Έργο Life07 NAT/GR/000286 «Αποκατάσταση

των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR2520006)

μέσω μίας δομημένης προσέγγισης»

(www.parnonaslife.gr)

Project LIFE07 NAT/GR/000286 «Restoration of Pinus nigra forests on Mount Parnonas

(GR2520006) through a structured approach»

Συνοπτική παρουσίαση του έργου LIFE PINUS

Layman’s report for the project LIFE PINUS

Προτεινόμενη βιβλιογραφική αναφορά:

Κακούρος Π., Αργύριος Μπόγλης και Αικατερίνη Παν-ταζή. 2013. Συνοπτική παρουσίαση του έργου LIFEPINUS «Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στονΠάρνωνα (GR2520006) μέσω μίας δομημένης προ-σέγγισης». Φορέας Διαχείρισης όρους Πάρνωνα καιΥγροτόπου Μουστού. Άστρος. 12 σελ.

Γραφιστική επιμέλεια: Σταύρος Υφαντής

Η παρούσα έκθεση μπορεί να αναζητηθεί ηλεκτρονικάστον δικτυακό τόπο του έργου Life www.parnonas -life.gr.

This document may be cited as follow:

Kakouros P., Argyrios Boglis and Aikaterini Pantazi.2013. Layman’s report for the project LIFE PINUS«Restoration of Pinus nigra forests on MountParnonas (GR2520006) through a structured ap-proach». Management Body of Mount Parnon andMoustos Wetland. Astros. 12 p.

Graphic design: Stavros Yfantis

This report is available on the project’s websitewww.parnonaslife.gr.

Σκοπός του έργου

The forests of black pine, although common inGreece, are relatively rare and with limited distribu-tion in Europe. For this reason and for their great ge-netic diversity, they have a special protection regimein the European Union. The black pine forests are thehabitat of many important species of plants andani mals, they play an important role in protectingupland soils from erosion and have economic im-portance because of their high wood productivity.Black pine forests constitute the priority habitat type"Mediterranean pine forests with endemic black pine”(*9530).

Main objective of the project

1

H μαύρη πεύκη (Pinus nigra Arnold) καλύπτει έκτασηπάνω από 3,5 εκ. ha και παρουσιάζει ευρεία γεωγρα -φι κή εξάπλωση από τη βόρεια Αφρική, σε ορεινές πε-ριοχές της νότιας Ευρώπης και τη Μικρά Ασία. Είναιείδος κοινό στην Ελλάδα, όπου απαντά σε υψόμετρααπό 500 έως 1500 μ (ανάλογα με το γεωγραφικόπλάτος) από την Πελοπόννησο έως τη Ροδόπη, ενώαπαντά και στα νησιά Θάσο, Λέσβο και Σάμο. Το1992 κάλυπτε περίπου 280.000 ha.

Black pine (Pinus nigra Arnold) is a species extendingover more than 3.5 million ha from North Africathrough southern Europe to Asia Minor. In Greece,it is a rather common species and it occurs at alti-tudes from 500 to 1500 m depending on latitude,from Peloponnese (South Greece) to Rhodope mas-sif in the north of the country, including the islandsof Thasos, Lesvos and Samos. In 1992 it covered anarea of more than 280.000 ha.

Τα δάση μαύρης πεύκης, αν και σχετικά κοινά στην Ελ-λάδα, αποτελούν έναν σχετικά σπάνιο τύπο δασών,με περιορισμένη εξάπλωση στην Ευρώπη. Για τονλόγο αυτό καθώς και για τη μεγάλη γενετική τους ποι-κιλότητα απολαμβάνουν ιδιαίτερο καθεστώς προστα-σίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα δάση μαύρης πεύκηςφιλοξενούν πολλά και σημαντικά είδη φυτών καιζώων, παίζουν σπουδαίο ρόλο στην προστασία τωνορεινών εδαφών από τη διάβρωση, ενώ έχουν και οι-κονομική σημασία λόγω της παραγωγικότητάς τουςσε ξύλο υψηλής ποιότητας. Τα δάση μαύρης πεύκηςσυγκροτούν τον τύπο οικοτόπου προτεραιότητας«(Υπο)Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά μαυρό-πευκα» με κωδικό 9530.

