ĐỀ Án xÂy dỰng vÀ phÁt triỂn hỆ thỐng cƠ sỞ dỮ liỆu...
TRANSCRIPT
i
BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG
ĐỀ ÁN XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG
CƠ SỞ DỮ LIỆU ĐA DẠNG SINH HỌC QUỐC GIA
Hà Nội - 2015
i
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................................. 1
I. THÔNG TIN KHÁI QUÁT VỀ ĐỀ ÁN ............................................................................. 2
1. CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA ĐỀ ÁN ..................................................................................................... 2
2. MỤC TIÊU TỔNG QUÁT VÀ MỤC TIÊU CỤ THỂ CỦA ĐỀ ÁN ............................................. 3
2.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................................................... 3 2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................................................... 3
3. ĐƠN VỊ CHỦ TRÌ ĐỀ ÁN, ĐƠN VỊ PHỐI HỢP .......................................................................... 3
4. TÓM TẮT NỘI DUNG VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG CHỦ YẾU CỦA ĐỀ ÁN ................................. 4
4.1. Nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện chuẩn, cấu trúc nội dung dữ liệu của hệ thống CSDL về
ĐDSH quốc gia (NBDS) .............................................................................................................................. 4 4.2. Nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các chức năng của NBDS ............................................................. 4 4.3. Nghiên cứu, xây dựng, phát triển hệ thống phần mềm quản trị dữ liệu và hệ thống phần mềm
ứng dụng của NBDS ................................................................................................................................... 4 4.4. Phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT) và viễn thông đáp ứng yêu cầu xây dựng
NBDS ............................................................................................................................................................ 5 4.5. Nghiên cứu, xây dựng cơ chế cung cấp, cập nhật chia sẻ, khai thác, sử dụng, vận hành và quản
lý NBDS ....................................................................................................................................................... 5 4.6. Phát triển nguồn nhân lực để xây dựng, vận hành và phát triển NBDS ........................................ 5 4.7. Thống kê, thu thập, chuẩn hóa thông tin, dữ liệu ĐDSH cấp quốc gia phục vụ xây dựng NBDS 5 4.8. Thống kê, thu thập, chuẩn hóa thông tin, dữ liệu ĐDSH của các bộ ngành trung ương phục vụ
xây dựng NBDS ........................................................................................................................................... 6 4.9. Điều tra bổ sung, thống kê, thu thập, chuẩn hóa hệ thống thông tin, dữ liệu ĐDSH cấp tỉnh phục
vụ xây dựng NBDS ...................................................................................................................................... 6 4.10. Thống kê, thu thập, chuẩn hóa hệ thống thông tin, dữ liệu ĐDSH các khu bảo tồn phục vụ xây
dựng NBDS .................................................................................................................................................. 6 4.11. Xây dựng và vận hành mạng lưới quan trắc ĐDSH quốc gia nhằm cung cấp CSDL cho NBDS
II ................................................................................................................................................................... 7 4.12. Điều tra ĐDSH tại các khu bảo tồn có ý nghĩa quốc tế, quốc gia của Việt Nam........................... 7 4.13. Xây dựng, phát triển và hoàn thiện NBDS II phục vụ việc cung cấp, chia sẻ, sử dụng, quản lý
và bảo tồn ĐDSH của Việt Nam từng bước đạt chuẩn quốc tế (NBDS) ................................................. 7
5. PHẠM VI THỰC HIỆN ĐỀ ÁN ..................................................................................................... 7
6. THỜI GIAN THỰC HIỆN ĐỀ ÁN ................................................................................................. 8
7. TỔNG DỰ TOÁN THỰC HIỆN ĐỀ ÁN ....................................................................................... 8
8. NGUỒN VỐN THỰC HIỆN ĐỀ ÁN ............................................................................................. 8
II. NỘI DUNG ĐỀ ÁN ............................................................................................................. 9
1. CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN TỔNG THỂ ..................................................................................... 9
1.1. Tổng quan về xây dựng và quản lý dữ liệu ĐDSH ở Việt Nam và trên thế giới ............................. 9 1.1.1. Đặc trƣng ĐDSH việt nam ............................................................................................................. 9 1.1.2. Hiện trạng xây dựng và quản lý CSDL ĐDSH ở Việt Nam ........................................................... 9 1.1.3. Tình hình xây dựng và quản lý CSDL ĐDSH trên thế giới ......................................................... 10
1.2. Sự cần thiết và bối cảnh xây dựng NBDS ......................................................................................... 11 1.2.1. Thực hiện các công ƣớc quốc tế về ĐDSH .................................................................................. 11 1.2.2. Thực hiện luật pháp, chính sách của Vệt Nam về ĐDSH ............................................................ 11 1.2.3. Nhu cầu thực tiễn về xây dựng CSDL ĐDSH .............................................................................. 12
2. QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG ĐỀ ÁN, CÁCH TIẾP CẬN ............................................................. 13
ii
2.1. Quan điểm xây dựng và phát triển NBDS........................................................................................ 13 2.2. Cách tiếp cận xây dựng NBDS .......................................................................................................... 14
2.2.1. Tiếp cận theo hệ thống thông tin đầu vào - đầu ra ....................................................................... 14 2.2.2. Tiếp cận nguyên nhân - kết quả - đáp ứng ................................................................................... 14 2.2.3. Tiếp cận hƣớng tới hạ tầng dữ liệu quốc gia ................................................................................ 15 2.2.4. Tiếp cận theo giai đoạn ................................................................................................................ 15 2.2.5. Tiếp cận PTBV ............................................................................................................................ 15
3. MỤC TIÊU .................................................................................................................................... 15
3.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................................................. 15 3.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................................................................... 16
4. NHIỆM VỤ CHỦ YẾU ................................................................................................................. 16
4.1. Phát triển NBDS ................................................................................................................................ 16 4.1.1. Các chức năng của NBDS ............................................................................................................ 16 4.1.2. Chuẩn dữ liệu sử dụng trong NBDS ............................................................................................ 18 4.1.3. Cấu trúc dữ liệu trong NBDS ....................................................................................................... 19 4.1.4. Kiến trúc hệ thống NBDS ............................................................................................................ 20 4.1.5. Công nghệ sử dụng trong NBDS ................................................................................................. 21
4.2. Xây dựng CSDL nền thông tin địa lý thống nhất cho NBDS.......................................................... 22 4.3. Xây dựng danh mục dữ liệu, siêu dữ liệu (metadata) cho toàn bộ NBDS và CSDL thành phần về
ĐDSH ......................................................................................................................................................... 23 4.3.1. Siêu dữ liệu .................................................................................................................................. 23 4.3.2. Dữ liệu về ĐDSH ......................................................................................................................... 23 4.3.3. Dữ liệu cho các chỉ thị quan trắc ĐDSH ...................................................................................... 24 4.3.4. Cấu trúc dữ liệu về loài (Taxon) .................................................................................................. 24 4.3.5. Nơi xuất hiện (Survey) ................................................................................................................. 24 4.3.6. Dữ liệu đa dạng các hệ sinh thái .................................................................................................. 24 4.3.7. Cấu trúc dữ liệu đa dạng gen ........................................................................................................ 24 4.3.8. Dữ liệu kinh tế - xã hội ................................................................................................................ 25 4.3.9. Dữ liệu địa phƣơng, ngành ........................................................................................................... 25 4.3.10. Dữ liệu cho chính sách và quản lý ĐDSH của Cục Bảo tồn ĐDSH .......................................... 25 4.3.11. Dữ liệu cho quản lý hệ thống NBDS .......................................................................................... 25
4.4. Chuẩn hóa, chuyển đổi, bổ sung, số hóa các dữ liệu ĐDSH ........................................................... 25 4.5. Xây dựng và triển khai hệ thống quan trắc ĐDSH ......................................................................... 26 4.6. Xây dựng cơ chế phối hợp trong việc xây dựng, duy trì, cập nhật, phát triển, quản lý, sử dụng
NBDS .......................................................................................................................................................... 26 4.6.1. Vai trò và đặc điểm của cơ chế phối hợp ..................................................................................... 26 4.6.2. Điều kiện cho việc thực hiện cơ chế phối hợp ............................................................................. 26
4.7. Đào tạo nguồn nhân lực để khai thác, quản lý và phát triển NBDS ............................................. 27 4.8. Phát triển nguồn lực tài chính cho duy trì NBDS sau Đề án đầu tư .............................................. 27 4.9. Xây dựng đề án phát triển NBDS đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các bên liên quan .......... 27
5. SẢN PHẨM ĐỀ ÁN ..................................................................................................................... 28
6. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ĐỀ ÁN ....................................................................................... 29
6.1. Cơ sở hạ tầng CNTT .......................................................................................................................... 29 6.1.1. Hệ thống máy chủ ........................................................................................................................ 29 6.1.2. Cơ sở hạ tầng mạng internet và nội bộ ......................................................................................... 30
6.2. Xây dựng và triển khai hệ thống quan trắc ĐDSH ......................................................................... 30 6.3. Xây dựng và hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý, phát triển, vận hành NBDS ............................ 31
6.3.1. Phân cấp thực hiện việc giao nộp, lƣu trữ, cung cấp, khai thác và sử dụng dữ liệu ĐDSH ......... 31 6.3.2. Xử lý vi phạm .............................................................................................................................. 31 6.3.3. Giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo ....................................................................................... 32 6.3.4. Xử lý dữ liệu về ĐDSH đã đƣợc điều tra, thu thập trƣớc ngày quy định liên quan có hiệu lực thi
hành ........................................................................................................................................................ 32
iii
6.4. Phát triển nguồn nhân lực quản lý, phát triển, vận hành NBDS ................................................... 32 6.4.1. Các loại nhân lực phát triển, khai thác, sử dụng, quản lý NBDS ................................................. 32 6.4.2. Quản lý nguồn nhân lực ............................................................................................................... 33
6.5. Nguồn tài chính .................................................................................................................................. 34 6.6. Các giải pháp thể chế, chính sách ..................................................................................................... 34
6.6.1. Chính sách xây dựng, duy trì, cập nhật, phát triển, quản lý và sử dụng NBDS ........................... 34 6.6.2. Các giải pháp khác xây dựng, duy trì, cập nhật, phát triển và sử dụng NBDS ............................ 35
7. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ............................................................................................................... 35
7.1. Kế hoạch xây dựng và phát triển NBDS .......................................................................................... 35 7.1.1. Lộ trình xây dựng và phát triển NBDS ........................................................................................ 36 7.1.2. Các bƣớc chính thực hiện Đề án phát triển NBDS ....................................................................... 36
7.2. Thực hiện và giám sát kế hoạch xây dựng NBDS ............................................................................ 37 7.2.1. Thực hiện đề án ............................................................................................................................ 37 7.2.2. Giám sát thực hiện đề án .............................................................................................................. 37
7.3. Trách nhiệm các bên tham gia tới thực hiện đề án ......................................................................... 38 7.3.1. Trách nhiệm của bộ ngành Trung ƣơng ....................................................................................... 38 7.3.2. Trách nhiệm của UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng, các cơ quan tổ chức khác.. 38
8. NHU CẦU KINH PHÍ ................................................................................................................... 39
8.1. Cơ sở đề xuất nhu cầu kinh phí ........................................................................................................ 39 8.2. Nhu cầu kinh phí ................................................................................................................................ 39
8.2.1. Chi phí thành lập và điều hành cơ chế phối hợp .......................................................................... 39 8.2.2. Chi phí cho cuộc điều tra và quan trắc đa dạng sinh học ............................................................. 40 8.2.3. Chi phí duy trì/phát triển NBDS .................................................................................................. 42 8.2.4. Chi phí điều hành và quản lý NBDS ............................................................................................ 43
9. DANH MỤC CÁC CHƢƠNG TRÌNH/DỰ ÁN ƢU TIÊN XÂY DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN
NBDS II ............................................................................................................................................. 45
10. TÁC ĐỘNG................................................................................................................................. 52
10.1. Tác động kinh tế - xã hội ................................................................................................................. 52 10.2. Các tác động khác ............................................................................................................................ 52
11. TÍNH BỀN VỮNG ...................................................................................................................... 52
11.1. Quản lý rủi ro ................................................................................................................................... 52 11.2. Các yếu tố đảm bảo tính bền vững ................................................................................................. 54
1
MỞ ĐẦU
Dữ liệu đa dạng sinh học (ĐDSH) là thông tin về ĐDSH dƣới dạng ký hiệu, chữ
viết, chữ số, hình ảnh, âm thanh hoặc dạng tƣơng tự. CSDL về ĐDSH là tập hợp thông
tin có cấu trúc về HST, loài, gen, giá trị, lợi ích, các động lực, áp lực, tác động và các
giải pháp đáp ứng liên quan đến ĐDSH đƣợc sắp xếp để truy cập, khai thác, quản lý và
cập nhật thƣờng xuyên bằng phƣơng tiện điện tử. CSDL ĐDSH là yêu cầu thiết yếu
trong việc tìm hiểu môi trƣờng tự nhiên, theo dõi những biến đổi trong môi trƣờng
sống, đạt đƣợc nhận thức sâu hơn về cách tác động tới và sử dụng bền vững những
hàng hóa và dịch vụ hệ sinh thái (HST) do ĐDSH cung cấp. Dữ liệu ĐDSH ở Ai-len
đƣợc coi là tài sản quốc gia, đóng góp ít nhất 2,8 tỉ USD cho nền kinh tế mỗi năm.
Trong bối cảnh thông tin đƣợc coi là nguồn lực quan trọng, là căn cứ để hoạch định
chính sách và cải cách, đổi mới thì việc xây dựng và phát triển cơ sở dữ liệu (CSDL)
về ĐDSH là đặc biệt cần thiết.
Hệ thống CSDL về ĐDSH quốc gia (NBDS) bao gồm: CSDL về ĐDSH toàn
quốc đã đƣợc kiểm tra, đánh giá, xử lý, tích hợp; đƣợc lƣu trữ một cách có hệ thống và
quản lý thống nhất cùng với hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin (CNTT) và truyền
thông. NBDS phải đáp ứng đƣợc yêu cầu cho các hoạt động: quản lý nhà nƣớc phát
triển; kinh tế - xã hội (KT-XH); bảo tồn và phát triển bền vững (PTBV) ĐDSH, bảo vệ
môi trƣờng (BVMT) và ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH); an ninh - quốc phòng;
nghiên cứu khoa học, giáo dục đào tạo, đầu tƣ và nâng cao dân trí; hợp tác quốc tế về
các lĩnh vực liên quan CSDL ĐDSH. Mỗi thế hệ NBDS có chức năng, cấu trúc, nội
dung, phần mềm, cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT) và truyền thông đáp ứng
các yêu cầu nói trên ở mức tƣơng ứng. Ở Việt Nam, dữ liệu về ĐDSH đang đƣợc lƣu
trữ, quản lý tản mạn ở nhiều Bộ ban ngành, địa phƣơng khác nhau vì chƣa có NBDS.
Điều này gây khó khăn cho việc quản lý thống nhất, chia sẻ và khai thác sử dụng, thậm
chí còn gây lãng phí do điều tra, nghiên cứu trùng lặp, hạn chế việc hợp tác quốc tế,
huy động nguồn lực vì thiếu hệ thống thông tin cần thiết.
Để khắc phục những tồn tại trên, Đề án tổng thể (Master Scheme) “Xây dựng và
phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc gia” làm căn cứ tham khảo
cho Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng (TN&MT) ban hành thông tƣ về lĩnh vực này cũng
nhƣ xây dựng Đề án phát triển NBDS thế hệ II (NBDS II) để huy động nguồn lực phát
triển NBDS. Đề án phân tích căn cứ xây dựng và phát triển NBDS, mục tiêu, nội dung,
yêu cầu, quan điểm, cách tiếp cận xây dựng và phát triển NBDS, trong đó có các yêu
cầu về chức năng hoạt động; cấu trúc, chuẩn, hệ thống phần mềm quản trị dữ liệu;
phần mềm ứng dụng, cơ sở hạ tầng CNTT và truyền thông; nguồn lực, cơ chế và hệ
thống tổ chức, kế hoạch thực hiện.
2
I. THÔNG TIN KHÁI QUÁT VỀ ĐỀ ÁN
1. CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA ĐỀ ÁN
- Công ƣớc về các vùng đất ngập nƣớc có tầm quan trọng quốc tế, đặc biệt nhƣ là
nơi cƣ trú của các loài chim nƣớc (Ramsar) năm 1971, Việt Nam tham gia kí kết năm
1989;
- Công ƣớc quốc tế về Đa dạng Sinh học năm 1992, Việt Nam tham gia kí kết
ngày 16 tháng 11 năm 1994;
- Công ƣớc quốc tế về buôn bán các loại động, thực vật hoang dã nguy cấp
(CITES) năm 1973, Việt Nam tham gia kí kết năm 1994;
- Nghị định thƣ Nagoya về tiếp cận nguồn gen và chia sẻ công bằng, hợp lý lợi
ích phát sinh t việc sử dụng nguồn gen, Việt Nam tham gia kí kết năm 2014;
- Luật Thủy sản số 17/2003/QH11 do Quốc hội nƣớc Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa
Việt Nam ban hành ngày 26 tháng 11 năm 2003;
- Luật Bảo vệ và Phát triển r ng số 29/2004/QH11 do Quốc hội nƣớc Cộng hòa
Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam ban hành ngày 03 tháng 12 năm 2004;
- Luật Đa dạng sinh học số 20/2008/QH12 do Quốc hội nƣớc Cộng hòa Xã hội
Chủ nghĩa Việt Nam ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2008;
- Luật Bảo vệ Môi trƣờng số 55/2014/QH13 do Quốc hội nƣớc Cộng hòa Xã hội
Chủ nghĩa Việt Nam ban hành ngày 23 tháng 06 năm 2014;
- Nghị định số 82/2006/NĐ-CP Nghị định Chính phủ về quản lý hoạt động xuất
khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, nhập nội t biển gây nuôi và trồng cấy nhân tạo các loài
động, thực vật hoang dã nguy cấp;
- Nghị định số 160/2013/NĐ-CP của Chính phủ về tiêu chí xác định loài và chế
độ quản lý loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm đƣợc ƣu tiên bảo vệ ban
hành ngày 12 tháng 11 năm 2013;
- Thông tƣ liên tịch số 27/2013/TTLT-BTNMT-BNNPTNT ngày 26 tháng 9 năm
2013 quy định tiêu chí xác định loài ngoại lai xâm hại và ban hành danh mục loài
ngoại lai xâm hại;
- Thông tƣ liên tịch số 160/2014/TTLT-BTC-BTNMT cngày 26 tháng 9 năm
2013 quy định tiêu chí xác định loài ngoại lai xâm hại và ban hành danh mục loài
ngoại lai xâm hại;vật hoang dã nguy cấp. ĐềNBDS.tƣ liên tịch số 160/2014/TTLT-
BTC-BTNMT cngày 26 tháng 9 năm 2013 quy định tiêu chí xác định loài;
- Quyết định số 16/2007/QĐ-TTg ngày 29 tháng 01 năm 2007 của Thủ tƣớng
Chính phủ về việc phê duyệt “Quy hoạch tổng thể mạng lƣới quan trắc tài nguyên và
môi trƣờng quốc gia đến năm 2020”;
3
- Quyết định số 79/2007/QĐ-TTg ngày 31 tháng 05 năm 2007 của Thủ tƣớng
chính phủvề việc phê duyệt “Kế hoạch hành động quốc gia về ĐDSH đến năm 2010 và
định hƣớng đến năm 2020 thực hiện Công ƣớc Đa dạng Sinh học và Nghị định thƣ
Cartagena về an toàn sinh học”;
- Quyết định số 1250/2007/QĐ-TTg ngày 31 tháng 07 năm 2013 của Thủ tƣớng
Chính phủ về việc phê duyệt “Chiến lƣợc quốc gia về đa dạng sinh học đến năm 2020,
tầm nhìn đến năm 2030”;
- Quyết định số 45/QĐ-TTg ngày 08/01/2014 của Thủ tƣớng Chính phủ về việc
phê duyệt Quy hoạch tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học của cả nƣớc đến năm 2030,
định hƣớng đến năm 2030.
2. MỤC TIÊU TỔNG QUÁT VÀ MỤC TIÊU CỤ THỂ CỦA ĐỀ ÁN
2.1. Mục tiêu tổng quát
Xây dựng và phát triển NBDS đáp ứng yêu cầu quản lý, sử dụng, chia sẻ CSDL
về ĐDSH và bảo tồn ĐDSH Việt Nam, liên thông với quốc tế và góp phần thực hiện
các công ƣớc quốc tế liên quan đến ĐDSH.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Thúc đẩy bảo tồn, sử dụng bền vững và phát triển ĐDSH tại Việt Nam, góp
phần phát triển KT-XH, ứng phó BĐKH và thực hiện các mục tiêu, chính sách liên
quan của chính phủ Việt Nam; Thống nhất và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nƣớc t
cấp Trung ƣơng đến địa phƣơng, KBT trên phạm vi toàn quốc, góp phần phát triển
CSDL quốc gia và sự phát triển của chính phủ điện tử; Đáp ứng yêu cầu về thông tin
và dữ liệu về ĐDSH của các hoạt động liên quan; Nâng cao chất lƣợng, hiệu quả
nghiên cứu và đào tạo, năng lực về bảo tồn, quản lý, sử dụng và PTBV ĐDSH, quan
trắc ĐDSH; Thu hút các nguồn lực và tạo cơ hội cho các bên tham gia đánh giá, sử
dụng, cập nhật, phát triển NBDS; Góp phần thực hiện các công ƣớc quốc tế liên quan
đến ĐDSH; Phát triển hợp tác quốc tế về xây dựng, phát triển CSDL và bảo tồn
ĐDSH.
3. ĐƠN VỊ CHỦ TRÌ ĐỀ ÁN, ĐƠN VỊ PHỐI HỢP
- Đơn vị chủ trì đề án: Tổng cục Môi trƣờng.
- Các đơn vị phối hợp:
Cục Công nghệ Thông tin và các đơn vị khác thuộc Bộ Tài nguyên và Môi
trƣờng;
Các Bộ có liên quan tới ĐDSH nhƣ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn,
Bộ Y tế…
UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng;
4
Các khu bảo tồn thiên nhiên trong toàn quốc;
Trƣờng Đại học Công nghệ, Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, Trung tâm
Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trƣờng thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội;
Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam
thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam;
Viện Điều tra Quy hoạch R ng thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
4. TÓM TẮT NỘI DUNG VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG CHỦ YẾU CỦA ĐỀ ÁN
4.1. Nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện chuẩn, cấu trúc nội dung dữ liệu của hệ
thống CSDL về ĐDSH quốc gia (NBDS)
- Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn, quan điểm, cách tiếp cận của việc hoàn
thiện, phát triển chuẩn, cấu trúc nội dung dữ liệu của NBDS;
- Đề xuất nguyên tắc, tiêu chí của việc việc hoàn thiện, phát triển chuẩn, cấu trúc
nội dung dữ liệu của NBDS;
- Lựa chọn, kế th a các chuẩn, cấu trúc dữ liệu phù hợp của NBDS;
- Đề xuất mới và mô tả chi tiết các chuẩn, cấu trúc nội dung dữ liệu của NBDS
có đủ thông tin về động lực, áp lực, hiện trạng, lợi ích, tác động và đáp ứng về ĐDSH)
đáp ứng các nhu cầu sử dụng khác nhau (quản lý nhà nƣớc, sử dụng bền vững và bảo
tồn ĐDSH, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, giáo dục đào tạo, đầu tƣ khai
thác tài nguyên ĐDSH, hợp tác quốc tế về ĐDSH);
4.2. Nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các chức năng của NBDS
- Nghiên cứu cơ sở khoa học, thực tiễn, nguyên tắc, quy trình hoàn thiện, phát
triển các chức năng nhập, xử lý và xuất dữ liệu NBDS;
- Hoàn thiện các chức năng nhập, xử lý và xuất dữ liệu phù hợp của NBDS;
- Phát triển và trình bày chi tiết các chức năng mới của NBDS nhƣ Web-GIS,
cổng thông tin điện tử NBDS, đáp ứng đƣợc yêu cầu cung cấp, cập nhật, truy cập rộng
rãi, trao đổi, chia sẻ, xử lý, sử dụng, truy cập và quản lý thông tin, dữ liệu ĐDSH trực
tuyến (online).
4.3. Nghiên cứu, xây dựng, phát triển hệ thống phần mềm quản trị dữ liệu và hệ
thống phần mềm ứng dụng của NBDS
- Nghiên cứu cơ sở khoa học, thực tiễn, nguyên tắc, tiêu chí, yêu cầu của hệ
thống phần mềm quản trị dữ liệu bảo mật cũng nhƣ dễ dàng cập nhật dữ liệu vào hệ
thống phần mềm ứng dụng và khai thác của NBDS;
- Xây dựng và phát triển hệ thống phần mềm NBDS trên cơ sở nói trên và hệ
thống phần mềm của NBDS hiện có, đáp ứng: a) mục tiêu và yêu cầu của NBDS; b)
5
xử lý, cung cấp các thông tin và dữ liệu khác nhau về định dạng chuẩn (file word,
excel, biểu bảng, bản đồ, video, âm thanh, bản in trên giấy...); c) yêu cầu sử dụng khác
nhau (quản lý nhà nƣớc, sử dụng bền vững và bảo tồn ĐDSH, nghiên cứu khoa học và
phát triển công nghệ, giáo dục đào tạo, đầu tƣ khai thác tài nguyên ĐDSH, hợp tác
quốc tế về ĐDSH); d) Khai thác NBDS theo các mục đích phù hợp; e) Hỗ trợ ra quyết
định cho các bên tham gia, trong đó có hỗ trợ làm báo cáo về ĐDSH và quản lý
ĐDSH; f) Phát triển, cung cấp và quản trị các dịch vụ liên quan ĐDSH và cổng thông
tin điện tử NBDS;
- Kiểm tra, đánh giá khả năng và ổn định của hệ thống phần mềm NBDS.
4.4. Phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT) và viễn thông đáp ứng
yêu cầu xây dựng NBDS
- Nghiên cứu, đề xuất yêu cầu cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT) đáp
ứng yêu cầu xây dựng NBDS;
- Bổ sung, nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông đáp ứng yêu
cầu vận hành NBDS ổn định.
