CMYK

e-mail:aikyngazeti@gmail.com

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИГАЗЕТ

№56 (3128)18 СƏУІР, 2017

СЕЙСЕНБІ

www.aikyn.kz

www.facebook.com/aikyn.kz www.twitter.com/aikyn_gazeti

ЖИЫН

Кеңес жұмысына Армения, Бе ларусь, Қырғызстан, Ресей, Мол дова президенттері – Серж Саргсян, Алек сандр Лукашенко, Ал мазбек Атам баев, Владимир Путин, Игорь Додон жә не Еу ра-зия лық экономикалық ко миссия алқасының т1рағасы Тиг ран Сар-кисян қатысты.

Шағын құраммен 1ткен оты-рыс та Еуразиялық эконо ми калық одақтың (ЕЭО) 2015-2016 жыл-дар дағы халық ара лық қызметінің негізгі бағыттары ның іске асы-рылуы туралы баяндама ты ңдал-ды.

Отырыс барысында тараптар Одақ аясындағы экономикалық 1зара іс-қи мылдың 1зекті жайт-тарын, халық аралық ынтымақ тас-тық пен Еуразия кеңістігіндегі одан әрі интеграциялану мәсе ле-лерін талқылады.

Мемлекет басшысы кеңестің кеңей тілген құрамдағы отыры-сын да осыдан үш жыл бұрын Аста нада қол қойылған Еуразия-лық экономикалық одақ туралы шарттың орындалуына байла-нысты негізгі тұстарға тоқталды.

– Ұйымның шарттық-құ қық-тық базасы жасалып, оның аясы жүйелі түрде кеңейіп келеді, ұзақ-мерзімді және ортамерзімді ба-сымдықтары да айқындалды. Тауардың, қызмет к1р сетудің, капитал мен жұмыс күшінің еркін қозғалысы нақты жүзеге асуда. Біз экономика саласында бір-бірі міз-бен келісе жұмыс жүргізіп, эконо-ми каның маңызды деген б1лік-терінде үйлесімді саясат ұстанып отырмыз. Bртүрлі елдермен және ха лықаралық ұйымдармен бай-ланыс орнығып ке леді, – деді Қа зақстан Президенті.

Нұрсұлтан Назарбаев қалып-тасу кезеңінде Еуразиялық эко-но микалық одақтың жаһандық экономикадағы дағдарыстық құ-былыстарды және күр делі гео-саяси жағдай қатерлерін еңсере білгенін атап 1тті.

– Осының барлығы ұйымы-мыздың соңғы уақытта айтар-лықтай т1мендеп кеткен к1рсет-кіштеріне әсерін тигізді. Алайда дағдарыс мәңгілік емес, құл ды-раудың соңы 1сімге ұласатыны бел гілі, – деді Мемлекет басшысы.

Қазақстан Президенті Одаққа қа тысушы елдердің к1пшілігі был тыр күрделі жағдайға қара мас-тан, эконо ми калық к1рсет кіш тер 1сіміне қол жеткізгенін атап 1тті.

– 2017 жылдың басындағы ста тис ти калық мәліметтер к1ңілге

үміт ұяла тады. Осы жылдың ал-ғаш қы айлары ның нәтижесі бойын ша, ЕЭО-ның сырт қы сауда к1 лемі 37%-ға ұлғайды, ал 1зара сауда – 38%-ға 1сті, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Мемлекет басшысы аталған оң үрдіс ті орнықтыру қажеттігін айта келіп, осы бағыттағы басты қадам дар ды да атап к1рсетті.

– Біріншіден, ЕЭО-ны да мы-ту ға ке дергі келтіретін барлық шек теулерді жою қажет. Екінші-ден, тауарды 1т кізе тін нарықтарды кеңейтіп, инвес ти ция 1сімі үшін халықаралық әріп тес термен жаңа сауда-экономикалық келісімдер жасалуын қамтамасыз ету ке рек. Үшіншіден, елдеріміздің эко но-ми касы үшін осындай күрделі ке зеңде 1зара к1мек қолын созған ж1н. Т1ртіншіден, дағдарыстық құбы лыс тарды еңсеруге Дағ-дарысқа қарсы күрес кеңесі жақсы жәрдемші бола ала ды, – деді Қа-зақстан Президенті.

Нұрсұлтан Назарбаев Эко-номика және қаржы министрлері кеңесінің, сон дай-ақ ЕЭО елдері-нің орталық банктері жетекшілері-нің құрамын жасақтау ж1ніндегі Қазақстанның ұсы ныстарын ерек ше атап 1тті.

– Кеңес ұйымға мүше-мемле-кет тер дің қаржы-экономикалық саяса ты ның мәселелері және дағ-дарыстық құбылыстардың алдын алу үшін 1зара келісілген шаралар қабылдау ж1нінде ЕЭО орган-дарына ұсынымдар береді. Оның жұмысы экономикалық 1сім мен қаржы тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін бірлескен іс-шараларды іске асыруға бағытталады. Кеңес-тің жұмы сы G-20-ның жанындағы Қаржы тұрақтылығы ж1ніндегі кеңестің және Еуропалық комис-сия жанындағы ЭКОФИН-нің қызметіне ұқсас бо лады, – деді Мем лекет басшысы.

Кеңейтілген құраммен 1ткен оты рыста ЕЭО елдерінің 2017-2018 жыл дарға арналған макроэ-коно ми калық саясатының негізгі бағдары бекітілді. Құжатта мак-роэ кономикалық ахуал ды жақ-сарту, корпоративтік секторды ин вестиция к1лемін арттыруға ын та ландыру, шикізаттық емес экспортты ілгерілету бағытындағы елеу лі шара лар к1зделген.

Сонымен қатар отырыс қоры-тын дысында ЕЭО мен оған мүше-мем ле кет тер және Иран арасында еркін сау да аймағын құру ж1нін-дегі уақыт ша келісім туралы құжат қабылданды.

Кездесуде Елбасыға Түркі акаде миясының қызметі және Қазақстан Президентінің тапсырмаларының орындалуы ж1нінде есеп берілді.

Д.Қыдырәлі Нұрсұлтан Назарбаев қа «Болашаққа бағдар: рухани жаң ғыру» мақаласына қатысты академия жұмысының перспективалары, сон дай-ақ БҰҰ штаб-пәтерінде 1ткізілген халықаралық симпозиум мен «Ұлы дала» гуманитарлық форумының нә ти желері туралы баяндады.

Д.Қыдырәлінің мәліметі бойын ша, Халықаралық Түркі академиясы Моң ғолия аумағында археологиялық қазба жұмыстарын жүргізіп, оның барысында к1не түркі заманының жаңа жәдігерлерi табылған.

Мемлекет басшысы кездесу қоры тындысы бойынша академия жұмы сын жоғары бағалап, бірқатар нақты тапсырма берді.

ЭКОНОМИКАЛЫҚ КЕҢЕСТІҢ ОТЫРЫСЫ ӨТ ТІ

АКАДЕМИЯ ЖҰМЫСЫН ЖОҒАРЫ БАҒАЛАДЫ

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қырғызстан Республикасына іссапармен барып, Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің шағын және кеңейтілген құрамдағы отырыстарына қатысты.

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Халықаралық Түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәліні қабылдады.

Биыл Қазақстан экономикасы жап-жақсы өсім көрсетуде. Ендігі мақсат өркендеу әлеуетін күшейте түсу болмақ. Елбасы Премьер-министр Бақытжан Сағынтаевты қабылдады. Үкімет жетекшісі өткен апта соңында технологиялық даму деңгейі жоғары АҚШ-тан оралған болатын. Ақордадағы кездесу барысында ол Мемлекет басшысына «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: Жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауды іске асыру бағытында Үкіметтің атқарып жатқан жұмысы туралы есеп берді.

Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев «Нұр Отан» партиясы Төрағасының Бірінші орынбасары Мұхтар Құл-Мұхаммедті қабылдады.

ҮКІМЕТ БАСШЫСЫН ҚАБЫЛДАДЫ

ПАРТИЯ ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚОРЫТЫНДЫЛАРЫ ТЫҢДАЛДЫ

Премьер-министр 2017 жылғы бірін-ші тоқсанның қорытындысы бойынша мем лекеттік және салалық бағ дарла ма-лардың орындалуы ж1нінде мәлі мет ті ұсын ды.

Нұрсұлтан Назарбаев бұған дейін бе кі-тілген даму бағдарламаларын іске асыру дың маңыздылығын, сондай-ақ олар дың орын-далуына сапалы бақылау жасау қажет екенін атап 1тті.

– Бірінші тоқсан қорытындысы бойын- ша еліміздің экономикасы 3%-ға 1сті. Бұл – бағдарламаларымыздың жүзеге асы рылу нәтижесі. Осы бағыттағы жұ мыс тарды жал-ғастыру қажет және к1р сет кіштерді жақсы

деңгейде сақтап қалып, жыл соңына дейін арттыру мүмкіндіктерін қарастыру керек. Бұған қажетті алғышарт тар бар, – деді Қа-зақ стан Президенті.

Елбасы алда күтіп тұрған іс-шаралар жайын Үкімет жетекшісінің қа пе ріне салып, оларды ойдағыдай 1ткізу үшін жан-жақты дайындық пен мұқият ба қылау жүргізу қажет екенін нықтады.

– Таяуда Қазақстанға Түркіменстан бас-шылығының сапармен келуі жос пар лану да. Алдымызда Астанада 1тетін Шан хай ынты-мақ тастық ұйымының саммиті, «ЭКСПО – 2017» халықаралық к1рмесі бар. Сонымен қатар еліміздің одан әрі да муы ның басты

мақ саттары туралы да ұмыт пау керек, – деді Мемлекет басшысы.

Бұдан б1лек, Нұрсұлтан Назарбаев «Бо-ла шаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағ- дарламалық мақалада қойылған мін детт ерді іске асырудың маңыздылығын атап 1тті.

Қазақстан Президенті алдағы жұмыс тар аясында Үкіметке жүктелген жауап кер ші-ліктің жоғары екеніне тоқталып, бұл үде-ріс ке жұртшылықты, соның ішінде зия лы қауым, жастар, үкіметтік емес сек тор 1кіл-дерін тарту қажет екенін айтты.

– Жуырда жарияланған «Болашаққа бағ дар: рухани жаңғыру» атты мақала к1п жылдан бері ойда жүрген болатын. Қазіргі

уақытта мақалада қойылған міндеттерді нақты іске асыру ж1ніндегі жоспар әзір-ленуде. Қаражат қажет ететін жобалар да бар. Алайда олардың к1бі республикалық бюджеттен қосымша қаржы б1луді қажет етпейді, – деді Елбасы.

Мемлекет басшысы к1птеген қазақ-стандықтардың айтылған бастамаларды қызу қолдап отырғанына назар аударды.

– Күн сайын маған еліміздің әр 1ңірін-дегі жұртшылық 1кілдерінен мақаладағы ұсынылған шешімдерге қолдау білдірген к1птеген жеделхат келіп жатыр. Олар дың қатарында түрлі шығармашылық ұжым дар, зиялы қауым 1кілдері және жас тар да бар, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Қазақстан Президенті рухани жаң-ғырудың белгіленген бағыттары бойынша жүргізілетін жұмыстар жоғары сапалы деңгейде орындалуға тиіс екенін атап 1тті.

Б.Сағынтаев Елбасыға бірінші тоқсан-ның қорытындысы бойынша қысқамер-зімді экономикалық к1рсеткіштердің 1сіп келе жатқаны туралы баяндады. Премьер-министрдің мәліметіне сәйкес, 1нер кәсіп-тің тау-кен саласындағы және қайта 1ңдеу секторларындағы к1рсеткіштер жоғары деңгейге жетті.

Сондай-ақ Б.Сағынтаев Мемлекет бас-шысына Үкімет әкімдіктермен, ірі хол-дингтермен және компаниялармен бір лесіп қолға алған технологиялық жаңғыру ж1-ніндегі жол қартасының әзірлену ба ры сы туралы мәлімдеді.

АҚОРДА

ӨТКІЗІЛДІ

71 мың шараҚамтылғаны –

6 300 000

БАҚ-та 43,5 мыңнан аса мақала жарияланды

Үш мыңнан астам ҰОС және тыл ардагерлеріне көмек көрсетілді

Сегіз мыңнан аса мүгедектер, екі мыңнан аса ауыл тұрғыны, мыңға жуық жетімдер жұмысқа орналастырылды

Қалалардағы 3350 нысанның инфрақұрылымы мүмкіндігі шектеулі азаматтар үшін қайта жаңартылды

Ауылдарды тұратын 1733 жұмыссыз азаматқа жеке бизнесін дамыту үшін шағын несие алуға көмек көрсетілді

80 балалар үйі қамқорлыққа алынды

БЕКІТІЛДІ

NURINTECH – инновациялық жобалардың жаңа конкурсы

Мыңнан аса жаңашыл жастар қатысты

20 ЖАҢАЛЫҚ АВТОРЫ жүлдері орындар мен сыйлықтарға ие болды

ІСКЕ АСЫРЫЛДЫ

«НҰР АРМАН» теңдессіз жобасы

Жетімдер мен тұрмысы нашар отбасылардың балаларына әлемдегі ең үздік университеттерде жоғары білім алуға көмек көрсетілді

Тоғыз жас Ұлыбритания, Қытай, Малайзия және Ресейде білім алып жатыр

ЕНГІЗІЛДІ

Партия қызметін жоспарлаудың қысқамерзімді және ұзақмерзімді жаңа жүйесі

ҰБТ-дан өтпей қалған мектеп түлектерін қолдаудың жаңа форматы

10 мыңға жуық қыз-жігіт жұмысқа орналастырылды

22,5 мың адам кәсіптік техникалық училищелерде білім алды

Ақпараттық-сараптамалық қызмет барынша күшейтілді

Социологиялық жұмыстар және шетелдік сарапшылармен байланыс орнатудың жүйелі қызметі жолға қойылды

БАҚ-пен байланыстың заманауи және тиімді форматы енгізілді. «Нұр Отан» партиясының жаңа сайты ашылды

Азаматтармен интерактивті байланыс жасаудың жаңа арналары жасалды.Жұртшылықпен әлеуметтік желілер арқылы қарым-қатынас жасауға ерекше көңіл бөлінді

«НҰР ОТАН» ПАРТИЯСЫ ҚЫЗМЕТІНІҢ ЖАҢА ФОРМАТЫ

2016 жыл мен 2017 жылдың бірінші тоқсанындағы жұмыс қорытындысы

Мемлекет басшысы кездесуде партия-ның 2016 жылғы қызметінің қорытынды-ла ры ж1 ніндегі есепті тыңдап, алдағы ке-зең ге арнал ған жұмыс жоспарларымен та нысты.

Нұрсұлтан Назарбаевқа жалпыұлттық күн тәртібіндегі маңызды аспектілерді іске асыру шаралары, сондай-ақ ел дамуының бас ты бағыттары ж1нінде жұртшылықты хабардар ету мәселелері туралы баяндалды.

М.Құл-Мұхаммедтің мәліметі бойын-ша, 2015 жылмен салыстырғанда партия құрылымдарына арыз-шағыммен жүгінген азаматтар саны 30%-ға артқан. 2016 жылы 283 мыңнан астам 1тініш келіп түскен, қазір оның 92%-ы оң шешімін тапты.

Сондай-ақ Елбасыға партия 1кілдері-

нің 1ңір лердегі жұртшылықпен кез де-сулерінің қо рытындылары және күн делікті қызмет бары сында қолданы латын партия жұмы сы ның жаңа форматы ж1нінде мәлі-мет беріл ді.

Кездесудің қорытындысы бойынша БАҚ үшін 1ткен брифингте Мұхтар Құл-Мұхаммед биылғы жылы Мемлекет бас шы-сының халыққа үш тарихи бастамасын жария еткеніне тоқталды.

– Елбасымыз биыл Қазақстан халқына үш үлкен тарихи Жолдауын арнады. Егер конс титуциялық реформа еліміздің саяси жүйесін түбегейлі жаңғыртуды бастаса, Жол дау – жаңа инновациялық, технология-лық биіктерге жеткізетін экономикалық жаңаруға жол ашты. Жақында жарық к1р-

ген мақала қазақ ұлтын рухани жағынан түлету мен 1ркендетудің басты бағыт-бағ-дарын айқындап берді. Осы үшеуі ұлттық ренессанстың стратегиясын құрайды. Біз-

дің ендігі мақсатымыз – Елбасының асыл с1з дерін әр қазаққа жеткізу, – деп атап 1тті «Нұр Отан» партиясы Т1рағасының Бірінші орын басары.

аса адам

-нан

???

№56 (3128) 18 СƏУІР, 2017 СЕЙСЕНБІ www.aikyn.kz

САЯСАТ2

Нұртөре ЖҮСІП

Ұлтына ұлағатты с�з айтып, келешек ұрпақ үшін қандай құндылықтардың маңызды екенін атап к�рсеткен Мемлекет басшысының мақаласы к�кейге түрлі ой салады. Ұлттық рух қалай сақталуы тиіс? Т�лтума мәдениетімізді қалай айшықтауымыз керек? #нерімізді �рге жүргізудегі басты мұратымыз қандай болмақ? Осындай сауалдардың бәріне нақты жауап бар.

«Ұлттық салт-дәстүрлеріміз, тіліміз бен музыкамыз, әде-биетіміз, ж�н-жоралғыларымыз, бір с�збен айтқанда ұлттық рухымыз бойымызда мәңгі қалуға тиіс. Абайдың даналығы, 'уезовтің ғұламалығы, Жамбылдың жырлары мен Құр ман-ғазының күйлері, ғасырлар қойнауынан жеткен бабалар үні – бұлар біздің рухани мәдениетіміздің бір парасы ғана», – деген Нұрсұлтан Назарбаевтың с�зі ХХІ ғасырдағы қазақ халқының жас буынына қорғасындай салмақ артады.

ХХ ғасырдың басында қазақты әлемге танытқан жанның бірі – 'міре Қашаубаев. Париждің т�рінде тамылжытып ән салған қазақ. 1926 жылы Қызылордада ашылған Қазақ драма театрының (қазіргі Қазақтың мемлекеттік академиялық драма театры) н�мірі бірінші актері. 'міре 1925 жылы Парижде �ткен Бүкіл дүниежүзі сән �нері к�рмесінде «Ағаш аяқ», «Қанапия», «Үш дос», «Жалғыз арша», «Қос балапан», т.б. әндерді орындап, 2-бәйгемен қоса күміс медаль алды. Ол кезде еліміздің �кілдері к�рмеге қатысушы, қызықтаушы р�лінде болса, ХХІ ғасырда ЭКСПО-ыңызды тікелей ұйымдастырып, �ткізуші елге айналып отыр. Айырма айтарлықтай.

ХХ ғасырда қазақты әлемге танытқан жанның бірі – Қаныш Сәтбаев. Қазақ Ғылым академиясының негізін қалаған, Қазақстан ғылымының кең �ркен жаюына бірден-бір үлес қосқан азамат. Кеңес Одағының және Қазақстанның металлогения мектебінің негізін қалаушы, қазақтан шыққан тұңғыш академик. 1947 жылы Англияға сапар жасаған қазақ ғалымына Ұлыбританияның экс премьер-министрі У.Черчилль қалжыңдап «Барлық қазақтар сіз сияқты сұңғақ, батыр тұлғалы ма?» деп сұрапты. Сонда академик Қ.Сәтбаев «О, жоқ, Черчилль мырза, қазақтардың ішіндегі ең кішісі мен, менің халқым менен де биік» деп жауап берген екен. Қаныш Сәтбаев есімі зәуғайыр к�ктегі бір планетаға берілуінің �зі ұлы ғалымның дүние ғылымында қаншалық сыбағалы екенін аңғартса керек.

ХХ ғасырда қазақты әлемге танытқан жанның бірі – Мұхтар 'уезов. «Абай жолы» эпопеясы арқылы қазақ әдебиетін асқар шыңға шығарды. Осы роман-эпопея арқылы бүкіл әлем Абайдың кім екенін білді. Бедерлі уақыт биігіндегі «Абай жолы» мен 'уезов есімі қазақтың жазба әдебиетінің бастауындағы құндылық болып қалды. «Абай» романы үшін жазушыға КСРО мемлекеттік сыйлығы беріліп, т�рт томдық «Абай жолы» роман-эпопеясы жарық к�ргеннен кейін Лениндік сыйлықтың лауреаты атанды. Эпопея дүниежүзі халықтарының бір жүз он алты тіліне аударылған. Ол екі жүз томдық «'лем әдебиеті кітапханасы» топтамасында екі том болып басылды.

ХХ ғасырда қазақты әлемге танытқан жанның бірі – Қажымұқан Мұңайтпасұлы. Халық «Күш атасы – Қажымұқан» деп құрметтеп, пір тұтқан адам. Қазақ халқының тарихындағы тұңғыш кәсіпқой балуан. Тұтас ғұмырын күрес �неріне арнап, ұланғайыр жері мен �ршіл халқын бірінші болып �зге жұртқа паш еткен, �зінен бұрынғы қандастары баспаған топырақты басып, к�рмеген елді к�ріп, �зге қазақ тақпаған алтын, күміс медальдарды мойнына тұңғыш ілген Қажымұқан бабамыз еді. Орасан күштің иесі, күрестің бірнеше түрінен әлем чемпионы атанған тұңғыш қазақ алыбы! Теңдессіз �нерімен жер шарын аралаған, 54 мемлекетте күреске түсіп, 48 медаль олжалаған Қажымұқандай мықты XX ғасырдың басында түркі халықтарының ішінде қазақта ғана болды.

ХХ ғасырдың аяғы мен ХХІ ғасырдың басында қазақты әлемге танытқан жанның бірі – Нұрсұлтан Назарбаев. Тәуелсіз Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті. Саясатта әлемдік державалардың басшыларымен иық тірестіріп тұрған, мәмілегершілік, бітімгершілік тұрғысында кез келген елдің жетекшісін �зіне жүгінте алатын, халықаралық жиындарда қазақтың қандай халық екенін қасқайып к�рсете алатын, Біріккен Ұлттар Ұйымының мінберінен тұңғыш рет қазақ үнін саңқылдатқан сарабдал саясаткер.

Қазір «Қазақстан десе – Назарбаев, Назарбаев десе – Қазақстан» деген с�здердің қатар айтылуына ешкім де таңдана қарамайды. Ердің елін танытуы – ең бір мерейлі іс. Осы тұрғыдан алғанда арғы-бергі қазақ басшыларының тарихында дәл Нұрсұлтан Назарбаевтай әлемге аты озған бірде-бір қазақ жоқ екені айдан анық.

