ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ c...

Διαβάστε σε αυτό το Τεύχοςbull Τα διαγγέλματα της υποτέλειας

bull Η συμβολή των Μακεδόνων στην Εθνεγερσία του 1821

bull Γλώσσα και διαχρονικός Ελληνικός Πολιτισμός

bull Ορθοπεδικός και μόνον ασυζητητί

bull Σχόλια πάνω σε παροιμίες της Κεφαλονιάς

bull Ιστορικοί Χοροί Τραγούδια και Δρώμενα της Ελλάδας

bull Εκδήλωση του ΚΕΧΟΛΠ στο Μέγαρο Μουσικής Αθήνας

bull Μνήμη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΑριθμός Τεύχους 38 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2012 - Τιμή Τεύχους 050 c

Έδρα Ελ Βενιζέλου 134 17676 Καλλιθέα - Τηλ 6973 591587 ΚΩΔ 6725

Αφιέρωμα στους ιστορικούς χορούς τα τραγούδια και τα δρώμενα της Ελλάδας

Ο Κατσαντώνης και ο Νικοτσάρας σε γλεντοκόπι των κλεφτών στη Ζαγορά Πηλίου (έργο του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ)

2 XΟΡΟΣΤΑΣΙ Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2012

ΧοροστάσιEκδότης - ΔιευθυντήςΔρ Κώστας Σαχινίδης

Ιδιοκτησία-Έκδοση Κέντρο Ελληνικού Χορούκαι Λαϊκού Πολιτισμού

ΈδραΕλ Βενιζέλου 13417676 Καλλιθέα

Τηλ 210 92194956973 591587

e-mail ksachinidesyahoogr

Επιστημονικοί Σύμβουλοι Καθηγ Βασίλης Φίλιας

Καθηγ Μιχαήλ Μερακλής Καθηγ Γιάννης ΜότσιοςΔρ Γεώργιος ΑικατερινίδηςΚαθηγ Μηνάς Αλ ΑλεξιάδηςΚαθηγ Μανόλης Βαρβούνης

Διεύθυνση ΣύνταξηςΜαρία Άνθη

Φιλολογική ΕπιμέλειαΑλίκη Αθ Μανδηλαρά

φιλόλογος master Λαογραφίας του Παν Αθηνών

Επεξεργασία κειμένωνΕυαγγελία ΜιστιλοπούλουΙωάννα Μιστιλοπούλου

Άννα Κακοπέτρου Αλέξης ΚιτσαντάςΓ Μαρούλης Σοφία Κολοβού

Μέμα Κολυβά

Επεξεργασία φωτογραφιώνStudio Στάθη Σαχινίδη

Κυψέλης 35 Αθήνα τηλ 2108842679Γραμματεία - Οικονομικές ΕνισχύσειςΧριστίνα Κεκάκη bull Τηλ 2109566132

Λογαριασμός Εμπορικής Τραπέζης 02530198174

Διαδικτυακός ΤόποςΧΟΡΟΣΤΑΣΙΚΕΧΟΛΠ

wwwsachinidescomΣελιδοποίησηΕύη Γκαντήραγα

ΕκτύπωσηΓραφικές Τέχνες

Ι Γκαντήραγας amp ΣΙΑ ΟΕΓερανίου 7 Αθήνα Τηλ 210 5244309

Ετήσιες ΣυνδρομέςΕσωτερικού

Φυσικά Πρόσωπα 20euroΔημόσιοι Οργανισμοί 25euro

Εξωτερικού 25euroΕπιτρέπεται η ελεύθερη άντληση στοιχείων

αρκεί να αναφέρεται η πηγή και ο συγγραφέαςΟι συγγραφείς των άρθρων φέρουν την ευθύ-

νη για τις απόψεις τουςΣημείωση της Σύνταξης Οι πόροι του Κέ-

ντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού προέρχονται ΜΟΝΟ από αυτοχρηματοδότηση με την οικονομική ενίσχυση και τις συνδρομές των μελών και των φίλων του καθώς και με λίγες μικρές κρατικές επιχορηγήσεις (κατά καιρούς)

ISSN 1791-6712

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΣημείωμα του εκδότηbull 2Τα διαγγέλματα της υποτέλειας τbull ου Βασίλη Φίλια 3Η συμβολή των Μακεδόνων στην Εθνεγερσία του 1821 bull

του Κωντίνου Β Χιώλου 4 bull Γλώσσα και διαχρονικός ελληνικός Πολιτισμός του Περικλή Νεάρχου 6Ορθοπεδικός και μόνον ασυζητητίbull του Γιάννη Πρινιανάκη 10Σχόλια πάνω σε παροιμίες της Κεφαλονιάςbull του Γεράσιμου Α Ρηγάτου 15Ιστορικοί Χοροί Τραγούδια και Δρώμενα της Ελλάδαςbull του Κώστα Γ Σαχινίδη 18Δράση του ΚΕΧΟΛΠ bull

- Εκδήλωση του ΚΕΧΟΛΠ στο Μέγαρο Μουσικής Αθήνας με θέμα τους Ιστορικούς χορούς τα τραγούδια και τα δρώμενα της Ελλάδας 22 - Συντελεστές της εκδήλωσης 23

Βραδιά ταβέρνας του ΚΕΧΟΛΠbull 281η Πολιτιστική εβδομάδα στο Πάντειο Πανεπιστήμιοbull 28Μνήμη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Σχολική εκδήλωση με τη συμμετοχή bull

της Χορευτικής Ομάδας του ΚΕΧΟΛΠ 29Μια ονειρική παράσταση από το Εθνικό Κρατικό Φολκλορικό Συγκρότημαbull

Χορού laquoΜazowszeraquo στην Βαρσοβία Πολωνίας 30laquoΟ Φονιάςraquo του Μήτσου Ευθυμιάδη στο laquoΘέατρο Τεχνώνraquo της Λάρισαςbull 31Χορευτική παράσταση του ΚΕΧΟΛΠ σε εκδήλωση του Συλλόγου Περιβολιωτών bull Δωρίδας 31

Σημείωμα του εκδότη

Οι κορυφαίες στιγμές του λαού μας που δημιουργήθηκαν στο ιστορικό παρελθόν αποτυπώθηκαν στην προφορική μας παράδοση από τους

αρχαίους χρόνους μέχρι πρόσφατα Η ιστορική αναδρομή στους μακρόχρονους αγώνες του λαού μας και τις

παραδόσεις του είναι απαραίτητο να γίνεται πιο συχνά στις μέρες μας επειδή η εθνική περηφάνια των νεοελλήνων έχει τρωθεί σε μέγιστο βαθμό και από τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις

Είναι αναγκαίο να αντλήσουμε διδάγματα από τον αγνό πατριωτισμό και την αυτοθυσία που επέδειξαν οι παλαιότεροι από εμάς Έλληνες και να αγωνι-σθούμε ενωμένοι για να απαλλαγεί η χώρα μας από κάθε προδοτική πολιτική εθνικής μειοδοσίας που έχει συντελεσθεί με τα μνημόνια και την παραχώρηση της εθνικής κυριαρχίας σε ξένους

Για το λόγο αυτό το τεύχος αυτό είναι αφιερωμένο στον αγνό πατριωτισμό των Ελλήνων όπως είναι και το Σύνταγμα της Ελλάδας το οποίο κατά τα τελευταία χρόνια καταστρατηγήθηκε εν πολλοίς από τις ίδιες τις πρόσφατες κυβερνήσεις μας και συνοδεύτηκε με έντονη πατριδοκαπηλεία

Ο πατριωτισμός των Ελλήνων έχει εκφρασθεί μέσα από τα δημοτικά τραγού-δια και τους χορούς που συνδέονται άμεσα με τις αγωνιστικές περιόδους του λαού μας κάθε φορά όταν αυτός έδινε τον αγώνα για τη λευτεριά του

Πολλά ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα ενσωματώθηκαν στην προφορική παράδοση και διατηρήθηκαν στη μνήμη του λαού με μικρές ή μεγάλες παραλ-λαγές από την αρχαία ελληνική περίοδο τη βυζαντινή αλλά και την περίοδο της Τουρκοκρατίας καθώς και τη σύγχρονη

Με τον τρόπο αυτό η μουσικοχορευτική παράδοση παραμένει συνεκτική δύναμη του Ελληνισμού ισχυροποιώντας την εθνική συλλογική συνείδηση και ταυτότητα

Οι ιστορικοί χοροί και τα τραγούδια παρέμειναν ζωντανές μαρτυρίες της αυτοθυσίας των Ελλήνων που έπεσαν για την πατρίδα και θα παραμείνουν φωτεινοί σηματοδότες ανά τους αιώνες

Αν και ο σύγχρονος πολιτισμός στην εποχή μας υφίσταται την πολιτιστική ισοπέδωση της παγκοσμιοποίησης οι εθνικοί χοροί θα συνεχίσουν να καλλι-εργούν την ιστορική μνήμη και θα αποτελούν φορέα εθνικής αντίστασης σε κάθε είδους κατακτητή

3XΟΡΟΣΤΑΣΙΙανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2012

του καθηγητή Βασίλη Φίλιαπρώην Πρύτανη Παντείου Πανεπιστημίου

Τα διαγγέλματα της υποτέλειας

Τα πρωτοχρονιάτικα μηνύματα των laquoκεφαλών του έθνουςraquo από εκείνα του Προέδρου της Δημοκρατίας του Πρωθυ-πουργού και του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος ώς αυτά των laquoαρμοδίων υπουργώνraquo και κάποιων σοφολογιοτάτων βουλευτών αποδεικνύουν ότι η χώρα ποδηγετείται από άσχετους και ημιμα-θείς που ως μοναδικό στόχο τους έχουν θέσει να εξασφαλίσουν στους ξένους laquoσωτήρεςraquo μας ελεύθερο πεδίο δράσης εξουδετερώνοντας τις λαϊκές αντιδράσεις με την ανάπτυξη φοβικών συνδρόμων περί ολικής οικο-νομικής καταστροφής αν δεν ακολουθήσουμε πειθήνια τις μνημονιακές εντολέςΠρόκειται για τη laquoλογικήraquo του ΔΝΤ της τρόικας και

των τοποτηρητών [gauleiter όπως λέγονταν επί χιτλερι-σμού] της κ Άγκελα Μέρκελ Μια laquoλογικήraquo κάθετης συρρίκνωσης των λαϊκών εισοδημάτων και εξώνησης αντί πινακίου φακής όλων των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας σε ξένους laquoεπενδυτέςraquoΓια μία ακόμη φορά οι ανεγκέφαλες laquoκεφαλές του

έθνουςraquo απέδειξαν ότι δεν έχουν ίχνος πολιτικής εντιμό-τητας και προσωπικής αξιοπρέπειας διότι αν είχαν θα έπρεπε να μας εξηγήσουν με τα laquoελπιδοφόραraquo μηνύματά τους γιατί η πολιτική που ακολουθήθηκε απέτυχε πατα-γωδώς σε όλα ανεξαιρέτως τα σημεία και γιατί παρrsquo όλα αυτά συνεχίζουν ακάθεκτοι την ίδια τακτικήΤουλάχιστον να μας έδιναν και ένα έστω παράδειγμα

στον πλανήτη όπου το μείγμα αυτής της πολιτικής πέτυχε και να μας εξηγήσουν πώς και γιατί η αποτίναξη αυτής της πολιτικής όπου εφαρμόστηκε [κλασσικό παράδειγμα η γειτονική μας Τουρκία] οδήγησε σε ανάκαμψηΟι περίφημοι laquoτεχνοκράτεςraquo ενώπιον των οποίων

ευλαβώς υποκλίνονται οι πολιτικοί της πενταροδεκάρας απεδείχθη ότι δεν γνωρίζουν ότι και ένας πρωτοετής φοι-τητής οικονομικών γνωρίζει δηλαδή ότι ο στραγγαλισμός των εισοδημάτων επιταχύνει και βαθαίνει αναπόδραστα την ύφεσηΑγνοούν οι κύριοι αυτοί διότι διδάχθηκαν τα οικονο-

μικά ως economics και όχι ως Πολιτική Οικονομία και στη διάρκεια της θητείας τους στη Διεθνή της ληστρικής κερδοσκοπίας ότι στην κρίση του lsquo29 - lsquo30 ο ντόκτορ Σαχτ ο λόρδος Κέυνς ο Ρούσβελτ με το New Deal - ακόμα και ο Ομπάμα σήμερα - ακολούθησαν τον δρόμο της αναθέρμανσης της οικονομίας με ενίσχυση της αγο-

ραστικής δύναμης των μαζώνΟι σημερινοί laquoτεχνοκράτεςraquo στην

πλειοψηφία τους αντίθετα ταγμένοι στην υπηρεσία του διεθνούς τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού παρασιτικού κεφα-λαίου αφού στάθηκαν ανίκανοι να αντιλη-φθούν ότι η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση που τόσο ύμνησαν οδηγεί αναπόφευκτα όχι μόνο σε παγκόσμια κρίση αλλά και σε κατάργηση της αυτονομίας της πολιτικής σε διεθνή κλίμακα που την καθιστά όλο και περισσότερο υποχείρια των κέντρων

αποφάσεων και χειρισμών του υπερεθνικού παρασιτικού κεφαλαίουΣτη χώρα μας ιδιαίτερα κυριάρχησαν πολιτικά αν-

θρωπάρια του τύπου Γ Παπανδρέου που σε σύμπραξη με άλλα laquoηγετικάraquo στελέχη είδαν την κρίση μόνο ως δημοσιονομικό πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπισθεί με πτώχευση του λαού και μαζική ανεργία μία αντιμε-τώπιση που συνιστά υποθήκη του μέλλοντος του έθνους για απροσδιόριστο χρονικό διάστημαΜία υποθήκευση οικονομική στη βάση της που όμως

συνεπάγεται μια τεράστια αιμορραγία λόγω της μετα-νάστευσης του αξιολογότερου δυναμικού της χώρας [την τρίτη μέσα σε έναν αιώνα] και συνεπακόλουθα την ακόμη μεγαλύτερη πτώση της γεννητικότηταςΒρισκόμαστε κατά συνέπεια σε μια μειοδοτική και

αντεθνική άσκηση πολιτικής και γιrsquo αυτό η οργανω-μένη αντίδραση απέναντί της συνιστά υπέρτατο και άμεσο πατριωτικό καθήκονΠοίες όμως κατευθύνσεις πρέπει να πάρει η αντίδραση

αυτήΤις ακόλουθεςΠρώτο την καταγγελία και την κατάργηση του μνημο-

νίου που καθιερώνει ένα είδος ληστρικού δανεισμού σε βάρος της χώρας χωρίς να διευκολύνεται στο παραμικρό η οικονομία της χώραςΔεύτερο την άμεση και επίσημη στάση πληρωμών των

ξένων δανείων ως επαχθών όπως έκανε ο ΙσημερινόςΤρίτο την αναζήτηση άλλων πηγών δανειοδότησης με

απείρως ευνοϊκότερους όρους που είναι διαθέσιμες αλλά οι αγοραίες laquoκεφαλέςraquo του έθνους θέλουν να αγνοούνΤέταρτο Την άμεση κήρυξη της ελληνικής Αποκλει-

στικής Οικονομικής Ζώνης με ταχύτατη εκπόνηση των όρων αξιοποίησής της όπως έκανε η ΚύπροςΠέμπτο Την επαναφορά της απαίτησης εξόφλησης

συνέχεια στη σελ 31


του Κωνσταντίνου Β ΧιώλουΔιδάκτορος Νομικής - Δικηγόρου - Προέδρου Εθνικής Ενώσεως Βορείων Ελλήνων

Η συμβολή των Μακεδόνων στην Εθνεγερσία του 1821Η συμβολή των Μακεδόνων στην Εθνεγερσία του 1821

Η Μακεδονία που είναι από της αρχαιότητος η πλέον αιματοβα-

μένη περιοχή της Ελλάδος κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας διεκρίθη δια την συμμετοχή της εις τους εθνι-κούς αγώνας και δεν υπελείφθη της λοιπής Ελλάδος εις πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίαςΤα απελευθερωτικά κινήματα άρχισαν

πολύ νωρίς στην Μακεδονία Η παρου-σία όμως εις αυτήν ισχυρού τούρκικου στρατού είχε ως αποτέλεσμα να καταπνίγονται ταύτα εις το αίμα εν τη γενέσει των Την Επανάσταση του 1821 προετοίμασαν εν μέσω

πολλών αντιξοοτήτων και κυρίως κινδύνων η Εκκλη-σία οι Διδάσκαλοι του Γένους τα Σώματα των Κλε-φτών και κατά κύριο Λόγο η Φιλική ΕταιρείαΕις τον αγώνα που διεξήχθη εις τα Παραδουνά-

βιους Χώρας ( Ηγεμονίας ) έλαβον ενεργόν μέρος πολλοί Μακεδόνες μεταξύ των οποίων ο Γεώργιος ο Ξενοκράτης και ο Νικόλαος Τουζουνίδης από την Θεσσαλονίκη οι οποίοι εφονεύθησαν την 17ην Ιου-νίου 1821 κατά την επική μάχη του Σκουλενίου και ο Γιωργάκης ο Ολύμπιος ο οποίος μαζί με τον επίσης Μακεδόνα φίλο του Ιωάννη Φαρμάκη κατόρθωσαν να διατηρηθεί ο Αγών εις την Μολδαβίαν επί τετράμηνο εισέτι αγωνιζόμενοι μετά την πανωλεθρία που υπέστη ο Ιερός Λόχος εις το Δραγατσάνι Ο Γιωργάκης ο Ολύ-μπιος αρματολός του Ολύμπου υπήρξε εκ των πλέον επιφανών αγωνιστών της επαναστάσεως του 1821 Διορισθείς υπό του Αλέξανδρου Υψηλάντη αρχηγός των Δυνάμεων εις την Βλαχίαν νίκησε επανειλημμέ-νως τους Τούρκους και διεκρίθη ιδιαιτέρως κατά την άτυχη μάχη του Δραγατσανίου καταφυγών δε εις την Μονή του Σέκου όπου απεκλείσθη έθεσε πυρ εις τα πυρομαχικά του με αποτέλεσμα να ανατιναχθή εις τον αέρα μαζί με τους συμπολεμιστές τουΤον πόθον δια την ελευθερία κράτησαν άσβεστον

εις την Μακεδονία οι Αρματολοί και οι Κλέφτες Αι παντοειδείς διώξεις και καταπιέσεις των Τούρκων έγιναν αφορμή ώστε πολλοί Μακεδόνες να τραπούν εις τα βουνά απ΄ όπου ενεργούσαν επιθέσεις κατά του κατακτητού Κυριότερων κέντρο των Κλεφτών αυτών ήταν ο ΌλυμποςΗ Μακεδονία λόγω της ιδιαζούσης θέσεώς της από

γεωγραφικής απόψεως υπέστη περισσότερον πάντως

άλλου τας συνέπειας της Οθωμανικής κα-τακτήσεως Εις την εύφορον Μακεδονία έστρεψαν αρχήθεν αμέριστον την προσοχή των οι Τούρκοι κατακτηταί προκειμένου να καρπούνται τα αγαθά των κόπων των ραγιά-δων τους Όσον δε οι Τούρκοι κατεπίεζον περισσότερον τους Μακεδόνας τόσον το πατριωτικό τους συναίσθημα εκρατύνετο Αι παντοειδείς πιέσεις και διώξεις των Τούρκων δεν εμπόδισαν την δημιουργία ονομαστών

Ελληνικών κέντρων τα οποία ήκμαζον εμπορικώς καλλιεργούσαν τα Ελληνικά Γράμματα και διατηρούσαν άσβεστη την φλόγα του πατριωτικού συναισθήματος και τον μύχιον πόθον της Ελευθερίας Η Θεσσαλονίκη αι Σέρραι το Μελένικον η Κοζάνη η Σιάτιστα η Νάουσα και πολλαί άλλαι πόλεις της Μακεδονίας διετήρησαν αμείωτο την ελληνική ζωτικότητά τους καθ΄ όλη την δι-άρκεια της μακραίωνης δουλείας τους υπό τον τούρκικο ζυγό Όταν δε υπό τας ευλογίας της Εκκλησίας την 25ην Μαρτίου 1821 υψούτο είς την Αγία Λαύρα η Σημαία της Ελληνικής Επαναστάσεως και η μια κατόπιν της άλλης εξεγείροντο αι υπόδουλοι Έλληνικαί πόλεις αι Σέρραι αι οποίαι ουδεμίαν παρέλειψαν ευκαιρίαν αποτινάξεως του τούρκικου ζυγού επαναστάτησαν και αυταί και συ-νεμερίσθησαν την τύχη του Έθνους υπό την αρχηγία και τας οδηγίας του μεγάλου των τέκνου Εμμανουήλ Παπά ο οποίος μυηθείς εις την Φιλική Εταιρεία υπό του Ιωάννη Φαρμάκη διέθεσε ολόκληρο την σεβαστή περιουσία του και όλο το είναι υπέρ του απελευθερωτικού Αγώνος Η παρά του Εμμανουήλ Παπά αναπτυχθείσα δραστηριότης ήτο πολύ μεγάλη Το επαναστατικόν κήρυγμα του και η Επανάστασις της Χαλκιδικής ανησύχησαν βαθέως την Τούρκικη Κυβέρνηση Ως εκ τούτου δια να ανακοπή η επέκτασης της επαναστάσεως εδόθη εντολή εις τον Πασά της Θεσσαλονίκης Αμπούλ Αβούδ να εκστρατεύσει κατά της Χαλκιδικής με στρατό 15000 ανδρών και να καταπνίξει εις το αίμα την Επανάσταση των Μακεδόνων όπερ και εγένετο με την πτώση της Κασσάνδρας κατά την 29ην Οκτωβρίου ύστερα από σθεναρά αντίσταση των 600 υπερασπιστών της Εν των μεταξύ οι Τούρκοι της Θεσσαλονίκης αναθαρρήσαντες επετέθησαν κατά του Χορτιάτη και των Βασιλικών Ο Εμμανουήλ Παπάς και οι άνδρες του έμειναν τελείως αβοήθητοι Κατόπιν τούτου εκ μέρους του Εμμανουήλ Παπά εζητήθη η σύμπραξις των οπλαρχηγών του Ολύμπου και η αποστολή πλοίων από την Ύδρα δια την απόκρουση της από θαλάσσης επι-


δρομής των Τούρκων Βλέπων με μεγάλη απογοήτευση την κατάσταση εις την οποίαν είχε περιέλθει η Επανάστα-σης εις την Χαλκιδική ο Εμμανουήλ Παπάς αναχώρησε την 27ην Οκτωβρίου με τον υιό του από την Κασσάνδρα δια την Ύδρα προκειμένου να επιτύχει το ταχύτερο την αποστολή βοήθειας από πλοία και πολεμοφόδια προς ενί-σχυση του Αγώνος εις την Χαλκιδική Ατυχώς συντελού-σης και της καταστροφής της Κασσάνδρας τα γεγονότα έλαβον ραγδαίαν εξέλιξη επί τα χείρω Δεν ήτο όμως πεπρωμένο να φθάσει ο Εμμανουήλ Παπάς εις την Ύδρα διότι ύστερα από τόσα κακουχίας και έντονους ψυχικά συγκινήσεις υπέστη εν πλώ συγκοπή καρδιάς και πέθανε την 5ην Δεκεμβρίου 1821 εις ηλι-κία μόλις 48 ετών ενώ το πλοίο παρέπλεε τον Καφηρέα ( Κάβο Ντόρο ) και ετάφη με τιμάς Αρ-χιστρατήγου εις την Ύδρα μετά δε την μεταβολή του έτους 1843 ανεγράφη το όνομα του ως ενός των πρωταγωνιστών της Εθνεγερσίας του 1821 Ούτως εξέλιπε μια συμπαθέστατη μορφή του Ιερού Αγώ-νος των Ελλήνων του 1821 ο ακραιφνής και δυναμικός εκείνος Έλλην εις τον ένθερμον πατριωτισμό του οποίου ωφείλετο η επαναστατική κίνη-σης της Μακεδονίας Το έθνος απεστερήθη τον Αρχιστράτηγο των Μακεδονικών Δυνάμεων Εμμανουήλ Παπά τίτλο που απένειμε εις αυτόν ο Δημήτριος Υψηλάντης Γενικός Επίτροπος της εν Ναυπλίω Επαναστατικής Κυβέρνησης διότι ιδίαις αυτού δαπάνες εξήγειρε την Μακεδο-νία εις Επανάσταση πρόσφερε ύψιστας υπηρεσίας υπέρ της κοινής ελευθερίας και συνέδραμε τους αδύνατους ομογε-νείς της Θεσσαλονίκης των Σερρών της Κασσανδρείας του Αγίου Όρους και όλης της ΧαλκιδικήςΜε την πτώση της Κασσάνδρας δεν τελείωσε η δοκι-

μασία της Μακεδονίας Αι υπό τον Ζαφειράκην Θεοδό-σιον τον Καρατάσον και τον Άγγελον Γάτσον δυνάμεις εισήλθαν την 22αν Φεβρουαρίου 1822 εις την Νάουσα με πρόθεση να καταλύσουν τας Τούρκικας Αρχάς και να δώσουν τον όρκο του Αγώνος εις τον Μητροπολιτικό Ναό Ο Αμπούλ Αβούδ πληροφορηθείς την Επανάστα-ση της Νάουσας βάδισε εναντίον των επαναστατών με δύναμη 1600 περίπου πεζικού ιππικού και πυροβολικού Την 6ην Απριλίου 1822 οι Τούρκοι διασπάσαντες την ζώνη των Επαναστατών ώρμησαν με αλαλαγμούς εις τας οδούς της πόλεως κατασφάζοντας αδιακρίτως τους

πάντες Γυναίκες τότε με μικρά παιδιά εις την αγκάλην των ετράπησαν προς ύψωμα εις την βραχώδη όχθη της Αραπίτσας και από εκεί δια να μην πέσουν εις τα χείρας των μαινόμενων Τούρκων και δια να αποφύγουν τας ατιμώσεις ερρίπτοντο εις τα καταρρακτώδη ύδατα του ποταμού Αι ηρωίδες αυταί της Νάουσας με την ομαδική αυτοθυσία των έκλεισαν δια δευτέραν φοράν ένα νέο ανατριχιαστικό επίλογο του laquoχορού του Ζαλόγγουraquo τον

χορό της ΑραπίτσαςΕξ όσων ανεφέρθησαν συνο-

πτικώς διαπιστώνεται ανενδοιά-στως ότι η συνεισφορά των Μα-κεδόνων εις τον υπέρ της Ελευθε-ρίας των Ελλήνων Ιερόν Αγώνα του 1821 υπήρξε αποφασιστικής σημασίας και σπουδαιότητος Με τρεις μεγάλες επαναστατικές εστίες που δημιούργησαν οι Μα-κεδόνες ήτοι εις την Χαλκιδικήν υπό τον Εμμανουήλ Παπά εις την

περιοχή της Βέροιας ndash Νάουσας και Έδεσσας υπό τους Αγγελήν Γάτσον Ζαφειράκην Θεοδοσίου και Καρατάσον και εις την περιοχή Πιερίας ndash Ολύμπου υπό τους Γρη-γορίου Σάλαν Νικολάου Κασομούλην και Διαμαντήν Ολύμπιον αντέστησαν σθεναρώς εις τους Τούρκους

