған бағдарламалар. Компьютерлік графика.

Білімдер: - ДК жұмысының қағидатын, басқарудың автоматтандарылған жүйеле-рінде ЭЕМ рөлі мен басқару теориясын, мәтіндік және графикалық редактордың жұмыс қағидаттарын Іскерліктер: - мәтіндік және графикалық редакторларды пайдалануды, курстық және дипломдық жобаларды орындағанда, өндірісте жобалау жұмысын жүргізгенде бағдарламалық құралдарды пайдалануды.

БҚ 1,2,3,4,6,8,11КҚ 3.1.2, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.6, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.9, 3.1.11, 3.1.12, 3.1.13, 3.1.14, 3.1.15

АП 00 Арнайы пәндер

АП.01 Автомомобиль көлігінің жылжыма-лы құрамы. Автомобиль құрылғысы.Автомобиль қозғалтқыштары.Электржабдық.Трансмиссия. Қозғалғыш бөлік, қорап және каби-на. Рама. Аспа.Доңғалақтар мен шиналар.Басқару механизмдерi.Мамандандырылған жылжы-малы құрам. Автомобиль теориясының негiздерi. Жылжымалы құрамды жөндеу мен техникалық қызмет көрсетудiң негіздерi.

Білімдер:- автомобильдін негiзгi түйіндері мен агре-гаттары, олардың құрылғысы мен жұмыс қағидатын;- мамандандырылған түрлі жылжымалы құрамының маңызын, классификациясын;- автомобильдердi сақтаудың тәсiлдерiн.

Іскерліктер:- автомобильдiң жөн-демсіздіктерін анықтауды;- жұмыстың түрлі пайдалану көрсеткіштерін айыруды.

БҚ 2,3,6,8,10КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.6, 3.1.8, 3.1.15, 3.1.16

АП.02 Пайдаланылатын материалдар.Автомобиль бензиндері. Дизель отындары. Газдан және мұнайдан емес жасалған отын. Жағар майлары. Пластикалық жағындылар. Арнайы сұйықтар. Отын, жағар майлары мен арнайы сұйықтардың тиімді пайда-лануын ұйымдастыру. Негізгі пай-далану материалдардың улылығы және отқа қауіптілігі. Қоршаған орта-ны қорғау. Лакбояу мате-риалдары. Синтетикалық желімдер, қаптаушы, тығыздаушы, электрайырғыш және ағаш материалдары.

Білімдер:- пайдалану материалдарының сапасының негізгі қасиеттерін, көрсеткіштерін;- оларды оңтайлы қолданудың ұйымдастырылуын.Іскерліктер:- көлік құралының нақты түрі үшін жағар материалдары мен отынның маркілерін дұрыс таңдауды;- ауыстырғышты іріктеудің техникалық негіздеуін.

БҚ 1,2,3,6,8,10КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.13,3.1.14, 3.1.16

АП.03 Логистика негіздері.Логистика маңызы мен ұғымы. Логистика міндеттері мен қызметтері. Логистиканың негізгі ұғымдары.Логистиканың қоймасы. Қойма қызметінің негізгі ұғымдары. Қоймадағы логикалық үдеріс.Қойма құжат-тамалары.Логистикалық қоймада жинақтау мен өлшеу. Қойма жүйесін құрудың негізгі кезеңдері. Қоймадағы өнімнің қосалқы бөлшектерін бақылау мен есеп беру әдістері. Қойма үйін жоспарлау.Қоймадағы сауда-технологиялық үдерістер.Өнім сапасын тексеру.Қойма жүйесінін орналасуын тексеру.Көліктік логистика қызметтері мен қағидаттары,маңызы. Негізгі түсініктер.

Білімдер:- қойма және көліктік логистика міндетері ме маңызы,тарифтер жүйесі, негізгі ұғымдар, міндеттерді шешудегі экономикалық және математикалық жақын-даулар,көліктік сервис қызметі және олардың қызмет істеу түрлері, тарифтер мен тарифтер идентифика-циясы, логистикалық жүйелер және ішкі экономикалық операциялар, ішкі экономикалық байланысты логистикалық жүйемен қамтамасыз ету практикасын, ішкі экономикалық операциялар тәуекелі.Іскерліктер:- тасымалдауға көлікті таңдау, қызмет көрсету саясатының тиімділігі, - көліктік-экспедициялық қызмет көрсетудің шоғыр-лануының оңтайлы деңгейі, - көліктік-жүктік кешендері қызметін оңтайландыру , - көлік нарығы үдерісін үлгілеу.

БҚ 1,2,3,4,5,6,8,10КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.6, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.9, 3.1.11, 3.1.12, 3.1.13

АП. 04 Жүк тасымалдау технологиясы және оны ұйымдастыру.Қазақстан Республикасының бiрыңғай көлiк жүйесi. Жылжымалы құрамды пайдаланудың жол жағдайлары. Жылжымалы құрам жұмысының техникалық-пайдалану көрсеткiштерi.

Білімдер:- жүк және жылжымалы құрамының жiктемесiн, жылжымалы құрамды пайдалану жағдайларын; - автомобиль көлігі жылжымалы құрамы жұмысының техникалық пайдалану көрсеткiштерiнiң сипаттамасын, оларды жақсартудың iс-шараларын;- жылжымалы құрам (тең бағалас ара

БҚ 1,2,3,4,5,6,7, 8,9,10,11КҚ 3.1.1-3.1.16

Жылжымалы құрам қозғалысын ұйымдастыру. Жүк тасымалдауды ұйымдастыру. Жүк тасымалдаудың жедел басқарылуы. Жүк түсiру – жүк тиеу жұмыс-тарының элементтерi. Жүк тиеу-жүк түсiру пункттерi мен қоймалары.Жүк тиеу -жүк түсiру жұмыстарын жоспарлау және ұйымдастыру негiздерi, өнім шығару мен еңбектi төлеу нормалары.Жүк түсiру-жүк тиеу машиналары мен құрылғылары туралы жалпы мәлiметтер.Жүк түсiру-жүк тиеу жұмыс-тарын механизациялау және оның автомо-бильдер өнiмдiлiгiн арттыруға және көлiк шығынын төмендетуге ықпалы. Тасымал-даудағы жүк түсiру-жүк тиеу жұмыстарын механизациялау. Өзi тиегiш автомобилдер. Жүк түсiру – жүк тиеу жұмыстары кезiнде техникалық қауiпсiздiк.Кәсіпорындарға көлiк – экспедициялық қызмет көрсетудің негiздерi.Қалааралық және халықаралық жүк тасымалдау.Халыққа көлiк – экспедициялық қызмет көрсетудi ұйымдастырудың негiздерi.

қашықтығы бойынша) типтерiн таңдаудың әдісін;- жүк тасымалдауды ұйымдастыруды және коммерциялық жұмысты;- жүк тасымалдау ережесiн, тарифтердi, құжаттаманы (келiсiм-шарт, сұраным, жол парағы), - жүргiзушiлердiң еңбегiн ұйымдастыруды; - жүктердiң әр түрлi түрлерiн тасымалдау технологиясын, олар-ды тиеп-түсiруге арналған түрлі машина-лар мен тетіктерді пайдалануды; - автомобильдермен тасымалдау-ды жоспарлаудың экономикалық-математикалық әдiстерiн.Іскерліктер: - жылжымалы құрамның өнiмдiлiгi мен негiзгi ТПК, оның са-нын анықтауды; - қозғалыстың әр түрлi бағыттарында маршрутында жұмыс кестесін құрастыруды; - тапсырыс пен сұранымды ресiмдеудi, жол қағаздарын таксирлеу мен толтыруды; - жүк тасы-малдау құнын есептеудi, жүргiзушiлер жұмысының кестесін құруды; - жол құжаттамасын өңдеуді; жүргізушілер орындаған тапсырмаларға талдау жүргізуді, - жүргізушілерге ауысым тапсырмаларының есеп айырысуын жүргізуді, ЭЕМ-нда жол парақтарын өңдеу үшін мәліметтерді дайындауды;- Әр түрлі жүктерді тасудағы көлік- технологиялық көліктерді құрастыру;- жылмалы құрамының қажетті санының өндірістік және ТЖМ кажетті есебін шешу;- жолаушы тасымалын ұйымдастыруда қозғалыстың кестесін құрастыру.

АП.05 Жолаушыларды тасымал-дау технологиясы және оны ұйымдастыру.Жолаушылар автомобиль көлігінің жүйесiЖолаушылар көлiгiнiң дамуы.Автомобиль көлiгiнiң жылжымалы құрамы. Автобустармен тасымалда-уды ұйымдастыру. Автобус маршруттарының жіктелуі.Қалалық маршруттарда автобус қозғалысын ұйымдастыру.Қаладан тыс қатынаста автобус қозғалысын ұйымдастыру.Қалада және қаладан тыс қатынастарда автобус қозға-лыстарын диспетчерлiк басқару. Жолаушыларды жеңiл автомобиль көлiгiмен тасымалдау. Таксомоторлық тасымалдауды ұйымдастыру. Жеңiл автомобиль – такси қозғалысын диспетчерлiк басқару. Қызмет ба-бында пайдаланылатын жеңiл ав-томобильдермен тасымалдауды ұйымдастыру. Жолаушылар көлiгiнiң жұмысын ұйым-дастыру. Автомобиль және жолаушылар көлiгiнiң басқа да түрлерiнiң жұмысын үйлестіру. Жолаушылар автокөлiгiндегi билет жүйесі мен тарифтер. Бақылау- ревизорлық қызмет және оның жолаушы автомобиль көлiгiндегi мiндеттерi.

Білімдер:- жолаушы автокөлiгiн басқару негiздерiн; автокөліктік кәсіпорындардың құрамы мен мiндеттерiн; -жылжымалы жолаушылар көлiгiнiң сипаттамасын, оны пайдалану жағдайын;- қалалық бағыттарда автобустар мен жеңіл автомобиль-таксилердің қозғалысын ұйымдастыруды;- қаладан тыс қатынастағы (қала маңындық, ауылдық, қалааралық та-сымалдау) автобустардың қозғалысын ұйымдастыруды; -жолаушылар станциясы мен автовокзалдардың жұмысын;- халықаралық автобустармен тасымалдау жұмысын; - автобус пен жеңiл автомобиль таксидiң қозғалысын диспетчерлiк басқару жүйесiн; - тариф түрлерін және оларды құру негiздерiн,- жолаушыларды тасымал-даудан түскен табысты анықтауды.Іскерліктер: - қалалық автобустар-мен тасымалдауды жоспарлауды және техникалық-пайдалану көрсеткіштерін анықтауды;- автобустардың қозғалыс кестесiн жасауды және жолаушылар ав-тобус тасымалдауларында қозғалысты ұйымдастырып реттеуді, желіге автобус пен автомобильдердің шығаруын дайын-дап ұйымдастыруды; - жол құжаттамасын өңдеуді, жүргізушілер орындаған тапсыр-маларға талдау жасауды; - жүргізушілерге ауысымдық тапсырмалардың есеп айыры-суын жүргізуді; - ЭЕМ-нда жол парақтарын өңдеу үшін мәліметтерді дайындауды;- жылжымалы құрамының санының есеп-теуін жүргізуді. - жолаушылар тасымалда-уын ұйымдастырғанда қозғалыс кестесін жасауды.