4.5. Nghiên cứu, xây dựng cơ chế cung cấp, cập nhật chia sẻ, khai thác, sử dụng,
vận hành và quản lý NBDS
- Hoàn thiện một số cơ sở pháp lý, cơ chế phối hợp, quy định cung cấp, cập nhật,
sử dụng thông tin, xây dựng, phát triển, vận hành, quản lý NBDS;
- Xây dựng và ban hành trên trang cổng thông tin điện tử và bản in hệ thống quy
chế và hƣớng dẫn cung cấp, cập nhật, sử dụng, xây dựng, phát triển, vận hành, quản lý
NBDS và CSDL về ĐDSH thành phần (của bộ ban ngành, của cấp tỉnh, KBT).
4.6. Phát triển nguồn nhân lực để xây dựng, vận hành và phát triển NBDS
- Phát triển hệ thống tổ chức, nguồn nhân lực ở Trung ƣơng và địa phƣơng đáp
ứng các yêu cầu NBDS;
- Tập huấn về xây dựng, phát triển, khai thác, sử dụng, cập nhật, quản trị NBDS
và CSDL về ĐDSH thành phần;
- Huấn luyện cho các cán bộ liên quan ở các cấp (cơ quan đầu mối quản lý xây
dựng và phát triển NBDS, bộ phận của các bộ ban ngành trung ƣơng, các tỉnh, thành
phố trực thuộc trung ƣơng và KBT) các cá nhân khác liên quan về xây dựng, phát
triển, khai thác, sử dụng, cập nhật, quản trị NBDS và CSDL về ĐDSH thành phần (của
bộ ban ngành, cấp tỉnh, KBT).
4.7. Thống kê, thu thập, chuẩn hóa thông tin, dữ liệu ĐDSH cấp quốc gia phục vụ
xây dựng NBDS
Hoàn thiện dữ liệu quốc gia: thu thập, thu nhận, số hoá và nhập vào NBDS,
6
thẩm định, lƣu trữ cập nhật toàn bộ thông tin, dữ liệu ĐDSH hiện có (dữ liệu thứ cấp)
khác nhau về định dạng (file word, excel, bản đồ, video, âm thanh, mẫu vật, bản in
trên giấy...) và thời gian (thời gian thực và thời gian không thực) t mọi tổ chức (các
bộ ban ngành, địa phƣơng, KBT, cơ sở nghiên cứu, các trƣờng đại học…), cá nhân mà
pha I chƣa làm, trong đó có thông tin, dữ liệu về động lực, áp lực, hiện trạng, giá trị/lợi
ích, tác động và các giải pháp đáp ứng theo yêu cầu quản lý, sử dụng, làm báo cáo
quốc gia, quốc tế về ĐDSH, thu nhận xà xử lý đóng góp dữ liệu ĐDSH t các tổ chức,
các tỉnh, KBT cũng nhƣ các yêu cầu khác.
4.8. Thống kê, thu thập, chuẩn hóa thông tin, dữ liệu ĐDSH của các bộ ngành
trung ương phục vụ xây dựng NBDS
Hoàn thiện dữ liệu về ĐDSH của các bộ ngành trung ƣơng gồm thu thập, thu
nhận, số hoá và nhập vào CSDL về ĐDSH thành phần, thẩm định, lƣu trữ cập nhật
toàn bộ thông tin, dữ liệu ĐDSH khác nhau về định dạng (file word, excel, bản đồ,
video, âm thanh, mẫu vật, bản in trên giấy...) và thời gian (thời gian thực và thời gian
không thực) t mọi tổ chức, cá nhân mà NBDS chƣa thực hiện đƣợc, theo chuẩn và
cấu trúc dữ liệu và phần mềm thống nhất của NBDS, trong đó có thông tin, dữ liệu về
động lực, áp lực, hiện trạng, giá trị/lợi ích, tác động và các giải pháp đáp ứng theo yêu
cầu quản lý, sử dụng, làm báo cáo của bộ ngành về ĐDSH, cũng nhƣ các yêu cầu
khác.
4.9. Điều tra bổ sung, thống kê, thu thập, chuẩn hóa hệ thống thông tin, dữ liệu
ĐDSH cấp tỉnh phục vụ xây dựng NBDS
Hoàn thiện dữ liệu về ĐDSH cấp tỉnh gồm thu thập, thu nhận, số hoá và nhập
vào CSDL về ĐDSH thành phần, thẩm định, lƣu trữ, cập nhật toàn bộ thông tin, dữ
liệu ĐDSH khác nhau về định dạng (file word, excel, bản đồ, video, âm thanh, mẫu
vật, bản in trên giấy...) và thời gian (thời gian thực và thời gian không thực) t mọi tổ
chức, cá nhân theo chuẩn và cấu trúc dữ liệu và phần mềm thống nhất của NBDS,
trong đó có thông tin, dữ liệu về động lực, áp lực, hiện trạng, giá trị/lợi ích, tác động
và các giải pháp đáp ứng theo yêu cầu quản lý, sử dụng, làm báo cáo của cấp tỉnh về
ĐDSH, cũng nhƣ các yêu cầu khác.
4.10. Thống kê, thu thập, chuẩn hóa hệ thống thông tin, dữ liệu ĐDSH các khu
bảo tồn phục vụ xây dựng NBDS
Hoàn thiện dữ liệu về ĐDSH KBT gồm thu thập, thu nhận, số hoá và nhập vào
CSDL về ĐDSH thành phần, thẩm định, lƣu trữ, cập nhật toàn bộ thông tin, dữ liệu
ĐDSH khác nhau về định dạng (file word, excel, bản đồ, video, âm thanh, mẫu vật,
bản in trên giấy...) và thời gian (thời gian thực và thời gian không thực) t mọi tổ
chức, cá nhân theo chuẩn và cấu trúc dữ liệu và phần mềm thống nhất của NBDS,
trong đó có thông tin, dữ liệu về động lực, áp lực, hiện trạng, giá trị/lợi ích, tác động
và các giải pháp đáp ứng theo yêu cầu quản lý, sử dụng, làm báo cáo của KBT về
7
ĐDSH.
4.11. Xây dựng và vận hành mạng lưới quan trắc ĐDSH quốc gia nhằm cung cấp
CSDL cho NBDS
- Xây dựng kế hoạch quan trắc ĐDSH theo thứ tự ƣu tiên đối với các vùng có
ĐDSH cao, có giá trị quan trọng, tiếp đến các vùng khác để cung cấp, phát triển, cập
nhật thông tin dữ liệu cho NBDS;
- Xây dựng, vận hành thí điểm hệ thống quan trắc ĐDSH ở một số VQG quan
trọng để cung cấp, cập nhật thông tin, dữ liệu cho NBDS;
- Xây dựng hệ thống thử nghiệm cung cấp một số tham số ĐDSH trực tuyến thời
gian thực t mạng lƣới quan trắc ĐDSH quốc gia cho NBDS;
- Triển khai quan trắc ĐDSH ở các VQG để cung cấp, phát triển, cập nhật thông
tin dữ liệu cho NBDS theo một quy trình, phƣơng pháp thống nhất;
- Thử nghiệm cung cấp thông tin trực tuyến thời gian thực đối với một số tham số
của HST ở VQG trong NBDS.
4.12. Điều tra ĐDSH tại các khu bảo tồn có ý nghĩa quốc tế, quốc gia của Việt
Nam
- Xây dựng phƣơng pháp, quy trình điều tra cơ bản về ĐDSH để để cung cấp,
phát triển, cập nhật thông tin dữ liệu cho NBDS;
- Xây dựng kế hoạch điều tra cơ bản theo thứ tự ƣu tiên đối với các vùng có
ĐDSH cao, có ý nghĩa quốc tế, quốc gia, có giá trị quan trọng, tiếp đến các vùng khác
để cung cấp, phát triển, cập nhật thông tin dữ liệu cho NBDS;
- Điều tra cơ bản ĐDSH trong các chƣơng trình độc lập, các chƣơng trình phối
hợp để cung cấp, phát triển, cập nhật thông tin dữ liệu ĐDSH cho NBDS theo một quy
trình, phƣơng pháp thống nhất;
- Hệ thống hoá, chuẩn hoá thống tin, dữ liệu điều tra cơ bản về ĐDSH vào
NBDS.
4.13. Xây dựng, phát triển và hoàn thiện NBDS phục vụ việc cung cấp, chia sẻ, sử
dụng, quản lý và bảo tồn ĐDSH của Việt Nam từng bước đạt chuẩn quốc tế
Phát triển và đƣa vào sử dụng ổn định tất cả các chức năng, chuẩn, cấu trúc, nội
dung dữ liệu, hệ thống phần mềm quản trị và khai thác dữ liệu, tạo thuận lợi và khuyến
khích mọi tổ chức và cá nhân đóng góp, sử dụng hiệu quả NBDS, phát triển hợp tác
quốc tế và chia sẻ dữ liệu ĐDSH với các nƣớc và tổ chức trong và ngoài nƣớc theo
đúng các quan điểm, cách tiếp cận nêu ở Chƣơng II.
5. PHẠM VI THỰC HIỆN ĐỀ ÁN
Phạm vi không gian thực hiện Đề án trong toàn quốc, trong đó đặc biệt và ƣu
8
tiên thực hiện tại các KBT, các vùng có ĐDSH cao có ý nghĩa quốc tế, quốc gia của
Việt Nam.
6. THỜI GIAN THỰC HIỆN ĐỀ ÁN
Thời gian thực hiện Đề án: tháng 1/2016 đến tháng 12/2020.
7. TỔNG DỰ TOÁN DỰ KIẾN THỰC HIỆN ĐỀ ÁN
Tổng dự toán dự kiến thực hiện Đề án: 19.113.275.000 đồng.
Bằng chữ: mười chín tỉ một trăm mười ba triệu hai trăm bảy mươi lăm nghìn
đồng.
8. NGUỒN VỐN THỰC HIỆN ĐỀ ÁN
Nguồn vốn: Ngân sách nhà nƣớc, vốn ODA và các nguồn khác.
9
II. NỘI DUNG ĐỀ ÁN
1. CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN TỔNG THỂ
1.1. Tổng quan về xây dựng và quản lý dữ liệu ĐDSH ởViệt Nam và trên thế giới
1.1.1. Đặc trưng ĐDSH Việt nam
ĐDSH Việt Nam rất phong phú về HST, loài, gen, có nhiều lợi ích, giá trị, có
vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) và đời sống con ngƣời,
có ý nghĩa toàn cầu to lớn. Các thách thức và áp lực làm suy thoái ĐDSH bao gồm: gia
tăng dân số, nghèo đói, di dân tự do; phát triển kinh tế nhƣng chƣa chú ý đúng mức tới
bảo tồn ĐDSH; đánh giá thấp vai trò, giá trị của ĐDSH; khai thác trái phép và quá
mức tài nguyên sinh vật; chuyển đổi sử dụng đất và phát triển kinh tế làm suy thoái
ĐDSH; ô nhiễm môi trƣờng; sự du nhập các loài ngoại lai xâm hại; BĐKH; thiếu
phƣơng thức bảo tồn hiệu quả; và nhiều bất cập về quản lý bảo tồn.… Động lực và giải
pháp thúc đẩy bảo tồn (cơ hội) ĐDSH là: ĐDSH đƣợc quan tâm trên quy mô toàn cầu;
Việt Nam tham gia nhiều công ƣớc liên quan đến ĐDSH; bảo tồn ĐDSH đƣợc coi là
một giải pháp ứng phó hiệu quả với BĐKH; ĐDSH đã đƣợc đƣa vào trong chiến lƣợc
của các ngành KT-XH; áp dụng các hình thức bảo tồn và sử dụng bền vững ĐDSH
khác nhau nhƣ tại chỗ, chuyển chỗ; CSDL và thông tin ĐDSH t ng bƣớc đƣợc xây
dựng; sự tham gia của cộng đồng và chia sẻ lợi ích; phát triển hợp tác quốc tế và
nguồn lực tài chính, nhân lực bảo tồn; xã hội hóa công tác bảo tồn ĐDSH.
1.1.2. Hiện trạng xây dựng và quản lý CSDL ĐDSH ở Việt Nam
- Các tồn tại, khó khăn trong xây dựng và quản lý thông tin, dữ liệu về ĐDSH như sau:
Giá trị ĐDSH không đƣợc đánh giá một cách định lƣợng ở quy mô quốc gia.
Nguồn thông tin về ĐDSH ở Việt Nam chƣa đồng bộ, chuẩn hoá, quản lý một cách
thống nhất và không đƣợc chia sẻ. Cơ chế phối hợp quản lý, chia sẻ thông tin giữa các
bên liên quan còn chƣa chặt chẽ và phù hợp. Điều tra và giám sát cơ bản về ĐDSH ở
quy mô quốc gia chƣa đƣợc thực hiện do một số yếu tố, trong đó có thiếu nguồn nhân
lực và phƣơng pháp điều tra chuẩn, nhận thức chƣa đúng về vai trò của CSDL ĐDSH.
Việt Nam chƣa có chiến lƣợc phát triển quản lý CSDL ĐDSH cụ thể. Định
hƣớng về thiết kế hệ thống cấu trúc dữ liệu và phƣơng pháp xây dựng phần mềm quản
lý CSDL ĐDSH chƣa phù hợp, mới tập trung vào hiện trạng mà chƣa đề cập đến động
lực, áp lực, giá trị/lợi ích, tác động và đáp ứng đối với ĐDSH. CSDL về ĐDSH còn rất
hạn chế, đặc biệt là tại các Sở TN&MT, các KBT.
Hệ thống thể chế, pháp luật chƣa đáp ứng đƣợc công tác quản lý dữ liệu ĐDSH,
các văn bản hƣớng dẫn còn thiếu nên địa phƣơng rất lúng túng trong việc tổ chức thực
hiện,chƣa có chế tài cho việc sản xuất, cung cấp và chia sẻ CSDL ĐDSH.
Khả năng quản lý, khai thác và sử dụng CSDL ĐDSH còn hạn chế do việc đào
10
tạo chƣa theo một hệ thống logic, chƣa có cán bộ đào tạo chuyên sâu về CNTT quản lý
CSDL về ĐDSH mà đa phần là cán bộ kiêm nhiệm, trình độ quản lý còn chƣa cao.
Mặc dù đã bắt đầu có đƣợc sự quan tâm nhƣng thực tế là nguồn kinh phí để
thực hiện quản lý CSDL về ĐDSH còn rất hạn hẹp, chƣa có mục chi cố định của ngân
sách địa phƣơng cho hoạt động này. Nguồn kinh phí thƣờng xuyên cho công tác bảo
tồn ĐDSH nói chung và quản lý dữ liệu ĐDSH nói riêng chƣa đủ. Các CSDL do các
cơ quan trong nƣớc xây dựng thì kinh phí và thiết bị chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu.
Do công tác quản lý CSDL về ĐDSH còn mới nên hệ thống cơ sở vật chất,
trang thiết bị chuyên dụng ở các đơn vị địa phƣơng còn sơ sài, không phù hợp với yêu
cầu. Cơ sở hạ tầng CNTT và truyền thông ở các cơ quan đơn vị chƣa đƣợc điều phối
sử dụng cho CSDL về ĐDSH hiện có. CSDL đƣợc xây dựng chƣa tính đến việc đáp
ứng đầy đủyêu cầu của ngƣời sử dụng vàsự duy trì lâu bền.
- Có nhiều thuận lợi trong việc xây dựng và quản lý thông tin, dữ liệu ĐDSH:
Số liệu thống kê cho thấy 100% lãnh đạo các đơn vị quản lý nhà nƣớc hoạt
động trong lĩnh vực ĐDSH ở cấp địa phƣơng đều có sự quan tâm đến công tác quản lý
CSDL ĐDSH. Thông qua tuyên truyền, nhận thức về tầm quan trọng của ĐDSH nói
chung và CSDL ĐDSH nói riêng đã đƣợc nâng cao. Hệ thống thể chế, pháp luật liên
quan đến công tác quản lý CSDL đang t ng bƣớc đƣợc kiện toàn. Do là loại hình công
tác mới nên các cán bộ đƣợc giao nhiệm vụ đa phần đều trẻ, có tâm huyết và năng
động, nếu đƣợc đào tạo bài bản sẽ là nguồn nhân lực hiệu quả, là động lực tốt thúc đẩy
công tác quản lý CSDL ĐDSH. Các đơn vị đã bƣớc đầu hình thành bộ phận quản lý
CSDL ĐDSH,một số đã có cơ sở hạ tầng khá tốt, ứng dụng CNTT trong quản lý
CSDL phát triển tạo thuận lợi cho công tác quản lý CSDL ĐDSH. Quá trình hội nhập
quốc tế mạnh mẽ góp phần nâng cao năng lực, nhận thức và hỗ trợ công tác quản lý
CSDL ĐDSH.
1.1.3. Tình hình xây dựng và quản lý CSDL ĐDSH trên thế giới
Nhiều nƣớc và tổ chức trên thế giới đã và đang xây dựng CSDL ĐDSH ở các
quy mô khác nhau. Các cơ quan quản lý các cấp đều đã sử dụng rất hiệu quả nguồn dữ
liệu, đặc biệt là dữ liệu không gian đƣợc quản trị dƣới dạng các CSDL GIS trong trợ
giúp hoạch định chính sách, lập kế hoạch và quản lý.
Qua thực tiễn xây dựng CSDL ĐDSH trên thế giới, các bài học rút ra mà Việt
Nam cần lƣu ý khi xây dựng NBDS là NBDS phải đƣợc thiết kế đơn giản, dễ sử dụng
nhƣng vẫn đáp ứng yêu cầu sử dụng của các bên liên quan thì mới bền vững. Chuẩn và
cấu trúc dữ liệu ĐDSH rất đa dạng và có phần đƣợc thiết lập rõ ràng nhƣng còn nhiều
nội dung chƣa thống nhất, liên tục đƣợc bổ sung, hoàn thiện nên NBDS phải có tính
linh hoạt cao. Quá trình phát triển cơ sở hạ tầng thông tin, CSDL phải gắn với quá
trình xây dựng Chính phủ điện tử để phục vụ quản lý, hoạch định chính sách có căn cứ
11
khoa học và thông tin tin cậy. Ngoài việc đầu tƣ xây dựng, việc cung cấp tài chính
thƣờng xuyên t Chính phủ để duy trì, phát triển NBDS có ý nghĩa quyết định cho sự
PTBV hệ thống này. Việt Nam cần xây dựng NBDS theo t ng giai đoạn phù hợp với
nguồn lực và sự tham gia tích cực của các bên. Những CSDL thành công phải có cấu
trúc linh hoạt, rõ ràng, sử dụng công nghệ NoSQL. Sự phối hợp giữa các cơ quan cấp
bộ trong việc thu thập, cung cấp, chia sẻ, sử dụng CSDL ĐDSH vẫn thƣờng gặp khó
khăn và để khắc phục tồn tại này phải tạo cơ chế để các nhà khoa học, ngƣời dân cùng
tham gia.
Riêng về ĐDSH, trên thế giới chƣa nhiều CSDL có tính chất tích hợp liên
ngành theo đầy đủ khung DPSIR nhƣ yêu cầu NBDS của Việt Nam.
1.2. Sự cần thiết và bối cảnh xây dựng NBDS
1.2.1. Thực hiện các công ước quốc tế về ĐDSH
Việt Nam đã tham gia nhiều Công ƣớc quốc tế liên quan đến bảo tồn ĐDSH
nhƣ CBD, CITES, Ramsar… Các Công ƣớc quốc tế này đều yêu cầu và nhấn mạnh
đến việc hệ thống hoá các thông tin, dữ liệu về ĐDSH và cơ chế chia sẻ thông tin. Lời
tựa CBD đã khẳng định tầm quan trọng của thông tin về ĐDSH “Nhận thức được sự
thiếu thông tin và kiến thức nói chung về ĐDSH và nhu cầu cấp bách phát triển của
khả năng khoa học - kỹ thuật và thể chế nhằm cung cấp hiểu biết cơ bản để đưa vào
đó lập kế hoạch và thực hiện các biện pháp thích hợp”. Tại điều 7 của CBD cũng nêu
rõ “mỗi bên sẽ làm hết sức mình vì mục đích bảo tồn và sử dụng lâu bền các hợp phần
tạo nên ĐDSH qua một số hoạt động, trong đó có việc giám sát và vận hành bằng một
cơ chế dữ liệu nào đó” (CBD, 1993). Nghị định thƣ Cartagena về an toàn sinh học có
cả một điều luật về chia sẻ thông tin và thành lập Trung tâm Trao đổi Thông tin An
toàn Sinh học (Điều 20), yêu cầu các chính phủ phải cung cấp cho ngân hàngdữ liệu về
an toàn sinh học, những thông tin liên quan tới bất cứ quyết định cuối cùng nào về việc
sử dụng trong nƣớc một loại hàng hóa của sinh vật biến đổi gen trong vòng 15 ngày kể
t ngày ra quyết định (Cartagena, 2000). Công ƣớc Ramsar cũng đề cập đến “Các Bên
tham gia sẽ khuyến khích việc nghiên cứu và trao đổi số liệu và các ấn phẩm về các
vùng ĐNN và hệ động vật và thực vật của chúng” (Điều 2 mục 3), yêu cầu các nƣớc
tham gia Công ƣớc này xây dựng dữ liệu hay thông tin về các vùng ĐNN.
1.2.2. Thực hiện luật pháp, chính sách của Việt Nam về ĐDSH
Nhằm bảo tồn và sử dụng bền vững ĐDSH, ngay t những năm 1960, Việt
Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp luật liên quan bảo tồn ĐDSH nhƣ: Luật bảo vệ
và phát triển r ng, Luật BVMT, Luật Thủy sản…Luật ĐDSH Việt Nam năm 2008 quy
định tại Điều 71 “thông tin, số liệu điều tra cơ bản, kết quả nghiên cứu khoa học về
ĐDSH phải được thu thập và quản lý thống nhất trong CSD về ĐDSH quốc
gia…”,“Bộ TN&MT quy định cụ thể về hoạt động điều tra cơ bản, việc cung cấp, trao
đổi và quản lý thông tin về ĐDSH; thống nhất quản lý CSD về ĐDSH quốc gia”;Điều
12
5 “Bảo đảm kinh phí cho hoạt động điều tra cơ bản, quan trắc, thống kê, xây dựng
CSDL về ĐDSH và quy hoạch bảo tồn ĐDSH”; Điều 73 quy định một trong những
hoạt động chi thƣờng xuyên t ngân sách nhà nƣớc cho bảo tồn và PTBVĐDSH
“Quan trắc, thống kê, quản lý thông tin, dữ liệu về ĐDSH; xây dựng CSDL về ĐDSH”.
Luật BVMT 2005 quy định tại Điều 102 chƣơng X về quan trắc và thông tin về môi
trƣờng “Bộ TN&MT phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước về thống kê ở trung ương
để xây dựng CSDL về môi trường quốc gia”và một trong những mục đích chính đƣợc
sử dụng trong ngân sách nhà nƣớc cho BVMT là “Quản lý hệ thống thông tin, CSDL
về môi trường”.
Thời gian qua, nhiều văn bản quy phạm pháp luật về ĐDSH nói chung và quy
định về ĐDSH nói riêng đã đƣợc ban hành tạo cơ sở pháp lý cũng nhƣ khẳng định tầm
quan trọng của việc xây dựng, phát triển và quản lý thống nhất CSDL ĐDSH trên toàn
quốc. Quyết định 16/2007/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ về quan trắc TN&MT
đã chỉ rõ một trong những mục tiêu chính trong giai đoạn 2007 - 2010 là “Xây dựng,
củng cố, nâng cấp các trung tâm thông tin, tư liệu môi trường”và trong giai đoạn 2011
- 2015 là “Nâng cấp CSDLTN&MT, bảo đảm thông tin thông suốt, đồng bộ, có hệ
thống và độ tin cậy cao”.Quyết định 79/2007/QĐ-TTg của Thủ tƣớng chính phủ về
việc phê duyệt “Kế hoạch hành động quốc gia về ĐDSH đến năm 2010 và định hướng
đến năm 2020 thực hiện CBD và nghị định thư Cartagena về an toàn sinh học” đã quy
định “Xây dựng, đưa vào hoạt động và thống nhất quản lý hệ thống CSDL, thông tin
về ĐDSH và an toàn sinh học” là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của kế hoạch.
Mục d, khoản 2 của giải pháp thực hiện Chiến lƣợc quốc gia về ĐDSHđến 2020, tầm
nhìn 2030 (quyết định số 1250/QĐ-TTg ngày 31/7/2013 của Thủ tƣớng Chính phủ) chỉ
rõ “Nghiên cứu thiết lập mạng lưới quan trắc ĐDSH; triển khai thực hiện quan trắc
ĐDSH tại KBT thiên nhiên; thiết lập CSDL, chế độ báo cáo, cơ chế chia sẻ thông tinvề
ĐDSH của quốc gia và KBT thiên nhiên”. Ngoài ra, trong danh mục các chƣơng trình,
đềán ƣu tiên thực hiện Chiến lƣợc quốc gia về ĐDSH có Đề án số 2 “Điều tra, kiểm kê
ĐDSH và xây dựng CSDL quốc gia về ĐDSH” sẽ do Bộ TN&MT trình vào năm 2016.
1.2.3. Nhu cầu thực tiễn về xây dựng CSDLĐDSH
Việt Nam đang t ng bƣớc xây dựng chính phủ điện tử mà nền tảng quan trọng
là hệ thống CSDL quốc gia. Mặt khác, Việt Nam đã tham gia Công ƣớc về ĐDSH và
các cam kết quốc tế khác liên quan,trong đó có việc xây dựng báo cáo quốc gia vàxây
dựng dữ liệu quốc gia về ĐDSH có thể kết nối không trực tuyến/trực tuyến với hệ
thống CSDL về ĐDSH quốc tế.Vì vậy, NBDS của Việt Nam sẽ là một hợp phần của
hệ thống CSDL quốc gia và một bộ phận của hệ thống CSDL về ĐDSH quốc tế. Đây
là điều kiện thuận lợi để xây dựng và phát triển NBDS. Khi thiết kế, xây dựng NBDS
phải tính đến khả năng tích hợp vào các hệ thống CSDL nói trên.