και συνέβαλαν τα μέγιστα εις την έκβασιν του υπέρ Πίστεως και Πατρίδος Αγώνος των Πα-νελλήνωνΤελικώς η Επανάστασις

εις την Μακεδονία κατεπνίγη εις το αίμα αφού οι Τούρκοι διέθεσαν προς τούτο μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις Παρά ταύτα όμως το αγωνιστικόν φρόνημα των Μακεδόνων δεν εκάμφθη και συνέχισαν ούτοι

απτόητοι τον Αγώνα παρέχοντας την συνδρομή τους εις την λοιπή αγωνιζόμενη Ελλάδα και προσφέροντες εις αυτήν τους βραχίονας και το αίμα τους Πολλοί εξ αυτών διεκρίθησαν εις τας μάχας δια την τόλμη την ανδρεία την αυταπάρνηση και το γενναίο φρόνημα Προκειμένου λοιπόν να συνεχίσουν τον Αγώνα και την πολύτιμη συνεισφορά τους εις την Εθνεγερσία κατήλθον εις την Νότια Ελλάδα και αφού συγκρότησαν την Μακεδονική Φάλαγγα παρέσχον αμέριστη την συνδρομή των εις την απελευθέρωση του Έθνους των Ελλήνων μέχρι του διπλωματικού τυπικού τέρματος της Ελληνικής Επαναστάσεως που έλαβε χώραν το έτος 1830 με το Πρωτόκολλον του Λονδίνου δια του οποίου ανεγνωρίσθη διεθνώς το Ελληνικόν Κράτος με όρια τον Σπερχειόν και τον Αχελώον

Το άγαλμα της γυναίκας Το άγαλμα της γυναίκας που ετοιμάζεται να πέσει που ετοιμάζεται να πέσει στον ποταμό Αράπιτσαστον ποταμό Αράπιτσα

Καγκελευτός Ιερισσού αναπαράσταση της σφαγής του 1845


Γλώσσα και διαχρονικός ελληνικός Πολιτισμός του Περικλή Νεάρχου Πρέσβη ετ

Η αποκωδικοποίηση της Μινωϊκής γραφής Γραμμική Β΄ από τον Michael Ventris το 1953 προσέθεσε άλλα τετρακόσια περίπου χρόνια γραπτής Ελληνικής γλώσσας Η Ελληνική γλώσσα ως γραπτή γλώσσα έχει επομένως 3500 περίπου χρόνια ζωής Ένα προνόμιο μοναδικό στην Ευρώπη και καύ-χημα ελαχίστων γλωσσών στον κόσμοΣτη μεγάλη αυτή αδιάσπαστη δημιουρ-

γική ιστορική διαδρομή διακρίνουμε δύο μεγάλες ιστορικές περιόδους με οικουμενική σημασία Η πρώτη ταυτίζεται με τον Αρχαίο κλασικό κόσμο Από τους αρχαϊκούς χρόνους το μεσουράνημα του 5ου και του 4ου αι πΧ τη μεγάλη εκστρατεία στην Ανατολή του Μ Αλεξάνδρου και τον Ελληνιστικό κόσμο μέχρι τη Ρωμαϊκή εποχή και τη μετάβαση στον ΧριστιανισμόΗ δεύτερη ταυτίζεται με τη μετάλλαξη της Ανα-

τολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε Ελληνική χριστιανική αυτοκρατορία το Βυζάντιο και τη χιλιόχρονη πορεία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας τη διαμόρφωση της χριστιανικής οικουμένης και ειδικότερα της Ελληνικής ΟρθοδοξίαςΤα κείμενα που έχουμε από τη Μινωϊκή εποχή γραμ-

μένα στη Γραμμική Β΄ αναφέρονται σε καταγραφές προϊόντων στα Μινωϊκά ανάκτορα σε αξιωματούχους και σε θεούς Αναγνωρίζουμε στα λιτά αυτά κείμενα ονόματα θεών και ανθρώπων Είναι τα ίδια που θα συναντήσουμε αργότερα στην ηρωϊκή Μυκηναϊκή περίοδο Αυτήν που έψαλε σαν ένδοξο παρελθόν ο αρ-χηγέτης της Ελληνικής γλώσσας και παιδείας Όμηρος με τα δύο αθάνατα έπη του Ιλιάς και ΟδύσσειαΤα δύο αυτά μεγάλα επικά ποιήματα έχουν μια ανυ-

πέρβλητη γλωσσική και ποιητική τελειότητα Μοιά-ζουν σαν να έχουν κυριολεκτικά ξεπηδήσει πανέτοιμα από το κεφάλι του Ομήρου με κάποια θεϊκή έμπνευση των Μουσών όπως η Αθηνά με την πανοπλία της από το κεφάλι του ΔιόςΕίναι φανερό ότι τα ποιήματα αυτά είναι η αριστουρ-

γηματική σύνθεση και το απάνθισμα που ανεδύθησαν μέσα από ένα πλούσιο επικό κύκλο με τη μεγαλοφυή έμπνευση και ποιητική μετουσίωση του Ομήρου Θα παρατηρήσουμε αργότερα το ίδιο φαινόμενο με τον διθύραμβο και την τραγωδία Από τα απλά δρώμενα προς τιμή του θεού Διονύσου θα γεννηθούν ως

υψηλή τέχνη με το θαύμα της ποιητικής και μουσικής μεγαλοφυΐας ο διθύραμβος και η τραγωδίαΤα Ομηρικά Έπη ανεδείχθησαν σε

πραγματική Βίβλο του Ελληνισμού Ήταν μια ποίηση που μαζί με εκείνη του Ησιόδου διεμόρφωσε ουσιαστικά τις αντιλήψεις τα πρότυπα τις αξίες αλλά και τη laquoθεολογίαraquo ακόμη της αρχαίας Ελ-

ληνικής θρησκείας Η αρχαία Ελληνική θρησκεία δεν είχε από μόνη της οποιαδήποτε Βίβλο οποιοδήποτε σώμα δογμάτων Οι θεοί ήταν αυτοί που περιέγραφαν ο Όμηρος και ο Ησίοδος Μακάριοι ως αθάνατοι σε σύγκριση με τους καημένους τους θνητούς που τρώνε τους καρπούς της γης και άλλοτε θάλλουν γεμάτοι δύναμη και άλλοτε φθίνουν και πέφτουν ανήμποροι με τον αναπόφευκτο θάνατο σαν τα φύλλα των δέν-δρων που αλλάζουν από γενιά σε γενιά Οι θεοί είναι στον αντίποδα των θνητών laquoκείνοι γάρ τrsquo άνοσοι και αγήραοιraquo λέει ο Πίνδαρος laquoπόνων τrsquo άπειροι βαρυβόαν πορθμόν πεφευγότες ΑχέροντοςraquoΔιεμόρφωσε επίσης τα πρότυπα των ηρώων που

αντιπροσωπεύουν την ηρωϊκή στάση απέναντι στη ζωή τη δικαίωση της ζωής με το κλέος την αίσθηση της τιμής και της δόξας με αγάπη για τη ζωή και περι-φρόνηση προς το θάνατο όταν επιβάλλεται ως επιταγή χρέους αξιοπρέπειας ελευθερίας και τιμήςΚορυφαίο πρότυπο ο μεγαλύτερος ήρωας των Αχαι-

ών ο Αχιλλεύς Γνώριζε από τη θεά μητέρα του ότι αν έμενε στη Φθία θα ζούσε ευτυχισμένος και θα έφθανε σε βαθιά γεράματα Αν πήγαινε στην Τροία θα ήταν μινυνθάδιος βραχύβιος δηλαδή αλλά θα είχε αιώνια δόξα Γνώριζε επίσης ότι αν σκότωνε τον Έκτορα θα ήταν έτοιμος αμέσως μετά και ο δικός του θάνατος Δεν δίστασε όμως ούτε για μια στιγμή να εκδικηθεί τον φίλο του Πάτροκλο αποδεχόμενος να κατέλθει κι αυτός στον laquoπολυδέγμοναraquo Άδη (αυτόν που δέχεται πολλούς) και να μη βλέπει πια την αυγή του ήλιουΟ ίδιος θα δώσει στην laquoΟδύσσειαraquo το μέτρο της

αγάπης του για τη ζωή και θα εκφράσει επιγραμμα-τικά τη θεμελιακή αντίληψη των Αρχαίων για τη ζωή και το θάνατο Όταν ο Οδυσσεύς κατήλθε ζωντανός στον Κάτω Κόσμο με οδηγίες της Κίρκης για να συμβουλευθεί τον μάντι Τειρεσία συνάντησε εκεί και τον Αχιλλέα μαζί με άλλους Ομηρικούς ήρωες

Εισήγηση στις δύο επιστημονικές ημερίδες της Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομιάς που έγιναν στη Λάρισα (4-11-2011) και στην Ελασσόνα (5-11-2011) με θέμα ldquoΗ διαχρονικότητα και η σημαντικότητα της Ελληνικής Γλώσσαςrdquo


Τον προσεφώνησε ως μακάριο λέγοντάς του ότι όσο ήταν στη ζωή τον τιμούσαν όσο κανέναν άλλο οι Αχαιοί Και τώρα πάλι του είπε στον Κάτω Κόσμο βασιλεύεις στους νεκρούς Ο Αχιλλεύς του απάντησε με άφατη θλίψη

laquoμή δή μοι θάνατον γε παραύδα φαίδιμrsquo ὈδυσσεῦΒουλοίμην κrsquo ἐπάρουρος ἐών θητευέμεν ἄλλ ωἀνδρί παρrsquo ἀκλήρω ᾧ μή βίοτος πολύς εἴηἤ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσεινraquo

[laquoμη μου μιλάς για θάνατο γενναίε ΟδυσσέαΘα ήθελα να είμαι στη γη κι ας ήμουν φτωχός

εργάτης κοντά σε άλλονάκληρο άνδρα που δεν θα είχε περιουσία πολλήπαρά να βασιλεύω στους νεκρούςraquo]

Κορυφαίο πρότυπο από την άλλη πλευρά ο Έκτωρ Όταν μετά την έριδα Αχιλλέως και Αγαμέμνονος ανεθάρρησαν οι Τρώες και πήραν ορμητικά την πρω-τοβουλία του πολέμου έφτασαν μέχρι την τάφρο και το ξύλινο τείχος που είχαν κατασκευάσει εσπευσμένα γύρω από τα πλοία τους οι ΑχαιοίΉταν αδύνατο πια να προχωρήσουν με τα άρματα

Υπήρχε επίσης κίνδυνος να διαχυθούν άτακτα στο στρατόπεδο των Αχαιών όταν θα υπερέβαιναν το ξύ-λινο τείχος και να χάσουν τη συνοχή τους Τη στιγμή εκείνη φάνηκε στον ουρανό έκπαγλος οιωνός Ένας αετός κρατούσε στο ράμφος του έναν δράκοντα που σπαρταρούσε ζωντανός ακόμη Απότομα ο δράκοντας έστρεψε το κεφάλι και δάγκωσε τον αετό Ο τελευταίος λύγισε από πόνο και άφησε τον δράκοντα που έπεσε ανάμεσα στους ΤρώεςΟ Πολυδάμας μάντις αδελφός του Έκτορος έσπευ-

σε να ερμηνεύσει στον αδελφό του ως πολύ κακό τον οιωνό και να τον συμβουλεύσει να συγκρατήσει τον στρατό και να σταματήσει την επίθεση Όπως ο δράκοντας του είπε γύρισε και δάγκωσε τον αετό το ίδιο θα στραφούν οι Αχαιοί και θα πλήξουν άσχημα τους ΤρώεςΟ Έκτωρ σείοντας απειλητικά το δόρυ προς τον

αδελφό του του είπε έξαλλος από οργή πρόσεξε μην τολμήσεις και πεις τέτοια λόγια στον στρατό Ξέρεις και άλλον λόγο πολύ καλύτερο να πεις τον προειδο-ποίησε Τα πουλιά ας πετούν όπως τους αρέσει Από την Ανατολή στη Δύση και από τη Δύση στην Ανατο-λή laquoΕις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πατρηςraquo (Ένας είναι ο άριστος οιωνός Νrsquo αμύνεσαι για την πατρίδα σου)Ο Διομήδης συναντάει στο πεδίο της μάχης

ατρόμητο τον Γλαύκο από τη Λυκία Απορεί γιατί

και αυτός δεν φεύγει από μπροστά του όπως οι άλλοι Μόνο δυστυχισμένοι του λέει τολμούν να έρθουν αντιμέτωποι με το δικό μου δόρυ Ποιός είσrsquo εσύ Εάν είσαι θεός δεν θέλω να θεομαχήσω Αν όμως είσαι θνητός και τρώεις τον καρπό της γης πλησίασε για να σε στείλω μια ώρα αρχύτερα στον Άδη

laquoΤυδεΐδη μεγάθυμεraquo του απαντά ο Γλαύκος laquoτίη γενεήν ἐρεείνεις οἵη περ φύλλ ων γενεή

τοίη δέ καί ἀνδρῶν Φύλλ α τά μέν τrsquo ἄνεμος χαμάδις χέει ἄλλ α δέ θrsquo ὕλη

τηλεθόωσα φύει ἔαρος δrsquo ἐπιγίγνεται ὥρη ώς ἀνδρών γενεή ή μέν φύει ἡ δrsquo ἀπολήγειraquo

[laquoΓιατί Τυδεΐδη μεγάθυμε ερωτάς τη γενιά μουΌπως η γενιά των φύλλων έτσι είναι και η γενιά

των ανδρώνΑλλά τα ρίχνει κάτω ο άνεμοςκαι άλλα η φύση φύει στη θέση τους γεμάτη ζω-

τική ορμήκαι την άνοιξη ακολουθεί το θέροςΈτσι είναι και η γενιά των ανδρών Η μια έρχεται

και η άλλη τελειώνειraquo](Ἰλιάς Ραψ Ζ)

Με αυτά τα λόγια δηλώνει με υπερηφάνεια πως κα-τάγεται από την ένδοξη γενιά του ήρωα Βελλερεφόντη Απαντώντας εμμέσως στην απορία του Διομήδη γιατί ο ίδιος δεν υποχωρεί του λέει με υπερηφάνεια μrsquo έστειλε ο πατέρας μου στη μάχη παραγγέλλοντάς μου laquoΑιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλωνraquo (Να είσαι πάντα άριστος και να υπερέχεις των άλλων)Ο Διομήδης και ο Γλαύκος δεν αναμετρήθηκαν

Διεπίστωσαν ότι ήταν laquoξένοιraquo οικογενειακοί δηλαδή φίλοι από φιλοξενία Αγκαλιάσθηκαν μέσα στη μάχη και ως δείγμα φιλίας αντάλλαξαν τις πανοπλίες τουςΗ laquoΟδύσσειαraquo είναι επίσης γεμάτη με σύμβολα

και πρότυπα που σημάδεψαν και σημαδεύουν όχι μόνο τη φιλολογία την ποίηση και τη σκέψη του Ελληνικού κόσμου αλλά τον παγκόσμιο επίσης πολιτισμό και την οικουμενική σκέψηΤα Ομηρικά Έπη είναι η μεγάλη πρωτοπηγή της

Ελληνικής γλώσσας και φιλολογικής δημιουργίας Ήδη όμως από την πρώτη διαμορφωτική περίοδο έχουμε σε άμεση συζυγία με τον Όμηρο τον Ησίοδο Έχουμε στη συνέχεια τη μεγάλη λυρική ποίηση στο πρόσωπο αρχικά του Αλκμάνος στη Σπάρτη αλλά και πολλών άλλων στη συνέχεια με κορυφαία τη Σαπ-φώ τη δεκάτη Μούσα κατά τον Πλάτωνα Οι στίχοι της είναι γεμάτοι μουσική τρυφερότητα και άδολο


προσωπικό αίσθημα που το εκφράζει με ασύλληπτη ελευθερία για το τέλος του 7ου αι πΧ

Ήρος άγγ ελος ιμερόφωνος αηδώνχρυσοφάην θεράπαιναν Αφροδίταςπλήρης μεν εφαίνετrsquo α σελάννα αι δrsquoως περί βωμόν εστάθησανΚρήσσαι νυ ποτrsquo ωδrsquo εμμελέως πόδεσσιν ωρχωντrsquoαπάλοισrsquo αμφrsquo ερόεντα βῶμονπόας τερεν άνθος μάλακον μάτεισαι

[Μαντατοφόρος της άνοιξης αηδόνιμε πόθο ολόγεμη φωνήτης Αφροδίτης θεραπαινίδα η χρυσοφώτεινηγεμάτο φαινόταν το φεγγάριόταν σε κύκλο στάθηκαν γύρω απrsquoτο βωμόόπως στην Κρήτη άλλοτε οι κοπέλεςσrsquo ωραίο βωμό γύρω έσερναν χορόχτυπώντας με ρυθμό τα λυγερά τους πόδιαπατώντας σε χορτάρι τρυφερό και ολάνθιστο](απόδοση Π Ν)ΤΟ ΜΕΣΟΥΡΑΝΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΚΑΙ Η ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Από τον 6ο ήδη αιώνα η Ιωνία της Μικράς Ασίας βρέθηκε στην πρωτοπορία αυτού που έμελλε νrsquo ανα-δειχθεί σrsquo ένα θαύμα πολιτισμού καλλιτεχνικής δημι-ουργίας ελευθερίας φιλοσοφίας και δημοκρατίαςΕκεί στις ακτές της Ιωνίας αναπτύχθηκε για

πρώτη φορά η Ελληνική φιλοσοφία στο πρόσωπο των μεγάλων φυσικών όπως λέγονται φιλοσόφων Θαλή Αναξιμένη Αναξίμανδρου και η διαλεκτική στο πρόσωπο του ΗρακλείτουΣrsquo επαφή με τις μεγάλες αυτοκρατορίες παραδό-

σεις και επιτεύγματα της Ανατολής έθεσαν τα πρώτα θεμέλια του ορθού διαλογισμού της ορθολογιστικής σκέψεως και άνοιξαν το δρόμο για τη συστηματική επιστημονική γνώση και έρευνα πέρα από δογματικές θεολογίες ασάλευτες θρησκευτικές αντιλήψεις και δεισιδαιμονίεςΤο παράδειγμα της αστρολογίας είναι από την άποψη

αυτή ιδιαίτερα παραστατικό Οι αρχαίοι Χαλδαίοι και Βαβυλώνιοι όπως και οι Αιγύπτιοι είχαν από αιώνες πολύ σημαντικές γνώσεις για την αστρολογία Δεν μπόρεσαν όμως ποτέ να διαβούν το φράγμα της αστρο-λογίας και να φτάσουν στην αστρονομία Παρέμειναν δεμένοι με τους φόβους και τις δεισιδαιμονίες των άστρων και των θρησκευτικών δογμάτων Οι γνώσεις τους συγχέονταν με το δογματικό και το παράλογο Εξαντλούνταν σε προφητείες και εικασίες για τη σχέση που υπήρχε μεταξύ της κινήσεως των πλανητών και των άστρων και των γεγονότων της βασιλείας ή της

χώραςΟι Έλληνες φιλόσοφοι παραμέρισαν τον μύθο

τη δεισιδαιμονία και το παράλογο Θεμελίωσαν τις επιστήμες βασισμένες στον ορθό λόγο και τη φιλο-σοφίαΟι Ιωνικές πόλεις πρωτοπόρησαν επίσης στη δια-

μόρφωση και εισαγωγή των δημοκρατικών θεσμών που βρήκαν αργότερα στην Αθήνα και σε άλλες Ελ-ληνικές πόλεις την πιο ολοκληρωμένη δημοκρατική τους έκφραση Από την άποψη αυτή είναι εξόχως παραδειγματική η παραίνεση του Ηρακλείτου προς τους Εφεσίους συμπολίτες του να φυλάσσουν τους νόμους όπως φυλάσσουν τα τείχη της πόλεώς τουςΟ 5ος και ο 4ος αι οριοθετούν την πιο λαμπρή

άνθιση της Ελληνικής γλώσσας και του Ελληνικού πολιτισμού Η μεγάλη πνευματική προετοιμασία που άρχισε στην Ιωνία την Κάτω Ιταλία τη Σπάρτη και την Κόρινθο όπου ο μεγάλος Αρίων διεμόρφωσε τον διθύ-ραμβο ξέσπασε σrsquo ένα απίστευτο κύμα πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας τον 5ο και τον 4ο αιώνα Αδιαφιλονίκητο επίκεντρο ήταν η Αθήνα Εκεί μαζί με το πιο ολοκληρωμένο πρότυπο της δημοκρατίας θα γεννηθεί η τραγωδία Θα ολοκληρωθεί γενικό-τερα το Αρχαίο Ελληνικό Δράμα ύψιστο μνημείο της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας παράλληλα με τη φιλοσοφία την ιστορία τη ρητορική και τη λυρική ποίησηΟι τρεις μεγάλοι τραγικοί ποιητές Αισχύλος Σοφο-

κλής Ευριπίδης και ο Αριστοφάνης στην κωμωδία οι δύο αρχηγέτες της Ελληνικής φιλοσοφίας Πλάτων και Αριστοτέλης οι ιστορικοί Ηρόδοτος και Θουκυδί-δης ο μεγάλος λυρικός Πίνδαρος οι μεγάλοι σοφιστές Πρωταγόρας και Γοργίας οι ρήτορες Ισοκράτης Δη-μοσθένης και τόσοι άλλοι συνθέτουν την ευτυχέστερη στιγμή του πολιτισμού στην ιστορίαΚοντά σrsquo αυτούς είναι οι μεγάλοι επίσης σμιλευτές

της καλλιτεχνικής δημιουργίας μrsquo επικεφαλής τον Φειδία και οι πολιτικοί διανοητές μεταρρυθμιστές νομοθέτες και δημιουργοί όπως ο ΠερικλήςΟι δημιουργοί αυτοί δεν έγραψαν μόνο το λαμπρό-

τερο κεφάλαιο του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού και της Ελληνικής γλώσσας Θεμελίωσαν επίσης την ίδια την έννοια του ανθρωπιστικού ιδεώδους και των ανθρωπιστικών αξιών και κατέστησαν την Ελληνική γλώσσα εκφραστή και σκαπανέα των οικουμενικών αυτών αξιώνΟ Αισχύλος εκφράζει στον Προμηθέα του ένα

πανανθρώπινο σύμβολο και στην laquoΟρέστειαraquo τη θεσμοθέτηση της δημοκρατικής πόλεως που έχει ως μόνο ανώτατο άρχοντα τον νόμο και τη δίκαιη δίκη Η τελευταία έχει ως έμβλημά της τις Ευμενίδες Όχι τις Ερινύες Την κατανόηση δηλαδή τον κατευνασμό των


παθών την επιείκια με την ψήφο της Αθηνάς Όχι την εκδίκηση του αίματος την άγρια δεσποτική τιμωρία και τη συνεχή αναταραχή στην πόληΟ Σοφοκλής με την laquoΗλέκτραraquo του τον laquoΑίανταraquo

του τον laquoΟιδίποδα Τύραννοraquo την laquoΑντιγόνηraquo και τα άλλα πρότυπα και χαρακτήρες που προέβαλε μέσα από τα δράματά του εξακολουθεί μετά από 2500 χρό-νια να είναι σήμερα στο ρεπερτόριο του παγκόσμιου θεάτρου Είναι παρών και αθάνατος γιατί ακριβώς εκφράζει πανανθρώπινα ιδεώδη και αξίες και τη μοίρα του ανθρώπου που τόσο έξοχα διεκτραγώδησε και τραγούδησεΟ Ευριπίδης ποια θέση παίρνει στην laquoΕκάβηraquo

του ή στις laquoΤρωάδεςraquo γυναίκες Δεν παίρνει τη θέση των Ελλήνων Παίρνει τη θέση των Τρώων που είναι οι νικημένοι και τα μεγαλύτερα θύματα Στο μεγάλο Διονυσιακό Θέατρο των Αθηνών παρου-σιάζοντας τις laquoΤρωάδεςraquo ο Ευριπίδης ραπίζει και κατακρίνει σφοδρότατα τους Αθηναίους για την απάν-θρωπη καταστροφή της Μήλου Αυτήν που περιγράφει με τόση ενάργεια και δραματικότητα ο Θουκυδίδης στον περίφημο διάλογο Μηλίων και ΑθηναίωνΣτη laquoΜήδειαraquo του ο Ευριπίδης περιγράφει την

άβυσσο της ψυχής του ανθρώπου τη δύναμη του πάθους που παραμερίζει τη λογική και διαπράττει το αδιανόητο Ξέρω ομολογεί η Μήδεια στον εαυτό της ότι αυτό που πρόκειται να διαπράξω είναι το άκρον άωτον του κακού Δεν μπορώ όμως να συγκρατήσω το πάθος μου Η ταπείνωση της γυναίκας και η άγρια οργή και εκδίκηση χωρίς όρια Η αγάπη που ταυτίζει την απόρριψη με τον θάνατοΣτις laquoΦοίνισσεςraquo ο τραγικός ποιητής συνθέτει

σrsquo ένα πανοραμικό πίνακα τον άγριο πολεμικό χορό του πάθους για την εξουσία Αυτής που δεν διστάζει ούτε μπροστά στο θάνατο του αδελφού και δεν λυγίζει μπροστά στις ικεσίες και στο θρήνο της μάνας και της αδελφήςΟ Πλάτων με αρχέτυπο τον μεγάλο δάσκαλό του

Σωκράτη μάχεται σrsquo όλη του τη ζωή να προτάξει τον ηθικό κανόνα ως βασική και απαράβατη αρχή για την ευνομία και την ευτυχία της πόλεως και για μια ζωή άξια του ανθρώπου laquoΠάσα επιστήμη χωριζόμενη αρετής πανουργία ου σοφία φαίνεταιraquo έλεγε ανα-φερόμενος στους σοφιστές και στη χρησιμοποίηση της γνώσεως χωρίς ηθικό μέτρο και σκοπόΟ Σωκράτης μπορούσε να φύγει και νrsquo αποφύγει το

κώνειον εάν ήθελε Έμεινε όμως και ήπιε ατάραχος το κώνειον σεβόμενος τους νόμους της πόλεως και παραγγέλλοντας ότι laquoμητρός τε και πατρός τε και των άλλ ων προγόνων ἁπάντων τιμιώτερον ἐστίν ἡ πατρίς και σεμνότερον και αγιώτερον και εν μείζονι μοίρα καί

παρά θεοῖς και παρrsquo ἀνθρώποις τοῖς νοῦν ἔχουσινraquoΟ Αριστοτέλης συμπληρώνοντας σε πολλά τον

μεγάλο δάσκαλό του κοντά στον οποίο εμαθήτευσε είκοσι ολόκληρα χρόνια και σε πολλά ανοίγοντας νέους δρόμους επεξεργάσθηκε παραπέρα τον ορθό λόγο ως όργανο της αντικειμενικής αλήθειας και της επιστήμης Θεμελίωσε μεθοδικά και συστηματικά τις επιστήμες όπως ακριβώς σήμερα τις αντιλαμβανόμαστεΟι μεγάλοι σοφιστές Πρωταγόρας Γοργίας και