БҚ 1,2,3,4,5,6,7, 8,9,10,11КҚ 3.1.1-3.1.16

АП.06 Өндірісті автоматтандыру.Автоматтандырылған басқару жүйелері. Басқарудың негізгі тео-риялары. АБЖ жіктелуі. Автокөлік АБЖ құрылымы мен құрамы. Микропроцессорлар мен микроЭЕМ, олардың автомобиль көлігінде пай-далануы. ЭЕМ типтік схемалары мен тораптары. Кодтау. Мәліметтер базасы- қағазсыз іс жүргізудің бағдар-ламалық құралы. Автомобиль та-сымалдауын басқару мен жобала-уды автоматтандыру. Автобус пен таксомоторлық тасымалдауының АБЖ. Жүк тасымалдауын опти-мальды жоспарлаудың міндеттері. Тасымалдауды басқару мен жос-парлау жөніндегі қолданбалы бағ-дарламалр пакетімен жұмыс жа-сау. Жылжымалы құрам жөндеу мен ТҚ ұйымдастыруындағы АБЖ. Кәсіпорындардың өндірістік-қар-жы қызметінің есепке алуын ав-томаттандыру. ЭЕМ қаржылық есептесулері. ЭЕМ пайдалану негізінде диспетчерлік басқаруды ұйымдастыру.

Білімдер:- автоматтандырылған басқару жүйесінің негізгі теорияларын;- жүк және жолаушыларды тасымалдауды оптималды жоспарлау мәселелерін;- автокөлікті басқарудың автоматтандырылған жүйесінің құрылымы мен құрамын.Іскерліктер:- тасымалдауды басқару және жоспарлау бойынша қолданбалы бағдарламалар пакетімен жұмыс істеу;- ЭЕМ-ның негізінде тасымалдаудың диспетчерлік басқаруын ұйымдастыруын;- кәсіпорынның өндірістік және қаржылау қызметінің автоматтандырылған есепке алуын жүргізу.

БҚ 1,2,3,6,8,11КҚ 3.1.2, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.9, 3.1.11, 3.1.12, 3.1.14, 3.1.16

АП.07 Менеджмент және маркетинг негiздерi. Маркетинг. Автокөлiк қызметтерiнiң нарығын зерттеу және игеру. Маркетинг мазмұны, оның бизнестегi рөлi. Маркетинг қызметi және оның негiзгi фактор-лары. Нарықты маркетингтiк зерт-теу. Нарықты сегменттеу. Мақсатты сегменттi таңдау. Жаңа автокөлiк қызметтерiн, тауардың жаңа түрлерiн әзiрлеу. Жарнама техника-сы. Стратегиялық маркетингтiк жо-спарлау. Баға саясаты және бағаны әзірлеу. Сыртқы экономикалық қызметтегі маркетинг. Коммерциялық емес маркетинг. Маркетинг негiздерi. Менеджмент мәнi, даму эволюция-сы. Басқару шешiмдерiн қабылдау және жүзеге асыру процессi. Менеджменттегi басқарудың негiзгi әдiстерi. Персоналды басқару және өкiлеттiктi басқа адамға беру. Менеджер жұмысындағы дау-жанжалдар, жою және бақылау. Менеджердiң жеке жұмысын ұйымдастыру. Менеджердiң кәсiби қатынас психологиясы, ауызша емес қатынас. Өндiрiстiң дамуын басқару. Инновациялық менеджмент. Менеджмент және кәсiпкерлiк орта.

Білімдер:- маркетинг пен менеджменттің мазмұнын;- басқарушылық шешiмдердi қабылдаудың кезеңдерiн;- мотивация теорияларын;- менеджмент функциясын;- жарнама түрлерi мен баға белгілеу сая-сатын.Іскерліктер:- басқарушылық талдауды жүргізуді;- рыноктағы тұтынушылардың мінез-құлқын талдауды;- коммуникациялық процесстерді түсіндіруді;- мотивация теорияларын тәжіриебеде қолдануды; - баға белгілеу әдісін таңдауды.

БҚ 2,3,5,6,11КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3, 3.1.4, 3.1.6, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.9, 3.1.11, 3.1.14

АП.08 Есепке алу, қаржы және несиелеу.Статистикалық бақылау және берiлген статистикалық бақылау мәліметі. Жалпылау санақ көрсеткiштерi. Тасымалдау стати-стикасы. Негiзгi қорлар мен жаңа техника статистикасы. Еңбек және еңбек ақыны төлеу статистика-сы. Материалдық-техникалық жарақтандыру статистикасы. Автотасымалдаудың өзiндiк құнының статистикасы. Есеп беру саясаты және оны ашу. Қаржылық бухгалтерлiк есеп. Есеп айырысу мен мiндеттемелердiң бухгалтерлiк есебi. Еңбек есебi және еңбектi төлеу. Тауарлық-материалдық қорларды есепке алу. Негiзгi құралдар мен материалдық емес активтердi есеп-ке алу. Кәсiпорынның өндiрiске және басқа да шығыстарын есепке алу. Дайын өнiмдi (қызмет көрсету) есепке алу және оны iске асыру. Басқа табы-старды есепке алу. Жеке капиталды, қорды, оның резервтерiн есепке алу. Қаржылық есеп берудi қалыптастыру.Ақша жүйесi. Ақшасыз есеп айырысу жүйесi. Қаржы және қаржы жүйесі. Қаржы рыногы. АКК-ның қаржылары. Әлеуметтiк қамтамасыз ету және әлеуметтiк сақтандыру. Заттай және жеке басты сақтандыру. Несие және несиелеуді ұйымдастыру. Қазақстан Республикасының қаржылық са-ясаты.

Білімдер: - статистиканың негiзгi түсiнiкте-рiн; оның мiндеттерi мен формаларын, әдiстерiн; - АКК-да тасымалдаудың өзінідік құнының еңбегінің, МТС, негізгі қор-лары статистикасының әдiстерi мен мiндеттерiн, - АКК есепке алу саясатын қалыптастыру-дың базасын, - АКК қаржы мен бухгалтер-лiк есеп беруін ұсынудың тәсілдері мен дайындығын; - бухгалтерлік есеп берудің негізгі ұғымдары, оны АКК-да жүргізудің ерекшеліктері; - негізгі құралдар, жарғылық және айналым қоры, қосалқы бөлшектер мен отынды, автокөліктік тасымалдаудың өзіндік құнын есепке алудың міндеттері мен әдістерін; - қаржы мәні мен міндеттерін; - бағалы қағаздар түрлерiн; - несие, салық салу, сақтандырудың қағидаттары мен маңызын, несие принциптерiн және оның маңызын; - ҚР салықтар түрлерін. Іскерліктер: - статистикалық зерттеудi жүргiзудi; - практикада шамалардың әр түрлi түрлерiн қолдануды,- нақты индек-стер арасында өзара қатынасты жүргiзудi;- еңбек өндірісіне, отын мен МТС, авто-парктің тізімдік және орташа тізімдік құрамының өндірісіне шығындардың есеп-ке алуын жүргізуді; - қаржы-шаруашылық шоттарының бас жоспарын құруды; шоттар корреспонденциясын құруды;- негізгі мен айналым қорларының, еңбек ақысының, ТМҚ, ағымдағы мен күрделі жөндеуге шығындарының, дайын өнім мен басқа табыстардың, жарғылық капиталдың бухгалтерлік есебін жүргізуді; - тиісті құжаттарды құруды; - автомобиль тасымалдауының өзіндік құнының кальку-ляциясын құруды;- АКК қаржылық құрамын жоспарлауды (бизнес-жоспарларды құруды); сақтандырудың нысанын дұрыс таңдауды; салық төлемдерінің сомасын дұрыс анықтауды және есептеуді.

БҚ 1,3,6,7,10КҚ 3.1.2, 3.1.10, 3.1.13, 3.1.14

АП.09 Жол қозғалысының ережелері мен қауіпсіздігі. Жол қозғалысының ережелері, жүргізушінің Кәсіптік сенімділігі, жүргізуші еңбегінің психо-физиологиясының негіздері, жүргізушінің Кәсіптік әдеті. Жол-көлік оқиғалары: автомобильдердің қозғалыс қауіпсіздігіне әсер ететін автомобильдің техникалық-пайдалану қасиеттері; жол жағдайлары; жолдағы жазатайым жағдайда зардап шек-кендерге алғашқы көмек, адамның физиологиясы мен анатомиясының негіздері, өмірге қауіпті жағдайлар; зардап шеккендерге көмек көрсету әрекетінің бірізділігі; ішімдік, наркотик және олардың жүргізушіге ықпалы.

Білімдер:- жол белгілері және оларды қолдану тәсілдері мен мағынасын;- жол таңбасы және оған қойылатын талап-тарды; - жол қиылысынан өту ережесін;- автокөлік құралын тұраққа қою тәсілдерін;- көлік құралдарын пайдалануға тыйым са-латын жағдайларды;Іскерліктер:- жол таңбалары мен реттеушінің белгілерін жетекшілікке алуды;- жол қиылысының типін және одан өту ережелерін анықтауды;- жүкті белгілеп оны орналастыруды;- жолға шығар алдында жолаушыларға нұсқау беруді, - ЖКО болған жағдайда алғашқы дәрігерге дейінгі көмек көрсетуді.

БҚ 1,2,3,4,6,7,8,10КҚ 3.1.2, 3.1.3, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.9, 3.1.13, 3.1.15, 3.1.16

ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика

ӨО . 00 Өндірістік оқытуӨО. 01 Таныстыру практикасы.

Кәсіпорын салаларының қызметі мен үлгілерді үйрену.

Іскерліктер:- кәсіпорынның үлгілері мен түрлерін; - автомобиль жолдары мен аэродромдар-ды пайдалану мен құры-лысын орындауды. Дағдылар: - таңдалған мамандық мамандарының қызметі туралы ұғым.

БҚ 1,2,3,4,5,6,8,10,11

ӨО. 02 Оқу практикасы.Көліктік-технологиялық карта-ны құрастыру.Тарифті анықтау.Шарттарды дайындау. Құжаттарды дайындау дағдыларын еңбекпен өтеу. Тасымалдаудың кезектік-тәуліктік жо-спарын құрастыру;Жол парақтарын толтыру.

Іскерліктер:- жүктерді олардың мекен-жайлары бойын-ша қабылдау,тиеу,беру туралы құжаттарды тексеру мен дайындауды; - бұрыштама қоюды жүргізу, есеп карточкалары бой-ынша есеп жүргізуі, келермендермен есеп айыры-суды; - көрсетілген қызмет және айыппұл төлемдеріне бекітілген қо-сымша ақы мен жинаулар үшін тарифтерді қолдануды; - тиеу және жүк түсіру қауіп-сіздігімен және қызмет көрсету мәде-ниетімен қамтамасыз етуді; - дайындалған құжаттар туралы есеп жүргізу, есеп беруді құрастыруды; - жүктерді тасымал-дау ережелері және басқа нормативті құжаттарға, тарифтік жетекшілерге өзгерістер енгізуді; - келісімшарттық тыйымға бақылауды іске асыруды; - жүктерді тиеу мен түсіру бойынша есеп беруді құрастыру; - ақпаратты-есептеу орталығына мәліметтерді беру үшін құжат-тарды жүктелімге жинақтау.Дағдылар:- құжаттарды жүргізу және есеп беруді құрастыру;- жеке компьютерді қолдану, тасымалдау құжаттарын дай-ындау және толтыру бойынша автомат-тандырылған жүйенің қызмет ету мүмкін-діктері;- тауарларды жеткізудің көліктік- технологиялық картасын және техноло-гиялық кестесін құрастыру;- жолаушылар мен жүктерді тасымалдау шартын,таспсырысты қа-былдауды дайын-дау; - диспетчер журналын толтыру;- жолаушылар мен жүктерді тасымалдауға тарифтерді анықтау.

КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3, 3.1.4, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.9, 3.1.10, 3.1.11, 3.1.12, 3.1.13, 3.1.14, 3.1.16

КП.00 Кәсіптік практикаКП.01 Технологиялық практика.

Жұмыс орындарында білім алушылармен орындалатын технологиялық, өндірістік ұғымдарды кеңейту мен тереңдету; Зерттелетін технологиялық үдерістердің орны мен рөлі туралы нақты ұғымның өңделуі; Өндірістік жағдайда нақты міндеттерді шешу үдерісінде жалпы дайындық кезінде алынған білімді қолдана білуді дамыту.

Іскерліктер:- шынайы өндіріс жағдайындағы кәсіптік міндеттерді орындауды, тасымалдау жағдайын үйренуді;- жолдық және билеттік- есепке алу парағын құрастыруды;- автобустардың жұмысы туралы тәуліктік диспетчер баяндама-лары, автобустарда жол ақысы кестесін, автобустар қозғалысы кестесін құрастыруды; - жолаушы-лар тасқының зерттеуді; - желі-лерде автокөліктер жұмысының хронометражын жүргізуді; - авто-

КҚ 3.1.1-3.1.16

бустардың қозғалыс жылдам-дығын мөлшерлеуді; - желі-лердегі автокөлік жұмысын бақы-лауды; - желілерде автокөлік жұмысының диспетчерлік жетек-шілігін; - билеттік есепке алу құжаттарын дайындауды.Дағдылар: - жұмыс орындарын ұйымдастыру; - тауар-көліктік құжаттарын дайындау; - тасымалдау кезектілігі және жүктердің түрлері бойынша олардың жүйелену тасымалдану-ына тапсырыстарды дайындау;- жүк картасын және рұқсат қағаздарды құрастыру;- диспет-чер журналын толтыру; - автокө-ліктердің желіге шығу кестесін, жүргіушілер мен кондукторлардың жұмыс кестесін құрастыру; - тасымалдау жоспарының орын-далуын талдау.

Дипломалды практика, дипломдық жобаның орындалуы.Оқыту үдерісінде білім алушылармен алынған практикалық дағдыларды жетілдіру мен жи-нақтау, жұмыстың озық техно-логиясымен,өндіріс экономикасы және еңбекті ұйымдастырумен танысу, таңдаған мамандық бойынша ұйымдастырушылық жұмыстарын білуге дағдылану, бастапқы мәліметтердің дипломдық жобаға дайындығы.

Іскерліктер: - таңдаған мамандық бойынша ұйымдастырушылық жұмысты;- автокөлік кәсіпорнының өндірістік қызметі туралы ұғымды құрастырудыДағдылар: - технологиялық үдерістер өндірісінде қызметтегі талдау; - жұмыс орындарын ұйым-дастыру; - автокөлік кәсіпорнының өндірістік қызметі туралы мәліметтер жинақтау.

КҚ 3.1.1, 3.1.2, 3.1.4, 3.1.7, 3.1.8, 3.1.9, 3.1.10, 3.1.13, 3.1.14, 3.1.15

1 Кесте. Базалық құзыреттер

Құзыреттер коды

Базалық құзыреттер (БҚ)

БҚ 1 Еңбекке қолайлы жағдай тудыруБҚ 2 Міндеттерді өз уақытында және сапалы түрде орындауБҚ 3 Қызметті іске асыру құралдары мен оңтайландыру тәсілдерін қолдану.БҚ 4 Анықталмаған жағдайда , өзіндік қызметке дайын болу.БҚ 5 Әріптестермен өзара қарым-қатынас пен ынтымақтастыққа дайын болу.БҚ 6 Білімін жоғарылатып, Кәсіптік өсуге дайын болуБҚ7 Еңбек заңдарына сәйкес өзінің құқығын қорғай білу.БҚ 8 Өндірістік тазалық пен өртке қарсы қауіпсіздікті, еңбекті қорғау нормалары мен ережелерін,

қауіпсіздік техникасын сақтау. БҚ 9 Бірінші медициналық көмек көрсете білуБҚ 10 ҚР-ның заңнамасын және бекітілген салалық нормативтік құжаттардың талаптарын сақтау.БҚ 11 Өзінің қызметін жобалау және ұйымдастыру

2 Кесте. Кәсіптік құзіреттілік

ТжКБ деңгейі

Біліктілік Кәсіптік құзірет (КҚ)

Жоғары деңгей

120202 2 –Жүк, тауар кассирі*

КҚ 2.2.1. Жылжымалы құрамның негізгі пайдаланылатын мінездемелері мен жүк та-сымалдау технологиялары туралы ұғым болуы керек.КҚ 2.2.2. Техникалық құжаттармен жұмыс жасау: технологиялық құжаттардың техникалық төл құжаттарымен,анықтамалық әдебиеттермен,өн-дірістік нұсқаулармен, технологиялық уақыт тәртібі.КҚ 2.2.3. Бекітілген түр бойынша құжаттарды жүргізу мен есеп беруді құрастыру.КҚ 2.2.4. Көліктік жүйелер сызбасын пайдалана отырып жүк тасымалдаудың және жүктің негізгі бағыттырын анықтау.КҚ 2.2.5. Жүк және жүктерді қабылдау, беру, тиеу,олардың мекен–жайлары бойынша құжаттарды ресімдеу және тексеру, КҚ 2.2.6 Нысаналауды өндіру, келермендермен есептесу,тіркелу карточкалары бой-ынша есеп жүргізу.КҚ 2.2.7. Ережелерді міндетті түрде сақтай отырып және олардың сақтандырылуын қамтамасыз ету, ақшалай қаржылардың сақталуын,қабылдауын,есептелуін өндіру.КҚ 2.2.8. Бекітілген қосымша ақы мен айыппұл төлемдері мен көрсетілген қызмет жиындарына тарифтерді қолдану.КҚ 2.2.9. Белгіленген тәртіппен құжаттардың бланкілерін,ақшалай қаржыларды алу,сақтау, тапсыру.КҚ 2.2.10. Өндірістік жағдайда технологиялық және еңбек тәртібін сақтау.КҚ2.2.11.Еңбек қауіпсіздік ережелерін,са-нитарлық,өрт сөндіру және экологиялық қауіпсіздікті сақтау.

2.3.120203 2 –Кассир (билет сата-тын)*

КҚ 2.3.1.Жылжымалы құрамның негізгі пайдаланылатын мінездемелері мен жүк та-сымалдау технологиялары туралы ұғым болуы керек.КҚ 2.3.2. Техникалық құжаттармен жұмыс жасау: технологиялық құжаттардың техникалық төл құжаттарымен,анықтамалық әдебиеттермен,өндірістік нұсқаулармен, технологиялық уақыт тәртібі.КҚ 2.3.3. Жолаушылар көлігіндегі бос және босатылатын орындардың есебін жүргізу. КҚ 2.3.4. Жолаушылар көлігінің жүріп кеткеннен кейін бос орындардың қалғаны тура-лы мәлімет беру.КҚ 2.3.5. Жолаушылардың тасымалдау құжаттары мен жол төлемдері үшін есептеуді ресімдеу.КҚ 2.3.6. Жолаушыларды топтап тасымалдауға мекемелер мен ұйымдардан өтініш қабылдауды жүргізу.КҚ 2.3.7. Белгіленген тәртіппен құжаттардың бланкілерін,ақшалай қаржыларды алу,сақтау, тапсыру.КҚ 2.3.8. Азаматтардан жолдық төлемдері немесе басқа да төлемдерін қабылдау.КҚ 2.3.9.Бекітілген түр бойынша есеп жүргізу және құрастыру..КҚ 2.3.10. Өндірістік жағдайда технологиялық және еңбек тәртібін сақтау.КҚ 2.3.11. Еңбек қауіпсіздік ережелерін,санитарлық,өрт сөндіру және экологиялық қауіпсіздікті сақтау.

2.4. 120204 2 – Баға қоюшы*

КҚ 2.4.1. Жылжымалы құрамның негізгі пайдаланылатын мінездемелері мен жүк та-сымалдау технологиялары туралы ұғым болуы керек.КҚ 2.4.2. Техникалық құжаттармен жұмыс жасау: технологиялық құжаттардың техникалық төл құжаттарымен,анықтамалық әдебиеттермен,өн-дірістік нұсқаулармен, технологиялық уақыт тәртібі.КҚ 2.4.3. Тауар-көліктік жол қағазы, жүкқұжат тізімдемелерінің нарықтамасын жүргізу.КҚ 2.4.4. Бекітілген қосымша ақы мен айыппұл төлемдері мен көрсетілген қызмет жиындарына тарифтерді қолдану.КҚ 2.4.5. Тарифтік жетекшілікке, жүктерді тасымалдау ережелері мен басқа нормативтік құжаттарға сәйкес келетін органдар көрсетілімдеріне өзгерістер енгізу.КҚ 2.4.6. Келісімшарттық шектеу қоюға бақылау ды іске асыру.КҚ 2.4.7.Тасымалдау құжаттарын нарықтау және оларды қолдану бойынша автоматтандырылған жүйені құруды бақылау.КҚ 2.4.8. Бекітілген түр бойынша есеп жүргізу және құрастыру.КҚ 2.4.9. Өндірістік жағдайда технологиялық және еңбек тәртібін сақтау.КҚ 2.4.10. Еңбек қауіпсіздік ережелерін,санитарлық,өрт сөндіру және экологиялық қауіпсіздікті сақтау.

2.5. 120205 2 – Тасымалдау құ-жаттарын өңдейтін опе-рато-ры*

КҚ 2.5.1. Жылжымалы құрамның негізгі пайдаланылатын мінездемелері мен жүк та-сымалдау технологиялары туралы ұғым болуы керек.КҚ 2.5.2. Техникалық құжаттармен жұмыс жасау: технологиялық құжаттардың техникалық төл құжаттарымен,анықтамалық әдебиеттермен,өн-дірістік нұсқаулармен, технологиялық уақыт тәртібі.КҚ 2.5.3. Тасымалдауға құжаттарды дұрыс дайындау мен есеп беруді тексеру.КҚ 2.5.4. Банк бөлімшелеріне арналған және станцияларға жөнелтетін ақпараттық-есептеу орталығынан келетін құжаттарды дайындау.КҚ 2.5.5 Жол құжаттары және тасымалдауда қайтарылған жүк тасымалдауда бүлінген құжаттарды билет сататын кассирлердің дұрыс ресімдеуін қадағалау.КҚ 2.5.6. Станциялардан келіп түскен құжаттардың тіркелуін өңдеу және олардың толық бақылануы мен уақытында келіп түскенің қадағалау.КҚ 2.5.7. Әр кассаға түскен қаржылық соманы есептеу.КҚ 2.5.8. Кассирлердің тапсырғаны бойынша түскен қаржылардың сомасын есептел-ген қаржы сомасымен салыстыру.КҚ 2.5.9. Қатаң түрде есептелген бланкілердің шығыны есебін жүргізу.КҚ 2.5.10. Ақпараттық- есептеу орталығына жіберілетін құжаттарды жинақтау.КҚ 2.5.11. Бекітілген түр бойынша есеп жүргізу және құрастыру..КҚ 2.5.12. Өндірістік жағдайда технологиялық және еңбек тәртібін сақтау. КҚ 2.5.13. Еңбек қауіпсіздік ережелерін,санитарлық,өрт сөндіру және экологиялық қауіпсіздікті сақтау.