Báo cáo hiện trạng môi trƣờng năm 2005 đã khẳng định những thách thức trong
13
công tác bảo tồn ĐDSH của Việt Nam “Công tác điều tra, đánh giá, kiểm kê tài
nguyên ĐDSH thiếu hệ thống, thiếu đồng bộ…”, “Việc thu thập, lưu trữ, xử lý thông
tin và chia sẻ thông tin liên quan đến bảo tồn và PTBV ĐDSH còn nhiều hạn chế.
Thông tin, dữ liệu nằm phân tán ở nhiều ngành, nhiều địa phương, chưa được tập
trung quản lý; trình độ xử lý thông tin còn chưa cao; khối lượng lớn thông tin được
lưu giữ ở dạng dữ liệu thô và chưa thuận tiện cho các nhà quản lý hay công chúng
khai thác, sử dụng; thiếu sự chia sẻ thông tin giữa các bộ/ngành và các địa phương;
chất lượng thông tin còn thấp; thiếuđảm bảo pháp lý cho việc chia sẻ thông tin...”.
Đặc biệt năm 2008, trong quá trình xây dựng Báo cáo quốc gia lần thứ 4 trình Ban thƣ
ký Công ƣớc cho thấy những thách thức, khó khăn đối với CSDL về ĐDSH.
2. QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG ĐỀ ÁN, CÁCH TIẾP CẬN
2.1. Quan điểm xây dựng và phát triển NBDS
Lồng ghép, kết hợp: nội dung thống nhất quản lý nhà nƣớc về dữ liệu ĐDSH
phải là hợp phần quan trọng của quản lý nhà nƣớc về TN&MT. Việc xây dựng, phát
triển, quản lý CSDL về ĐDSH phải đƣợc lồng ghép vào chiến lƣợc, chính sách phát
triển liên quan để bổ sung, hỗ trợ cho việc xây dựng và phát triển NBDS. Cần kết hợp
xây dựng và sử dụng cơ sở hạ tầng CNTT và truyền thông, các tổ chức, chuyên gia,
cán bộ quản trị CSDL về ĐDSH với các CSDL khác nhƣ CSDL về TN&MT, địa hình,
đất đai…để nâng cao hiệu quả, tiết kiệm, giảm chi phí đầu tƣ.
Kế thừa, phát huy, NBDS phải kế th a: (1) nội dung, thông tin, dữ liệu hiện có
ở các cơ quan, đơn vị, tổ chức khác nhau, hệ thống phần mềm, cơ sở hạ tầng CNTT,
truyền thông và phù hợp với chuẩn quốc gia và các chuẩn khác thích hợp của các
CSDL phù hợp đang có ở Việt Nam, CSDL về ĐDSH trên thế giới; (2) các nội dung
liên quan đến thống nhất quản lý dữ liệu trong các luật, chiến lƣợc, quy hoạch, kế
hoạch, chƣơng trình phát triển và các hoạt động liên quan tới CSDL nói chung, CSDL
về ĐDSH nói riêng của các bộ ban ngành, địa phƣơng; (3) tận dụng và phát huy tối đa
đội ngũ cán bộ hiện có ở cấp Trung ƣơng và địa phƣơng;(4) tập trung phát triển chuẩn,
cấu trúc, nội dung phần CSDL và hệ thống phần mềm, cơ sở hạ tầng CNTT đáp ứng
yêu cầu đặc thù riêng của NBDS.
Tính hệ thống và tích hợp: các CSDL thành phần đều dựa trên một cấu trúc,
chuẩn, hệ thống phần mềm quản trị và khai phá dữ liệu thống nhất, nhƣng lại vẫn có sự
độc lập tƣơng đối và không chồng chéo, trùng lặp với CSDL thành phần khác. Bên
cạnh đó, phải chú trọng đến việc liên kết, phối hợp giữa các nhóm chuyên gia thẩm
định CSDL, CNTT, GIS. Sử dụng các công cụ để chia sẻ trực tuyến thông tin, dữ liệu
giữa các CSDL về ĐDSH. Về mặt tổ chức, mỗi nhóm chuyên môn sẽ có đại diện tham
gia các nhóm liên quan trọng các CSDL ĐDSH thành phần để đảm bảo tính liên thông.
NBDS phải thể hiện sự tích hợp thông tin t thể chế chính sách, hoạt động phát triển
KT-XH ảnh hƣởng qua lại với ĐDSH. NBDS phải có khả năng kết nối và tích hợp qua
14
các đƣờng link với các thông tin, dữ liệu cũng nhƣ với các chức năng và ứng dụng dữ
liệu phù hợp đang có của các hệ thống CSDL khác.
Tính mở và linh hoạt:(1) Các chuẩn và cấu trúc dữ liệu về ĐDSH ở Việt Nam
và trên thế giới còn chƣa thống nhất, chƣa hoàn thiện; (2) Các thông tin về ĐDSH
chƣa đƣợc đầy đủ, cần phải bổ sung; (3) Cách tiếp cận về xây dựng NBDS còn khác
nhau; (4) Thông tin dữ liệu về ĐDSH Việt Nam rất đa dạng về nội dung, định dạng.
Do đó, NBDS phải đảm bảo sự linh hoạt cần thiết để có thể điều chỉnh, bổ sung nhằm
đáp ứng yêu cầu ngày càng đa dạng của ngƣời sử dụng.
Đảm bảo tính khả thi cao:lựa chọn các nội dung ƣu tiên, phân giai đoạn thực
hiện phù hợp với năng lực tổ chức và đội ngũ cán bộ quản lý ĐDSH và CNTT hiện
nay; kế th a kết quả của dự án NDBS; khả năng tài chính có thể huy động đƣợc; nhận
thức của cộng đồng, xu hƣớng xây dựng, phát triển CSDL ĐDSH trên thế giới và
trong khu vực.
2.2. Cách tiếp cận xây dựng NBDS
2.2.1. Tiếp cận theo hệ thống thông tin đầu vào - đầu ra
Hệ thống thông tin đầu vào - đầu ra: (1) thông tin đầu vào phản ánh nguyên
nhân, hiện trạng, lợi ích, giá trị, tác động, các giải pháp can thiệp/ứng phó là cơ sở cho
đầu ra; (2) thông tin đầu ra gồm biểu, bảng, hình vẽ đáp ứng yêu cầu việc xử lý thông
tin đầu vào; và (3) quá trình bao gồm các quá trình quản trị, xử lý, khai phá dữ liệu...
nhằm kết nối, xử lý thông tin đầu vào đáp ứng yêu cầu thông tin đầu ra. Thông tin đầu
vào có thể là thông tin theo thời gian thực và thời gian không thực.Đối tƣợng sử dụng
và quan tâm tới NBDS gọi chung là các bên tham gia rất đa dạng nhƣ các Bộ
TN&MT, Bộ NN&PTNT, Bộ KHCN, Bộ Y tế; UBND và Sở TN&MT, Sở KHCN các
tỉnh; các tổ chức, viện nghiên cứu, trƣờng đại học trong nƣớc và quốc tế cũng nhƣ
ngƣời dùng cá nhân.Vì vậy, hệ thống thông tin đầu ra của NBDS phải xây dựng đáp
ứng nhu cầu đa dạng (các loại biểu bảng thống kê, hình vẽ, sơ đồ không gian, báo
cáo...) và cần điều tra nhu cầu này của các bên tham gia làm căn cứ xây dựng NBDS.
Mặt khác, thông tin đầu vào rất đa dạng nên phải có cách thức tƣơng ứng để thu thập,
cung cấp, cập nhật phù hợp, kết hợp giữa tập trung với việc các bên tham gia đƣợc
phép và có nghĩa vụ cung cấp, chịu trách nhiệm với các thông tin trong NBDS. Hệ
thống quản trị dữ liệu, ứng dụng dữ liệu, cơ sở hạ tầng CNTT và truyền thông phải đáp
ứng yêu cầu thông tin đầu vào, đầu ra, đáp ứng cao nhu cầu ngƣời sử dụng và quản lý,
đảm bảo an ninh dữ liệu.
2.2.2. Tiếp cận nguyên nhân - kết quả - đáp ứng
Việc nghiên cứu, xây dựng các báo cáo về ĐDSH cũng nhƣ xây dựng chiến
lƣợc, chính sách, quy hoạch phát triển, quản lý ĐDSH không chỉ yêu cầu về các loại
thông tin dữ liệu về hiện trạng (hệ sinh thái, loài, gen), lợi ích của ĐDSH mà còn yêu
15
cầu về nguyên nhân (động lực/áp lực) của hiện trạng, biến động và tác động của
ĐDSH để đề ra các quyết định phát huy các yếu tố/tác động/ kết quả tích cực và ngăn
chặn các yếu tố/tác động/hệ quả tiêu cực. Do đó, NBDS cùng các phần mềm quản lý
và sử dụng phải xây dựng dựa vào cách tiếp cận nguyên nhân - kết quả - đáp ứng.
2.2.3. Tiếp cận hướng tới hạ tầng dữ liệu quốc gia
NBDS là một bƣớc trong tiến trình tổng thể xây dựng hạ tầng dữ liệu quốc gia.
Vì vậy, CSDLphải kế th a những thành tựu đã có, đồng thời góp phần thúc đẩy tiến
trình này lên một tầm phát triển mới. Nghĩa là NBDS phải tham chiếu, liên kết, tích
hợp, kết nối đƣợc với các bộ dữ liệu quốc gia hiện có hoặc đang phát triển. Nền tảng
vững chắc để đạt đƣợc các mục tiêu nêu trên là một bộ chuẩn về dữ liệu có tính đồng
bộ cao. Đối với những lĩnh vực đã có quy chuẩn quốc gia thì NBDS phải tuân thủ,
chƣa có thì sẽ đề xuất trên cơ sở khai thác tri thức chuyên gia, kinh nghiệm quốc tế,
góp phần làm nền tảng để xây dựng các quy chuẩn quốc gia tƣơng ứng.
2.2.4. Tiếp cận theo giai đoạn
Để đảm bảo tính khả thi, đáp ứng mục tiêu đặt ra và yêu cầu của t ng giai đoạn,
phù hợp với nguồn thông tin dữ liệu và các nguồn lực khác, cần xây dựng và phát triển
NBDS theo giai đoạn nhƣng phải theo thiết kế chuẩn và cấu trúc tổng thể dài hạn ngay
t đầu. Với tiếp cận đó, đầu tiên phải xây dựng chuẩn, cấu trúc dữ liệu, hệ thống phần
mềm quản trị và khai thác dữ liệu, xây dựng cơ sở hạ tầng CNTT và truyền thông, xây
dựng hệ thống tổ chức quản trị và cập nhật CSDL về ĐDSH ở các cấp, ban hành quy
định, hƣớng dẫn xây dựng, cập nhật, cung cấp, chia sẻ sử dụng và phát triển dữ liệu…
Đồng thời sƣu tập, xử lý, số hoá dữ liệu theo các phần mềm tƣơng ứng, đƣa thông tin
dữ liệu đã đƣợc xử lý và chuẩn hoá lên cổng thông tin điện tử theo nguồn dữ liệu có
đƣợc. Đây chính là giai đoạn hình thành NBDS, giai đoạn tiếp theo là phát triển hệ
thống CSDL này với nội dung trọng tâm là phát triển, khai thác dữ liệu.
2.2.5. Tiếp cận PTBV
Theo hƣớng tiếp cận PTBV, NBDS phải đảm bảo đƣợc xây dựng và vận hành
đáp ứng yêu cầu PTBV các lĩnh vực nói chung và ĐDSH nói riêng. Đồng thời, bản
thân NBDS cũng phải đƣợc thiết kế để dễ dàng duy trì, vận hành liên tục, PTBV trên
cơ sở bền vững về nguồn lực, thể chế và chính sách, về sự hài hoà giữa nghĩa vụ và
quyền lợi, hài hoà lợi ích giữa các bên tham gia trong việc xây dựng, cập nhật, phát
triển, chia sẻ, sử dụng và quản lý NBDS.
3. MỤC TIÊU
3.1. Mục tiêu tổng quát
Xây dựng và phát triển NBDS đáp ứng yêu cầu quản lý, sử dụng, chia sẻ CSDL
về ĐDSH và bảo tồn ĐDSH Việt Nam, liên thông với quốc tế và góp phần thực hiện
các công ƣớc quốc tế liên quan đến ĐDSH.
16
3.2. Mục tiêu cụ thể
Thúc đẩy bảo tồn, sử dụng bền vững và phát triển ĐDSH tại Việt Nam, góp
phần phát triển KT-XH, ứng phó BĐKH và thực hiện các mục tiêu, chính sách liên
quan của chính phủ Việt Nam; Thống nhất và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nƣớc t
cấp Trung ƣơng đến địa phƣơng, KBT trên phạm vi toàn quốc, góp phần phát triển
CSDL quốc gia và sự phát triển của chính phủ điện tử; Đáp ứng yêu cầu về thông tin
và dữ liệu về ĐDSH của các hoạt động liên quan; Nâng cao chất lƣợng, hiệu quả
nghiên cứu và đào tạo, năng lực về bảo tồn, quản lý, sử dụng và PTBV ĐDSH, quan
trắc ĐDSH; Thu hút các nguồn lực và tạo cơ hội cho các bên tham gia đánh giá, sử
dụng, cập nhật, phát triển NBDS; Góp phần thực hiện các công ƣớc quốc tế liên quan
đến ĐDSH; Phát triển hợp tác quốc tế về xây dựng, phát triển CSDL và bảo tồn
ĐDSH.
4. NHIỆM VỤ CHỦ YẾU
4.1. Phát triển NBDS
4.1.1. Các chức năng của NBDS
4.1.1.1. Xác định các đối tượng người dùng của NBDS
Có hai loại đối tƣợng ngƣời dùng là ngƣời làm công tác quản lý, lãnh đạo và
những ngƣời khác (Bảng 1). Nhóm thứ nhất là những ngƣời hoạt động trong các cơ
quan chính quyền quản lý và bảo tồn ĐDSH. Ngƣời dùng khác là những tất cả ngƣời
sử dụng quan tâm đến ĐDSH và NBDS không thuộc nhóm cán bộ quản lý, lãnh đạo.
Bảng 1. Phân loại người sử dụng NBDS
Phân loại và cấp độ người dùng Ví dụ về người dùng
I. Nhóm các nhà quản lý 4.1.2.
Bộ/ngành trung ương Bộ TN&MT; Bộ NN&PTNT; Bộ KHCN
Địa phương UBND tỉnh; Sở TN&MT; Sở NN&PTNT; Sở KHCN
Khu bảo tồn thiên nhiên Vƣờn quốc gia, các khu bảo tồn loài, sinh cảnh
II. Nhóm những người
dùng khác
4.1.3.
Người dùng trong các tổ
chức
Viện nghiên cứu; trƣờng đại học; tổ chức phi chính phủ; tổ chức quốc tế;
doanh nghiệp; các tổ chức khác quan tâm đến ĐDSH
Người dùng cá nhân Ngƣời dùng vô danh; ngƣời đóng góp
4.1.3.1. Phân tích nhu cầu sử dụng NBDS của các đối tượng người dùng
Ngƣời dùng chính tập trung vào những nhu cầu sau: thƣờng xuyên theo dõi các
điều kiện và tình trạng của ĐDSH; phân tích thông tin ĐDSH để đánh giá hiện trạng
và tình hình chung của ĐDSH; tạo báo cáo dựa trên các dữ liệu ĐDSH đƣợc lƣu trữ
trong NBDS; có nhu cầu về việc bảo mật dữ liệu tốt.
Ngƣời dùng khác những nhu cầu sử dụng sau: sử dụng và tìm kiếm thông tin,
dữ liệu và các chức năng của NBDS phục vụ công việc; đóng gópthông tin, dữ liệu
17
ĐDSH cho NBDS; nhận tin tức mới nhất và các sự kiện liên quan đến ĐDSH; lƣu trữ,
quản lý và sử dụng dữ liệu ĐDSH của cá nhân.
4.1.3.2. Các chức năng chính của NBDS
Ba nhóm chức năng chính của hệ thống cơ sở dữ liệu (CSDL) là nhập dữ liệu,
xử lý dữ liệu và xuất dữ liệu. Thêm vào đó, một trong những chức năng quan trọng của
NBDS là "khả năng tƣơng tác" với nhiều nguồn dữ liệu và ứng dụng bên ngoài thông
qua những giao diện tuỳ biến và linh hoạt của hệ thống.
Từ điển dữ liệu: là một danh sách phân loại tất cả các đối tƣợng dữ liệu trong
NBDS (đối với cả dữ liệu trong và ngoài) với giải thích và ví dụ cho mỗi đối tƣợng dữ
liệu để cung cấp thông tin cho việc tìm kiếm, hiển thị dữ liệu. T diển dữ liệu hỗ trợ
các chức năng sau rong NBDS: nhập và xuất dữ liệu; báo cáo; phân tích dữ liệu; điều
tra dữ liệu cho các tổ chức bên ngoài.
Nhập dữ liệu: NBDS hỗ trợ nhiều phƣơng thức nhập liệu với khả năng tuỳ biến
nhất định để phù hợp với nhu cầu của nhiều đối tƣợng ngƣời dùng. NBDS hỗ trợ định
dạng dữ liệu ngƣời sử dụng định nghĩa và đó là phƣơng pháp chính. NBDS cung cấp
một phƣơng thức nhập liệu khác gọi là chức năng "Điều tra", trong đó một ngƣời sử
dụng tạo một định dạng gọi là "Bảng câu hỏi điều tra" và gửi nó bằng email tới nhiều
ngƣời sử dụng và yêu cầu họ điền thông tin. Thông tin thu thập đƣợc lƣu trữ trong
NBDS dƣới một định dạng ngƣời sử dụng tự định nghĩa. Cơ chế này cũng đƣợc sử
dụng để thu thập dữ liệu thƣờng xuyên t các tổ chức bên ngoài nhƣ là một phần của
việc hợp tác và chia sẻ dữ liệu. NBDS phải hỗ trợ việc nhập liệu t những nguồn dữ
liệu khác nhau đang tồn tại (nhập khẩu dữ liệu).
Xuất dữ liệu :NBDS thƣờng cung cấp bốn định dạng dữ liệu ra cơ bản là bảng
dữ liệu, biều đồ, Web GIS, báo cáo. NBDS cung cấp hai cách để xác định dữ liệu đƣợc
xuất ra là định dạng đầu ra dữ liệu đƣợc định nghĩa bởi ngƣời sử dụng (dữ liệu thô
đƣợc lƣu trữ trong NVSD và các nguồn bên ngoài) và kết quả của việc xử lý và phân
tích dữ liệu. NBDS hỗ trợ hai dạng xuất khẩu dữ liệu là xuất ra một file và xuất ra một
dịch vụ Web (tới các hệ thống CSDL bên ngoài).
Xử lý và phân tích dữ liệu: thƣờng đƣợc thực hiện bởi những ứng dụng và công
cụ chuyên dụng (nhƣ hệ thống phân tích thống kê) và NBDS cung cấp các giao diện
phù hợp để có thể làm việc với các hệ thống và công cụ đó. NBSD cũng có thể cung
cấp những chức năng phân tích cơ bản cho ngƣời sử dụng thông thƣờng bên cạnh
những hệ thống đó.
Giao diện cho các hệ thống và ứng dụng bên ngoài: NBDS cung cấp các giao
diện phù hợp cho các công cụ chuyên dụng hỗ trợ việc nhập/xuất dữ liệu cũng nhƣ sử
dụng dữ liệu lƣu trữ trong NBDS bởi các ứng dụng bên ngoài (Bảng 1).
18
Bảng 1. Danh sách các ứng dụng mà NBDS nên hỗ trợ
Phân loại Mục tiêu chính Dạng giao diện
yêu cầu
Ví dụ về ứng dụng
Nhập dữ liệu Chuyển dữ liệu đã có thành định
dạng quy định trong NBDS ETL1
Nhập bằng CSV
MS-Excel
MS-Access
MS-Word
Báo cáo Tạo bảng đặc tả ngƣời dùng/ đồ
thị/ báo cáo dựa trên dữ liệu
trong NBDS
ODBC
Xuất bằng CSV
MS-Excel
MS-Access
MS-Word
Desktop GIS Tạo GIS định nghĩa bởi ngƣời
dùng bằng cách sử dụng dữ liệu
trong NBDS
Kết nối đến
CSDL
JSON
KML
ArcGIS
QGIS
Phân tích dữ
liệu
Thực hiện phân tích dữ liệu dựa
trên dữ liệu đang lƣu trữ trong
NBDS
Kết nối đến
CSDL SPSS
R language
Cơ chế quản lý trong NBDS:NBDS dựa trên CSDL quan hệ (PostGreSQL), do
vậy dễ dàng kết nối đến CSDL khác t các ứng dụng khác trong cùng mạng LAN cục
bộ. Trong trƣờng hợp này, các ứng dụng với giao diện ODBC có thể kết nối trực tiếp
tới NBDS.
Giao diện dịch vụ Web tuỳ biến: NBDS cung cấp giao diện dịch vụ Web tuỳ
biến cho các hệ thống và ứng dụng bên ngoài nhƣ sau: ngƣời sử dụng sẽ thiết kế các
truy vấn tới NBDS thông qua giao diện ngƣời dùng và lƣu trữ truy vấn đó,mỗi truy
vấn sẽ có một định danh duy nhất (ID) và đƣợc sử dụng cho truy cập t bên ngoài;
Việc kết nối tới NBDS đƣợc thực hiện thông qua JSON hoặc XML dựa trên các giao
diện lập trình dịch vụ Web, quy trình này sẽ yêu cầu ngƣời sử dụng đăng nhập và đƣa
ra ID của truy vấn, tham số truy vấn (nếu có) và tạo ra một định dạng URI.Vì lý do
bảo mật, các truy vấn trực tiếp sử dụng SQL thƣờng bị chặn trên các dịch vụ Web.
4.1.4. Chuẩn dữ liệu sử dụng trong NBDS
4.1.4.1. Nguyên tắc
Việc lựa chọn và sử dụng chuẩn cấu trúc dữ liệu cho NBDS tuân theo nguyên
tắc: sử dụng tất cả các chuẩn cấu trúc dữ liệu đã đƣợc Nhà nƣớc Việt Nam ban hành;
với dữ liệu mà chƣa có chuẩn Việt Nam ban hành, sử dụng các chuẩn quốc tế ban
hành; với dữ liệu mà chƣa có chuẩn ban hành, cấu trúc dữ liệu đƣợc xác định và sử
dụng dựa trên việc khảo sát kỹ nhu cầu ngƣời dùng.
19
4.1.4.2. Chuẩn dữ liệu về ĐDSH
Chuẩn của CSDL về ĐDSH chia ra làm hai loại là chuẩn riêng về ĐDSH và
chuẩn liên quan đến CSDL ĐDSH.Chuẩn riêng về ĐDSH gồm: dữ liệu theo chuẩn
quan trắc ĐDSH (định dạng thống kê và/hoặc giá trị chỉ số), chuẩn theo phân loại hệ
sinh thái, động vật, thực vật, vi sinh vật chính thức của Nhà nƣớc Việt Nam. Những
chuẩn Nhà nƣớc chƣa ban hành thì sử dụng các chuẩn đã xuất bản chính thức ở nƣớc
ta. Sử dụng các chuẩn của dữ liệu ĐDSH quốc tế phù hợp với Việt Nam nhƣ taxonomy
quốc tế trong CSDL ĐDSH quốc tế. Chuẩn CSDL ĐDSH gồm: (1) Siêu dữ liệu về hệ
sinh thái tuân theo chuẩn EML (Ecological Metadata Language); (2) Dữ liệu về các hệ
sinh thái tuân theo các chuẩn là Hệ thống phân loại thực vật UNESCO dùng phân loại
các hệ sinh thái trên cạn, NOAA CMECS (Coastal and Marine Ecological
Classification Standard) dùng phân loại các hệ sinh thái biển, Hệ thống phân loại theo
công ƣớc Ramsar cho các hệ sinh thái đất ngập nƣớc; (3) Dữ liệu về loài tuân theo
chuẩn DwC (Darwin Core); (4) Dữ liệu về gen: hiện chƣa có chuẩn về dữ liệu gen, tuy
nhiên dự án nên bám sát các tổ chức nghiên cứu về chuẩn cấu trúc dữ liệu gen nhƣ
Genomic Standards Consortium và Biodiversity Genomics Working Group; (5) Bộ chỉ
thị ĐDSH tuân theo các hƣớng dẫn của CBD.
4.1.4.3. Chuẩn dữ liệu không gian
Dữ liệu không gian trong NBDS tuân theo chuẩn đƣợc nhà nƣớc quy định (cụ
thể đƣợc nêu trong mục 4.2).
4.1.4.4. Chuẩn dữ liệu phi không gian
Dữ liệu phi không gian tuân thủ theo Quyết định 357/QĐ-TCMT do Tổng cục
Môi trƣờng ban hành.Với các tài liệu số nói chung trong NBDS tuân theo chuẩn
Dublin Core đƣợc ban hành trong Thông tƣ 24/2011/TT-BTTTT.
4.1.5. Cấu trúc dữ liệu trong NBDS
4.1.5.1. Tính mềm dẻo và khả năng mở rộng
Cấu trúc dữ liệu của NBDS cần phải có sự linh hoạt và khả năng mở rộng để có
thể đáp ứng bất kỳ thay đổi, bổ sung trong tƣơng lai của các thành phần dữ liệu. Ngƣời
dùng có thể thiết lập cấu trúc dữ liệu của mình thông qua định dạng dữ liệu ngƣời
dùng tự định nghĩa dựa trên cấu trúc dữ liệu có sẵn của NBDS. NBDS phải cung cấp
cho ngƣời dùng "T điển dữ liệu" có chứa danh sách các thành phần dữ liệu có sẵn
trong NBDS kèm theo các mô tả và các giá trị tham khảo của các thành phần dữ liệu.