Πρόδικος αντιμετωπίζονται ακόμη και από τον Πλά-τωνα με μεγάλο σεβασμό Υπήρξαν σκαπανείς της πρακτικής σκέψεως και συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της Ελληνικής παιδείας Στον Πρωταγό-ρα ανήκει το γνωστό απόφθεγμα laquoπάντων χρημάτων μέτρον άνθρωποςraquo Ο άνθρωπος δηλαδή είναι το μέτρο των πάντωνΘα ήταν μεγάλη παράλειψη να μη γίνει στο σημείο

αυτό ιδιαίτερη αναφορά στους μεγάλους ιστορικούς της Αρχαιότητας με πρώτο τον Ηρόδοτο και στη συ-νέχεια τον μεγάλο ΘουκυδίδηΗ ιστορία βρήκε στο πρόσωπο του Θουκυδίδη τον

οξυδερκή παρατηρητή και αναλυτή των γεγονότων Όχι όπως αυτά εμφανίζονται επιφανειακά αλλά όπως προσδιορίζονται από τις βαθειές αιτίες παράλληλα με τα πάθη τα λάθη και τη συμπεριφορά των πρωταγω-νιστών αλλά και του πλήθουςΗ αντικειμενικότητά του δεν υποχωρεί όταν ακόμη

βρίσκεται μπροστά στην ανάγκη να κρίνει τον εαυτό του για τη δική του συμμετοχή στον πόλεμο στη Θράκη και τους Αθηναίους συμπατριώτες του Με τη στάση του αυτή ύψωσε την Ιστορία στο σωστό της βάθρο και κατέστησε το έργο του και την προσφορά του όπως θέλησε και έγραψε στο κείμενό του laquoκτήμα εσαείraquoΣτην ιστορία του βρήκε και η Ελληνική γλώσσα μια

νέα υψηλή κορυφή με διάσημα την ακρίβεια τη σαφή-νεια τους ευτυχείς νεολογισμούς με το απαρέμφατον που χρησιμοποιείται ως ουσιαστικόΟ Αριστοφάνης στις κωμωδίες του και στους χα-

ρακτήρες του περιγράφει και προβάλλει την Αθήνα των Μαραθωνομάχων και των Σαλαμινομάχων Προβάλλει παράλληλα την Αθήνα των δημαγωγών που την οδήγησαν στην παρακμή τη φθορά και την πτώσηΕίναι η ίδια σκοπιά με εκείνη των μεγάλων φιλοσό-

φων Πλάτωνος και Αριστοτέλη που παρακολουθούν με απόγνωση και απελπισία την κατάπτωση της δημο-κρατίας με τη δημαγωγία και προβληματίζονται ποια θα έπρεπε να είναι η θεσμική συγκρότηση η παιδεία και η λειτουργία μιας ιδανικής πόλεως

Συνεχίζεται στο επόμενο τεύχος


Ορθοπεδικός και μόνον ασυζητητί Τοῦ Γιάννη Πρινιανάκη συγγ ραφέα

Ἐπιτρέπεται ἡ ἐλεύθερη διακίνησή μόνον στήν ὁλότητά του στό διαδί-κτυο

Ἀντι-δραστικό σχόλιο ἤ δραστική μελέτη πάνω στήν προτροπή τοῦ καθη-γητῆ Γ Μπαμπινιώτη νά καθιερώσουμε ὡς ὀρθή τήν γραφή τῆς λέξεως ὀρθο-παιδικός ἀντί τῆς μέχρι πρό ὀλίγων ἐτῶν καθιερωμένης ὀρθοπεδικός

Σημ Τά ἐντός φόντου εἶναι ἀκριβής ἀπόδοση τῶν ἀναφορῶν τοῦ Γ Μπαμπινιώτη

ορθοπαιδικός[ΕΤΥΜ Ελληνογενής ξεν όρ lt γαλλ ortho-

peacutedique](Ἀπό τό ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

ΓΛΩΣΣΑΣ τοῦ Γ Μπαμπινιώτη Βrsquo ἔκδοση) Καί ἀκολουθεῖ τό παρακάτω σχόλιο[ορθοπαιδική ή ορθοπεδική Τον όρο ορθοπαι-

δική έπλασε το 1741 ο Γάλλος γιατρός Nikolas Andry (1658 ndash 1742) καθηγητής στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων στο έργο του Traiteacute drsquoorthopeacutedie ou lrsquoart de prevenir et corriger dans les enfants les dif-formiteacutes du corps (Πραγματεία περί ορθοπαιδίας ή προλήψεως και θεραπείας των σωματικών δυ-σπλασιών στα παιδιά) Ας σημειωθεί ότι το γαλλ eacute αποδίδει το ελλην αι peacutedagogie = παιδαγωγική peacutediatrique = παιδιατρική peacutederastie = παιδεραστία κά Το 1771 πλάστηκαν και οι όροι orthopeacutedique (ορθοπαιδικός) και orthopeacutediste (ορθοπαιδικός γιατρός) Όπως είναι φανερό ο όρος πλάστηκε από τον Andry για να δηλώσει τη διόρθωση σω-ματικών δυσπλασιών του παιδιού orthopeacutedie lt ορθό- + παιδ- + -ια Όλο το έργο άλλωστε του An-dry περιείχε γενικές οδηγίες και γνώσεις για laquoτρο-φούςraquo και laquoπαιδαγωγούςraquo Κατrsquo επέκτασιν ο όρος χρησιμοποιήθηκε εν συνεχεία και για ενηλίκους Η ετυμολογία αυτή είναι ευρύτερα αποδεκτή γιrsquo αυτό και στην Αγγλική ο όρος orthopaedics (από το orthopeacutedie) τείνει να επικρατήσει Πώς όμως προήλθε ο όρος ορθοπεδική με -ε- Ο όρος αυτός οφείλεται σε παρετυμολογική σύνδεση τής λέξης είτε με το pes pedis laquoπόδιraquo τής Λατινικής είτε με το ελλην πέδη (πβ χειρο-πέδη τροχο-πέδη)

οπότε ορθοπεδική είναι το laquoνα ορθώνεις (τα οστά) με πέδεςraquo (με δεσμά επίδεση επιδέσμους κτό) Άρα η ετυμολογικά (σύμφωνα με την προέλευση της λέξης) ορθή γραφή είναι το ορθοπαιδική όσο και αν η ορθοπαιδική δεν είναι μόνο για παι-διά Σε αυτήν προσκρούει η γραφή που εσφαλμένα επικράτησε το ορθοπεδική Ορθότερος και από τους δύο όρους θα

ήταν το παιδορθωτική ή έστω το πεδορθωτική Όπως και ο σωστός όρος θα ήταν οδοντορθωτική και όχι ορθοδοντική Ως προς τον όρο λογοπεδική που άρχισε να

χρησιμοποιείται τελευταία αντί του λογοθε-ραπεία πρόκειται περί τερατογενέσεως αφού σημαίνει laquoχρησιμοποιώ πέδες (lsquorsquoδεσμάrsquorsquo) για να θεραπεύσω τον λόγοraquo ]

(Ἀπό τό ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ τοῦ Γ Μπαμπινιώτη Βrsquo ἔκδοση)

ὀρθοπαιδικός λοιπόν ἤ ὀρθοπεδικόςὙπάρχουν σίγουρα πολλοί ἄνθρωποι πολλές

ἐπιστῆμες καί πολλά σχετικά τά ὁποῖα ἐπιχει-ροῦνται ἤ πραγματοποιοῦνται ἔχοντας ὡς κέντρο ἀναφορᾶς τό παιδί Τό ἴδιο τό παιδί εἶναι ἀνεκτι-μήτου ἀξίας ὄν καί ἐξ αἰτίας αὐτοῦ ἀξίζει νά εἶναι γενικῶς τό κέντρο τοῦ ἐνδιαφέροντός μας κάτι βεβαίως πού ἐν πολλοῖς πράγματι συμβαίνει Ὑπάρχει ὡς ἐκ τούτου πληθώρα λέξεων γιά τήν περιγραφή ὅλων ὅσων σχετίζονται μέ τό παιδί

Ἄς ἐπιχειρήσουμε ὅμως πρός στιγμήν ξε-κινῶντας γιά παράδειγμα ἀπό τόν χῶρο τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης νά συνταχθοῦμε καί νά εὐθυ-γραμμιστοῦμε μέ τό πνεῦμα καί τίς γραφές τοῦ ltἐθνικοῦgt μας γλωσσολόγου κ Μπαμπινιώτη καί νά συμμορφωθοῦμε πρός τάς ὑποδείξεις του

Σέ μία τέτοια περίπτωση ἄς δοῦμε πῶς θά πρέπῃ νά μεταμορφωθοῦν ὅροι τῆς ἰατρικῆς πού ἀφοροῦν τό παιδί Ἄς ἐξετάσουμε γιά πα-ράδειγμα τίς λέξεις παιδοκλινική παιδίατροι παιδοψυχολόγοι παιδοχειρουργοί παιδοανατό-μοι παιδοπαθολόγοι κἄ Ἀκολουθῶντας λοιπόν πιστά τό σκεπτικό τοῦ κ Μπαμπινιώτη θά laquoἦταν

Ο κ Γ Πρινανιάκης είναι ερευνητής και μελετητής του έλλ ηνα λόγου και έχει συγγ ράψει τα πιο κάτω έργα Γιάννη Πρινιανάκηbull Ἡ γλῶσσα τῶν Ἑλλ ήνων εἶναι ἡ γλῶσσα πού ὀμιλεῖ ἡ φύση 1999 Ἔκδοση τοῦ ἰδίου σελίδες 272 Γιάννη Πρινιανάκηbull Γλῶσσα Ἑλλ ηνική Ἡ γλῶσσα τῶν γλωσσῶν 2007 Ἐκδόσεις Παπαζήση σελίδες 437 Βασίλη Φίλια ndash Γιάννη Πρινιανάκηbull Τά ἡμαρτημένα τοῦ Λεξικοῦ Μπαμπινιώτη Μιά πρώτη ἐπιλογή καί ἕπεται ἡ συνέχεια 2010 Ἐκδόσεις Παπαζήση σελίδες 765


ὀρθότεροraquo νά ἀντιστρέψουμε τήν θέση τῶν συν-θετικῶν μέσα στούς ὅρους αὐτούς καί στό ἑξῆς τήν παιδοκλινική νά τήν λέμε κλινοπαιδική τόν παιδίατρο νά τόν λέμε ἰατρόπαιδο (ἀλλά νά ἀπαγορεύσουμε στήν λ ἰατρόπαιδο νά δηλώνει τό παιδί τοῦ γιατροῦ) ἤ ἰατροπαιδικό καί τήν παιδιατρική ἐπιστήμη ἰατροπαιδική ἕως πολύ παιδική τόν παιδοψυχολόγο ἐφεξῆς νά τόν λέμε ψυχολογόπαιδο ἤ ἔστω ψυχολογοπαιδικό καί τήν παιδοψυχολογία νά τήν ὀνομάζουμε ψυχολογοπαιδική Κατά τόν ἴδιο ἐπίσης τρόπο τόν παιδοχειρουργό θά πρέπῃ νά τόν λέμε χει-ρουργοπαιδικό καί ἐπίσης τήν παιδοχειρουργική ἐπιστήμη χειρουργοπαιδική Τό ἴδιο θά πρέπῃ νά κάνουμε καί μέ τόν παιδοανατόμο νά τόν λέμε ἀνατομόπαιδο (ἀλλά καί πάλι νά ἀπαγορεύσουμε στήν λέξη νά δηλώνῃ τό παιδί τοῦ ἀνατόμου) ἤ ἔστω ἀνατομοπαιδικό καθώς καί τήν ἐπιστήμη πού τόν ἀφορᾷ τήν παιδοανατομική νά τήν λέμε ἀνατομοπαιδική ἐπίσης δέ τόν παιδοπαθολόγο νά τόν λέμε παθολογόπαιδο ἤ παθολογοπαιδικό καί τήν ἐπιστήμη του τήν παιδοπαθολογική νά τήν λέμε παθολογοπαιδική

Εἶναι ὅπως καθένας ἀντιλαμβάνεται πάρα πολύ εὔκολο μέ αὐτή τήν Μπαμπινιώτειο λογική νά ποιήσῃ κανείς τέρατα δεινά ὕδρες καί χίμαιρες καί νά φθάσῃ ἴσως σέ ἐκτρωματικές καταστάσεις Γιά νά ἱκανοποιηθῇ ὅμως ἀπολύτως ὁ κ Μπαμπι-νιώτης τήν ὀρθοπαιδική πρέπει νά τήν ἀφήσουμε ὡς ἔχει μιά καί ἀλλάξαμε ὅλες τίς ὅμοιές της ἐφrsquo ὅσον δηλαδή κάναμε τήν ἐξαίρεση() κανόνα καί τόν κανόνα ἐξαίρεση καί ταυτόχρονα νά ξεχάσουμε ἐντελῶς ὅσα Ἑλληνικά ξέρουμε νά ἐπιδοθοῦμε σέ ἀφωνία νά κάψουμε τά βιβλία ὅλης τῆς Γραμματείας μας καί νά σταματήσουμε νά πιστεύουμε πλέον ὅτι καί ἡ γλῶσσα μας ἔχει κανόνες καί νόμους καί ὅτι δέν μποροῦμε νά λέμε ἀθεωρητί ὅτι κατεβάσῃ ἡ ἀτέγκτως ἄνυδρη καί ἄγονη κούτρα μας

Καί τό μέν πλανᾶσθαι εἶναι ἀνθρώπινο ὁ ἐπιμένων ὅμως πεισματικά στήν ἑαυτοῦ πλάνην ἀποκτᾶ ἀφrsquo ἑαυτοῦ τό γαλόνι τοῦ ἀνοήτου ἤ τοῦ ἀκατανοήτου ὅταν μάλιστα πολλοί τοῦ ἐπιση-μαίνουν τό λάθος του καί δέν διορθώνεται τότε δέν εἶναι ἁπλῶς ἀκατανόητος καί ἀνεπίδεκτος διορθώσεως ἀλλά εἶναι ἐμμόνως ἀνόητος ἰδι-αιτέρως δέ μάλιστα αὐτό ἰσχύει ὅταν στερῆται ἀδιασείστων ἐπιχειρημάτων γιά νά ὑποστηρίξῃ τίς ἐκ περισυλλογῆς ἀπόψεις του καί τέτοια εἶναι ἐκεῖνα μόνον πού τά ὑπογράφῃ ἡ ἀλήθεια καί ἡ λογική

Ὁ φερόμενος ὡς δράστης τοῦ σημερινοῦ γλωσσομπάχαλου κ Μπαμπινιώτης καταθέτει κάποιες ἀπόψεις γύρω ἀπό τήν λ ὀρθοπεδικός

πού χρήζουν σχολιασμοῦ Θά τίς δοῦμε λοιπόν κι ἐμεῖς ἀναλυτικά καί θά κάνουμε τίς παρατη-ρήσεις μας γιά νά καταφανῇ μετά τήν βάσανο τῆς Λυδίας λίθου τῆς κριτικῆς πού θά ὑποστοῦν ἐάν ἀνθέξουν διαψεύδοντας ὅλους ἐμᾶς τούς κακηγόρους καί καταφρονητάς τῆς μεγαλοσύ-νης του ἤ ἄν ἀντί χρυσός ἀποδειχθοῦν εὐτελής ἄνθραξ ἤ τενεκές

Ἀναφέρεται λοιπόν ὑπό τοῦ κ Μπαμπινιώ-τη ὅτι Τον όρο ορθοπαιδική έπλασε το 1741 ο Γάλλος γιατρός Nikolas Andry (1658 ndash 1742) καθη-γητής στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων στο έργο του Traiteacute drsquoorthopeacutedie ou lrsquoart de prevenir et corriger dans les enfants les diff ormiteacutes du corps (Πραγματεία περί ορθοπαιδίας ή προλήψεως και θεραπείας των σωματικών δυσπλασιών στα παιδιά) Ας σημειωθεί ότι το γαλλ eacute αποδίδει το ελλην αι peacutedagogie = παιδαγωγική peacutediatrique = παιδιατρική peacutederastie = παιδεραστία κά Το 1771 πλάστηκαν και οι όροι orthopeacutedique (ορθοπαιδι-κός) και orthopeacutediste (ορθοπαιδικός γιατρός) Όπως είναι φανερό ο όρος πλάστηκε από τον Andry για να δηλώσει τη διόρθωση σωματικών δυσ-πλασιών του παιδιού orthopeacutedie lt ορθό- + παιδ- + -ια

Ὁλόκληρο τό ἀνωτέρω ἱστορικό εἶναι ἀληθές καί δέν μᾶς τό ἔφερε στό προσκήνιο ὁ λεξικογρά-φος πού κι ἐκεῖνος ἀπό ἀλλοῦ τό ἅρπαξε χωρίς νά ἀναφέρῃ καί τίς πηγές του καί τό laquoἔδεσε κό-μποraquo Καί τό λέμε αὐτό διότι ἐκ τοῦ ἱστορικοῦ πη-γάζει ἡ πατρότης τῆς λ ὀρθοπαιδικός ἀλλά ἀπό πουθενά δέν φαίνεται οὔτε ὅτι ὀρθῶς ἀποδίδει ὁ ὅρος τήν ὀρθοπεδική ἐπιστήμη οὔτε ὅτι καλῶς ἔχει ὁ σχηματισμός τῆς λέξεως καί καλῶς ἐτέθη-σαν τά συστατικά της σύμφωνα μέ τούς νόμους τῆς γλώσσης ἐξ ἧς ἐλήφθησαν Πρίν βεβαίως ἀπό τόν λεξικογράφο μας κατά τό τέλος περίπου τῆς δεκαετίας τοῦ rsquo40 ὅταν ὁ κ Μπαμπινιώτης ἦταν ἀκόμη μικρό μαθητούδι τῆς στοιχειώδους ἐκπαιδεύσεως τό lsquorsquoΕγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν τοῦ ΗΛΙΟΥrsquorsquo στό λῆμμα ὀρθοπεδικός ἔγραφε συγκεκριμένα

laquoΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ ἤ μᾶλλον χειρουργική ὀρθο-πεδική εἶναι ὁ κλάδος τῆς Γενικῆς Χειρουργικῆς ὁ ὁποῖος ἀσχολεῖται μέ τήν περιγραφήν καί τήν θεραπείαν τῶν παραμορφώσεων τοῦ σκελετοῦ εἴτε συγγενεῖς εἶναι αὗται εἴτε ἐπίκτητοι

raquoἩ ἱστορία τῆς ὀρθοπεδικῆς ἄρχεται ἀπό τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων διά τοῦ Ἱπποκράτους καί τοῦ Ἀσκληπιοῦ συνεχίζεται δέ διά τοῦ Γαληνοῦ Κέλσου Παύλου τοῦ Αἰγινήτου κλπ Κατά τούς ἀρχαίους Ἕλληνας ἡ χειρουργική τῶν ὀστῶν ἀνάγεται εἰς τήν πρό τοῦ Ὁμήρου ἐποχήν καθrsquo ἥν οἱ βασιλεῖς καί οἱ στρατηγοί εἶχον προσκεκολλη-μένους εἰς τήν ὑπηρεσίαν αὐτῶν στρατιωτικούς


χειρουργούς οἱ ὁποῖοι καί ἐθεράπευον τά κατάγ-μα-τα τῶν ὀστῶν

raquoΠρῶτος ὅμως ὁ Ἱπποκράτης ἐδημοσίευσε τά βιβλία αὐτοῦ laquoΠερί ἀγμῶνraquo (δηλ περί καταγμά-των) καί laquoΠερί ἄρθρωνraquo (δηλ ἀρθρώσεων) εἰς ἅ ὁ χειρουργός ὀρθοπεδικός τῆς σήμερον ἀνευρίσκει περιγραφάς ἀριστουρ-γηματικάς ὡς αἱ κάτωθι raquo (ἀναφέρονται περιγραφαί ὀστῶν τρόποι χειρουργικῶν ὀρθοπεδικῶν ἐπεμβάσεων καί ὀρθοπεδικῶν ἐξαρτημάτων καί βοηθημάτων)

Ἀκολουθεῖ ἡ ἱστορία τῆς ὀρθοπεδικῆς ἐπιστή-μης μέχρι σήμερα Μεταξύ αὐτῶν ἀναφέρεται καί ἡ περίπτωση τοῦ Ἀντρύ καί μάλιστα ἀναφέρεται ὅτι εἶναι ὁ πρῶτος ὁ ὁποῖος ἔθεσε τόν ὅρο ὀρθο-παιδική ὁ ὁποῖος ὅρος ὅμως δέν ἐπικράτησε οὔτε καί τότε γενόμενος καθολικά δεκτός ἀκόμη δέ καί μέχρι σήμερα γιά πολλούς δέν εἶναι παραδε-κτός γιά λόγους πού θά ἐξηγηθοῦν παρακάτω ἀλλά καί γιατί δέν μποροῦσε ἡ λέξη ὀρθοπαιδική νά ἐκφράσῃ τήν ἤδη ὑπάρχουσα ἀπό τήν ἀρχαι-ότητα ἐπιστήμη

Αὐτήν πιθανότατα τήν ἀναφορά τήν κατα-τεθειμένη στό lsquorsquoἘγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν τοῦ ΗΛΙΟΥrsquorsquo τήν δημοσιευμένη ἀπό τήν δεκαετία τοῦ 1940 μᾶς παρουσίασε ἀντιγράφοντάς την ὁ κ Μπαμπινιώτης καί μή κατανοῶντας εὐρύτερα τά πράγματα μᾶς τήν φόρεσε σαμάρι λές καί οἱ συντάκτες ἐπιστήμονες τοῦ ἐν λόγῳ ἐγκρίτου Λεξικοῦ στό ὁποῖον ἀναφέρουν καθαρά καί λεπτομερῶς τό ἱστορικό τῆς λέξεως -συνεπῶς καί τήν γνώριζαν ἄριστα- δέν ἦταν σέ θέση νά κάμουν τήν ἀπαραίτητη διόρθωση ἀφοῦ ἤξεραν ἀκόμη καί στίς μικρομέρειές του τόν πατέρα της ἀλλά συνεχίζουν παρά ταῦτα νά τήν γρά-φουν ltἐσφαλμέναgt ὀρθοπεδική μέ -ε- καί ὄχι ὀρθοπαιδική μέ -αι- Ἀναφέρεται συγκεκριμένα στό σχεδόν ἀπολύτου ἐγκυρότητος Λεξικό τοῦ laquoΗΛΙΟΥraquo στό λῆμμα ὀρθοπεδικός ὅτι laquoΤό ἔτος 1741 ὁ Γάλλος καθηγητής Νικόλαος Ἁνδρύ ἐδημοσίευσεν εἰς ἡλικίαν 80 ἐτῶν τό βιβλίον αὐτοῦ laquoTraiteacute drsquoorthopeacutedie ou lrsquoart de prevenir et corriger dans les enfants les diff ormiteacutes du corpsraquo (Ὅπου πράγματι σημαίνει Πραγματεία περί ὀρθοπαιδίας ἤ προλήψεως καί θεραπείας τῶν σωματικῶν δυσπλασιῶν στά παιδιά) εἶναι δέ ὁ πατήρ τῆς λέξεως ὀρθοπεδική ἥν σχηματίζει ἐκ τοῦ ἑλληνικοῦ ὀρθός καί παιδίον Κυρίως εἰπεῖν τό βιβλίον τοῦτο εἶναι σύγγραμμα προοριζόμενον διά τάς παιδαγωγούς καί τάς τροφούς χρήσιμον διά τήν ἐποχήν διrsquo ἥν ἐγράφη οὐχί ὅμως μεγά-λης ἀξίας διά τούς χειρουργούς Συνιστᾷ εἰδικά μηχανήματα διά τήν διόρθωσιν τῶν δυσμορφιῶν συμβουλεύει δέ ὅπως καί ὁ Ἱπποκράτης τάς ἀσκήσεις καί τάς μαλάξεις

raquoΠολύ πρό τοῦ Ἁνδρύ ὁ Ἄγγλος χειρουργός Γκλίσσον (1660) ἐπενόησεν μηχάνημα διά τήν ἔκτασιν τοῦ κορμοῦ ἐκ τῆς κεφαλῆς δημοσιεύει δέ τήν μονογραφίαν ἐπί τοῦ ραχιτισμοῦ (1650)raquo Συνεχίζει τό ἔγκυρο Λεξικό μέ λεπτομερεῖς ἀναφορές τῆς ἱστορίας τῆς ὀρθοπεδικῆς μέχρι σήμερα Ἀναφέρονται καί ὀνόματα πού ἐπροτά-θησαν ὑπό τῶν ἐπιστημόνων Ντέλμεχ (1828) καί Μπίγκ (1862) γιά νά περιγράψουν τήν ὀρθοπεδι-κή ἐπιστήμη ἐπειδή ὁ νέος ὅρος ὀρθοπαιδικός δέν κάλυπτε ἐπαρκῶς οὔτε τήν οὐσία οὔτε καί τήν κυριολεξία τῆς ltὁμώνυμηςgt ἐπιστήμης ὀνόματα ἄτεχνα ὅμως καί ἀκαλαίσθητα ὅπως περιγρά-φονται καί ὡς ἐκ τούτου δέν ἐπικράτησαν μέ αrsquo συνθετικό ὅμως πάντα τήν λ ὀρθόν ὅπως πχ laquoὀρθομορφίαraquo καί laquoὀρθοπραξίαraquo

Συνεχίζοντας τά περί ὀρθοπεδικῆς ἐπιστήμης τό ἔγκριτο καί ἔγκυρο Λεξικό περαίνει τήν ἀνά-πτυξη τοῦ λήμματος μέ ἀναφορά τῶν πηγῶν ἐξ ὧν ἐλήφθησαν τά στοιχεῖα 24 κορυφαίων ἔργων τῆς παγκοσμίου βιβλιογραφίας

Φαντασθεῖτε 24 σπουδαῖα ἔργα μόνον γιά τήν παρουσίαση τοῦ λήμ ὀρθοπεδική Ὄχι σάν μερικούς μερικούς σφετεριστές τῆς ἀλλότριας πνευματικῆς ἰδιοκτησίας οἱ ὁποῖοι δέν κάνουν κἄν τόν κόπο νά ἀναφέρουν ἔστω καί μιά κάποια πηγή προέλευσης τῶν ἀναφορῶν τους ὅπως πχ ὁ κ Μπαμπινιώτης στοῦ ὁποίου τό ἔργο τά πάντα παρουσιάζονται ὡς εὐθέως προερχόμενα ἀπό τήν χαλαρή πίεση τῆς μεστῆς καί σοφοτάτης γαστέρας του ἀποθήκης παντοίων γνώσεων