3.Орта буын ма-маны

3.1. 120206 3 – Техник

КҚ 3.6.1. Жолаушылар мен жүктерді тасымалдау үдерістерінің үлгілік технологиялық сызбалары мен теориялық негіздерін қолдану мен білу, жылжымалы құрамның және тиегіш пен түсіру машиналары мен механизмдерінің пайдалану мінездемелері.КҚ 3.6.2. Техникалық құжаттармен жұмыс жасау: технологиялық құжаттардың төл құжаттарымен,анықтамалық әдебиеттермен,өн-дірістік нұсқаулармен, технологиялық уақыт тәртібі;КҚ 3.6.3.Жүктердің көліктік сиапаттамасын анықтау.КҚ 3.6.4. Жиектегі автомобиль қозғалысының кестесін және жұмыс жоспа-рын құрастыру және олардың тиімді жолдары мен оңтайландыру жұмыстарын ұйымдасытыру.КҚ 3.6.5 Жолаушылардың қауіпсіздігін қамта-масыз ету және жылжымалы құрамның жұмысын басқаруға алу,жүктердің сақталуын, жүргізушінің жұмыс сапасын бақылауға алу.КҚ 3.6.6. Жолаушыларды тасымалдау және жүк автомобильдерін ұйымдастырудың әр түрлі әдіс –тәсілдерін қолдану.КҚ 3.6.7. Өндірістік бағдарламаны, жоспарланған тапсырмаларды өңдеп шығару және олардың орындалғанына анықтама беру,талқылау.КҚ 3.6.8. Автомобиль көліктеріндегі жүк және жолаушыларды тасымалдауды ұйымдастыру бойынша тиімді шешімдерді жүргізу.КҚ 3.6.9.Автомобиль тасымалдаудың бағыттарының жүруін жүзеге асыра отырып, жаңадан бағыттар ашып,оларды кеңейту.КҚ 3.6.10. Санақты есептеу және есеп бойынша алғашқы құжатты ресімдеу.КҚ 3.6.11. Автомобиль көлігіндегі қозғалысты басқару және тасымалдау-ды ұйымдастыру бойынша технологиялық тапсырмалар және ұйымдастыру-технологиялық шешімі кезінде әр түрлі талдау жүйесін қолдану.КҚ 3.6.12. Экономикалық және технологиялық есептерді орындау кезінде экономикалық –математикалық тәсілдерді қолдану.КҚ 3.6.13. Көлік құралдарына тіркеу мен есептеу жүргізу.КҚ 3.6.14. Кәсіпорынның қызметіне өндірістік- қаржылық және техникалық-пайдалану көрсеткішінің жұмысына талдау жүргізу.КҚ 3.6.15. Өндіріс жағадайында еңбек және технологиялық тәртіпке жүйелі бақылау жасауды білу.КҚ 3.6.16. Еңбек қауіпсіздігіне өрт сөндіру және экологиялық қауіпсіздікке,өнеркәсіп тазалығына бақылау ұйымдастыру.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 278-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша). Көлікті пайдалануМамандығы: 1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша) Біліктілігі: 120401 2 – Матрос (теңіз және балық аулау флоты)* 120402 2 – Рөлші (ұстаушы)* 120403 2 – Кеме электригі* 120404 2 – Кеме қозғалтқышының өздігінен басқару моторшысы* 120405 2 – Рефрижератор қондырғыларының моторшысы (машинисі)* 120406 2 – Кіші кеме жүргізушісі

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 2 жыл 10 ай негізгі орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша б

өлу*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау ж

ұмы

стар

ыны

ң са

ны

Курс

тық ж

оба (

жұмы

с)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ саб

ақта

р

прак

тика

лық (

зерт

хана

лық-

прак

тика

лық с

абақ

тар)

Курс

тық ж

оба (

жұмы

с)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖБП 00 Жалпы білім беретін пәндер 1448 1-2ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 282 170 112 1-2ЖКП 01 Сызу + + 60 36 24ЖКП 02 Электротехника + + 60 36 24ЖКП 03 Нарықтық экономика негіздері + + 70 42 28ЖКП 04 Информатика негiздерi және өндiрiстi автомат-

тандыру+ 60 36 24

ЖКП 05 Еңбек қорғау + + 32 20 12АП 00 Арнайы пәндер 462 1-2АП 01 Кеме жүргізу + + 116 70 46АП 02 Техникалық білім негіздері, слесарлық және

электромонтаж жұмыстары+ + 76 46 30

Біліктілігі: 120401 2 – Матрос (теніз және балық аулау флоты)*

+ 270 86 184

АП 03 Теңіз тәжірибесы + + 82 - 82АП 04 Кемедегі қосымша механизмдер + + 70 20 50АП 05 Өндірістік балық аулау техникасы + + 68 40 28АП 06 Кәсіптік механизмдер + + 50 26 24

Біліктілігі: 120402 2 – Рөлші (ұстаушы)*Біліктілігі: 120406 2 – Кіші кеме жүргізушісі

270 36 234

АП 03 Теңіз практикасы + + 162 - 162АП 04 Кемедегі қосымша механизмдер + + 108 36 72

Біліктілігі: 120403 2 – Кеме электригі* 270 80 190АП 03 Кеме электр жабдықтары + + 270 80 190

Біліктілігі: 120403 2 – Кеме қозғалтқышының өздігінен басқару моторшысы*

270 80 190

АП 03 Кеме энергетикалық қондырғылары + + 270 80 190Біліктілігі: 120405 2 – Рефрижератор қондырғыларының моторшысы (машинисі)*

270 90 180

АП 03 Кеменің рефрижераторлық (тоңазытқыш машинаның бөлімі) қондырғылары

+ + 130 40 90

АП 04 Кемедегі энергетикалық қондырғылар + + 140 50 90БҰАП 00 Білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер** 292-

478**ӨО және КП 00

Өндірістік оқу және кәсіптік практика 1728

АА 00 аралық аттестаттау 72ҚА 00 қорытынды аттестаттау 36ҚА 01 қорытынды аттестаттау 24КДДБ 02 кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және

біліктілікті беру12

Міндеттелген оқудың қорытындысы: 4320К Консультациялар Оқу жылына 100с. артық емесФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына кемінде 4 рет

Барлығы: 4960Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін. ***Қорытынды аттестаттауға ұсынылатын нысандар: арнайы пәндерінен кешенді емтихан (АП 01, АП 02)

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 279-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша). Көлікті пайдалануМамандығы: 1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша) Біліктілігі: 120401 2 – Матрос (теңіз және балық аулау флоты)* 120402 2 – Рөлші (ұстаушы)* 120403 2 – Кеме электригі* 120404 2 –Кеме қозғалтқышының өздігінен басқару моторшысы* 120405 2 – Рефрижератор қондырғыларының моторшысы (машинисі)* 120406 2 – Кіші кеме жүргізушісі

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 1 жыл 10 ай жалпы орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ыны

ң са

ны

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алы

қ-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖГП 01 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс тілі, кәсіптік шетел тілі, қазақстан тарихы, дене тәрбиесі)

400

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 422 200 222 1ЖКП 01 Сызу + + 90 90ЖКП 02 Электротехника + + 96 58 38ЖКП 03 Нарықтық экономика негіздері + + 110 66 44ЖКП 04 Информатика негiздерi және өндiрiстi автомат-

тандыру+ 90 54 36

ЖКП 05 Еңбек қорғау + + 36 22 14АП 00 Арнайы пәндер 462 116 76 1АП 01 Кеме жүргізу + + + 116 70 46АП 02 Техникалық білім негіздері, слесарлық және

электромонтаж жұмыстары+ + + 76 46 30

Біліктілігі: 120401 2 – Матрос (теніз және балық аулау флоты)*

270 96 174

АП 03 Теңіз практикасы + + + 82 - 82АП 04 Кемедегі қосымша механизмдер + + 70 20 50АП 05 Кәсіптік балық аулау техникасы + + + 68 40 28АП 06 Кәсіптік механизмдер + + 50 36 24

Біліктілігі: 120402 2 – Рөлші (ұстаушы)*Біліктілігі: 120406 2 – Кіші кеме жүргізушісі

270 36 234

АП 03 Теңіз практикасы + + + 162 - 162АП 04 Кемедегі қосымша механизмдер + + + 108 36 72

Біліктілігі: 120403 2 – Кеме электригі* 270 80 190АП 03 Кеме электр жабдықтары + + + 270 80 190

Біліктілігі: 120405 2 – Рефрижератор қондырғыларының моторшысы (машинисі)*

270 90 180

АП 03 Кеменің рефрижераторлық (тоңазытқыш машинаның бөлімі) қондырғылары

+ + + 130 40 90

АП 04 Кемедегі энергетикалық қондырғылар + + + 140 50 90БҰАП 00 Білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер** 300-

350**ӨО және КП 00

Өндірістік оқу және кәсіптік практика 1224

АА 00 аралық аттестаттау 36ҚА 00 қорытынды аттестаттау 36ҚА 01 қорытынды аттестаттау*** 24КДДБ 02 кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және

біліктілікті беру12

Міндеттелген оқудың қорытындысы: 2880К Консультациялар Оқу жылына 100с. артық емесФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына кемінде 4 рет

Барлығы: 3312Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін. ***Қорытынды аттестаттауға ұсынылатын нысандар: арнайы пәндерінен кешенді емтихан (АП 01, АП 02)

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 280-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша). Көлікті пайдалануМамандығы: 1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша) Біліктілігі: 120404 2 –Кеме қозғалтқышының өздігінен басқару моторшысы*

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 10 ай жалпы орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ыны

ң са

ны

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алы

қ-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс тілі, кәсіптік шетел тілі, қазақстан тарихы, дене тәрбиесі)

308 1

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 160 74 86 1ЖКП 01 Сызу + 1 32 4 28ЖКП 02 Электротехника + 1 32 14 18ЖКП 03 Нарықтық экономика негіздері + 1 32 22 10ЖКП 04 Информатика негiздерi және өндiрiстi автомат-

тандыру+ 32 14 18

ЖКП 05 Еңбек қорғау + 1 32 20 12АП 00 Арнайы пәндер 312 220 92 1АП 01 Кеме жүргізу + + 1 42 30 12АП 02 Кемелік энергетикалық қондырғылар + + 1 270 190 80БҰАП 00 Білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер** + 48-

166**ӨО және КП 00

Кәсіптік практика 576

АА 00 аралық аттестаттау 36ҚА 00 қорытынды аттестаттау*** -КДДБ 00 кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және

біліктілікті беру-

Міндеттелген оқудың қорытындысы: 1440К Консультациялар Оқу жылына 100с. артық емесФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына кемінде 4 рет

Барлығы: 1656Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін. ***Қорытынды аттестаттауға ұсынылатын нысандар: арнайы пәндерінен кешенді емтихан (АП 01, АП 02) Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 281-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні:1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша). Көлікті пайдалануМамандығы: 1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша) Біліктілігі: 120407 3 – (Кеме) механигі 120408 3 – (Кеме) электр механигі

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 3 жыл 10 ай негізгі орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ыны

ң са

ны

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алы

қ-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11(Жалғасы 28-бетте)

30 сəуір 2016 жылwww.egemen.kz28ЖБП 00 Жалпы білім беретін пәндер 1448 1-2ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс

тілі, кәсіптік шетел тілі, дене тәрбиесі)432 2-4

ӘЭП 00 Әлеуметтік-экономикалық пәндер (мәдениеттану, философия негіздері, саясаттану мен әлеуметтану негіздері, экономика негіздері, құқық негіздері)