4.1.5.2. Cấu trúc dữ liệu theo nhóm thông tin đầu vào và đầu ra
Thiết kế cấu trúc NBDS: các biểu đồ dữ liệu đầu vào và đầu ra, luồng dữ liệu
trực tuyến và ngoại tuyến, dữ liệu và nguồn thông tin thực và lƣu trữ…
Dữ liệu đầu vào theo nguyên tắc DPSIR mở rộng gồm các dữ liệu ĐDSH: động
20
lực ảnh hƣởng; áp lực; hiện trạng; tác động biến đổi ĐDSH đến môi trƣờng, kinh tế,
sinh thái; đáp ứng đối với biến đổi ĐDSH. Các thông tin theo cách tiếp cận PSRB và
các chỉ thị ĐDSH đƣợc tích hợp vào các nội dung phù hợp.Các thông tin đầu vào này
đƣợc thu thập và sắp xếp trong CSDL theo chuỗi thời gian t khi có dữ liệu cho đến
thời điểm hiện tại và đƣợc thiết kế theo dạng t điển để dễ dàng điều chỉnh, thay thế
khi cần thiết.
Thông tin đầu ra ở dạng số và web hoá bao gồm biểu, bảng, đồ thị, hình ảnh,
bản đồ, các thông tin dạng số khác phục vụ cho việc xây dựng các báo cáo định kỳ và
đột xuất của các bên liên quan về ĐDSH. Hệ thống bảng đƣợc thiết lập theo dạng
thống kê thƣờng gặp trong các báo cáo liên quan đến ĐDSH và các biểu bảng tuỳ biến
theo yêu cầu ngƣời sử dụng theo mức tài liệu cho phép và ở tỷ lệ phù hợp.Báo cáo dễ
dàng đƣợc làm bởi phần mềm Excel/Q-GIS. Dữ liệu GIS hiển thị trên trang web dành
cho các nhà quản lý: về phân bố loài và hệ sinh thái; về bản đồ địa hình, bản đồ sử
dụng đất; về các dữ liệu môi trƣờng; các siêu dữ liệu (metadata) liên quan đến dữ liệu
của NBDS và của các tổ chức, địa phƣơng khác.
4.1.5.3. Lựa chọn lược đồ dữ liệu
Cấu trúc quản lý dữ liệu của NBDS đƣợc thiết kế theo lƣợc đồ bông tuyết. Đây
là cấu trúc phố biến cho việc xây dựng các kho dữ liệu giống nhƣ NBDS. Ƣu điểm
chính của lƣợc đồ này là tính mềm dẻo và khả năng thay đổi cấu trúc dữ liệu. Lƣợc đồ
gồm 02 loại bảng dữ liệu chính: (1) Fact Table chứa thông tin mô tả chung nhất về các
chỉ thị ĐDSH theo cách tiếp cận DPSIR mở rộng; (2) Dimension Table cụ thể hóa các
chỉ thị ĐDSH theo t ng góc nhìn DPSIR mở rộng.
4.1.6. Kiến trúc hệ thống NBDS
Kiến trúc hệ thống NBDS đƣợc thiết kế phân lớp logic thành 03 lớp (Hình 1).
Lớp dƣới cùng bao gồm dữ liệu bản đồ nền và các dữ liệu về ĐDSH. Lớp giữa là lớp
dịch vụ dữ liệu. Lớp trên cùng là lớp ứng dụng để khai thác dữ liệu nhƣ sinh các bảng,
biểu thống kê, báo cáo, hỗ trợ ra quyết định cho các nhà quản lý ĐDSH.
Kiến trúc NBDS đƣợc thiết kế theo kiểu t điển đối với các nhóm thông tin
động lực - áp lực - hiện trạng - tác động - đáp ứng để phù hợp với sự thay đổi khi cần
thiết, nhất là những nội dung chƣa có trong các quy định của Nhà nƣớc nhƣ các bảng
phân loại về HST, động vật, thực vật,…
21
Hình 1. Phân lớp logic của NBDS
4.1.7. Công nghệ sử dụng trong NBDS
4.1.7.1. Các yêu cầu đối với công nghệ trong NBDS
Yêu cầu đối với công nghệ của NBDS là phổ biến, sử dụng và cập nhật dễ
dàng, an ninh an toàn thông tin cao; đáp ứng nhu cầu lâu dài của dữ liệu lớn, dữ liệu
tích hợp t nhiều nguồn khác nhau; chuyển đổi dữ liệu hiện có vào cấu trúc mới. Tiêu
chí lựa chọn công nghệ và phần mềm (Microsoft, Oragle, mã nguồn mở...): sử dụng
RDBMS + hỗ trợ dữ liệu GIS; có khả năng mở rộng và xử lý dữ liệu lớn; hỗ trợ xây
dựng CSDL phân tán, có khả năng đồng bộ (toàn bộ hoặc một phần) giữa CSDL trung
tâm tại MONRE và các CSDL địa phƣơng; bảng mã chữ unicode; hỗ trợ nhiều kiểu
nhập liệu, chuyển đổi và tích hợp dữ liệu; hỗ trợ đa ngƣời dùng, đăng nhập single-
sign-on trên toàn bộ hệ thống.Sự thu hồi dữ liệu sẵn có hoàn toàn tự động và dữ liệu
không tự động khác.
4.1.7.2. Giải pháp công nghệ
Lựa chọn đầu tƣ hệ thống phần mềm nền thống nhất:hệ quản trị cơ sở dữ liệu
(Oracle, DB2, MS SQL Server,..); CNTT địa lý (ArcGIS, ArcSDE, ArcGIS Engine);
dịch vụ chữ ký điện tử; hệ thống quản trị thông tin đăng nhập OpenLDAP; công nghệ
lƣu trữ trung tâm dữ liệu điện toán đám mây; bộ gõ Unikey;các định dạng chuẩn trao
đổi thông tin, dữ liệu(WMS, WSDL, XML, GML…); kết hợp với các giải pháp mã
nguồn mở (MapServer, OpenLayer, PostgreSQL, PostGIS…).
4.1.7.3. Yêu cầu đối với hệ thống quản trị cơ sở dữ liệu
Quản trị cập nhật, quản lý và đồng bộ dữ liệu cho 3 nhóm ứng dụng: dùng
chung cho toàn bộ NBDS; cập nhật dữ liệu cho t ng bộ dữ liệu chuyên ngành; đồng bộ
hoá dữ liệu t các cơ sở dữ liệu này vào NBDS; quản trị toàn bộ hệ thống bao gồm
phân quyền khai thác, quản lý t ng cơ sở dữ liệu thành phần, theo dõi hoạt động của
hệ thống; quản trị dữ liệu theo các cách tiếp cận về DPSIR, theo cấu trúc quản lý (quốc
gia, Bộ ban ngành, cấp tỉnh, khu bảo tồn thiên nhiên ), theo mô hình dữ liệu đầu vào-
đầu ra…; các hệ thống quản lý CSDL chủ yếu: Microsft SQL Server, MySQL, Oracle
22
và PostgreSQL. Đề xuất sử dụng hệ quản trị CSDL PostgreSQL cùng với plugin
PostGIS.
4.1.7.4. Yêu cầu đối với hệ thống ứng dụng cơ sở dữ liệu
Hệ thống gồm hai thành phần. (1) Nhóm ứng dụng cập nhật, quản lý và đồng bộ
dữ liệu: các ứng dụng dùng chung cho toàn bộ hệ thống NBDS đểquản lý siêu dữ liệu,
biên tập, quản lý danh mục...; các ứng dụng dùng cho các địa phƣơng để cập nhật,
quản lý dữ liệu về ĐDSH địa phƣơng; các ứng dụng đồng bộ hoá dữ liệu t các cơ sở
dữ liệu thành phần vào NBDS. (2) Ứng dụng khai thác và chia sẻ dữ liệu: cung cấp
dịch vụ trực tuyến theo tiêu chuẩn quốc tế; quản trị toàn bộ hệ thống bao gồm phân
quyền khai thác, quản lý t ng CSDL thành phần, theo dõi hoạt động của hệ thống;
cung cấp dữ liệu trực tuyến và thủ tục cung cấp dữ liệu bằng phƣơng pháp truyền
thống; cung cấp dịch vụ tra cứu, tìm kiếm dữ liệu trực tuyến; hỗ trợ lập báo cáo; hỗ trợ
ra quyết định, cảnh báo.
4.1.7.5. Hệ điều hành phía máy chủ dữ liệu và máy chủ ứng dụng
Đề xuất sử dụng hệ điều hành RHEL/CentOS vì chúng ngày càng đƣợc sử dụng
nhiều ở Việt Nam, giao diện và tính năng ngày càng đƣợc cải tiến, là hệ điều hành mã
mở nổi tiếng vì tính bảo mật và ổn định cao, ít bị virus.
4.1.7.6. Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin
Phát triển các phần mềm: Phát triển phần mềm, xây dựng nội dung CSDL nền
(các lĩnh vực Đo đạc bản đồ, Đất đai, Môi trƣờng, Viễn thám, Khí tƣợng thủy văn);
Phát triển hệ thống phần mềm quản lý, khai thác, cung cấp và chia sẻ thông tin; Xây
dựng phần mềm quản lý và phân phối ảnh viễn thám; Xây dựng quy định kỹ thuật nội
dung dữ liệu các lĩnh vực, xây dựng khung danh mục dữ liệu cấp quốc gia, cấp bộ ban
ngành, tỉnh và cấp KBT thiên nhiên; Phần mềm quản lý và phân quyền ngƣời dùng;
trang thông tin điện tử CSDL về ĐDSH quốc gia; Phần mềm cung cấp dữ liệu, quản lý
và cung cấp các dịch vụ trực tuyến; Phần mềm cập nhật CSDL viễn thám đa mục tiêu.
4.2. Xây dựng CSDL nền thông tin địa lý thống nhất cho NBDS
CSDL nền thông tin trong NBDS tuân theo chuẩn đƣợc nhà nƣớc quy định
trong các văn bản sau:
- Nghị định 102/2008/NĐ-CP về việc thu thập, quản lý, khai thác và sự dụng dữ
liệu về tài nguyên môi trƣờng;
- Thông tƣ 07/2009/TT-BTNMT về việc quy định chi tiết một số điều Nghị định
102/2008/NĐ-CP về việc thu thập, quản lý, khai thác và sự dụng dữ liệu về tài nguyên
môi trƣờng;
- Quyết định 357/QĐ-TCMT do Tổng cục Môi trƣờng ban hành về Quy định xây
dựng, chuẩn định dạng dữ liệu, tích hợp các dữ liệu và phát triển hệ thống cơ sở dữ
23
liệu môi trƣờng;
- Tiêu chuẩn QCVN 42-2012 quy định kỹ thuật quốc gia về tiêu chuẩn của thông
tin địa lý cơ bản, ban hành trong Quy định số 02/2012/TT-BTNMT ký ngày 19 tháng 3
năm 2012 do Bộ trƣởng Bộ TN&MT….
Đối với những chuẩn liên quan chƣa đƣợc Nhà nƣớc ban hành thì lựa chọn các
chuẩn đã công bố chính thức ở Việt Nam hoặc quốc tế, nhƣng phải hữu ích. Đối với
những chuẩn chƣa có ở Việt Nam, cần nghiên cứu kinh nghiệm các nƣớc, các tổ chức
quốc tế và đặc thù điều kiện Việt Nam để đề xuất và sử dụng. Với chuẩn dữ liệu không
gian nói chung, tuân thủ theo chuẩn ISO/TC211 ban hành bởi OGC – Open Geospatial
Consortium: siêu dữ liệu không gian theo chuẩn ISO 19115; chuẩn định dạng GML để
mô tả lƣợc đồ siêu dữ liệu theo chuẩn ISO 19139; chia sẻ dữ liệu không gian theo các
chuẩn giao thức WMS, WFS...
4.3. Xây dựng danh mục dữ liệu, siêu dữ liệu (metadata) cho toàn bộ NBDS và
CSDL thành phần về ĐDSH
Tất cả các dữ liệu trong NBDS đƣợc lƣu trữ và phân nhóm cấu trúc dữ liệu nhƣ
sau: (1) Siêu dữ liệu về ĐDSH, (2) Dữ liệu về loài và (3) Dữ liệu về sự xuất hiện theo
chuẩn GBIF DwC; (4) Dữ liệu về da dạng các hệ sinh thái theo các chuẩn Protected
Planet, EML, UNESCO, NOAA CMECS, Ramsar; (5) Đa dạng gen theo chuẩn User-
defined, tham khảo GSC và các nhóm khác; (6) Dữ liệu kinh tế - xã hội theo QĐ
357/QĐ-TCMT; (7) Dữ liệu địa phƣơng theo đặc thù địa phƣơng; (8) Dữ liệu cho Cục
Bảo tồn ĐDSH; (9) Dữ liệu quản trị hệ thống; và (10) Các dữ liệu khác.
4.3.1. Siêu dữ liệu
Siêu dữ liệu cho ĐDSH có chứa các thông tin về bộ dữ liệu hiện có trong
NBDS và trong các tổ chức khác, cần phải có liên kết đến các dữ liệu thực tế để giúp
ngƣời sử dụng truy cập dễ dàng hơn.
4.3.2. Dữ liệu về ĐDSH
Dữ liệu về ĐDSH là các bản chính, bản gốc tài liệu, mẫu vật, số liệu bao gồm
các loại dữ liệu quy định tại Điều 3 Nghị định số 102/2008/NĐ-CP ngày 15 tháng 9
năm 2008 của Chính phủ về việc thu thập, quản lý, khai thác và sử dụng dữ liệu về
ĐDSH. Dữ liệu về ĐDSH theo hình thức thể hiện bao gồm: số liệu, kết quả thống kê,
tổng hợp, báo cáo, kết quả nghiên cứu khoa học; các quy hoạch, kế hoạch liên quan
đến ĐDSH đã đƣợc phê duyệt; kết quả cấp, gia hạn, thu hồi các loại giấy phép và các
nội dung liên quan đến giấy phép; kết quả giải quyết bồi thƣờng thiệt hại, tranh chấp,
khiếu nại, tố cáo; các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật về
ĐDSH; các mẫu vật, bản đồ, biểu đồ, phim, ảnh, bản vẽ và các vật mang tin khácliên
quan đến ĐDSH; hệ quy chiếu quốc gia; hệ thống điểm đo đạc cơ sở, chuyên dụng; hệ
thống thông tin địa lý; thông tin về ĐDSH và các hình thức dữ liệu khác theo quy định.
24
Thông tin về ĐDSH bao gồm thông tin theo thời gian thực kết nối trực tuyến với
NBDS và không theo thời gian thực.
4.3.3. Dữ liệu cho các chỉ thị quan trắc ĐDSH
NBDS lƣu trữ tất cả các thành phần dữ liệu cần thiết cho các chỉ thị giám sát
ĐDSH. Các dữ liệu khác đƣợc bắt nguồn t các Bộ, tổ chức khác và NBDS phải lƣu
trữ nhƣ "bản sao địa phƣơng" hoặc "cache" của dữ liệu gốc t các nguồn dữ liệu bên
ngoài.
4.3.4. Cấu trúc dữ liệu về loài (Taxon)
Loài là một trong những thông tin cốt lõi cho cơ sở dữ liệu ĐDSH. Dữ liệu các
loài cần đƣợc tham chiếu bởi bất kỳ dữ liệu ĐDSH nào. Cấu trúc dữ liệu về loài tuân
theo chuẩn GBIF DwC bao gồm: định danh có 8 thành phần; thông tin về loài có 29
thành phần; thông tin tên địa phƣơng có 4 thành phần; thông tin thêm về loại có 18
thành phần; hình ảnh có 13 thành phần.
4.3.5. Nơi xuất hiện
Sự xuất hiện là các dữ liệu quan sát cụ thể hoặc phát hiện của một loài trong
thực địa hoặc trong các khu bảo tồn. Thiết kế cấu trúc dữ liệu về sự xuất hiện của loài
gồm những thành phần chính sau: thông tin chung có 19 thành phần; thông tin về loài
có 18 thành phần; thông tin về sự xuất hiện có 22 thành phần; thông tin về sự kiện có
15 thành phần; thông tin về địa điểm có 44 thành phần; bối cảnh địa chất có 18 thành
phần; định danh có 8 thành phần; thông tin thêm về sự xuất hiện có 11 thành phần;
hình ảnh có 13 thành phần.
4.3.6. Dữ liệu đa dạng các hệ sinh thái
Cấu trúc dữ liệu về cơ bản là danh sách các khu vực nhất định tại Việt Nam và
các hệ sinh thái có trong nó. NBDS dùng các tiêu chuẩn quốc tế cho việc mô tả và
phân loại các hệ sinh thái nhƣ sau: hệ thống phân loại thực vật UNESCO cho phân loại
các hệ sinh thái trên cạn; NOAA CMECS (Coastal and Marine Ecological
Classification Standard) phân loại các hệ sinh thái biển; Hệ thống phân loại theo công
ƣớc Ramsar cho các hệ sinh thái đất ngập nƣớc.
4.3.7. Cấu trúc dữ liệu đa dạng gen
Việt Nam và thế giới chƣa có tiêu chuẩn về cấu trúc dữ liệu đa dạng gen. Có
một số cơ sở dữ liệu gen hiện có ở Việt Nam nhƣng chúng đƣợc sử dụng cho nông
nghiệp hoặc cho các mục đích nghiên cứu khác. Có tình trạng không rõ ràng về việc
đơn vị nào sẽ chịu trách nhiệm thu thập và quản lý thông tin đa dạng di truyền ở Việt
Nam.Trên thế giới hiện có những nhóm nghiên cứu đang xây dựng các tiêu chuẩn cho
cấu trúc dữ liệu đa dạng gen có thể tham khảo nhƣ Genomic Standard Consortium,
Biodiversity Genomics Working Group.
25
4.3.8. Dữ liệu kinh tế - xã hội
Cấu trúc dữ liệu về kinh tế xã hội trong NBDS tuân thủ theo cấu trúc đƣợc ban
hành trong Quyết định 357/QĐ-TCMT do Tổng cục Môi trƣờng ban hành.
4.3.9. Dữ liệu địa phương, ngành
Cơ sở dữ liệu ĐDSH ngành là tập hợp toàn bộ các dữ liệu về/và có liên quan
đến ĐDSH thuộc phạm vi quản lý nhà nƣớc của Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc
Chính phủ.Cơ quan chuyên môn thu thập, quản lý, cập nhật, khai thác và sử dụng dữ
liệu về ĐDSH tại các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có trách nhiệm
giúp thủ trƣởng xây dựng cơ sở dữ liệu ĐDSH ngành. Các tổ chức, đơn vị thuộc các
Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan quản lý CSDL ĐDSH địa
phƣơng có trách nhiệm cung cấp dữ liệu cho CSDL ĐDSH ngành theo quy định.
Cơ sở dữ liệu ĐDSH địa phƣơng là tập hợp toàn bộ các dữ liệu về ĐDSH đƣợc
thu thập trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng và các dữ liệu về ĐDSH
có liên quan đến công tác quản lý nhà nƣớc, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo
đảm quốc phòng, an ninh tại địa phƣơng. Giám đốc Sở TN&MT chỉ đạo Trung tâm
Công nghệ thông tin thuộc Sở TN&MT và các đơn vị trực thuộc xây dựng, quản lý,
lƣu trữ, cập nhật, khai thác và sử dụng hiệu quả CSDLĐDSH địa phƣơng. Các Sở,
ngành, UBND cấp huyện có dữ liệu về ĐDSH có trách nhiệm cung cấp dữ liệu cho
CSDL ĐDSH địa phƣơng.
4.3.10. Dữ liệu cho chính sách và quản lý ĐDSH
Dữ liệu này gồm: danh sách các văn bản nhà nƣớc về ĐDSH; danh sách cán bộ
liên quan trong lĩnh vực bảo tồn ĐDSH, Sở TN&MT; danh sách các khu bảo tồn ở
Việt Nam; danh sách các hoạt động bảo tồn ĐDSH ở Việt Nam.
4.3.11. Dữ liệu cho quản lý hệ thống NBDS
Ngoài nhƣng thông tin về ĐDSH, NBDS còn lƣu trữ và quản lý các dữ liệu
giúp cho việc quản trị hệ thống nhƣ thông tin về ngƣời dùng, các tổ chức, vai trò ngƣời
dùng, t điển dữ liệu, định dạng dữ liệu do ngƣời dùng tự định nghĩa...
4.4. Chuẩn hóa, chuyển đổi, bổ sung, số hóa các dữ liệu ĐDSH
Các dữ liệu ở dạng đã số hóa thuộc các lĩnh vực liên do các đơn vị quản lý sẽ
đƣợc chuẩn hóa, chuyển đổi, bổ sung vào NBDS. Đối với các dữ liệu chƣa ở dạng số
hóa phải đƣợc chuyển sang dạng số và lƣu trữ theo quy định, quy trình, quy phạm, tiêu
chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật để bảo đảm an toàn, dễ quản lý, truy nhập, tìm kiếm thông
tin. Các cơ quan, đơn vị đƣợc giao trách nhiệm quản lý CSDL về ĐDSH phải có kế
hoạch thực hiện số hóa những dữ liệu chƣa ở dạng số theo thứ tự ƣu tiên về thời gian
và tầm quan trọng. Việc số hóa CSDL về ĐDSH của các đơn vị do các đơn vị quy định
tùy theo tình hình thực tế của ngành, địa phƣơng. Kinh phí thực hiện số hóa dữ liệu
26
theo quy định của Nhà nƣớc.
4.5. Xây dựng và triển khai hệ thống quan trắc ĐDSH
Xây dựng vận hành thí điểm hệ thống quan trắc đa dạng sinh học ở một số
VQG quan trọng để cung cấp, cập nhật thông tin, dữ liệu cho NBDS II. Triển khai
quan trắc ĐDSH ở các VQG để cung cấp, phát triển, cập nhật thông tin dữ liệu cho
NBDS theo một quy trình, phƣơng pháp thống nhất.
4.6. Xây dựng cơ chế phối hợp trong việc xây dựng, duy trì, cập nhật, phát
triển,quản lý, sử dụng NBDS
4.6.1. Vai trò và đặc điểm của cơ chế phối hợp
Cơ chế chung về hợp tác xây dựng, duy trì, cập nhật, phát triển, quản lý và sử
dụng NBDS giữa các bên liên quan có ý nghĩa sống còn đối với xây dựng và phát triển
NBDS II. Trong đó, cơ chế hợp tác, liên kết chia sẻ thông tin, dữ liệu, giữa các bộ ban
ngành, địa phƣơng là quan trọng nhất..
Nội dung chủ yếu của cơ chế phối hợp trong việc xây dựng, duy trì, cập nhật,
phát triển, quản lý và sử dụng NBDS nhƣ sau:
- Các cơ chế hợp tác phải đảm bảo cung cấp, cập nhật, chia sẻ, sử dụng, quản lý
NBDS hiệu quả, có sự đồng thuận giữa các bên liên quan;
- Phải dễ dàng về mặt kỹ thuật cho các bên liên quan để cộng tác, kết nối NBDS
và CSDL có liên quan của các bên liên quan; cung cấp và cập nhật, sử dung dữ liệu có
thể trực tuyến và ngoại tuyến; trực tiếp hoặc gián tiếp gửi dữ liệu cho đơn vị điều phối;
miễn phí và tính phí gửi dữ liệu; CNTT và truyền thông hỗ trợ chia sẻ dữ liệu đƣợc sử
dụng một cách dễ dàng bởi tất cả các bên liên quan;
- Thể hiện trách nhiệm và quyền lợi của các bên liên quan trong việc xây dựng,
duy trì, cập nhật, phát triển, quản lý, sử dụng NBDS, những lợi ích công bằng dựa trên
cơ chế hợp tác với các tổ chức khác trong việc cung cấp, cập nhật, quản lý, kiểm soát
và đảm bảo chất lƣợng dữ liệu, sử dụng dữ liệu đầu vào...;
- Quy định xây dựng, duy trì, cập nhật, phát triển, quản lý, sử dụng NBDS nhƣ
quy định về cung cấp dữ liệu giữa các CSDL về ĐDSH, công bố danh mục dữ liệu
ĐDSH, nguyên tắc cung cấp, khai thác và sử dụng dữ liệu, phối hợp chia sẻ, khai thác
và sử dụng dữ liệu trên mạng internet, trang điện tử, lƣu trữ, bảo quản dữ liệu về
ĐDSH.
4.6.2. Điều kiện cho việc thực hiện cơ chế phối hợp
Hợp tác của các bên liên quan trong việc xây dựng, duy trì, cập nhật, phát triển,
quản lý và sử dụng NBDS chỉ có thể thục hiện đƣợc khi có nền tảng thể chế và chính
sách đủ mạnh, ràng buộc các bên liên quan phải có trách nhiệm cung cấp, chia sẻ
thông tin, dữ liệu ĐDSH và đƣợc quyền khai thác, sử dụng NBDS phù hợp với mức độ
27
đóng góp.
NBDS v a tập trung kết hợp với phân tán, gồm các hệ thống: quốc gia, các bộ
ban ngành và địa phƣơng, KBT. Vì thế nên áp dụng mô hình hệ thống quản lý, cung
cấp, cập nhật, chia sẻ, sử dụng NBDS nhƣ sau: một đơn vị làm nhiệm vụ điều phối
thống nhất xây dựng, cập nhật, chia sẻ, sử dụng NBDS với các đơn vị quản lý CSDL
ĐDSH ở các bộ, ban ngành và các tỉnh thành, các KBT; cơ quan chuyên môn hịu trách
nhiệm thu thập, quản lý, cập nhật, khai thác và sử dụng dữ liệu về ĐDSH tại các bộ,
ban ngành và các tỉnh thành, KBT.
Đơn vị đầu mối này nên do liên bộ hoặc Bộ TN&MT thành lập có đại diện của
các bộ ban ngành liên quan làm việc thƣờng xuyên, một số chuyên gia làm việc bán
thời gian. Đơn vị đầu mối này chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các bộ ban
ngành, các địa phƣơng, các KBT, các cơ sở nghiên cứu, đào tạo trong xây dựng, phát
triển NBDS và hỗ trợ phát triển các CSDL về ĐDSH thành phần.