Ἐπισημαίνεται ἐπίσης ὑπό τοῦ κ Μπαμπινιώ-τη ὅτι Όλο το έργο άλλωστε του Andry περιείχε γενικές οδηγίες και γνώσεις για laquoτροφούςraquo και laquoπαιδαγωγούςraquo Κατrsquo επέκτασιν ο όρος χρησιμο-ποιήθηκε εν συνεχεία και για ενηλίκους Πέραν βεβαίως ἀπό τήν ἀλήθεια τῶν πραγμάτων φαί-νεται καί ἀπό τήν ἴδια τήν ἀναφορά ὅτι τό ἔργο τοῦ Ἀντρύ δέν ἦταν καθαρά βιβλίο ὀρθοπεδικῆς ἀλλά περισσότερο συμβουλές πού ἀπευθυνόταν σέ δασκάλους καί παιδιά καί κατά τοῦτο παρrsquo ὅτι ἐσφαλμένος ὁ ὅρος τόν ὁποῖον ἐπινόησε εἶχε τοὐλάχιστον κάποια σχέση μέ παιδιά Τό ὅτι ὅμως ἐξ αὐτοῦ κατrsquo επέκτασιν ο όρος χρησιμοποιήθηκε εν συνεχεία και για ενηλίκους εἶναι παντελῶς παράλογο Αὐτό θά συνέβαινε ἴσως ἐάν μαζί μέ τήν λέξη καθιέρωνε ταυτόχρονα καί τήν ἐπι-στήμη τῆς ὀρθοπεδικῆς μέ ὑποκείμενο ἐρεύνης ἔστω τά παιδιά καί προχωροῦσε κατόπιν στούς μεγαλυτέρους Ἀλλά κάτι τέτοιο δέν ἰσχύει ἡ ὀρθοπεδική ἐπιστήμη ὅπως ἤδη ἔχει ἀναφερθῆ ἦταν γνωστή ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἱπποκράτη τοῦ Ἀσκληπιοῦ καί τοῦ Γαληνοῦ καί πρίν ἀκόμη ἀπό τά ὁμηρικά χρόνια Συνεπῶς τό νά λέγεται ὅτι ὁ


νέος ὅρος ὀρθοπαιδική χρησιμοποιήθηκε εν συ-νεχεία και για ενηλίκους ἐφrsquo ὅσον ἀφοροῦσε τά παιδιά καί τούς δασκάλους τους καί συνίστατο κυρίως σέ συμβουλές οἱ ὁποῖες σχετίζονταν πε-ρισσότερο μέ προβλήματα τῆς παιδικῆς ἡλικίας καί λιγότερο μέ τήν ἤδη γνωστή ἐπιστήμη τοῦ σκελετοῦ καί τῶν ἀρθρώσεων εἶναι τοὐλάχιστον ἀφελές

Ἀκολούθως ὁ γλωσσολόγος μας συνεχίζει τούς σχολιασμούς του Η ετυμολογία αυτή είναι ευρύτερα αποδεκτή γιrsquo αυτό και στην Αγγλική ο όρος orthopaedics (από το orthopeacutedie) τείνει να επικρατήσει Πώς όμως προήλθε ο όρος ορ-θοπεδική με -ε- Ο όρος αυτός οφείλεται σε πα-ρετυμολογική σύνδεση τής λέξης είτε με το pes pedis laquoπόδιraquo τής Λατινικής είτε με το ελλην πέδη (πβ χειρο-πέδη τροχο-πέδη) οπότε ορθοπεδική είναι το laquoνα ορθώνεις (τα οστά) με πέδεςraquo (με δεσμά επίδεση επιδέσμους κτό) Ἐκ τῆς ἀνα-φορᾶς αὐτῆς ἐπίσης δέν προκύπτει τό ποιά ἀπο τίς δύο γραφές εἶναι ἡ σωστή οὔτε ἐκτίθενται τά ἐπιχειρήματα πού καταδεικνύουν τό ποιά γραφή ἔχει πράγματι παρετυμολογηθῆ Τό μόνο πού προκύπτει εἶναι ὅτι στούς μή γνῶστες τῆς ὀρθῆς Ἑλληνικῆς καί ἰδιαιτέρως στούς ξένους ἡ ἐτυμο-λογία αὐτή laquoγίνεται εὐρύτερα ἀποδεκτήraquo ἀλλά τοῦτο δέν ἐξασφαλίζει βεβαίως καί τήν ὀρθότητα τοῦ ὅρου Οἱ ἀλλοεθνεῖς ἔχουν ὑποχρέωση νά εἶναι -καί εἶναι ἄν θέλετε- καλοί ὀρθοπεδικοί ὄχι ὅμως καί νά γνωρίζουν τούς κανόνες καί τήν δομή τῆς γλώσσας μας Γιά τούς γνῶστες ὅμως τῶν Ἑλληνικῶν ἡ λέξη ὀρθοπαιδική ἀποτελεῖ λέξη ἔκτρωμα καί σπίλο τόν ὁποῖο ὀφείλουν νά ἀποφεύγουν ἐντελῶς μετά ἀποτροπιασμοῦ καί βδελυγμίας

Ἐπί πλέον σηκώνει πολλή συζήτηση τό νά θεωρῆται παρετυμολογημένη ἡ λέξη λόγῳ τῆς ἑρμηνείας τῆς λ ὀρθοπεδική ὅταν τό συμπέρα-σμα προκύπτει ἀπό τήν ἴδια τήν λέξη μέ τήν ἀναφορά Ο όρος αυτός οφείλεται σε παρετυμο-λογική σύνδεση τής λέξης είτε με το pes pedis laquoπόδιraquo τής Λατινικής είτε με το ελλην πέδη (πβ χειρο-πέδη τροχο-πέδη) οπότε ορθοπεδική είναι το laquoνα ορθώνεις (τα οστά) με πέδεςraquo (με δεσμά επίδεση επιδέσμους κτό) Εἶναι ἐντελῶς αὐθαί-ρετο τό νά δίνεται στό βrsquo συνθετικό τῆς λέξεως ὀρθο-πεδική δηλαδή στό -πεδική ὁπωσδήποτε ἡ σημασία τῆς λ πέδη Τί ἀπαγορεύει φερrsquo εἰπεῖν τό συνθετικό -πεδική νά συσχετισθῇ μέ τά πέδον πεδίον πέζα πεζός πεδικόν πεζικόν ltποδικόνgt πού ὅλα προέρχονται ἐκ τῆς λ ἕδος (= πεδίον ἔδαφος) καί ἐξ αὐτοῦ καί ἡ λ πούςποδός καί ὄχι ἀπό τήν λ πέδη πού κι ἐκείνη βεβαίως εἶναι ὁμόρριζη τῶν ἀνωτέρω λέξεων

Ἐξ ἄλλου καί τά ὀνόματα πού δίδονται πρός παραβολήν δηλαδή ἐκεῖνα τά (πβ χειρο-πέδη τροχο-πέδη) δέν ἐξαλείφουν τά ἐρωτηματικά οὔτε πιστοποιοῦν τήν ἀναγκαστική σύνδεση τοῦ συνθ -πεδικός μέ τήν λ πέδη πέραν τοῦ γεγονότος ὅτι τόσο ἡ λ χειροπέδη ὅσο καί ἡ λ τροχοπέδη εἶναι ἀμφότερες λέξεις πού ἐγεννήθη-σαν μέ ἐννοιολογική κατάχρηση τοῦ ὅρου πέδη ἡ ὁποία κυριολεκτεῖ μόνον ἀναφερομένη στόν πόδα Πρός ἀπόδειξιν δέ τούτου καταθέτω εἰδική ἀναφορά τοῦ μεγάλου γραμματικοῦ σχολιαστῆ τοῦ ὁμηρικοῦ ἔργου καί λογίου Εὐσταθίου (159 39 ndash 49) Εἰσί δέ καί ἕτερά τινά τοιαῦτα οἷον καί τό ἐχειρονόμησε τοῖς σκέλεσιν ὁ Ἱπποκλείδης ἐκεῖνος ὅς καί μεμφθείς εἶπε τό θρυλλούμενον ὡς οὐ φρο-ντίς Ἱπποκλείδῃ καί ἐνταῦθα γάρ τό χειρονομεῖν οὐκ ἔστι κυρία λέξις ἐπί ποδῶν τοιοῦτον καί τό τρισχίλιαι ἵπποι κατά τό ἕλος βουκολέοντο οὐ γάρ οἰκεῖον ἐπί ἵππων τό βουκολεῖν Ἰστέον δέ ὅτι ὅμοιον τοῖς εἰρημένοις καί τό εἶχεν ἐπί χειρός πέδην ὅθεν σύνθετον ἡ χειροπέδη καί γάρ πέδη κυρίως ἐπί ποδῶν Ὑπάρχουν λοιπόν καί ἄλλα τέτοια (δηλ ἀκυρολεξίες) ὅπως καί τό ἐχειρονόμησε διά τῶν σκελῶν του ὁ περίφημος Ἱπποκλείδης ὁ ὁποῖος καί κατηγορηθείς γιrsquo αὐτό εἶπε τό θρυλούμενο οὐ φροντίς Ἱπποκλείδη (= ἀδιαφορεῖ γιrsquo αὐτό ὁ Ἱπποκλείδης) Καί ἐδῶ λοι-πόν τό χειρονομεῖν δέν κυριολεκτεῖ ἀναφερόμενο στά πόδια Τέτοιο εἶναι καί τό τρεῖς χιλιάδες ἵπποι ἐβουκολοῦντο στό λιβάδι διότι δέν εἶναι ταιρια-στό γιά τούς ἵππους τό ρ βουκολῶ Ἄς γνωσθῇ ἀκόμη ὅτι εἶναι ὅμοιο μέ ὅσα ἔχουν λεχθῆ καί τό laquoεἶχε στά χέρια πέδηraquo ἐκ τοῦ ὁποίου προέρ-χεται ἡ λ χειροπέδη καί τοῦτο διότι ἡ λ πέδη κυριολεκτεῖται ἐπί ποδῶν

Ἄς σημειωθῇ ἀκόμη ὅτι ἐξ ἴσου καταχρηστικά τίθεται καί ἡ σημασία τῆς λ πέδη ὡς ἐπιδέσμου μέ ἐξαίρεση τήν περίπτωση πού ὁ δεσμός δηλα-δή ὁ ἐπίδεσμοςπέδη ἐφαρμοσθῆ ἐπί ποδός Καί τοῦτο διότι ἐκ τοῦ ποδός προκύπτει ἡ λ πέδη Ἐκ τοῦ ἰδίου ἐπίσης (919 17 ndash 19) Τό δέ εἶδαρ ἔδμεναι (Ἰλ Ν 36) τρόπος ἐτυμολογίας ἐστίν ἀπό γάρ τοῦ ἔδω τό εἶδαρ Οὕτω καί τό ἀμφί ποσσί πέδας ἐκ γάρ ποδῶν αἱ πέδαι κατά τροπήν τοῦ ο εἰς ε Καί τό εἶδαρ ἔδμεναι (= φαγητό νά φᾶνε) εἶναι τρόπος ἐτυμολογίας διότι ἀπό τό ρ ἔδω προέρχεται τό εἶδαρ Ἔτσι καί τό ἀμφί ποσσί πέδας (= καί στά δυό πόδια πέδες) διότι ἐκ τῶν ποδῶν προέρχονται οἱ πέδες κατά τροπήν τοῦ ο σέ ε

Ἀκολούθως ὁ λεξικογράφος μας καταλήγει καί ἀποφαίνεται ἐξάγοντας τό συμπέρασμά του Άρα η ετυμολογικά (σύμφωνα με την προέλευση της λέξης) ορθή γραφή είναι το ορθοπαιδική όσο και αν η ορθοπαιδική δεν είναι μόνο για παιδιά


Σε αυτήν προσκρούει η γραφή που εσφαλμένα επικράτησε το ορθοπεδική Ορθότερος και από τους δύο όρους θα ήταν το παιδορθωτική ή έστω το πεδορθωτική Τό ἐάν βεβαίως ἡ λ ὀρθοπαιδική εἶναι σύμφωνη μέ τήν προέλευσή της δέν τίθεται λόγος γιά τό ἐάν ὅμως εἶναι καί σωστή εἶναι ἄλλος μπερδεμένος λογαριασμός ἡ δέ δικαιολογία ὅτι τάχα ἔτσι εἶναι όσο και αν η ορθοπαιδική δεν είναι μόνο για παιδιά εἶναι τό μικρότερο ltκουσούριgt της διότι ὑπάρχουν πολύ μεγαλύτερα τά ὁποῖα θά περιγραφοῦν παρακάτω Μποροῦμε πιθανῶς νά ποῦμε ἀκόμη ὅτι καί ὁ τῶν βασικῶν καί ἐπιδερμικῶν Ἑλληνικῶν ἐπιπόλαιος γνώστης λεξικογράφος κάπως κι ἐκείνου κάπου κάτι δέν τοῦ καλοφαίνεται καί προσπαθεῖ λίγο νά ἐξαλείψῃ τόν ltντορόgt του λέγοντας ἀπολογούμε-νος ὅτι Ορθότερος και από τους δύο όρους θα ήταν το παιδορθωτική ή έστω το πεδορθωτική Ἐδῶ κάτι θέλει νά μᾶς πῇ κάπως πάει νά τά μαζέψῃ ἀλλά καί πάλι δέν τοῦ βγαίνει διότι τό μέν παι-δορθωτική εἶναι ltκατασκευασμένοgt σύμφωνα μέ τούς κανόνες καί νόμους τῆς γλώσσας μας ἀλλά δέν περιγράφει τήν ὀρθοπεδική ἐπιστήμη ὅπως τό δικαιοῦται ἀπό τά γεννοφάσκια της ἀφοῦ τήν περι-ορίζει δραματικά μόνο στά παιδιά στό δέ πεδορθω-τική δέν μᾶς ἐξηγεῖ οὔτε τό γιατί εἶναι σωστότερος ὁ ὅρος αὐτός οὔτε ἀκόμη καί τό γιατί ἡ ἀντίθετη διάταξη δηλαδή τό ὀρθοπεδική εἶναι ἐσφαλμένος ὅρος Ἀλλά γιrsquo αὐτά θά μιλήσουμε ἐκτενῶς ὅπως ὑποσχεθήκαμε ἀμέσως παρακάτω

Καί γιά νά μήν ἀφήσουμε παραπονεμένο τό ἀκροτελεύτιο μερος τῶν σχολιασμῶν τοῦ κ Μπαμπινιώτη θά τό ἀναφέρουμε κι αὐτό ἀφιε-ρώνοντάς του μόνο δυό λογάκια διότι εἶναι σχεδόν ἐκτός θέματος Καταλήγει λοιπόν μέ τό Όπως και ο σωστός όρος θα ήταν οδοντορθωτική και όχι ορθοδοντική

Ως προς τον όρο λογοπεδική που άρχισε να χρησιμοποιείται τελευταία αντί του λογοθεραπεία πρόκειται περί τερατογενέσεως αφού σημαίνει laquoχρησιμοποιώ πέδες (lsquorsquoδεσμάrsquorsquo) για να θεραπεύσω τον λόγοraquo

Γιά τό πρῶτο μέρος δηλαδή γιά τό ἐάν πρέπῃ νά λέγεται οδοντορθωτική και όχι ορθοδοντι-κή ἡ ταπεινή μας γνώμη εἶναι ὅτι σύμφωνα μέ τούς κανόνες σύνθεσης τῶν λέξεων τῆς γλώσσας μας ἀπολύτως ὀρθό εἶναι τό ἐπικρατοῦν δηλαδή ὀρθοδοντική ὅπως θά καταδειχθῇ λεπτομερῶς ὁσονούπω συνεπῶς καλῶς τοῦτο ἐπικράτησε Οὔτε ὅμως καί ἐδῶ μᾶς δίδονται ἐπιχειρήματα γιατί εἶναι τό ἕνα σωστό καί τό ἄλλο ἐσφαλμένο Ἀντίθετα ἡ δήλωση βασίζεται στήν βαρύτητα τῆς αὐθεντίας (sic) κατά τό πυθαγόρειο laquoαὐτός ἔφαraquo Γιά δέ τόν ὅρο λογοπεδική ἐάν ἡ λέξη ἐκληφθῇ μέ ἐκεῖνο τόν

τρόπο πού τήν ἀντιλαμβάνεται ὁ κ Μπαμπινιώτης ἀσφαλῶς θά συμφωνήσω μαζί του ὅτι εἶναι τερατο-γενής λέξη τόσο ὅμως ὅσο καί ἡ λ ὀρθο-παιδικός Αὐτό τό ξανατονίζουμε ἐξυπακούεται πάντα μέ τήν προϋπόθεση ὅτι ἡ λέξη λογοπεδική σημαίνει laquoχρησιμοποιώ πέδες (lsquorsquoδεσμάrsquorsquo) για να θεραπεύσω τον λόγοraquo

Προσωπικά δέν γνωρίζω τίς λεπτομέρειες τῆς σύγχρονης αὐτῆς ἐπιστήμης ἐάν ὅμως τό βrsquo συν-θετικό τῆς λ λογοπεδική (δηλαδή τό ndashπεδική) δέν τό ἑρμηνεύσουμε ὡς πέδη δεσμό φρένο ἀλλά τό συσχετίσουμε μέ τήν ἐμ-πέδωση μέ τήν σταθερό-τητα δηλαδή πού ἀποκτᾷ κάποιος μέ τήν συνδρομή τοῦ διαλόγου γίνεται τρόπον τινά ἡ νέα ἐπιστήμη ltλογο-εμπεδωτικήgt καί κατά συντόμευση κατα-λήγει στό λογοπεδική Μπορεῖ ἀκόμη ἐάν ἡ νέα ἐπιστήμη ἔχῃ στόχο νά βοηθήσῃ διά τοῦ λόγου τήν πόδησιν δηλαδή τήν ὀρθο-πόδιση τό διάγειν τό πορεύεθαι τό ὀρθῶς ἵστασθαι ἤ καί τήν ὀρθή ἐκφορά τοῦ λόγου σέ ἄτομα πού ἔχουν τέτοια παρέκκλιση καί διαταραχή γιά ποιόν λόγο εἶναι ἐσφαλμένος ὁ ὅρος Ἀκυρολεκτεῖ μήπως Κατά ποιόν τρόπο καί ποιόν κανόνα παραβιάζει Ἡ παρανόηση γίνεται διότι τά ρηχά Ἑλληνικά τοῦ κ Μπαμπινιώτη πε-ριορίζονται στήν συσχέτιση τοῦ -πεδικός = πέδη καί ἕτερον οὐδέν Θά συμφωνήσω ὡστόσο ὅτι εἶναι νεολογισμός πλασμένος κατrsquo ἀναλογίαν καί δέν εἶναι ὅρος πού τόν χαρακτηρίζει ἡ δέουσα εὐκρίνεια

Ἀκόμη μία παρατήρηση Τί εἴδους παραμόρ-φωση νοήματος τί λογικός σολικισμός εἶναι τό laquoχρησιμοποιώ πέδες για να θεραπεύσω τον λόγοraquo Αὐτό εἶναι τό ἀντικείμενο τῆς νέας ἐπιστήμης Νά θεραπεύση τόν λόγο ἤ μήπως νά θεραπεύσῃ διά τοῦ λόγου Ὁ λόγος εἶναι ὁ ἀσθενής πού πρέπει νά θεραπευθῇ Ἤ μήπως ὁ λόγος εἶναι τό θεραπευ-τικό μέσον γιά τούς μή ὀρθῶς λέγοντες μή ὀρθῶς ἐκφραζομένους ἤ γενικῶς γιά ἐκείνους πού ἔχουν δυσκολίες καί προβλήματα ἐπικοινωνίας Ἄλλο θεραπεύω τόν λόγο (διότι θεραπεία λόγου εἶναι καί ἡ ἁπλή διόρθωση ἐσφαλμένης πρότασης ἤ καί μιᾶς μόνον λέξεως) καί ἄλλο θεραπεύω διά τοῦ λόγου ἤ θεραπεύω τήν ὁμιλία κάποιου ἀκόμη κι ἄν τό ἀντικείμενο τῆς θεραπείας εἶναι ὁ μή ὀρθῶς ἐκφραζόμενος ἤ κυρίως αὐτός Πρέπει νά εἴμαστε ἀκριβεῖς στό τί γράφουμε -γιά νά μήν προκαλοῦμε σύγχυση στόν κόσμο- ὅταν φτειάχνουμε Λεξικά

Θεωρῶ κατόπιν τούτων ὅτι πρέπει νά δώσουμε τήν ἀπάντησή μας μετά τῶν τεκμηρίων πού τήν στηρίζουν καί laquoβάζοντας τά πράγματα στήν θέση τουςraquo πιστεύοντας ὅτι μέ τήν ἐργασία μας αὐτή θά συμβάλουμε στήν ἄρση μιᾶς παρανόησης γύρω ἀπό τήν λ ὀρθοπεδικός



του Γεράσιμου Α Ρηγάτου επίκ Καθηγ Ογκολογίας του Ιατρικού Τμήματος καιεπίτιμου διδάκτορα του Παιδαγωγικού Τμήματος ΔΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών

Σχόλια πάνω σε παροιμίες της Κεφαλονιάς

Παροιμίες ονομάζονται τα σύντο-μα έμμετρα ή πεζά λαϊκά απο-

φθέγματα που αλληγορικά ή σκωπτικά εκφράζουν μιαν αλήθεια που αποτελεί προϊόν μακρόχρονης εμπειρίας που συνήθως είναι κοινά αποδεκτή Σκοπός της παροιμίας είναι να διδάξει να πα-ραδειγματίσει ή να σχολιάσει (θετικά ή αρνητικά) μια κατάσταση Ο Νικόλαος Πολίτης (1852-1921) πατέρας της Νεο-ελληνικής λαογραφίας μάς έχει κληρο-δοτήσει το θεμελιώδες σύγγραμμά του laquoΠαροιμίαιraquo Το βιβλίο εκδόθηκε από το 1899 ο πρώτος του τόμος και ακολούθησαν ώς το 1902 άλλοι τρεις ογκώδεις τόμοι Και οι τέσσερις τόμοι των laquoΠαροιμιώνraquo πλησιάζουν τις 3000 σελίδες μεγάλου μεγέθους και περιέχουν μερικές χιλιάδες παροιμίες Ανάμεσά τους και αρκετές παροιμίες από την Κεφαλονιά και τα άλλα νησιά του Ιονίου Ειδικά για την Κεφαλονιά είχαμε την καλή τύχη να διατεθεί στον Πολίτη η ανέκδοτη συλλογή παροιμιών του Σπυρ Δ Παγώνη Όπως γράφει στο σχόλιό του ο Ν Πολίτης ο συλλογέας Παγώνης ήταν από το Ληξούρι και η συλλογή του ήταν η δεύτερη σε μέγεθος από τις υποβληθείσες Περιλάμβανε 2371 παροιμίες από τις οποίες τις 470 είχε συλλέξει από κοινού με τον Ιωαν Κορφιωτάκη Θα παραθέσω ενδεικτικά ορισμένες από τις παροιμίες αυτές ομαδοποιημένες εδώ για την ευκολότερη διαχείρισή τουςΜετεωρολογικές Ορισμένες από τις παροιμίες

τυποποιούν γνώσεις της εμπειρικής μετεωρολογίας Η παροιμία Τrsquo Αγιαντριώς αντρειεύει το κρύοαποτελεί μιαν αξιόπιστη εμπειρική παρατήρηση

καθώς αρχίζει ο χειμώνας και το κρύο δυναμώνει Άλλη παροιμία δηλώνει πωςΑγία Βαρβάρα γέννησε κι Άη Σάββας απεκρίθηκι Άης Νικόλας έδραμε να πάrsquo να βοηθήσειΕδώ εννοείται η πρώτη χιονόπτωση που κατά κα-

νόνα συμβαίνει τις πρώτες μέρες του Δεκέμβρη Ο κόσμος λέει επίσης την ίδια περίοδοΗ φουρτούνα του Αγίου Νικολάουμια και ο χειμώνας αναπόφευκτα εκτός από τη

στεριά εκδηλώνεται και στη θάλασσα Από κοντά και τα κρυολογήματα και οι εποχικές λοιμώξεις που

αναφέρει η παροιμίαlaquoΠότεraquo είπαν του Βλάχου laquoκρύω-

σεςraquoΛέει laquoΟμπρός ndash οπίσω του Χριστού

του γέρο ΝικολάουraquoΑγροτικές Άλλες παροιμίες ανα-

φέρονται σε γνώσεις σχετικές με την αγροτική ζωή Με αυτές τις παροιμίες ο ανώνυμος άνθρωπος της υπαίθρου επεδίωκε να μεταλαμπαδεύσει γνώσεις να δώσει κατευθύνσεις και οδηγίες για καλύτερη παραγωγή ή να δηλώσει την παρατήρησή του στην κοινότητα

Από Αγια Μαρίνας ρόγα κι από Άη Λια σταφύλιΤrsquo Άη Γιαννιού με το μαντήλικαι τση Βλαχέρως με το καλάθιΟι παροιμίες αναφέρονται στην ωρίμανση των

σταφυλιών και της σταφίδας Της Αγίας Μαρίνας (17 Ιουλίου) έχουν ωριμάσει ορισμένες ρόγες ενώ μέ την επίδραση της ζέστης μέσα σε λίγες μέρες ώς του Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου) έχει ωριμάσει ολόκληρο το σταφύλι Και η σταφίδα ανάμεσα στις 24 Ιουνίου (του Αγίου Ιωάννου) και της Παναγίας της Βλαχέρνας ή Αγίας Ζώνης (2 Ιουλίου) έχει ωριμάσει μαζικά Κι ενώ τις 21 Ιουνίου βρίσκονται λίγες που τις μαζεύει ο νοικοκύρης στο μαντήλι τις 2 Ιουλίου τις μαζεύει με το καλάθι

Άλλη παροιμία χειμωνιάτικη τώρα δηλώνειΟ φτωχός ο Φίλιππας στο χωράφι απόκρεβεΚαι βέβαια πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει

αφού την ημέρα τής γιορτής του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου) οι αγροτικές εργασίες είναι τόσες που δεν επιδέχονται καθυστέρηση ούτε και για την αργία μιας γιορτής ΑγίουΟικογενειακές σχέσεις Οι παροιμίες αναφέρονται

στις ενδοοικογενειακές σχέσεις και στις υποχρεώσεις κάθε μέλους σύμφωνα βεβαίως με τις αντιλήψεις της εποχής εκείνης Η αίσθηση του χρέους του αδελφού προς την αδελφή λχ δηλώνεται στην Κεφαλονιά ως εξήςΌποιος έχει αδρεφή α(ν) δεν πεθάνει δεν θα την

ξεφορτωθείΚάθε πατέρας κάθε χήρα μάνα κάθε αδελφός είχε

την υποχρέωση να προικίσει και να παντρέψει την αδελφή ή τις αδελφές Συχνά ο αδελφός έμενε ανύπα-


ντρος αν οι συνθήκες δεν τον ευνοούσαν να παντρέψει την αδελφή του Όσο για εκείνες που δεν παντρεύο-νταν η συντήρησή τους ήταν ισόβια υποχρέωση για τον προστάτη της οικογένειαςΆλλη παροιμία δηλώνειΧάρου μάνα τον υγιό σουκι αδρεφή τον αδρεφό σουώσπου νά lsquoρθει η κιουρκιουρίστραη κρεβατομουρμουρίστρακαι αναφέρεται προφανώς στο γάμο του γιου και

αδερφού την αλλαγή των ενδοοικογενειακών σχέσεων και την ένταση συχνά μεταξύ νύφης και πεθεράς ή νύφης και κουνιάδας Δηλώνεται όμως και η αγάπη ανάμεσα στrsquo αδέλφια ακόμα κι αν έχει επέλθει μεταξύ τους ρήξηΈχουν τrsquo αντρόϋνα χολή έχουν τrsquo αδρέφια αμάχηέχει και μάνα με παιδί όσο να μπει και νά rsquoβγειΌτι δηλαδή μετά από σύντομο χρονικό διάστημα

θα είναι και πάλι αγαπημένοι μεταξύ τουςΛαϊκή - Θεουργική ιατρική Παροιμίες αναφέρο-