Тәуелсіздігінің 25 жылдық мерейін артқа тастап, жаңа кезең – Үшінші жаңғырту заманына қадам басқан Қазақ елі танымалдығын тағы да арттырды. Оған себеп – Қытайдағы «Мен әншімін» атты ән конкурсы. Осы бір дүние дидарын жаулаған конкурста Димаш Құдайбергеннің даңқы жер жарды.

«Болашақта ұлттың табысты болуы оның табиғи байлығымен емес, адамдарының бәсекелік қабілетімен айқындалады. Сондықтан, әрбір қазақстандық, сол арқылы тұтас ұлт ХХІ ғасырға лайықты қасиеттерге ие болуы керек», – деген Қазақстан Президентінің аталы с�зі әрбір қазақ баласының қаперінде тұруы тиіс!

Жалғасы 5-бет

ҚАЗАҚТЫ ТАНЫТУ – ҚАСТЕРЛІ ІС

Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» деген мақаласы қазақ қоғамына сілкініс әкелгені сөзсіз. «Мен халқымның тағылымы мол тарихы мен ықылым заманнан арқауы үзілмеген ұлттық салт-дәстүрлерін алдағы өркендеудің берік діңі ете отырып, әрбір қадамын нық басуын, болашаққа сеніммен бет алуын қалаймын», – деді Елбасы.

Айхан ШӘРІП

Фракцияның кеңейтілген жиналысының жұмысына «Нұр Отан» партиясының хатшысы Н.Годунова, сондай-ақ Президент 'кімшілігі мен Премьер-министр кеңсесінің, мемлекеттік органдардың, квазимемлекеттік сектор ұйым-дарының �кілдері шақырылды.

Отырысқа т�рағалық еткен «Нұр Отан» фракциясының жетекшісі Г.Исимбаева бұл іс-шара 2018 жылдан бастап ауылдың т�л бюджетін ендіруге меморгандардың қаншалықты дайын екенін талқылауға арналатынын еске салды. Бүгінде Мәжілісте жергілікті �зін-�зі басқаруды дамыту мәселелеріне қатысты заң жобасы қаралуда. Фракция басшысы оның «маңызы ерекше» екенін атап �тті. #йткені заң Ұлт жоспарының 98-қадамын жүзеге асыруға, аудандық маңызы бар қалалар, кенттер, ауылдар және ауылдық округтер деңгейінде дербес бюджет енгізуге бағытталған.

– Елбасы биылғы жолдауында да қаржы шығысын аудандық және ауылдық деңгейге беруді тапсырды. Бұл заңды қабылдау ауылдық жердің �з қаражаты болып, туындаған мәселелерін қысқа мерзімде шешуге мүмкіндік береді. Қаржы жұмсаудың 19 бағытының ішінде ауылдағы жолдарды салу, ж�ндеу, мемлекеттік тұрғын үй қорын күтіп ұстау, елдімекендерді сумен қамтамасыз ету, ауылдық елдімекендерде

тұратын оқушыларды мектепке тегін апарып-алып қайту, азаматтарды ауруханаларға жеткізу, әлеуметтік к�мекке мұқтаж азаматтарға к�мек к�рсету сияқты мәселелер бар. Осы қар-жыландыру бағыттары халықтың тікелей қатысуымен анықталады, – деді Гүлмира Исимбаева.

Негізгі баяндама жасаған Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов жергілікті �зін-�зі басқару бюджетін сапалы енгізу үшін «дайындық шараларының жоспары» әзірленгенін хабарлады. Қазір елімізде бюджет тек үш деңгейден тұрады, алдағы жылдан бастап Елбасы тапсырмасымен т�ртінші деңгей – аудандық маңызы бар қалалардың, кенттердің және ауылдардың т�л бюджеттері кезең-кезеңмен құрылмақ. Бұлардың ешқайсысында �з �кілді органы – маслихаты болмағандықтан, жыл сайын аудандық маңызы бар қалалар, кенттер және ауыл әкімдері ұсынған

бюджет жобасын аудандық мәслихат бекітіп беріп отыратын болады.

Министр Т.Сүлейменов іс-шаралар жос-парына сәйкес, мемлекеттік органдар мен ұйым-дарға биылғы 1 маусымға дейін ауылдық округ-тердегі жылжымайтын және жылжымалы мүлік тердің тіркелмеген нысандарын анықтау жүктелгенін айтты. Ақпарат және коммуни-кациялар вице-министрі А.'жібаевтың ай-туынша, бұл мүліктерді тіркеудің толық шығыны азаматтарға орташа есеппен 26 мың теңгеге түспек.

Сондай-ақ жыл соңына, яғни 31 желтоқсанға дейін тексеру, �зектендіру және интеграциялау бойынша барлық қажетті шараларды жүргізу арқылы мемлекеттiк органдардың ақпараттық жүйелері мен деректер базасының толық дайынды ғын қамтамасыз етуге тапсырма берілген.

Бұдан басқа, ауылдық округтер әкімдері аппаратын интернет байланысымен қамтамасыз ету мәселесін шешу үшін интернет провай-дерлермен кездесу �ткізіліпті.

– Іс-шаралар жоспарына сәйкес, жергілікті атқарушы органдар 2017 жылғы 1 қыркүйекке дейінгі мерзімде ауылдық округтер әкімдерінің аппаратын қажетті жылдамдықтағы интернетпен қамтамасыз етеді. Бірінші кезеңде т�л бюджеті енгізілетін 1066 ауылдың 835-і 512 килобит/секундтан жоғары жылдамдықпен интернетке шыға алатыны мәлім. Бұл – қазынашылық жүйесі үздіксіз жұмыс жасауына қажетті жылдам-дық. 74 ауылдық округте «Қазақтелеком» ұлттық операторынан басқа операторлар жұмыс жасайды. Бұларда да жылдамдық талап етіл-геннен жоғары. 32 ауылдық округте интернет спутник байланыс арнасы арқылы қолжетімді, – деді министр.

Дегенмен 125 ауылда қазір интернет т�мен жылдамдықта екені анықталуда. Олардың к�бі негізінен Шығыс Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан, Алматы және Жамбыл облыстарының шалғай жерлерінде орналасқан. «Ақпарат және ком-муникация министрлігімен бірге интернет провайдерлермен келісс�здер жүргіздік. Олар қорытындысында жеткізушілер спутниктік арналар орнатуға дайын екендерін, сонда жыл-дамдық 1 мегабит/секундтан т�мен болмайтынын мәлімдеді. Бұл ретте абоненттік т�лем ай сайын 50 мың теңгені құрайды, бұған құрылғыларды жалға алу ақысы да кіреді» деген Тимур Сүлейменов негізі, олардың стандарттық т�лема-қысы шамамен 80 мың теңге болатынына назар аудартты.

Мұның сыртында министрдің мәліметі бойынша, 16 ауылдық округ тіпті компьютер құралдарымен де қамтамасыз етілмеген. Облыс әкімдіктеріне 2017 жылғы 1 қарашаға дейін бұл мәселені шешу тапсырылды.

Тұрсын ҚАЛИМОВА

Атырау облысы

Семинардың мақсаты – бүгіндері елімізде экономикалық қылмыстық істердің күрт к�беюінің салдарын анықтап, сот-тергеу кезінде кемшіліктерге жол бермеу, бірыңғай сот-тергеу практикасын қалыптастыру.

ҚР Жоғарғы соттың қылмыстық істер ж�нін-дегі сот алқасының т�рағасы Абай Рахметулин т�ра ғалық еткен семинарға еліміздің Бас прокуро ры ның орынбасары Марат Ахметжанов, Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің т�рағасы Ардақ Теңгебаев қатысты. Батыс аймаққа қарасты �лкелердің, облыстық соттардың алқа т�рағалары мен судьялары, сондай-ақ прокуратура мен ішкі істер органдары-ның �кілдері, Мемле кеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агент-тігінің, Атырау облысы Мемлекеттік кірістер департамент қызметкерлері, адвокатура және «Атамекен» кәсіпкерлер палатасының �кілдері де семннарға қатысты.

Жоғарғы соттың қылмыстық істер ж�ніндегі сот алқасының т�рағасы Абай Рахметулин, жуырда Жоғарғы сотта барлық мүдделі мемле-кет тік орган дар дың қатысуымен жұмыс кеңесі �тіп, онда эконо ми калық құқықбұзушылық саласын дағы қылмыс тық істер бойынша сот-тергеу практикасына қатысты бірыңғай тәсілдердің қалып тасқанын айтты.

– Біз бүгін аталған ұсынымдар мен осы санаттағы істерді қарау кезінде кезігіп қалуы мүм кін �зге де мәселелерді талқылауды жоспар-лап отырмыз. Бұл жұмыс барысында кемші-ліктерден арылу мақсатында және бірыңғай сот-тергеу практикасын қалыптастыру үшін жасалып отыр, – деп Абай Рахметулин, кеңеске қатысушыларға қылмыстық істерді тергеу кезінде контрагенттердің жалған кәсіпкерлермен мәмілелерінің жарамды немесе жарамсыз екендігі зерттелмейтінін, нәти жесінде �з ісін заңға сәйкес жүргізетін кәсіпкер лердің зардап шегетіндігін айтты.

Аймақтық семинарда экономикалық қыл-мыстар мемлекет үш ін т�ленбеген салық түріндегі елеулі залал келтіріп отырғаны ай-тылды. К�п жағдайда сотқа дейінгі тергеуді жүргізу кезінде ауқымды деңгейдегі кемшіліктер жиі анықталып отыр. Осы кемшіліктердің салдарынан сот актілерінің күші жойылады.

Бұған қосымша, осы тектес тергеулерді

жүргізгенде қылмыстық процестік заңнама ның жіті сақталуы маңызды. Залалды дәлел деу мен анықтаудың негізі – тек контрагент тер мен жал-ған кәсіпорындардың арасында жа салған мәмі-ле. Осыған орай, кәсіпорын дар дың қызмет ету кезеңіндегі салық есепте месін тексерумен бай-ланысты салықтық әкім шілік ету мәсе лелерін, қылмыстық про цес мәселе лерімен бір деңгейде қарастырмау керек. Сотқа дейінгі іс жүргізу органдары дәлелде мелерді сақтау, зерттеу қызметін тек Қылмыс тық-процестік кодекс шеңберінде жүргізіп, жалған кәсіп орындармен жасалған мәмілелер ді ғана тексеруі керек.

– Салық органдары қылмыстық іске араласа отырып, контрагенттердің қызметінің тұтас немесе белгілі бір б�лігін тексеруді бастайды. Қаржылық құжаттарды алып, есеп шоттарға тыйым салады, осылайша жол берілмейтін, шаруашылық субъектілердің – контрагенттердің қызметіне шектеу салынады, бұл заңға қайшы, – деді А.Рахметулин.

Аймақтық семинарда, экономикалық құқық-бұзу шылықтарды тергеу кезіндегі түйткілді мәсе лелер бойынша Бас прокурордың орын-басары Марат Ахметжанов пен Қаржы ми-нистрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің т�ра ғасы Ардақ Теңгебаев с�з с�йледі.

Бірінші сессия шеңберінде экономикалық қыз мет саласындағы құқықбұзушылықтарға қыл мыстық жауапкершілік туралы заңнаманы дұрыс қолданылу мәселелері айтылды. Экономи-калық қылмыстарды зерттеудің ағымдағы прак-тикасы, соның ішінде жалған кәсіпкерлік мәсе-лелері талқыланды. Дәл бүгінде осы жалған кәсіпкерлік мәселесі �зекті болып тұр.

Екінші сессия Бас прокуратурамен бірлесіп ұйымдастырылған сот пен прокуратураның «заң ды лық» ақпараттық-талдамалық жүйесін таныс тыруға арналды.

Соттарда жаңа технологияларды қолдану маңыз дылығын айта келе, А.Рахметулин ақ-парат тық тех нологиялар бүгінде істердің сот жүйесінің бар лық сатыдан жеделдетіп �туін жеделдететіндігін атап �тті.

Бас прокурордың орынбасары Марат Ахметжановтың айтуынша, бұл жоба сот жүйесі мен құқық қорғау органдарын ортақ коммуни-кациялық желіге біріктіруге мүмкіндік береді. Алдағы уақытта бұл қандай да бір қағаз түріндегі құжаттық істерді жасақтау кезінен бастап, сот шешімі шыққанға дейінгі процесті толық бақылап отыруға мүмкіндік береді.

Жобаны Бас прокуратураның 10-депар-таментінің басқарма басшысы А.Аталықов таныстырды. Бұдан әрі Ақт�бе облысы про-ку ро рының орынбасары Е.Мәбиев «заң ды-лық» жүйесінің Ақт�бе облысының про ку ра-ту расын да қалай қолданылатыны туралы пі кірімен б�лісті.

Аймақтың семинардың аясында Жоғарғы соттың қылмыстық істер ж�ніндегі сот алқа-сының т�рағасы А.Рахметулин батыс аймағы соттарында қылмыстық істер бойынша сот т�ре-лігін жүзеге асырудың қорытындысын шығарды.

Сайып келгенде, экономикалық қылмыстарға қатысты қылмыстық істерді қарау кезінде туын-дайтын мәселелер мен «заңдылық» ақпараттық-талдамалық жүйесінің жұмысын талқылауға арналған семинардың нәтижесі келешекте �з нәтижесін береді деген сенім бар.

АУЫЛ ӘКІМДІГІ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ АУЫЛ ӘКІМДІГІ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЖАРАҚТАНДЫРЫЛУДАЖАРАҚТАНДЫРЫЛУДА

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЛМЫС ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЛМЫС ТАЛҚЫЛАНДЫТАЛҚЫЛАНДЫ

КОМИССИЯ КОМИССИЯ ОТЫРЫСЫ ӨТТІОТЫРЫСЫ ӨТТІ

БАС РЕДАКТОР БАҒАНЫ

НАРЫҚ

ҮКIМЕТ

ҚҰҚЫҚ

Үкімет үйінде Премьер-министрі Бақытжан Сағынтаевтың т�рағалығымен Экономиканы жаңғырту мәселелері ж�ніндегі мемлекеттік комиссияның кезекті отырысы �тті.

Жиынға мемлекеттік органдардың, «Са-мұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қорының, «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингінің басшылары қатысты.

Отырыс барысында «Нұрлы жер» тұрғын үй құрылысы бағдарламасы аясында несиелік тұрғын үй құрылысын салу үшін Астана мен Алматы қалаларының жергілікті атқарушы ор-гандарын қаржыландыру шаралары, сонымен қатар �ңдеу �неркәсібінде кәсіпкерлік субъек-тілерін қаржыландыруды қамтамасыз ету ж�ніндегі іс-қимыл жоспары қаралды.

Ерік ЕРДЕНОВ

Атырауда экономикалық қылмыстарға қатысты қылмыстық істерді қарау кезінде туындайтын мәселелер мен «заңдылық» ақпараттық-талдамалық жүйесінің жұмысын талқылауға арналған аймақтық семинар өтті.

В.Б

ОР

ЕЙ

КО

(ф

ото)

Сов

етбе

к М

АҒ

ЗҰ

МО

В (

фот

о)

Биылғы күз басталғанға дейін барлық ауылдың әкімдері өз өңірлерін жоғары жылдамдықты интернетпен қамтамасыз етеді. Бұл туралы кеше «Нұр Отан» партиясының Мәжілістегі фракциясының кеңейтілген жиналысында жария етілді. Отырысқа Елбасының «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: Жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауы тұрғысынан және Ұлт жоспарының 98-қадамын іске асыру аясында жергілікті өзін-өзі басқарудың дербес бюджетін және коммуналдық меншігін енгізу тақырыбы арқау болды.

БАҒДАР – АНЫҚ, МАҚСАТ – АЙҚЫНБАҒДАР – АНЫҚ, МАҚСАТ – АЙҚЫН

№56 (3128) 18 СƏУІР, 2017 СЕЙСЕНБІwww.aikyn.kz

ҚАЗАҚСТАН – 2050 3

Қаныбек ЖҰМАШЕВ,«Нұр Отан» партиясының хатшысы:

ІЗГІЛІККЕ ЖЕТЕЛЕЙТІН ЖОБАЛАР

– Елбасы Н.Назарбаевтың еліміздің бас газетінде жарық к�рген «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласы

к�пшіліктің ойында жүрген, қоғамда талқыланып жүрген біраз мәселелердің түйіндерін ашты. Мазмұны терең, ауқымы кең бұл мақала – ұлт руханиятын ХХІ ғасырдың биігіне к�теретін бағдарлама іспеттес.Қазақстанның прагматизмге негізделген революциялық емес эволюциялық дамуы ғана ұлттың �ркен-денуіне мүмкіндік беретінін Президент к�рсете білді.

Рухани жаңғырудың нақты тетіктерін к�рсетіп отырып Елбасы бұл мақалада ұлттық салт-сана, әдет-ғұрып, мәдени дәстүрлерді мықты сақтап, оны жаңа жетістіктермен, адами құндылықтармен байыта отырып, дамытуға үндейді.

Елбасы қазақстандықтарға �з үйлерінің терезелерінен айналада не болып жатыр деп телміріп қарап отырғаннан, сол жаһандық әлемге еркін кірігіп, жұмыс істеу қажет екендігін айтты. Ол үшін біз сананың ашықтығына мән беруіміз керек. Таяудағы 10 жылда �мір салтымыз түбегейлі �згереді: жұмыс, тұрмыс, демалыс, баспана, адами қатынас тәсілдері. 7рбір қазақстандық, әсіресе бүгінгі жас буын осыны түйсініп, Елбасы ұсынып отырған жобаларды �з �мірлерінің серпінді ілгері дамуына септігін тигізетін мүмкіндіктер деп білгені ж�н. Қазіргі елімізде білім беру саласында қолға алынып жатқан серпінді, заманауи жобалардың барлығы кемел келешекті меңзеген, �скелең ұрпаққа әлеуметтік лифт болып табылатын мүмкіндіктер кешені. Ендеше оны тиімді пайдалана білуде кенже қалмай, болашаққа талпынған жігерлі жастарымыз к�п болсын дейміз.

Аймақтардың серпінді дамуы – еліміздің дамуын қамтамасыз ететін негізгі фактор. Біз «Ауылым – алтын бесігім» деген ұғымды �мір бойы жүрегімізде ұстап �тетін халықпыз. Сол ауылыңды, �зің туып �скен �лкеңді, білім нәрінен сусындаған мектебіңді ұмытпай к�мек беруге шақырған Елбасы «Туған жер» бағдар ламасын жүзеге асыруға тапсырма берді. Кез келген азамат үшін туған �лкесіне к�мек беру – қасиетті парыз, тек оның жолы мен мүмкіндіктерін табу мәселе болып келді. Енді нақты президенттік жобалар аясында «Менің саған к�мегімді қабыл алғын туған жер!» деуге әркімге де мүмкіндік ашылатын болады. Айталық, кәсіпкерлер сияқты спорт алаңдарын, балалар алаңдарын �з қаражатына салып бере алмаса да, ұстаз ретінде арнайы дәрістер �ткізуге, �лкетану аясында балаларды ізденімпаздыққа тәрбиелеуге, құнды мәліметтер жинақтауға, туған жерінің флорасы мен фаунасын сақтауға, ал дәрігер болса жылына кемінде бір рет сапалы медициналық консультациялар ұйымдастыруға, мүгедек жандарға қол ұшын беруге және тағы осы сияқты изгілікті істер жасау кез келген кәсіп иесінің, азаматтың қолынан келетіні с�зсіз. Атақты парсы ақыны Фирдоуси айтқан екен: «@мір теңіз, жүзем онда демеңіз, ізгіліктен жасалмаса кемеңіз». Міне, елін ойлаған Елбасының да к�ксегені осы ғой.

К�пшіліктің с�зсіз к�ңілінен шыққан тағы бір бастама – «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы. Киелі Отанымыздың әрбір �ңірін аспан астындағы мұражай деуге болар еді. Сонау ХІ-ХІІ ғасырларда бой түзеген кейбір архитектуралық жәдігерлер осы күнге дейін Ұлы даламыздың тарихынан сыр шетіп, ел қонақтарының қызығушылықтарын тудырып отырғанына біз куәміз. Қазақ халқы, еліміздің қай �ңірінде тұрғанына қарамастан, �зі ешқашан к�рмесе де, барлық тарихи-мәдени ескерткіштерді қастерлейді және аса бағалап, құрметтейді. Бұл – ежелден қазақ даласын мекендеген барлық рулар мен тайпалардың діні мен ділінің бір, ұстанымдарының біртекті болғаны тағы бір дәлелі. Қазақтың менталитеті болып сіңген осы айрықша ерекшелігі сан жылдар бойы халық арасындағы бірлік пен келісімді сақтап тұрудың кепілі болғанын тарих к�рсетіп отыр. Ендеше, осынау мыңжылдық тарихы бар к�не ескерт кіш-теріміз арқылы Ұлы даланы мекендеген халықтың тарихын, мәдениетін, салт-дәстүрін дүниежүзі қауымдастығына паш ету – бүгінгі ұрпақтың ізгілікті міндеті. Олай болса, Елбасы ұсынып отырған жобаларды түсініп, түйсініп және �зі ойлағандай дәрежеде жүзеге асыра білу біздерден де патриотизмді, елжан-дылықты және ізгі жүректі талап етеді. Соған лайықты болайық демекпін.

Асанәлі �ШІМОВ, КСРО Халық артисі, Қазақстан және КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты:

БАТЫЛДЫҚ ТАНЫТУЫМЫЗ КЕРЕК!

– Бұрын Елбасы жолдаулары мен мәлім демелерінде саяси, әлеуметтік, эко-номикалық мәселелер басымдау айтылып,

негізгі бағдарды сол бағытқа бұратын еді. Осы жолы руханияттың әр тамырын түгендеп, арғы-бергі жағынан қозғап айтқаны к�ңілімізді к�кке жеткізіп отыр.

@скен елде руханият алдыңғы орында тұрады. Президент халықпен ойласу ниетімен ортамызға ой тастап отыр. Шығар-машылық бағыттағы зиялы қауым �кілдері үшін Елба сы мыз-дың бұл мақаласының маңызы �те зор. Мәні �те күрделі. Тілі мізді �ркендетейік, дәстүрмен байланысқан дінімізді қадірлейік, қала мен даланың арасын жақындатайық! Нұрсұлтан 7бішұлы ел тізгінін қолына ұстағалы осы әңгімені айтып келеді.