4.7. Đào tạo nguồn nhân lực để khai thác, quản lý và phát triển NBDS
Phát triển hệ thống tổ chức, nguồn nhân lực ở Trung ƣơng và địa phƣơng đáp
ứng các yêu cầu NBDS; Tập huấn về xây dựng, phát triển, khai thác, sử dụng, cập
nhật, quản trị NBDS và CSDL về ĐDSH thành phần; Huấn luyện cho các cán bộ liên
quan ở các cấp, các cá nhân khác liên quan (xem mục 6.4).
4.8. Phát triển nguồn lực tài chính cho duy trì NBDS sau Đề án đầu tư
Sau Đề án đầu tƣ, cần có thêm kinh phí để chi trả lƣơng và đào tạo, bồi dƣỡng
cho cán bộ vận hành và duy trì NBDS cũng nhƣ kinh phí cho phát triển, nâng cấp phần
mềm (đặc biệt là phần mềm khai phá dữ liệu), cơ sở hạ tầng CNTT và truyền thông,
thu thập, chuẩn hoá, số hoá và đƣa dữ liệu vào NBDS đáp ứng yêu cầu của NBDS. Vì
vậy, cần phải huy động đƣợc các nguồn kinh phí và đa dạng hóa nguồn vốn đầu tƣ cho
công tác duy trì NBDS. Các nguồn lực tài chính cho duy trì NBDS là t ngân sách nhà
nƣớc, vốn ODA cũng nhƣ nguồn vốn xã hội hóa nhƣ cơ chế chi trả các dịch vụ hệ sinh
thái, tài chính carbon, chƣơng trình giảm phát thải khí nhà kính, bồi hoàn ĐDSH, kinh
phí đóng góp t doanh nghiệp, t quảng cáo…
4.9. Xây dựng đề án phát triển NBDS đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các bên
liên quan
- Phát triển và đƣa vào sử dụng ổn định tất cả các chức năng, chuẩn, cấu trúc, nội
dung dữ liệu, hệ thống phần mềm quản trị và khai thác dữ liệu, tạo thuận lợi và khuyến
khích mọi tổ chức và cá nhân đóng góp, sử dụng hiệu quả NBDS, phát triển hợp tác
quốc tế và chia sẻ dữ liệu ĐDSH với các nƣớc và tổ chức trong và ngoài nƣớc.
- Hoàn thiện và vận hành ổn định, liên tục hệ thống quan trắc ĐDSH quốc gia,
tiếp tục điều tra cơ bản về ĐDSH để cung cấp, cập nhật thông tin, dữ liệu cho NBDS.
28
- Cập nhật, hoàn thiện dữ liệu ĐDSH của NBDS, CSDL về ĐDSH thành phần
của các bộ ngành, của các tỉnh, của KBT: thu thập, thu nhận, số hoá và nhập vào
NBDS, thẩm định, lƣu trữ, cập nhật toàn bộ thông tin, dữ liệu ĐDSH khác nhau về
dạng (file word, excel, bản đồ, video, âm thanh, mẫu vật, bản in trên giấy...) và thời
gian (thời gian thực và thời gian không thực) t mọi tổ chức, cá nhân mà pha chƣa
làm, trong đó có thông tin, dữ liệu về động lực, áp lực, hiện trạng, giá trị/lợi ích, tác
động và các giải pháp đáp ứng theo yêu cầu quản lý, sử dụng, làm báo cáo quốc gia,
quốc tế, của bộ ngành, của các tỉnh, các KBT về ĐDSH.
- Khai thác dữ liệu đáp ứng nhu cầu tối đa của các bên tham gia về sử dụng,
phân tích, xử lý, tổng hợp các thông tin, dữ liệu ĐDSH trong tất cả các lĩnh vực liên
quan.
- Phát triển các nguồn lực cần thiết để vận hành, duy trì và phát triển bền vững hệ
thống quan trắc, điều tra cơ bản ĐDSH toàn quốc và NBDS.
- Hoàn thiện thể chế, chính sách để phát triển và duy trì ổn định, an toàn, liên tục
hệ thống quan trắc ĐDSHtoàn quốc và NBDS.
- Phát triển hệ thống tổ chức, nguồn nhân lực ở Trung ƣơng và địa phƣơng đáp
ứng các yêu cầu NBDS.
- Phát triển nguồn lực tài chính cho các cấp trung ƣơng và địa phƣơng, KBT để
phát triển, vận hành và duy trì NBDS.
5. SẢN PHẨM ĐỀ ÁN
TT Sản phẩm Yêu cầu chất lượng sản phẩm
1 Cơ sở hạ tầng CNTT và truyền
thông đáp ứng yêu cầu vận hành
NBDS ổn định và an toàn; Quy
định, hƣớng dẫn vận hành, đảm
bảo an toàn và thông suốt cơ sở
hạ tầng CNTT và truyền thông
của NBDS.
Đáp ứng yêu cầu xây dựng NBDS
2 Báo cáo cơ sở khoa học và thực
tiễn các chuẩn, cấu trúc nội dung
dữ liệu của NBDS
Nêu rõ quan điểm, cách tiếp cận, nguyên tắc, tiêu chí nhằm hoàn thiện, phát
triển chuẩn, cấu trúc nội dung dữ liệu của NBDS; có đầy đủ thông tin về
động lực, áp lực, hiện trạng, lợi ích, tác động và đáp ứng về ĐDSH; đáp ứng
các nhu cầu sử dụng của các đối tƣợng ngƣời dùng khác nhau (quản lý nhà
nƣớc, sử dụng bền vững và bảo tồn đa dạng sinh học, nghiên cứu khoa học
và phát triển công nghệ, giáo dục đào tạo, đầu tƣ khai thác tài nguyên đa
dạng sinh học, hợp tác quốc tế về đa dạng sinh học)
3 Báo cáo cơ sở khoa học và thực
tiễn các chức năng của NBDS
Nêu rõ nguyên tắc, quy trình hoàn thiện; phát triển các chức năng nhập, xử
lý và xuất dữ liệu NBDS trên nền tảng công nghệ Web-GIS, cổng thông tin
điện tử của NBDS đƣợc phát triển đáp ứng đƣợc yêu cầu cung cấp, cập
nhật, truy cập rộng rãi, trao đổi, chia sẻ, xử lý, sử dụng, truy cập và quản lý
thông tin, dữ liệu ĐDSH trực tuyến (online)
4 Hê thống phần mềm quản trị dữ
liệu và hệ thống phần mềm ứng
dụng của NBDS
Bao gồm: (1) Báo cáo cơ sở khoa học, thực tiễn, nguyên tắc, tiêu chí, yêu
cầu của hệ thống phần mềm quản trị dữ liệu, hệ thống bảo mật cũng nhƣ dễ
dàng cập nhật dữ liệu; và (2) Hệ thống phần mềm của NBDS đáp ứng: a)
mục tiêu và yêu cầu của NBDS, hoạt động ổn định và an toàn; b) xử lý,
cung cấp các thông tin và dữ liệu khác nhau theo định dạng chuẩn (file
29
TT Sản phẩm Yêu cầu chất lượng sản phẩm
word, excel, biểu bảng, bản đồ, video, âm thanh, bản in trên giấy...); c) đáp
ứng yêu cầu sử dụng khác nhau (quản lý nhà nƣớc, sử dụng bền vững và
bảo tồn ĐDSH, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, giáo dục đào
tạo, đầu tƣ khai thác tài nguyên ĐDSH, hợp tác quốc tế về ĐDSH); d) Khai
thác NBDS theo các mục đích phù hợp; e) Hỗ trợ ra quyết định cho các bên
tham gia, trong đó có hỗ trợ làm báo cáo về ĐDSH và quản lý ĐDSH; f)
Phát triển, cung cấp và quản trị các dịch vụ liên quan ĐDSH và cổng thông
tin điện tử NBDS; (3) Báo cáo kết quả kiểm tra, đánh giá khả năng và tính
ổn định của hệ thống phần mềm NBDS;
5 Cơ sở pháp lý, cơ chế phối hợp,
quy định hƣớng dẫn xây dựng và
phát triển NBDS và CSDL về
ĐDSH thành phần (của bộ ban
ngành, của cấp tỉnh, khu bảo tồn
thiên nhiên-KBT);
Đáp ứng yêu cầu xây dựng NBDS
6 Hệ thống tổ chức, nguồn nhân
lực ở Trung ƣơng và địa phƣơng
đáp ứng các yêu cầu NBDS; và
Bộ tài liệu và phƣơng pháp tập
huấn, đào tạo về xây dựng, phát
triển, khai thác, sử dụng, cập
nhật, quản trị NBDDS và CSDL
về ĐDSH thành phần;
Đáp ứng yêu cầu xây dựng NBDS
7 Hệ thống thông tin, dữ liệu về
ĐDSH cấp quốc gia, các bộ ban
ngành trung ƣơng, cấp tỉnh, các
KBT đƣợc thu thập, thẩm định,
số hoá, lƣu trữ và nhập vào
NBDS
Bao gồm toàn bộ dữ liệu ĐDSH hiện có (dữ liệu thứ cấp) khác nhau về
dạng (file word, excel, bản đồ, video, âm thanh, mẫu vật, bản in trên giấy...)
và thời gian (thời gian thực và thời gian không thực) t mọi tổ chức (các bộ
ban ngành, địa phƣơng, KBT, cơ sở nghiên cứu, các trƣờng đại học,…), cá
nhân mà pha I chƣa làm, trong đó có thông tin, dữ liệu về động lực, áp lực,
hiện trạng, giá trị/lợi ích, tác động và các giải pháp đáp ứng theo yêu cầu
quản lý, sử dụng, làm báo cáo quốc gia, quốc tế về DĐSH, thu nhận xà xử
lý đóng góp dữ liệu ĐDSH t các tổ chức, các tỉnh, các KBT cũng nhƣ các
yêu cầu khác;
8 Hệ thống quan ĐDSH ở một số
VQG quan trọng để cung cấp,
cập nhật thông tin, dữ liệu cho
NBDS vận hành ổn định và hiệu
quả; Kết quả quan trắc ĐDSH ở
các VQG cung cấp, phát triển,
cập nhật thông tin dữ liệu cho
NBDS theo một quy trình,
phƣơng pháp thống nhất
Kế hoạch quan trắc ĐDSH theo thứ tự ƣu tiên đối với các vùng có ĐDSH
cao, có giá trị quan trọng, tiếp đến các vùng khác để cung cấp, phát triển,
cập nhật thông tin dữ liệu cho NBDS; Phƣơng pháp và quy trình quan trắc
ĐDSH ở KBT thiên nhiên để cung cấp, cập nhật thông tin, dữ liệu cho
NBDS; Hệ thống thử nghiệm cung cấp một số tham số ĐDSH trực tuyến
thời gian thực t mạng lƣới quan trắc ĐDSH quốc gia cho NBDS;
9 Kết quả điều tra cơ bản về ĐDSH
đáp ứng yêu cầu NBDS
Báo cáo phƣơng pháp, quy trình điều tra cơ bản về ĐDSH để cung cấp, phát
triển, cập nhật thông tin dữ liệu cho NBDS; Kế hoạch điều tra cơ bản theo
thứ tự ƣu tiên đối với các vùng có tính ĐDSH cao, có ý nghĩa quốc tế, quốc
gia, có giá trị quan trọng và các vùng khác để cung cấp, phát triển, cập nhật
thông tin dữ liệu cho NBDS; Kết quả điều tra cơ bản ĐDSH trong các
chƣơng trình độc lập, các chƣơng trình phối hợp đƣợc hệ thống hoá, chuẩn
hoá để cung cấp, phát triển, cập nhật thông tin dữ liệu ĐDSH cho NBDS
theo quy trình, phƣơng pháp thống nhất;
10 Báo cáo xây dựng hệ thống cơ sở
dữ liệu về đa dạng sinh học quốc
gia
Nêu rõ tất cả các chức năng, chuẩn, cấu trúc, nội dung dữ liệu, hệ thống
phần mềm quản trị và khai thác dữ liệu.
6. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ĐỀ ÁN
6.1. Cơ sở hạ tầng CNTT
6.1.1. Hệ thống máy chủ
30
Hạ tầng CNTT thông tin hiện tại của Tổng cục Môi trƣờng hoàn toàn đáp ứng
đƣợc cho NBDS I. 02 máy chủ cho NBDS I với cấu hình nhƣ sau:
- Model: IBM System x3250 M4
- Form factor: Rack (19 inch) mount 1U or 2U
- 1 CPU: Intel Xeon or AMD Opteron / 2.4GHz or better
- RAM: 8GB or more RDIMM or DDR3 ECC UDIMM
- HDD: SATA or SAS RAID 1 or 5 Disk Array. Combined capacity 1TB or larger. Hot pluggable.
- LAN: 1000Base-T (Gigabit) x 2 ports
- Redundant Power Supply
- Mouse and Keyboard
- Must have "Certificate of Origin" and "Certificate of Quality"
Với hai máy chủ nhƣ vậy, Tổng cục Môi trƣờng không cần thiết phải đầu tƣ
thêm máy chủ cho NBDS I. Tuy nhiên, ở hai thế hệ tiếp theo của NBDS, nhu cầu tính
toán và lƣu trữ dữ liệu tăng lên rất nhiều. Các ứng dụng đƣợc xây dựng trên nền GIS,
dữ liệu đƣợc thu thập trên phạm vi toàn quốc. Việc nhập dữ liệu cũng đa dạng hơn, t
các loại máy tính đến các thiết bị di động, t những cán bộ quản lý, nghiên cứu phát
triển NBDS đến mọi ngƣời dân đều có thể nhập liệu. Lƣợng ngƣời dùng cũng tăng
nhanh đòi hỏi phải có cơ chế cân bằng tải tốt giúp hệ thống ổn định và đáp ứng nhanh
nhu cầu của các bên liên quan. Số lƣợng máy chủ sẽ tăng lên nhiều so với chỉ có 02
máy chủ ở NBDS I. Việc trang bị thêm máy chủ và các thiết bị liên quan sẽ tùy thuộc
vào nhu cầu, năng lực tài chính và nhân sự tại thời điểm đó.
6.1.2. Cơ sở hạ tầng mạng internet và nội bộ
Tổng cục Môi trƣờng đã có hệ thống mạng nội bộ có kết nối với mạng thông tin
ngành TN&MT, mạng truyền số liệu chuyên dùng và Internet phục vụ cho các công
việc hàng ngày của cán bộ. Tổng cục cũng đã trang bị một trung tâm dữ liệu với đầy
đủ các thiết bị mạng. Cơ sở hạ tầng mạng sẵn có này hoàn toàn đáp ứng đƣợc nhu cầu
của việc xây dựng NBDS I. Việc trang bị và mở rộng cơ sở hạ tầng mạng phục vụ cho
NBDS II và NBDS III sẽ tùy thuộc vào nhu cầu và năng lực tài chính, nhân sự tại thời
điểm đó. Ở các bộ, ban ngành và tại các địaphƣơng, KBT nên tận dụng hệ thống
CNTT sẵn có cho NBDS II. Hơn nữa, NBDS II cho phép cung cấp, cập nhật, chiết
xuất thông tin dữ liệu t xa trên nền web, cổng thông tin điện tử. Vì vậy, hệ thống tích
hợp giữa tập trung và phân tàn là tối ƣu,không tăng chi phí quản trị. Mặt khác, với cấu
trúc nhƣ vậy dễ huy động nguồn lực tài chính và nhân lực của các đơn vị quản lý
CSDL ĐDSH thành phần để phát triển.
6.2. Xây dựng và triển khai hệ thống quan trắc ĐDSH
Xây dựng và vận hành mạng lƣới quan trắc ĐDSH theo thứ tự ƣu tiên t các
VGQ, KBT quan trọng đến toàn quốc theo phƣơng pháp, quy trình, các chỉ thị và thiết
bị quan trắc ĐDSH thống nhất và nguồn nhân lực phù hợp. Các nội dung chính cần
31
triển khai bao gồm: (1) Xây dựng và ban hành bộ chỉ thị, quy hoạch tổng thể và cụ thể,
lộ trình theo thứ tự ƣu tiên quan trắc ĐDSH; (2) Hoàn thiện các hƣớng dẫn quan trắc,
tổ chức tập huấn cho các cán bộ liên quan ở các cấp, các KBT; (3) Đẩy mạnh đầu tƣ cơ
sở vật chất kỹ thuật, máy móc, thiết bị và công nghệ hiện đại cho hoạt động quan trắc,
truyền tin, xử lý, quản lý và cung cấp thông tin, số liệu quan trắc ĐDSH tại các KBT
và các khu vực có ĐDSH cao; (4) Tập trung đầu tƣ và xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật
cho các phòng thí nghiệm, các trung tâm phân tích và các cơ sở đào tạo điều tra, quan
trắc viên ĐDSH; (5) Vận hành hệ thống quan trắc theo quy hoạch và thứ tự ƣu tiên,
thu thập dữ liệu và cập nhật thông tin trực tuyến vào NBDS, giai đoạn đầu cung cấp và
cập nhật trực tuyến, vào giai đoạn tiếp theo cung cấp theo thời gian thực các thông số/
chỉ thị ĐDSH phù hợp, các thông tin khác vào thời điểm quan trắc.
6.3. Xây dựng và hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý, phát triển, vận hành NBDS
6.3.1. Phân cấp thực hiện việc giao nộp, lưu trữ, cung cấp, khai thác và sử dụng
dữ liệu ĐDSH
Thiết lập và vận hành hoạt động đơn vị đầu mối của cơ quan có trách nhiệm
quản lý, chia sẻ thông tin, dữ liệu của đơn vị bao gồm bộ máy tổ chức cán bộ, kinh phí
hoạt động và chức năng nhiệm vụ cụ thể t cấp Trung ƣơng đến địa phƣơng. Thiết lập
và vận hành hoạt động mạng lƣới giữa các đơn vị đầu mối của các cơ quan và với đơn
vị đầu mối quốc gia về thông tin, dữ liệu ĐDSH trong việc quản lý, chia sẻ thông tin,
dữ liệu ĐDSH. Cụ thể, Tổng cục Môi trƣờng thống nhất việc quản lý giao nộp, lƣu trữ,
cung cấp, khai thác và sử dụng về dữ liệu ĐDSH trên phạm vi cả nƣớc; là đầu mối
giúp Bộ TN&MT thực hiện nhiệm vụ thu nhận, lƣu trữ, cung cấp, khai thác và sử dụng
về dữ liệu ĐDSH; hƣớng dẫn nghiệp vụ về giao nộp, lƣu trữ, cung cấp, khai thác và sử
dụng dữ liệu ĐDSH cho các đơn vị liên quan các cấp; báo cáo Bộ TN&MT định kỳ
hàng năm về công tác thu nhận, lƣu trữ, cung cấp, khai thác và sử dụng NBDS. Sở
TN&MT, Sở NN&PTNT các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng là đầu mối thực
hiện việc giao nộp, lƣu trữ, cung cấp, khai thác và sử dụng dữ liệu ĐDSH tại địa
phƣơng. Các cơ quan, đơn vị thuộc UBND cấp tỉnh phối hợp với Sở TN&MT và Sở
NN&PTNT thực hiện việc thu nhận, lƣu trữ, cung cấp, khai thác và sử dụng dữ liệu
ĐDSHtheo quy định. Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ có
trách nhiệm phân công đơn vị đầu mối thực hiện việc thu nhận, lƣu trữ, cung cấp, khai
thác và sử dụng dữ liệu ĐDSH ngành do mình quản lý. Các KBT có trách nhiệm thu
thập, quản lý, sử dụng, cung cấp thông tin, dữ liệu về ĐDSH cho NBDS.
6.3.2. Xử lý vi phạm
Tổ chức, cá nhân có hành vi chiếm giữ, tiêu hủy trái phép, làm hƣ hại dữ liệu về
ĐDSH; khai thác, sử dụng dữ liệu về ĐDSH trái với quy định của Bộ TN&MT và các
quy định khác của pháp luật liên quan thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử
lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; trƣờng hợp gây ra thiệt
32
hại thì phải bồi thƣờng. Ngƣời nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm hƣ hỏng, thất
thoát dữ liệu về ĐDSH, cản trở việc khai thác, sử dụng dữ liệu về ĐDSH thì tùy theo
tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự,
trƣờng hợp gây thiệt hại thì phải bồi thƣờng.
6.3.3. Giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo
Bộ TN&MT, các bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ, UBND
cấp tỉnh, Ban quản lý KBT theo chức năng, nhiệm vụ của mình có trách nhiệm tiếp
nhận, giải quyết các tranh chấp trong thu thập, quản lý, khai thác và sử dụng
NBDS.Việc giải quyết khiếu nại, tố cáo về thu thập, quản lý, khai thác và sử dụng
NBDS thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo.
6.3.4. Xử lý dữ liệu về ĐDSH đã được điều tra, thu thập trước ngày quy định liên
quan có hiệu lực thi hành
Các dữ liệu về ĐDSHđã đƣợc điều tra, thu thập bằng ngân sách nhà nƣớc hoặc
có nguồn gốc t ngân sách nhà nƣớc trƣớc ngày các quy định về NBDS có hiệu lực thi
hành đƣợc xử lý theo quy định sau đây: (1) Đối với những dữ liệu đã đƣợc nghiệm thu,
đánh giá thì các cơ quan, tổ chức đang quản lý dữ liệu có trách nhiệm cung cấp toàn bộ
dữ liệu đó cho NBDS thuộc Bộ TN&MT,thời hạn cung cấp dữ liệu vềĐDSHhoàn
thành chậm nhất là 6 tháng, kể t ngày các quy định liên quan có hiệu lực thi hành; (2)
Đối với những dữ liệu về ĐDSH chƣa đƣợc nghiệm thu, đánh giá hoặc đang triển khai
thực hiện, Thủ trƣởng các cơ quan, tổ chức đã đƣợc Nhà nƣớc cấp kinh phí để điều tra,
thu thập dữ liệu về ĐDSH có trách nhiệm tổ chức thẩm định, nghiệm thu, đánh giá các
dữ liệu và đƣa vào sử dụng theo quy định của Bộ TN&MT, thời hạn nộp dữ liệu về
ĐDSH vào NBDS chậm nhất là 06 tháng kể t ngày kết thúc dự án, nhiệm vụ. Đối với
dự án, đề án, đề tài, chƣơng trình đang triển khai thực hiện bằng nguồn vốn ngân sách
nhà nƣớc thì tổ chức, cá nhân phải cung cấp cho cơ quan quản lý dữ liệu theo quy định
củaBộ TN&MT. Đối với các nội dung, nhiệm vụ mà cơ quan, tổ chức, cá nhân đang
thực hiện theo các quy định hiện hànhđƣợc tiếp tục thực hiện theo thời hạn đã xác định
và phải nộp dữ liệu về ĐDSH vào NBDS theo quy định của Bộ TN&MT.
6.4. Phát triển nguồn nhân lực quản lý, phát triển, vận hành NBDS
6.4.1. Các loại nhân lực phát triển, khai thác, sử dụng, quản lý NBDS
Đội ngũ cán bộ phát triển và vận hành NBDS bao gồm: bổ sung 01 chuyên gia
quản trị hệ thống phụ trách chung NBDS và 01 chuyên gia về CSDL cho đơn vị đầu
mối quản trị NBDS; nâng cao năng lực quản trị hệ thống cho 01 cán bộ CNTT hiện có
ở các Bộ ngành liên quan, các tỉnh, các KBT. Quản trị và phát triển phần cứng: bổ
sung thêm một số nhân lực cho Cục CNTT, Bộ TN&MT đảm nhận nhiệm vụ này; mỗi
tỉnh, KBT có 01 cán bộ đƣợc nâng cao năng lực CNTT đảm nhận nhiệm vụ quản trị và
phát triển phần cứng. Phát triển nguồn nhân lực thẩm định thông tin CSDL ĐDSH: bổ
33
sung 01 cán bộ có trình độ trên đại học chuyên sâu về ĐDSH ở đơn vị đầu mối quản trị
NBDS theo dõi, tổ chức thẩm định thông tin CSDL ĐDSH; lựa chọn đội ngũ chuyên
gia chuyên sâu về phân loại học, về hệ sinh thái, động vật, thực vật, vi sinh vật…tham
gia thẩm định các thông tin, dữ liệu dự kiến cung cấp cho NBDS. Phát triển NBDS yêu
cầu một đội ngũ kỹ sƣ phát triển công nghệ thông tin nhiều kinh nghiệm và tay nghề
cao, đề án sẽ không khả thi nếu chỉ sử dụng nguồn lực nội bộ. Do đó, các nhiệm vụ
phát triển phần mềm phảicộng tác với các chuyên gia bên ngoài, quản trị hệ thống phải
giám sát tiến độ phát triển của chuyên gia. Mỗi KBT có 01 cán bộ sinh học đƣợc nâng
cao năng lực quan trắc ĐDSH để cung cấp và cập nhật thông tin, dữ liệu. Bổ sung
chuyên gia về ĐDSH và các vấn đề liên quan đến GIS cho đơn vị đầu mối quản trị
NBDS, CSDL về ĐDSH của các bộ ban ngành, cấp tỉnh,số lƣợng chuyên gia tuỳ thuộc
vào nhu cầu công việc và thời gian. Tuy nhiên, tìm kiếm nguồn lực này trong các tỉnh
thƣờng khó khăn nên có thể cộng tác với các chuyên gia địa phƣơng. Một cán bộ thuộc
Cục Bảo tồn Đa dạng Sinh học chịu trách nhiệm về truyền thông và phát triển các dịch
vụ tạo nguồn lực cho NBDS. Đội ngũ các cộng tác viên hoạt động theo cơ chế t thiện,
cống hiến.