180 2-4

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 766 440 326 2-4ЖКП 01 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу + + 48 20 28ЖКП 02 Инженерлік графика + + 90 90ЖКП 03 Техникалық механика + + 90 54 36ЖКП 04 Электротехника және электроника + 1 90 54 36ЖКП 05 Материалтану + + 54 40 14ЖКП 06 Стандарттау, сертификаттау және метрология

негіздері+ + 54 40 14

ЖКП 07 Дәнекерлеу өндірісі + + 72 48 24ЖКП 08 Кеменің теориясы, құрылысы және пайдалану

мерзімін арттыру үшін күрес.+ + 90 82 8

ЖКП 09 Қолданбалы информатика + + 54 - 54ЖКП 10 Экономика салалары + + 60 50 10ЖКП 11 Менежмент + + 32 32 -ЖКП 12 Еңбектi қорғау + + 32 20 12АП 00 Арнайы пәндер

Біліктілігі: 120407 3 – (Кеме) механигі 870 754 96 20 2-4АП 01 Кеменің энергетикалық қондырғылары + + + 1 290 242 28 20АП 02 Кеменің қосымша механизмдері + + + 120 106 14АП 03 Кеменің бу котелдары және су тұщылау

қондырғылары + + 80 70 10

АП 04 Кеме электрожабдықтары және энергетикалыққондырғылардың АБЖ-сі

+ + + 110 98 12

АП 05 Кемелік энергетикалық қондырғыларының автоматикасы және бақылау аппаратурасы

+ + + 100 90 10

АП 06 Кеменің тоңазытқыш технологиялық қондырғылары

+ + + 80 70 10

АП 7 Кеме жөндеу технологиясы және оны ұйымдастыру

+ + 90 78 12

Біліктілігі: 120408 3 – (Кеме) электр механигі 870 552 318 2-4АП 01 Кемелік энергоэлектрлік қондырғылары + + + 178 112 66АП 02 Кеменің электро жетектері + + + 156 98 58АП 03 Кеменің техникалық жабдықтарының бақылау

және автоматикасының электрлік жүйесі + + 120 76 44

АП 04 Кеме жүйелері, знергоқондырғылары және механизмдері.

+ + + 90 54 36

АП 05 Электромашиналар + + + 94 70 24АП 06 Кеме радиоқондырғылары. + + + 52 34 18АП 07 Кеме электр жабдықтары мен автоматикасына

техникалық күтім көрсету және жөндеу техно-логиясы.

+ + 180 108 72

БҰАП 00 Білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер** 48-457**

ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1728

ӨО 00 Өндірістік оқыту 684ӨО 01 Оқу практикасы 252ӨО 02 Кәсіптік мамандық алу үшін практикадан өту 432КП. 00 Кәсіптік практика 1044КП. 01 Технологиялық практика 900КП. 02 Диплом алды практика 144АА.00 Аралық аттестаттау 216ҚА.00 Қорытынды аттестаттау: 72ҚА.01 Қорытынды аттестаттау*** 60КДДБ.00 Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және

біліктілікті беру12

Міндетті оқытудың қорытындысы: 5760К Консультациялар Оқу жылына 100с. артық емесФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына кемінде 4 рет

Барлығы: 6588Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.

*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін.

**Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін.

***Қорытынды аттестаттауға ұсынылатын нысандар: арнайы пәндерінен кешенді емтихан (АП 01, АП 02)

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады.

Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 282-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша) Көлікті пайдалануМамандығы: 1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша) Біліктілігі: 120407 3 – (Кеме) механигі 120408 3 – (Кеме) электр механигі

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі:

2 жыл 10 ай жалпы орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ыны

ң са

ны

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алы

қ-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс тілі, кәсіптік шетел тілі, қазақстан тарихы, дене тәрбиесі)

480 1-3

ӘЭП 00 Әлеуметтік-экономикалық пәндер (мәдениеттану, философия негіздері, эконо-мика негіздері, әлеуметтану және саясаттану негіздері, құқық негіздері)

180 1-2

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 766 440 326 1-2ЖКП 01 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу + + 48 20 28ЖКП 02 Инженерлік графика + 90 90ЖКП 03 Техникалық механика + + + 90 54 36ЖКП 04 Электротехника және электроника + + + 90 54 36ЖКП 05 Материалтану + + 54 40 14ЖКП 06 Стандарттау, сертификаттау және метрология

негіздері+ + 54 40 14

ЖКП 07 Дәнекерлеу өндірісі. + + 72 48 24ЖКП 08 Кеменің теориясы, құрылысы және пайдалану

мерзімін арттыру үшін күрес + + 90 82 8

ЖКП 09 Қолданбалы информатика + 54 54ЖКП 10 Экономика салалары + + 60 50 10ЖКП 11 Менеджмент + + 32 32ЖКП 12 Еңбек қорғау + + 32 20 12АП 00 Арнайы пәндер

Біліктілігі: 120407 3 – (Кеме) механигі 902 806 96 20 1-3АП 01 Кеменің энергетикалық қондырғылары + + + 300 272 28 20АП 02 Кеменің қосымша механизмдері + + + 120 106 14АП 03 Кеменің бу котелдары және су тұщылау

қондырғылары + + 90 80 10

АП 04 Кеме электрожабдықтары және энергетикалыққондырғылардың АБЖ-сі

+ + + 120 108 12

АП 05 Кемелік энергетикалық қондырғыларының авто-матикасы және бақылау аппаратурасы.

+ + + 100 90 10

АП 06 Кеменің тоңазытқыш технологиялық қондырғылары

+ + + 80 70 10

АП 07 Кемежөндеу технологиясы және оны ұйымдастыру

+ + 92 80 12

Біліктілігі: 120408 3 – (Кеме) электр механигі 902 592 310 1-3АП 01 Кемелік энергоэлектрлік жүйелері + + + 192 126 66АП 02 Кеменің электр жетектері + + + 160 102 58АП 03 Кеменің техникалық бақылау жабдықтарының

және автоматикасының электр жүйесі+ + + 140 96 44

АП 04 Кеме знергоқондырғылары, механизмдері және жүйелері.

+ + + 72 44 28

АП.05 Электромашиналар + + + 94 70 24АП 06 Кеме радиоқондырғылары. + + 52 34 18АП 07 Кеме электр жабдықтары мен автоматикасына

техникалық күтім көрсету және жөндеу техно-логиясы

+ + + 192 120 72

БҰАП 00 Білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер** + 48-465**

ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1728

ӨО. 00 Өндірістік оқыту 684ӨО. 01 Оқу практикасы 252ӨО. 02 Кәсіптік мамандық алу үшін практикадан өту 432КП. 00 Кәсіптік практика 1044КП. 01 Технологиялық практика 900КП. 02 Диплом алды практика 144АА.00 Аралық аттестаттау 144ҚА.00 Қорытынды аттестаттау: 72ҚА.01 Қорытынды аттестаттау*** 60КДДБ.00 Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және

біліктілікті беру12

Міндетті оқытудың қорытындысы: 4320К Консультациялар Оқу жылына 100с. артық емесФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына кемінде 4 рет

Барлығы: 4960Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.

*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін.

**Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін.

***Қорытынды аттестаттауға ұсынылатын нысандар: арнайы пәндерінен кешенді емтихан (АП 01, АП 02)

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 283-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім Білім беру коды және бейіні: 1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша). Көлікті пайдалануМамандығы: 1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша)Біліктілігі: 120409 3 – Кеме жүйелерінің механигі

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі:

3 жыл 6 ай негізгі орта білім базасында

(Жалғасы. Басы 23-27-беттерде)

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ыны

ң са

ны

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алы

қ-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖБП.00 Жалпы білім беретін пәндер 1448 1-2ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс

тілі, кәсіптік шетел тілі, дене тәрбиесі)+ 388 2-4

ӘЭП 00 Әлеуметтік -экономикалық пәндер (мәдениеттану, философия негіздері, экономика негіздері, әлеуметтану және саясаттану негіздер, құқық негіздері)

180 2-3

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 616 332 284 2-4ЖКП 01 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу + + 48 28 20ЖКП 02 Инженерлік графика + + 76 76ЖКП 03 Техникалық механика + + + 80 48 32ЖКП 04 Электротехника және электроника + + 72 44 28ЖКП 05 Материалтану + + 54 40 14ЖКП 06 Стандарттау, сертификаттау және метрология

негіздері+ + 36 22 14

ЖКП 07 Дәнекерлеу өндірісі + + 72 48 24ЖКП 08 Қолданбалы информатика + + 54 - 54ЖКП 09 Экономика салалары + + 60 50 10ЖКП 10 Менеджмент + 32 32ЖКП 11 Еңбектi қорғау + 32 20 12АП 00 Арнайы пәндер 668 562 106 2-4АП 01 Кеме құрылысы және теориясы. + + + 126 100 26АП 02 Кеме корпусының

конструкциясы+ + + 110 100 10

АП 03 Кеме жобалау және оның беріктігі + + 80 62 18АП 04 Кеме құрылысы және жүйелер + + + 110 100 10АП 05 Кеменің энергетикалық қондырғылары + + 60 48 12АП 06 Кеме жасау және жөндеу технологиясы + + 66 52 14АП 07 Кемені жөндеудегі және кеме жасаудағы

технологиялық процестерді механикаландыру мен автоматтандыру

+ + + 116 100 16

ҚП 00 Қосымша пәндер** 48-369**

ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1584

ӨО. 00 Өндірістік оқыту 684ӨП. 01 Оқу практикасы 252ӨП. 02 Кәсіптік мамандық алу үшін практикадан өту 432КП. 00 Кәсіптік практика 900КП. 01 Технологиялық практика 756КП. 02 Диплом алды практика 144АА.00 Аралық аттестаттау 180ҚА.00 Қорытынды аттестаттау: 72ҚА.01 Қорытынды аттестаттау*** 60КДДБ.00 Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және

біліктілікті беру12

Міндетті оқытудың қорытындысы: 5184К Консультациялар Оқу жылына 100с. артық емесФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына кемінде 4 рет

Барлығы: 5800Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін. ***Қорытынды аттестаттауға ұсынылатын нысандар: арнайы пәндерінен кешенді емтихан (АП 01, АП 02)

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 284-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша) Көлікті пайдалануМамандығы: 1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша)Біліктілігі: 120409 3 – Кеме жүйелерінің механигі

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 2 жыл 6 ай жалпы орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ыны

ң са

ны

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алы

қ-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс тілі, кәсіптік шетел тілі, қазақстан тарихы, дене тәрбиесі)

448 1-2

ӘЭП 00 Әлеуметтік -экономикалық пәндер (мәдениеттану, философия негіздері, эконо-мика негіздері, әлеуметтану және саясаттану негіздер, құқық негіздері)

180 1-2

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 616 332 284 1-3ЖКП 01 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу + + 48 28 20ЖКП 02 Инженерлік графика + + 76 76ЖКП 03 Техникалық механика + + + 80 48 32ЖКП 04 Электротехника және электроника + + + 72 44 28ЖКП 05 Материалтану + + 54 40 14ЖКП 06 Стандарттау, сертификаттау және метрология

негіздері+ + 36 22 14

ЖКП 07 Дәнекерлеу өндірісі + + 72 48 24ЖКП 08 Қолданбалы информатика + + 54 - 54ЖКП 09 Экономика салалары + + 60 50 10ЖКП 10 Менеджмент + 32 32 -ЖКП 11 Еңбек қорғау + 32 20 12АП 00 Арнайы пәндер 796 690 106 1-3АП 01 Кеме құрылысы және теориясы + + + 144 118 26АП 02 Кеме корпусының