Т.Жүргенов атындағы Ұлттық �нер академиясында 40 шақты студентім бар. Мақала басылған газетті қолдарына ұстатып тұрып: «Үш күн уақыт беремін. Үш күннен кейін әрбір тармағы бойынша талдамалы ойларыңды айтып, маған сынақ тапсырасыңдар» деп тапсырма бердім. @йткені, мақалада айтылған әрбір ой ең алдымен жастарға керек. Келешек – жастарда. Тілді де, дінді де, ділді де, �нерді де болашаққа жалғайтын жастар.

Президент белгілеп берген міндеттердің ішіндегі ең күрделісі тіл болып тұр. Орыс мектебінде оқитын мыңдаған қазақ балалары бар. Латын әліпбиі қазақтарға ғана қатысты болса, онда ол бала-лардың келешегі қалай болмақ? Екеуін қалай үйлестіреміз? Мақалада осы сияқты �те терең оймен қарауды қажет ететін нәзік тұс тар бар.

Бұл саясатты іске асыруды қолға алған екенбіз. Ендеше, түйінді тұстарын шешуде батылдық танытуымыз керек. К�рші мемлекеттердің бірқатары тәуелсіздіктерін ала сала, латын әліп-биіне к�шті. Асығыстықтан зардап шеккендері бар ма екен, алдын ала қам жасап, тәжірибесіне үңілейік. @з басым с�зден іске к�шуге шақырамын!

�лібек АСҚАРОВ,жазушы:

РУХАНИ СІЛКІНІСКЕ ҮНДЕГЕН ҚҰЖАТ

– 7детте, Елбасының әрбір айтқан с�зінен, мақалалары мен бағдарла-маларынан әркім �зіне керегін, жанына жақын жаңалықтарын іздейді. Бұл жолғы

халқымыздың рухани жаңғыруына байланысты Президент мақаласы зиялы қауым үшін к�ктеммен бірге келген жылымық шуақтай әсер етті. Шын мәнінде тұтастай қоғамдық санаға үлкен қозғау салды.

7рине, егемен еліміздің, тәуелсіз мемлекетіміздің ширек ғасыр ғұмырында халқымыздың рухани түлеуіне бағытталған құжаттар бұрын да болған. Аға буын �кілі ретінде, к�п жыл бойы мемлекеттік қызметтің к�рігінде қайнаған адам ретінде мен де оларға куәмін. Солардың ең бастысы – тәуелсіздіктің таңында (турасында 1992 жылдың тамызында) елімізде шығатын барлық

әдеби, ғылыми, балаларға арналған, к�пшілік, т.б. кітаптардың, баспа �німдерінің баршасына мемлекет тарапынан қаражат б�лу туралы Президенттің жарлығы. Бұл маңызы зор оқиғаны біреу біледі, біреу білмейді, к�пшілігі ұмытты. Айтайын дегенім, дәл сол кез ғана емес, кейінгі дәуірде де ТМД-ның бірде бір елінде мұндай жағдай болған жоқ. Сол жарлықтың арқасында Қазақстандағы кітап шығару ісі нарықтың жетегінде құрып кетпей, аман сақталып қалды. Күні бүгінге дейін жыл сайын кітап шығару ісіне миллиондаған теңге қаражат б�лінумен келеді. @з басым дәл осы жарлықты ел руханиятын сақтап қалудың алғашқы әрекеті деп білем. Содан кейін, репрессия мен қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы, т�л тарихымызды түгендеген жыл, мәдениетімізді қолдаған жылдар болды. Осы жылдары бәрінің жауапты хатшысы едім, сондықтан не жасалғаны, нендей �згеріс болғаны, неге қол жеткізгеніміз – бәрі к�з алдымызда... Қуғын-сүргіннің құрбаны болған арыстарымызды ұлықтап, оларды ұрпақтың мәңгі естерінде қалатындай к�птеген шара жасалды. Кеңестік санадан тазартып, тарих оқулықтарын қайта жазуға пәрмен берілді. Мәдениетті қолдау жылында тәуелсіздіктің аласапыран алғашқы кезеңінде қолды боп кеткен жер-жердегі Мәдениет үйлерін бір-бірлеп, санап отырып халыққа қайтару жұмыстары жүргізілді. Сол жылдары жабылып қалған, шашылып кеткен кітапханаларды қалпына келтіру шаралары жүзеге асты. Президенттің тікелей идеясымен бастау алған «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы ел �міріндегі мәңгі ұмытылмас жарқын бет болды. Он жылға таяу созылған бұл бағдарламаның арқасында жоғымызды тауып, барамызды бағалай алдық. Қирап жатқан тарихи мұраларымызды қалпына келтіріп, қазақтың тарихы мен мәдениетіне қатысты құжаттарды т�рткүл дүниенің т�рт бұрышынан жинастырдық. 7лемдік ақыл-ойдың озық үлгілерін қазақ тіліне аударып, бұрқыратып том-том кітаптар шығардық. Кеңес заманында тыйым салынған, архивтерде шаң басып жатқан рухани мұраларымызды к�теріп, халыққа жеткіздік. Бағдар лама-ның қалай жүріп жатқанын жіті қадағалап, Президент жыл сайын �зі жиналыс жасап, мамандардан есеп алып отырды. Жалпы, осы бағдарламаның қазақ халқы үшін маңызына әлі �з дәрежесінде тиісті баға берілген жоқ-ау деген ойдамын. Осыдан соң, артынша «Халық – тарих толқынында» бағдарламасы «Мәдени мұрада» басталған үрдістерді лайықты жалғастырып кетті.

Енді, мінеки, халқымыздың қайта түлеуінің үшінші кезеңі – рухани жаңғырудың куәсі болудамыз. Елбасы �зі айтқандай, бұл жаңғыруда бұған дейінгі шаруаның бәрінен де ауқымды және іргелі жұмыстарды бастамақпыз.

Осы мақалада зиялы ағайынның к�ңілінен шыққан қуанышты жаңалық – еліміздің латын әліпбиіне к�шуі дер едік. Ол жайында бұрын да айтылып жүргенімен, Президент осы жолы атқарушы биліктің алдына нақты міндеттер қойып отыр. Рас, кеңестік бодандық санадан құлан-таза арылайық десек, Қазақстанның бірегейлігін сақтайық десек, жалпы түрік текті ағайындармен тұтастыққа ұмтылайық десек, әлемдік қауымдастықпен ортақ әліпбиде қарым-қатынас жасайық десек – латын қарпі аса қажет. Оның басты себебі мынада...

Латын әліпбиіне әлдеқашан к�шкен туыстас елдер баршылық. Олардың жеткен жетістіктері мен кемшіліктерін саралап, сүзгіден �ткізіп, дұрыс шешім қабылдауға мүмкіндігіміз бар. Елбасы бұл күрделі мәселені халқына асықпай, ойланып барып ұсынуында да пайымды парасат, үлкен к�регендік жатыр деп білем. Дәл қазір бұл мәселе пісіп жетілді. 7рине, қиындықтар болады, ол бет бұрысты �згерістерде кездесетін қалыпты жағдай. Бірақ, солай екен деп, қиындықтан қашудың қажеті жоқ. Ел тәуелсіздігінің баяндылығы мен ұрпақ болашағы үшін сол қадамға жалтақсыз баруға тиіспіз. Ең бастысы, алдымызда ағайын елдердің үлгісі бар, қалай болғанда да, біз ұтымды жағындамыз.

Бүгін Елбасымыз әсіресе еркін, ойлы ел зиялысына рухани жаңғыруға шақырған маңызы зор, бағдарламалық тұрпатқа ие құжат ұсынып отыр. Бұл – құжат жоғары руханиятты мемлекет қалыптастырудың қадамы, тарихи тамаша мүмкіндік! Ендеше осы

мүмкіндікті жіберіп алмай, бойымыздағы күш-жігерімізді салып, қабілет-қуатымызды жұмсай отырып, әрбіріміз іштей түлеп, жаңаша іске кіріскеніміз ж�н.

Серік НЕГИМОВ, профессор, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері:

ҰЛТТЫҚ САНАМЫЗҒА СЕРПІЛІС БЕРДІ

– Президенттің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласы – қазақтың руха ни әлемін дамытып, ұлттық санасын

жаңғыртатын стра тегиялық жоспар. Мұнда мемлекетіміздің тарихына, тіліне, мәде ние тіне қатысты терең ойлар, түйдек-түйдек толғаныстар айтыл ған.

Қазақстанның алдағы даму жоспарын белгілеп берген құжатта Мемлекет басшысы «Мәдени мұра», «Халық – тарих толқынында» бағдарламалары аясында еліміздің қол жеткізген табыстарын

саралай келе, алдағы ауқымды міндеттерді жіктеп берді. Солардың бірі – үш тілде білім беру мәселесі және кәсіби байланыс құралы ретінде ағылшын тілін жаппай және жедел үйрену қажеттілігі. Шын мәнінде қазақ елі табысты ұлтқа айналу үшін ілім мен білімге ұмтылып, бәсекеге қабілетті болуы тиіс. Бізге бірнеше тіл білу артықтық етпейді. Бұл – тарихымызда бар құбылыс. ХХ ғасырдың 20-30-жылдарында Алаш қайраткерлері, атап айтсақ, Санжар Аспандияров, Молдағали Жолдыбаев, Мәжит Дәулетбаевтар бірнеше тіл білген. Алаш к�семі 7лімхан Ермеков латын, испан, француз тілдерін меңгерген. Олардың туған халқы үшін жасаған еңбектері ұшан-теңіз. Сондықтан еліміздің болашағы үшін тіл үйренуден қашпауымыз керек. Бірақ алдымен �з тілімізді меңгермесек, елдігімізге сын.

Маңызды стратегиялық құжатта Елбасы қазіргі аудармамен айналысатын құрылымдар негізінде мемлекеттік емес Ұлттық аударма бюросын құруды тапсырды. Бұл да ұлттық санамызды жаңғыртуға қажетті маңызды талап. Кезінде Абай, Ыбырай, Спандияр К�беев, Бекет @тетілеуов, Мағжан Жұмабаевтар орыстың классикалық туындыларын қазақша с�йлетті. Халқымыздың қайраткер қызы, журналист-аудармашы Нәзипа Құлжанова М.Горький, В.Короленко секілді талай орыс жазушысының жауһар дүниелерін ана тілімізге аударды. Алайда бұл құнды еңбектер әлі күнге дейін тиісті бағасын ала алған жоқ. Ұлттық аударма бюросы құрылса, осындай мықты тұлғалары-мыздың есімі жаңғырып, ұлтымыздың мәртебесін әлемдік деңгейде к�теретін шығармалар аударылады деген үмітіміз бар. Президенттің мақаласында «Туған жер» бағдарламасын қолға алу жайы да айтылды. Бұл ерекше бағдарлама елі мен жерінің тағдырына бей-жай қарай алмайтын әрбір азаматтың жүрегіне жылылық ұялатқаны анық. Бағдарлама аясында ауылдар, елдімекендер қайта түлейтіні айрықша қуантып отыр. Қазіргі таңда небір дүлдүлдеріміз түлеп шыққан ауылдарымыз қаңырап бос қалды. Туған жерге деген махаббат шалғай �ңірлердегі ауылдарды, шұрайлы мекендерді жаңғыртудан, Ұлы даланы ардақтаудан басталады. Елбасы айтқандай, «туған жердің әрбір сайы мен қырқасы, тауы мен �зені сыр шертеді, әрбір жер атауының т�ркіні туралы талай-талай аңыздар мен әңгімелер бар». Осының бәрін жас ұрпақ біліп �суі үшін оқу орындары бағдарламасына «@лкетану» пәнін енгізсек деген ұсынысым бар. 7рбір облыстағы білім ордалары �здері тұрған мекеннің тарихы мен к�рнекті жер лерін жастарға насихаттаса, жақын болашақта күллі Қазақ станның толық географиялық атласын құрып шыққан болар едік. Біз к�птеген жер су атауларын әлі күнге кеңестік жүйе кезінде аттарымен атап жүрміз. «Туған жер» бағдарламасы аясында соларды қазақшалауды да қолға алсақ деймін.

Елбасының мақаласы күллі қазақты ұлттық рухани жаңғыруға жетелеген, рухын к�терген, еліне деген патриоттық сезімін еселеген құжат болды. Мемлекет басшысының «ұлттық салт-дәс-түрлеріміз, тіліміз бен музыкамыз, әдебиетіміз, жоралғыларымыз, бір с�збен айтқанда, ұлттық рухымыз бойымызда мәңгі қалуға тиіс» дегені – ұранға лайық с�з. @йткені кез келген елді мемлекет рет інде қалыптастырып, алға жетелейтін – ұлттық болмыс пен ұлттық рух. Ұлттық рух биік болса, еліміздің болашағы жарқын, іргесі берік. Ендеше, рухани санамызға серпіліс берген страте гиялық құжат еліміздің ұлт ретінде жаңғыруына жаңа серпін берері с�зсіз.

Анатолий БАШМАКОВ, «Нұр Отан» партиясы Саяси кеңесі бюросының мүшесі, Қазақстан халқы ассамблеясының мүшесі:

М�ДЕНИЕТТІҢ Д�РЕЖЕСІН К2ТЕРГЕН АБЗАЛ

– Мәдениет пен руханиятты ту еткен қазақстандық қоғамның болашағы туралы Президенттің

бағдарламалық ой-тұжырымдары – біздің стратегиялық мақсатымыз. Менің ойымша, оны мәдениеттер мен түрлі этностардың бірдей және �зара тиімді дамуы турасындағы гуманистік идеясы мен бауырластық келісім механизмі ретінде қарастырған ж�н. Мемлекет басшысы мектептер мен университеттердің, жалпы білім саласының маңызына баса назар аудартады. Жоғары оқу орны мен мектеп – жас ұрпақтың әлеуметтендіру сабақтарынан алғаш �тетін мемлекеттік құрылым дер едім. Бұл сабақтардың бағалы боп тұр ғаны �те маңызды. «Құмыраға не құйсаң, одан сол нәрсе ағады» деп тектен-текке айтпаса керек. Альберт Эйнштейн былай деген: «Адамның санасы мен ой-к�зқарасын �згерткеннен г�рі атомды б�лшектеу әлдеқайда оңайырақ».

Жастармен жұмыста немқұрайлыққа жол берілмеуі керек. Сол себептен мен мектеп пен ЖОО – ұлт құрастырушы құ-рылым дар деп білем. Бұл – біздің қазақстандық біре гей лі-гіміздің рухани негізі. Сондықтан білім саласына оның басты қағидатын қайтару керек: білім бере отырып, ар-ұжданға берік азаматты тәрбиелеп шығу қажет. Біздің университетте пилоттық жоба ретінде «Мәң гілік елдің құндылықтары» атты оқу пәні енгізіліп отыр. Біз дұрыс жолда келеміз. @йткені бұл президенттік концеп цияда қазақ халқының ғасырлар бойғы арманы мен қазақстандық бірегейліктің маңызды тұстары к�рініс тапқан.

«Мәңгілік ел» идеясы тек қазақ ұлтының сан ғасырлық арман дарына ғана емес, сондай-ақ қазіргі Қазақстанда тұратын барлық этнос �кілдерінің даму жолына барып тіреледі.

Нұрсұлтан Назарбаев қоғамдағы патриоттық рух пен жақ-сылық атмосферасының маңыздылығына баса айтты. Егер ауада бірлік пен мемлекетті қауіпсіз, бай етуге деген ұмтылыс ұшып жүрсе, онда Қатынасты «ыдыстар» заңына сәйкес, экономикада, бизнесте игі істер атқарылып, қуаныш сезімі жүректерді баурайды. Біздің қоғамда әлі де адамдардың бір б�лігінің анық сәйкестігі, бірегейлігі жоқ, мұндай азаматтық сәйкестіктің вакуумы жалпы азаматтық бірліктің қалыптасуын т�мендетеді. Сондықтан мәдениеттің қызметін к�теру керек.

Елбасымыздың қашан да айтып жүрген мәдениет мәселесі – хаос пен агрессияға, біздің �мірдегі барлық керітартпалықтарға қар сы тұратын нышан. Телевизияда, барлық бұқаралық ақпарат құрал дарында, мектептер мен университеттерде, отбасыларында жас тарды үлкен рухани негізбен – АР-ҰЯТТЫ болуға тәрбиелеу керек.

Түптеп келгенде, Нұрсұлтан Назарбаев адами капиталдың ма-ңы зына тағы тоқталды. Оның мақаласы Елі мен Отанын сүйетін қазіргі заманның адамын тәрбиелеу мәселесімен ұштас қан.

Мәнсия САДЫРОВА,Қазақстан әлеуметтанушылар ассоциациясының академигі, әлеуметтану ғылымдарының докторы:

ИДЕЯ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ЖАҢА БАҒЫТЫ

– «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында Президент рухани жаңғыруды одан әрі дамытудың сындарлы жүйесін айқындап берді. Бұл жерде еліміздегі жаңғыртудың жүйелік сипаты бар екенін айта кету керек. Рухани жаңғырудың басты жолы – қоғамдық сана мен біртұтас ұлттық идеяны қа лыптастыру – �зекті мәселе. @згеру үшін �зімізді мықтап қолға алып, заман ағымына икемделу арқылы жаңа дәуірдің жағымды жақ тарын бойға сіңіруіміз керектігі ұрпақ тәрбиесіндегі басым дылыққа айналдыру бағытында әлеуметтік ғылым саласындағы мамандар ғылыми және практикалық тұрғыдан �з ізденістерінің бағытын айқындауы керек.

7сіресе, қазіргі кезде қалыптасқан екі бағытты ескеру керек. Бірін шіден, тұрғындар арасында дәстүрлілікті сақтауға деген ба сымдылықпен сипатталатын топ бар. Олар қалыптасқан �мір салтын сақтап қалуға қалайда ұмтылады. Екіншіден, жаңа стандарттарды сырттан таңу. Бұл жерде ұлттық менталитет, жергілікті даму ерекшеліктері ескеріле бермейді. Тұрғындардың бұл тобына кіретіндер жаңа қарым-қатынас нормаларын қабылдағанмен әлі бейімдеу процесінен �те алмай жүрген не жеке тұлғалық қақтығыстардан шыға алмай жүрген топ. Сонымен қатар осы заманда дүниеге келген ұрпақтың сана-сезімі мүлдем бас қаша екенін ескеру керек. Жас ұрпақ кеңестік идеологияны к�рмеген, қазіргі әлеуметтік �згерістерді ақпараттық техноло гияларды пайдалана отырып талдайтын, сенімге толы топ. Олар енді тола бастаған ыдыс сияқты. Сондықтан ол ыдысты алдыңғы ұрпақ немен толтырады деген мәселе қазіргі кезде ұлттық идео логияны қалыптастыруда ойландыратын тақырыптардың бірі. Сонымен қатар бұл ұрпақ вестернизациямен, яғни батыстық құндылықтарға елік-теушілікпен де сипатталады. Президентіміз айтқандай, бұл жерде басты кемшілігі – олардың �здеріне ғана тән қалыбы мен тәжірибесін басқа халықтар мен �ркениеттердің ерекшеліктерін ескермей, бәріне жаппай еріксіз таңуында. Яғни, ұлттық кодыңды сақтай білу керек. Онсыз жаңғыру дегеніңіздің құр жаңғырыққа айналуы оп-оңай деп түйіндейді Елбасымыз.

Мақалада сананы жаңғыртудағы бәсекеге қабілеттікті, праг-матизмді, ұлттық бірегейлікті сақтау, білімнің салтанат құруы, Қа зақстанның революциялық емес, эволюциялық дамуы сияқты нақты бағыттары ұсынылған. Бұл бағыттар болашақтағы Қа-зақстанның мемлекеттік саясатының маңызды бағыттары бол-мақ. Сонымен қатар аталған басты әлеуметтік басымдықтар жас ұрпақты патриоттық сенімі мықты, бәсекеге т�зімді қасиеттерге ие болу бағытындағы ғылыми және практикалық бағдарламалар мен үлгілердің де бастамасы болмақ. Алдағы уақытта мақалада к�рсетілгендей, гуманитарлық зиялы қауым �кілдері еліміздің жоғары оқу орындарындағы гуманитарлық кафедраларды қайта қалпына келтіру арқылы мемлекеттің қолдауына ие болады. Бізге инженерлер мен дәрігерлер ғана емес, қазіргі заманды және болашақты терең түсіне алатын білімді адамдар да ауадай қажет.

Президеттің рухани жаңғырту міндеттерін орындауда Қа зақ-стан әлеуметтанушылар ассоциациясының, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің Философия және саясаттану факультетінің әлеуметтану және әлеуметтік жұмыс кафедрасы оқыту шыларының қосар үлесі зор. Кафедрада ЖОО-ның түлек терінің кәсіби потенциалын тиімді пайдалану, тілдік әлеуметтену, жаң ғыртуды әлеуметтанулық талдауға байланысты іргелі зерт теулер жүргізілуде. Осы тұрғыда ел әлеуметтанушылары Жолдауда аталған жаңғырту бағыттары бойынша ғылыми және қолданбалды зерттеулер жүргізу бағытында бірлескен жұмыстың жасалуын қолдайды.

«Нұр Отан» партиясы Көкшетау қалалық филиалының қоғамдық қабылдау бөлімінде қала әкімінің орынбасары Алтынай Әміренова азаматтарды жеке мәселелері бойынша қабылдады.

ЖОЛДАУДЫҢ ЖӨНІ БӨЛЕК

ҚОҒАМДЫҚ ҚАБЫЛДАУҒА КЕЛДІ

Бұл күні партияның қоғамдық қа был-дауына к�кшетаулық бес азамат �з мә-селелерінің шешімін іздеп келді. Мәселен, қала тұрғыны Николай Беляев жұмысқа ор наласа алмай, бүгінгі күні екі қолға бір кү рек таппай жүргендігін жеткізді. Зей нет-керлік демалысқа аз уақыт қалғанын біл-ген жұмыс берушілер, одан бас тартатын к� рі неді. Екінші топтағы мүгедек Николай Беляевқа мәселенің мән-жайын түсінген қа ла әкімінің орынбасары Алтынай (мі ре-нова қалалық жұмыспен қамту және әлеу-меттік бағдарламалар б�лімімен бірлесіп, қа жетті құжаттарын жинап, маңызды мә се-ленің шешілетіндігін айтты.

К�кшетаулық Андрей Суслов болса,

Ал маты қаласында тегін жасалатын отаға бару үшін, жақ имплантын алып беруге к�-мек тесуді �тінді. К�кшетау қаласы әкімінің орынбасары бұл мәселені де жеке бақылауы-на алды.