νται στη λαϊκή πίστη των Κεφαλονιτών όπως άλλωστε και των άλλων Επτανησίων και των Ελλήνων γενικό-τερα Συχνά μάλιστα επικαλούνται αυτή την πίστη για θεραπευτικούς λόγους ζητώντας υπέρ της υγείας τους την παρέμβαση των υπερφυσικών θείων δυνάμεων Χαρακτηριστική η Κεφαλονίτικη παροιμίαΌπου κουφός κι όπου στραβόςτσίρος και γόμπος και σπανόςστον Άη ΠαντελεήμοναΚοινωνικές σχέσεις Πολλές παροιμίες θέλουν να επιβάλουν ένα κώδικα

κοινωνικής συμπεριφοράς να προβλέψουν στάσεις και ενέργειες να προλάβουν αντικοινωνικές ενέργειες Χαρακτηριστική είναι η παροιμίαΟπrsquo αγαπήσει κι αρνηθεί κάλλιο του να πεθάνεικάλλιο του να ξενιτευτεί γιατί ζωή δεν κάνειΗ αυστηρότητα των ηθών της εποχής ήταν τέτοια

που η μεν εγκαταλειμένη γυναίκα στιγματιζόταν για πάντα ο δε άντρας που είχε αθετήσει την υπόσχεσή του απαξιωνόταν από τους συμπατριώτες του Κι αυτά βέβαια στην καλύτερη περίπτωση γιατί υπήρχαν και σκληρότερες επιπτώσεις Δεν ήταν σπάνιος ο φόνος σε αυτοδικία για εγκατάλειψη μνηστής ή ερωμένης αναφέρονται δε περιπτώσεις μακροχρόνιας αποδημίας για τέτοιους λόγους Άλλη παροιμία δηλώνειΌθε βλέπεις πολλή αγάπη πάντεχε και πολλή αμά-

χηεπειδή τα αισθήματα των ανθρώπων μεταβάλονται

και εκφράζονται τότε με επιθετικό και εκδικητικό τρόπο Η παροιμία πrsquo αγαπάει το συγγενή του αγαπάει και το σκυλί τουδηλώνει την αποδοχή και των άλλων ακόμα και

εκείνων που δεν μας είναι συμπαθείς συνδέονται όμως με τον φίλο μας ή τον συγγενή μας Για εκείνους που συμπαθούν πρόσωπα ανάξια ή που ερωτεύονται και παντρεύονται γυναίκες επιλήψιμες οι Κεφαλονίτες έχουν μα ενδιαφέρουσα παροιμίαΆης Αντώνης το γουρούνικαιΑναμωρεύτηκε σαν ο Αγιαντώνης το γουρούνιΟ αναφερόμενος εδώ Άγιος Αντώνιος δεν είναι ο

γνωστός μας ερημίτης αλλά ο Άγιος Αντώνιος της Παδούης (Πάντοβα) ο οποίος απεικονίζεται στην ει-κονογραφία των Λατίνων με το αγαπημένο του ζώο το γουρούνι Σημειώνεται ότι οι Κεφαλονίτες και γενικά οι Επτανήσιοι ήταν εξοικειωμένοι με το δόγμα των Καθολικών καθώς υπήρχαν αρκετοί κάτοικοι με κατα-γωγή από περιοχές της Ιταλίας αλλά και της Μάλτας που διατηρούσαν την πίστη των προγόνων τους Μια άλλη περίεργη Κεφαλονίτικη παροιμία δηλώνειΟ Άη Γιάννης είναι ρουφιάνοςΔεν αναφέρεται βεβαίως στο πρόσωπο του Αγίου

αλλά στην κουμπαριά που λέγεται Αηγιάννης από παραπομπή στη βάφτιση του Χριστού από τον Ιωάννη τον Βαφτιστή Επειδή μερικές φορές αναπτύσσονται άνομες σχέσεις ανάμεσα σε κουμπάρο και κουμπάρα η Κεφαλονίτικη λαϊκή σοφία δημιούργησε την πιο πάνω παροιμία Ανάλογη άποψη δηλώνεται και με την παροιμία Ο κουμπάρος την κουμπάρατρεις φορές την εβδομάδαΔεν θα επιμείνω σε περισσότερες αναφορές με

ποικίλες θεματικές όπως δηλώνονται μέσα από τον παροιμιακό λόγο Θα ήθελα όμως να αναφερθώ σε μια ιδιαίτερη θεματική που νομίζω εμπίπτει στο γενικότερο ενδιαφέρονΚοινωνικο-πολιτικοί αγώνες και παροιμίεςΑνάμεσα σε όλα εκείνα που καταγράφουν οι πα-

ροιμίες είναι και τα κοινωνικά - κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα Η ταξική θέση των διαφόρων ομάδων του πληθυσμού οι συνθήκες της παραγωγικής δια-δικασίας ο τρόπος διαβίωσης οι αντιθέσεις μεταξύ των τάξεων διαπιστώνονται εάν αναζητηθούν μέσα από συγκεκριμμένη οπτική γωνία laquoΔεν είναι πολύraquo γράφει ο Γρηγόρης Μοσχόπουλος laquoαν πούμε ότι η προσεκτική παρατήρηση και μελέτη του λαογραφικού υλικού της παροιμίας μάς δίνει αναπλασμένη τη ζωή του λαού μιας δεδομένης ιστορικής περιόδου σε όλες τις εκδηλώσεις συμπυκνωμένη σε μερικές φράσεις με μεστά νοήματα Οι κοινωνικοί αγώνες του λαού και όλη η πείρα του από αυτούς είναι συσσωρευμένη μέσα στις παροιμίεςraquoΗ κοινωνική διαστρωμάτωση στην Κεφαλονιά όπως

και στα άλλα νησιά του Ιονίου κατά την περίοδο που


οι παροιμίες έδιναν συμβουλές και δημιουργούσαν πνευματικές και ηθικές στάσεις παρουσια-ζόταν σε δύο τάξεις Εκείνη των αριστοκρατών - γαιοκτημόνων και την άλλη των δουλοπάροι-κων - εργαζομένων Ανάμεσά τους με το χρόνο αναπτύχθηκε μια μέση τάξη ας πούμε των αστών οι οποίοι όμως για μα-κρά περίοδο δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα όπως και οι πολίτες της κατώτερης τάξης από την οποία και προέρχονταν Οι ίδιοι οι αριστοκράτες - το αρχοντολόι κυρίως όμως αυτοί που ήθελαν να τους κολακέψουν φρόντιζαν για την καλή τους εικόνα όπως φαίνεται από τις παροιμίεςΆμε μrsquo ένα που έχει γούνανα σου δώσει να φορέσεις αμπά

Αφέντης ένας και πολύςκαι φίλοι χίλιοι λίγοιΚαι όταν το μήνυμα δεν γινόταν σαφές στα μάτια του

κόσμου με άλλη παροιμία το εκφράζανε καθαρότεραΤου αφέντη τα καμώματα ή παίνα τα ή βουβάσουΚαι με άλληΑ(ν) θες να τρως βουβάσουΤο αρχοντολόι και οι υποτακτικοί - κόλακές του φρό-

ντιζαν επίσης να υποτιμούν τους απλούς ανθρώπους Ενδεικτικές είναι οι παροιμίεςΧωριάτης Άγιος κι αν γενείσκατένια μνήμη έχει

Ο βλάχος άρχος κι α(ν) γενείπάλι βλαχιά μυρίζειΠροειδοποιούσαν δε τους άρχοντες να μη δίνουν πολύ

θάρρος στους εργάτες τους που λέγονταν και χωριάτες και δούλοιΑρχόντεψrsquo ο χωριάτης κι απογίνηκε

Δώσε θάρρος του χωριάτηνrsquo ανεβεί και στο κρεβάτιΌσο για τις αντιλήψεις των γαιοκτημόνων σχετικά με

τον χειρισμό των εργατών τους η τακτική που ακολου-θούσαν πάντα όπως δηλώνεται με τις παροιμίες δεν ήταν σταθερή αλλά προσαρμοζόταν στις περιστάσεις Η πιο συντηρητική πολιτική εκφράζεται με την παροιμίαΑς δουλεύει η μούλα μας κι ας βογγάειΣε άλλες περιπτώσεις η αντιμετώπιση γίνεται διπλω-

ματικότερηΜη γδέρνεις α(ν) θες να κουρεύειςΌσο για εκείνους που ήταν πιο διεκδικητικοί ή επί-

φοβοι φρόντιζαν να τους διαχω-ρίσουν από τους άλλους για να μη γενικευτεί η αμφισβήτηση Και προσπαθούσαν να τους εξα-γοράσουνΤου σκυλιού που σrsquo αλυχτάειρίξε του ψωμί να φάειΑν ο αφέντης αισθανόταν ότι οι

φωνές αυτές δεν μπορούσαν να τους βλάψουν σε τίποτα δεν εί-χαν λόγο ούτε γιrsquo αυτή την ευτελή εξαγοράΟ γάιδαρος που δεν μποδίζειάφησέ τον κι ας γκαρίζει

Και βεβαίως η άρνηση παροχής εργασίας ήταν μια άλλη μορφή τιμωρίαςΔουλευτής περήφανος πάντα πεινασμένοςμας βεβαιώνει η παροιμία Αλλά αυτό είναι η ελα-

φρότερη τιμωρία Κάποτε τα πράγματα γινόταν πολύ πιο σκληράΝα μη νοιώσει ο αφέντης πως νοιώθεις γιατί εχάθη-

κεςΚαι πάλιΣrsquo είδrsquo ο αφέντης πούrsquo νοιωσες Σκάψε και το λάκκο

σουΑπό την άλλη πλευρά ούτε ο εργάτης εμπιστεύεται

τον αφέντη ούτε τον πιάνει φίλο Πλήθος παροιμίες δηλώνουν τον παραλογισμό μιας τέτοιας φιλίαςΦίλος τrsquo αφεντός Ή προδότης ή μουρλόςΦίλος τrsquo αφεντός ΑρτσιμπιρμπαντίσιμοςΦίλος τrsquo αφεντός ΑρχοντομάμουραςΕίναι γνωστό ότι στην Κεφαλονιά ίσχυε και ισχύει

ο θεσμός του σέμπρου Όταν ο γαιοκτήμονας δεν είχε επαρκές προσωπικό να χρησιμοποιήσει ή αν τα προς καλλιέργεια χτήματα βρίσκονταν μακριά ή αν συνέτρε-χαν άλλες περιστάσεις ο αφέντης χρησιμοποιούσε τον σέμπρο Αυτός ως ανεξάρτητα εργαζόμενος δεν επιβά-ρυνε τον γαιοκτήμονα με μισθοδοσία και σίτιση διέθετε τα ζώα και τα εργαλεία τις καλλιεργητικές δαπάνες και την προσωπική - οικογενειακή εργασία Γιrsquo αυτό και είχε - τυπικά τουλάχιστον - διαφορετική αντιμετώπιση από εκείνη του laquoδούλουraquo Κατά την παροιμίαΆλλο ο σέμπρος κι άλλο ο δούλοςάλλο ο γιος μου κι άλλο ο μούλοςΩς μούλος αναφέρεται ο μη αναγνωρισμένος γιος

αυτός που δεν είχε αποκτηθεί από τη νόμιμη σύζυγο αλλά ήταν καρπός ευκαιριακής σχέσης εκτός γάμου συχνά με κάποια από τις γυναίκες που εργάζονταν για τον γαιοκτήμονα

Όσο για τις αντιδράσεις η ιστορία της Κεφαλονιάς (και των νησιών του Ιονίου γενικότερα) αναφέρεται σε αρκετά ρεμπελιά - επαναστατικές κινήσεις κατά των αρ-


ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ


Ιστορικοί Χοροί Τραγούδια και Δρώμενα της ΕλλάδαςΙστορικοί Χοροί Τραγούδια και Δρώμενα της Ελλάδας του Κώστα Σαχινίδη του Κώστα Σαχινίδη δρα Κοινωνιολογίας του χορούδρα Κοινωνιολογίας του χορού

Η ανάπτυξη των παραδοσιακών χορών ακολουθεί την όλη πορεία και την ιστορική εξέλιξη της κοινωνίας διαχρονικά Οι μα-κρόβιες ιστορικές συνθήκες διαμόρφωσαν εκείνους τους ιδιαίτερους κοινωνικούς ρό-λους των χορών που συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στη διατήρηση της παράδοσης και της ιστορίας του τόπου Ιδιαίτερα οι πολ-λαπλές αναφορές τους που απορρέουν από τις ιστορικές κοινωνικές και δημογραφικές ανακατατάξεις συνέβαλαν σημαντικά στη διατήρησή τους με μικρές ή μεγάλες παραλλαγές από την αρχαία ελληνική περίοδο τη ρωμαϊκή και τη βυζα-ντινή καθώς και την περίοδο της Τουρκοκρατίας και τη σύγχρονη εποχή

Οι παραδοσιακοί χοροί συνδέονται άμεσα με πολλά ιστορικά και άλλα κοινωνικά γεγονότα και γιrsquo αυτό περιέχουν ένα πλήθος ιστορικών και άλλων κοινω-νιολογικών στοιχείων Η κοινωνική τους λειτουργία από γενιά σε γενιά τους καθιστά φορέα της ιστορίας και μέσο καλλιέργειας και διαιώνισης της ιστορικής μνήμης δεδομένου οτι πολλά από τα στοιχεία της ιστο-ρίας του κάθε τόπου ενσωματώθηκαν στους χορούς τα τραγούδια και τα δρώμενα Με τον τρόπο αυτό οι χοροί διατήρησαν τον ιστορικό τους χαρακτήρα και έγιναν φορείς σημαντικών ιστορικών γεγονότων που επέζησαν στη μνήμη του λαού και ενσωματώθηκαν στις μαζικές τελετουργίες και ψυχαγωγίες Συνεπώς ως ιστορικοί χοροί μπορούν να ορισθούν οι χοροί εκείνοι που δημιουργήθηκαν μέσα σε διάφορες ιστορικές συνθήκες του τόπου ή αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα και πρόσωπαΓενικότερα οι χοροί συνδέονται με τις πλέον σημα-

ντικές κοινωνικές εκδηλώσεις και με τις στερεότυπες συμπεριφορές και στάσεις τις οποίες διαμόρφωσαν δια-χρονικά οι ιστορικές συνθήκες και έγιναν μια έκφραση της ζωής και του Πολιτισμού Ακόμη και σήμερα οι χοροί παρουσιάζουν ορισμένες αναλογίες και αντιστοιχίες ως προς το περιεχόμενο και την σημασία που είχαν σε αρχαιότερες ιστορικές περιόδους Παρόμοια χορευτικά στοιχεία και πολλές ομοιότητες με περιγραφές αρχαίων χορών ως προς την μορφή και το χορευτικό τους σχήμα υπάρχουν σε αρκετούς χορούς όπως στον Πυρίχιο στους χορούς με τα μαχαίρια κάΣε κάθε περίοδο οι χοροί λειτούργησαν ως ένα σημα-

ντικό στοιχείο ανάπτυξης κοινωνικής συνοχής επειδή συνιστούν μια μορφή διαχρονικής επικοινωνίας που καλλιεργεί το κοινό αίσθημα ταυτότητας την κοινωνική αλληλεγγύη και τις κοινωνικές αξίες και στάσεις Ταυ-τόχρονα οι χοροί αποτελούν ένα από τα βασικά χαρα-κτηριστικά γνωρίσματα των Ελλήνων που υποδηλώνει

την ταύτιση της κοινής τους δράσης Με τον τρόπο αυτόν οι χοροί κατέστησαν μια συνεκτική δύναμη του Ελληνισμού και ισχυ-ροποίησαν την εθνική συλλογική ταυτότητα Ιδιαίτερα στην Ελλάδα πολλοί από τους χορούς δημιουργήθηκαν σε περιόδους που η χώρα έδινε τον αγώνα για τη λευτεριά και γιrsquo αυτό συνδέονται άμεσα με τις αγωνιστικές περιόδους του λαού

Στο πλαίσιο αυτό αναπτύχθηκαν κυρίως οι πολεμικοί χοροί που ακολούθησαν την

εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας μέσα σε ένα ιστορικό-κοινωνικό-οικονομικό πλαίσιο που τους περιβάλλει σε κάθε εποχή Πολλά από τα χαρακτηριστικά της ιστορίας του τόπου αναπτύχθηκαν και ενσωματώθηκαν και στους πολεμικούς χορούς και τα τραγούδια Το περιεχόμενό τους προσδιορίζεται από διάφορους ιστορικούς παράγοντες οι οποίοι τελικά καθορίζουν και τη διαχρονική λειτουργικό-τητα των χορών αυτών επειδή οι πολλαπλές κοινωνικές και άλλες λειτουργίες τους διαμορφώνονται από τις ιστορικές συνθήκες και το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν Η ψυχολογική ταύτιση που καλλιεργείται και εκφράζεται στους ιστορικούς χο-ρούς μέσα από την κοινή συμμετοχή των κοινωνικών ομάδων και ατόμων αφορά στο έθνος και προβάλλει ολόκληρο τον ελληνισμό Με τους χορούς αυτούς καλλιεργήθηκε διαχρονικά η ενότητα των κοινωνικών ομάδων και ισχυροποιήθηκαν οι δυνάμεις αντίστασης και επιβίωσής τους στις ποικίλες αντίξοες συνθήκες ζωής που αντιμετώπιζαν κατά καιρούς Γιrsquo αυτό και οι ελληνικοί χοροί αποκαλούνται και εθνικοί χοροί επειδή με το ιστορικό και κοινωνικό τους περιεχόμενο συνέβαλαν και συνεχίζουν να συμβάλλουν στη διατή-ρηση της ελληνικής συνείδησης διαχρονικά Άλλωστε οι χοροί έχουν τις ρίζες τους σε μικρές κοινωνικές ομάδες οι οποίες είναι μέλη ενός έθνους που αποτελεί μια δεδομένη ευρύτερη πολιτισμική ομάδα και αποκαλύπτει το πνεύμα του τόπου προέλευσης της ομάδας αυτής Ακόμη οι χοροί συνιστούν ένα διακριτικό γνώρισμα των κοινωνικών ομάδων και αποκτούν εθνικό χαρακτήρα ως μια εκδήλω-ση πλέον κοινωνικής και εθνικής αναδρομής Η εθνική παράδοση γίνεται μια από τις πηγές των παραδοσιακών χορών οι οποίοι μετατρέπονται σε ένα είδος Ιστορίας του Πολιτισμού και αποκαλύπτει κατά ένα τρόπο το ηθικό μέρος και τις ανθρώπινες αξίες ή τις ανησυχίες της ανθρώπινης ύπαρξης

Ταυτόχρονα όμως οι χοροί φανερώνουν την ιστορική και την πολιτισμική διαφοροποίηση από τα άλλα έθνη Το ιστορικό παρελθόν του λαού διαπερνά μέσα από τους χορούς και εκφράζει μια ιδεολογία εθνισμού που αφορά όλους τους Έλληνες Με τον τρόπο αυτό οι χοροί συντε-


λούν στη διαμόρφωση και διατήρηση της ιστορικής συ-νείδησης και μνήμης που συνδέει τις γενιές Ωστόσο παρά τη φθίνουσα πορεία του πολιτισμού και την πολιτιστική ισοπέδωση της παγκοσμιοποίησης οι χοροί συνεχίζουν να καλλιεργούν την ιστορική μνήμη και κατέχουν σημα-ντική θέση στις διάφορες εθνικές κοινωνικές και άλλες ψυχαγωγικές εκδηλώσεις της σύγχρονης ζωής

Τα ιστορικά τραγούδια της ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ της ΡΟΥΜΕΛΗΣ και του ΜΟΡΙΑ

Τα ιστορικά τραγούδια της ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ της ΡΟΥ-ΜΕΛΗΣ και του ΜΟΡΙΑ έχουν πολλά κοινά χαρακτη-ριστικά ως προς τους χορευτικούς τύπους με ελάχιστες παραλλαγές αλλά και ως προς το περιεχόμενό τους Οι κλέφτικοι χοροί και τα τραγούδια των περιοχών

αυτών προσδιορίζονται μόνο τοπικά δεδομένου ότι οι κύριοι χορευτικοί τύποι είναι σχεδόν ίδιοι δηλαδή Τσάμικα και Συρτά με ελάχιστες ρυθμικές διαφορο-ποιήσεις Ειδικότερα όμως τα χορευτικά τραγούδια της Θεσσα-

λίας ξεχωρίζουν για το ποιοτικό το λογοτεχνικό αλλά και το κοινωνικό τους περιεχόμενο έχοντας διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό τις παλαιότερες μορφές έκφρασης Μέσα από τους γυναικείους χορούς εκδηλώνεται ένα έντονο τελετουργικό στοιχείο όπως συμβαίνει στο χορό Καραγκούνα όπου επικρατεί μια έξαρση του γυναικείου ρόλου Αν και η θέση της κάθε μιας γυναίκας στο χορό καθορίζεται από την κοινωνική της θέση ωστόσο η θέση της γυναίκας στον επαναστατικό αγώνα υπήρξε πάντα ιδιαίτερη και πολλές φορές ήταν ισότιμη με αυτήν των ανδρών όπως περιγράφεται και στο Μοραΐτικο τραγούδι laquoΑρκαδιανήraquo Γενικότερα η δράση των επαναστατών απλωνόταν

από την Θεσσαλία μέχρι τη Ρούμελη και τον Μοριά με αποτέλεσμα το δημοτικό τραγούδι να μεταδίδεται πιο εύκολα από περιοχή σε περιοχή Μάλιστα το γεγονός αυτό συντέλεσε ώστε στο δημοτικό τραγούδι να συνδεθούν πολλοί αγωνιστές τοπικά με διαφορετικές περιοχές από τον τόπο καταγωγής τους όπως στο τραγούδι του Δημάκη και σε άλλα Στα ελεύθερα πανηγύρια οι χοροί συνένωναν τις επα-

ναστατημένες δυνάμεις με τους κατοίκους και ενίσχυαν τις προϋποθέσεις για τη διατήρηση του επαναστατικού φρονήματος Στην Αγιά Λάρισας οι Κλέφτες πανηγύρι-ζαν για την κήρυξη της επανάστασης του Πηλίου με τον ένοπλο Κλέφτικο χορό τον Τσάμικο μεταδίδοντας έτσι τον ενθουσιασμό τους στους υπόλοιπους κατοίκους Επί-σης με τον κλέφτικο χορό Τσάμικο και με το τραγούδι laquoΚάτω στου Βάλτου τα χωριάraquo ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κάλεσε τους εθελοντές να οχυρωθούν στο Χάνι της Γρα-βιάς για να αντιμετωπίσουν τον Ομέρ Βρυώνη1Ακόμη στα κλέφτικα δημοτικά τραγούδια πολύ συχνά

εκφράζονται και οι διάφορες αγωνίες των επαναστατών για την έκβαση της δράσης τους όπως στο τραγούδι του Ζιάκα και αλλού

Τα ιστορικά τραγούδια της ΗΠΕΙΡΟΥ Οι διάφοροι κοινωνικοπολιτικοί λόγοι σε πολλές πε-

ριπτώσεις επέβαλαν να διαμορφωθούν ορισμένοι χοροί και τραγούδια σε φορέα εθνικής συνείδησης ή σε μια επαναστατική πράξη Το ηρωικό στοιχείο του λαού βρί-σκει την έκφρασή του μέσα από τους χορούς αυτούς που έχουν συνδεθεί με την ιστορία του τόπου και συνεχίζουν να λειτουργούν διαχρονικά στη ζωή των Ελλήνων με διαφορετικό τρόπο Πολλά από τα χορευτικά τραγούδια της Ηπείρου ανα-

φέρονται στους αγώνες των Κλεφτών που αναπτύχθηκαν για την ελευθερία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας Μέσα από τους κλέφτικους χορούς και τα τραγούδια

αναδεικνύονται οι κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν από τη ζωή και τη δράση των κλεφτών καθώς και τα βιώματα της καθημερινής τους ζωής όπως είναι και το χορευτικό τραγούδι raquoΟι κλέφτες οι παλιοίraquo2Οι κλέφτικοι χοροί αποτελούν έκφραση του επαναστα-

τικού πνεύματος των Ελλήνων και συνέβαλαν σημαντικά στην εξύψωση του ηθικού τους Σε πολλές περιπτώσεις οι λαϊκοί μύθοι εγκωμιάζουν και μεγαλοποιούν τα κατορθώ-ματα των κλεφτών ώστε να φαίνονται υπερφυσικά αλλά αποβλέπουν στην προβολή προτύπων για τη διατήρηση υψηλού φρονήματος Πολλά ιστορικά γεγονότα έγιναν δημοτικά τραγούδια

και χοροί και λειτουργούν μακρόχρονα στην λαϊκή ιστο-ρική μνήμη συνεχίζοντας να υπάρχουν μέχρι σήμερα στις λαϊκές ψυχαγωγίες3 Χαρακτηριστικό είναι το χορευτικό τραγούδι lsquoΚάτω

στις Μαυροθάλασσεςrsquo της Ηπείρου που εξιστορεί και θρηνεί το άδοξο τέλος μιας ιστορικής ναυμαχίας μεταξύ των Ελλήνων και Τούρκων4

Με την περίοδο της Τουρκοκρατίας σχετίζονται και πολλά άλλα Ηπειρώτικα τραγούδια που χορεύονται μέχρι σήμερα και έχουν καθαρά ιστορικό περιεχόμενο όπως το χορευτικό μοιρολόι Οσμάν Ντάκας Το μοιρολόι αυτό εκθειάζει και ηρωποιεί το νεκρό Οσμάν ως κοινω-νικό πρότυπο λεβεντιάς και με θλίψη τον ανακαλεί με διάφορες προτροπές να πάρει τη θέση που κατείχε στην κοινωνία των ζωντανών επειδή ήταν πολύ προσφιλής στους Έλληνες5 Στην Ήπειρο και κυρίως στο Πωγώνι και την Κόνιτσα

αναπτύχθηκε και το αρχέγονο παραδοσιακό πολυφωνικό τραγούδι το οποίο είναι μοναδικό στον ελληνικό χώρο Πρόκειται για μια ιδιότυπη έκφραση και τεχνική που βασίζεται στις πεντατονικές μουσικές κλίμακες Το φωνη-τικό του σύνολο αποτελείται από τέσσερεις διαφορετικές φωνές από τις οποίες η κάθε μια έχει το δικό της ρόλο Ως προς το περιεχόμενό τους τα πολυφωνικά τραγούδια είναι ιστορικά ηρωικά μοιρολόγια και άλλα

laquoΓιανίτσαροι και οι Μπούλεςraquo της Νάουσας Ορισμένα ιστορικά χορευτικά δρώμενα των Ελλήνων

αποτελούν μια λαϊκή έκφραση με κοινά χαρακτηριστικά


τις ένοπλες ομάδες και την παλαϊκή συμμετοχή του Οι laquoΓιανίτσαροι και οι Μπούλεςraquo της Νάουσας τα Μωμο-έρια του Πόντου οι Γιανίτσαροι Φουστανελοφόροι στα Λεχαινά Ηλείας οι Αρματωμένοι του Μεσολογγίου και άλλοι έχουν ως κοινό στοιχείο τους ένστολους αγωνιστές που περιφέρονται με στρατιωτική παράταξη στους δρό-μους της πόλης τους ντυμένοι με την laquoαρματολίτικηraquo φορεσιά και με τις σπάθες τους Τα δρώμενα αυτά εκτός από τις μορφικές αναλογίες τους είχαν και λειτουργικές ομοιότητες ως προς την αξιοποίησή τους από τους τοπι-κούς επαναστάτες για διαμόρφωση εθνικής συνείδησης στους υπόδουλους6