конструкциясы+ + + 130 120 10

АП 03 Кеме жобалау және оның беріктігі + + 98 80 18АП 04 Кеме құрылысы және жүйелер + + + 128 118 10АП 05 Кеменің энергетикалық қондырғылары + + 78 66 12АП 06 Кеме жасау және жөндеу технологиясы + + 84 70 14АП 07 Кемені жөндеудегі және кеме жасаудағы

технологиялық процестерді механикаландыру мен автоматтандыру

+ + + 134 118 16

БҰАП 00 Білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер** 48-401**

ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1476

ӨО 00 Өндірістік оқыту 540ӨП 01 Оқу практикасы 72ӨП 02 Кәсіптік мамандық алу үшін практикадан өту 468КП 00 Кәсіптік практика 936КП 01 Технологиялық практика 792КП 02 Диплом алды практика 144АА 00 Аралық аттестаттау 108ҚА 00 Қорытынды аттестаттау: 72ҚА 01 Қорытынды аттестаттау*** 60КДДБ 00 Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және

біліктілікті беру12

Міндетті оқытудың қорытындысы: 3744К Консультациялар Оқу жылына 100с. артық емесФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына кемінде 4 рет

Барлығы: 4320Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін. ***Қорытынды аттестаттауға ұсынылатын нысандар: пәндер бойынша120409 3 – Кеме жүйелерінің механигі біліктілігі үшін кешенді емтихан (АП 04, АП 05, АП 06)

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 285-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша) Көлікті пайдалануМамандығы: 1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша) Біліктілігі: 120410 3 – Кеме жүргізуші -техник 120411 3–Техник

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 3 жыл 6 ай негізгі орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ыны

ң са

ны

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алы

қ-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖБП 00 Жалпы білім беретін пәндер 1448 1-2ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс

тілі, кәсіптік шетел тілі, дене тәрбиесі)385 2-3

ӘЭП 00 Әлеуметтік -экономикалық пәндер (мәдениеттану, философия негіздері, эконо-мика негіздері, әлеуметтану және саясаттану негіздер, құқық негіздері)

180 2-3

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 538 284 254 2-4ЖКП 01 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу + + 51 31 20

ЖКП 02 Инженерлік графика + + 87 87ЖКП 03 Техникалық механика + + 80 50 30ЖКП 04 Электротехника және электроника + + 72 44 28ЖКП 5 Қолданбалы информатика + 54 - 54ЖКП 06 Стандарттау, сертификаттау және метрология

негіздері+ + 45 32 13

ЖКП 07 Экономика салалары + + 68 58 10ЖКП 08 Менеджмент + + 45 45 -ЖКП 09 Еңбектi қорғау + + 36 24 12АП 00 Арнайы пәндер

Біліктілігі: 120410 3 – Кеме жүргізуші -техник 821 721 100 2-4АП 01 Кеменің энергетикалық қондырғылары + + + 144 116 28АП 02 Кеме электрожабдықтары. + + 74 56 18АП 03 Кеме көмекші механизмдері + + 54 42 12АП 04 Кеме теориясы, құрлысы және пайдалану

мерізімін арттыру үшін күрес.+ + 54 48 6

АП 05 Кеме жөндеуді ұйымдастыру және оның тех-нологиясы

+ + 44 44

АП 06 Тасымалдау технологиясы және кемені комерциялық пайдалану

+ + 45 37 8

АП 07 Ішкі су жолдарының лоциясы. + + + 94 88 6АП 08 Жүзу ережесі және қауіпсіздігі. + + + 104 96 8АП 09 Кемелерді және тіркестерді басқару + + + 104 98 6АП 10 Навигация және навигацияның техникалық

жабдықтары+ + 104 96 8

Біліктілігі: 120411 3 –Техник 821 705 116 2-4АП 01 Техникалық флот кемелерінің құрылысы және

теориясы+ + 54 48 6

АП 02 Кеменің энергетикалық қондырғылары + + + 160 134 26АП 03 Кеме көмекші механизмдері + + 54 42 12АП 04 Кеме жөндеуді ұйымдастыру және оның тех-

нологиясы.+ + 36 36 -

АП 05 Электржабдықтар және жерснаряд автома-тикасы

+ + 77 61 16

АП 06 Геодезия + + + 80 54 26АП 07 Су ізденіс жұмыстары. + + + 116 94 22АП 08 Ішкі су жолы навигациялық жабдықтары + + + 122 114 8АП 09 Су ізденістері + + + 122 122 -БҰАП 00 Білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер** 48-

388**ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1512

ӨО 00 Өндірістік оқыту 612ӨП 01 Оқу практикасы 360ӨП 02 Кәсіптік мамандық алу үшін практикадан өту 252КП 00 Кәсіптік практика 900КП 01 Технологиялық практика 756КП 02 Диплом алды практика 144АА 00 Аралық аттестаттау 180ҚА 00 Қорытынды аттестаттау: 72ҚА 01 Қорытынды аттестаттау*** 60КДДБ 00 Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және

біліктілікті беру12

Міндетті оқытудың қорытындысы: 5184К Консультациялар Оқу жылына 100с. артық емесФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына кемінде

4 ретБарлығы: 5800

Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін. ***Қорытынды аттестаттауға ұсынылатын нысандар: арнайы пәндерінен кешенді емтихан (АП 03, АП 05 және АП 08, АП 09)

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 286-қосымша

Үлгілік оқу жоспарытехникалық және кәсіптік білім

Білім беру коды және бейіні: 1200000 – Өндіру, құрастыру, пайдалану және жөндеу (салалар бойынша) Көлікті пайдалануМамандығы: 1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша)Біліктілігі: 120410 3 – Кеме жүргізуші-техник 120411 3–Техник

Оқыту нысаны: күндізгіОқытудың нормативтік мерзімі: 2 жыл 6 ай жалпы орта білім базасында

Циклдер және

пәндердің индексі

Циклдер және

пәндердің атаулары

Бақылау нысаны

Оқу уақытының көлемі (сағ.)

Курс

тар

бойы

нша

бөлу

*

емти

хан

сына

қ

бақы

лау

жұмы

стар

ыны

ң са

ны

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

Барл

ығы

оның ішінде

Теор

иялы

қ са

бақт

ар

прак

тика

лық

(зер

тхан

алы

қ-пр

акти

калы

қ са

бақт

ар)

Курс

тық

жоба

(жұм

ыс)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер (кәсіптік орыс тілі, кәсіптік шетел тілі, қазақстан тарихы, дене тәрбиесі)

448 1-2

ӘЭП 00 Әлеуметтік -экономикалық пәндер (мәдениеттану, философия негіздері, эконо-мика негіздері, әлеуметтану және саясаттану негіздер, құқық негіздері)

180 1-3

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндер 504 244 260 1-3ЖКП 01 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу + + 48 28 20ЖКП 02 Инженерлік графика + + 90 90ЖКП 03 Техникалық механика + + 80 48 32ЖКП 04 Электротехника және электроника + + 72 44 28ЖКП 05 Қолданбалы информатика + + 54 - 54ЖКП 06 Стандарттау, сертификаттау және метрология

негіздері+ + 36 22 14

ЖКП 07 Экономика салалары + + 60 50 10ЖКП 08 Менеджмент + + 32 32 -ЖКП 09 Еңбектi қорғау + + 32 20 12АП 00 Арнайы пәндер 908 798 110 1-3

Біліктілігі: 120410 3 – Кеме жүргізуші -техникАП 01 Кеменің энергетикалық қондырғылары + + + 180 154 26АП 02 Кеме электрожабдықтары + + 80 62 18АП 03 Кеме көмекші механизмдері + + 50 38 12АП 04 Кеме теориясы, құрлысы және пайдалану

мерізімін арттыру үшін күрес.+ + 60 54 6

АП 05 Кеме жөндеуді ұйымдастыру және оның тех-нологиясы.

+ + 40 40

АП 06 Тасымалдау технологиясы және кемені комерциялық пайдалану

+ + 44 36 8

АП 07 Ішкі су жолдарының лоциясы. + + + 96 90 6АП 08 Жүзу ережесі және қауіпсіздігі + + + 119 107 12АП 09 Кемелерді және тіркестерді басқару + + + 119 113 6АП 10 Навигация және навигацияның техникалық

жабдықтары+ + 120 104 16

Біліктілігі: 120411 3 –Техник 908 782 126 1-3АП 01 Техникалық флот кемелерінің құрылысы және

теориясы+ + 60 54 6

АП 02 Кеменің энергетикалық қондырғылары + + + 160 124 36АП 03 Кеме көмекші механизмдері + + 60 48 12АП 04 Кеме жөндеуді ұйымдастыру және оның тех-

нологиясы+ + 48 48

АП 05 Электржабдықтар және жерснаряд автома-тикасы

+ + + 90 74 16

АП 06 Геодезия + + + 100 74 26АП 07 Су ізденіс жұмыстары + + + 130 108 22АП 08 Ішкі су жолы навигациялық жабдықтары + + + 140 132 8АП 09 Су ізденістері: + + 120 120БҰАП 00 Білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер** 48-

401**ӨО және КП

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика 1476

ӨО 00 Өндірістік оқыту 540ӨП 01 Оқу практикасы 72ӨП 02 Кәсіптік мамандық алу үшін практикадан өту 468КП 00 Кәсіптік практика 936КП 01 Технологиялық практика 792КП 02 Диплом алды практика 144АА 00 Аралық аттестаттау 108ҚА 00 Қорытынды аттестаттау: 72ҚА 01 Қорытынды аттестаттау*** 60КДДБ 00 Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және

біліктілікті беру12

Міндетті оқытудың қорытындысы: 3744К Консультациялар Оқу жылына 100с. артық емесФ Факультативтік сабақтар Теориялық оқыту кезінде аптасына кемінде 4 рет

Барлығы: 4320Ескерту: ЖБП– Жалпы білім беретін пәндер; ЖГП– Жалпы гуманитарлық пәндер; ӘЭП - Әлеуметтік-экономикалық пәндер; ЖКП – Жалпы кәсіптік пәндер; АП – арнайы пәндер; БҰАП – жұмыс берушілердің талаптары бойынша білім беру ұйымдары анықтайтын пәндер; ӨО – өндірістік оқыту; КП – кәсіптік практика; АА – аралық аттестаттау; ҚА – қорытынды аттестаттау; КДДБ – кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілік беру; К – консультация; Ф – факультативтік сабақтар.*ТжКБ-ның МЖМБС-на сәйкес пәндердің тізімі үлгілік оқу жоспарында орындауға міндетті болып табылады. Бақылау нысандары (курстық жұмыстардың, бақылау жұмыстарының, емтихандардың саны), пәнді оқыту тәртібі үлгі болып табылады және оқыту нысанына, мамандықтардың ерекшеліктеріне, жергілікті және басқа да жағдайларға (жайлар) қарай, о.і. жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сәйкес өзгертілуі мүмкін. **Білім беру ұйымы анықтайтын пәндерге арналған сағат көлемі жалпы кәсіптік және арнайы пәндер циклдарының сағат көлемін (25% дейін) қысқарту есебінен ұлғайтылуы мүмкін. ***Қорытынды аттестаттауға ұсынылатын нысандар: пәндер бойынша кешенді емтихан 120410 3 – Кеме жүргізуші –техник біліктілігі үшін (АП 01, АП 03, АП 05 және АП 07, АП 08, АП 09) 120411 3–Техник біліктілігі үшін (АП.02, АП.03, АП.04 және АП.07, АП.08, АП.09)

Оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі шамамен тиісті мамандықтың пәндері бойынша білім беру бағдарламаларының мазмұнына қарай анықталады. Нақты оқу орнын жабдықтау үшін оқу-өндірістік жабдықтар және техникалық оқыту құралдарының тізімі жұмыс оқу бағдарламаларын есепке ала отырып, кадрлар даярланатын серіктес кәсіпорынмен бірлесіп анықталады. Бұл ретте саланың даму келешектерін есепке алғанда, IT-технологиялар, 3D-технологиялар, АКТ, қашықтықтық, модульдік, дуалдық, кредиттік оқытуды ескеру қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі №312 бұйрығына 287-қосымша

1204000 – Су көлігін пайдалану (бейін бойынша) мамандығы бойынша техникалық және кәсіптік білім берудің үлгілік білім беретін оқу бағдарламалары

Пәндер циклдері және кәсіптік практика бойынша білім беру бағдарламасының мазмұны (жоғары деңгей)

Циклдің белгіленуі

Пәннің, практиканың атауы және негізгі бөлімдері

Қалыптасатын білім, іскерліктер мен дағдылар

Қалыпта-сатын

құзырет коды

ЖБП 00 Жалпы білім беретін пәндерЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер

ЖГП 01 Кәсіптік қазақ (орыс) тіліҚазақ тілінің синтаксисі. Мамандық бой-ынша тілді дамыту. Мемлекеттік тілде іс-қағаздарын жүргізу іскерлігі. Қазақстан Республикасының іс-қағаздарының нормативті құжаттарын білу. Аударма (сөздікпен) техникасы, кәсіптік қарым-қатынас. Орыс тілінің синтаксисі. Кәсіптік лексика. Орыс тіліндегі техникалық кітаптармен жұмыс жүргізу. Мамандық бойынша сөздіктерді пайдалану. Тілді да-мыту және кәсіптік қарым-қатынас жасау.

Білімдер: - қазақ (орыс) тілін үйреніп, кәсіптік бағыттағы мәтіндермен жұмыс істеуге және оларды талдауға қажетті лексикалық және грамматикалық мини-мумды меңгеруін.Іскерліктер: - әр саладағы терминологияны қолданып құжаттар оқуды, диалог жүргізуді; - өзінің ауызша және жазбаша сөйлесу кемшілігі мен қателіктерін жоюды;- мамандық бойынша анықтамалық қолдана алуды.

БҚ 1БҚ 3 БҚ 9

ЖГП 02 Кәсіптік шетел тіліМамандық бойынша іскерлік тіл негіздері,

Білімдер: - кәсіптік қарым-қатынас жасауға қажетті мамандық бойынша

БҚ 1БҚ 3

кәсіптік лексика, фразеологиялық орам-дар мен терминдер. Кәсіптік бағытталған мәтіндерді аудару техникасы. Кәсіптік сөйлесу, сөйлесу, тыңдап түсінуді, оқу мен жазу, ауызша және жазбаша ауда-ру, тыңдап ауызекі тілді түсіну міндетті деңгейлерін білу.

лексика-грамматикалық материалды.Іскерліктер: - тілдік іс-әрекет түрлерін және сөйлеу нысандарын ажырату (ауызша, жазбаша, монологтік, диалогтік);- шет тілінде қатынас жасаудың қарапайым іскерлігін игеруді.

БҚ 9

ЖГП 03 Дене тәрбиесі Дене тәрбиесінің әлеу-меттік маңызы; дене тәрбиесі мен өзін-өзі тәрбиелеу жүйесінің негіздері; салау-атты өмір сүруді анықтайтын себептер; жұмыс қабілеттілігін қалпына келтіретін әдістер; жұмыс қабілеттілігі мен қозғалу белсенділігінің тәртіптері; өздігінен жетілудің физикалық негіздері; кәсіби-қолданбалы іс-жүзінде қолданылатын дене дайындығы – дене тәрбиесінің бағыты мен қажеттілігі.

Білімдер: - салауатты өмір салтының негізгі құрамдарын; - дене тәрбиесінің әлеуметтік-биологиялық және психофизиологиялық негіздерін.Іскерліктер: - спортпен айналысу, физикалық белсенділікті жүйелі түрде қолдана алуды;- денсаулығын нығайту және өздігінен жетілу үшін дене шынықтыру жөнінде алған білімін қолдануды.

БҚ 10

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндерЖКП 01 Сызу Сызуды кестелік безендіру.

Геометриялық сызу және жобамен сызудың негіздері. Техникалық сурет салудың элементтері. Машина жаса-уды сызу. Сызуды орындаудың жал-пы ережесі. Оймалардың кескіні және белгiленуі. Бөлшектер және нобайлар сызбасы. Бөлшектердi жалғау. Берiлістер. Ажырамайтын қосқыштар. Тұтас көрiнiстiң сызбалары. Құрастырушы сызба. Құрастыру сызбаларын сызу. Мамандық бойынша сызбалар және схемалар.

Білімдер:- сызу геометриясы мен проекциялық сызудың негіздерін;- конструкторлық құжаттаманың бірыңғай жүйесін;- схема мен сызбалар құрылымының негізгі ережелерін;Іскерліктер: - сызба мен техникалық суреттің көмегімен ойды дұрыс жеткізе білуін;- эскиздерді және орта деңгейдегі қиын бөлімдерді орындай алуын.

БҚ 6БҚ 9

ЖКП 02 Электротехника Электрлі және магниттi тізбектерді анықтау. Электр энергиясының қабылдағыштары және көздері (тұтыну-шылар). Негiзгi электрлік және магниттiк шамалар. Тұрақты тоқтың көпiрi. Тұрақты токтың сызықсыз тiзбектерi туралы ұғым. Магниттi тізбек классификациясы. Магниттi тізбектің элементтерi. Магниттi тізбек элементтінің сиптатамасы. Айны-малы тоқтың электр тiзбегiнiң классифика-циясы. Электрлік машинаның құрылғысы және әрекет ету принциптері.

Білімдер:- электротехника негіздерін;- электрлі тізбектің жұмыс тәртібін;- электр тоғының сипаттамаларын өлшеуге арналған аспаптарды;- ауыспалы процестердің туындау себептерін.Іскерліктер: - электрлік желілермен жарықтандырылған құрылғыларды пай-далану және өшіре алу, қоса білуді;- электр қауіпсіздігін сақтауды.

БҚ 5БҚ 6

ЖКП 03 Нарықтық экономика негіздеріНарықтық экономикаға кіріспе; нарықтық экономиканың негізгі ұстанымдары, маниторингі,сұранысы және ұсынысы; нарықтық жүйе, монополия және бәсекелестік; кәсіпкерліктің дамуы және нарықтық қатынастың субъектісі; кәсіпорын қызметінің нәтижелері және экономикалық шығындар; маркетинг және жарнама, құны және өзіндік құны; шаруашылық қызметінің өндірістік тиімділігі; салықтар және салық салу.

Білімдер: - экономикалық теорияның жалпы ережелерін; - макро және микро-экономиканың, салық, ақшалай-несие, әлеуметтiк және инвестициялық сая-сат негiздерiн; - нарықтың әсер етуі, шығындар бойынша негізгі түсінігі;- маркетингті анықтау және маңызын, қызметін; - жарнамалар, жарнама түрлерін; - салық түрлерін.Іскерліктер: - тауардың өзіндік құнының бағасын, өндіріс бағасын, көтерме баға-сын, бөлшекті бағасын анықтау (мысал әдісімен); - бизнес-жоспар құруды.

БК 4БК 5БК 7

ЖКП 04 Информатика негiздерi және өндiрiстi автоматтандыру Техника қауiпсiздiгi. OC WINDOWS түрлерi. WOR мәтiндiк процессо-ры. EXCEL электронды кестелерi. CORL DRAW векторлық редакторы. Вирустардан қорғану. WinZip архивтары. Norton Commander бұлт – бағдарламасы. Ойындар. Графиктiк бағдарламалар. Шығармашылық жобаларды жобалау.

Білімдер: - ақпаратты кодпен хабарлау;- WINDOWS ОЖ, WinZip архиваторын, DOS ОЖ-нің түрлерін; - программалар - қабығын; - графиктiк бағдарламаларды;Іскерліктер: - WORD-тың мәтiндiк процессорымен, EXCEL-дің электронды кестесiмен, Corel DRAW-тың векторлық редакторымен жұмыс iстеуді;- вирустардан қорғауды құруын;- творчестволық жобаларды әзірлеуін; - техника қауiпсiздiгiн сақтауды.

БК 1БК 2БК 5БК 6БК 7БК 8КҚ 2.1.7КҚ 2.2.1КҚ 2.3.1 КҚ 2.4.2КҚ 2.5.10

ЖКП 05 Еңбек қорғау Адамдағы келеңсіз фак-торлардың әсерi; жарақаттайтын және зи-янды факторларды теңестiру; техникалық жүйелер мен технологиялық процестердің қауiп-қатерлерiнен қорғану құралдары және әдiстері; экобиоқорғайтын және өртке қарсы техникалар; кәсiпорындағы еңбектi қорғаудың құқықтық, нормативтiк және ұйымдастыру негiздерi; еңбектi қорғаудағы материалдық шығындар; кәсiби қызметтiк саласындағы қауiпсiз еңбек жағдайын қамтамасыз етудiң ерекшелiктерi;

Білімдер: - еңбектің қорғаудың жалпы нормаларын; - технологиялық процес-тердің қауіпсіздігін; - кәсіпорындағы жарақат алудың себептерін;- өрт сөндіру қауіпсіздігі туралы жалпы мағлұматтарды;Іскерліктер: - еңбекті және қоршаған ортаны қорғау бойынша білімді тәжірибеде қолдануын;- қорғанудың жеке құралдарын пайда-лануды;- өндірістік жарақат кезінде көмек көрсетуді

БК 1БК 2БК 5БК 6БК 7БК 8КҚ 2.1.7КҚ 2.2.1КҚ 2.3.1 КҚ 2.4.2КҚ 2.5.10

АП 00 Арнайы пәндерАП 01 Кеме жүргізу

Кеме жүргізудің теориялық мінездемелері, мақсаты, міндеттері, пән құрамы мен кеме жүргізуді қамтамасыз ету мәселелері. Навигация құрамы ұғым және оны анықтау, негізгі міндеттері. Жер пішімі мен өлшемі. Географиялық координаталар. Кеме жүргізу саласындағы ұзындық пен жылдамдық өлшемдері. Негізгі жолдар мен жазықтықтарды байқау. Көкжиек пен оның алыстығын бақылау. Теңізде жүзу құралдары мен жабдықтары. Магнитті компастар мен пеленгаторлар.Лоттар, қызметі, түрлері, құрылысы мен пайдалануы. Электронавигациялық аспаптар, олардың құрылысы мен қызметі. Ашық теңізде бағытты айқындау. Көкшектің бөліктер жүйесі. Нақты курс пен пеленгтер. Курс бұрышы. Жер магниттері мен оның негізгі элементтері. Магниттік ауытқулар. Магнитті курстар мен пеленг-тер. Магнитті компастар ауытқулары. Компастық курстар мен пеленгтер. Қолдың ауытқулар кестелі мен оларды пайдалану. Магниттік және гироскопиялық компастарға түзетулер енгізу. Компастық мен пеленгерді ауыстыру өзгеріс енгізу. Теңіз карталары. Теңіз карталардағы есептер шешу тәсілдері мен құрамдары. Кеме жолын кестелік тәсілмен анықтау. Кеме ығуы туралы жалпы түсінік, оның бұрыштарын айқындау. Теңіз ағыстары. Жел мен ағыстың кеме бағыты мен жылдамдығына әсері. Радиотехникалық құралдар арқылы кеменің орнын анықтау мәні, анықтау тәсілдері, пайдаланыла-тын радиотехникалық құрал-жабдықтар. Радиолакациялық станциялар арқылы анықтау, оның құрылысы, қызметі және пайдалануы. Ерекше жағдайларда кеме жүргізу. Көрінісі шектеулі аудандарда кеме жүргізу, портқа кіргенде және шығарда кемені оның жүру тәсілдері.