Η Ζώνη Ειδικής Διατήρησης (ΕΖΔ) GR2520006"Όρος Πάρνωνας (και περιοχή Μαλεβής)" του δι-κτύου Natura 2000 και τα δάση μαύρης πεύκης πουβρίσκονται σε αυτή, δέχθηκαν σοβαρό πλήγμα τονΑύγουστο του 2007 από μια τεράστια πυρκαγιά πουεξαπλώθηκε σε 19.210 στρέμματα του δάσους μαύ-ρης πεύκης.

The Special Area of Conservation (SAC) GR2520006"Mount Parnonas (kai periohi Malevis)" and particu-larly the forests of black pine within the SAC, havebeen severely damaged in August 2007 by a vast fo -rest fire that spread to 1,921 ha of black pine forest.

Για να αντιμετωπισθούν οι επιπτώσεις της πυρκαγιάςαυ τής και να βελτιωθεί ο σχεδιασμός της αποκατά-στασης των δασών μαύρης πεύκης, προτάθηκε το2008 και υλοποιήθηκε την περίοδο 2009-2013 τοέργο LIFE PINUS (LIFE07 NAT/GR/000286 «Απο κα -τάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρ νωνα(GR2520006) μέσω μίας δομημένης προσέγγισης»).Οι κύριοι σκοποί του έργου ήταν:

• Η επίδειξη της εφαρμογής μιας δομημένης προ-σέγγισης για την αποκατάσταση του τύπου οικο-τόπου προτεραιότητας «(Υπο)Μεσογειακά πευ κο -δάση με ενδημικά μαυρόπευκα» με κωδικό 9530.

• Η αποκατάσταση 2.900 στρεμμάτων του τύπου οι-κοτόπου προτεραιότητας «(Υπο)Μεσογειακά πευ-κοδάση με ενδημικά μαυρόπευκα» στον Τόπο Κοι-νοτικής Σημασίας GR2520006 "Όρος Πάρνωνας(και περιοχή Μαλεβής)".

To address the effects of this fire and to improve theplanning of post fire restoration of black pineforests, the project LIFE PINUS (LIFE07 NAT/GR/000286 «Restoration of Pinus nigra forests inParnonas (GR2520006) through a structured ap-proach ") was proposed in 2008 and implementedfrom 2009 to 2013. The main objectives of the pro -ject were:

• the demonstration of the application of a struc-tured approach to restore burnt areas of the pri-ority habitat type "Mediterranean pine forestswith endemic black pine” (*9530)

• the restoration of 290 ha of the priority habitattype "Mediterranean pine forests with endemicblack pine" in the SCI GR2520006 "OrosParnonas (kai periochi Malevis)"

2

Η μαύρη πεύκη επιβιώνει από πυρκαγιές που καίνεμόνο στο έδαφος (έρπουσες πυρκαγιές), αλλά όχι απόφωτιές που καίνε στην κόμη (πυρκαγιές κόμης ή επι-κόρυφες). Σε αντίθεση με την χαλέπιο και την τραχείαπεύκη η μαύρη πεύκη δεν διατηρεί κώνους σε λήθαργοπου ανοίγουν μετά την πυρκαγιά για να σπείρουν τανέα δέντρα μέσω της φυσικής αναγέννησης. Για τονλόγο αυτό μετά από μια εκτεταμένη επικόρυφη πυρ-καγιά, όπως αυτή στον Πάρνωνα, η φυσική αναγέν-νηση αναμένεται να εμφανισθεί σε μικρό μόνο μέροςτης καμένης έκτασης. Σε αυτές τις περιπτώσεις κα-λούνται οι άνθρωποι να αποφασίσουν αν πρέπει ναεπιταχύνουν την αποκατάσταση του δάσους βοη-θώντας και συμπληρώνοντας την προσπάθεια τηςφύσης.