Το αποκριάτικο χορευτικό δρώμενο laquoΓιανίτσαροι και Μπούλεςraquo αποτελεί αναπαράσταση του παιδομαζώματος από τους Τούρκους αλλά και της συγκαλυμμένης καθό-δου των κλεφτών στους δρόμους της πόλης χορεύοντας πατινάδες και άλλους ιστορικούς χορούς Ταυτόχρονα αποτελεί και ένα μνημόσυνο για τους πεσόντες Έλληνες κατά την επανάσταση των Ναουσαίων το 1705 Το ίδιο συμβολικός είναι και ο ιστορικός χορός Κρινίτσα

ή Μακρινίτσα που δημιουργήθηκε το 1822 μέσα από τις δραματικές στιγμές της ομαδικής αυτοκτονίας των γυναι-κών της Νάουσας οι οποίες έπεσαν χορεύοντας από έναν γκρεμό στον ποταμό Αράπιτσα για να μην σκλαβωθούν από τους Τούρκους7 Γενικότερα η μέχρι θανάτου αντίσταση εκφράστηκε

μέσα από τη δημιουργία γυναικείων χορών ομαδικής αυτοκτονίας και σε άλλες κρίσιμες ιστορικές στιγμές του Ελληνισμού όπως ήταν ο χορός του Ζαλόγγου στην Ήπειρο στον Πόντο και αλλού Η αξιοποίηση των χορών ως κοινωνικής συμπεριφοράς αντίστασης απορρέει από τη νοοτροπία που δημιουργήθηκε από τον εθιμικό τρόπο ζωής και τις κοινωνικές συνθήκες που καθορίζουν τον παραδοσιακό άνθρωπο8 Η κοινωνική στάση των γυναικών αλλά και των αν-

δρών σε σχέση με το θάνατο διαμορφώθηκε μαζικά από τις ιστορικές συνθήκες που δημιούργησαν γενικεύσεις συλλογικών συμπεριφορών

Τα ιστορικά τραγούδια της Βόρειας Θράκης Στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης δημιουργήθηκαν

πολλά ιστορικά ακριτικά τραγούδια και παραλογές και στη συνέχεια διαδόθηκαν στον υπόλοιπο Ελληνισμό Πολλές φορές η θεματολογία τους προσαρμόζεται ανά-λογα στην κάθε περιοχή Μέσα από τους κοινωνικούς αυτοματισμούς και τρόπους ανάπτυξης τα τραγούδια τελικά αποκτούν έναν δικό τους τοπικό χαρακτήρα όπως συμβαίνει και με το ακριτικό τραγούδι laquoΈνας δέντρος ριζουμένους κι ένας ξένους παντρεμένουςraquo το οποίο έχει ως κύριο θέμα παρόμοιο με το ηπειρώτικο τραγούδι laquoΠαιδιά της Σαμαρίναςraquo που αναφέρεται στον λαβωμένο αγωνιστή του ΜεσολογγίουΚατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μια άλλη μορφή

αντίστασης των γυναικών ήταν και η σταθερή άρνησή τους να παντρευτούν Τούρκους για να μην τουρκέψουν

όπως φαίνεται και στο τραγούδι laquoΚάτω στη Ρόϊδο στη ΡοδοπούλαraquoΠαράλληλα οι αγώνες του Θρακικού λαού κατά της

τουρκικής κυριαρχίας ενέπνευσαν όλους τους υπόδουλους βαλκανικούς λαούς όπως φαίνεται και στο τραγούδι laquoΣτη Βάρνα και στο Δούναβηraquo που αναφέρεται στη μάχη της Βάρνας που έγινε το 1595

Τα ιστορικά τραγούδια του Πόντου Οι μακρόβιες ιστορικές συνθήκες διαμόρφωσαν ιδιαί-

τερους κοινωνικούς ρόλους στους ποντιακούς χορούς οι οποίοι με το ιστορικό και κοινωνικό τους περιεχόμενο συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στη διατήρηση της ελληνι-κής συνείδησης των Ποντίων Από την αρχαιότητα μέχρι την περίοδο της Τουρκοκρατίας και τη σύγχρονη περίοδο οι Πόντιοι σε κάθε κοινωνικό χώρο και τόπο εγκατάστα-σής των διαφύλαξαν και συνέχισαν την ελληνική τους υπόσταση το ελληνικό τους γλωσσικό ιδίωμα και τις πολιτιστικές και πολιτισμικές τους παραδόσεις Με τους χορούς καλλιεργήθηκε διαχρονικά η ενό-

τητα των κοινωνικών ομάδων και ισχυροποιήθηκαν οι δυνάμεις αντίστασης και επιβίωσης στις πολύ αντίξοες συνθήκες ζωής που αντιμετώπιζαν κατά καιρούς λόγω των συνεχών πολεμικών επιθέσεων που δέχονταν από τους διαφόρους εχθρούς και τους διαρκείς πολέμους σε όλες τις ιστορικές περιόδους Μάλιστα οι χοροί Ατσαπάτ και Σέρρα καθώς και ο χορός των Μαχαιριών διατηρούν μέχρι σήμερα τον πολεμικό τους χαρακτήρα και παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες με αντίστοιχους πολεμικούς χορούς της αρχαιότητας ως προς τη μορφή το περιεχόμενο και τη σημασία που είχαν σε αρχαιότερες ιστορικές περιόδους9 Με την αρχαιότητα έχει σχέση επίσης και ο κυκλικός

χορός Αερανός ή Σαρίκους που χορεύονταν με πολλούς ελιγμούς στον Πόντο και κατά τη βυζαντινή περίοδο Πρό-κειται για τον αποκριάτικο χορό Αγέρανο της Πάρου που πρωτοχόρεψε στη Δήλο ο Θησέας κατά την επιστροφή του από την Κρήτη ως ανάμνηση και αναπαράσταση της πορείας του στο Λαβύρινθο της Κνωσού10 Πολλά ποντιακά ακριτικά χορευτικά τραγούδια εξυ-

μνούν την ανδρεία και τα ανδραγαθήματα των ακριτών που ζούσαν εργάζονταν και πέθαιναν υπερασπίζοντας την οικογένεια και την πατρίδα τους Μάλιστα πολλές φορές πολλοί από αυτούς έμεναν άταφοι χωρίς τις κανονικές νεκρικές τιμές όπως αναφέρεται και στο χορευτικό ιστορικό τραγούδι-μοιρολόγι lsquoΑητέντ΄σ επα-ραπέτανενrsquo11

Ο ηρωισμός και οι αγώνες τους για την ελευθερία και την πατρίδα μαζί με τις χαρές και τις λύπες τους απο-τέλεσαν τη βάση της μουσικοχορευτικής παράδοσης και εμπόδισαν την τούρκικη προσπάθεια αφελληνισμού των Ποντιακών κοινωνικών ομάδωνΣε ορισμένες περιπτώσεις οι χοροί είχαν τους δικούς

τους συμβολισμούς και επικοινωνιακούς κώδικες που διαμορφώθηκαν από τις κρατούσες ιστορικές συνθήκες


Στους δημόσιους χορούς όταν εμφανίζονταν ξαφνικά οι Τούρκοι ο λυράρης διέκοπτε κάθε χορό και έπαιζε το τραγούδι lsquoΕν άστρεν εξέβεν σην ανατολήrsquo για να φύγουν όλες οι παρευρισκόμενες γυναίκες και να αποφύγουν τις βίαιες συμπεριφορές των Τούρκων12 Τα μεγάλα προβλήματα που βίωσαν οι Πόντιοι κατά

την μακρά περίοδο της Τουρκοκρατίας με αποκορύ-φωση τη Γενοκτονία και τον τελικό ξεριζωμό από τις πατρογονικές εστίες ουδέποτε έκαμψαν το φρόνημά τους επειδή όπως αναφέρεται στο ομώνυμο ιστορικό τραγούδι-μοιρολόγι που θρηνεί για την πτώση της Βυ-ζαντινής Αυτοκρατορίας και του Πόντου laquoΗ Ρωμανία αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι άλλοraquo Ορισμένοι ιστορικοί χοροί που χορεύονται μέχρι

σήμερα από τους Πόντιους διατηρούν τα πολεμικά χαρακτηριστικά που είχαν και στην αρχαιότητα Ο Χορός των μαχαιριών φαίνεται ότι είναι παρόμοιος με τον χορό που χορεύτηκε από δύο θράκες στρατιώτες όταν κατά την ιστορική κάθοδο των Μυρίων το 401 πΧ οι Έλληνες είχαν στρατοπεδεύσει στα Κοτύωρα του Πόντου όπως περιγράφει ο ιστορικός Ξενοφών στο 6ο βιβλίο του έργου του laquoΚύρου Ανάβασιςraquo

Τα ιστορικά τραγούδια της Κρήτης Κατά την ιστορική εξέλιξη της ελληνικής παράδο-

σης καλλιεργήθηκαν πολλές ιστορίες και μύθοι που διαμόρφωσαν και συντήρησαν ένα ολόκληρο μυθο-λογικό πλέγμα

Οι πρώτες αναφορές για τη δημιουργία των χορών που υπάρχουν στην ελληνική μυθολογία είναι αυτές που αναφέρουν τον Πυρίχιο χορό Σούστα που πρω-τοχορεύτηκε στην Κρήτη από τους Κουρήτες στους οποίους δίδαξε η σύζυγος του Κρόνου η Ρέα Επίσης με την Κνωσό της Κρήτης συνδέεται και ο χορός Αγέ-ρανος της Πάρου τον οποίο δίδαξε ο Θησέας στους συντρόφους του ως ανάμνηση και αναπαράσταση της πορείας του στο Λαβύρινθο της Κνωσού

Όμως η φήμη της Κρήτης για τους καλούς χορευτές της στην αρχαιότητα είναι γνωστή και από τον Όμηρο ο οποίος κάνει σχετική αναφορά για τον κρητικό χο-ρευτή-πολεμιστή Μηριόνη13 Ακόμη στην αρχαία Κρήτη αναφέρεται και ο πλέον

χαρακτηριστικός επιτύμβιος χορός lsquoΠρύλιςrsquo τον οποίο χόρευαν οπλισμένοι χορευτές Από τον αρχαίο Πυρίχιο φαίνεται οτι έχει αντλήσει στοιχεία και ο χορός Ρουμα-τιανή Σούστα που χορεύεται μέχρι σήμερα στα Παλαιά Ρούματα της Κισσάμου Χανίων και έχει πολλά κοινά στοιχεία με τον χορό Μαλεβιζιώτη14Επίσης οι κρητικοί χοροί συνδέονται και με την

πτώση της Πόλης δεδομένου οτι ορισμένες μελωδίες του Χανιώτικου Συρτού προέρχονται από εκεί και τις μετέφεραν οι Κρήτες εθελοντές πολεμιστές που είχαν μεταβεί εκεί για να πολεμήσουν κατά των Τούρκων Αργότερα οι μελωδίες αυτές έγιναν χορευτικές και καθιερώθηκαν στις λαϊκές ψυχαγωγίες της Κρήτης15

Ακόμη οι χοροί της Κρήτης συνδέθηκαν και με τις επαναστατικές διαδικασίες του Δασκαλογιάννη με οδηγίες του οποίου ο χορός Πεντοζάλι απόκτησε συμβολικό χαρακτήρα Το πέμπτο ζάλο του χορού σήμαινε τον πέμπτο ξεσηκωμό των Κρητών εναντίον των Τούρκων και οι 12 μουσικοί σκοποί-γυρίσματα είχαν το όνομα του κάθε αρχηγού της Επανάστασης του 177016 Αργότερα μετά τους Βαλκανικούς πολέμους δημι-

ουργήθηκε και ο χορός Λαζότης τον οποίο έφεραν στην Κρήτη οι πολεμιστές του Μακεδονικού αγώνα επηρεασμένοι από τον χορόraquo Πατούλαraquo που χόρευαν οι πρώτοι Πόντιοι πρόσφυγες οι οποίοι είχαν εγκατα-σταθεί στη ΜακεδονίαΤο ίδιο ιστορικό περιεχόμενο έχουν και τα ριζίτικα

τραγούδια που αναπτύχθηκαν στους πρόποδες των Λευκών Ορέων Τα τραγούδια αυτά μαζί με τις κρη-τικές μαντινάδες αποτελούν το πλέον χαρακτηριστικό μουσικοποιητικό είδος του ελληνικού τραγουδιού επει-δή έχουν μιαν ιδιαίτερη εκφραστικότητα παραστατικότη-τα και εννοιολογική ευρύτητα του κρητικού λόγου

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ11 ΣΓΔημητρακόπουλος Ιστορία και Δημοτικό τραγούδι Παρουσία Αθήνα 1993 σ 201-202

2 ΚΓΣαχινίδης Κοινωνική λειτουργία του παραδοσιακού χορού στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία Το παράδειγμα του Νομού Μαγνησίας Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού Αθήνα 1995 σ282 ΜΓΜερακλής Ελληνική Λαογραφία τομ Β Ήθη και Έθιμα Οδυσσέας Αθήνα 198631 SB Bovy Δοκίμιο για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι ΠΛΙ Ναύπλιο 1984 σ 3

2ΚΓΣαχινίδης laquoΝεκρολατρικοί-θρηνητικοί χοροίraquo συλ τόμ Προβλημα-τισμοί και Επισημάνσεις ΙΙ επιμ ΒΦίλιας ΕκδΙ Σιδέρη Αθήνα 1998 σ2564 ΚΓΣαχινίδης laquoΝεκρολατρικοί-θρηνητικοί χοροίraquo όπ σ2735 1 ΠΣ Φωτίου-ΝΒΛύτης Δημοτικά τραγούδια της Βορείου Ηπείρου Νεφέλη Αθήνα 1995 σ83

2 ΚΓΣαχινίδης laquoΝεκρολατρικοί-θρηνητικοί χοροίraquo όπ σ26261 ΤΜπαϊτσης Γιανίτσαροι και Μπούλες της Νιάουστας Σύλλογος ΄΄Γιανί-τσαροι και Μπούλες΄΄ Μάρτης 1968 σ28 43-44

2 Χρ Σαμουηλίδης Το λαϊκό θέατρο στον Πόντο Αθήνα 1980 σ64 66 6871102

3 ΓΑικατερινίδης laquoΟ χορός στα λαϊκά δρώμεναraquo συλ τόμ laquoΠαραδοσι-ακός χορός και Λαϊκή Δημιουργίαraquo επιμ ΚΓΣαχινίδης Παπαζήσης Αθήνα 1999 σ72

4 ΓΚομζιάς Το πανηγύρι της Αγιrsquo Αγάθης Αιτωλικό1999σ159-1645 ΚΣαχινίδης Μεσολόγγι-Αιτωλικό Μουσική-Χορευτική Παράδοση και Ιστορία Πολυμέσα Εκπαιδευτική Μηχανική Αθήνα 2001 σ59 6 ΓΝΑικατερινίδης Η λαϊκή πανήγυρις του Αγίου Συμεώνος εις Μεσολόγγιον κατά την Πεντηκοστήν Επετηρίς Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών 18-19 (1965-1966) σ1937ΤΜπαϊτσης όπ 8 ΜΓΜερακλής Ελληνική Λαογραφία τομΒ Ήθη και Έθιμαόπ σ81839 Χρ Σαμουηλίδης όπ σ71102 10 1 LLawler Ο χορός στην Αρχαία Ελλάδα Αθήνα 1984 σ 49

2 ΦΚουκουλές Βυζαντινών βίος και πολιτισμός Collection de lrsquoInstitut Francais drsquo Athenes τομ Ε Αθήνα 1952 σ225-22711 Στ Ευσταθιάδης Τα τραγούδια του ποντιακού λαού Μαίανδρος Θεσσα-λονίκη 1986 σ 115-122109-113 12 Στ Ευσταθιάδης όπ σ73 13 Όμηρος Ιλιάδα ραψ Π στ617 και ραψ Σ στ590 μετάφρ ΙΚαζαντζά-κη-Κακριδή14 1 ΙΘΤσουχλαράκης Οι χοροί της Κρήτης μύθος ιστορία παράδοση Κέντρο Σπουδής Κρητικού Πολιτισμού Αθήνα 2000 σ66

2 LLawler όπ σ44 104 3215 ΠΚελαϊδής Κρήτες οι τελευταίοι υπερασπιστές του Βυζαντίου Αθήνα 1991 σ 7-9 50 102 108-11616 ΙΘΤσουχλαράκης όπ σ94-96


Δράση

του

ΚΕ

ΧΟ

ΛΠ

Ιστορικοί χοροί τραγούδια και δρώμενα της Ελλάδας

Εκδήλωση του ΚΕΧΟΛΠ στο Μέγαρο Μουσικής Αθήνας

Με εκπληκτική επιτυχία πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθήνας (αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος) στις 30 Μαρτίου 2012 εκδήλωση με θέμα τους Ιστορικούς χο-ρούς τα τραγούδια και τα δρώμενα της Ελλάδας Διοργανω-τές της εκδήλωσης ήταν το ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ το περιοδικό laquoΧΟΡΟΣΤΑΣΙraquo και η ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΚΡΗΤΙΚΩΝ Η εκδήλωση ήταν αφιερωμένη στον ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟ ΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΩΝ και παρουσιάσθηκαν χοροί τραγούδια και δρώ-μενα από τον Πόντο τη Μακεδονία την Βόρεια Θράκη την Κρήτη την Ήπειρο τη Θεσσαλία τη Ρούμελη και τον Μοριά

Ειδικότερα εμφανίσθηκαν οι Φορείς ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΝΤΙΩΝ ΣΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΧΑΝΙΩΝΛΑΟΓΡ ΧΟΡΕΥΤ ΣΥΛΛΟΓΟΣ laquoΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣraquo ΝΑΟΥΣΑΣΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ laquoΟ ΑΣΚΛΗΠΙΟΣraquo ΠΟΛΙΤΙΣΤ ΛΑΟΓΡ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΙΓΙΝΙΟΥlaquoΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑraquo Έπαιξαν και τραγούδησαν τα μουσικά συγκροτήματα των ΣΑΒΒΑ ΣΙΑΤΡΑ ΑΛΕΞΗ ΠΑΡΧΑΡΙΔΗ ΝΙΚΟΥ ΖΩΙΔΑΚΗ ΧΡΥΣ ΜΗΤΡΟΠΑΝΟΥ

ΔΗΜ ΑΛΤΑΝΤΣΙΔΗ Β ΑΓΓΕΛΤΣΗ του ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΣΥΛ laquoΕΤΕΟΚΡΗΤΕΣraquo ΧΑΝΙΩΝ και του ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΧΛΩΜΟΥ ΑΝΩ ΠΩ-ΓΩΝΙΟΥΑφηγητής ήταν ο ηθοποιός ΤΑΚΗΣ ΒΑΜΒΑΚΙΔΗΣ ενώ το πρόγραμμα παρουσίασαν

η ηθοποιός ΓΕΩΡΓΙΑ ΖΩΗ και ο σκηνοθέτης ΚΩΣΤΑΣ ΚΙΝΗΣ ο οποίος σκηνοθέτησε και την όλη εκδήλωσηΣυνολικά εμφανίσθηκαν περί τους 230 καλλιτέχνες (χορευτές τραγουδιστές χορωδοί

μουσικοί και ηθοποιοί)Η Επιστημονική και Καλλιτεχνική Επιμέλεια της εκδήλωσης καθώς και τα Κείμενα

ήταν του ΚΩΣΤΑ ΣΑΧΙΝΙΔΗ Δρα Κοινωνιολογίας του ΧορούΣτην εκδήλωση παραβρέθηκαν μεταξύ άλλων οι κκ- καθηγ Μιχαήλ Μερακλής Πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρίας- καθηγ Βασίλης Φίλιας Πρόεδρος της Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομιάς- Ιωάννης Βλάσσης Γενικός Γραμματέας του Παντείου Πανεπιστημίου- Κυριάκος Βαλαβάνης κριτικός λογοτεχνίας- Πολυμελής αντιπροσωπεία από την Ελασσόνα κάΤαυτόχρονα στον προθάλαμο του Μεγάρου

Μουσικής πραγματοποιήθηκε μικρή έκθεση Μικροκτισμάτων παραδοσιακών σπιτιών του Κώστα Γεωργιάδη καθώς και Έκθεση βι-βλίων και περιοδικών με υπεύθυνη την Άννα Κακοπέτρου

Χορηγοί της εκδήλωσης ήταν oι Φυσικό με-ταλλικό νερό ΒΙΚΟΣ Ζαγοροχώρια η CANDIA STROM η ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΧΑ-ΝΙΩΝ η Α D M Advertising Productions και η ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΟΥΣΑ

Οι συντελεστές της παράστασης Σ Σιάτρας Στ Βανταράκης Κ Σαχινίδης Τ Βαμβακίδης Κ Κινής και Μ Πατεράκης


ΚΩΣΤΑΣ ΚΙΝΗΣ σκηνοθέτηςΓεννήθηκε το 1939 στην Πά-

τρα όπου έζησε τα δύσκολα παι-δικά χρόνια του Σε νεανική ηλι-κία ασχολήθηκε με τη βυζαντινή μουσική ενώ παράλληλα έκανε μουσικές σπουδές στο Ελληνικό Ωδείο Αθηνών Αποφοίτησε από το Γαλλικό Λεόντειο Λύκειο

Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στη Νομική Σχο-λή του Πανεπιστημίου Αθηνών Η πρώτη του θεατρική εμφάνιση έγινε το 1958 με το Εθνικό Θέατρο Ελλάδας με το οποίο συνέχισε τη συνεργασία του μέχρι το 1963 συμμετέχοντας ως ηθοποιός σε πολλές παραστάσεις με τις οποίες έπαιξε και στο Ηρώδειο και στην Επίδαυρο Επίσης συνεργάστηκε και με Ελεύθερο Θέατρο και με θεατρικά τμήματα πολλών Δήμων όπως της Σπάρτης της Ελευσίνας του Ασπρόπυργου της Κηφισιάς του Ιλίου κ ά με τα οποία ανέβασε αρκετά έργα του αρχαίου και του σύγχρονου ελληνικού ρεπερτορίου Ακόμη χρημάτισε σκηνοθέτης της Εθνικής Λυρικής Σκηνής κατά τα έτη 2006-2009Επίσης συνεργάστηκε και σκηνοθέτησε στο ραδι-

όφωνο και την Τηλεόραση στις ΕΡΤ1 ΕΡΤ2 ΕΡΤ5 (απόδημου Ελληνισμού) τον ΡΣ 902 και διετέλεσε διευθυντής ειδήσεων στο αμερικάνικο τηλεοπτικό κανάλι ABC

ΓΕΩΡΓΙΑ ΖΩΗ ηθοποιός-ΑρχιτέκτωνΓεννήθηκε στη Φτέρη των Τζουμέρκων Άρτας

Το 1977 αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με άρι-στα και με υποτροφία του ΙΚΥ σε όλη τη διάρκεια των σπουδών της Παράλληλα τελείωσε και τη Δραματική Σχολή Εθνικού Θεά-τρου και από τότε συνεργάζεται

ως Ηθοποιός με πολλούς διακεκριμένους επαγγελ-ματικούς θιάσους και θεατρικές ομάδες Ταυτόχρονα ως Αρχιτέκτων διευθύνει το αρχιτε-

κτονικό γραφείο μελετών laquoΓεωργία Ζώη και Συνερ-γάτεςraquo στου Παπάγου και είναι μέτοχος της laquoΈψιλον κατασκευαστικήraquo Μάλιστα είναι εκλεγμένο μέλος της Αντιπροσωπείας του Τεχνικού Επιμελητηρίου για τρίτη συνεχή θητεία

Από το 1980 και μετέπειτα συνεργάστηκε ως πρω-ταγωνίστρια στο θέατρο με πολλούς σκηνοθέτες και κυρίως με τον Αντώνη Αντωνίου ενώ σήμερα πρωταγω-νιστεί στη θεατρική παραγωγή της Γιώτας Κουνδουρά-κη laquoΘήλυ - Anima - Devi (Θηλυκή Ενέργεια)raquo

Παράλληλα συμμετείχε σε 13 κινηματογραφικές σε 18 τηλεοπτικές και σε 15 δισκογραφικές παραγωγές

ΤΑΚΗΣ ΒΑΜΒΑΚΙΔΗΣ ηθοποιός

Γεννήθηκε στην Αετοράχη Ελασ-σόνας το 1955 Είναι πτυχιούχος της Παντείου Ανωτάτης Σχολής Πολιτικών Επιστημών Ξεκίνησε την θεατρική του

διαδρομή hellip σαν υποβολέας σε θεατρική παράσταση στο στρατό Μετά από δύο διακρίσεις που είχε

σε φεστιβάλ με την Ερασιτεχνική Σκηνή του laquoΘεσ-σαλικού Θεάτρουraquo δουλεύει στην επαγγελματική του Σκηνή μέχρι το 1989 και κατόπιν στην Αθήνα σε διάφορα επαγγελματικά θέατρα (REX ΔΕΛΦΙΝΑΡΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛ ΜΙΝΩΑ ΜΑΣΚΕΣ ΑΛΣΟΣ κά)Για τις εξαίρετες ερμηνείες του πήρε το Α΄ βραβείο

ανδρικού ρόλου από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρι-κών Συγγραφέων (για το ρόλο του Μπούλη στο έργο του Μπάπη Τσικληρόπουλου laquoΩΧ ΤΑ ΝΕΦΡΑ ΜΟΥraquo σε σκηνοθεσία Γιώργη Χριστοφιλάκη) και το Β΄ βρα-βείο Επιθεώρησης (σκηνοθ Χάρρυ ΚΛΥΝΝ) Συνεργάστηκε με διάφορα περιφερειακά θέατρα ενώ

ανέβασε και ο ίδιος την θεατρική παραγωγή σειράς έργων του Καραγκιόζη σε συνεργασία με τον Ευγένιο Σπαθάρη Ακόμη συμμετείχε σε 5 κινηματογραφικές παραγωγές σε τηλεοπτικές εκπομπές (laquoσίριαλlaquo) καθώς και σε 4 δισκογραφικές παραγωγές (σατιρικές)

ΝΙΚΟΣ ΖΩΙΔΑΚΗΣ μουσικός Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα

Χανιά αλλά οι βαθύτερες ρίζες του είναι στο ιστορικό παραδοσι-ακό χωριό Βουβές Από 9 χρονών ασχολήθηκε με τη λύρα και στα 12 έπαιξε σε κρητικό γλέντι Από τότε έκανε αναρίθμητες εμφανίσεις

στην Ελλάδα και το εξωτερικό Ασχολείται κυρίως με το έντεχνο και το λαϊκό τραγούδι αλλά η χαρακτηρι-στική ερμηνεία του διατηρεί πάντα έντονο το κρητικό στοιχείο με τη λύρα ή την βιολόρυρα που παίζειΑπό το 1985 μπήκε στην δισκογραφία με πέντε προ-