Қоғамдық қабылдауға келгендердің к�п шілігі материалдық к�мек к�рсетуді, жұ мысқа орналасу және арнайы жәрдемақы тағайындау сияқты сұрақтарына жауап іздегендер болып шықты. Қоғамдық қабыл-дау барысында Алтынай (міренова аталған мәселелердің барлығын жеке бақылауына алып, олар заң шеңберінде тиісті шешімін та батындығын жеткізді.

Жамбыл ҚЫРҒЫЗБАЙ

Шымкентте «Нұр Отан» партиясының фракция мүшелері Ұлт жоспарын іске асыру мәселелерін және Жолдауды түсіндіру мақсатында жиын өткізді.

«Нұр Отан» партиясының «Ардагерлерді ардақтайық!» жобасының аясында Өскемен қалалық партия филиалы мен бастауыш партия ұйымдарының өкілдері Ұлы Отан соғысы ардагерлері тұратын үйлерді аралады.

«Нұр Отан» партиясы Тараз қалалық филиалының жанынан құрылған аймақтық қоғамдық бақылау тобы қаладағы бірқатар автомектеп нысандарын тексерді.

Облыстық мәслихаттағы фракция де-пу таттары қатысқан жиынның мақсаты «Ұлт жоспары – 100 нақты қадам» инс ти-туттық ре формасын талқылау және Мем-лекет бас шысы Нұрсұлтан Назарбаевтың ха лыққа арна ған «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: Жаһандық бәсекеге қабілетті-лік» Жолдауын түсіндіруге арналды.

Облыстық мәслихат депутаты, фракция же текшісі Шәріпбек Жамалбек аймақта «100 нақты қадамның» қалай жүзеге асы-рылып жатқанына тоқталды.

– Бүгінге дейін елімізде 59 заң күшіне енді. Ол мемлекеттің, экономиканың және қо ғамның дамуы үшін жаңа құқықтық орта қа лыптастырады. Бес институттық рефор-ма Қазақстан экономикасы үшін жаһандық экономика да қиындықтарды бастан ке ші-ріп отырған қазіргі кезеңде �те қажет. Ре-фор ма экономикалық �сімнің ырғағын қа лыпқа келтіруге және дамыған отыз елдің қа тарына қосылуды алдына мақсат етіп қой ған ел тұрғындарының мықты әлеумет тік кепілдіктерін қамтамасыз етуге

бағыт тал ған, – деп атап к�рсетті депутат. Фракция отырысында облыстық мәс-

лихат хатшысы Қайрат Балабиев Мемлекет бас шысының Жолдауындағы негізгі бағыт-тарды атап �тті.

– Жолдауда агро�неркәсіп кешенін да-мы туға ерекше к�ңіл б�лінген. К�птеген ба ғыт бойынша Қазақстан әлемде �нім дер-ді сыртқы саудаға шығаратын аграрлы �н-

діруші болуы мүмкін. (сіресе, экология лық таза �німдер �ндіретін Made in Kazakhstan бренді осындай �німдердің эталоны болуы тиіс. Сонымен бірге, біз астық �нді руде Елбасы Жолдауда атап к�рсеткендей, барлық Еуразия аймағы үшін «нан себеті» болуымыз керек. (лемдік нарықта бәсекеге т�теп беру үшін бізде барлық мүмкіндік бар, – деді Қайрат Балабиев.

Қызылордада «Нұр Отан» партиясының қолдауымен мүмкіндігі шектеулі балалардың «Жұлдыз-ай» ХІІ шығармашылық фестивалі мен І спартакиадасы өтті.

Миуа БАЙНАЗАРОВА

Партияның «Кедергісіз келешек» жо-басы аясында ұйымдастырылған шараның негізгі мақсаты – 10-18 жас аралығындағы мүм кіндіктері шектеулі балалар мен жас�с-пі рімдердің әлеуметтік белсенділігін, шы-ғар машылық мүмкіндіктерін дамыту, қоғам, бизнес құрылым �кілдерінің назарын ау дарту.

Шараның бірінші кезеңі Қызылорда қа ласындағы №278 орта мектептің база сын-да ұйымдастырылды. Онда қатысушылар спорт тың т�рт түрінен, яғни, мини футбол, асық ату, жеңіл атлетика, үстел теннисінен сын ға түсіп, �здерінің мықтылықтарын паш етті.

Фестивальдің екінші кезеңінде ән айту,

би билеу, әнді ым-ишаратпен айту, аспапта ойнау, қолданбалы к�ркем�нер, сурет, бейнелеу �нері бойынша 200-ге жуық бала �з шеберліктерін ортаға салады.

Шара барысында «Нұр Отан» партиясы Қы зылорда облыстық филиалы т�рағасы-ның орынбасары (ділбек Ерсұлтанов с�з алып, «Кедергісіз келешек» жобасының маңы зын ерекше атап �тті.

Сондай-ақ фестивальді ұйымдастыруға демеушілік к�рсеткен «Нұр Отан» партиясы депуттаттық фракциясының мүшелеріне, об лыстық мәслихат депутаттарына, үкімет-тік емес ұйымдарға �з ризашылығын жет кі-зіп, шығармашыл балғындардың �нерлері �рге жүзуін тіледі.

Шараға қатысушы барлық балғындар ар найы дипломдар және бағалы сыйлық-тармен марапатталды.

Іс-шара «Кедергісіз келешек» партиялық жо басы аясында ұйымдастырылды. Кем-бағал жандарға қолайлы жағдай қалыптас-тыру үшін жұмылған партиялықтар бірінші болып 80 жылдық тарихы бар «Жамбыл оқыту комбинаты» ЖШС-ын тексерді. Атал ған нысан қарапайым кіре беріс бас-палда ғымен ғана қамтылған.

Рейд барысында «Бағыт», «Бекен» ав-томектептерінде де қамк�ңіл жандар үшін талапқа сай пандустар орнатылмағаны анықталды. Нысан иелерінің айтуынша, ав томектептерге мұндай санаттағы адам-дардың келуі сирек екен.

– Автомектепке қамк�ңіл жандардың келуі – �те сирек құбылыс. Мұндай санат-тағы азаматтардың ішінен бізге құлағында кемістігі бар, ым-ишарамен с�йлейтін жан-дар келіп жатады. Бірақ оларды да арнайы

медициналық сараптамадан �ткізіп, �зінің қабілетіне қарай ғана оқытамыз, – деді «Жамбыл оқыту комбинаты» ЖШС-ның оқытушысы (лмахан Мәуленов. Істің мән-жайын білген партия белсенділері оларға күрмеулі мәселелерді шешуді тапсырып, арнайы пандустар болу қажеттігін ескертті.

– Партияның «Кедергісіз келешек» жо-басы мүмкіндігі шектеулі жандардың �мір сапасын арттыруға бағытталғаны баршаға белгілі. Бұл жоба т�рт бағыт бойынша жү-зеге асуда. Мүмкіндігі шектеулі жандарға қам қорлық жасау, ұдайы қолдау к�рсету әр бір қазақстандықтың азаматтық парызы, – деді «Нұр Отан» партиясы қалалық фи-лиалы т�рағасының бірінші орынбасары Арын Асқарбеков.

�нел ҚУАНЫШҚЫЗЫ

«Жас Отан» Жастар қанаты Петропавл қалалық филиалының мүшелері құрылыс-экономикалық колледжінің оқушыларымен кездесіп, оларға техникалық мамандарды оқытудың артықшылықтары туралы айтып берді.

«Нұр Отан» партиясының Қарағанды қаласы Қазыбек би атындағы ауданындағы филиалы мүмкіндігі шектеулі жандарға арнап бос жұмыс орындарының жәрмеңкесін ұйымдастырды.

ТЕХНИКАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ КӨП

АРДАГЕРЛЕРДІҢ ЖАҒДАЙЫМЕН ТАНЫСТЫ

«ЖҰЛДЫЗ-АЙ» ЖҰЛДЫЗДАРДЫ АНЫҚТАДЫ

АВТОМЕКТЕПТЕРДІҢ ҚОЛЖЕТІМДІЛІГІ ТЕКСЕРІЛДІ

КӘСІП БАСТАУ ТУРАЛЫ КЕҢЕС АЛДЫ

«Жас Отан» Жастар қанаты Петропавл қа лалық б�лімшесінің басшысы Абылай-хан Қай роллаев жұмысшы мамандықта-рын мең герудің маңызын атап �тті. Оның айтуын ша, �ткен жылдармен салыстырғанда тех никалық мамандықтардың беделі ай-тарлықтай �скен. Бүгінгі таңда жастар 2012 жылмен салыстырғанда кем дегенде екі есе к�п жұмысшы мамандықтары бойынша білім алуда.

– Мемлекет басшысының Жолдауында ең бек адамының мәртебесін арттыру қа жет-тілігі атап к�рсетілді. Биылдан бастап тех-ни калық білім беру мүлде тегін болады, бұл – �те маңызды мәселе. Бұрын к�птеген

аза маттар заңгер, экономист, қаржыгер болу ға ұмтылса, қазір қыз-жігіттер жұмыс-шы мамандығын меңгеруге ұмтылуда. Бұл жұ мысшы мамандықтарының беделін арт-тыруға мүмкіндік береді және сапалы кадр-лар қатарын к�бейтеді. Мамандарға сұра-

ныс жылдан-жылға артып, жастар тех никалық мамандықтар арасында �з әлеуетін тиімді іске асыруға мүмкіндік таба алады, – деді «Жас Отан» Жастар қанаты Петропавл қа ла лық б�лімшесінің басшысы Абылайхан Қайроллаев.

Жасотандықтар мысал ретінде ел Пре-зиденті Нұрсұлтан Назарбаевтың еңбек жо лын ерекше атап �тті. Елбасы еңбек жо-лын металлургия зауытында қарапайым жұмысшы болудан бастап, Президенттікке дейін к�теріліп, адал еңбектің ақталатынды-ғын дәлелдеп берді.

Ашық әңгіме барысында жастар оқула-рын аяқтағаннан кейін, жұмысқа орналасу-дың мүмкіндіктері туралы да с�з болды. Жа сотандықтар Петропавлда қандай ма-ман дықтар сұранысқа ие екендігі және тү-лек тер қандай кәсіпорындарда жұмысқа ор наласуға болатындығы секілді сұрақтарға жауап берді.

– Петропавл құрылыс-экономикалық кол леджі қаладағы ірі кәсіпорындарымен �те жақсы байланыс орнатқан. Олардың ара сында – аңызға айналған Петропавл ауыр машина жасау зауыты және «ЗИКСТО» зауыты бар. Ол жерлерде к�птеген жастар ең бек етуде. Жас мамандардың ешбір мұқ-тажсыз, алаңсыз жұмыс істеуі, �здерінің кә сіби және біліктілік дағдыларын артты рып алуы үшін кәсіпорындардың басшылы ғы барлық күш-жігерлерін салады. Hндіріс те �німді жұмыс істеу үшін ұдайы ын та лан дыру шаралары жасалады, – дейді Абылайхан Қайроллаев.

Жолдасбек �ШІМХАНҰЛЫ

Шара партиялық «Кедергісіз келе-шек» жобасының аясында ұйымдас ты-рылды.

– Жәрмеңкенің басты мақсаты – аза маттардың жұмыспен қамтылуына мүмкіндік жасау, ақпараттық қолдау к�рсету. Тұрғындар к�бінесе кәсіп бастау үшін мемлекет тарапынан қандай к�мек к�р сетілетіні туралы білгісі келеді. Біз ор та және шағын бизнеске к�рсетілетін қар жылай және қаржылай емес қолдау-лар туралы түсіндіреміз. К�птеген аза-мат тар кәсіп ашу арқылы жұмыс табуға ұм тылады, – дейді Қазыбек би атындағы

ауданның партия филиалы т�рағасының бі рінші орынбасары Алма Бектұрова.

Филиалға алғашқылардың бірі бо-лып к�мек сұрап келген – 3-топ мүгедегі Тал ғат Тотин. Ол «Қолғанат Қарағанды»

ЖШС кадр б�ліміне маман болып орналасты.

Мүмкіндігі шектеулі Арман Ахметов �з ісін ашу үшін қандай шараларды қолға алу керектігіне жауап алды.

– Бүгін �зіме пайдалы к�п ақпаратқа қанықтым. Мәселен, бизнес-жоспарды жасау үшін тегін оқуға болатынын біл-дім, бизнесті дамыту үшін мемлекеттік бағдарламалардың қандай бағыттары бар екендігімен таныстым, – деді қала тұрғыны Берік Индауов.

«Нұр Отан» партиясының қолға алған барлық шара халықтың к�ңілінен шығып жүр. Соның бірі де бірегейі – «Ке дергісіз келешек» жобасы екендігі анық. Жобаның жақсылығын қараған-дылық мүгедектер де айқын сезініп отыр. Қаладағы Қазыбек би атындағы ау данның партия филиалы �ткізген ша-раның шарапаты да мол болды. Алғыс арқалаған азаматтар жұрт жүрегінен орын алатын, к�ңілге қонымды баста-ма лардың баянды боларына сендіріп отыр.

Ләззат ҚОЖАХМЕТОВА,

Қарағанды қаласы

Партияның облыстық филиалы т�ра ға-сының бірінші орынбасары (лімжан Құр-таев Мемлекет басшысының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласын қол дайтындығын білдірді. (сіресе, «праг-матизм» туралы айтылған ойда жаңғыру қа лыптасқан дағдылар мен қасаң қағида-лар дан арылмайынша болмайды. Осы жер-де Елбасы тарихтағы �кінішті жағдайларды – Арал теңізінің тартылуын, жердің құнар-сыз данып, экологиялық қасіретке ұшы ра-ғанын атап к�рсетеді. Мұның барлығы таби ғатқа дұрыс қарауды ойға салады. Соны мен бірге ХХ ғасырдағы фашизм, ком му низм және либерализм идеоло гия-сының күйреуін де атап �ткен. Ендігі он-жылдықтардың ұраны реализм мен праг-матизм болмақ.

– Мақалада к�рініс беретін идеялар мен жо балар – �те �зекті де маңызды. Мемлекет басшысының қазақстандықтарды адам гер-шілік пен мәдениеттілікке тәрбиелеу – елі-міздің болашақ идеологиясы. Бұл тапсырма бәрімізден, әсіресе, партиялықтар мен депут таттардан үлкен жауапкершілікті та-лап етеді, – деді ол баяндамасында.

Облыстық мәслихат депутаттары: Қа-сымбай Жаңабеков, Дулат (біш, Рәшкүл Ос панәлиева елімізде жүргізіліп жатқан ре формаларды қолдап, Мемлекет басшы-сының бағдарламасында ұсынылған бас-тама лардың сәтті іске асып, әлемнің дамы-ған отыз елінің қатарына енуге мүмкіндік ба рына сенім білдірді.

Мира ҰЗАҚОВА

Ардагерлердің тұрмысы мен денсаулығына на зар аударған партиялықтар Ұлы Отан соғы-сы ның ардагері Анна Пьяненкоға К�з мик-ро хирургия орталығына тегін емделуге жол-дама тарту етті.

– Менің к�зім ауырып, денсаулығым бол-май жүрген. «Нұр Отан» партиясына мың ал ғыс. Бізді ешқашан ұмыт қалдырған емес, ап та сайын келіп, денсаулығымызды біліп тұра ды. Hзге қажеттілігіміз болса, қол ұшын соз уға да даяр, – дейді ардагер.

Партиялықтар «Ардагерлерді ардақ-тайық!» жо басының аясында арнайы кесте

жасап, сол бойын ша облыс к�лемінде тұрып жатқан со ғыс ардагерлері мен тыл еңбек кер-лерінің үй лерін үнемі аралап тұрады. Оларға түрлі к� мек к�рсетіліп, әлеуметтік қызмет-керлер бекітілген.

Мұндай ізгілікті шараларға ардагерлер дән риза. Қарттарды қадірлеудің тамаша үлгісін к�р сетіп жүрген «Нұр Отан» партиясының мү шелері алғыс алуды жалғастырып келеді. «Ардагерлерді ардақтайық!» жобасының ая-сын да алдағы уақытта да қарияларға к�мек к�р сетілетін болады.

Адал ШАБЫТ

№56 (3128) 18 СƏУІР, 2017 СЕЙСЕНБI www.aikyn.kz

«НҰР ОТАН»4

№56 (3128) 18 СƏУІР, 2017 СЕЙСЕНБІwww.aikyn.kz

ДАРЫН 5

Дайындағандар: Гүлзина БЕКТАС, Жадыра АҚҚАЙЫР

Шархан ҚАЗЫҒҰЛ, публицист:– �ншілік �нердің жолы – қиын жол.

Нағыз қиын жол деп Димаш Құдайбер-геннің жолын айтуға болады. Арзанқол әншілердің бәрі к�ңіл жықпайтын қазақы бетпақтығымен бағындырды. Димаш бізді білімімен бағындырды. Егер мен де «қиын жолда» ән айтып жүрген адам болсам, Димаштан кейін сахнаға шыққанды біржолата қояр едім. Адам �зінің жеңіл-генін мойындағаны да – бір ерлік-ау! )нердің қиын жол екенін түсінген екі адам болса, соның бірі Света Айтбаева дер едім. Ғажап дауысы бола тұра, сахнаға �лер-мендікпен ұмтылмады. )зінен де мықты баланың �сіп келе жатқанын к�рді. К�зі бар екен. Жоқ, ұяты бар екен. Димашын баулуға бар күшін салды. Кәсіби білімнің тереңіне батырды. Алыс ты болжайтын адам �зінің ән салғанын ойламайды, �зінен мықтының �сіп-жетілгенін қалайды. Мықты инвестор �зінің болашағын да, �нердің болашағын да осылай құтқарып қалады. Ертең осы отбасы миллиардер болып жатса, �з басым таңғалмаймын. )йткені мұны олар ширек ғасыр бұрын ойластырып қойған.

Бауыржан БАБАЖАНҰЛЫ,ақын:– Димаштың жеңісі құтты болсын! �рине, халық Димаштан бас жүлде

күтті. )йткені лайық еді! Жүлдегерлерді ұлықтау рәсімінде жеңімпаз атанған Sandy Lam-ның біздің баланың бетіне жалтақ-жалтақ қарай беруі тегін емес...

Дегенмен «Хунан» телеарнасы ұйым-дастырған байқауға мың алғыс! Ол Димашты әлемге танытты. Үш айға со зыл-ған байқау кезінде Димаш Құдайберген жеткен жетістіктерді санамалайық. 14 турдың үшеуінде бірінші орын алды. Азияның үздік әншісі атанды.

�йгілі актер Джеки Чан Димашты іздеп келіп танысты. Атақты әнші Лара Фабиан Димаштың �неріне ілтипат білдірді. Болашақта екеуі дуэт болып шығуы мүмкін. Димаштың бейнесі Нью-Йорктің т�ріне ілінді. Француз телеви зиясы Димаш туралы арнайы хабар түсірді. «Дайдидау» Азиядағы ең үздік әндердің қатарына енді. Димаштың әні «Ұмытылмас күн» (с�зін жазған – Орал Байсеңгір – Б.Б) «Азияның жаңа әндері» рейтингінде бірінші орынға шықты. Димаш байқауда алты тілде ән орындады.

�лемдік сахнаға қазақ даласының кең тынысын алып шықты. «Дайдидау» әлемді шарлап кетті, «Адай» күйі қазақтың қанын ойнатып, рух шақырды, «Ұмы тылмас күн» әні тыңдағанның есіне қазақтың атын салып тұратын болды. Ең бастысы, Димаш қазақ тілінің мәртебесін к�терді. Қы-тайдағы бауырларымыз оның әр с�зін қазақ тілінен қытай тіліне тікелей аударып отыр-ды. Демек, Димаш «қазақ орыс тілінсіз әлемдік деңгейге шыға алмайды…» деген түсінікті түп-тамы рымен жоққа шығарды. Қытай лықтар «Абай жолын» оқуға кірісті. Қазақ тілін үйренуге ты рысып, с�здік арқылы аударма жасап жатқандар қан-шама?! Алыстағы француз қызының «Дай-дидауды» қазақша шырқап, біздің ұлға үздіге тілек арнауы ның �зі неге тұрады?!

Осы байқау кезінде Айтбаевтар әулеті күллі жұрттың назарында болды. Яғни, Димаш арқылы дүниежүзіне қазақтың отбасылық институты «таныстырылды». Күллі әлем атасы мен әжесінің бауырында �скен баланың қандай мәдениетті, қандай бауырмал болатынын к�рді. Ата – бала – немере арасындағы үзілмес алтын жіпке, ене мен келіннің бір-біріне деген жа ра-сымды сыйластығына куә болды. Ди-маштың қарындасы Раушанға хат жазған Қытай және Батыстың қыздары біздің дәстүрімізге тәнті екендерін айтып, там-саныпты. Демек, Димаш арқылы қазақ тың дәстүрі де насихатталды. Димаш мем-лекетіміздің мерейін к�терді. Оның �нерінің арқасында Астана қаласында �тетін «ЭКСПО»-ға келуге талапта нып отыр ғандардың қа тары күрт артты. Ди маш- тың осы байқау ке зін дегі шырқаған ән -дерінің к�рілімі 3,5 мил лиардтан асып ты. Жер бетіндегі 7 мил лиард халықтың жарты сынан астамы Димаш Құдай бер генді, ол арқылы қа зақ ты біледі деген с�з! Бұған дейін бізде дәл Димаш секілді әлем дік деңгейдегі хас талант болған жоқ. Аман гелді Сем бин, Ерік Құр ман ғалиевтің ерекше талант тары бол ғаны мен, тағ дыр-лары бас қаша �рілді. Олар – жабық қоғам-н ы ң , б а с ы м ы з ғ а �згенің б�р кін киген заманның құрбандары. Димаш – тәуелсіз елдің ұланы! Қа зақ аспанында ән жұлдызы туды. Ұзақ жар қырағай!

�умин!

Мұрат АЛМАСБЕКҰЛЫ,жазушы:– Шаң Вынжие Димашты «Музыка

саласында т�ң керіс әкелген та лантты әнші» деп мойын дапты. Қы тай дағы таны-мал Netease сайтының пікірін келтіруге болады. Онда «Димаш жобада жарқырап к�зге түсті де, к�кжиекті жарып шыққан тұлпардай әлем кеңістігіне самғады. Ол жоба барысында мил лиондаған жандарды �зіне тәнті етіп, аудиториясына терең

ДҮНИЕҮНИЕИМ�ШИМ�ШДИДАРЫНДАҒЫ

Димаш ҚҰДАЙБЕРГЕН,

әнші:

– Жүрегім өнер деп соғады. Мақсатым – ән айту, күллі әлемге ішімде жатқан барды жар салу. Міндетім – қазақ

әнін паш ету, жанкүйерлеріме жан жүрегімде жатқан жырды жырлау, өнерімді бағалайтындармен бірге толғану, тебірену! Менің әлі айтарым бар. Бұл – бастамасы. Жеңіс құтты болсын! Жүрегім сіздермен

бірге! Ыстық ықыластарыңыз үшін рақмет!