Τα δάση μαύρης πεύκης και οι πυρκαγιές

Black pine is highly resistant toground fires, but not to crown fires.Unlike aleppo and calabrian pine, theblack pine does not maintain dor-mant cones which open after the fireto sow new trees through natural re-generation. For this reason, after anextensive crown fire such as that ofParnonas, natural regeneration is ex-pected in only a small part of theburnt area. In these cases, forestmanagers are called to consider theoption to artificially accelerate therestoration of the forest in order toassist the work of nature.

Το μέσο άμυνας της μαύρης πεύκης στις έρπουσεςπυρκαγιές είναι το χοντρό ξηρόφλοιο που σχηματίζειστη βάση του κορμού. Αυτό λειτουργεί ως μονωτικόγια το κάμβιο, το λεπτό στρώμα κυττάρων που διατη-ρεί το υγιές δέντρο.

The main defense of black pineagainst ground fires is its thick barkthat protects the cambium, the livingthin layer of cells which keeps thetree alive and healthy.

Black pine forests and forest fires

3

Bark / Φλοιός

Wood / Ξύλο

Cambium / Κάμβιο

Δάσος μαύρης πεύκης μετά από επικόρυφη πυρκαγιά / Black pine forest after crown fire.

Δάσος μαύρης πεύκης μετά από έρπουσα πυρκαγιά. Black pine forest after ground fire.

Μεγάλης ηλικίας δέντρο μαύρης πεύκης με καμένο εξω-τερικά τον παχύ φλοιό που προστατεύει το κάμβιο.Aged black pine with burnt bark protecting the alivecambium.

Τομή κορμού όπου φαίνεται ο φλοιός που προστατεύει το κάμβιο, το ζωντανό μέρος του φλοιού.Trunk intersectin showing wood, cambium and bark.

Η αύξηση των περιστατικών πυρκαγιών στα δάση μαύρηςπεύκης τα τελευταία χρόνια, η βραδύτητα της φυσικής απο-κατάστασης του δάσους, οι προβλέψεις για δυσμενέστε-ρες κλιματικές συνθήκες αλλά και η ανάγκη βελτίωσης τηςαποτελεσματικότητας των πόρων που χρησιμοποιούνταιγια την τεχνητή αποκατάσταση, αποτέλεσαν τα κίνητρα γιατην ανάπτυξη μιας δομημένης προσέγγισης στο σχεδια-σμό της τεχνητής αποκατάστασης. Πυρήνας της δομημέ-νης προσέγγισης είναι πέντε διαδοχικά βήματα που οδη-γούν, από την αποτίμηση των επιπτώσεων της πυρκαγιάςστην επιλογή των θέσεων όπου ο άνθρωπος θα προσπα-θήσει να συμπληρώσει τη φύση και στον προσδιορισμότου τρόπου με τον οποίο θα το κάνει.

Τα πέντε βήματα είναι:1. Καθορισμός κριτηρίων αποκλεισμού και ιεράρχησης

των υποψήφιων προς αποκατάσταση εκτάσεων (π.χ. έκ-θεση, βάθος εδάφους, θέση στην πλαγιά, κλίση, γεω-λογία, υψόμετρο, οικολογική σημασία, θέση στον τύποοικοτόπου).

2. Ιεράρχηση των εκτάσεων προς αποκατάσταση με βάσητα ανωτέρω κριτήρια.

3. Αρχική επιλογή των εκτάσεων στις οποίες θα εφαρμο-σθεί η αποκατάσταση από αυτές που ιεραρχούνται μευψηλότερη προτεραιότητα.

4. Επιβεβαίωση της επιλογής με επιτόπου επίσκεψη.5. Επιλογή των τεχνικών αποκατάστασης.