Tăng cƣờng năng lực cho đội ngũ cán bộ nói trênvề phát triển, sử dụng, quản lý
NBDS bằng các giải pháp sau: (1) Bổ sung nhân lực đạt chuẩn cho các vị trí công việc
nói trên; đào tạo bồi dƣỡng nguồn nhân lực quản lý, nhân lực kỹ thuật về điều tra, thu
thập, quan trắc ĐDSH, thống kê, khai thác,lƣu trữ và chia sẻ, cập nhật và quản lý
NBDS theo các quan điểm, cách tiếp cận đã nêu cũng nhƣ hệ thống phần mềm và cơ
sở hạ tầng CNTT và truyền thông của NBDS t Trung ƣơng đến cấp tỉnh, KBT; (2)
Chú trọng đào tạo các cán bộ chuyên sâu có trình độ cao, đặc biệt đào tạo sau đại học
trong và ngoài nƣớc theo yêu cầu của NBDS; (3) Thực hiện chính sách, chế độ khuyến
khích tham gia tích cực của đội ngũ chuyên gia thẩm định thông tin, dữ liệu về ĐDSH;
(4) Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức và tăng cƣờng năng lực
trong lĩnh vực bảo tồn ĐDSH và NBDS cho cộng đồng, đội ngũ cộng tác viên về
NBDS.
6.4.2. Quản lý nguồn nhân lực
Quản lý, sử dụng cán bộ NBDS theo quy định chung của Nhà nƣớc và các đơn
vị trực tiếp. Bố trí nhân sự đúng mô tả công việc của các vị trí chủ chốt nêu trên và
phối hợp chặt chẽ để vận hành NBDS thông suốt, an toàn. Các cán bộ thuộc NBDS t
Trung ƣơng đến địa phƣơng đƣợc quản lý bởi các tổ chức tƣơng ứng. Cần có chính
sách thu hút, sử dụng, đãi ngộ, quản lý nhân lực NBDS theo sản phẩm đầu ra đảm bảo
cho NBDS hoạt động hiệu quả, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của ngƣời sử dụng.
Hỗ trợ, tạo điều kiện cho cán bộ quản lý và thực thi dự án xây dựng NBDS tham gia
các chƣơng trình đào tạo, tập huấn, trao đổi kinh nghiệm quốc tế và trong nƣớc.
34
6.5. Nguồn tài chính
Từ ngân sách nhà nước: thông qua các nguồn kinh phí trực tiếp cho xây dựng
và phát triển NBDS, sự nghiệp môi trƣờng, sự nghiệp kinh tế, sự nghiệp đầu tƣ phát
triển, sự nghiệp khoa học và công nghệ và các nguồn ngân sách khác.Nhà nƣớc đầu tƣ
cho việc điều tra cơ bản ĐDSH phục vụ công tác bảo tồn và PTBV NBDS.Khuyến
khích phát triển và sử dụng nguồn tài chính của các bộ ban ngành, các địa phƣơng,
KBT để tiến hành các hoạt động xây dựng và phát triển NBDS, trong đó có thu thập
chiết xuất thông tin, dữ liệu hiện có vào NBDS, điều tra và quan trắc về ĐDSH ở các
tỉnh, KBT theo thứ tự ƣu tiên đƣợc xác định trên cơ sở quy định chung của quốc gia.
Mặt khác, với cấu trúc NBDS gồm các CSDL về ĐDSH thành phần dễ huy động
nguồn lực tài chính và nhân lực của các đơn vị quản lý CSDL về ĐDSH thành phần để
phát triển NBDS.
Các nguồn khác: tạo điều kiện và thu hút các nguồn lực t các tổ chức trong và
ngoài nƣớc; t các nguồn tài trợ quốc tế khác thông qua việc xây dựng và tổ chức thực
hiện một số dự án về thông tin và dữ liệu ĐDSH. Tăng cƣờng và đa dạng hóa các
nguồn lực đầu tƣ t doanh nghiệp, cộng đồng dân cƣ, tổ chức, cá nhân trong và ngoài
nƣớc.Đồng thời có cơ chế, chính sách ƣu đãi, khuyến khích để huy động, thu hút đầu
tƣ có hiệu quả cho cập nhật, duy trì, phát triển NBDS. Nhà nƣớc đầu tƣ và khuyến
khích tổ chức, cá nhân đầu tƣ nghiên cứu khoa học phục vụ công tác bảo tồn, PTBV
ĐDSH, NBDS. Nghiên cứu phát triển, tăng độ hấp dẫn của trang web/cổng thông tin
điện tử NBDS thật sự hữu ích cho tất cả các bên tham gia, kết hợp giới thiệu, quảng bá
các thông tin cho các đối tƣợng khác nhau nhằm tăng nguồn tài chính duy trì, cập nhật,
phát triển NBDS.
6.6. Các giải pháp thể chế, chính sách
6.6.1. Chính sách xây dựng, duy trì, cập nhật, phát triển, quản lý và sử dụng
NBDS
Đẩy mạnh việc xây dựng, ban hành thực hiện nghiêm chỉnh các văn bản quy
phạm pháp luật về thông tin, dữ liệu ĐDSH. Trên cơ sở điều tra hiện trạng hoạt động,
cung cấp, trao đổi và chia sẻ thông tin, dữ liệu giữa các cơ quan quản lý Nhà nƣớc, các
cơ quan nghiên cứu khoa học cũng nhƣ các đơn vị liên quan khác xây dựng và hoàn
thiện về cơ bản thể chế, chính sách và luật pháp cung cấp, cập nhật, chia sẻ và trao đổi,
khai thác, thống nhất quản lý thông tin, dữ liệu ĐDSH trên phạm vi toàn quốc nhằm
phát triển NBDS. Áp dụng các công cụ kinh tế, thực hiện cơ chế tài chính, trong đó có
khuyến khích việc hình thành và phát triển thị trƣờng dịch vụ tƣ vấn công tác thu thập,
cung cấp dữ liệu, thông tin về ĐDSH cũng nhƣ các cơ chế cụ thể khác nhằm khuyến
khích phát triển NBDS phù hợp với nghĩa vụ và quyền lợi. Xây dựng, ban hành, sửa
đổi và bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, quy trình, quy phạm, định mức kinh tế
- kỹ thuật liên quan đến việc quan trắc, thu thập, xử lý, quản lý thông tin, số liệu điều
35
tra cơ bản ĐDSH theo chuẩn thống nhất để áp dụng trong cả nƣớc. Rà soát, xây dựng,
bổ sung các chính sách khuyến khích, thu hút, ƣu đãi đối với đội ngũ làm công tác
quản lý, điều tra cơ bản, quan trắc ĐDSH, đặc biệt đối với các quan trắc, điều tra viên
ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và hải đảo. Xây dựng các cơ chế để thúc đẩy và
khuyến khích các tỉnh thành trên cả nƣớc tổ chức thực hiện điều tra cơ bản cập nhật
thông tin, quan trắc ĐDSH cho hệ thống CSDL. Sớm thành lập và đƣa vào hoạt động
đơn vị đầu mối quản trị NBDS t cấp Trung ƣơng đến địa phƣơng với tiêu chí gọn,
nhẹ, hiệu lực và hiệu quả để chỉ đạo, phối hợp, thu thập, chia sẻ thông tin, dữ liệu
nhằm thực hiện thống nhất quản lý và sử dụng hiệu quả NBDS.
6.6.2. Các giải pháp khác xây dựng, duy trì, cập nhật, phát triển và sử dụng
NBDS
Hợp tác quốc tế: mở rộng và tăng cƣờng hợp tác song phƣơng, đa phƣơng với
các nƣớc, tổ chức và cá nhân nƣớc ngoài để tranh thủ sự giúp đỡ về kinh nghiệm, trí
tuệ, tài chính, công nghệ, cơ sở hạ tầng CNTT và truyền thông, dữ liệu và thu hút đầu
tƣ để phát triển NBDS và bảo tồn ĐDSH. Nghiên cứu tham gia ký kết các công ƣớc,
hiệp ƣớc, các hoạt động liên quan đến quản lý, chia sẻ thông tin về ĐDSH đồng thời
đẩy mạnh việc thực hiện các nội dung về thông tin dữ liệu ĐDSH trong các cam kết
quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Tăng cƣờng hợp tác quốc tế trong đào tạo cán bộ,
thực hiện các đề tài, dự án hợp tác nghiên cứu nhằm phát triển nguồn nhân lực cũng
nhƣ tiếp cận công nghệ tiên tiến.Tham gia các khóa đào tạo, tập huấn quốc tế về tăng
cƣờng năng lực xây dựng và chia sẻ thông tin, dữ liệu ĐDSH.
Đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ: tiến hành nghiên
cứu và ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ, các phần mềm trong việc phát triển
và quản lý NBDS, cung cấp và chia sẻ thông tin, khai phá dữ liệu ĐDSH trên thế giới.
Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, phát triển và ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong
điều tra, truyền tin, xử lý, quản lý, phân tích, đánh giá và cung cấp thông tin, số liệu
điều tra cơ bản, quan trắc ĐDSH. Mở rộng nghiên cứu triển khai các công nghệ mới
nhằm nâng cao khả năng và hiệu quả cung cấp, cập nhật và trao đổi, khai phá và sử
dụng dữ liệuĐDSH, phát triển các dịch vụ trên cổng thông tin điện tử NBDS để thu
hút các nguồn lực.
Các giải pháp khác: đẩy mạnh công tác xã hội hóa, nâng cao nhận thức, tăng
cƣờng trách nhiệm và sự tham gia của các đối tƣợng liên quan vào việc thống nhất
quản lý dữ liệu ĐDSH. Tăng cƣờng hoạt động truyền thông để tuyên truyền, giáo dục,
nâng cao nhận thức, ý thức và trách nhiệm của cộng đồng trong việc quản lý, chia sẻ
dữ liệu ĐDSH; tạo điều kiện, cơ chế thuận lợi để tăng cƣờng sự tham gia của cộng
đồng vào việc cung cấp, chia sẻ, trao đổi dữ liệu ĐDSH.
7. TỔ CHỨC THỰC HIỆN
7.1. Kế hoạch xây dựng và phát triển NBDS
36
7.1.1. Lộ trình xây dựng và phát triển NBDS
Lộ trình xây dựng và phát triển NBDS gồm ba pha, ứng với ba thế hệ NBDS.
Pha 1 đến 2015, triển khai dự án NBDS và thiết kế tổng thể NBDS theo các cách tiếp
cận và mục tiêu Dự án NBDS. Đồng thời chuẩn bị hồ sơ phát triển NBDS. NBDS hiện
nay chỉ mới đạt yêu cầu về chức năng nhập và lƣu trữ dữ liệu, siêu dữ liệu về loài và
các dữ liệu điều tra và quan trắc ĐDSH ở VQG Xuân Thuỷ, không gian lƣu trữ các dữ
liệu khác (gen, HST) và dữ liệu cơ bản về động thực vật ở Việt Nam nêu trong Sách
đỏ Việt Nam. Pha 2 là phát triển và vận hành NBDS theo tiêu chuẩn Việt Nam có tính
đến chuẩn quốc tế t NBDS I với các nội dung cơ bản: (1) phát triển các chức năng
NBDS, hoàn thiện chuẩn, cấu trúc và nội dungdữ liệu có đủ thông tin về động lực, áp
lực, hiện trạng, lợi ích, tác động và đáp ứng về ĐDSH; (2) phát triển phần mềm, cơ sở
hạ tầng CNTT và truyền thông của NBDS; (3) hoàn thiện cơ chế, chính sách, hệ thống
văn bản quản lý và hƣớng dẫn về xây dựng, phát triển NBDS; (4) thu thập các thông
tin, dữ liệu cơ bản hiện có về HST, tất cả các loài động, thực vật và gen mà pha I chƣa
thu thập đƣợc, thông tin, dữ liệu về động lực, áp lực, hiện trạng, lợi ích, tác động và
các giải pháp đáp ứng và đƣa vào hệ thống NBDS; (5) Tổ chức quan trắc ĐDSH một
số khu bảo tồn quan trọng và điều tra cơ bản về ĐDSH để cung cấp, cập nhật CSDL
mới cho NBDS. Pha 3 là phát triển NBDS đầy đủ-NBDS trên nền GIS theo chuẩn
quốc tế và phù hợp với Việt Nam, thực hiện đầy đủcác mục tiêu đề ra, đáp ứng yêu cầu
củacác bên liên quan.
7.1.2. Các bước chính thực hiện Đề án phát triển NBDS
Năm 2015 :T 4/2015 đến 12/2015, tiến hành nghiên cứu khả thi, xây dựng,
thẩm định, phê duyệt Đề án NBDS; xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện các nội dung
ƣu tiên của Đề án NBDS nhƣ hoàn thiện chuẩn, thiết kế hệ thống cấu trúc NBDS; xây
dựng và vận hành thử nghiệm t ng phần NBDS trong đó có CSDL sử dụng chung đã
đƣợc chuẩn hoá; chuẩn bị các nguồn lực cần thiết cho xây dựng và vận hành NBDS;
xây dựng hệ thống tổ chức triển khai, vận hành, quản lý NBDS. Đến 12/2015, xây
dựng và hoàn thiện một số cơ chế quản lý, tài chính về cung cấp, chia sẻ, khai thác, sử
dụng và đảm bảo an toàn dữ liệu về ĐDSH để phát triển NBDS.
Giai đoạn II từ 2016 đến 2020: tổ chức thực hiện Đề án NBDS theo lộ trình nêu
ở mục 7.1.1, xây dựng và tích hợp vào NBDS CSDL thành phần của các Bộ, ban
ngành Trung ƣơng, của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng và các KBT theo
cách tiếp cận, cấu trúc và chuẩn thống nhất; phát triển các phần mềm quản trị
CSDL,quản trị ứng dụng, hỗ trợ ra quyết định về ĐDSH; thu thập các dữ liệu ĐDSH
đã có trên toàn quốc mà NBDS chƣa có; triển khai thí điểm hệ thống quan trắc ĐDSH
ở một số VQG quan trọng, tổ chức điều tra cơ bản về ĐDSH để cung cấp CSDL mới
cho NBDS ...; Kiện toàn và đảm bảo vận hành hiệu quả hệ thống tổ chức và bộ máy
quản lý của NBDS II t cấp Trung ƣơng đến cấp tỉnh, KBT; đào tạo và tăng cƣờng đội
37
ngũ cán bộ quản lý, đội ngũ chuyên gia kỹ thuật để bảo đảm nguồn nhân lực hoạt động
đồng bộ, có sự phối hợp chung và phân công trách nhiệm cụ thể để thực hiện nhiệm vụ
cập nhật, xử lý, khai thác và quản lý dữ liệu ĐDSH thống nhất và hiệu quả. Phát triển
và vận hành cơ sở hạ tầng kỹ thuật đáp ứng yêu cầu của NBDS; tăng cƣờng đầu tƣ xây
dựng hệ thống mạng Internet tại các KBT, ƣu tiên cho các khu vực mạng lƣới thông
tin trên còn thiếu; ứng dụng các nghiên cứu công nghệ tiên tiến,bảo đảm vận hành
NBDS t cấp Trung ƣơng đến cấp tỉnh và các KBT một cách thống nhất, thông suốt và
an toàn. Xây dựng, vận hành và duy trì cổng thông tin điện tử ĐDSH có thể tích hợp
vào cổng thông tin điện tử của Bộ TN&MT, Tổng cục môi trƣờng, đáp ứng yêu cầuthu
nhập, cập nhật, phân tích, xử lý, chia sẻ, sử dụng, quản lý CSDL về ĐDSH, đồng thời
tuyên truyền, phổ cập thông tin về ĐDSH phục vụ công tác quản lý và đáp ứng nhu
cầu tìm hiểu, nghiên cứu thông tin và nâng cao nhận thức cộng đồng về phát triển
NBDS cũng nhƣ bảo tồn ĐDSH. Phát triển các nguồn lực tài chính cho việc phát triển
NBDS, trong đó có thống nhất quản lý dữ liệu về ĐDSH t cấp Trung ƣơng đến cấp
tỉnh, KBT. Phát triển hệ thống quan trắc ĐDSH ở các khu vực đặc biệt quan trọngvà
đẩy mạnh nghiên cứu, điều tra cơ bản về ĐDSH để cung cấp, cập nhật CSDL về
ĐDSH các cấp. Tăng cƣờng các hoạt động hợp tác quốc tế nhằm phát triển các nguồn
lực, tiếp nhận công nghệ xây dựng và phát triển NBDS, hỗ trợ thống nhất quản lý và
nâng cao hiệu quả sử dụng CSDL về ĐDSH. Xây dựng và chuẩn bị cho giai đoạn phát
triển NBDS.
Giai đoạn sau 2020: phát triển NBDS đạt các mục tiêu đề ra, trong đó có phát
triển hệ thống quan trắc và điều tra cơ bản về ĐDSH toàn quốc, phát triển các nguồn
lực để phát triển, duy trì hoạt động của NBDS.
7.2. Thực hiện và giám sát kế hoạch xây dựng NBDS
7.2.1. Thực hiện đề án
Tổ chức thực hiện Đề án NBDS theo các giai đoạn đoạn (mục 7.1), xây dựng và
triển khai kế hoạch chi tiết thực hiện theo sản phẩm cụ thể. Một đơn vị thuộc Bộ
TN&MT làm đầu mối, phối hợp chặt chẽ với tất cả các bên tham gia, trong đó có các
Bộ NN&PTNT, Bộ Y tế, Bộ KHCN và các bộ ban ngành khác liên quan, UBND cấp
tỉnh và các KBT tổ chức Đề án NBDS.
7.2.2. Giám sát thực hiện đề án
Bộ TN&MT có trách nhiệm đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc thực hiện Đề
án,định kỳ tổ chức đánh giá, tổng kết tình hình thực hiện, báo cáo Thủ tƣớng Chính
phủ. Bộ Tài chính hàng năm đánh giá tình hình bố trí nguồn vốn thực hiện Đề án. Các
Bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng, KBT có trách nhiệm
giám sát, kiểm tra việc thực hiện các nội dung, nhiệm vụ của Đề án trong lĩnh vực,địa
bàn của mình. Đề án định kỳ đánh giá tình hình thực hiện, gửi báo cáo tới Bộ TN&MT
để tổng hợp. Bộ TN&MT tổ chức đánh giá tổng thể tình hình thực hiện Đề án, năm
38
2017 sơ kết giữa kỳ tình hình thực hiện Đề án và rút kinh nghiệm cho giai đoạn thực
hiện tiếp theo, năm 2020 tổng kết toàn diện việc thực hiện Đề án. Tổ chức kiểm toán
định kỳ và cuối kỳ thực hiện Đề án theo quy định của bên cung cấp tài chính.
7.3. Trách nhiệm các bên tham gia tới thực hiện đề án
7.3.1. Trách nhiệm của bộ ngành Trung ương
Bộ TN&MT có trách nhiệm: chủ trì, phối hợp với các bộ, ban ngành Trung
ƣơng, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng, các KBT; chỉ đạo,
đôn đốc và tổ chức thực hiện Đềán NBDS, trong đó có việc sớm đƣa cổng thông tin
điện tử NBDS vào hoạt động để phát huy hiệu quả của Đề án; định kỳ hàng năm tổng
hợp và báo cáo kết quả lên Thủ tƣớng Chính phủ; quy định cụ thể về hoạt động điều
tra cơ bản, việc cung cấp, trao đổi và quản lý thông tin về ĐDSH trong NBDS; thống
nhất quản lý NBDS. Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ chủ trì, thống nhất với Bộ Tài chính cân
đối, bố trí vốn ngân sách nhà nƣớc và các nguồn vốn khác nhau hàng năm và 5 năm để
thực hiện các nhiệm vụ, dự án của Đề án NBDS bảo đảm đạt hiệu quả và đúng tiến độ.
Các BộNN & PTNT, KH&CN, Công thƣơng, Y tế và các bộ, ngànhliên quan khác thu
thập, cung cấp thông tin, dữ liệu ĐDSH theo cách tiếp cận nguyên nhân- kết quả- đáp
ứng mở rộng (DPSIR mở rộng) cho NBDS, xây dựng các cơ chế, chính sách liên quan
đến việc triển khai các nhiệm vụ của Đề ánvà tham gia thực hiện Đề án này theo sự
phân công.
7.3.2. Trách nhiệm của UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các cơ
quan tổ chức khác
7.3.2.1. UBND cấp tỉnh
Phối hợp liên vùng, liên ngành chặt chẽ để chỉ đạo thực hiện thống nhất và có
hiệu quả, đúng tiến độ các nội dung của Đề án. Chủ động phát huy nội lực, huy động ở
mức cao nhất các nguồn lực trong tỉnh, thành phố để phối hợp tham gia Đề án. Chỉ đạo
các Sở, Ban, ngành, chính quyền các cấp trực thuộc triển khai, thực hiện có hiệu quả
các nội dung của Đề án trên địa bàn tỉnh và liên tỉnh.
7.3.2.2. Các KBT, các cơ quan nghiên cứu, đào tạo, các tổ chức khác
Thu thập, cung cấp thông tin, dữ liệu ĐDSH theo cách tiếp cậnnguyên nhân-
kết quả- đáp ứng mở rộng (DPSIR mở rộng) cho NBDS. Cá nhân có hoạt động liên
quan đến ĐDSH có trách nhiệm cung cấp thông tin, số liệu điều tra cơ bản, kết quả
nghiên cứu khoa học theo yêu cầu của Bộ TN&MT và đƣợc chia sẻ thông tin về
ĐDSH theo quy định của pháp luật. Tổ chức nghiên cứu, điều tra cơ bản, quan trắc
ĐDSH, tập huấn, đào tạo bồi dƣỡng cho cán bộ Đề án và duy trì NBDS. Triển khai các
nhiệm vụ của Đề án và tham gia thực hiện Đề án này theo sự phân công.
39
8. NHU CẦU KINH PHÍ
8.1. Cơ sở đề xuất nhu cầu kinh phí
- Các nhiệm vụ, nội dung các chƣơng trình/dự án ƣu tiên thực hiện (mục 49);
- Đánh giá khả năng kế th a và phát triển của NBDS;
- Các quy định, định mức của nhà nƣớc liên quan đến ĐDSH;
- Thực hiện triển khai NBDS, điều tra cơ bản và quan trắc ĐDSH đã và đang
thực hiện.
8.2. Nhu cầu kinh phí
8.2.1. Chi phí thành lập và điều hành cơ chế phối hợp
Tổng chi phí: 5.000.000.000 đồng/năm, trong đó phân chia chi phí:
Chức danh Xếp hạng Tiền lương hàng
tháng (A)*
Số người
(B)
% phân
công (C)
Chi phí/năm
(A*12*B*C)
Nguồn lực ở cơ quan chủ quản (BCA/VEA/MONRE)
Chủ tịch Ban chỉ đạo Trƣởng
phòng
16.000.000 1 10% (bán
thời gian)
19.200.000
Cán bộ quản lý chia sẻ
dữ liệu ĐDSH
Cán bộ kỹ
thuật
4.000.000 1 100% (toàn
thời gian)
48.000.000
Chuyên gia kiểm soát độ chính
xác dữ liệu ĐDSH (Cấp quốc
gia)
Chuyên
gia
8.000.000 1 100% (toàn
thời gian)
96.000.000
Tổng chi phí cho tổ chức chủ quản 163.200.000
Nguồn lực tại t ng tổ chức (MARD/MOST/PPC…)
Thành viên Ban chỉ đạo Quản lý tổ
chức
16.000.000 1 10% (bán
thời gian)
19.200.000
Điều phối viên đầu mối chia sẻ
dữ liệu ĐDSH
Cán bộ kỹ
thuật
4.000.000 1 40% (bán
thời gian)
19.200.000
Chuyên gia kiểm soát chất
lƣợng dữ liệu ĐDSH (cấp cơ
quan, tổ chức)
Chuyên
gia
8.000.000 1 20% (bán
thời gian)
19.200.000
Tổng chi phí chi phi nguồn lực tổng phụ/năm/tổ chức 57.600.000
Số lƣợng bộ, cơ quan chính phủ trung tâm tham gia 10 Tổng phụ 576.000.000
Số lƣợng PPC tham
gia
8.2.2. 8.2.3. 63 Tổng phụ 3.628.800.000
Chi phí cho cuộc họp Ban chỉ đạo Chi phí/cuộc họp 9.
Chi phí tổ chức ** 9.1.1. 40.000.000 3 120.000.000
Chi phí đi lại, ăn ở *** 9.1.2. 6.000.000 x 3
cuộc
30 540.000.000
Chi khác 12.000.000
Chi phí tổng cộng / năm 5.000.000.000
* … Dựa vào tiền lƣơng của cán bộ nhà nƣớc
** … Giả sử cuộc họp sẽ đƣợc tổ chức ở Hà Nội
*** … Giả sử 20 PPCs sẽ tham gia một cuộc họp (Tổng cộng 80 PPCs/năm để chi trả tất cả PPCs)
40
9.1.3. Chi phí cho cuộc điều tra và quan trắc đa dạng sinh học
Chi phí tổng cộng: 13.500.000.000 đồng/năm, trong đó phân chia chi phí:
(1) Cho điều tra cơ bản ĐDSH: 1.500.000.000 đồng/địa điểm/cuộc điều tra
STT Nhiệm vụ Ngƣời Số ngày Đơn vị giá Tổng phụ
Cuộc
điều tra
Phân
tích
Báo
cáo
(VNĐ) (VNĐ)
1 Lãnh đạo nhóm 1 14 10 20 5.000.000 220.000.000
2 Phát triển chỉ số
ĐDSH cho khu
vực nghiên cứu
1 14 10 20
2.500.000 110.000.000
Điều tra loài 9.1.4. 9.1.5. 9.1.6. 9.1.7. 0
3 Bò sát 1 14 10 20 2.500.000 110.000.000
4 Cá 1 14 10 20 2.500.000 110.000.000
5 Chim 1 14 10 20 2.500.000 110.000.000
6 Không xƣơng
sống
1 14 10 20 2.500.000 110.000.000
7 Thực vật học 1 14 10 20 2.500.000 110.000.000
8 Côn trùng 1 14 10 20 2.500.000 110.000.000
9 Sinh vật phù du 1 14 10 20 2.500.000 110.000.000
10 Phân tích viễn
thám cho bản đồ
và thay đổi sử
dụng đất
1 14 10 20
2.500.000 110.000.000
11 Điều tra hiện
trạng thể chế và
KT-XH
1 14 10 20
2.500.000 110.000.000
12 Làm sạch dữ liệu
của kết quả điều
tra
1 10. 20 11. 2.500.000 30.000.000
13 Nhập dữ liệu vào
NBDS
1 12. 5 13. 2.000.000 10.000.000
14 Thuê xe 13.1.1. 14 14. 15. 1.500.000 21.000.000
15 Thuê thuyền/tàu 15.1.1. 14 16. 17. 1.500.000 21.000.000
16 Thuê ngƣời dân
địa phƣơng
(hƣớng dẫn viên)
9 14 18. 19. 300.000 29.400.000
17 Chỗ ở và công
tác phí
9 14 20. 21. 600.000 58.800.000
Tổng phụ cho thực hiện
điều tra cơ bản
21.1.1. 21.1.2. 21.1.3. 21.1.4. 1.490.200.000
Chi phí hành chính (5 %
chi phí)
21.1.5. 21.1.6. 21.1.7. 21.1.8. 9.800.000
Chi phí tổng cộng cho
điều tra cơ bản ĐDSH
21.1.9. 21.1.10. 21.1.11. 21.1.12. 1.500.000.000
Chú ý: Tổng chi phí và phân chia chi phí nên biến đổi phụ thuộc vào kích cỡ và hệ sinh thái của khu vực mục
tiêu.