ДимашҚҰДАЙБЕРГЕН,

әнші:

– Жүрегім өнер деп соғады. Мақсатым – ән айту, күллі әлемге ішімдежатқан барды жар салу. Міндетім – қазақ

әнін паш ету, жанкүйерлеріме жан жүрегімде жатқан жырды жырлау, өнерімді бағалайтындармен бірге толғану, тебірену! Менің әлі айтарым бар. Бұл – бастамасы. Жеңіс құтты болсын! Жүрегім сіздермен

бірге! Ыстық ықыластарыңыз үшінрақмет!

үр р Дн дегі шырқаған ән - мил лиардтан

і 7 мил лиард ан астамынді, оліледійін

лдіас

қ.

а ны. дің

ында Ұзақ

ЕКҰЛЫ,

Димашты «Музыка с әкелген та ланттыты. Қы тай дағы таны-

м а х а б б а т д а -рытты. Финал-

дың нәти жесі қалай болса да, Димаш – бұл

байқаудың жеңімпазы» деп жазды.

Айшуақ Д�РМЕНҰЛЫ,тарихшы:– Т�рт айға созылған кезекті �нер

додасы мәресіне жетті. Бұған дейін Қытай елінің ішкі қазанында �зімен-�зі қайнап

жатқан, қытайтілдес жандар ғана қатысып келген сайыс тарихында тұңғыш рет қазақ баласы додаға қосылды. Бұл туралы аға йын-туыстары мен достары ғана хабар дар болатын. Сайыстың алғашқы кезеңінде-ақ мың құбылған әуезді үнімен алмас қылыш-тай жарқ еткен бозбала миллион дар дың жүрегін баурап алды. Содан бергі барлық мән-жай �зімізге бес саусақтай бел гі лі. Ізгі ниетті к�рермен шаттана қуанды.

Жігіттер халықтың үмітін толығымен ақтады. Димаш жан-жүрегіңмен сүйіп айналысқан кәсіптің міндетті түрде нәтижесі болатынын дәлелдеді. Димаш – Ана тілін, қазақтың әдет-ғұрпы мен мәдениетін терең меңгерген ұлан екенін к�рсетті. Ұлтын сүйген адамның қай жерде

де құрметке б�ленетінін дә лелдеді. Димаш ата-әжесінің, ата-анасының, ұс таз да рының мерейін аспан дат ты. Олар дың тәлім-тәрбиесі мен еңбегінің жемісін жарқыратып к�рсетті. Димаш қазақ ұлтының мақтаныш сезімін лаулатып, еңсесін биіктете түсті. �сіресе, шетелде тұратын қандастар кере-мет марқайып қалды. Димаш қазақтың қасиетті тілінің әуезді үні әлемнің қай жерінде де, қандай сахна мен эфирде болсын, �те жарасымды және әдемі ес-тілетінін к�рсетті. Димаш алты тілде ән салып, «Қанша тіл білсең – сонша рет адамсың» деген мәтелдің �міршеңдігін іс жүзінде дәлелдеді. Димаш к�пшілікті құрметтеу, адамгершілік, кішіпейілдік, үлкенді сыйлау сияқты адами құнды-

лықтардың әрқашан да құны түспейтінін к�рсетті. �лемге танымал Джеки Чан сияқты тұлға да, мүмкін, Ди машта бар осындай қа сиетін бағалаған болар. Жарыс мәресіне жетті. «Кіл жүй рікте кім жүйрік?» деген дей, сайыс болған соң орын берілетіні анық. Бәсекелес қарсыластары – туған топырағында ұзақ жылдар бойы әбден танылған, миллион даған таралыммен дискілері баяғыда тарап кеткен, мұндай ондаған сайысқа қатысып әбден жы рынды болған кәрі тарландар. Турасын айтқанда, Димаштың әкесінен де үлкен қасқырлар. Оған қоса �з ана тілінде, �з елінде ән салып тұр ғанын ескеріңіз. Бас жүлдені Сэнди Лим иеленді. Қазақ ұлтының �нері жеңіске жетті! )мірдің, �нердің базарына енді бара жатқан қазақ ұланына құтты болсын айтамыз! Амандық болса, әлемнің т�рт бұрышында әлі талай сайыс болар. Маң-дайы жарқыраған ақжолтай Димашы мыз елдің қоржынына әлі талай олжа салар. Тек тіл-к�зден аман, ғұмырлы болғай! Кеше ғана Елбасы мақаласында айтылған рухани даму, ұлттық жаңғыру, болашаққа батыл ұмтылу деген осы емес пе?!. Айт пақшы, Димаштың барлық концерт тер ін ің қаралымы үш жарым миллиардтан асқан к�рінеді. Сынап-мінеу алдында осыны ескеріп, сосын «осы мен не бітір дім?» деп айнаға бір қарап алған ж�н болар. Аман болайық! Алты Алаштың іргесі бүтін, т�рт құбыласы тыныш болғай!

Айтмұханбет БЕЙСЕМБЕКОВ,профессор:– Қытайда �ткен әншілер байқауының

финалындағы Димаштан басқа 6 әнші мен 1 топтың дауыстары мен орындау шеберлігі орта мен т�менгі деңгейде болды. �сіресе, интонациядан, к�ркемдік орындаудан, дауыстың профессионалдық деңгейінен ақсап жатты.

Димаш дауыс диапазонының барлық регисторын, вокалдық тыныстың да бар-лық түрін жақсы меңгерген. Ин тона циясы таза, дикциясы анық, орын даған шығар-маларын к�ркемдеп орын дауы кәсіби дәрежеде, нюанстар мен фразиров каны орынды қолданады. �ннің кульми на-циясын к�рсетуі де ерекше. Актерлік шеберлігі, сахна мәдениеті та лапқа сай. Музыкалық стиль мен жанрдың заңды-лықтарын сақтай білуімен де ерекшеленді. Оның осы жетістікке же туі не Димаштың даусын қой ған вокалдық педагогтарының еңбектерін ерекше атар едім.

Ол енді Е у ро-па мен Ам е ри ка-ны да мойындата ры с�з сіз!

Димаш – нағыз еңбекқор талант!

Оның алар биігі алда!

Ғани БЕЙСЕМБАЕВ,психология ғылымдарының кандидаты:– Димаш жеңді, демек, қазақ жеңді!

Димаштың ата-ана сына осындай ұлды қазаққа сыйлағаны үшін мың алғыс. �ри-не, бірінші Алланың арқасы екені анық. Біздің ұл екі миллиард қытай халқының ғана емес, бүкіл әлемнің бетін қазақ тілі мен тарихына бұрды. Бұл – 25 жылда жете алмаған жетістік. �лем Дима шқа ғашық болу арқылы қазаққа ғашық болып жатыр. �лем қазақ тілінде ән айтуға талпынып, қа зақ тілінде с�йлеуге қызығуда. Адам бол-ғысы келген әрбір ел азаматы �з кәсі би ше берлігін шың дауы керек. Танымал болу-ды, не баюды арман дасаң, �з білім мен білігіңді қазірден бастап шыңда. Ол үшін орыс пен ағылшын тілін жетік білу маңыз-ды емес. Сен ең бірінші �з кәсібіңнің хас шебері болсаң, әлемнің �зі сенің ана тіліңде с�йлейді. Жарату шы мыз Димаш фе но мені арқылы қазақ билігі мен халқына осыны ұғындырғандай. Есті ерлер болса, осыны естен шығармаса екен.

(міржан �БДІХАЛЫҚҰЛЫ,жазушы:– Ол – �нерпаз. Димашқа кедергі жа са-

май, еркіндік берейік. )нер ұлтқа, нәсілге б�лінбейді, шекарасы жоқ. �лем кең ғой, ақ жол!

Серік АБАС-ШАХ,журналист:– Димаш – «Мерседес» к�лігі сияқты

сапалы брендтің атауы. Қай жылғы екені

маңызды емес. Ескі-жаңа деп б�лінбейді. Бәрі мықты.

(ркен КЕНЖЕБЕК,журналист:– �нші десе, еске түсетіні – �міре. �лгі

шетелдің сахнасын ойран-топыр қылды деген ілгекте термелесек. Сол �міренің 1925 жылы Парижде �ткен дүниежүзілік сән �нері к�рмесінде алғаны – екінші орын еді. Ендеше, Димаштың екінші орнына күңіренетіндей дым да жоқ. Димаштың арқасында қытай тіліне де, қытайдың �зіне де кішкене етіміз үйреніп қалып еді, ә? Қайтесіз енді, жаһанданудың жанама эффектісі. �йтеуір, Қытайдың арынынан қорық пайтын ел жоқ. Осыны миыңның бір б�лшегі ойлағанда, екінші б�лшегі Димашты сақтардың батыры Ширақпен еріксіз салыстыра береді екен. Тарихтан білесіздер, парсы патшасы Дарий қап таған әскерімен бізді тықсыра бастағанда, «Бүкіл ел қырылғанша, біріміз құрбан болайық» деп Ширақ батыр сұранады. С�йтеді де, �зінің құлақ-мұрнын кесіп, Дарий пат-шаның алдынан шығады емес пе? «)з елім мені қорлады. Енді сізге қызмет етемін» дегенде Дарий сеніп қалады. Ширақ «қазір сақтардың еліне жол бастаймын» деп парсы әскерін әдейі жеті күн, жеті түн ш�лмен адастырады. �скері қырылады, аттары �леді. Ес теріңізге түсті ме?

Ширақтың ерлігі Ширақпен қалсын. Алайда Қытаймен қиямет-қайымға дейін арбасып �ткеніміз �ткен. Алда-жалда екі елдің арасы салқындар болса, екі елде де абыройы бар азаматтар болуы керек шығар дейді бір ойым. Саясаттың арасы жүрмеген жерге мәдениеттің бізі кіреді. Димаш – мәдени жауынгер. Естеріңізде болса, Гүр-жіс таннан Осетияны тартып алғанда Вах-танг Кикабидзе Ресейдің ең жоғары мара пат тарының бірінен бас тартып, 2008 жылдан бері бұл елге бір аттап басқан емес. Одан қарапайым орыстың Миминоға деген құрметі түскен жоқ, грузині тіптен ұлықтай түсті. Димаштың Қытайдағы жеңісінен барынша геосаяси ұпай іздеп жатқаным ғой. Жарайды, аман болсыншы, бауы-рымыз!

Гүлшат САПАРҚЫЗЫ,журналист:– Бұл жеңісті ата-бабаларымыз ар ман-

даған. Алаштың баласы ол ар манына жет-кізді, адырнасындай үзілгелі отырған қазақ тың рухын к�терді. Бұдан асқан қуаныш жоқ, сірә?! Жеңісіміз жалғасты болғай, баламыз биікті бағындыра берсін!

Алла берген таңдайы ғаламды әнімен тербетсін, ғұмырлы, бақытты болғай!

Майгүл СҰЛТАН,журналист:

– Қытайдағы қазақ жур налисі, «Шыңжаң» газетінің тілшісі Қал-жақ пар Үземханның пікірі: «Димаш екінші болды. Бұл – үлкен жетістік. Тұтас Қы-т а й д ы т е л м і р т к е н тележобада бұл оңай нәтиже емес. Димаш бұл жарыстан не ұтты?

Бірінші, таны мал ды-лығы артты. Та лантты

ән шілер �те бе делді сана-латын Қытай базарына

танылу, асырып айтсақ, жарты әлем мойын дағанмен

бірдей. Екін шіден, осы сахна арқылы Димаш халық аралық

мықты әншілердің назарына ілінді. Енді оның ха лықаралық сахнаға шығуына мүмкіндік мол. Үшіншіден, «Хунанның» тележобасы Димашты Қазақстандағы ең қалталы әншілердің қатарына шығарары с�зсіз. Оған жарнамадан алатын ақшасын қосыңыз. Т�ртін шіден, қытай жастары Димаш арқылы қазақты, Қазақстанды таныды. Ішкі Қытайда Шолпанға ғашық жастардың қазақ тілі мен әніне деген қызығушылығын оятты. Бұл – барлық қазақтың жеңісі. Бесіншіден, Қытай – Қазақстан мәдениет ауыс-түйісінің нығаюына зор үлес қосты».

Елена М�ЖИТҚЫЗЫ,әнші:– Сахна сыртында қандай саясат пен

қиянат жүретінін біз білеміз. Димашқа теңдес ешкім жоқ. Ол – шын мәнінде, бірінші! Ол – қазақ әнінің ханзадасы. Тек жолында кездесетін қиянаттардан аман �тіп, жарқырай берсін! Димашты к� зіміздің қарашығындай сақтауымыз керек. Жеңіс құтты болсын!

Сәкен МАЙҒАЗИЕВ,әнші:– Текті тамырдан тарағанын танытып,

әлеммен қазақша амандасып, қазақша сұхбат беріп, �зге ұлт �кілдеріне баба тілімізде ән шырқатудың �зі бірнеше байқаудың бас жүлдесімен пара-пар. Димашжан, сен миллиондар үшін ғана емес, миллиардтар үшін жеңімпазсың. Сен нағыз әншісің. Ерледің, құлыншақ!

Гүлнұр ОРАЗЫМБЕТОВА,әнші: – �лем мойындады �зіңді, Димашжан!

Қазақ елі �зіңдей талантты ұлымен мақтанады. )нер әлеміндегі ғұмырың ұзақ болсын, алтын бала!

Димаш Құдайбергеннің «Нұр Отан» партиясы қатарына қабылдану сәті

– Димаш қазақ мәдениетін бір жарым миллиард қытай аудиториясына жарқырата танытты. Оның дәл осындай ғажайып табысының �зіндік сыры да жоқ емес. Біріншіден, ол музыканттар отбасында дүниеге келді. �кесі Қанат Айтбаев – кәсіби музыкант, композитор, әнші. Ұзақ жылдар

бойы Ақт�бе облыстық мәдениет департаментін басқарды. Анасы – Светлана Айтбаева. Қазақ ұлттық �нер академиясында қызмет істейді. Димаштың ата-анасы орындаған ақт�белік ақын Ертай Ашықбаевтың с�зіне жазылған «Астана вальсін» қазақстандықтар ұмыта қойған жоқ деп білемін.

Екіншіден, Димаштың �зі де кәсіби музыкант. Музыкалық білім алып, қазір Астанадағы ең үлкен �нер ордасы – Астана университетінде оқиды.

Үшіншіден, Димаш ата-анасы, ұстаздары мен ерекше талғамының арқасында �зінің керемет дауысына сай жақсы репертуар жасай білді. Ол, негізінен, тенор дауысты болса, әлемде �те сирек әншілер алатын контртенор дауысымен де айрықша ән шырқай алатын сирек дарын иесі. Мұндай адамның репертуарын жасау оңай емес.

Т�ртіншіден, Димаш бүкіл әлемді таңғалдырған дауысқа кездейсоқ келген жоқ. �уелі Орталық Азиядағы танымал конкурс – «Мейкин Азиядағы» бас жүлдені жеңіп алса, кейін «Славянский базар» атты беделді конкурста тағы да топ жарды. Сондықтан ол I am а singer конкурсына лайықты дайындықпен келді.

Бесіншіден, мыңдаған жылдық мәдениеті бар Қытай жұртшылығын таңғалдыру оңай емес. Олардың әншіге де, дауысқа да қоятын талабы �те зор. Димаш осындай талғамы да, талабы да зор халықты таң-тамаша ете білді. Бұл оның шығармашылық �нер бәсекесінде бағындырған биік шыңы һәм жеңісі. Сондықтан біз оған шын жүректен: «Жеңісің құтты болсын, бауырым!», – дейміз.

Енді «Димаштың жеңісі қазаққа не береді?» деген сұраққа келейік.Димаштың жеңісі қазақ халқының, Қазақстан Республикасының атын, даңқын Қытай аспанында асқақтатты. Оны Қытай

жұртшылығы ғана емес, қытай диаспорасы �мір сүретін Еуропа мен Азияның, АҚШ пен Австралияның к�рермендері түгел к�рді. Сондықтан ішінде бұрын ұлтымыздың атын естімегендер ендігі жерде қазақты Димаш жеткен биікте бағалайды.

Қытайдағы Димаштың талантына табынушылар оның сүйікті кітабы «Абай жолын», сол арқылы кемеңгер Абай мен данышпан Мұхтардың шығармаларын іздеп жүріп оқитын болды. Бұл қытайлық оқырмандардың қазақ әдебиеті мен мәдениетіне қызығушылығын арттырды.

Қытайда біздің екі миллиондай қандастарымыз тұрады. Димаш солардың да абыройы мен беделін арттыра түсті. Бұл да жас таланттың ұлтына сіңірген орасан еңбегі.

Димаштың даңқы Қытайдан асып әлемге тарады. Оның табысына әйгілі әнші Лара Фабиан, әлемдегі ең танымал актерлердің бірі – Джеки Чан бастаған жаһандық �нер жұлдыздары зор баға беріп, талантына

табынушылар дүниежүзінің әр тарапынан табылып, олардың қазақ халқы мен тарихына қызығушылығы артты.

�рине, Димаш бірінші орынға әбден лайық еді, бірақ әр конкурстың �з интригасы болады. Екінші орын алса да Димаштың жақтастары одан әрі к�беймесе, азайған жоқ. Олар алдағы

уақытта �з кумирлерінің әр табысын қадағалап, �зге де жанкүйерлерімен оны б�лісіп отыратын болады. Бұл Димаштың алдына бұдан да биік конкурстарға даңғыл жол ашады.

Сондықтан Димаштың даңқы – бүкіл қазақтың табысы болып бағалануға лайық. Ол Абай атасының «)зіңе сен, �зіңді алып шығар, Еңбегің мен ақылың екі жақтап»

деген нақылын басшылыққа ала отырып, бүкіләлемдік даңққа б�ленді. Ата-анасы, ұстаздары, туған халқымен бірге, біз бұған бек қуанамыз.

Ол әлі жас. Бүкіл �мірі әлі алда. Біз де оның талантын ерте байқағанбыз. Қанат мырзамен талай мәрте жүздесе, сұхбаттаса жүріп ақыл-кеңесімізді айтқанбыз. )ткен жылы Димашты бір топ талантты жастармен бірге Елбасымыздың «Нұр Отан» партиясы қатарына қабылдағанбыз.

Сондықтан талантты бауырымызды, әрі партиялық әріптесімізді зор жеңісімен құттықтап, оның �неріне шығармашылық табыс, ал �міріне нұрлы жол тілейміз!

Қанат ҚҰДАЙБЕРГЕН,

әкесі:

– Димашымның I am а Singer жобасының аясындағы шығармашылық ізденістегі қаншама

ұйқысыз түндері, әндердің құрылымдық структуралын сызып, с@здерін жаттап,

аранжировкаларына атсалысып, түрлі қалалардағы шоуларға қатысып, к@птеген телебағдарламаларға түсіп, бірнеше фильмдердің саундтректерін жазып, тынымсыз

еңбектенген дүбірлі күндері, әр кезеңіндегі толқулары – бәрі артта қалып, иықтан жүк түскендей болды. Кеше сайыс

аяқталған соң қонақүйге келдік, к@ңілде – қуаныш! Қанша уақыттан бері толыққанды демалыс к@рмеген

Димашымыз болса, алаңсыз ұйқы құшағында...

Мұхтар ҚҰЛ-МҰХАММЕД, «Нұр Отан» партиясы Т@рағасының Бірінші орынбасары:

ЖОЛЫҢ НҰРЛЫ БОЛСЫН!

№56 (3128) 18 СƏУІР, 2017 СЕЙСЕНБІ www.aikyn.kz

ҚОҒАМ6

СҰХБАТ

Атырауда ATYRAU INVEST – 2017 IV Халықаралық инвестициялық фо рум өтті. Ерекшелігі, Атырауда дәс түрлі өтетін Global Oil&Gas Aty rau – 2017 Солтүстік-Каспий ай мақтық көрмесі мен Atyrau Build – 2017 Солтүстік-Каспий аймақтық құ рылыс және интерьер көр ме лері мен Халықаралық инвестициялық форумның біріктіріліп өткені. Бұл алыс-жақын шетел кәсіпкерлері мен қазақстандық кәсіпкерлерге серіктес болуға мол мүмкіндік берді.

Тұрсын ҚАЛИМОВА

Атырау облысы

Мұнайлы аймақта �ткен к�рме мен форумға 500-ден астам бизнес �кілдері, әлеуетті күшті компания-инвесторлар, ұлттық компаниялар, даму институттары мен мемлекеттік басқару органдарының �кілдері қатысты. Алыс-жақын шетел-дер, сонымен қатар дипломатиялық миссия �кілдері де к�рме мен форумның қатысу шылары мәртебесіне ие болды.

Форум �ткізудің негізгі мақсаты – Атырау облысының инвестициялық ахуа лы туралы ақпараттандыру, нақты инвестициялық жобаларға және облыс экономикасына инвестиция жұмылдыру.

Атырауда он алтыншы рет �ткен Global Oil&Gas Atyrau – 2017 Солтүстік-Каспий аймақтық к�рмесі мен Atyrau Build – 2017 Солтүстік-Каспий аймақтық құрылыс және интерьер к�рмелерінде қойылған заманауи жаңа технологиялар, жаңа дәуірдің жаршысы десек те болады. Бұл технологиялар әлемдік талаптарға сай болғандықтан, қазақстандық компа-ния лар ға олардың әлеуеттілігі таныс-тырылып, мұнай-газ саласындағы қызметтердің табиғатқа, адамзатқа за-лал сыз дығы мен мұнай игерудегі қуат-тылығы туралы кеңінен айтылды. К�рме аясында қазақ стан дық тараппен бұрын-

АТЫРАУДЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ АХУАЛЫ ТҰРАҚТЫнан әріптестік байланыс келешек ке жалғасын тапқан дығын айқындайтын келісс�здер жасалды.

Мұнай-газ саласынан �зге, инфра құ-рылым, агросектор және �зге де сала лар-ды қамтыған IV Халықаралық инвес-тициялық форумның �туі қазақстандық кәсіпкер лерге шетелдік бизнестің қыр-сырын білуге зор мүмкіндік берді.