Білімдер: - жүйелерді кемеге жайғас-тыру талаптарын; - кеме жабдықтары мен құрылғыларын, оның жүзу және инструкциялық қасиеттерін, қауіпсіз жүзуді қамтамсыз ету шарттарын;- кемелерді техникалық пайдалану тәртібін; - кеме электр жабдықтарын;- басқару жүйесі механизмдері мен авто-маттандыруды; - дайындық кезінде руль арқылы басқару, алға, артқа жылжыту тәсілдерін; - кеме жүргізу негіздерін;- кемені сумен жанармай, азық-түлік және материалдық техникалық, оларды арналастырып, сақтау нормаларын;- кемеге жүк арту және жолаушыларды тасу нормаларын; - кемеге жүк тиеу-түсіру операцияларын атқару технологи-ясын; - өндірісті автоматтандыруды;- полубаға құрылғылар мен жүктерді бекіту ережелерін; - кемелердің сигнал-дық жүйелерін; - түрлі сигналдардың ажыратып, оларды беру ережесін;- апатқа ұшыраған кемелер мен адам-дарды құтқарудың теңіз және балық ау-лау флоты жарғысы талаптарын;- жалпы және жеке құтқару құралдары-ның құрылысы мен пайдалану тәртібі;- құтқару және өрт сөндіру құралдары, полубалық жарықтар мен сигналдық құрылғыларды пайдалануды, күтіп ұстау мен сақтауды; - кеме танкерінің су сыйымдылығын, оның қозғалысын анықтау тәсілдерін;- кеменің жүк қоймалары мен ондағы температураны тұрақты өлшеп отыруды;іскерліктер: - кеме экипажын басқаруды, кемені, ондағы жолаушылар мен жүктер-дің қауіпсіздігін қамтамасыз етуді;- кемеде мемлекеттік органдар мен Халықаралық конвенциялар, келісімдер, басқа да нормативті Заң актілері, бұй-рықтар, нұсқалар, жарғылар орында-уын қамтамасыз етуді; - кемені сапаға шығар алдында дайындығын мұқият техникалықталапқа сай екендігін тексе-реді; - жүк қоймаларын жүк қабылдауға дайындауға дайындайды; - кемені бас-қаруды жүзеге асыруды; - қолмен, электрмен, бумен және гидравликалық жетекті рульмен басқаруды; - Халық-аралық кемелердің теңізде қақтығысуын болдырмау ережелерін мүлтіксіз орын-дауды; - апатқа ұшыраған кемелер мен ондағы адамдарды құтқаруға көмек береді; - дабылдық барлық түрінде кеме экипажының қызметін дәл атқаруды;- жалпы және жеке құтқару құралдарын пайдалануды; - құтқару құрал-жабдық-тары, сөндіру, якорлық, палубалық жарықтар мен сиганлдық белгілердің ақаусыз жұмысын қадағалауды;- кеменің жүк сыйымдылығы, оның суға бату сызығы арқылы маркілеуді, трюм-дер мен жүк қоймаларындағы жылу температурасын анықтауды; - якорды түсіріп-көтеруді; - апатты жағдайларда кеменіаман алып қалу талаптарын жүзеге асыруды; - қоршаған ортаны ластау мен табиғи байлықтарды тиімді пай-далану жөнінде заң нормала-рын сақтауды; - экипаждан ішкі еңбек тәртібін, еңбек және демалыс режимін сақтауды талап етеді; - кают-компания, кашбұзда жойын бөлмелерде тәртіп ор-натуды; - кеменің жүзу кестесін тексеріп, бекітуді; - жөндеу, сырлау және таза-лау жұмыстары кезіндегі қауіпсіздігі шараларын сақтау мен санитариялық-гигиеналық нормалардың бұзылмауын қамтамасыз етуді;

БК 1БК 5БК 6БК 8КҚ 2.1.1-2.1.10КҚ 2.2.1-2.2.10КҚ 2.4.1-2.4.10КҚ 2.5.1.-2.5.10КҚ 2.6.1-2.6.10

АП 02 Техникалық білім негіздері, слесарлық және электромонтаж жұмыстарыТехникалық өлшеу, қондыру және дәлдік шегі. Стандарттау мен машина құрылыс. Машина құрастыру мен деталдарды дайындауда. Жіберілетін қателіктер, жалпы сипаттамасы, себептері, түрлері. Наминалды және ауытқулы өлшемдер. Нақты өлшем. Дәлдік шегі мен оның аумағы. Өңдеу дәлдігі. Квалитеттер мен тегістік параметрлері. Дәлдік шегі мен қондыру жүйесі. Метрология; түсінік, қолданылатын терминдері, өлшеу аспаптарының көрсеткіші, әмбебап өлшеу құралдары; түрлері, жалпы сипаттамасы, қолданылуы, құрылысы мен пайдала-ну тәртібі. Техникалық механика туралы жалпы мәлімет. Машина мен механизм-дер түрлері, бөліктері, кинематикалық механизмдер.

Білімдер:- шлюпкалар құрылысы мен оларды теңізде пайдалануды; - кеме жүк көтеру механизмдері құрылысы мен оларды қолдануды; - кеме радиостанци-ясы, жарық және дыбыстық құралдардың құрылысы мен қолдану ережесін;- жағыдағы объектілер және басқа кеме-лермен радиобайланыс орнату тәртібін;- материалтану негіздерін, электротех-ника, техникалық механика қондыру мен дәлдік шегі жүйелерін; - техникалық сыз-баларды оқу ережесін; - түрлі слесарлық жұмыстарды атқару тәртібін; - кеме ме-ханизмдері мен құрылғыларын, ба-сты қозғалтқышты жөндеуді; - жөндеу жұмыстары технологиясы; іскерліктер: - трюмдерді ашу және жабу, жүк көтергіш кран бағандарын бағыттау, жүктерді тесу-түсіру, механизмдерге қызмет көрсету; - теңіз түйіндерін жаса-уды, такелажды, ағаш ұстасы, желкендік жұмыстарын атқаруды; - кемені жағаға тоқтату жұмыстарын; - кеменің белгіле-ріне қарай сыйымдылығын анықтау, цистерналардағы су мөлшерін тексеруді;- ау құралдарымен жұмыс істеуді, оларға техникалық қызмет көрсетіп, жөндеуді;- ау құралдарын көтеру мен түсіруге байланысты барлық операциялар-ды атқаруды; - кәсіптік балықтар, омыртқасыз жәндіктер мен өсімдіктер ассортименті мен түрін ажыратуды;

БК 6БК 8КҚ 2.1.1КҚ 2.2.1КҚ 2.3.1КҚ 2.4.3КҚ 2.5.1КҚ 2.6.6

Біліктілігі: 120401 2 – Матрос (теңіз және балық аулау флоты)*АП 03 Теңіз практикасы

Кемелердің қақтығысуын болдырмаудың Халықаралық ерекшеліктері, жал-пы жағдайлар, құрылымы, терминдер мәні, ережелер, мазмұны мен оларды қолдану жолдары. Рангоут. Такелаждық жабдықтар мен материалдар. Кемедегі такелаждық жұмыстар. Руль арқылы басқаратын кезде ағылшын және орыс тілдерінде берілетін командалар, олардың мәні. Арқаннан байлау механизмдері, брашниль, лебедка, шпильдер, түрлері, кемеде орналасуы, жұмыс істеу принципі және техникалық күтімі. Кеме торапта-ры: түрлері, қызметі және құрылысы, техникалық күтімі. Теңіз жүк тасы-мал негіздері. Кемені жүк тасымалына әзірлеу. Жүктерді тиеу және орналастыру. Рейдті жүк тиеу операциялары. Жүктерді қабылдау және есептеу, тапсыру. Мұнай өнімдерін танкер арқылы тасымалдау. Кеменің суға батып кетпеуін қамтамасыз ететін шаралар. Аппатты жағдайдағы ке-мелерге жәрдем беру. Кемедегі қайықтар және оны пайдалану талаптары. Кемедегі майлау, сырлау жұмыстары. Ағаш өңдеу және ұстамалық жұмыстар.

білімдер: - теңізде жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін Халықаралық кон-венция негізгі талаптарын; - теңіз және балық аулау флоты кемелерінде қызмет ету жарғысын; - теңіз және балық аулау флоты қызметін реттейтін бұйрықтар мен нұсқаларды, басқа да ресми құжат-тарды;- кемені жүзуге дайындау тәртібін;- регистр ережелері талаптарын;іскерліктер: - теңізде жүзушілерге бері-летін навигациялық хабарламалар мен ескертпелерді алу тәртібін; - жүзуге арналған парталар, оларға жергілікті жағдайларға байланысты түзетулер енгізуді; - ашық теңізде қақтығыстар болдырмаудың Халықаралық ереже-лерін;- апатқа ұшыраған кемелер мен адамдарды құтқарудың теңіз және балық аулау флоты жарғысы талаптарын;- экипаж мүшелерінің дабылды сигнал-дар кезіндегі іс-әрекетін;- жалпы және жеке құтқару құралдарының құрылысы мен пайдалану тәртібі; - құтқару және өрт сөндіру құралдары, полубалық жарықтар мен сигналдық құрылғыларды пайдалануды, күтіп ұстау мен сақтауды;- кеме танкерінің су сыйымдылығын, оның қозғалысын анықтау тәсілдерін;- кеменің жүк қоймалары мен ондағы температураны тұрақты өлшеп отыруды;

БК 6БК 8КҚ 2.1.1 - КҚ 2.1.10

АП 04 Кемедегі қысымша механизмдерКемедегі негізгі көмекші механизмдер, түрлері, қызметі, жетектер, жалпы си-паттамалар мен оларға қойылатын та-лаптар. Гидравлика негіздері. Сорап қондырғылары туралы ұғым және оның нақты сүлбасы. Піспекті сораптар: ұғым, нақты сүлбасы, құрылысы, жұмыс істеу принципі; артықшылықтары мен кемшіліктері. Ротациялық сораптар ту-ралы жалпы түсінік, сыйпаттамасы мен түрлері. Қалақты сораптар: түрлері, құрылысы, қолдануы және жұмыс істеу принципі, жетістіктері мен кемшіліктері. Гидрожетектер: түрлері, құрылысы басқару органдары, пайдаланылуы және жөндеу. Кемедегі қосымша бу қазандық-

Білімдер: - гидравликаның негізгі ұғы-мын; - сұйықтық ағысының толассыздық заңдарын; - насос қондырғыларын және олардың принципиалды схемасын;- поршенді насостың артықшылығы мен жетіспеушілігін; - электр монтаждық жұмыстарын жүргізу технологиясын;- тоңазытқыш агрегаттарының класси-фикациясын; - тоңазытқыш қондырғысы конденсаторының әрекет ету принцип-терін; - оқшаулағыш құрылғыларын;Іскерліктер: - сұйықтық температурасын және сорғыш құбырдың гидравликалық кедергісін, сиретуден сору тәуелділігін анықтайды; - поршенді насостарға тех-никалық күтім жасайды және жөндейді;- ротационды насостарды қолданады;

БК 6БК 8КҚ 2.1.1 - КҚ 2.1.10

(Жалғасы бар)