Η δομημένη προσέγγιση στην πλήρη της ανάπτυξη περι-λαμβάνει δυο κύκλους ενεργειών:Α. Την εκτίμηση βραχυπρόθεσμης επικινδυνότητας για την

εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης άμεσων κινδύνωναπό διαβρώσεις, πλημμύρες κ.λπ.

Β. Τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό της αποκατάστασης μετην εφαρμογή των πέντε βημάτων.

Η δομημένη προσέγγιση για την αποκατάσταση των καμένων δασών μαύρης πεύκης

The increasing number of fires in black pineforests during the recent years, the slow naturalregeneration of the forest, the provisions for ad-verse climatic conditions and the need to im-prove the efficiency of resources used for artifi-cial restoration, were the motivation for devel-oping a structured approach to the design of theartificial restoration. The core of the structuredapproach are five sequential steps that lead fromthe valuation of the impact of fire to the selec-tion of the areas where Man will try to comple-ment nature and to the determination of theway the human intervention will be performed.

The five steps are:1. Specification of exclusion and ranking crite-

ria of areas prospective for restoration (e.g.aspect, soil depth, position in mountainside,slope, geology, altitude, ecological impor-tance, habitat type).

2. Ranking of areas prospective for restorationaccording to the specified criteria.

3. Preliminary selection of the top ranked areasfor artificial restoration.

4. Verification of the preliminary selection within situ evaluation.

5. Specification of restoration techniques.

In its full development, the structured approachincludes two sets of actions:A. The assessment of short-term risks of erosion,

flood, etc. that should be immediately ad-dressed with fast deployed measures.

B. The comprehensive restoration planning byapplying the five steps.

A structured approach for the restoration of burnt black pine forests

4

Περιλαμβάνει επίσης συμπληρωματικά μέτρα. Αυτά αφο-ρούν μέτρα που εξασφαλίζουν την άμεση εφαρμογή της,όπως η διατήρηση αποθεμάτων σπόρων και η χαρτογρά-φηση της παρουσίας ειδών φυτών και ζώων και μέτρωνπου εξασφαλίζουν την μακροπρόθεσμη επιτυχία της απο-κατάστασης, όπως η παρακολούθηση της αποτελεσματι-κότητας των μέτρων αποκατάστασης.

Στην περίπτωση του Πάρνωνα, το έργο LIFE PINUSεστίασε στον ολοκληρωμένο σχεδιασμό με την εφαρμογήτων πέντε βημάτων. Βάση της εφαρμογής αυτής αποτέλεσεη αποτίμηση των επιπτώσεων της δασικής πυρκαγιάς πουδεν περιορίζεται στη χαρτογράφηση της καμένης έκτασης,αλλά περιλαμβάνει και χαρτογράφηση του βαθμού επί-δρασης της πυρκαγιάς στη βλάστηση, τη χλωρίδα και τηνπανίδα. Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της αποτίμησηςείναι ο εντοπισμός και η χαρτογράφηση των τυχόν νησί-δων ή μεμονωμένων άκαυτων δέντρων εντός της καμένηςέκτασης, καθώς αυτά λειτουργούν ως εστίες διασποράςτων σπόρων για τη φυσική αναγέννηση, που αποτελεί τονκαλύτερο τρόπο αποκατάστασης του δάσους.

A number of additional measures are also in-cuded. These are measures that ensure its im-mediate implementation, such as maintenanceof seed stocks, detailed mapping of flora andfauna and measures which contribute to thelong term success of the restoration such asmonitoring of restoration measures efficiency.

In the case of Parnonas, the project LIFE PINUSfocused on integrated design and to the appli-cation of the five steps. Basis of this applicationwas the assessment of the impacts of the forestfire. This assessment goes beyond the mappingof the burnt area, to the determination of theseverity of fire impact on vegetation, flora andfauna. The most important outcome of the as-sessment is the identification and mapping ofany “islands” or scattered healthy trees withinthe burnt area, as these act as dispersal sourcesof seeds for natural regeneration, which is theoptimal way of restoring the forest.