Мұны алқалы пленарлық мәжілісте бағамдау мүмкін болды. Алдымен, форум ға қатысушылар алдында облыс әкімі Нұрлан Ноғаев с�з алып, облыстың эконо ми калық-әлеуметтік ахуалын қысқаша баян етті. Аймақ басшысы форумға қатысу шыларға екіжақты ынты-мақ тас тықта ортақ шешімге келіп, ел-дердің инвес тиция лық әлеуетін арт ты ру-ға белсене араласуға тілектестік білдірді.

Бұдан соң, келушілер назарына Аты-рау облысының экономикалық дамуы, аймақ қа б�лінген инвестицияның нақты к�рсет кіштері туралы бейнеролик ұсы-нылды. Атырау облысы бірнеше жыл бойы Қазақстан аймақтарының ішіндегі инвес тиция жұмылдыру бойынша к�ш-бас шы болып келеді. Мысалы, 2016 жыл-дың қорытындысы бойынша инвес-тициялар к�лемі 2 трлн теңгені құрады, оның 1 трлн теңгесі – сыртқы инвес-тициялар. Бұл ретте �неркәсіптік �ндіріс к�лемі 4,4 трлн теңгені құрады, бұл – Республиканың барлық аймақтарының арасындағы рекордтық к�рсеткіш.

Инвесторларға үлесі және жобаларды қосымша қаржыландыру үшін аймақта «Атырау инновейшн» инвесторларға қызмет к�рсету орталығы, «Атырау» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы» жұмыс істейді. Атырау �ңірінде Арнайы экономикалық аймақ жұмыс істеуде, ал индустриялық аймақ құрылу процесінде. Бұл мәліметтерді пленарлық мәжілісте Атырау облыстық кәсіпкерлік индус-трия лық-инновациялық даму басқарма басшысы Диас Жәнібеков толықтырды.

Индустрияландыру бағдарламасы аясында Атырау облысында 2016 жылы жалпы сомасы – 2,8 млрд теңге болатын 7 жоба жүзеге асырылды. Тығыздама т�семелер �ндірісін, кабель науаларын

және электр қалқандарын �ндіру бо-йынша зауытты іске қосу, электро те х ни-калық құрал-жабдық �ндірісін, нан зауыты мен болттық жалғану �ндірісі бойынша зауыттың пайдалануға берілуі �ңір үшін ғана емес, батыс аймақ бойын-ша да бала масы жоқ жоба болуымен ерек шеленеді.

Биылғы жылы 11,8 млрд теңге сома-сына 4 жобаны пайдалануға беру жос-пар ланып отыр. Атап айтқанда, робот-дәнекерлеу әдісін пайдалана оты рып, ме талқұрылғылар �ндірісін ұйым дас-тыру, дәрі-дәрмек зауытын іске қосу, балық �сетін сулы балық шаруашы лы-ғын және макарон �німдерін �ндіру бойынша зауытты іске қосу. Бұдан �зге, қазіргі уақытта облыста экономиканың әртүрлі салаларында 20 мыңнан астам жұмыс орны құрылатын 14 трлн теңгеден астам сомаға 20 инвестициялық жобаны жүзеге асыру к�зделіп отыр, олардың арасында шетелдік инвестиция жұмыл-ды рылған жобалар бар. 2016 жылғы қазаннан бастап Қашаған кен орнында мұнай �ндіру басталды. Cндіру бастал-ғалы 2 млн тонна мұнай �ндірілді. Теңіз кен орнын кеңейту жобасын жүзеге асыру басталды, бұл мұнай �ндірісін жылына 27 млн тоннадан 39 млн тоннаға дейін жеткізуге жол ашады.

Пленарлық мәжілісте с�з алған Қазақ стандағы Бельгия корольдігінің Т� тен ше және уәкілетті елшісі Мишель Петерманс: «Қазақстан мен Бельгия ара-сын дағы әріптестік қатынас болашақта инфра құрылымы мен ауыл шаруа шы-лығы сала сында дамитынына сенімдімін. Біз, сіздер дің облыстағы ауыл шаруа шы-лығы саласы бойынша жүзге асқан жоба-ларыңызды к�ріп, қызықтық. Атырау ай ма ғындағы ауыл шаруашылығы сала-сындағы жетістік терге біз де қаржы салып, осы саланың дамуына жұмыс-тансақ», – деген пікірін айтты. Вице-губернатор – Орын бор облы сының билігі т�рағасының қаржы лық-эконо-микалық саясат бойын ша орынба сары Наталья Левинсон Халықаралық инвес-ти циялық форумға �з тараптарынан жүздеген адам қатысып, жергілікті ша-ғын және орта бизнес �кілдерімен серік-тестік бағытта пікір алмасуда екенін айтты. Оның айтуынша, Орынбордың экономи калық жағдайы бүгінде импорт пен сала лық дамуда к�ш бастап отыр. Mсіресе, орынборлықтар азық-түлікті шығару мен оны ассортименттеу, күн энергиясын тиім ді пайдалануларымен мақтана ала тыны мәлім болды.

Ресей елінің Саратов облысы �нер-кәсіп және энергетика министрі Мак сим

Шиха лов транспорттық инфрас труктура саласы бойынша аймақтың дамуымен атыраулық әріп тестерге кеңес беріп, мұнайлы �ңір дің осы салада дамуына қолдау к�рсетуге дайын екенін айтты. Cз кезегінде қазақ стан дықтар тарапынан пленарлық мәжі лісте «Қазақстанның Даму банкі» АҚ Бас қар масының т�рағасы – Болат Жәмішев, Инвестиция және даму министрлігінің инвестициялар ж�ніндегі комитетінің т�рағасы Сапар-бек Тұяқбаевтар �з сала лары бойынша қандай серіктестік қарым-қатынасқа жол ашатыны туралы баян етті.

KAZENERGY ОЮЛ Қауымдастығы т�рағасының орынбасары, «ҚазМұнай-Газ» ҰК АҚ Директорлар кеңесінің мүшесі Ұзақбай Қарабалиннің айтуын-ша, мұнай-газ саласы компаниясы басшылары, инвесторлар осы к�рмені асыға күтеді. Себебі, алыс-жақын шетелдердегі мұндай бас қосуларға баруға бәрінің мүмкіндігі жоқ. Атырау да-ғы к�рмеде жаңа техно ло гияларды к�ріп, �згелердің біздің еліміз, біздің эконо ми-калық ахуалымыз туралы ой-пайым да-рын бағамдап, олардың әріп тес тік әле-уетін саралап серіктес болуда бұл к�рменің біздің ұлттық компанияларға, кәсіпкерлерге берер пайдасы зор. Пле-нар лық мәжілісте экономикалық жағы-нан күшті дамыған Саратов айма ғының �кілінің, Бельгия, Польша және тағы да басқа елдер �кілдерінің с�зінен біздің елге инвестиция құюға деген талпыныс-та ры туралы білдік. Бұл жақсы жаңалық.

Атырау – мұнайдың астанасы. Соңғы кездері мұнай қоры таусылып энерге-тикалық салаға кетеміз деген пікірлер жиі айтылуда. Дүниежүзілік сарап та-малық агенттіктердің пікірінше, Атырау облы сының мұнай саласындағы мүмкін-діктері әлі мол. Жалпы, Қазақстан тауар �ндіру шілерін қолдау және шетелдік компания лармен серіктестік қарым-қатынас орна туда к�рме мен форумның маңызы зор.

IV Халықаралық инвестициялық форум аясында екі панельдік сессия болды: «Мұнай-газ кластері, аймақтың бәсе кеге қабілеттілігін арттыру аспап-

тарының бірі ретінде» және «Жобалау менеджменті немесе тиімді инвестиция шарттары». Бірінші панельдік сессия аясында мұнай-газ секторындағы кластер лік тәсілдеменің даму тиімділігі сұрақтары талданды. Екінші панельдік сессия жұмы сында инвестициялық мүм-кіндік тер дің даму сұрағы, салық және еңбек заңна масының инвести ция л ық ахуалға әсері, «Бизнес практикум» тұсаукесері және бірқатар басқа тақы-рып тар талқыланды. Форумға қаты су-шылар �з инвестициялық жоба ла рын әлеуетті инвесторларға к�рсе тудің, сонымен қатар алыс және жақын шетелдерден келген қонақтарға және Атырау облысының басшылығына �здерін қызық тыратын сұрақтар қоюдың мүмкіндігіне ие болды.

Атырау облысының әкімі Нұрлан Ноғаев тың айтуынша, қандай іскерлік басқосу болмасын, бұл кездесулердің қай тарапқа болса да �зіндік пайдасы зор.

– Бүгінгі Халықаралық инвестиция-лық форумның ерекшелігі – оның Солтүс тік-Каспий аймақтық құрылыс және интерьер к�рмесімен бірігіп �ткі-зі лу інде. Осыны пайдаланып біз, Атырау облы сының экономикалық әлеуетін к�р се те алудамыз. Форумға жиырма ел-ден жүздеген компа ния келіп, техно ло-гия ла рын к�рмеге қо йып, мүм кін дік-терімен біздің компания лары мызды, жекелеген кәсіпкерлерді ақпарат тан-дырды. Елімізде экономиканы әр тарап-тандырудағы Елбасы саясаты арқа сында негізгі инвес тициялық ахуал тұрақты. Соның нәти жесінде, бүгінде к�птеген компаниялар қызығушылық білдіріп, еліміздегі жоба ларға �з қаража тын құ-йып, �здері де �з қаражатын үсте ме леп алатындығына қызығушылық біл ді руде, – деді аймақ басшысы Нұрлан Асқарұлы.

Халықаралық инвестициялық фо-рум аясында Атырау облысының әкім-дігі жалпы сомасы – 3,3 млрд дол лар сома сына 9 меморандумға қол қойды. Бұл мұнайлы аймақтың келе шек те де эконо микалық тұрғыда дами берерінің кепілі болды десек артық айтқанымыз емес.

– Еуропаның кейбір елдері мен Ресейде болған соңғы терактілерге Орталық Азия азаматтарының қаты-сы бары анықталып отыр. Бұдан туындайтын қауіп қандай?

– Жалпы, қазір дүниежүзінде экстре мизм эпидемиясының етек жайып бара жатқанын байқап отыр-мыз. Бүгінгі таңда террорлық әрекет ке бару кейбір азаматтар үшін сәнге айналып бара жатқан жоқ па деп қорқа мын. Бұрын батырлықтың бел-гісі – елді қорғау, еңбектеніп, жұмыс істеу болса, бүгінгі таңда «батыр-лықтың» белгісі, керісінше, қоғамға қарсы жұмыс істеу, зиян келтіру дегендей эпидемия сияқты. Өздеріңіз біліп отырсыздар, ДАИШ сияқты тер-рорлық ұйыммен қанша арпалысса да, ақпараттық соғыста олар өз дәрежесін көрсетіп отыр. Дүние жүзінің барлау орындары болсын, сараптама орган-дары болсын, «Ислам мемлекеті»

ЭКСТРЕМИЗМ ЭПИДЕМИЯСЫ ЭКСТРЕМИЗМ ЭПИДЕМИЯСЫ ЕТЕК ЖАЙЫП БАРАДЫЕТЕК ЖАЙЫП БАРАДЫ

Таяуда Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев «МИР»

телеарнасына берген сұхбатында экстремистік ұйымдармен күрестің

жаңа бағыттарын да тілге тиек еткен еді. Өз кезегінде Президент: «Қазақстан заңнамасына сәйкес,

егер ел азаматы мемлекеттен кетіп, экстремистік ұйымдардың қатарына кірген болса, Отанына қайта орала алмайды. Ол бірден азаматтығынан айырылады. Бұл мәжбүрлі шара» деп мәлімдеген еді. Бұл ұстанымды отандық сарапшылар да қолдап отыр. Себебі, олардың ойынша, осы күнге дейін Сирия, Ауғанстан сияқты елдерде әрқилы экстремистік ұйымдардың қатарында соғысып, кейін елге оралған азаматтар радикалды идеологияны түрмелерде жаппай тарата бастаған. Екінші өзекті мәселе – әлем елдерінде болып жатқан терактілерге Орталық Азия аймағынан шыққан азаматтардың қатысты болуы. Мұның себеп-салдарын саясаттанушы Ерлан Саиров «Айқын» газетіне берген сұхбатында ашып берді.

Ерлан САИРОВ, саясаттанушы:

ұйымының ақпарат саласындағы жұмысына ешқай сысы да балама бере алмай отыр. Қазір дүниежүзінің қай мемлекетінде болмасын, ол Азиядан алыста жатқан Швеция немесе Норве-гия бола ма, осындай кері үрдістен зиян шегіп отыр.

Екінші бір мәселе, бұрынғы тер-рорлық актілерді Еуропадан шыққан арабтар жасайтын болса, бүгінгі таңда соңғы бір-екі айдың ішінде Орталық Азия мемлекет терінің өкіл дері лаңкес-тік актілерге қатысып жатыр. Бұл әлемге жайылған обаның ақпарат тық әсерінің Қазақстанға да жақындап бара жатқанын аңғартады. Яғни, бүгін-гі таңда қоғам, сонымен бірге, мем ле-кет тің құзырлы орган дары осы мә се-ле ге өте сақ болуы қажет. Мұны тек жаза әдістерімен ғана тыюға болмас, сонымен бірге, мектеп оқу шы лары, жас тардың, әсіресе, жұмыс сыз азаматтардың арасында, сонымен

қатар қоғамдық орындарда, базарларда нақты түсіндірме жұмыс тарын атқару қа жет. Біріншіден, адам дарды тексеру жұмыс тарын қолға алу керек. Екін-шіден, түсіндіру жұ мыс тарын жүзеге асыру қажет. Өйткені Қазақ станда ұзынқұлақ деген ақпа рат тың бір көзі бар. Көп адамдар газет оқымайды, интернетке кірмейді. Бірақ біреуден естігеніне сеніп қалады. Сон дықтан қандай жерлерде қауіп бар, сол жер-лерде нақты жұмыс жасалса дей міз. Бүгінгі таңда шеңбер тарылып ба ра ды. Осы шеңбердің ішінде біздің де елі-міздің болуы мүмкін деген қауіп бар. Сол себептен, азамат тық қоғам, мем-лекет пен құзыр лы органдар бі рігіп жұмыс істеуі ке рек. Ең алдымен, түсіндіру жұмыс та рын қолға алуы ке-рек. Құзырлы ор ган дарға тер рорлық акті лердің ал дын алу үшін түсіндіру жұ-мыстарын жас ба лалар мен жеткін шек -тердің арасында жандан дырса жөн.

Өкінішке қарай, соңғы уақытта

құндылықтардың өзгеріп кеткендігі бай қалады. Қазақстан халқының бас-ты құндылықтарының бірі – адам ға де ген жанашырлық пен адамды сүю. Сондықтан ең негізгі құндылық – адам екенін түсіндіре алсақ игі.

– Стастистикаға сенсек, қазіргі таңда шетелде террорлық ұйымдар құрамында посткеңестік елдерден шыққан 5000-дай адам соғысып жүр-се, оның 500-600-і Қазақстаннан шық- қан азаматтар екен. Өкінішке қа рай, ДАИШ-тың құрамында бо лып, кейін елге оралғандары өзде рінің ради кал-ды ойларын түрмелер мен абақ ты-лар да таратып жатқаны анық қой. Бұл тұр ғыдан Президент те: «Сыртта лаң кестік ұйым дардың құрамында со ғысып жүргендер ді аза мат тықтан айыра мыз», – деп мәлім деген еді. Бұл бастаманы қол дайсыз ба?

– Бұл – өте дұрыс бастама. Жалпы, ДАИШ-тың құрамында жүр-

ген дердің барлығын азаматтықтан айыру қажет. Өйткені олар осы індетті біздің елге әкеледі.

– Сәлафизмнің қаупі жайлы не дей сіз? Жақында Ұлттық қауіпсіздік

ко митетінің басшылығы елімізге үл-кен қауіп туғызып отырған ағым ның – сәлафизм екенін жеткізді. Бі рақ неге нақты шаралар қол даныл май ды?

– Жоқ, тиісті шаралар қолда ны-лып жатыр, біз оның көбісін білмейміз. Өйткені бүгінгі таңда Қазақстанда жанкешті лаңкестік жағдайлардың болмауы – сол құзыр лы органдардың дұрыс жұмыс істеп жат қанын көр-сетеді. Менің ойымша, бұл бағыттағы жұмыс өте қарқынды жүріп жатыр.

– Бұл ағымға тыйым салыну қа жет пе? Діни ағымның негізгі мақса ты не?

– Тек қана тыйым салумен мәсе-лені ше шуге болмайды. Бұл жердегі ең негізгі мә се ле идеоло гиялық және түсіндіру жұ мыс тары болуы қажет. Басты проблема сонда, бұл ұйымға тыйым салғаннан адам дар өз нанымы-нан қайтпайды, керісінше, бас сау-ғалап жұмыс істей беруі ықтимал. Сон дық тан тыйым салу жағ дайды

ушық тырып жі беруі мүмкін. Бұл жердегі ең негіз гі жұмыс жастар арасында жүргізілуі керек. Жалпы, базарлар, сауда орындарында ке шен ді түсіндіру жұмыстарын қолға алу қажет.

– Құзырлы органдардың мәлі ме-тінше, азаматтардың деструк тивті діни ағымдарға тартылу процесі азаяр емес. Бұған не себеп? Мұның қалай алдын алуға болады?

– Бұл идеологиялық күрес, дәл осындай жағдайды бүкіл әлем басы нан кешіруде. Оның себебі тереңде деп айтар едім.

Дүниежүзінде кедейлер мен бай-лар дың арасындағы өмір сүру алшақ-ты ғы ұлғайып барады. Кедей лердің саны күннен-күнге өсіп келеді. Соны-мен бірге, әлем құн дылықтар дағдары-сына ұшырап отыр. Осы екі факторды экстремистік пиғылдағы ұйымдардың идеологтары жақсы пай даланып отыр. Сонымен бірге, олар әлеу меттік желі-лерде жұмыс істеуге майталман болып алған. Олар адамзат тың игі лік те рін сол адамзатқа қарсы пайдала нып отыр.

– Бұл бағыттағы ҚМДБ-ның жұмы сы қандай болуы керек?

– Тек қана мұсылман қауымы бұл мәселені шеше алмайтындығы анық. Қоғам, мемлекет болып бірлесе қызмет атқару – күн тәртібіндегі мәселе. Мұсылман қауымына келер болсақ, бізге терең ойлай білетін мұсылман теолог ғалымдар, халық алдында сөй-леу ге қабілетті дін өкілдері қажет. Бұл бір күннің ішінде шешіл мейтін мәселе. Сондай-ақ Қазақстан мұсылмандары қауымы ның беделін жоғарылату қажет.

– Көп нәрсе ұлттық идеологияға барып тіреледі ғой. Жалпы, радикал-ды идеологияға қарсы қандай да бір идеология елімізде қалыптасқан ба?

– Экстремизмге қарсы негізгі қару – қазақтың ертеден келе жатқан салт-дәстүрі, мәдениеті. Біз өзіміздің ұлттық мәде ние тімізді дәріптеуіміз қажет. Балабақшадан, мектептен бастап қазақ мәдениетінің тарихы пәнін енгізу өзекті. Сонымен бірге, мәдениеттану, саясаттану ғылым да рына басымдық беру де маңызды.

– Әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан Кәмшат ТАСБОЛАТ

ФОРУМ

19 СТУДЕНТ ЕЛГЕ ҚАЙТАРЫЛДЫ

Тұрсын ҚАЛИМОВА

Атырау облысы

Бұл туралы Cңірлік коммуника ция-лар қызметінде �ткен брифингте Атырау облыстық дін істері басқармасының басшысы Қайролла К�шқалиев мәлім-деді. Оның айтуынша, шетелдердегі теріс діни ағымды уағыздайтын оқу орындарында оқып жүрген 19 студент елге қайтарылған. Mйтсе де, 31 студент күмәнді оқу орындарында білім алуда. Олардың дені Мысыр елінде жүр. Cзгесі Сауд Арабиясы мен Йеменде жүр. Облыстық дін басқармасы бұл мәселені шешу үшін студенттердің ата-анал а ры-мен ғана түсіндіру жұмыстарын жүргізіп қана қоймай, жастарды елге қайтару мақсатында барлық мүмкіндікті қарас-тыруда. Дәстүрлі емес діни бағытта адаспас үшін, жергілікті атқарушы билік оларды �з қаражаттарымен елге қайтару мәселесін де қарастыруда.

Басқарма басшысының айтуынша, «Ақпараттық талдау орталығымен» бірлесіп жасалған жұмыстардың нәти-жесінде, облыста теріс бағыттағы діни кітаптарды заңсыз сату фактілері азайған.

– 2017 жылдың бірінші тоқсаны бойынша 250-ден астам тұрғынға теоло-гиялық, психологиялық және құқықтық к�мек к�рсетілді. Бұдан б�лек, түрме-лерде «Терроризм» баптарымен жазасын �теп жатқан 35 адаммен оңалту жұмыс-тары жүргізілуде. Жастар теріс ағымның жетегіне �зінің тарихын, әдебиетін білмегеннен кетіп жатады. Биылғы жылдың үш айында теріс діни ағымдар-ды насихаттап, ақпарат тарата тын 10 сайт пен 100-ден аса әлеуметтік желі аккаунттары анықталды. Сайттар ды жабу ж�нінде құқық қорғау органдарына ұсыныс жібердік, – деді Қайролла К�шқалиев.

Атырау облысында діни теріс ағым-дардан жапа шеккендермен және олар-дың жетегіне ергендермен 15 ақпараттық топ жұмыс істейді. Ақпараттық топ қыз-мет керлерінің қатарында ардагерлер, дін �кілдері, теолог, психологтар және әдебиетші, тарихшы мамандар да бар.

Шетелдердегі теріс діни ағымды уағыздайтын оқу орындарында білім алып жүрген атыраулық студенттер елге қайтарылды.

7№56 (3128) 18 СƏУІР, 2017 СЕЙСЕНБІwww.aikyn.kz

АЙМАҚ

Жетісудың қасқасы мен жайсаңы бас қосқан алқалы жиында алғашқы болып с�з алған Алматы облысының әкімі Амандық Баталов: – Жақында ғана Елбасы Жолда-уы ның орындалу барысын кеңейтілген ке-ңес те қарадық. Жұмыстарымызды нақты-ладық. Мемлекет басшысы биыл үш бірдей жаңа бастама к�теріп, даму жолымызды жан-жақты айқындап, бағдарлап берді. Біріншіден – елімізді технологиялық даму-дың жаңа деңгейіне к�теретін ауқымды жаңғыруға, екіншіден – конституциялық реформа арқылы саяси жаңғыруға, ал «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақа-ласында рухани жаңғыруға жол ашып отыр.