σωπικούς δίσκους και πάνω από είκοσι σε συνεργασία από τους οποίους οι τρεις έγιναν χρυσοί και ο ένας πλατινένιος Ερμηνεύει κυρίως δικά του τραγούδια καθώς και άλλων καλλιτεχνών και διακρίνεται για τις μαντινάδες του και τις κοντυλιές του

Ο Νίκος Ζωϊδάκης με τον ήχο της λύρας του κατορ-θώνει να ταξιδεύει τους ακροατές του κάθε φορά στην όμορφη Κρήτη με τον καλύτερο μουσικό τρόπο

Συντελεστές της εκδήλωσης


ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΡΧΑΡΙΔΗΣ τραγουδιστής Ο Αλέξης Παρχαρίδης γεν-

νήθηκε το 1971 στην Κοζάνη από γονείς Ποντίους οι οποίοι κατάγονταν από το Καπήκιοϊ της ΤραπεζούνταςΤο 1989 εισήχθη στη σχολή

Αυτοματισμών των ΤΕΙ Θεσσα-λονίκης Κατά τη διάρκεια των

σπουδών του διετέλεσε πρόεδρος του Συλλόγου Πο-ντίων Φοιτητών ndash Σπουδαστών Θεσσαλονίκης Την ίδια περίοδο ύστερα από παρότρυνση του αείμνηστου Χρύσανθου Θεοδωρίδη άρχισε να ασχολείται επαγ-γελματικά με το παραδοσιακό ποντιακό τραγούδιΗχογράφησε έξι προσωπικούς δίσκους με παραδο-

σιακά τραγούδια του Πόντου ενώ το 1998 έκανε τα πρώτα του βήματα στο χώρο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού συμμετέχοντας στο δίσκο laquoΥάκινθοςraquo του Μάνου Αχαλινωτόπουλου Από τότε συμμετείχε σε σημαντικές ελληνικές και διεθνείς μουσικές διορ-γανώσεις

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΜΗΤΡΟΠΑΝΟΣ ερμηνευτής δημοτικών τραγουδιών

Ο Χρυσόστομος Μητροπάνος είναι Θεσσαλός και θεωρείται ως ο πλέον καταξιωμένος τραγουδι-στής στο παραδοσιακό θεσσαλικό τραγούδι αλλά ταυτόχρονα είναι και πολύ καλός ψάλτης Ως τραγουδιστής συμμετείχε σε

πολλές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό καθώς και σε αρκετές δισκογραφικές παραγωγές

Ως ερευνητής της παραδοσιακής μουσικής ανή-κει στους μεγάλους στηλοβάτες της παράδοσης και μάλιστα είναι ιδρυτικό μέλος του Αρχείου Ελληνι-κής Μουσικής το οποίο δημιούργησε μια τεράστια συλλογή στίχων ελληνικών δημοτικών τραγουδιών ποιημάτων και των μεταφράσεών τους σε πολλές ξένες γλώσσες

ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΑΤΡΑΣτραγουδιστήςΓεννήθηκε και μεγάλωσε στην

Καρίτσα Ιωαννίνων και είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Ηπειρώ-τες ερμηνευτές Τα πρώτα του ακούσματα ήταν

τα τραγούδια του χωριού του όπου πρωτο-τραγούδησε σε γάμους σε βαφτίσια σε πανηγύρια καθώς και

σε άλλες εκδηλώσεις όλων των περιόδων (Χριστού-γεννα Πάσχα Απόκριες)

Το 1960 ήρθε στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή ιδρυτές της οποίας ήταν οι αδελφοί Μάρκος και Γε-ώργιος Ριζάρης από το Μονοδένδρι Ζαγορίου και γιrsquo αυτό οι περισσότεροι μαθητές τότε ιεροσπουδαστές ήταν από την Ήπειρο ειδικά από το Νομό των Ιωαννίνων Εκεί μεταξύ άλλων σπούδασε και βυ-ζαντινή μουσική και αργότερα μετά από ακρόαση με υπεύθυνο το μουσικολόγο Σίμωνα Καρά έγινε δεκτός στην Ελληνική Ραδιοφωνία όπου συνέχισε να κάνει αρχικά ραδιοφωνικές και αργότερα τη-λεοπτικές εκπομπέςΓενικότερα συμμετείχε σε αναρίθμητες εκδηλώ-

σεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό καθώς και σε πολλές δισκογραφικές παραγωγές με τραγούδια της Ηπείρου

Πολιτιστικός Σύλλογος Σιδηροδρομικού Σταθμού Κατερίνης

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σιδηροδρομικού Σταθ-μού Κατερίνης ιδρύθηκε το 1979 με πρωτοβουλία μιας ομάδας κατοίκων του συνοικισμού οι οποίοι προσπερνώντας κόπους και θυσίες και με οδηγό το μεράκι και τον πόθο για πολιτιστική δημιουργία και δράση κατάφερε να εδραιώσει στη συνείδηση του κόσμου τον ρόλο του Όλα αυτά τα χρόνια ο σύλλογος με πενιχρά μέσα

αλλά με πανίσχυρο όπλο την διάθεση των μελών του για ανιδιοτελή δράση και προσφορά ανέπτυξε πλούσια πολιτιστική υποδομή και δραστηριότητα Το πιο σημαντικό επίτευγμά του είναι οτι έγινε χώρος υποδοχής μιας σημαντικής μερίδας της νεο-λαίας και των παιδιών του συνοικισμού τα οποία βρήκαν και βρίσκουν ελεύθερο βήμα έκφρασης καλλιτεχνικής δημιουργίας και ψυχαγωγίας Φιλοδοξία όλων των μελών είναι στο άμεσο

μέλλον να υλοποιήσει ένα σχέδιο ποιοτικής ανα-βάθμισης της πολιτιστικής του δράσης και της δη-μιουργίας πνεύματος σύμπνοιας αλληλεγγύης και εγρήγορσης μεταξύ των κατοίκων της συνοικίας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που απα-σχολούν την περιοχή τους Πρόεδρος του Συλλόγου είναι ο κ Δημήτριος Πα-

παδόπουλος


Λαογραφικός ndash Χορευτικός Όμιλος Τρικάλων laquoΑΣΚΛΗΠΙΟΣraquo

Ο Λαογραφικός ndash Χορευτικός όμιλος Τρικάλων laquoΑΣ-ΚΛΗΠΙΟΣraquo είναι σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρα-κτήρα Ιδρύθηκε το 1982 με σκοπό τη διατήρηση και προβολή της πλούσιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς τη διάσωση μελέτη έρευνα και διάδοση των παραδοσι-ακών μας χορών και τραγουδιών

-Διατηρεί μεικτές χορευτικές ομάδες με συνολικό αριθμό εξακοσίων -600- περίπου χορευτών και χορευ-τριών

-Ο laquoΑΣΚΛΗΠΙΟΣraquo από την ίδρυσή του μέχρι σήμε-ρα ανέπτυξε πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα

-Κάθε χρόνο διοργανώνει στα Τρίκαλα α) Λαογραφική εκδήλωση ανήμερα των Θεοφανείων

και β) ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ με τη

συμμετοχή χορευτικών της χώρας μας και του εξωτερικού -Πήρε μέρος σε διεθνή Φεστιβάλ χορευτικών στο

εξωτερικό Ιταλία 1982-1988 Γερμανία 1988 Ολλανδία 1989

Πολωνία 1990 Ελβετία 1991 Σουηδία 1992 Αυστρία 1997 Γαλλία 1998 Ουγγαρία 1998 Ρουμανία 2001 Ιταλία 2003 Γερμανία 2004 Σερβία 2005 Κύπρος 2007 Βουλγαρία 2008 Γερμανία 2010

-Εμφανίσθηκε σε τηλεοπτικές εκπομπές στην ΕΤ1 ΝΕΤ ΕΤ3 ALTER ANT1 TV10 ASTRA TV TRT Θεσσαλία TV

-Έλαβε μέρος σε πολιτιστικές εκδηλώσεις σε όλες σχεδόν τις πόλεις του Ηπειρωτικού και Νησιώτικου χώ-ρου της χώρας μας

-Διατηρεί άριστη συνεργασία με παρόμοιους Πολιτι-στικούς Συλλόγους της χώρας μας του εξωτερικού και με κοινότητες του απόδημου Ελληνισμού

-Βραβεύθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι laquoΘΕΣΣΑΛΙΑ TVraquo ως ένας από του κορυφαίους πολιτιστικούς συλλό-γους της Θεσσαλίας του 2006 Πρόεδρος του Συλλόγου είναι ο κ Ιωάννης Σούλιος

Πολυφωνικός Όμιλος Χλωμού Άνω Πωγωνίου Ο Πολυφωνικός Όμιλος Χλωμού Άνω Πωγωνίου

ιδρύθηκε το 1992 στην Αθήνα ως μη κερδοσκοπικό

σωματείο Τα μέλη του κατάγονται από το Χλωμό Άνω Πωγωνίου όπου έμαθαν να τραγουδούν πολυφωνικά από την παιδική τους ηλικία με τον πατροπαράδοτο τρόπο της μετάδοσης των προφορικών παραδόσεων από γενιά σε γενιά Το συγκρότημα απαρτίζεται από την Γυναικεία την

Ανδρική και την μεικτή πολυφωνική ομάδα Ταυτό-χρονα το σω-ματείο διατη-ρεί και χορευ-τική Ομάδα με νέα παιδιά Ο ΠΟΛΥ-

ΦΩΝ Ι ΚΟ Σ Ο Μ Ι Λ Ο Σ ΧΛΩΜΟΥ ΑΝΩ ΠΩΓΩΝΙΟΥ έχει συμμετάσχει σε διάφορες εκδηλώσεις σε αρκετές πόλεις και κωμοπό-λεις της Ελλάδας όπως στην Αθήνα την Πάτρα την Λάρισα την Θεσσαλονίκη κα καθώς και σε 4 Πολι-τείες των ΗΠΑ Υπεύθυνος του Ομίλου είναι ο κ Κώστας Κατσα-

βάρας

Πολιτιστικός Λαογραφικός Σύλλογος Αιγινίου Πιερίας laquoΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑraquo

Ο Πολιτιστικός Λαογραφικός Σύλλογος Αιγινίου Πιε-ρίας laquoΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑraquo ιδρύθηκε το 1977 με σκοπό την πολιτιστική και κοινωνική πρόοδο των κατοί-κων του Αιγινίου καθώς και τη διατήρηση και προβολή της γνήσιας λαογραφικής παράδοσης μια παράδοση που οι Ανατολικορωμυλιώτες πρόσφυγες έφεραν από την αλησμόνητη πατρίδα Ο Σύλλογος πρωτοστατεί στην αναβίωση τοπικών

εθίμων και διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις όλο το χρόνο με αποκορύφωμα την πολιτιστική εβδομάδα του Σεπτέμβρη με θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις και μουσικές συναυλίες Το χορευτικό τμήμα του συλλόγου στο οποίο συμμε-

τέχουν χορευτές όλων των ηλικιών πήρε κατά καιρούς μέρος σε πολλές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και το εξω-τερικό Πρόεδρος του συλλόγου είναι ο κ Πέτρος Δωροκί-

δηςΕπιστημονικός σύμβουλος είναι ο καθηγ κ Γιάν-

νης Πραντσίδης

ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ


Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού

Το Κέντρο Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού ιδρύθηκε το1990 ως μη κερδοσκοπικό Σωματείο με κύριο σκοπό να καλλιεργήσει και να προωθήσει τις χο-ρευτικές και άλλες πολιτιστικές παραδόσεις και αξίες του Ελληνικού λαούΟι χορευτικές ομάδες του ΚΕΧΟΛΠ συμμετείχαν σε

πλήθος εκδηλώσεων διαφόρων Φορέων σε όλη την Ελ-λάδα και σε κορυφαία διεθνή φεστιβάλ του εξωτερικού σε διάφορα σημεία της Αμερικής της Ευρώπης και της Ασίας και ιδιαίτερα στις χώρες ΗΠΑ (2001) ΚΙΝΑ (2002 2003) ΚΟΥΒΑ (2003) ΟΥΓΓΑΡΙΑ (2005) ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ (2009) ΙΤΑΛΙΑ (2000) ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ (1993 και 1994) ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ (1998) κά Τέλος διοργάνωσε και πλήθος φεστιβαλικών πολι-

τιστικών-καλλιτεχνικών παραστατικών εκδηλώσεων και καθιέρωσε κορυφαίους πολιτιστικούς θεσμούς όπως είναι το laquoΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗraquo το laquoΠΑΝΟ-ΡΑΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝraquo στο Στάδιο Ειρή-νης και Φιλίας κά Από το 2001 μέχρι σήμερα εκδίδει το τριμηνιαίο περι-

οδικό laquoΧΟΡΟΣΤΑΣΙ Για τον Πολιτισμό και την Πα-ράδοσηraquo και διάφορα βιβλία και CD Γενικότερα με όλες τις δραστηριότητές του το Κέντρο

Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού παρουσιάζει ένα πλούσιο έργο με το οποίο έχει συμβάλλει ουσιαστι-κά στη διατήρηση και ανάπτυξη της πολιτιστικής κληρο-νομιάς με υποδειγματικό τρόπο Ενδυματολογική επιμέλεια Εργαστήριο Παραδοσια-

κών Φορεσιών Αφών ΝάκαΠρόεδρος του Συλλόγου είναι η κ Χριστίνα Κεκάκη Επιστημ Σύμβουλος είναι ο Δρ Κώστας Σαχινίδης

Λαογραφικός Χορευτικός Σύλλογος laquoΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣraquo Νάουσας

Ο Λαογραφικός Χορευτικός Σύλλογος laquoΜΕΓΑΣ ΑΛΕ-ΞΑΝΔΡΟΣraquo Νάουσας ιδρύθηκε το 1995 με έδρα τη Νά-ουσα Σκοπός του Συλλόγου είναι η διατήρηση του εθίμου

στην αυθεντική του μορφή και να συνεχίσει τη λειτουρ-γία του ανεπηρέαστη από κάθε ξένη και μοντέρνα επίδρα-ση Αν και είναι σχετικά νεοσύστατος πιστεύει ότι είναι συνεχιστής και προστάτης του εθίμου laquoΓΙΑΝΙΤΣΑΡΟΙ

ΚΑΙ ΜΠΟΥΛΕΣraquo της αυθεντικότητας του στολής της μουσικής και του χορού που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά χωρίς καμία ξένη επίδραση και από τότε που ιδρύ-θηκε κάθε χρόνο συμμετέχει στις εκδηλώσεις που γίνο-νται για την αποκριά όπου ανήκει το δρώμενο Ο Σύλλογος έχει αναπτύξει πολλές δραστηριότητες και

έχει πάρει μέρος σε πολλές εκδηλώσεις που έγιναν σε δι-άφορες πόλεις της Ελλάδας όπως

1 το 1995 εμφανίστηκε στο ΒΕΑΚΕΙΟ Θέατρο Πειραιά στο laquo4ο Σεργιάνι στην Παράδοσηraquo του ΚΕΧΟΛΠ και στα Κομνηνά Κοζάνης

2 το 1996 συμμετείχε στην Ύδρα και στην Ελασσόνα 3 το 1997 εμφανίστηκε στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας

στο laquoΠΑΝΟΡΑΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝraquo του ΚΕΧΟΛΠ

4 Το 1998 στην Άνδρο και στην Χαλκίδα 5 το 1999 έως το 2002 σε εκδηλώσεις στο Δήμο Πει-

ραιά 6 Το 2004 συμμετείχε στο Δήμο Φαρσάλων 7 Το 2005 σε εκδήλωση του Πολιτιστικού Συλλόγου

laquoΟΡΦΕΑraquo 8 το 2007 σε εκδηλώσεις στον Δήμο Ανθεμίων 9 Πρόεδρος του Συλλόγου είναι ο κ Βασίλειος Κα-

ντερίσκας

Παραδοσιακός Καλλιτεχνικός Σύλλογος laquoΕΤΕΟΚΡΗΤΕΣraquo Χανίων

Ο Παραδοσιακός Καλλιτεχνικός Σύλλογος laquoΕΤΕΟ-ΚΡΗΤΕΣraquo Χανίων ιδρύθηκε το 1991 από μια ομάδα ατόμων που είχαν τα ίδια ενδιαφέροντα όσον αφορά στο Ριζίτικο τραγούδι

ΦΩΤΟ ΝΙΚΗΤΑΣ ΝΑΚΑΣ

ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ


Έδρα του Συλλόγου είναι τα Χανιά και ο σκοπός του είναι η διάσωση και διάδοση του ριζίτικου τρα-γουδιού καθώς και η έρευνα της ποίησης και της μουσικής που τα διέπει Έχει πραγματοποιήσει πολλές εκδηλώσεις εντός

και εκτός της Ελλάδας και ακόμη έχει κυκλοφορή-σει έναν διπλό ψηφιακό δίσκο με ριζίτικα τραγούδια που διατίθεται σε όλα τα συναφή καταστήματα Παράλληλα με τις πιο πάνω δραστηριότητες στην

αίθουσα του Συλλόγου γίνεται συστηματική διδα-σκαλία του ριζίτικου τραγουδιού από πεπειραμέ-νους δασκάλους οι οποίοι δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη σωστή ερμηνευτική απόδοσή του Ταυτόχρονα συνεργάζεται και συστεγάζεται με τον Πολιτιστικό και Παραδοσιακό Σύλλογο Χορού laquoΟ ΓΗΓΕΝΗΣraquo Πρόεδρος του Συλλόγου είναι ο κ Μιχάλης Λα-

βετζάκης

Λαογραφικός Όμιλος Χανίων Ο Λαογραφικός Όμιλος Χανίων ιδρύθηκε στα Χανιά

της Κρήτης το 1984 με σκοπό την οργανωμένη παρέμ-βαση στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης των Χανίων Από τα πρώτα του βήματα υπηρετεί την κρητική πα-ράδοση με πνεύμα πιστότητας και αυθεντικότητας με κύριο στόχο τη διά-δοση και διάσωση των Κρητικών ηθών και εθίμων Σήμερα αριθμεί

περίπου 650 μέλη ενώ στους κόλπους του λειτουργούν τα κάτωθι τμήματα παραδοσιακών κρητικών χορών λαϊκών χορών ριζίτικου τραγουδιού παραδοσιακών μουσικών οργάνων και θεάτρου Οι χορευτικές ομάδες του έχουν εκπροσωπήσει τη

χώρα μας σε πολλά διεθνή φεστιβάλ του εξωτερικού όπως ΗΠΑ Φιλανδία Ιταλία Ισπανία Κύπρος Ελ-βετία Γερμανία Δανία Σλοβενία Νορβηγία Σουη-δία Μεξικό Αγγλία Εσθονία Τυνησία Αίγυπτος και Βέλγιο

χόντων που συχνά διατηρούσαν στενούς δεσμούς και σχέσεις με τους ξένους που διοικούσαν τα Ιόνια νησιά και με αποφάσεις των οποίων είχαν αποκτήσει τίτλους δικαιώματα και περιουσία Το ψυχολογικό κλίμα για τις εξεγέρσεις προετοιμάζεται με ατομικές αυτοσχέδιες ιδιόρρυθμες ενέργειες ανάμεσά τους και τούτες που μας δηλώνουν οι πιο κάτω παροιμίεςΑ(ν) μπορείς να πάρεις πάρεκι άφησε τα γυρεψούλιαΔούλεψε να φας και κλέψε νά lsquoχειςΑ(ν) δεν κερατωθεί ο αφέντης δεν ημαρώνειΚι οι Αγίοι φοβέρα θέλουνε για να θαυματουργούνεήΚι οι Αγίοι φοβέρα θέλουνε κι η Παναγιά ματσού-

καΆλληΉ δείρε τrsquo αρχοντόπουλο ή χέρι μη του βάλειςΚαι τέλοςΑλλιώς μιλεί ο ξαρμάτωτος κι αλλιώς ο αρματωμέ-

νοςΣυναφείς ιδεολογικά είναι και οι τρεις επόμενες

παροιμίεςΤο στανιό και τη βία ο Θεός τά lsquoδωκεΛαός ξαγριεμένος φουσκωμένη θάλασσαΦωνή λαού οργή ΘεούΑς κρατήσουμε όμως στα μάτια μας την ποιητική

εικόνα του αγριεμένου λαού που αναταράζεται σαν φουσκωμένη θάλασσα για να κλείσουμε το σημείωμα αυτό Στο επόμενο τεύχος του φιλόξενου περιοδικού laquoΧοροστάσιraquo θα σχολιάσουμε κάποιες από της παρα-δόσεις της Κεφαλονιάς

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΑνδριώτης Ν Λαογραφικά των Ιονίων Νήσων Νέα Εστία

Ε΄ 510-514 και 569-572 1929Καβαδίας Γ Ο Πρακτικός Λόγος ή Συλλογή 10000 παροιμι-

ών γνωμικών και άλλων ευφυών και γλαφυρών φράσεων της Ελληνικής καθομιλουμένης γλώσσας Κέρκυρα 1879Λουκάτος Δ Κεφαλλονίτικα Γνωμικά Αθήναι 1952Μοσχόπουλος Γρ Κοινωνικοί αγώνες του Επτανησιακού

λαού από τις παροιμίες και τη λαογραφία του ΟΔΕΒ Αθήνα 1965Πολίτης Ν Μελέται περί του βίου και της γλώσσης του Ελ-

ληνικού Λαού Παροιμίαι Εν Αθήναις Τυπ Π Δ Σακελλαρίου Τόμ Α΄ 1899 Β΄ 1900 Γ΄ 1901 Δ΄1902 Εν Αθήναις Τύποις Π Δ Σακελλαρίου Αναστατική Έκδοσις Εκδ Οργανισμός laquoΕργάνηraquo Αθήναι 1965Λουκάτος Δ Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία Εκδ Δ΄

Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1992


συνέχεια από τη σελ 5

ΤΟ ΝΕΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ


1η Πολιτιστική Εβδομάδα στο Πάντειο Πανεπιστήμιομε τη συμμετοχή της Χορευτικής Ομάδας του ΚΕΧΟΛΠ

Βραδιά ταβέρνας του ΚΕΧΟΛΠ

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκαν όλες οι εκδηλώσεις της 1ης Πολιτιστικής Εβδομάδας που πραγματοποίησε το Πάντειο Πανεπιστήμιο στο διάστημα 30 Μαρτίου ndash 6 Απριλίου 2012 στις οποίες συμμετείχε και η Χορευτική Ομάδα του ΚΕΧΟΛΠ (142012) Η έναρξη της Πολιτι-στικής εβδομάδας έγινε στις 3032012 με χαιρετισμό από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Καθηγητή κ Γρηγόρη

Ι Τσάλτα και ακολούθησε ένα πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα με Χορό Μου-σική Θέατρο

κα Την επιμέλεια των εκδηλώσεων είχε Πολιτιστική Επιτροπή με επικεφαλής την Αντιπρύτανη καθηγ κΙσμήνη ΚριάρηΕιδικότερα στο Πρόγραμμα Πολιτιστικών Εκδηλώσεων

εμφανίστηκαν- στις 3032012 Μουσικό Πρόγραμμα από το Περού

Συγκρότημα Φοιτητών Παντείου Martha Moreleon Y laquoLos del Surraquo (Εκείνοι του Νότου)

bull στις 3132012 Παράσταση από την Θεατρική Ομάδα Φοιτητών Παντείου με το έργο του Edward Albee laquoThe zoo storyraquo και

bull Ρεμπέτικα και Λαϊκά τραγούδια από το Ερασιτεχνικό Μουσικό Συγκρότημα ΑΤΑΛΑΝΤΟΙ (Γιώργος Πετρά-κος)

bull την 142012 Θρακιώτικοι και Νησιώτικοι Χοροί από το Συγκρότημα του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού υπό την ευθύνη του κ Κ Σαχινίδη και

- Χοροθέαμα της Ποντιακής Παράδοσης από την Ένωση Ποντίων Περάματος laquoΟ Πόντοςraquo με χοροδιδάσκαλο την Εριφύλη Μπακιρλή

- Ποντιακοί χοροί από την χορευτική ομάδα της Ομο-σπονδίας Συλλόγων Ποντίων Φοιτητών

bull στις 242012 -Αφιέρωμα στον Παπαδιαμάντη με Μου-σική αφήγηση του έργου laquoΕλένηraquo και Πολιτικά Τραγούδια

του Θάνου Μικρούτσικου από το 9ο Γυμνάσιο Καλλιθέας laquoΜάνος Χατζηδάκιςraquo

- Σκηνές από την Πόλη του Χτές και του Σήμεραbull στις 342012 - Πρόγραμμα μουσικής jazz από το

Συγκρότημα φοιτητών Παντείου και Εκδήλωση με θέμα laquoΣύγχρονες προκλήσεις ο ρόλος των Νέων στην προώ-θηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ειρήνηςraquo με ομιλήτρια την κ Betty Williams κάτοχο Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης 1976

bull Θεατρική παράσταση του έργου laquoI love Μνημόνιο IIraquo από την Θεατρική Ομάδα του Κέντρου Κλασικού Δράματος και Θεάματος Παντείου Πανεπιστήμιου

bull στις 442012- Πρόγραμμα μουσικής jazz Συγκρότημα Φοιτητών Παντείου

bull στις 642012 -Πρόγραμμα μουσικής jazz από το Συγκρότημα φοιτητών Παντείουκαι Κινηματογραφική προβολή από το Τμήμα Επικοινω-νίας Μέσων amp Πολιτισμού του ΠανεπιστημίουΟι εκδηλώσεις έκλεισαν με μια σύντομη Αποτίμηση

της Πολιτιστικής Εβδομάδας από την Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού καθηγ κ Ισμή-νη Κριάρη και από τον Πρύ-τανη καθηγ κ Γρηγόριο Ι Τσάλτα Σε όλη τη διάρκεια της Πολιτιστικής εβδομάδας λειτουργούσαν εκθέσεις με έργα ζωγραφικής αγιογραφίας και φωτογραφίας Επίσης κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής εβδομάδας ο ραδιο-φωνικός σταθμός του Τμήματος Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού είχε εκπομπές με τίτλο laquoΜην πυροβολείτε την Πρυτανείαraquo Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι στο Πάντειο Πανεπιστήμιο για πρώτη φορά πραγματοποι-ήθηκε Πολιτιστική Εβδομάδα και ελπίζεται ότι αυτό θα γίνει θεσμός που ίσως κάποτε να επεκταθεί σε όλο το ακαδημαϊκό έτος όπως ακριβώς συμβαίνει σε όλα τα καλά Πανεπιστήμια και Κολέγια όλου του κόσμου

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε και φέτος η βραδιά ταβέρνας του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού το Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2012 στην Παλαιά Ταβέρνα του Ψαρά στην αίθουσα Ελαία στη Πλάκα της Αθήνας Το πρόγραμμα πλαισιώθηκε από ολιγο-μελή λαϊκή ορχήστρα η οποία με το πλούσιο λαϊκό και δημοτικό ρεπερτόριό της διασκέ-δασε όλους τους συνδαιτημόνες Την εκδήλωση τίμησαν

με την παρουσία τους δεκάδες φίλοι του ΚΕΧΟΛΠ και ιδιαίτερα η σύζυγος του Πρέσβυ της Κίνας στην

Ελλάδα κ Du Qiwen οι πανεπιστη-μιακοί καθηγητές Βασίλης Φίλιας Κώστας Γκιζιάκης Αλέξανδρος Γουλιέλμος Αλέξανδρος Σαχινί-δης Αριστέα Τόλια οι διδάκτορες Χρήστος Ακρίβος Έρνα Γκιζιάκη