41
(2) Cho điều tra quan trắc ĐDSH: 600.000.000 đồng/khu vực/điều tra
STT Nhiệm vụ Ngƣời Số ngày Đơn vị giá Tổng phụ
Cuộc
điều
tra
Phân
tích
Báo
cáo
(VNĐ) (VNĐ)
1 Lãnh đạo
nhóm
1 5 5 10 5.000.000 100.000.000
Điều tra loài 21.1.13. 21.1.14. 21.1.15. 21.1.16. 21.1.17. 21.1.18.
3 Bò sát 1 5 5 10 2.500.000 50.000.000
4 Cá 1 5 5 10 2.500.000 50.000.000
5 Chim 1 5 5 10 2.500.000 50.000.000
6 Không xƣơng
sống
1 5 5 10 2.500.000 50.000.000
7 Thực vật học 1 5 5 10 2.500.000 50.000.000
8 Côn trùng 1 5 5 10 2.500.000 50.000.000
9 Sinh vật phù
du
1 5 5 10 2.500.000 50.000.000
11 Điều tra chỉ
thị thể chế và
KT-XH
1 5 5 10
2.500.000 50.000.000
12 Làm sạch dữ
liệu của kết
quả điều tra
1 22. 7 23. 2.500.000 17.500.000
13 Nhập dữ liệu
vào NBDS
1 24. 3 25. 2.000.000 6.000.000
14 Thuê xe 25.1.1. 5 26. 27. 1.500.000 7.500.000
15 Thuê
thuyền/tàu
27.1.1. 5 28. 29. 1.500.000 7.500.000
16 Thuê ngƣời
dân địa
phƣơng
(hƣớng dẫn
viên)
9 5 30. 31. 300.000 13.500.000
17 Chỗ ở và công
tác phí
9 5 32. 33. 600.000 27.000.000
34. Tổng phụ cho
thực hiện
điều tra
quan trắc
34.1.1. 34.1.2. 34.1.3. 34.1.4. 365.000.000
35. Chi phí hành chính,
chi khác
35.1.1. 35.1.2. 35.1.3. 35.1.4. 21.000.000
Chi phí tổng cộng cho
điều tra quan trắc
ĐDSH
35.1.5. 35.1.6. 35.1.7. 35.1.8. 600.000.000
Chú ý: Tổng chi phí và phân chia chi phí nên biến đổi phụ thuộc vào kích cỡ và hệ sinh thái của khu vực mục
tiêu.
(3) Số cuộc điều tra cơ bản / năm: 5 địa điểm (đƣợc lựa chọn bởi Ban chỉ đạo)
Tổng chi phí điều tra cơ bản / năm = (1) x 5 = 7.500.000.000 VNĐ
(4) Số cuộc điều tra quan trắc / năm: 10 địa điểm (đƣợc lựa chọn bởi Ban chỉ đạo)
42
Tổng chi phí điều tra quan trắc / năm = (2) x 10 = 6.000.000.000 VNĐ
(5) Tổng số tổng quát = (3) + (4) = 13.500.000.000 VNĐ /năm
35.1.9. Chi phí duy trì/phát triển NBDSI
Chi phí tổng cộng: 2.350.000.000 đồng (chi phí 1 lần), trong đó phân chia chi
phí
(1) Chi phí duy trì NBDS II: 1.700.000.000 đồng (chi phí 1 lần)
STT Nhiễm vụ Cụ thể Đơn vị giá
(VNĐ)
Số lƣợng Tổng phụ (VNĐ)
Sự thu mua thiết bị
1 Máy chủ PC cho
server ArcGIS
IU Rack
mount
Core i7
RAM:
16GB
HDD: 1TB
94.000.000 36. 1 94.000.000
2 Phần mềm SQL máy
chủ
Chuẩn 64
bit
30.600.000 37. 1 30.600.000
3 Argis cho máy chủ Chuẩn 64
bit
198.000.000 38. 1 198.000.000
4 Cái đặt máy chủ 38.1.1. 6.000.000 39. 3 18.000.000
40. Tổng phụ về thiết bị 40.1.1. 40.1.2. 40.1.3. 40.1.4. 340.600.000
Phát triển phần mềm 40.1.5. Ngƣời Ngày 41.
5 Quản lý đề án Nhà quản
lý đề án
5.000.000 1 90 450.000.000
6 Xác định yêu cầu Kỹ sƣ hệ
thống
3.000.000 1 10 30.000.000
7 Tìm hiểu và phân tích
tài liệu cấu trúc hệ
thống NBDS
Kỹ sƣ hệ
thống
3.000.000 1 5 15.000.000
8 Thiết kế hệ thống Nhà thiết
kế hệ thống
2.500.000 1 15 37.500.000
9 Thiết kế modun Nhà thiết
kế modun
2.500.000 1 15 37.500.000
10 Thực hiện modun
Web-GIS
Lập trình
viên
1.200.000 3 60 216.000.000
11 Thực hiện modun báo
cáo
Lập trình
viên
1.200.000 3 60 216.000.000
12 Thực hiện modun chia
sẻ dữ liệu
Lập trình
viên
1.200.000 3 40 144.000.000
13 Kiểm tra hệ thống Máy thử 1.500.000 3 20 90.000.000
14 Di chuyển tất cả các
dữ liệu t NBDS I tới
NBDS II
Kỹ sƣ cơ sở
dữ liệu
1.500.000 1 10 15.000.000
15 Chuyển sang NBDS II Kỹ sƣ triển
khai
1.500.000 1 1 1.500.000
16 Kiểm tra tính chấp
thuận
Máy thử 1.500.000 1 5 7.500.000
43
STT Nhiễm vụ Cụ thể Đơn vị giá
(VNĐ)
Số lƣợng Tổng phụ (VNĐ)
42. Tổng phụ cho chi phí
phát triển
42.1.1. 42.1.2. 42.1.3. 42.1.4. 1.260.000.000
17 Chi phí quản lý (5%
trong số)
42.1.5. 42.1.6. 42.1.7. 42.1.8. 63.000.000
18 Thiết lậpsự điều hành
thủ công cho ngƣời
quản lý
Ngƣời viết
kỹ thuật
1.200.000 1 10 12.000.000
19 Thiết lập sự điều hành
thủ công cho ngƣời
dùng
Ngƣời viết
kỹ thuật
1.200.000 1 10 12.000.000
20 Chi khác 12.400.000
Tổng chi phí duy trì NBDS II 1.700.000.000
(2) Chi phí phát triển NBDS III: 650.000.000 đồng (chi phí 1 lần)
STT Nhiễm vụ Cụ thể Đơn vị giá
(VNĐ)
Số lƣợng Tổng phụ (VNĐ)
Phát triển phần mềm 42.1.9. Ngƣời Ngày 43.
1 Quản lý đề án Nhà quản lý
đề án
5.000.000 1 50 250.000.000
2 Xác định yêu cầu Kỹ sƣ hệ
thống
3.000.000 1 5 15.000.000
3 Tìm hiểu và phân tích tài
liệu cấu trúc hệ thống
NBDS
Kỹ sƣ hệ
thống
3.000.000 1 3 9.000.000
4 Thiết kế hệ thống Nhà thiết kế
hệ thống
2.500.000 1 10 25.000.000
5 Thiết kế modun Nhà thiết kế
modun
2.500.000 1 10 25.000.000
6 Thực hiện chức năng
đóng góp
Lập trình viên 1.200.000 3 30 108.000.000
7 Thực hiện dịch vụ web Lập trình viên 1.200.000 3 30 108.000.000
8 Kiểm tra hệ thống Máy thử 1.500.000 3 10 45.000.000
9 Kiểm tra tính chấp thuận Máy thử 1.500.000 1 3 4.500.000
44. Tổng phụ cho chi phí
phát triển
44.1.1. 44.1.2. 44.1.3. 44.1.4. 589.500.000
10 Chi phí quản lý (5%
trong số)
44.1.5. 44.1.6. 44.1.7. 44.1.8. 29.475.000
11 Thiết lập sự điều hành
thủ công cho ngƣời quản
lý
Ngƣời viết kỹ
thuật
1.200.000 1 5 6.000.000
12 Thiết lậpsự điều hành
thủ công cho ngƣời dùng
Ngƣời viết kỹ
thuật
1.200.000 1 15 18.000.000
13 Chi khác 7.025.000
Tổng chi phí cho phát triển NBDS II 650.000.000
(3) Tổng số tổng quát = (1) + (2) = 2.350.000.000 VNĐ (Chi phí 1 lần)
44.1.9. Chi phí điều hành và quản lý NBDS
44
Chi phí tổng cộng: 3.000.000.000 đồng/năm, trong đó phân chia chi phí
Chức danh Xếp hạng Tiền lƣơng hàng
tháng (A)*
Số
ngƣời
(B)
% phân
công (C)
Chi phí/năm
(A*12*B*C)
Nguồn lực ở cơ quan chủ quản (BCA/VEA/MONRE)
Nhà điều hành
hệ thống
NBDS
Cán bộ kỹ
thuật cấp
cao
8.000.000 1 40% (bán
thời gian)
38.400.000
Quản lý mấu
chốt về chia
sẻ dữ liệu
ĐDSH
Cán bộ kỹ
thuật
4.000.000 1 100% (toàn
thời gian)
48.000.000
Chuyên gia kiểm
soát chất
lƣợng dữ
liệu ĐDSH
(Cấp quốc
gia)
Cán bộ kỹ
thuật
4.000.000 1 100% (toàn
thời gian)
48.000.000
Chi phí cho tổ chức chủ quản 134.400.000
Chi phí bảo trì NBDS bởi tƣ vấn
viên
Chi phí hàng
ngày
45. Chi phí
khác
46.
Hỗ trợ cuộc gọi cho phần mềm
NBDS
20.000.000 1 50 1.000.000.000
Chi phí đào tạo về sử dụng
NBDS
Chi phí/cuộc
họp
47. Chi phí
đào tạo
khác
48.
Chi phí địa điểm tổ chức ** 20.000.000 1 10 200.000.000
Chi phí đi lại *** 6.000.000 27 10 1.620.000.000
Chi quản lý và chi khác 45.600.000
Chi phí tổng cộng / năm 3.000.000.000
* … Dựa vào tiền lƣơng của cán bộ nhà nƣớc
** … Giả sử cuộc họp sẽ đƣợc tổ chức ở Hà Nội
*** … Giả sử 27thành viên t tổ chức sẽ tham gia 1 khóa đào tạo (Tổng cộng 200 ngƣời / năm)
45
49. DANH MỤC CÁC CHƢƠNG TRÌNH/DỰ ÁN ƢU TIÊN XÂY DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN NBDS
TT Tên chƣơng trình, dự án
ƣu tiên
Mục tiêu Nội dung Thời gian
thực hiện
Đơn vị chủ
trì
Đơn vị phối hợp Ƣớc tính
kinh phí
(VNĐ)
I Xây dựng và hoàn
thiện hạ tầng cơ sở dữ
liệu đa dạng sinh học
49.1.1. 49.1.2. 49.1.3. 49.1.4. 49.1.5. 49.1.6.
1 Phát triển cơ sở hạ tầng
công nghệ thông tin
(CNTT) và truyền
thông đáp ứng yêu cầu
xây dựng hệ thống cơ
sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia
Có đƣợc cơ sở hạ tầng CNTT
đủ mạnh, hệ thống bảo mật đáp
ứng yêu cầu cập nhật, lƣu trữ,
xử lý, xuất, trao đổi dữ liệu,
đảm bảo sự thông suốt về
thông tin của hệ thống cơ sở dữ
liệu về đa dạng sinh học quốc
gia giữa các đơn vị quản lý và
cá nhân sử dụng
- Nghiên cứu, đề xuất yêu cầu cơ sở hạ tầng công
nghệ thông tin (CNTT) đáp ứng yêu cầu xây
dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học
quốc gia;
- Bổ sung, nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ
thông tin và viễn thông đáp ứng yêu cầu vận
hành hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học
quốc gia ổn định
2016 -2018 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Trƣờng Đại học
Công nghệ -
ĐHQGHN; Bộ
Thôn tin và Truyền
thông
10 tỷ
I
I Xây dựng hệ thống
quản trị và ứng dụng
cơ sở dữ liệu đa dạng
sinh học
49.1.7. 49.1.8. 49.1.9. 49.1.10. 49.1.11. 49.1.12.
2 Điều tra, đánh giá, xây
dựng và hoàn thiện
chuẩn, cấu trúc nội
dung dữ liệu của hệ
thống cơ sở dữ liệu về
đa dạng sinh học quốc
gia.
Có đƣợc chuẩn, cấu trúc nội
dung dữ liệu của hệ thống cơ
sở dữ liệu về đa dạng sinh học
quốc gia đáp ứng yêu cầu sử
dụng khác nhau.
-Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn, quan
điểm, cách tiếp cận nhằm hoàn thiện, phát triển
chuẩn, cấu trúc nội dung dữ liệu của cơ sở dữ liệu
đa dạng sinh học quốc gia;
-Đề xuất nguyên tắc, tiêu chí nhằm hoàn thiện,
phát triển chuẩn, cấu trúc nội dung dữ liệu của hệ
thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc gia;
- Lựa chọn, kế th a các chuẩn, cấu trúc dữ liệu
phù hợp của hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia;
-Đề xuất mới và mô tả chi tiết các chuẩn, cấu trúc
nội dung dữ liệu của hệ thống cơ sở dữ liệu về đa
dạng sinh học quốc gia có đủ thông tin về động
lực, áp lực, hiện trạng, lợi ích, tác động và đáp
2015-2017 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Bộ Thông tin truyền
thông, Trƣờng Đại
học Công nghệ -
ĐHQGHN.
6 tỷ
46
TT Tên chƣơng trình, dự án
ƣu tiên
Mục tiêu Nội dung Thời gian
thực hiện
Đơn vị chủ
trì
Đơn vị phối hợp Ƣớc tính
kinh phí
(VNĐ)
ứng về ĐDSH) đáp ứng các nhu cầu sử dụng
khác nhau (quản lý nhà nƣớc, sử dụng bền vững
và bảo tồn đa dạng sinh học, nghiên cứu khoa
học và phát triển công nghệ, giáo dục đào tạo,
đầu tƣ khai thác tài nguyên đa dạng sinh học, hợp
tác quốc tế về đa dạng sinh học);
3 Điều tra, đánh giá, bổ
sung, hoàn thiện các
module chức năng của
hệ thống cơ sở dữ liệu
về đa dạng sinh học
quốc gia
Phát triển, hoàn thiện các chức
năng nhập, xử lý và xuất dữ
liệu của hệ thống cơ sở dữ liệu
về đa dạng sinh học quốc gia
đáp ứng yêu cầu cung cấp, cập
nhật, trao đổi, chia sẻ, xử lý, sử
dụng, truy cập và quản lý
thông tin, dữ liệu đa dạng sinh
học.
-Nghiên cứu cơ sở khoa học, thực tiễn, nguyên
tắc, quy trình hoàn thiện, phát triển các chức
năng nhập, xử lý và xuất dữ liệu;
- Hoàn thiện các chức năng nhập, xử lý và xuất
dữ liệu phù hợp của hệ thống cơ sở dữ liệu về đa
dạng sinh học quốc gia;
-Phát triển các chức năng mới của hệ thống cơ sở
dữ liệu về đa dạng sinh học quốc gia trên nền
tảng công nghệ Web–GIS; Xây dựng Cổng thông
tin điện tử về hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia, đáp ứng đƣợc yêu cầu cung
cấp, cập nhật, truy cập rộng rãi nhằm trao đổi,
chia sẻ, xử lý, sử dụng, truy cập và quản lý thông
tin, dữ liệu đa dạng sinh học trực tuyến (online).
2016-2017
49.1.13.
Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Bộ Thông tin truyền
thông, Trƣờng Đại
học Công nghệ -
ĐHQGHN.
5 tỷ
4 Điều tra, đánh giá, xây
dựng, phát triển hệ
thống phần mềm quản
trị dữ liệu và hệ thống
phần mềm ứng dụng
của hệ thống cơ sở dữ
liệu về đa dạng sinh học
quốc gia
Có đƣợc hệ thống phần mềm
quản trị dữ liệu và hệ thống
phần mềm ứng dụng của hệ
thống cơ sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia
49.1.14.
-Nghiên cứu cơ sở khoa học, thực tiễn, nguyên
tắc, tiêu chí, yêu cầu của hệ thống phần mềm
quản trị dữ liệu, hệ thống bảo mật cũng nhƣ đảm
bảo việc cập nhật dữ liệu hệ thống phần mềm ứng
dụng và khai thác của hệ thống cơ sở dữ liệu về
đa dạng sinh học quốc gia (gọi tắt là hệ thống
phần mềm hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh
học quốc gia);
- Xây dựng và phát triển hệ thống phần mềm cho
hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc
gia trên cơ sở thực tiễn nói trên và hệ thống phần
mềm của hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh
học quốc gia nhằm đáp ứng: a) mục tiêu và yêu
2016-2018 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Bộ Tài nguyên và
Môi trƣờng; Trƣờng
Đại học Công nghệ,
Trƣờng Đại học
Khoa học Tự nhiên
thuộc ĐHQGHN,
Viện Hàn lâm Khoa
học và Công nghệ
Việt Nam;
Các Bộ, ban ngành
trung ƣơng khác,
các địa phƣơng, các
tổ chức và cá nhân
5,5 tỷ
50.
47
TT Tên chƣơng trình, dự án
ƣu tiên
Mục tiêu Nội dung Thời gian
thực hiện
Đơn vị chủ
trì
Đơn vị phối hợp Ƣớc tính
kinh phí
(VNĐ)
cầu của hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh
học quốc gia; b) Xử lý, cung cấp các thông tin và
dữ liệu khác nhau về định dạng chuẩn (file word,
excel, biểu bảng, bản đồ, video, âm thanh, bản in
trên giấy...); c) Yêu cầu sử dụng đáp ứng các bài
toán khác nhau (quản lý nhà nƣớc, sử dụng bền
vững và bảo tồn đa dạng sinh học, nghiên cứu
khoa học và phát triển công nghệ, giáo dục đào
tạo, đầu tƣ khai thác tài nguyên đa dạng sinh học,
hợp tác quốc tế về đa dạng sinh học); d) Khai
thác hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học
quốc giatheo các mục đích phù hợp; e) Hỗ trợ ra
quyết định cho các bên tham gia, trong đó có hỗ
trợ làm báo cáo về ĐDSH và quản lý ĐDSH; f)
Phát triển, cung cấp và quản trị các dịch vụ liên
quan ĐDSH và cổng thông tin điện tử hệ thống
cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc gia.
- Kiểm tra, đánh giá khả năng và tính ổn định của
hệ thống phần mềm hệ thống cơ sở dữ liệu về đa
dạng sinh học quốc gia
có trách nhiệm và
nhu cầu về CSDL
ĐDSH
I
I
I
Tăng cường năng lực
vận hành cơ sở dữ liệu
đa dạng sinh học
50.1.1. 50.1.2. 50.1.3. 50.1.4. 50.1.5. 50.1.6.
5 Điều tra, đánh giá xây
dựng, cập nhật cơ chế
cung cấp, cập nhật chia
sẻ, khai thác, sử dụng
cơ sở dữ liệu, vận hành
và quản lý hệ thống cơ
sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia
- Có đƣợc cơ sở pháp lý và cơ
chế cần thiết cho việc cung
cấp, cập nhật, chia sẻ, khai
thác, sử dụng cơ sở dữ liệu,
vận hành và quản lý hệ thống
cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh
học quốc gia;
- Có đƣợc quy chế và hƣớng
dẫn cung cấp, cập nhật, chia sẻ,
khai thác, sử dụng cơ sở dữ
-Hoàn thiện một số cơ sở pháp lý, cơ chế phối
hợp, quy định cung cấp, cập nhật, sử dụng thông
tin dữ liệu ĐDSH, xây dựng, phát triển, vận
hành, quản lý hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia;
-Xây dựng và ban hành quy chế và hƣớng dẫn
cho việc cung cấp, cập nhật, sử dụng thông tin dữ
liệu ĐDSH, xây dựng, phát triển, vận hành, quản
lý hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học
quốc gia và CSDL về ĐDSH thành phần (của bộ
2016-2017 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Bộ Tài nguyên và
Môi trƣờng, Bộ
Khoa học và Công
nghệ, Bộ Y tế, Bộ
Nông nghiệp và
Phát triển Nông
thôn, ĐHQG HN,
Viện Hàn lâm Khoa
học và Công nghệ
Việt Nam.
1 tỷ
48
TT Tên chƣơng trình, dự án
ƣu tiên
Mục tiêu Nội dung Thời gian
thực hiện
Đơn vị chủ
trì
Đơn vị phối hợp Ƣớc tính
kinh phí
(VNĐ)
liệu, vận hành và quản lý hệ
thống cơ sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia đảm bảo
đƣợc sự hài hòa giữa các bên
tham gia.
ban ngành, của cấp tỉnh, khu bảo tồn thiên nhiên-
KBT).
Các bộ ban ngành
trung ƣơng khác,
các tỉnh, thành phố
trực thuộc trung
ƣơng và KBT chịu
trách nhiệm về
CSDL về ĐDSH
6 Điều tra, đánh giá, xây
dựng năng lực vận hành
và phát triển hệ thống
cơ sở dữ liệu đa dạng
sinh học
Đào tạo, nâng cao trình độ,
năng lực nguồn nhân lực các
cấp đáp ứng yêu cầu quản trị,
vận hành, khai thác và phát
triển hệ thống cơ sở dữ liệu về
đa dạng sinh học quốc gia
- Phát triển hệ thống các tổ chức, nguồn nhân lực
ở Trung ƣơng và địa phƣơng đáp ứng các yêu cầu
nhằm vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia.
- Tập huấn về xây dựng, phát triển, khai thác, sử
dụng, cập nhật, quản trị NBDS và CSDL về
ĐDSH thành phần;
- Đào tạo cho các các bộ liên quan ở các cấp (cơ
quan đầu mối quản lý xây dựng và phát triển hệ
thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc gia,
bộ phận của các bộ ban ngành trung ƣơng, các
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng và KBT)
và các cá nhân khác liên quan về xây dựng, phát
triển, khai thác, sử dụng, cập nhật, quản trị hệ
thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc
giavà CSDL về ĐDSH thành phần (của bộ ban
ngành, của cấp tỉnh, KBT)
2015 - 2020 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Bộ Tài nguyên và
Môi trƣờng, Bộ
Khoa học và Công
nghệ, Bộ Y tế, Bộ
Nông nghiệp và
Phát triển Nông
thôn, ĐHQG HN,
Viện Hàn lâm Khoa
học và Công nghệ
Việt Nam.
Các bộ ban ngành
trung ƣơng khác,
các tỉnh, thành phố
trực thuộc trung
ƣơng và KBT chịu
trách nhiệm về
CSDL về ĐDSH
10 tỷ
7 Điều tra, đánh giá thống
kê, thu thập, chuẩn hóa
thông tin, dữ liệu
ĐDSH cấp quốc gia
phục vụ xây dựng hệ
thống cơ sở dữ liệu về
đa dạng sinh học quốc
gia
Thu thập, xử lý và chuẩn hóa
hệ thống CSDL ĐDSH cấp
quốc gia phục vụ cho việc xây
dựng, vận hành hệ thống cơ sở
dữ liệu về đa dạng sinh học
quốc gia
Hoàn thiện bộ cơ sở dữ liệu quốc gia: thu thập, số
hoá và cập nhập vào hệ thống cơ sở dữ liệu về đa
dạng sinh học quốc gia; thẩm định, lƣu trữ cập
nhật toàn bộ thông tin, dữ liệu ĐDSH hiện có (dữ
liệu thứ cấp) khác nhau về dạng (file word, excel,
bản đồ, video, âm thanh, mẫu vật, bản in trên
giấy...) và thời gian (thời gian thực và thời gian
không thực) t mọi tổ chức (các bộ ban ngành,
địa phƣơng, KBT, cơ sở nghiên cứu, các trƣờng
2016-2018 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Các Bộ, ngành và
Địa phƣơng liên
quan; Viện Hàn lâm
Khoa học và Công
nghệ Việt Nam;
Trƣờng Đại học
Khoa học Tự nhiên;
Trung tâm Tài
nguyên và Môi
7 tỷ
49
TT Tên chƣơng trình, dự án
ƣu tiên
Mục tiêu Nội dung Thời gian
thực hiện
Đơn vị chủ
trì
Đơn vị phối hợp Ƣớc tính
kinh phí
(VNĐ)
đại học,…), cá nhân mà pha I chƣa làm, trong đó
có thông tin, dữ liệu về động lực, áp lực, hiện
trạng, giá trị/lợi ích, tác động và các giải pháp
đáp ứng theo yêu cầu quản lý, sử dụng, làm báo
cáo quốc gia, quốc tế về DĐSH, thu nhận xà xử
lý đóng góp dữ liệu ĐDSH t các tổ chức, các
tỉnh, các KBT cũng nhƣ các yêu cầu khác.
trƣờng
8 Điều tra, đánh giá, thu
thập, thống kê và chuẩn
hóa thông tin, dữ liệu
ĐDSH của các bộ
ngành trung ƣơng phục
vụ xây dựng hệ thống
cơ sở dữ liệu về đa
dạng sinh học quốc gia
Thu thập, xử lý và chuẩn hóa
hệ thống thông tin, dữ liệu
ĐDSH của các bộ ngành trung
ƣơng phục vụ cho việc xây
dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về
đa dạng sinh học quốc gia
Hoàn thiện cơ sở dữ liệu về ĐDSH của các bộ
ngành trung ƣơng gồm thu thập, số hoá và nhập
vào CSDL về ĐDSH thành phần; thẩm định, lƣu
trữ cập nhật toàn bộ thông tin, dữ liệu ĐDSH
khác nhau về dạng (file word, excel, bản đồ,
video, âm thanh, mẫu vật, bản in trên giấy...) và
thời gian (thời gian thực và thời gian không thực)
t mọi tổ chức, cá nhân mà pha I chƣa làm, theo
chuẩn và cấu trúc dữ liệu và phần mềm thông
nhất của hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh
học quốc gia, trong đó có thông tin, dữ liệu về
động lực, áp lực, hiện trạng, giá trị/lợi ích, tác
động và các giải pháp đáp ứng theo yêu cầu quản
lý, sử dụng, làm báo cáo của bộ ngành về ĐDSH,
cũng nhƣ các yêu cầu khác.