Біз тәуелсіздік алған тарихи тұрғыдағы азғана уақыт ішінде Елбасының салиқалы саясатының нәтижесінде, зор табыстарға қол жеткіздік. Еліміз жаңа тарихи кезеңге аяқ басып, Қазақстан әлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына қосылу мақсатын алға қой ды. Бұл жолғы мақалада осы жетістік те-рі мізді дамытудың рухани бағдарламасы ұсы нылды. Ұлтымыз үшін маңызы терең, ау қымы зор, �негесі мол, халқымызға руха-ни азық болатын айтулы дүние, – деп тұ жы- рымдап, қаралып отырған мәселеге бай -ланысты баяндама жасау үшін с�з кезе гін �зінің орынбасары Жақсылық Омарға берді.

– Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласы – еліміздің болашағына бағдар беретін, әрбір адамның �зін және айна ла-

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ – ЖЕТІСТІКТЕР БАСТАУЫ

ТАЛДЫҚОРҒАНДА ҚУАТ ТЫ ЖЭО ТҰРҒЫЗЫЛАДЫ

«ЭКСПО – 2017» КӨРМЕСІН НАСИХАТ ТАДЫ

ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ БАС ЖОСПАРЫ

ТІЛ ТАЗАЛЫҒЫН САҚТАЙЫҚ!

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БАЙҚАУДА ТОП ЖАРДЫ

Алматы облысының активі Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласын қызу талқылап, онда айтылған бағыттар мен белгіленген мақсаттарды жаппай қолдайтындықтарын және орындалуына бір кісідей атсалысатынын мәлімдеді.

Алматы облысының тілдерді дамыту жөніндегі басқармасы облыс бойынша халыққа қызмет көрсету нысандары мен қоғамдық көліктердегі деректемелер мен көрнекі ақпараттарда тіл нормаларының Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» және «Жарнама туралы» заңдарының талаптарына сәйкес ресімделуін, сауатты жазылуын қамтамасыз ету мақсатында «Тіл тазалығын сақтайық!» акциясын бастады.

сын тануға жол ашатын басты идео ло гия-лық құжат. Бұл мақалада Қазақстан қоғамы мен әрбір қазақстан дық тың мақсат-мүддесі қамтылған, қоғам дық сананы жаңғыртудың ауқымды жобасы жасалған.

Мемлекет басшысы ұсынған жаңғыр-тулар қазақстандықтарды санғасырлық тарих пен мәдениеттегі, ұлттық сана-сезім мен білім саласындағы рухани реформаға бастайды. 1зіміздегі ескі қағидаттардан арылып, бүгінгі күннің арнасымен алға қа-рай ұмтылуымыз қажет.

Осы орайда бабалардан мирас болып қалған рухани құндылықтарды к�здің қара шығындай сақтай отырып, ұлттық рухты да жаңғырту керектігі күмән келтір-мейді, – деп баяндамасын бастаған Жақсы-лық Мұқашұлы мақалада алға қойылып отырған мақсат-міндеттерді тағы да тарқата айтып, оларды жүзеге асыруға қатысты жү-йелі түрде жүргізілуге тиісті басты жұмыс -тарды нақтылап кетті.

Бірінші кезекте Президентіміздің мақа-ласын насихаттауға жан-жақты жұмы луы-мыз қажет. Сонымен қатар бұқаралық ақ па-

рат құралдарында жаңа әдістермен жан-жақты түсіндіру және насихаттау жұмыстары жүргізілуі тиіс. Жаңа тәсілдерді пайдалана отырып, әлеуметтік желілерде, интернет кеңістікте жұмысты күшейту керек. Басты мақсат – әрбір жетісулыққа бұл құжат-тың маңызы мен мағынасын жет кізу және түсіндіру. Мұны қоғам болып ат қар ған ж�н.

К�пшілік атынан с�з алып мінберге к�терілген философия ғылымдарының докторы, профессор, Мәңгілік ел ғылы-ми-білім беру орталығының жетекші ғы-лы ми қызметкері Аманжол Қасабеков, «Ал маты облыстық славян қозғалысы» қоғамдық бірлестігінің жетекшісі Наталья Белик, «Жетісу» газетінің бас редакторы 8міре 8рін, �ңірлік коммуникациялар қызметінің журналист-модераторы Галина Митков ских, «Огни Алатау» газе-ті нің бас редакторы Атса лим Идигов бағ-дар ламалық мақаланың маңы зы мен к�терер жүгі, жүктер міндетін жан-жақты тарқатып берді. Жұртшылықты онда ай-

тыл ғандарды қолдауға және іс жү зі не асы-руға шақырды.

Талдықорған қаласында бастау алған маңызды шара облыс бойынша барлық аудан, қалаларды қамтып 3 ай жүргізіледі.

Акцияның ашылу рәсімінде с�з алған Алматы облысының тілдерді дамыту ж�нін-дегі басқармасының б�лім басшысы Гүлнар Бітебекова шараның маңыздылығы жайын ды:

– Облыс бойынша 16 аудан мен 3 қалада да бір мезгілде басталып отырған акция маусым айының ортасына дейін жалғасады. Аталмыш шара аясында барлық халыққа қызмет к�рсету нысандары иеле-ріне заң аясында түсіндіру жұмыстары жүр-гі з іледі. Анықталған заңбұзушы лықтарды түзетуге бір ай уақыт беріледі. Заң бұ зу шы-лықтар белгі ленген мерзімде түзетілмеген

жағ дайда Қазақстан Республи к а сының «8кімшілік құқық бұзушылық туралы» кодексінің 75-бабына сәйкес әкімшілік шара қолданы ла тын болады, – деді.

Акция Талдықорған қаласындағы Бір-жан сал, Тәуелсіздік, Қабанбай батыр к�-ше лерінің бойында орналасқан «Керуен», «Қарағаш», «Шаған», «Еуразия», «К�к-базар», «8лдибек», «ГУМ», «ЦУМ» сауда үйлеріндегі кәсіп кер лерге және осы к�ше бойындағы халыққа қызмет к�рсету нысан-дарының иелеріне «Қазақстан Республи ка-сын дағы тіл туралы» заңының 21-бабы та-лап тарын түсіндіру жұ мыс тарын жүргізумен

бас талып, парақ шалар мен с�здіктер та ра-ту мен жалғасты. Сонымен бірге, қоғамдық к�ліктерге шара ж�нін дегі парақшалар ілі-ніп, қала тұрғын да рына сауалнама жүр гі-зілді.

Акция аясында �здеріңіз к�ріп жүрген, байқаған маңдайша жазулары мен к�рне кі-лік тердегі заңбұзушылықтар ж�нінде ны-сан ның нақты мекенжайын, атауын к�р-сете отырып, Алматы облысының тіл дер ді дамыту ж�ніндегі басқармасына жазбаша түрде, болмаса телефон соғып, хабарласуға болады. Байланыс телефондары: 8(7282) 400161; 400162.

Алматы облысы орталығындағы тұрғындар саны соңғы жылдары күрт өсіп, 170 мыңға жуықтады. Сонымен бірге, осы халыққа сапалы қызметтер ұсынатын мәдени-көпшілік, әлеуметтік нысандар да көптеп тұрғызылып, тұрғын үй орамдары да бірінен соң бірі салынуда. Осыған орай жыл сайын қанатын кеңге жайған шаһарды жылумен және электр қуатымен қамтамасыз етуде мәселелер туындай бастағаны да рас. Сондықтан да Талдықорғанда аса қуатты жылу-энергетикалық орталығын тұрғызу кейінгі бес-он жылда тұрақты қозғалып келе жатқан еді. Енді міне, сол бастама ақыры жүзеге асырылатын болды.

Облыс орталығында «ЭКСПО – 2017» xалықаралық маман дан ды-рылған көрмесіне өңір атынан ба ра тын еріктілердің қатысуымен ак ция өтті. Облыстық жастар сая саты мәселелері бас қар ма-сы ның және жастар ресурстық орта лығының қолға алуымен ұйым дастырылған шара авто-шеру мен басталып, вик то ри на-лық сұрақтарға ұласты. Сондай-ақ акцияның жоғары деңгейде өтуі не облыстық туризм бас қар-ма сы, «Қазпошта» АҚ Маң ғыс тау об лыстық филиалы, «Тойота цен тр» автосалоны қолдау көрсетті.

Маңғыстау облысының әкімі Ералы Тоғжановтың төрағалығымен Маңғыстау облысындағы туризмді дамыту бойынша жиналыс өтті. Туризм саласына қатысты өзекті мәселелерді үкіметтік емес ұйымдардың, банк саласының өкілдері, кәсіпкерлер мен мемлекеттік органдардың басшылары талқылады.

Талдықорғанда жобалық құны – 540 миллион АҚШ доллары болатын ЖЭО-ның құрылысына арналып 80 гектар жер телімі б�лініп, қазіргі кезде алып нысанның техни калық-экономикалық негіздемесі жасалуда. Бұл туралы облыс әкімі Амандық Баталовтың т�рағалығымен �ткен кеңесте облыс әкімінің орынбасары Айдарбек Байжанов хабарлады.

Осыдан бір жарым жыл бұрын облыс әкімдігі мен Global Generation ЖШС ара-сын да «Талдықорған қаласында қуатты лы-ғы 440 сағатына\ГКал. болатын ЖЭО құры-лысы» инвестициялық жобасын жүзеге асыру бойынша ынтымақтастық ж�нінде келісім жасалған. Облыс әкімі орынба са-

ры ның айтуынша, қазіргі кезде жылу-энер-ге ти калық орталыққа жер телімі б�лініп, жобалық топ құрылып, жобаны орындау-дың жол картасы жасалыныпты. Техника-лық-экономикалық негіздеме дайындау-дағы мемлекеттің үлесі 2 миллиард теңгеден астам қаржыны құрайды және бұл қаражат облыстық бюджеттен қарастырылады.

Акционер Global Generation ЖШС �кілі Рустам Баялиев жобалық топтың апта сайын кездесіп, туындаған мәселелерді құрылыс алаңы басында әрі жедел шешіп тұруын ұсынды. Сонымен бірге, тиісті сараптамалық-талдамалық есептілік үшін сұралатын қажетті ақпаратты дер кезінде беруге қатысты қолдау к�рсету ж�нінде

�тініш жасады. Жобаның орындалу барысы туралы да жан-жақты айтып �тті.

Талдықорған қаласын жылумен және ыстық сумен қамтамасыз ететін негізгі қазандық «Басқуатқа» түсетін жүктеме 90 пайызды құрайды. Оны қала ішіндегі шағын қазандықтарды қайта жаңғырту да азайта алмайды. Облыс орталығында тұтас тұрғын үй орамдары мен әлеуметтік-мәдени ны сандар к�птеп салынып жатқа ны на бай-ланысты бұл жүктеме алға жыл жыған ай лар-мен бірге арта түсері с�зсіз. Сондықтан да Талдықорғанда жаңа ЖЭО салу – бүгінгі күннің талабы әрі эконо микалық жағынан да аса тиімді. Қырық жыл бойы үздіксіз жұмыс істеп келе жатқан «Басқуат» қазан-дығының кез келген сәтте істен шығуы мүм-кін екенін ескерсек, қыста жылу мен ыстық сусыз қалуға қатысты қа уіп тің алдын алуға ке піл діктің қажеттігі айт пасада түсінікті. Соны мен бірге, жаңа жылу-энергетикалық орта лық пайдалануға беріл геннен кейін 540 адам тұрақты жұмыс пен қамтылады.

Алматы облыстық �ңірлік коммуника-ция лар қызметінде «Қатты тұрмыстық қалдық тар ды қайта �ңдеу мәселесі» тақы-рыбында бри финг �тті. Онда еліміздегі ең �зекті де �ткір проблемалардың бірі болып тұрған тұрмыстық және �ндірістік қал-дықтардың қор шаған ортаға тигізетін зияны мен тіршілік иелеріне т�ндіретін қауіп-қатерінің алдын алу сынды аса маңызды мәселеге қатысты Еуро па лық одақ қаржы-ландыратын халық ара лық жоба тура лы жан-жақты әңгіме қозғалды.

Еуропалық одақтың Орта Азиядағы �кіл дігі саналатын Internews қолға алып отырған «Орта лық Азиядағы қоршаған орта және табиғи ресурстар мәселелерін тиімді жария лау ға арналған медиа» жобасы 2016 жылғы мау сым айында басталды. Оның Қазақстан, Қыр ғызстан және Тәжікстан сынды елдерде �кілдіктері бар. Жобаның

басты мақсаты – Орталық Азия елдерінде экология және қор ша ған орта тақырыбында сапалы мате риал дар әзір лей алатын жур-налистер желісін құру және сол арқылы қоғамның экологиялық ой лау жүйесіне әсер ету. Осыған �ткен жылы жел тоқсанда Алма-тыда Орта Азияның эколо гия тақырыбында қалам тартатын журналис тер арасында жобалар байқауы �тті.

Байқауға Қырғызстан, 1збекстан, Тәжік-стан және Қазақстаннан барған 16 жоба қа-тыс ты. Үш күнге созылған сайыс барысында Ал ма ты облыстық «Жетісу» газетінің тілшісі Қажет Андастың «Қатты тұрмыстық қалдық-тар ды қайта �ңдеу» тақырыбындағы жобасы жеңім паз атанды. Аталған жобаның Орталық Азияда алғаш рет қазақ тілінде қорғалып, Еу-ро палық одақтың грантын жеңіп алғанын ай рықша айта кеткен ж�н. Жобаның шартын да к�рсетілгендей, журналист жо-басын �зі қыз мет ететін бұқаралық ақпа рат құралымен бір лесе жүзеге асыруға тиісті.

Сондықтан же ңім паз журналистің жұмыс орны – Алматы об лыстық «1лке тынысы» ЖШС мен Еуро па лық одақтың грант коми-теті 12 наурыз күні келі сімшартқа оты рып, жобаны орындауға қатысты жұмысты бас-тап кетті.

Гранттың құны – 3500 евро. Жоба аясында газет терге экология тақырыбында мақала жа рия лау, бейнеролик түсіру және оны телеарна ар қылы тарату, мүмкіндігінше барлық әлеу мет тік желілерді пайдаланып �ңіріміздің эко ло гиялық жағдайы және қоршаған ортаны қор ғау барысында атқары-лып жатқан игі бас та маларды жұртқа жария ету жүзеге асы ры ла ды. Арнайы дайындалған материалдар Алма ты облыстық «Жетісу» газетінде жарияланса, Алматы облыстық «Жетісу» телекомпаниясы, І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік уни версите-тінің физика-математика факуль те ті, «ЭкоСербис-Арман» ЖШС жоба ның орын-далуына атсалысады. Сондай-ақ �ңір де гі экологтар, «ЭкоСервис-Арман» ЖШС ди-рек торы Гүлнар Мадыбаева, І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік универ-ситетінің физика-математика факультетінің деканы, профессор Ерлан Андасбаев, KazWaste қайта �ңдеу мекемелерінің қазақ-стандық қауым дас тығының үйлес тіруші сарапшысы Айжан Рысқұлова осынау игілік-ті істің басы-қасында болады.

Жұмыс ауқымды. Десе де, Еуропалық одақ қаржыландыратын халықаралық жоба лар байқауына тұңғыш рет мемлекеттік тілде жасалған жобаны ұсынып қана қоймай, жеңіске жеткен журналистің қазақ тілді басы лы м ның мүмкіндігін к�рсететін ісінің сәт ті аяқ талатынына сенім үлкен. Қажет Андас – �зі нің ізденімпаздығы және еңбек қор лы ғы мен әріп тестерінің алдынан к�рініп жүрген қаламы жүйрік, ойы ұшқыр журна лист. Ең бас тысы, жоба аясында дайындалған мате риал дар Еуро-палық одақ аясында таратылып, әлем жұртының �ңіріміздің экологиялық ах уа-лын білуге және халық аралық қаржы ұйым- да рының қазақстандық қоршаған ортаны қор ғау мәселесіне қаржылай немесе бас-қада жолдармен к�мек к�рсетуіне ықпал етеді.

Қала тұрғындары да шараға белсене қа тысып, білімдерін тексерді. Бағы жан ған дар бағалы сыйлықтармен ма-ра па т талып, «ЭКСПО – 2017» xа лық -ара лық к�рмесі билеттеріне ие болды.

– Достарыммен берекелі Бейнеуден қы дырып келген едім. Акцияға қа ты-сып, елор дамызда �тетін «ЭКСПО – 2017» ха лық аралық к�рмесіне қатысты қойылған сұрақ тарға мүдір местен жауап беріп, к�рмені тамаша лауға арнайы билет ұтып алдым. 1те қуа-ныштымын. Енді жазда к�рмеге барып, тамашалай тын болдым, – дейді Сайран Айтбаев.

Облыстық жастар ресурстық орта-лы ғы ның директоры Гүлмира Бурxан-дино ва ның ай туын ша, xалықаралық к�рмеге аймақтан 50 ерікті барады.

Олар �ткен жылдың қазан айынан бас-тап, ағылшын тілін үйреніп, к�р меге келетін шетелдік меймандарға сапалы қызмет к�рсету үшін арнайы курстар-дан �тіп, шебер лік терін шың да ған. Одан б�лек, еліміздің тариxы, салт-дәс түрлері, ұлттық тағам дары бо йын-ша ағыл шын тілінде мағлұ мат тар алған.

– Елімізде �тетін «ЭКСПО – 2017» к � р м е с і н і ң қ а т ы с у ш ы л а р ы м е н қонақта ры на қыз мет к�рсету үшін облыстан ерікті болып баруға 150 үміткер ұсыныс білдірген бола тын. Барлығымыздың білімімізді тексеріп, ағылшын тілінен емтихан қабылдады. Олардың арасынан 50 ерікті іріктеліп алы нып, �ткен жылдың қазан айынан бастап ағылшын тілі курстарына қаты-сып, к�рмеге келушілерге ал ғаш қы ме-дициналық к�мек к�рсе ту, қауіп сіз дік

ережелері бағытында сабақ тардан �тті. Одан б�лек, оқу аясында топ құру, к�ш-басшылық қасиеттердi қалып тас тыру, қарым-қатынасты дамыту, конф-ликтердi шешуге байла нысты тре нинг-тер ұйым дастырылды. Менің ха лық ара-лық к�рмеге ерікті болып бара тыным, к�р менің жоғары деңгейде �туіне үлес қосатынымды естігенде ата-анам да қат ты қуан ды. Жалпы, �зім мектеп кезінде ағыл шын тілін терең меңгеру үшін арнайы курс тарға барған едім. Тілді еркін меңгер ге нім менің халық-аралық к�рмеге ерікті болып баруыма сеп тігін тигізді, – дейді Ш.Есе нов атын-дағы КМТжИУ-нің те ңіз тех никасы және техно логия лары фа куль тетінің І курс студенті 8сел Хабибуллиева.

Бүгінгі кездесуіміздің басты тақырыбы – Маңғыстау облысындағы туризмді қалай дамы-тамыз. Ақтау қаласынан бастайық. Елба сы жуырда ғана Ақтау қаласына келген жұмыс сапары бары-сында Ақтау қаласын дамытудың Бас жоспа рын дайындауды, туристік саладағы нысандарды қай жаққа салатынымызды ой лас тыруды, олардың сыртқы к�рінісі мен ма ңызын жасақтауды тапсырған болатын, – деді облыс әкімі Ералы Тоғжанов.

Аймақтағы туризм саласының дамуының ағымдағы жағдайы туралы облыстық туризм басқармасының басшысы Гүлжан Бай ж а уы но ва баяндады.

– Маңғыстау облысының туристік әлеуеті жоғары. Дегенмен инвесторларды тартуға және туризмді ары қарай дамыту үшін бірқатар шешімін таппай тұрған мәселелер бар. Бірінші ке зекте, инженерлік коммуникация құры лы сы, шалғай да-ғы тарихи-мәдени ескерткіштер мен табиғи к�рікті жерлерге баратын к�лік жолдарына қатысты мәселелер, – деп хабар ла ды облыстық туризм басқармасының бас шы сы Гүлжан Байжауынова.

Маңғыстау облысындағы «Атамекен» кәсіп-кер лер палатасы кеңесінің т�рағасы Жаңабай Сүйін ді ков Ақтау қаласындағы яхта айлағының құрылысын таныстырып, облыс орталығының теңіз жағалауын абаттандыру туралы �з ойын айтты. Туризм саласы бойын ша қызмет к�рсететін «Даму» кәсіпкерлерді қол дау қорының қызметі туралы ұйымның �ңір лік филиалының директоры

Берік Нұр ғалиев баяндады. Содан кейін Caspian Riviera ЖШС директоры Раушан Хамитова аймақ-та ғы туризмді дамыту бойынша �зінің ұсыныс та-рын жеткізді.

– Аймақтың к�рікті жерлеріне муници пал дық жағажайлар салып, к�лік жолымен к� лік қоятын орын жасау қажет. Барлық жағ дай қарастырылған тегін жағажай мен та би ғат тың әдемілігі туристерді тартады, ал кәсіп кер лер сол жерден демалушыларға арнап қо сым ша қызметтерін к�рсетсе болады. Со-ны мен бірге, туристерді теңіз арқылы тасы мал-дауды ұйымдастыруға да болады. Бұл да қызық әрі табыс табудың мүмкіндігі. Тағы бір бағыты – медициналық туризм. Бізде ми не рал ды су мен минералды балшық пайда ла ныл майды. Оларды іске қоссақ, бір ғана мез гіл ге емес, жыл бойына арналған демалыс орны болар еді. Сондай-ақ «Ақтау опен фест» жастар фестивалі аясында жоғалу қаупі ал дын да тұрған бекіре тұқымдас балықтарды сақ тауға арналған экологиялық шаралар ұйым дастыруға болады, – деді Раушан Хамитова.

Диалогтық алаңдағы жұмыс аясында ту ри зм саласын дамытудың проблемалары ту ра лы «Достар» копаниялары тобының т�рағасы Тимур 8бдікәрімов айтып, облыс әкімдігі мен Ұлттық кәсіпкерлер палатасының базасында жиі кездесулер �ткізіп тұрудың қажеттілігін атап �тті.