Κ Γουλιέλμου καθώς και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αρβανίτικου Πολιτισμού laquoΗ ΓΡΙΖΑraquo κά


Μνήμη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Σχολική εκδήλωση με τη συμμετοχή της Χορευτικής Ομάδας του ΚΕΧΟΛΠ

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε στο 34ο Δημοτικό Σχο-λείο Αθηνών στις 21-1-2012 σχολική Πολιτιστική εκδή-λωση και Ημερίδα για τον Αλ Παπαδιαμάντη στην οποία συμμετείχε και η Χορευτική Ομάδα του ΚΕΧΟΛΠ Ειδικότερα στην εκδήλωση μίλησαν οι πιο

κάτω εισηγητέςα Ελένη Κοντράρου Η αυτοβιογραφία του

Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη β Γεράσιμος Μασούρας Η θρησκευτικότητα

στο έργο του Παπαδιαμάντη γ Ευδοκία Βλάχου Η φύση στο έργο του

Παπαδιαμάντη Επίσης η εκδήλωση πλαισιώθηκε με παράλληλες

Εκδηλώσεις όπως ήταν οι αφηγήσεις- απαγγελίες των μαθητών η θεατρική παράσταση του διηγήματος laquo Η στα-χομαζώχτραraquo (Διασκευή) του Αλ Παπαδιαμάντη από μα-θητές της ΣΤ΄ τάξης του 34ου Δημ Σχολείου Αθηνών και Παραδοσιακοί Χοροί από μαθητές του 34ου Δημ Σχολείου Αθηνών και από το χορευτικό συγκρότημα του Κέντρου

Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πο-λιτισμού υπό την δι-εύθυνση του δρα Κώστα Σαχινίδη

Εξαιρετική εντύπωση προκάλεσε ο Αφηγητής-Ηθοποιός Κώστας Γιαλίνης ο οποίος με την αισθαντική και εκφραστικότατη φωνή του και με την σεμνότητα που τον διακρίνει γοήτευσε όλους τους παρευρισκόμενους μα-θητές εκπαιδευτικούς και γονείς καθώς έκανε από κοινού με τους μαθητές του Σχολείου απαγγελία αποσπασμάτων από το έργο του Παπαδιαμάντη Η εναρμόνισή του με τα παιδιά ήταν συνεχής και αδιάλειπτη συνδυάζοντας το παλαιό με το καινούριο με αποκορύφωμα την άρτια συνεργασία του με τα παιδιά στη laquoΣταχομαζώχτραraquoΕπίσης η εκδήλωση πλαισιώθηκε και με ήχους φλογέ-

ρας από τον εξαίρετο μουσικό Αντρέα Νιάρχο Διοργανωτές της εκδήλωσης ήταν τα 34ο και 88ο

Δημοτικά Σχολεία Αθηνών με την επιμέλεια της Δι-ευθύντριας Αθμιας Εκπσης κ Ευδοκίας Βλάχου και άλλων δασκάλων Στο τέλος της εκδήλωσης χορηγήθηκαν στους μαθητές διάφορα βιβλία που πρόσφεραν διάφοροι εκδοτικοί οίκοι

Αξίζουν ιδιαίτερα συγχαρητήρια στους υπεύθυνους και του μαθητές του 34ου και του 88ου Δημοτικών Σχο-λείων Αθήνας επειδή μέσα από τις εκδηλώσεις τους για

τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη ανέδειξαν πλήρως όλες τις παιδαγωγικές και άλλες λειτουργίες των σχολικών εκδηλώσεων και επιπλέον συνδύασαν την ερασιτεχνική τους δημιουργία με καλλιτέχνες υψηλού επαγγελματικού

επιπέδου όπως είναι ο χαρισματικός ndashαφηγητής της ΕΡΤ κ Κώστας Γιαλλίνης με τη γλαφυρότητα και την αισθαντική φωνή που διαθέτει στην απαγ-γελία λογοτεχνικών κειμένων και η χορευτική ομάδα του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού Τέτοιες εκδηλώσεις καταδεικνύουν την ικανότη-

τα που έχει το σχολείο να ενεργοποιεί πολλαπλές κοινωνικές δυνάμεις να προωθεί τον πολιτισμό μας και να δίνει όραμα στους μαθητές να προχωρήσουν παραπέρα Για το λόγο αυτό οι παρόμοιες εκδηλώσεις ξεχωρίζουν από τις άλλες και καθίστανται υποδειγματικές ως προς όλα τα επίπεδα οργανωτικά καλλιτεχνικά και παιδαγωγικά Ωστόσο όλες οι σχολικές εκδηλώσεις όπου γίνονται και όπως γίνονται στηρίζονται στο μεράκι και τη διάθεση προσφοράς και δημιουργίας των δασκάλων και των μαθητών

Για όλα αυτά αξίζει ιδιαίτερη laquoεύφημος μνείαraquo στην εμπνευσμένη Διευθύντρια του 34ου Δημοτικού Σχολείου κ Ευδοκία Βλάχου η οποία είναι γνωστή δασκάλα για τις άοκνες προσπάθειές της να εντάξει όλες τις εκφάνσεις του Πολιτισμού μας στο σχολείο και να μυήσει όλους τους μαθητές όχι ως θεατές αλλά ως κοινωνούςndashσυμμέτοχους και συνδημιουργούς της πολιτιστικής πράξης

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Για την έκδοση του τεύχους αυτού συνέδραμαν

οικονομικά οι πιο κάτω φίλοι και συνεργάτες του περιοδικού καθηγητής Γεράσιμος Ρηγάτος καθηγητής Βασίλης Φίλιας καθηγητής Μηνάς ΑλεξιάδηςNίκος Ι Κωστόπουλος Ρένα Σαχινίδου Ελισσάβετ Σαχινίδου Τάκης Βλαχοδήμος Κώστας Καρκανιάς πρόεδρος του Ελληνοβρετα-

νικού Κολλεγίου Κώστας ΔημητρίουΓιάννης ΓκαγκάτσιοςΤο Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΕΧΟΛΠ τους

ευχαριστεί όλους για την ουσιαστική συμβολή τους στη συνέχιση του περιοδικού μας


Μια laquoονειρικήraquo παράσταση από το Εθνικό Κρατικό Φολκλορικό Συγκρότημα Χορού laquoMazowszeraquo στην Βαρσοβία Πολωνίας

των γερμανικών πολεμικών αποζημιώσεωνΈκτο την ταχύτατη επενδυτική δραστηριοποίηση του

κράτους σε έργα υποδομήςΈβδομο τη δικαστική διερεύνηση όλων ανεξαιρέτως

των ελληνικής ιδιοκτησίας οφσόρ εταιριών και το άνοιγ-μα των λογαριασμών Ελλήνων καταθετών στην Ελβετία την Κύπρο ή όπου αλλούΌγδοο την ενίσχυση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων

των οικονομικών εισαγγελέωνΟρθώς τονίζεται ότι ο πολιτικός κόσμος της μεταπο-

λίτευσης εξόφλησε οριστικά και οι όποιες δουλόφρονες δηλώσεις υποτέλειας προς τους Ευρωπαίους και διεθνείς επικυρίαρχους δεν τον σώζουν

Η κρίση έχει και τα καλά της διότι αποκαλύπτει το πόσο ανήμπορα και δειλά ανδρείκελα λυμαίνονται την εξουσία και αναγκάζει τους πρωτεργάτες της κλεπτοκρατίας να μιλάνε για πρώτη φορά για την αναγκαιότητα μεταρρυθμίσεων που οι ίδιοι αυτοί επί δεκαετίες απέφυγαν επιμελώς να κάνουνΟ ελληνικός λαός απέδειξε ήδη ότι δεν τελεί laquoεν

υπνώσειraquo όπως πίστευαν οι λυμεώνες της εξουσίας και του πλούτου της χώρας Αυτά που θα ακολουθήσουν δεν πρόκειται να ανασχεθούν από τις τρομολαγνικές δηλώσεις των πολιτικών laquoαρχόντωνraquo της χώρας Αυτοί έχασαν την έξωθεν καλή μαρτυρία και η απώλεια αυτής είναι οριστική

Τα διαγγέλματα της υποτέλειας συνέχεια από τη σελ 3

Με μια laquoονειρικήraquo μουσικοχορευτική παράσταση γιόρτασε το νέο έτος 2012 το Εθνικό Κρατικό Φολκλο-ρικό Συγκρότημα Χορού laquoMazowszeraquo στις 14 Ιανου-αρίου 2012 στο υπερσύγχρονο θέατρο Μatecznika της Βαρσοβίας στην ΠολωνίαΣτην παράσταση αυτή συμμετείχαν 120 καλλιτέχνες

(χορευτές μουσικοί και χορωδοί) ο οποίοι παρουσίασαν ένα μεγαλειώδες υπερθέαμα Η καλλιτεχνική αρτιότητα με τον τέλειο συγχρονισμό των χορευτών η αέναη κί-νηση οι πολύπλοκοι χορογραφικοί σχηματισμοί και η ζωντάνια απο-τελούν τα βασικά χαρακτηριστικά μιας αξέχαστης παράστασης που την καθιστούν μοναδική στο είδος της Ακόμη η τέλεια μουσική απόδοση μιας ολοκληρωμένης ορχήστρας με 22 μουσικούς μαζί με τα επιμέρους μικρά χορωδιακά σύνολα και τις μεμονωμένες εύηχες φωνές πλαισίωναν μουσικά την παράσταση με τρόπο που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως μια αυτοτελής μουσική συναυλία υψίστης ποιότητας Oι χορογραφίες της παράστασης ήταν των Wilold Zapata και του Eugeniusz Paplinski και η μουσική διεύθυνση ήταν του Tadeusz Sygletynski ενώ τα κουστούμια επι-μελήθηκε η Mira ZiminskandashSygletynska Η εκπαίδευση του μπαλέτου ήταν του Wioletta Milczuk και η διεύθυν-ση των μικρών χορωδιακών συνόλων ήταν των Ewa Komorowska και Mariusz KolinkoΤην παράσταση αυτή παρακολούθησαν μεταξύ άλλων

και ο εκδότης του περιοδικού laquoΧοροστάσιraquo δρ Κώστας Σαχινίδης ο οποίος προσκλήθηκε τιμητικά και είχε συ-νομιλίες για περαιτέρω πολιτιστικές συνεργασίες με την Πολωνία καθώς και ο εκπρόσωπος του Φεστιβάλ της

Ελασσόνας κ Τάκης ΠαλιαδάμοςΤο Εθνικό Κρατικό Φολκλορικό Συγκρότημα Χορού

laquoMazowszeraquo από την αρχή της δημιουργίας του μαγεύει και διασκεδάζει τους θεατές του σε όλο τον κόσμο Γενι-κότερα το συγκρότημα προωθεί παντού την τοπική και την εθνική του κουλτούρα με τους δυναμικούς χορούς του τη μεγάλη ποικιλία και τα πολλά χρώματα των κου-στουμιών του από 40 περιοχές της Πολωνίας και με τις παγκόσμιες αξίες των παραδοσιακών τραγουδιών του

Το πλούσιο πρόγραμμά του πε-ριλαμβάνει χορούς αγροτικούς σατιρικούς ερωτικούς κά που προέρχονται από διάφορες περι-οχές της Πολωνίας Μάλιστα το συγκρότημα επί σαράντα χρόνια ταξίδεψε σε περισσότερες από 50 χώρες του κόσμου και έγινε ο κύριος πρεσβευτής του πολιτισμού της χώ-

ρας του Με τους εξαιρετικούς σολίστες τραγουδιστές τους μουσικούς του και τους χορευτές του κατέκτησε το διεθνές κοινό και προκάλεσε τον θαυμασμό και την έκπληξη ο οποίος εκφράζεται πάντα με ένα ασταμάτητο χειροκρότημαΠρόκειται για ένα συγκρότημα-φαινόμενο που εμψυ-

χώνει τους θεατές με την μεγάλη δεξιοτεχνία του τους μαγεύει και τους ανανεώνει Η κάθε παράστασή του διακρίνεται για τον νεανικό ενθουσιασμό και το ιδιαίτερο ταλέντο των χορευτών τον δυναμισμό και την ποικιλία των χορών τη χορογραφία και τις διάφορες χορευτικές φόρμες τον πλούτο των χρωμάτων των παραδοσιακών κουστουμιών αλλά και τον λυρισμό των παραδοσιακών τραγουδιών που παρουσιάζονται πάντα με έναν αριστο-τεχνικό τρόπο και προσδίδουν μια μοναδική γοητεία


laquoΟ Φονιάςraquo του Μήτσου Ευθυμιάδηστο laquoΘέατρο Τεχνώνraquo της Λάρισας

Με ιδιαίτερη επιτυχία παρουσιάζεται κατά την εαρι-νή θεατρική περίοδο του 2012 στο laquoΘέατρο Τεχνώνraquo της Λάρισας το θεατρικό έργο laquoΦονιάςlaquo του Μήτσου Ευθυμιάδη ένα από τα πλέον γνωστά και αγαπητά νεοελληνικά Θεατρικά έργα

Πρωταγωνιστούν οι εξαιρετικοί Λαρισαίοι ηθοποιοί ΔημήτρηςΦωτίου Στέλιος Ντικούλης Εύα Τριαναταφύλλου

και ΒασίληςΣακκάς Η σκηνοθεσία είναι του Γιάννη Καλατζόπουλου

ενώ η μουσική είναι της Λυδίας Μπουντούνη και το σκηνικό του Στέλιου ΜπουρλήΜε το έργο αυτό του Μήτσου Ευθυμιάδη αναδει-

κνύονται ανθρώπινες αξίες οι οποίες άλλοτε παρα-μένουν κρυμμένες στο υποσυνείδητο του ανθρώπου και άλλοτε ανέρχονται στην επιφάνεια προκειμένου να καθορίσουν συμπεριφορές και αισθήματα και γιrsquo αυτό τελικά προσδιορίζουν τον βαθμό αξιοπρέπειας και τις στάσεις ζωής Η διαπάλη αυτή των εκάστοτε αξιολογήσεων επικρατεί σε όλη τη διάρκεια του έργου ανάμεσα σε νομοταγείς ανθρώπους και σε ανθρώπους με παραβατικό παρελθόν οι οποίοι έχουν υποστεί την πλήρη καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εκτυλίσσεται η υπόθεση του έργου όπου όλα τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα κατορθώνουν να βγάλουν όλη τη σκληρή πραγματι-κότητα που βίωσαν μέσα και έξω από τη φυλακή με όλες τις συναισθηματικές μεταπτώσεις που απορρέ-ουν όπως είναι η ειρωνεία το χιούμορ το πάθος η τραγικότητα κάΤο σκηνικό του έργου αποτελείται από ένα μικρο-

αστικό σπίτι όπου συναντώνται και τα τέσσερα πρό-σωπα στα οποία εκδηλώνονται περιοδικά οι ενοχές τους χωρίς να γνωρίζουν καλά καλά τις αιτίες της ενοχής και της προδοσίας τους Ειδικότερα μέσα από μια φονική πράξη αποκαλύπτονται οι εκάστοτε θύτες

αλλά και τα θύματα Το γεγονός αυτό της συνάντησης οδηγεί πολύ συχνά στη σύγκρουση και σε μια συνεχή διαμάχηΗ παράσταση του laquoΦΟΝΙΑraquo είχε πολλά θετικά

σχόλια από τους θεατές και τον τοπικό Τύπο κυρίως για την σκηνοθεσία και τις ερμηνείες των ρόλων αλλά και για την δομή του έργου Άλλωστε το laquoΘέατρο Τεχνώνlaquo Λάρισας κατά τη δε-

κάχρονη διαδρομή του παρουσίασε πολλά παρόμοια αξιόλογα Ελληνικά και ξένα Θεατρικά κείμενα

Χορευτική παράσταση του ΚΕΧΟΛΠσε εκδήλωση του Συλλόγου Περιβολιωτών Δωρίδας laquoΗ Αγία Τριάδαraquo

Μια ακόμη παράσταση πραγματοποίησε η Χορευτική Ομάδα του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού στις 4 Μαρτίου 2012 στον ισόγειο χώρο του κεντρικού κτηρίου του Παντείου Πανεπιστημίου στο πλαίσιο εκδήλωσης του Συλλόγου Περιβολιωτών Δωρίδας laquoΗ Αγία ΤριάδαraquoΕιδικότερα η Χορευτική Ομάδα του ΚΕΧΟΛΠ παρουσίασε χορούς της Ρούμελης και της Ηπείρου

και καταχειροκροτήθηκε από τους παρευρισκόμενους Μετά την παράσταση ακολούθησαν οι αρχαιρεσίες του πιο πάνω Συλλόγου και η κοπή της παραδοσιακής Πίττας


ΑΓΡΟΤΙΚΟ-ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΑΔΟΣΙΒΙΩΝ ΔΗΜΟΥ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ

laquoΑΡΑΔΟΣΙΒΙΑ - 2012raquo

18o ΔΙΕΘΝΕΣ ΜΟΥΣΙΚΟ-ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑφιέρωμα

στα 100 Χρόνια Απελευθέρωσης της Ελασσόνας και τη Μάχη Σαρανταπόρου

Με τη συνδιοργάνωση

του ΔΗΜΟΥ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ και της ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

Χοροί και Τραγούδια από ΣΕΡΒΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΠΕΡΟΥ και ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 26 Aυγούστου 2012 ώρα 830 μμ

Συμμετέχουν τα μουσικοχορευτικά συγκροτήματα των Φορέων Φολκλορικό συγκρότημα laquoNEFTOHIMKraquo από το Μπουργκάς (Πύργος) ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ

Δημοτικό Φολκλορικό συγκρότημα Χορού και Τραγουδιού από το Ποζάρεβατς της ΣΕΡΒΙΑΣ

Μουσικό συγκρότημα LOS DEL SUR (εκείνοι του Νότου) από το ΠΕΡΟΥ Πολιτιστικός Σύλλογος Σαρανταπόρου Ελασσόνας

Παρουσίαση προγράμματος ΚΩΣΤΑΣ ΚΙΝΗΣ σκηνοθέτης

Επιμέλεια Εκδηλώσεων ΚΩΣΤΑΣ ΣΑΧΙΝΙΔΗΣ Δρ Κοινωνιολογίας

6 η ΕΚΘΕΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

XOΡΗΓΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΓΑΛΑΞΙΑΣ TYΡΟΚΟΜΙΚΑ laquoΙΓΓΛΕΖΟΣraquo ΒΕΡΔΙΚΟΥΣΙΑ bull ΚΑΦΕ raquo

ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΤ 3 bull Τ R Τ bull ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ bull ΕΚΔΟΣΗ bull ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ

και οι τοπικοί Ραδιοφωνικοί σταθμοί Ελασσόνας-Λάρισας Με τη συμπαράσταση του Κέντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού


ΧοροστάσιEκδότης - ΔιευθυντήςΔρ Κώστας Σαχινίδης

Ιδιοκτησία-Έκδοση Κέντρο Ελληνικού Χορούκαι Λαϊκού Πολιτισμού

ΈδραΕλ Βενιζέλου 13417676 Καλλιθέα

Τηλ 210 92194956973 591587

e-mail ksachinidesyahoogr

Επιστημονικοί Σύμβουλοι Καθηγ Βασίλης Φίλιας

Καθηγ Μιχαήλ Μερακλής Καθηγ Γιάννης ΜότσιοςΔρ Γεώργιος ΑικατερινίδηςΚαθηγ Μηνάς Αλ ΑλεξιάδηςΚαθηγ Μανόλης Βαρβούνης

Διεύθυνση ΣύνταξηςΜαρία Άνθη

Φιλολογική ΕπιμέλειαΑλίκη Αθ Μανδηλαρά

φιλόλογος master Λαογραφίας του Παν Αθηνών

Επεξεργασία κειμένωνΕυαγγελία ΜιστιλοπούλουΙωάννα Μιστιλοπούλου

Άννα Κακοπέτρου Αλέξης ΚιτσαντάςΓ Μαρούλης Σοφία Κολοβού

Μέμα Κολυβά

Επεξεργασία φωτογραφιώνStudio Στάθη Σαχινίδη

Κυψέλης 35 Αθήνα τηλ 2108842679Γραμματεία - Οικονομικές ΕνισχύσειςΧριστίνα Κεκάκη bull Τηλ 2109566132

Λογαριασμός Εμπορικής Τραπέζης 02530198174

Διαδικτυακός ΤόποςΧΟΡΟΣΤΑΣΙΚΕΧΟΛΠ

wwwsachinidescomΣελιδοποίησηΕύη Γκαντήραγα

ΕκτύπωσηΓραφικές Τέχνες

Ι Γκαντήραγας amp ΣΙΑ ΟΕΓερανίου 7 Αθήνα Τηλ 210 5244309

Ετήσιες ΣυνδρομέςΕσωτερικού

Φυσικά Πρόσωπα 20euroΔημόσιοι Οργανισμοί 25euro

Εξωτερικού 25euroΕπιτρέπεται η ελεύθερη άντληση στοιχείων

αρκεί να αναφέρεται η πηγή και ο συγγραφέαςΟι συγγραφείς των άρθρων φέρουν την ευθύ-

νη για τις απόψεις τουςΣημείωση της Σύνταξης Οι πόροι του Κέ-

ντρου Ελληνικού Χορού και Λαϊκού Πολιτισμού προέρχονται ΜΟΝΟ από αυτοχρηματοδότηση με την οικονομική ενίσχυση και τις συνδρομές των μελών και των φίλων του καθώς και με λίγες μικρές κρατικές επιχορηγήσεις (κατά καιρούς)

ISSN 1791-6712

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΣημείωμα του εκδότηbull 2Τα διαγγέλματα της υποτέλειας τbull ου Βασίλη Φίλια 3Η συμβολή των Μακεδόνων στην Εθνεγερσία του 1821 bull

του Κωντίνου Β Χιώλου 4 bull Γλώσσα και διαχρονικός ελληνικός Πολιτισμός του Περικλή Νεάρχου 6Ορθοπεδικός και μόνον ασυζητητίbull του Γιάννη Πρινιανάκη 10Σχόλια πάνω σε παροιμίες της Κεφαλονιάςbull του Γεράσιμου Α Ρηγάτου 15Ιστορικοί Χοροί Τραγούδια και Δρώμενα της Ελλάδαςbull του Κώστα Γ Σαχινίδη 18Δράση του ΚΕΧΟΛΠ bull

- Εκδήλωση του ΚΕΧΟΛΠ στο Μέγαρο Μουσικής Αθήνας με θέμα τους Ιστορικούς χορούς τα τραγούδια και τα δρώμενα της Ελλάδας 22 - Συντελεστές της εκδήλωσης 23

Βραδιά ταβέρνας του ΚΕΧΟΛΠbull 281η Πολιτιστική εβδομάδα στο Πάντειο Πανεπιστήμιοbull 28Μνήμη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Σχολική εκδήλωση με τη συμμετοχή bull

της Χορευτικής Ομάδας του ΚΕΧΟΛΠ 29Μια ονειρική παράσταση από το Εθνικό Κρατικό Φολκλορικό Συγκρότημαbull

Χορού laquoΜazowszeraquo στην Βαρσοβία Πολωνίας 30laquoΟ Φονιάςraquo του Μήτσου Ευθυμιάδη στο laquoΘέατρο Τεχνώνraquo της Λάρισαςbull 31Χορευτική παράσταση του ΚΕΧΟΛΠ σε εκδήλωση του Συλλόγου Περιβολιωτών bull Δωρίδας 31

Σημείωμα του εκδότη

Οι κορυφαίες στιγμές του λαού μας που δημιουργήθηκαν στο ιστορικό παρελθόν αποτυπώθηκαν στην προφορική μας παράδοση από τους

αρχαίους χρόνους μέχρι πρόσφατα Η ιστορική αναδρομή στους μακρόχρονους αγώνες του λαού μας και τις

παραδόσεις του είναι απαραίτητο να γίνεται πιο συχνά στις μέρες μας επειδή η εθνική περηφάνια των νεοελλήνων έχει τρωθεί σε μέγιστο βαθμό και από τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις

Είναι αναγκαίο να αντλήσουμε διδάγματα από τον αγνό πατριωτισμό και την αυτοθυσία που επέδειξαν οι παλαιότεροι από εμάς Έλληνες και να αγωνι-σθούμε ενωμένοι για να απαλλαγεί η χώρα μας από κάθε προδοτική πολιτική εθνικής μειοδοσίας που έχει συντελεσθεί με τα μνημόνια και την παραχώρηση της εθνικής κυριαρχίας σε ξένους

Για το λόγο αυτό το τεύχος αυτό είναι αφιερωμένο στον αγνό πατριωτισμό των Ελλήνων όπως είναι και το Σύνταγμα της Ελλάδας το οποίο κατά τα τελευταία χρόνια καταστρατηγήθηκε εν πολλοίς από τις ίδιες τις πρόσφατες κυβερνήσεις μας και συνοδεύτηκε με έντονη πατριδοκαπηλεία

Ο πατριωτισμός των Ελλήνων έχει εκφρασθεί μέσα από τα δημοτικά τραγού-δια και τους χορούς που συνδέονται άμεσα με τις αγωνιστικές περιόδους του λαού μας κάθε φορά όταν αυτός έδινε τον αγώνα για τη λευτεριά του

Πολλά ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα ενσωματώθηκαν στην προφορική παράδοση και διατηρήθηκαν στη μνήμη του λαού με μικρές ή μεγάλες παραλ-λαγές από την αρχαία ελληνική περίοδο τη βυζαντινή αλλά και την περίοδο της Τουρκοκρατίας καθώς και τη σύγχρονη

Με τον τρόπο αυτό η μουσικοχορευτική παράδοση παραμένει συνεκτική δύναμη του Ελληνισμού ισχυροποιώντας την εθνική συλλογική συνείδηση και ταυτότητα

Οι ιστορικοί χοροί και τα τραγούδια παρέμειναν ζωντανές μαρτυρίες της αυτοθυσίας των Ελλήνων που έπεσαν για την πατρίδα και θα παραμείνουν φωτεινοί σηματοδότες ανά τους αιώνες

Αν και ο σύγχρονος πολιτισμός στην εποχή μας υφίσταται την πολιτιστική ισοπέδωση της παγκοσμιοποίησης οι εθνικοί χοροί θα συνεχίσουν να καλλι-εργούν την ιστορική μνήμη και θα αποτελούν φορέα εθνικής αντίστασης σε κάθε είδους κατακτητή




































































































































































































































ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ








































































Δράση

του

ΚΕ

ΧΟ

ΛΠ












































































βάρας







ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ




















ντερίσκας




ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ





βετζάκης






















































































































































































































































































































































ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ








































































Δράση

του

ΚΕ

ΧΟ

ΛΠ












































































βάρας







ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ




















ντερίσκας




ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ





βετζάκης


























































































































































































Δράση

του

ΚΕ

ΧΟ

ΛΠ












































































βάρας







ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ




















ντερίσκας




ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ





βετζάκης


















































































































































































βάρας







ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ




















ντερίσκας




ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ





βετζάκης






































































































































ντερίσκας




ΦΩΤΟ

ΝΙΚ

ΗΤΑ

Σ ΝΑΚΑΣ





βετζάκης























































































































βετζάκης



















































































































ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ c...

Documents