2016-2018 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Các bộ phận của các
Bộ, ngành trung
ƣơng chịu trách
nhiệm về ĐDSH;
Viện Hàn lâm Khoa
học và Công nghệ
Việt Nam; Trƣờng
Đại học Khoa học
Tự nhiên; Trung
tâm Tài nguyên và
Môi trƣờng
5 tỷ
9 Điều tra bổ sung, thống
kê, thu thập, chuẩn hóa
hệ thống thông tin, dữ
liệu ĐDSH cấp tỉnh
phục vụ xây dựng hệ
thống cơ sở dữ liệu về
đa dạng sinh học quốc
gia
Thu thập, xử lý và chuẩn hóa
hệ thống thông tin, dữ liệu
ĐDSH cấp tỉnh phục vụ cho
việc xây dựng hệ thống cơ sở
dữ liệu về đa dạng sinh học
quốc gia
Hoàn thiện dữ liệu về ĐDSH cấp tỉnh gồm thu
thập, số hoá và nhập vào CSDL về ĐDSH thành
phần; thẩm định, lƣu trữ cập nhật toàn bộ thông
tin, dữ liệu ĐDSH khác nhau về dạng (file word,
excel, bản đồ, video, âm thanh, mẫu vật, bản in
trên giấy...) và thời gian (thời gian thực và thời
gian không thực) t mọi tổ chức, cá nhân mà pha
I chƣa làm, theo chuẩn và cấu trúc dữ liệu và
phần mềm thống nhất của hệ thống cơ sở dữ liệu
về đa dạng sinh học quốc gia, trong đó có thông
tin, dữ liệu về động lực, áp lực, hiện trạng, giá
trị/lợi ích, tác động và các giải pháp đáp ứng theo
2016-2018 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Các bộ phận của
tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ƣơng
chịu trách nhiệm về
ĐDSH; Viện Hàn
lâm Khoa học và
Công nghệ Việt
Nam; Trƣờng Đại
học Khoa học Tự
nhiên; Trung tâm
Tài nguyên và Môi
8 tỷ
50
TT Tên chƣơng trình, dự án
ƣu tiên
Mục tiêu Nội dung Thời gian
thực hiện
Đơn vị chủ
trì
Đơn vị phối hợp Ƣớc tính
kinh phí
(VNĐ)
yêu cầu quản lý, sử dụng, làm báo cáo của cấp
tỉnh về DĐSH, cũng nhƣ các yêu cầu khác.
trƣờng
1
0
Điều tra, đánh giá,
thống kê và chuẩn hóa
hệ thống thông tin, dữ
liệu ĐDSH các khu bảo
tồn phục vụ xây dựng
hệ thống cơ sở dữ liệu
về đa dạng sinh học
quốc gia
Thu thập, xử lý và chuẩn hóa
hệ thống thông tin, dữ liệu
ĐDSH các khu bảo tồn thiên
nhiên phục vụ cho việc xây
dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về
đa dạng sinh học quốc gia
Hoàn thiện dữ liệu về ĐDSH KBT gồm thu thập,
số hoá và nhập vào CSDL về ĐDSH thành phần;
thẩm định, lƣu trữ cập nhật toàn bộ thông tin, dữ
liệu ĐDSH khác nhau về dạng (file word, excel,
bản đồ, video, âm thanh, mẫu vật, bản in trên
giấy...) và thời gian (thời gian thực và thời gian
không thực) t mọi tổ chức, cá nhân mà pha I
chƣa làm, theo chuẩn và cấu trúc dữ liệu và phần
mềm thống nhất của hệ thống cơ sở dữ liệu về đa
dạng sinh học quốc gia, trong đó có thông tin, dữ
liệu về động lực, áp lực, hiện trạng, giá trị/lợi ích,
tác động và các giải pháp đáp ứng theo yêu cầu
quản lý, sử dụng, làm báo cáo của KBT về
ĐDSH.
2016-2018 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Hệ thống các khu
bảo tồn; Viện Hàn
lâm Khoa học và
Công nghệ Việt
Nam; Trƣờng Đại
học Khoa học Tự
nhiên; Trung tâm
Tài nguyên và Môi
trƣờng
8 tỷ
1
1
Xây dựng và vận hành
mạng lƣới quan trắc
ĐDSH quốc gia nhằm
cung cấp CSDL cho hệ
thống cơ sở dữ liệu về
đa dạng sinh học quốc
gia
- Có đƣợc bản kế hoạch điều
tra cơ bản và quan trắc ĐDSH
nhằm cung cấp và cập nhật
thông tin cho hệ thống cơ sở
dữ liệu về đa dạng sinh học
quốc gia;
- Có đƣợc hệ thống quan trắc
ĐDSH tại các Vƣờn quốc gia;
- Vận hành hệ thống quan trắc
ĐDSH tại các Vƣờn quốc gia,
trong đó có thử nghiệm vận
hành hệ thống cung cấp thông
tin trực tuyến thu thập t mạng
lƣới quan trắc ĐDSH quốc gia
cho hệ thống cơ sở dữ liệu về
đa dạng sinh học quốc gia
-Xây dựng kế hoạch quan trắc ĐDSH theo thứ tự
ƣu tiên đối với các vùng có ĐDSH cao, có giá trị
quan trọng, tiếp đến các vùng khác để cung cấp,
phát triển, cập nhật thông tin dữ liệu cho hệ thống
cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc gia;
-Xây dựng vận hành thí điểm hệ thống quan trắc
đa dạng sinh học ở một số vƣờn quốc gia quan
trọng để cung cấp, cập nhật thông tin, dữ liệu cho
hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc
gia;
-Xây dựng hệ thống thử nghiệm cung cấp một số
tham số ĐDSH trực tuyến thời gian thực t mạng
lƣới quan trắc ĐDSH quốc gia cho hệ thống cơ
sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc gia;
-Triển khai quan trắc ĐDSH ở các VQG để cung
cấp, phát triển, cập nhật thông tin dữ liệu cho
CSDL đa dạng sinh học theo một quy trình,
2017 - 2020 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Bộ TN&MT, Bộ
NN&PTNT và các
VQG, các cơ quan
đầu mối quản lý xây
dựng và phát triển
hệ thống cơ sở dữ
liệu về đa dạng sinh
học quốc gia, các tổ
chức và cá nhân
quan tâm tới NBDS
phối hợp, hỗ trợ.
5 tỷ
51
TT Tên chƣơng trình, dự án
ƣu tiên
Mục tiêu Nội dung Thời gian
thực hiện
Đơn vị chủ
trì
Đơn vị phối hợp Ƣớc tính
kinh phí
(VNĐ)
phƣơng pháp thống nhất;
- Thử nghiệm cung cấp thông tin trực tuyến thời
gian thực (online) đối với một số tham số của
HST ở VQG t hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia.
1
2
Điều tra, đánh giá và
thống kê ĐDSH tại các
khu bảo tồn có ý nghĩa
quốc tế, quốc gia của
Việt Nam
Có đƣợc hệ thống CSDL
ĐDSH một cách đầy đủ và
toàn diện của Việt Nam theo
đúng chuẩn, cấu trúc của hệ
thống cơ sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia
- Xây dựng phƣơng pháp, quy trình điều tra cơ
bản về ĐDSH để để cung cấp, phát triển, cập
nhật thông tin dữ liệu cho hệ thống cơ sở dữ liệu
về đa dạng sinh học quốc gia;
Xây dựng kế hoạch điều tra cơ bản theo thứ tự ƣu
tiên đối với các vùng có ĐDSH cao, có ý nghĩa
quốc tế, quốc gia, có giá trị quan trọng, tiếp đến
các vùng khác để cung cấp, phát triển, cập nhật
thông tin dữ liệu cho hệ thống cơ sở dữ liệu về đa
dạng sinh học quốc gia;
- Điều tra cơ bản ĐDSH trong các chƣơng trình
độc lập, các chƣơng trình phối hợp để cung cấp,
phát triển, cập nhật thông tin dữ liệu ĐDSH cho
hệ thống cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học quốc
gia theo một quy trình, phƣơng pháp thống nhất;
- Hệ thống hoá, chuẩn hoá thống tin, dữ liệu điều
tra cơ bản về ĐDSH vào hệ thống cơ sở dữ liệu
về đa dạng sinh học quốc gia.
2017 - 2020 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Các bộ ban ngành,
địa phƣơng, các
KBT, các cơ sở
nghiên cứu, các
trƣờng đại học, các
cơ sở khác; Viện
Hàn lâm Khoa học
và Công nghệ Việt
Nam; Trƣờng Đại
học Khoa học Tự
nhiên; Trung tâm
Tài nguyên và Môi
trƣờng
5 tỷ
1
3
Xây dựng, phát triển và
hoàn thiện hệ thống cơ
sở dữ liệu về đa dạng
sinh học quốc gia phục
vụ việc cung cấp, chia
sẻ, sử dụng, quản lý và
bảo tồn ĐDSH của Việt
Nam t ng bƣớc đạt
chuẩn quốc tế
Có đƣợc cơ sở dữ liệu về đa
dạng sinh học quốc gia hoàn
thiện đáp ứng đƣợc yêu cầu
cung cấp, chia sẻ, quản lý và
bảo tồn hiệu quả ĐDSH của
Việt Nam và tiếp cận với thế
giới
Phát triển và đƣa vào sử dụng ổn định tất cả các
chức năng module, chuẩn, cấu trúc, nội dung dữ
liệu, hệ thống phần mềm quản trị và khai thác dữ
liệu, tạo thuận lợi và khuyến khích mọi tổ chức
và cá nhân đóng góp, sử dụng hiệu quả cơ sở dữ
liệu về đa dạng sinh học quốc gia, phát triển hợp
tác quốc tế và chia sẻ dữ liệu ĐDSH với các nƣớc
và tổ chức trong và ngoài nƣớc theo đúng các
quan điểm, cách tiếp cận nêu ở Chƣơng II.
2020 - 2025 Bộ Tài
nguyên và
Môi trƣờng
Các Bộ ban ngành
trung ƣơng, các
tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ƣơng và
KBT chịu trách
nhiệm về CSDL về
ĐDSH; Trƣờng Đại
học Công nghệ; Bộ
Thông tin và
Truyền thông
7 tỷ
52
51. TÁC ĐỘNG
51.1. Tác động kinh tế - xã hội
Thúc đẩy xây dựng CSDL và hạ tầng CSDL quốc gia, phát triển chính phủ điện
tử, thúc đẩy quản lý thống nhất và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nƣớc t cấp trung
ƣơng đến địa phƣơng, KBT trên phạm vi toàn quốc về ĐDSH; hoàn thiện, ban hành
các quyết định về bảo tồn, phát triển và sử dụng bền vữngĐDSH, xây dựng báo cáo về
ĐDSH quốc gia và quốc tế,thẩm định các báo cáo đánh giá tác động môi trƣờng của
các dự án phát triển trên nền tảng NBDS tích hợp liên ngành; góp phần đẩy mạnh liên
kết, hợp tác giữa các bộ ban ngành với địa phƣơng, KBT. Thúc đẩy và nâng cao hiệu
quả bảo tồn, sử dụng bền vững và phát triển ĐDSH tại Việt Nam, góp phần phát triển
KT-XH và thực hiện các mục tiêu, chính sách liên quan của chính phủ Việt Nam dựa
vào CSDL về ĐDSH đồng bộ. Tạo ra các cơ hội phát triển hợp tác trong và ngoài nƣớc
về ĐDSH và CSDL về ĐDSH, thu hút thêm các nguồn lực và đầu tƣnhờ tăng khả năng
cho các bên tham gia đánh giá, sử dụng, cập nhật, phát triển NBDS đồng bộ và liên
ngành cao. Quyết định tới tính bền vững và góp phần nâng cao hiệu quả, uy tín của
NBDSI. NBDS sẽ phục vụ cho công tác quản lý ĐDSH hiệu quả, bền vững, thúc đẩy
sự phục hồi cũng nhƣ tăng cƣờng sử dụng bền vững tài nguyên ĐDSH, đóng góp tới
sự phát triển nền KT-XHcủa quốc gia.
51.2. Các tác động khác
Bên cạnh tác động tích cực đến KT-XH nêu trên, NBDS góp phần thúc đẩy, bảo
tồn, sử dụng bền vững và phát triển các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác, BVMT,
nâng cao chất lƣợng cuộc sống cũng nhƣ ứng phó với BĐKH, góp phần đảm bảo an
ninh - quốc phòng dựa vào công nghệ sinh học và CSDL về ĐDSH; thúc đẩy phát triển
ứng dụng của CNTT và truyền thông sang các lĩnh vực khác nhau ngoài ĐDSH; phát
triển xã hội hoá, xây dựng và phát triển hệ thống CSDL khác.
52. TÍNH BỀN VỮNG
52.1. Quản lý rủi ro
Xây dựng, phát triển, duy trì, sử dụng NBDS có thể gặp một số rủi ro nhƣ nêu
trong Bảng 2.Để đảm bảo hệ thống này hoạt động và phát triển lâu bền cần áp dụng
các giải pháp quản trị rủi ro khác nhau.
Bảng 2. Rủi ro và quản lý rủi ro phát triển NBDS
STT Rủi ro Quản lý rủi ro
1 Thay đổi chính
sách liên quan đến
ĐDSH và CSDL.
Phát triển NBDS có thểlinh hoạt thay đổi, sử dụng nguyên tắc t điển trong
việc xây dựng nội dung CSDL để thích ứng với sự thay đổi chính sách liên
quan đến NBDS.
2 Chƣa có các chuẩn
thống nhất cho
thông tin, dữ liệu
về ĐDSH.
2.1.Sử dụng tối đa các chuẩn đã có phù hợp với yêu cầu NBDS, dựa vào thực
tiễn ĐDSH Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế để xây dựng, phát triển các
chuẩn dùng chung trong NBDS; lựa chọn và sử dụng các chuẩn quốc tế phù
hợp.
53
STT Rủi ro Quản lý rủi ro
2.2. Xây dựng phần mềm quản trị và xử lý dữ liệu theo nguyên tắc t điển để
có thể dễ dàng bổ sung, thay đổi các chuẩn, nội dung liên quan phù hợp với
việc phát triển các chuẩn dữ liệu ĐDSH ở Việt Nam và trên thế giới.
3 Thiếu thông tin, dữ
liệu.
3.1. Phần mềm quản trị dữ liệu cho phép nhập, sử dụng, xử lý các loại thông
tin, dữ liệu khác nhau về định dạng, chuẩn, nội dung, nguồn...
3.2. Nhà nƣớc ban hành và thực hiện cơ chế, chính sách khuyến khích (trong
đó có bảo đảm quyền đƣợc tiếp cận CSDL ĐDSH ở mức phù hợp) tất cả các
bên tham gia (Bộ, cơ quan ngang bộ, địa phƣơng, KBT, các tổ chức khác, cá
nhân)cung cấp thông tin, dữ liệu, tổ chức điều tra, thu thập, đánh giá và xây
dựng CSDL về ĐDSH.
3.3. Phát triển và vận hành hệ thống quan trắc ĐDSH khả thi, trƣớc hết ƣu
tiên các chỉ thị cốt lõi, sau đó là các chỉ thị tiếp theo phù hợp với nguồn lực
có đƣợc.
4 Khó khăn trong
việc phối hợp với
các Bộ và các tổ
chức khác hoặc sự
phối hợp hoạt động
không tốt.
4.1. Khuyến khích huy động sự tham gia thực sự, đóng góp thực sự của các
bên tham gia, đặcbiệt là của các nhà khoa học, cán bộ quản lý, các cơ quan
đơn vị có thông tin và dữ liệu ĐDSH trên cơ sở chia sẻ công bằng lợi ích liên
quan tới việc cung cấp, cập nhật, sử dụng, khai thác dữ liệu và phát triển
NBDS.
4.2. Tăng cƣờng trao đổi, chia sẻ dữ liệu.
4.3.Giảm thiểu chi phí và thời gian cần thiết cho sự phối hợp (đơn giản hơn
và dễ dàng thực hiện).
5 Khó đáp ứng đủ
ngân sách rất lớn
cần thiết cho điều
tra cơ bản và quan
trắc ĐDSH thƣờng
xuyên tại mỗi khu
bảo tồn/tỉnh cũng
nhƣ cung cấp thông
tin, dữ liệu ĐDSH
nói chung
5.1. Phát triển CSDL tạo ra nhiều lợi ích nhất cho tất cả các bên tham
gia,phát triển các dịch vụ đi kèm thực hiện nguyên tắc “phát triển CSDL về
ĐDSH hữu ích cho mọi ngƣời dùng trƣớc, tiền sẽ đến sau”.
5.2. Giảm thiểu chi phí trong hoạt động quan trắc ĐDSH (chỉ lựa chọn các
chỉ thịquan trọng nhất để quan trắc trƣớc).
5.3. Sử dụng tối đa kết quả đã và đang có nhƣ các chuẩn và CSDL quốc gia
đã ban hành (địa hình, địa chính, đất đai, GIS...), cơ sở hạ tầng CNTT của
CSDL quốc gia về TN&MT, bộ thực vật chí, động vật chí Việt Nam; giảm
thiểu số lƣợng chỉ thị quan trắc ĐDSH(ƣu tiên những chị thị cốt lõi, quan
trọng nhất) và tham số điều tra tra cơ bản…
5.4. Phối hợp thực sự hiệu quả với các Bộ, ban ngành, địa phƣơng trong công
tác điều tra, quan trắc nói riêng, cung cấp dữ liệu nói chung.
6 Không thể bố trí đủ
nhà khoa học
(chuyên gia phân
loại học cho các
loài khác nhau, sinh
thái học, khoa học
trái đất, GIS, và các
chuyên gia khác
liên quan thƣờng
xuyên để kiểm tra,
thẩm định dữ liệu.
6.1. Xây dựng và thực hiện chính sách, cơ chếthích hợp để huy động, mời
thêm nhà khoa học (chuyên gia phân loại học cho các loài khác nhau, sinh
thái học, khoa học trái đất, GIS và các chuyên gia khác liên quan) làm việc
thƣờng xuyên luân phiên để kiểm tra, thẩm định dữ liệu.
6.2. Nâng cao tinh thần trách nhiệm kiểm tra dữ liệu của nhà cung cấp dữ
liệu.
6.3. Tin tƣởng nhà cung cấp dữ liệu.
6.4. Xây dựng phần mềm và thông tin để thẩm định dữ liệu tự động.
7 Thiếu nguồn nhân
lực chuyên môn và
quản trị CSDL,
CNTT.
Kiểm kê, đánh giá hiện trạng nguồn nhân lực theo yêu cầu của NBDS, trên
cơ sở đó xây dựng và thực hiện kế hoạch phát triển nguồn nhân lực (mục
6.4). Có chính sách sử dụng, đãi ngộ thích đáng để thu hút và giữ đƣợc đội
ngũ cán bộ chuyên môn và quản trị CSDL, CNTT đáp ứng yêu cầu NBDS.
8 Khó huy động các
bên tham gia cung
cấp, cập nhật dữ
liệu nói riêng, phát
triển CSDL về
ĐDSH nói chung.
Tiếp tục điều tra nhu cầu của ngƣời sử dụng NBDS để phát triển CSDL về
ĐDSH hƣớng đến ngƣời sử dụng. Tính đến và đảm bảo lợi ích phù hợp của
các bên tham gia cung cấp, cập nhật dữ liệu nói riêng, xây dựng, phát triển
CSDL về ĐDSH một cách khách quan công bằngvới trách nhiệm, nghĩa vụ
và quyền lợi.
9 Hệ thống CSDL bị
tấn công, mất an
8.1.Các phần mềm, phần cứng đƣợc thiết kế có tính đến đảm bảo an ninh
mạng, an toàn dữ liệu, đảm bảo hệ thống hoạt động liên tục, ổn định.
54
STT Rủi ro Quản lý rủi ro
toàn dữ liệu 8.2. Xây dựng quy định, cơ chế và tổ chức, nhân lực bảo đảm an toàn, an
ninh hệ thống và dữ liệu.
52.2. Các yếu tố đảm bảo tính bền vững
Tính bền vững của NBDS đƣợc đảm bảo nhờ vào các yếu tố sau đây:
Thể chế và chính sách: cơ chế phối hợp giữa các bên tham gia,ơ chế đảm bảo
sự tham gia của các bộ, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; cơ chế “đáp ứng cao
yêu cầu người sử dụng từ đó thu hút nguồn lực từ các bên tham gia khác” cùng với thể
chế, chính sách thúc đẩy phát triển và duy trì NBDS đƣợc xây dựng, hoàn thiện và áp
dụng. Điều này không tốn nhiều kinh phí, đƣợc Nhà nƣớc quan tâm nên dễ thực hiện
đảm sự bền vững cho NBDS;
Bền vững về hệ thống tổ chức, quản lý: hệ thống tổ chức của NBDS và của các
đơn vị liên quan nhƣ Cục/Trung tâm CNTT và dữ liệu của các bộ, tỉnh, KBT… sẽ tiếp
tục đƣợc sử dụng tối đa, đảm bảo cho NBDS duy trì hoạt động bình thƣờng; đồng thời
hệ thống này đƣợc hoàn thiện, phát triển bằng nguồn tài chính mới đáp ứngcác yêu cầu
mới của NBDS;
Quản trị rủi ro nêu ở mục 11.1;
Đảm bảo tính khả thi ngay từ đầu: NBDS đƣợc phát triển theo quan điểm, cách
tiếp cận phù hợp, khả thi, đơn giản,thực hiện theo giai đoạn, phục vụ ngay yêu cầu sử
dụng, để đảm bảo hiệu quả có tính thuyết phục cao cho việc duy trì và phát triển đầu tƣ
nguồn lực cho NBDS; phát triển NBDS dựa trên yêu cầu của ngƣời sử dụng; thiết kế
tối ƣu cho hệ thống CSDLvề ĐDSH đảm bảo tiện dụng, hữu ích thì ngƣời dùng sẽ hỗ
trợ nguồn lực, nguồn dữ liệu, thông tin mà họ có;
Bền vững về thông tin, dữ liệu, cơ sở hạ tầng CNTT và truyền thông: sử dụng
tối đa kết quả của NBDS, tận dụng hết các thông tin, dữ liệu ở tất cả các dạng khác
nhau và các chuẩn quốc gia đã có nhƣ địa hình, GIS, đất đai… cơ sở hạ tầng CNTT và
truyền thông phù hợp đƣợc sử dụng tối đa, đảm bảo cho NBDS duy trì hoạt động bình
thƣờng cho đến khi không đáp ứng đƣợc các yêu cầu mớicủa NBDS, lúc đó hệ thống
này sẽ đƣợc đầu tƣ phát triển; đồng thời phát triển các thông tin dữ liệu mới t các đề
tài, dự án, chƣơng trình nghiên cứu, điều tra cơ bản và quan trắc ĐDSH đang có và sẽ
đƣợc triển khai theo cơ chế hài hoà lợi ích của các bên tham gia đã nêu trên;
Bền vững về tài chính: do tác động tích cực tới KT-XH nên NBDS sẽ đƣợc
chính phủ và các địa phƣơng đầu tƣ duy trì NBDS hữu dụng, thông qua ngân sách nhà
nƣớc, các dự án tài trợ, vay ƣu đãi…. ; chọn phƣơng án chi phí hợp lý nhất để phát
triển NBDS nhƣ cấu trúc dữ liệu tinh gọn mà đủ, phần mềm mã nguồn mở…; sử dụng
tích hợp các nguồn lực liên quan t các bộ, ban ngành, các tỉnh, KBT, các tổ chức và
cá nhân; đẩy mạnh hợp tác quốc tế phát triển các nguồn lực tài chính; phát triển các
dịch vụ khoa học, công nghệ và quảng cáo trên trang web/cổng thông tin điện tử của
55
NBDS để tạo thêm kinh phí; đẩy mạnh công tác hƣớng dẫn khai thác, sử dụng
vàtruyền thông, quảng bá về NBDS để có nhiều ngƣời truy cập, sử dụng, chia sẻ
CSDL về ĐDSH, thông qua đó phát triển các nguồn lực cho NBDS; t ng bƣớc xã hội
hoá NBDS trên cơ sở các chính sách khuyến khích vật chất, tinh thần và phát triển
NBDSIItạo ra nhiều lợi ích nhất cho tất cả các bên tham gia;
Bền vững về nguồn nhân lực: nhân lực, kinh nghiệm và năng lực quản lý, điều
hành NBDS và các CSDL khác liên quan đƣợc duy trì sử dụng, việc bố trí nhân sự, cơ
cấu tổ chức, phân bổ ngân sách… sẽ không đổi ngay cả sau khi dự án đƣợc hoàn
thành, đồng thời nguồn nhân lực mới đáp ứng yêu cầu mới của NBDS sẽ đƣợc phát
triển để duy trì hoạt động NBDS thống nhất.