– Кәсіпкерлер үшін басты проблема – су да және құрғақта демалушылардың қауіп сіз ді гін қамтамасыз ету және демалушылардың мә дениеті. М ә с е л е н , м е н ж а ғ а ж а й ы м д а о р н а л а с қ а н қонақтардың қауіпсіздігіне жауап бере мін. Бізде құтқарушылар тобы мен қауіп сіз дік қызметі бар. Соңғы уақыттары к�бісі гид ро цикл сатып алып, теңізге түсіп жүрген адам дардың қасында немесе

мас күйінде пай да ланады. Судағы тәртіпті күшейту қажет. Соны мен бірге, тегін жағажайларға полиция б� лім шелері мен судан құтқару стансасын орна-ластыру керек, – дейді кәсіпкер.

Кәсіпкер Ұлболсын Ахметова «Сая» демалыс орны жобасының ашылуын таныс тыр ды. «СКР-Снаб» ЖШС директоры Самат Мұса баев Каспий теңіз жағалауындағы 5 жұл дызды емдік-диагности-ка лық және сауықтыру кешенінің құрылысы туралы айтып берді.

Кездесуді қорытындылай келе, Маңғыстау облысының әкімі Ералы Тоғжанов �ңірдегі белсенді кәсіпкерлердің, депутаттардың және жұртшылы қ-тың қатысуымен жұмыс тобын құруды тапсырды.

– Жұртшылықтың, кәсіпкерлердің, үкі мет тік емес ұйымдардың, қала және аудан әкім дерінің ұсыныстарын есепке ала отырып, Ақ тау қала сын-дағы туризмді дамытудың Бас жос парын жасап шығуымыз қажет. Оның да йын дығына осы салада қызмет ететін жан дар дың барлығы қатысуы керек. Құжатта туристік нысандарды сумен, газбен, электр энергия сы мен қамтамасыз етудің мәселелері мен шешілу жолдары к�рсетілсін. Бұл жоспар біздің ма-мандардың және халықаралық сараптама дан мін-детті түрде �туі керек. Содан кейін ғана біз туризмді дамытатын боламыз. Дәл қазір бірыңғай жоспарды к�ріп отырған жоқпын. Егер біз басқа аймақтардан, елдерден туристер шақырғымыз келсе, Қазақ стан-ның теңіз астанасы деңгейіне сәйкес болуымыз қа-жет. Жұмыс тобын �зім басқарамын, кездесетін күндеріміздің кестесін жасау керек, – деп атап �тті Маңғыстау облысының әкімі.

Сондай-ақ Ералы Тоғжанов Ақтау қаласының әкімі Серікбай Трұмовқа суға шомылу маусымына дейін тез арада қалалық жағажайларды биоәжетхана-лар мен қамтамасыз етуін тапсырды.

Дайындаған Болат АБАҒАН, Алматы облысы

Дайындаған Венера МИРЛАН,Маңғыстау облысы

8e-mail: info@aikyn.kz; aikyn_nurmedia@mail.ru

www.facebook.com/aikyn.kz

www.twitter.com/aikyn_gazeti

№56 (3128) 18 СƏУІР, 2017 СЕЙСЕНБІ www.aikyn.kz

АЙНА

CMYK

Жомарт МОЛДАХМЕТҰЛЫ

Қалқаман ықшамауданындағы халық арасында «Кіші Райымбек» аталып кеткен к�шеге жиналған жұртшылықтың қарасы �те к�п болды. Олардың арасында еңбек ардагерлері, мектеп оқушылары, аудан

әкімдігінің, білім беру, денсаулық сақтау саласының, сондай-ақ прокуратура қызметкерлері бар. Наурызбай ауданының әкімі Сайран Сайфеденов:

– Аудан аумағындағы сенбілікке 8244 адам жұмылдырылып отыр. Олардың арасында 797 орта және шағын кәсіп и е л е р і , м е д и ц и н а с а л а с ы н ы ң 1 8 3 5 қызметкері, 1537 мұғалім мен оқушылар, тәрбиешілер бар. Сондай-ақ аудан бойынша 42 жүк к�лігі және бірнеше жүк тиегіш, жол тазалайтын және басқа да техника сенбілікке тартылды. 530 түп әртүрлі ағаш к�шеттері алдын ала дайын-далып, егілетін орындарға жеткізілді. Айрықша атап �те кететін бір жайт, сенбілік қарсаңында республикалық «Айқын» газеті біздің әкімдікке хабарласып, газеттің 13 жылдық мерекесіне орай ағаш к�шеттерін отырғызсақ деген ниеттерін жеткізді. Журналистер қауымының мұндай тамаша ұсыныс-бастамасын ықыласпен қабыл алдық. С�йтіп, Кіші Райымбек к�шесі бойынан тал-дарақ отырғызатын орынды белгіледік. Айқындықтардың барлығын

«Айқынның» мүшел жасымен құттықтап, шығармашылық табыс тілеймін! – деп �зінің ақжарма тілегін білдірді. 6з кезегінде с�з алған «Айқын» газетінің Бас редакторы Нұрт�ре Жүсіп жиналған жұртшылыққа бүгінгі іс-шараның айқындықтар үшін �те маңызды екендігіне кеңінен тоқталды.

– 2004 жылы наурыз айында тәуелсіз еліміздің ақпарат айдынында желкенін керген «Айқын» осы уақыт аралығында �зінің сүйікті оқырмандарын тауып, Қазақстанның бас басылымының біріне айналды. Газетте жарияланған әр ма-қаланың �зектілігі болса керек, бүгінде «Ай қын» жаңалыққа жаны құмар жан-дардың іздеп жүріп оқитын т�л басылымына айналды. Бұл – біз үшін үлкен жетістік. Халқымыз «он үште отау иесі» демекші, он үш жасқа толған газетіміздің алдында әлі талай асқаралы асулар бар. Мақсатымыз сол асуларды табандылықпен бағындырып, Елбасы басты мұрат етіп алдымызға қойған Мәңгілік ел идеясы жолында қа жыр лықпен еңбек ету. Біздің басты ұранымыз – «Айқынды» ал да, айқындал!. Олай болса,

әрдайым біздің газетпен бірге болыңыздар! – дегім келеді, – деді Нұрт�ре Жүсіп. Сондай-ақ газеттің Бас редакторы «Кіші Райымбек» аталып кеткен осы к�шені «Айқын» газетінің атымен атау туралы Наурызбай ауданының әкіміне ұсыныс білдірді. Нұрт�ре Байтілесұлының бұл ұсынысы �те орынды! 6йткені елордамыз Астана қаласында біздің әріптестеріміз қызмет атқаратын «Егемен Қазақстан» газетінің атында к�ше бар. Тіпті газет редакциясы да сол к�шенің бойында. Бұл – �те тамаша үрдіс! Бас редактордың бастамасын сенбілікке жиналған үлкен-кіші ағайын толық қолдайтындықтарын ду қол шапалақпен білдірді. Наурызбай аудандық ардагерлер алқасының т�рағасы, еңбек ардагері Мәдениет Кәркенов жиналған жұртшылыққа елімізді к�гал-дандырудың мәні мен маңызы туралы айтып берді. Сондай-ақ қария айқындық-тардың ұсынысын жан-жақты қолдап, мұндай ұсыныстың жергілікті билік пен журналистердің арасын жақындата түсетінін жеткізді.

«АЙҚЫН» АҒАШ ОТЫРҒЫЗДЫЖАНАЗЫҚ «АЙҚЫН» – 13

Баку қаласындағы Ататүрік атындағы орталықта халықаралық ТҮРКСОЙ ұйымының бас хатшысы, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері, профессор Дүйсен Қасейіновтің 70 жылдық мерейтойына орай жарық көрген «Дүйсен Қасейінов – 70» кітабының тұсаукесер рәсімі өтті.

Биыл республикалық «Айқын» қоғамдық-саяси газеті бір мүшелге, яғни 13 жасқа толды. Осыған орай редакция «13 жылдыққа – 13 шара» бастамасын көтеріп, маңызды іс-шараларды өткізуді қолға алған-ды. Осындай шара барысында Алматыдағы инженерлік-технологиялық университеті, одан соң ҚазҰУ-дың журналистика факультетінің оқытушы- студенттерімен жүздесіп, ұмытылмас кездесу ұйымдастырған болатын. Өткен сенбіде айқындықтар Наурызбай ауданында ағаш егіп, көгалдандыруға үлес қосты.

БАКУДЕ БАСЫЛҒАН КІТАП

Қаншайым БАЙДӘУЛЕТ

Жинақ Түркі мәдениеті және мұрасы халық аралық қорының, сондай-ақ Әзірбайжандағы Ата-түрік орталығының бірлесіп дайын дауымен Еlm vә tәhsil баспасында жоғары полигра-фиялық деңгейде басылып, оқыр ман қолына тиіп отыр. Онда түркі әлемін танытқан тұлға туралы танымал ғылым және мәдениет қайраткерлерінің, Ә з і р б а й ж а н з и я л ы қ а у ы м өкілдерінің құттықтаулары мен жылы лебіздері топтастырылған. Басылым кеңес шісі – Әзір-байжан ұлттық ғылым ака-

демиясының корреспондент-мүшесі, еңбек сіңірген ғылым қайраткері, Милли Мед жи-лисінің депутаты Низами Жафаров, редакторлары – Э л ь ч и н Г а ф а р л ы , А к б е р Г о ш а л ы . Қ ұ р а с т ы р ғ а н – Даянет Османлы.

Т Ү Р К С О Й б а с х а т ш ы -сының 70 жылдық өмір белесін айшықтаған кітаптың алғашқы беті Әзірбайжан президенті Ильхам Әлиевтің Дүйсен Қорабайұлын «Достлуг» ор-денімен марапаттау туралы жар лығымен басталған.

Таныстырылым барысында Низами Жафаров мерейтой иесінің атқарған қызметтері мен жеткен жетістіктеріне тоқталып, түркі әлемі тұтас-тығы және түркі әлемін дамыту мен насихаттауға қосқан үле-сін айрықша атап өтті. Түркі

жұр ты алдындағы абырой-беде-л і н і ң б и і к т і г і н е т о қ т а л д ы . Жарық көрген жаңа кітап сол құрметтің жемісі екенін де жеткізді.

Бұдан бөлек, жинаққа Мә-дениет және туризм министрі Абульфас Гараевтың, Сыртқы істер министрі Эльмар Маме-дияровтың, Түркі мәдениеті және мұрасы қорының пре-зиденті Гүнай Эфен диева ның, халық жазушылары Эльчин және Анардың, халық артистері: Ф р а н г и з А л и з а д е , Ф а р х а д Бадалбейли, Агаверди Пашаева, Рауфа Аб дуллаева және басқа да танымал тұлғалардың құт тық тау хаттары енген.

Серiкбол ХАСАН – Бас редактордың бiрiншi орынбасары

Берiк БЕЙСЕНҰЛЫ – Бас редактордың орынбасары

Ермахан ШАЙХЫҰЛЫ – шығарушы редактор

Асқар БЕКОВ – жауапты хатшы

Жексен АЛПАРТЕГI – жауапты хатшының орынбасары

Газет «Айқынның» компьютер орталығында беттелдi

Газет аптасына 4 рет шығады

ТАРАЛЫМЫ: 40 000

Директор – Бас редактор – Нұртөре ЖҮСIП

Газет Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникация министрлiгi, байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетiнде тiркеуге алынып, есепке қою туралы №16119-Г куәлiгi 29.08.2016 жылы берiлген

РЕДАКЦИЯНЫҢ МЕКЕНЖАЙЫ: 050000. Алматы қаласы, Абылай хан даңғылы, – 79, 2 қабатБайланыс телефоны: Алматы (727) 315-24-56. Астана (7172) 94-57-84e-mail: aikyn.gazeti@gmail.com, aikyn_nurmedia@mail.ru

• Редакция авторлар мақаласы мен жарнама мазмұнына жауап бермейдi. • Авторлар қолжазбасы өңделмейдi және керi қайтарылмайды.• Көлемi үш компьютерлiк беттен асатын материалдар қабылданбайды. •«Айқында» жарияланған материалдарды көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн редакция ның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi.

ЖАРНАМА БӨЛIМ: 315-03-03. Е-mail: zuhra-31@mail.ru

Меншiк иесi – «Айқын газеті» ЖШС

Тапсырыс №2447Алматы қ. «Дәуiр», Ш.Қалдаяқов көшесi, 17-үйАстана қ. «Медиа-холдинг «ERNUR» ЖШС Сілеті көшесi 30, тел.: 8(7172) 99-77-77Шымкент қ. «ERNUR-print» ЖШС, Әлімқұлов көшесі 22, тел.: 8(7252) 53-06-66, 54-07-47 iшкi 114

«АЙҚЫН» ГАЗЕТIНIҢ ЖАЗЫЛУ ИНДЕКСІ:Кәсіпорындар, мекемелер үшін – 15102Зейнеткерлер, соғыс ардагерлері үшін – 55102Жеке жазылушылар үшін – 65102

АПТАЛЫҚ ТАРАЛЫМЫ: 160 000

Кезекшi редактор –Қайыржан ТӨРЕЖАН

(Алғашқы есепке қою кезiндегi нөмiрi мен мерзiмi №4448-Г, 01.12.2003ж.)

ШЕТЕЛДЕГI ТIЛШIЛЕР:Раушангүл ЗАҚАНҚЫЗЫ – 81036304178420, (Мажарстан)Жүсiп ХИСЫМОВ – 81099312480468, (Түрiкменстан)Дәурен ОМАРОВ – 8108613764808083, (Қытай)

БӨЛIМ РЕДАКТОРЛАРЫ:Гүлнар ЖҰМАБАЙҚЫЗЫ – саясат, экономикаҚаншайым БАЙДӘУЛЕТ – ақпарат, спортГүлзина БЕКТАС – руханият, әлеуметЖолдасбек ДУАНАБАЙ – меншiктi тiлшiлер бөлiмi, тел.: 8 (727) 315-59-60Мәдiлхан ДҮЙСЕБЕКОВ – тех ни калық редактор

АСТАНА БЮРОСЫ:Амангелдi ҚҰРМЕТҰЛЫ – 87789746272(Астанадағы тілшілер қосынының меңгерушісі )Айхан ШӘРIП – 8 (7172) 935784Қымбат ТОҚТАМҰРАТ – 87014138708Таңшолпан БЕГАЛЫҚЫЗЫ – 87717965416

Bке мен бала келе жатады. Дүкеннің алдында арақтың кезегінде тұрған адамдарды к�ріп баласы:

– К�ке, мыналар кімдер? – деп сұрайды. – Бұлар қолдарынан түк келмейтін жалқаулар, балам. Самогон жасай алмаған соң ашылуын күтіп, дүкеннің

алдында тұрады.

– Айтсам сенбейсіз-ау. Тұрмысқа шыққаныма жиырма жыл болды. Жиырма

жылдан бері бір адамнан айныған жоқпын. Соны ғана сүйемін.

– Байың бақытты екен.– Оның қандай қатысы бар?!

Мен сүйетін адамды ол мүлде білмейді.

Екі әйел с�йлесіп отыр.– Менің күйеуім ұйықтап жатып с�йлейді.

Зәрем ұшады. Соның с�зін тыңдап жатып ұйықтай алмаймын. Ал сенің күйеуің ше?

– Менің байым с�йлемейді, оңбаған. Түк болмағандай жымиып күліп жатады.

– Пернетақтаны жасау идеясы қалай келді? Оның мақсаты қандай?

– Идея Білім және ғылым министрлігінің Дүниежүзілік банкпен бірге іске асырып жатқан «6німді инновацияларды ынталан-дыру» жобасы аясында жүзеге асты. Алматы энергетика және байланыс университетінің жас ғалымдары жобаға «фото электрикалық күн панелінің негізінде құралған пернетақта �ндірісін ұйымдастыру» тақы рыбымен қатысып, грант ұтып алдық. Содан жоба ережесі бойынша стартап компания мызды құрдық.

Адам әрекетінен табиғатқа келетін кесірді тиімді техно логия, бірізді саясат пен энер-гоменеджмент арқылы азайтуға болады. Бүгінде еліміз «жасыл» экономикаға к�шу

тұжырым дамасын жүзеге асырып жатыр. Бұл – Қазақстанның тұрақты дамуын қамтамасыз ететін құралдардың бірі. Сондай-ақ бұл межеге жету арқылы еліміз дамыған 30 мем-лекеттің қатарына кіре алады. Сондықтан идея Табиғат-ананы сақтап қалу мақсатынан бастау алды. Біздің жобамыздың басты мақсаты – жасыл экономика қағидаларын сақтай отырып, жаңа деңгейдегі пернетақ-таларды �ндіріске ендіру. Құрылғымыздың ерекшелігі, фотоэлектрикалық күн панелін пернетақта ретінде оптикалық кодтарды енгізу үшін қолдануымызда болып отыр.

– Пернетақта қалай жұмыс істейді?– Фотоэлектрикалық күн панеліне күн

немесе кез келген жарық к�зінің сәулесі түскенде электр тоғы пайда болады. Егер күн

панелін пернетақта ретінде бірнеше то пологиялық б�лік-терге тармақтап б�ліп, батырма басылған жер ге жыпы лық-тайтын сәуле түсіретін болсақ, дискретті электр сигналын құрауға болады. Осы фак тор-ларды электронды басқару тақтасы арқылы бағдарламалай отырып, жаңа түрдегі пер не-тақ тамызды іске енгіземіз. Қажет кезінде батырмаларды күн панелінен оңай түрде алып, пер нетақтаны кәдімгі күн панелі ретінде түрлі мобильді құрылғыларды қуаттандыра аласыз. Менің білуімше, мұндай құрылғы әлемде әлі жоқ. Сондай-ақ

арнайы бағдарламалау арқылы жаңа түрдегі перне тақтамызды әртүрлі перифериялық құрыл ғылардың басқару пульті ретінде пайдалануға болады. Мәселен, балаларға арналған ойыншықтар мен дамытатын ойындар, жарық диодты құрылғылар, арнайы медиаэкрандар және т.б. айта аламыз.

Пернетақтаның артықшылықтары дегенде түрлі гаджеттер мен смартфондарды қуаттау барысында сол режимді сақтап

жұмысты жалғастыруға болады. Құрылғы арқылы жаңа түрдегі пернетақталар �ндірісін дамытып, жаңа түрдегі пернетақтамен басқарылатын перифериялық құрылғыларды жасауды ілгерілетеміз. Сонымен бірге, биыл Астана қаласында �тетін «ЭКСПО – 2017» к�рмесінің дүниежүзілік конгресіне қатыс-пақпыз. Сол конгресте жаңа құрыл ғымызды к�пшілікке таныстырып, баяндама жасаймыз. Сонымен бірге «ЭКСПО – 2017» к�р месіне орай қатысушыларға таратылатын жұ мыс с�мкесіне осы пернетақтаны орнату ды ойластырып отырмыз. Яғни, к�рмеге қа тысу- шы күн панелін 2 режимде қуаттан дыру к� зі және пернетақта ретінде пайдалана ала ды. Бұл бір жағынан елімізді жасыл эко но ми каны қолданушы ел ретінде таныс тырады.

– Энергияның жанама к7здерін пайдалану жағы қалай?

Ғалымдарымыздың есептеулері бойын-ша қазіргі қарқынды тұтыну екпіні жалғаса

берсе, табиғаттағы газ қоры ш а м а м е н 5 0 ж ы л ғ а ,

мұнай қоры 40-50 жыл-ға ғана жететін сияқ-ты. Сондықтан энер-гияны үнемді қол дана оты рып, онымен тіке-лей бәсекеге түсе ала-

тын басқа да энергия түр лерін – атом, су,

жел, күн, т.б. пайда лану дың маңызы �те зор. Шет мемлекеттерде бұл мәселе жақсы қолға алынған, дәстүрлі электр энергиясын пай-далану 30 пайызға дейін т�мендетілген. Bрине, біздің елімізде биыл �тетін халықа-ралық «ЭКСПО – 2017» к�р месі энергетика саласында үлкен серпін беретіні с�зсіз. Де-ген мен болашағымыз үшін табиғи қуат к�здерін пайдалансақ игі. Себебі, еліміздің бұл салада мүмкіндіктері мол. Мәселе соны ұтым ды пайдалана білсек, қоршаған орта-мыз ға ғана емес, еліміздің экономика сына оң үлесін беретіні анық. Осы мақсатта жұ-мыс істеу үшін жастарды қалыптастыру қа-жет. Бұл салада мамандар �те аз. Жобаны нау рыз айынан қолға алдық. 10 айдың ішінде құрыл ғымызды жетілдіріп, саудаға шығар ғы мыз келеді.

– <ңгімеңізге рақмет! Сұхбаттасқан

Ақбота ИСЛ<МБЕК

КҮННЕН ҚУАТ АЛАТЫН ПЕРНЕТАҚТАӨНЕРТАПҚЫШ

Бүгінгі заманды электр энергиясынсыз елестету мүмкін емес. Соңғы кездері әлем жұртшылығы энергия көзінің экологиялық таза әрі арзан баламасын іздеу үстінде. Сондай табиғи құрылғы ретінде күннен қуат алатын күн батареяларын жұртшылық жақсы біледі. Сол күн батареяның пернетақтаға айналып, түрлі бағдарлар орындағанын көрдіңіз бе?! Ендеше, осындай құрылғыны QAZTEX Innovations стартап компаниясы ұсынып отыр. Компания директоры, жобаның жетекшісі Шернияз Қабдөшев бұл құрылғының жасыл экономика саясатына қосатын зор үлесі мен мол мүмкіндіктерін айтып берді.

арнайы бағдарламалау арқылы жаңа түрдегі перне тақтамызды әртүрлі перифериялық құрыл ғылардың басқару пульті ретінде пайдалануға болады. Мәселен, балаларға арналған ойыншықтар мен дамытатын ойындар, жарық диодты құрылғылар, арнайы медиаэкрандар және т.б. айта аламыз.

Пернетақтаның артықшылықтары дегенде түрлі гаджеттер мен смартфондарды қуаттау барысында сол режимді сас қтап

берсе, табиғаттағы газ қорыш а м а м е н 5 0 ж ы л ғ а ,

мұнай қоры 40-50 жыл-ға ғана жететін сияқ-ты. Сондықтан энер-гияны үнемді қол дана оты рып, онымен тіке-лей бәсекеге түсе ала-

тын басқа да энергия түрлерін – атом, су,

тиімді техно логия, бірізді саясат пен энер-гоменеджмент арқылы азайтуға болады. Бүгінде еліміз «жасыл» экономикаға к�шу

– Фотоэлектнемесе кез келгтүскенде электр т

пабіртербатайдиқұлатақоттаҚакүалкмқбә