5

6

Διαφορετικοί βαθμοί επίδρασης της πυρκαγιάς / Different burn severities.

Πλήρως καμένο / Totally burnt. Μέτρια επίδραση / Half burnt.

Ελαφρά επίδραση / Scortched.

Νησίδα / Unburnt island

Άκαυτο / Unburnt.

Σε αυτό καθορίσθηκαν τα κριτήρια με βάση τα οποίαιεραρχήθηκαν οι εκτάσεις που θα έπρεπε να αποκατα-σταθούν κατά προτεραιότητα. Σε αυτά περιλαμβά-νονται και κριτήρια αποκλεισμού εκτάσεων α) στιςοποίες υπάρχει δυνατότητα φυσικής αναγέννησης ήβ) που βρίσκονται κάτω από ορισμένο υψόμετροόπου οι συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας δεν θαεπιτρέψουν την επιβίωση της μαύρης πεύκης.

Στη συνέχεια, για τις εκτάσεις που έχουν απομείνει κα-ταγράφεται: α) κατά πόσο η βλάστησή τους πριν τηνπυρκαγιά έμοιαζε με αυτή των τυπικών δασών μαύρηςπεύκης (αντιπροσωπευτικότητα της τυπικής σύνθεσηςτης βλάστησης του τύπου οικοτόπου), β) αν βρίσκον-ται εντός περιοχής του δικτύου Natura 2000 ή εντόςπροστατευόμενης περιοχής, γ) αν σε αυτές ζούσανείδη χλωρίδας ή πανίδας που απειλούνται και προ-στατεύονται, δ) κατά πόσο συμβάλλουν στην αποκα-τάσταση της συνέχειας του δάσους και ε) το είδος τουεδάφους, η κλίση του εδάφους και ο προσανατολι-σμός τους (βορινός, νότιος κ.λπ.).

Βήμα 1.Καθορισμός κριτηρίωναποκλεισμού και ιεράρχησης

In this step the criteria for the ranking of the areasthat should be prioritized for restoration were spe -cified. Exclusion criteria are also included in order toexclude areas a) where restoration is possible withnatural regeneration or b) are found in altitude wheremoisture and temperature conditions are not favo -rable for black pine to flourish.

Then, for each of the remaining areas, the followingdata are recorded: a) whether the vegetation beforethe fire resembled the typical vegetation of blackpine forests (representativity of the typical floristiccomposition of the habitat type), b) whether theyare included within a site of Natura 2000 or a pro-tected area, c) whether they host threatened or pro-tected species d) whether their restoration will en-hance forest connectivity and e) the type of soil,slope and aspect (north, south, etc.).

Step 1. Specification of exclusion and ranking criteria

7

Εκτίμηση της προόδου της φυσικής επανεγκατάστασης του δάσους σε έτη γύρω από νη-σίδα άκαυτων δέντρων. Η τεχνητή αποκατάσταση επιταχύνει σημαντικά την αποκατά-σταση του δασικού οικοσυστήματος.Estimation of natural re-estabishment of forest around an unburnt island in years. Ar-tificial restoration significantly reduce the time of re-establishment.

Κατά την ιεράρχηση των εκτάσεων στον Πάρνωνα,βρέθηκε ότι οι κυριότεροι παράγοντες διαφοροποί-ησης των εκτάσεων ήταν η συμβολή τους στην απο-κατάσταση της συνέχειας του δάσους και οι αβιοτικέςτους συνθήκες.

Βήμα 2.Ιεράρχηση των εκτάσεων

While ranking the areas with a potential for restora-tion in Parnonas, it was found that the main factorswhich differentiated their ranking order were theircontribution to the restoration of the connectivityof the forest and their abiotic conditions.

Step 2. Ranking of areas

8

Μετά την ιεράρχηση ακολουθεί o καθορισμός του μέ-γιστου της έκτασης που μπορεί να αποκατασταθεί μετους διαθέσιμους πόρους (σπόροι, φυτάρια, πιστώ-σεις, προσωπικό κ.λπ.) και η επιλογή των επιμέρουςεκτάσεων από αυτές που έχουν ιεραρχηθεί ψηλότερα.Στην περίπτωση του έργου LIFE PINUS επιλέχθηκαν2.900 στρέμματα για αποκατάσταση με φυτεύσεις πουκρίθηκε ως η καλύτερη τεχνική αποκατάστασης για τιςδεδομένες συνθήκες. Οι υπόλοιπες εκτάσεις ιεραρχή-θηκαν προς αποκατάσταση σε επόμενη φάση. Στηνπερίπτωση του Πάρνωνα, υπήρξε αυτή η δυνατότηταμε το έργο ΕΟΧ «Αποκατάσταση δασών Όρους Πάρ-νωνα και κατευθύνσεις διατήρησης Όρους Ταΰγετουστη Λακωνία», στο οποίο το έργο LIFE PINUS διέ-θεσε 185.000 φυτάρια.

Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι κατά την επιλογή τωνεκτάσεων εξετάσθηκαν τρεις ακόμα παράγοντες γιατην ομαλότερη υλοποίηση του έργου της αποκατά-στασης. Ειδικότερα, καταβλήθηκε προσπάθεια οι εκτά-σεις που επιλέχθηκαν α) να είναι κατά το δυνατόν συμ-παγείς και μεγάλης έκτασης, β) να βρίσκονται κοντά σευφιστάμενο οδικό δίκτυο και γ) να μην έχει εμφανι-σθεί σε αυτές φυσική αναγέννηση αείφυλλων πλατύ-φυλλων.

Βήμα 3.Επιλογή θέσεων προς αποκατάσταση

Ranking being completed, the maximum of the burntarea that can be restored with the available re-sources (seeds, seedlings, funds, personnel, etc.) isdetermined and the selection of the specific areasamong the top ranked takes place. In the case of LIFEPINUS a total of 290 ha had to be restored withplanting of seedlings, as this method has proved tobe the most appropriate for the area. The remainingareas would be restored at a later stage. In the caseof Parnonas, the remaining areas were indeed re-stored through the project "Restoration of theforests on Mount Parnonas and conservation guide-lines for Mount Taygetos in Lakonia", to which LIFEPINUS granted 185,000 seedlings.

It should be noted that during the selection of theareas to be restored, three other factors were alsoconsidered in order to further improve the imple-mentation of the restoration. In particular, effortwas put so as the selected areas a) were as compactand as large as possible, b) were located close to exi -ting roads and c) did not present natural regenera-tion of evergreen broadleaved vegetation.

Step 3. Preliminary selection of theareas for artificial restoration

9

10

Οι εκτάσεις που επιλέχθηκαν επιβεβαιώθηκαν με επιτό-που επίσκεψη για την καταλληλότητά τους. Αυτό είναιαπαραίτητο γιατί ενδέχεται κάποιες εκτάσεις να παρου-σιάζουν δυσχέρειες λόγω π.χ. πτώσεων βράχων ήάλλων υλικών που συχνά εμφανίζονται μετά από πυρ-καγιά ή για άλλες απρόβλεπτες αιτίες.

Βήμα 4. Επιβεβαίωση καταλληλότηταςτων εκτάσεων

The selected areas were verified as suitable with insitu measurements. This is a necessary process assome areas may present difficulties due to e.g.falling rocks or other materials that often appearafter a fire or other unforeseen causes.

Step 4. Verification of suitability of the areas

Οι τεχνικές αποκατάστασης είναι δύο: σπορά ή φύ-τευση. Στο βήμα αυτό καθορίζεται οριστικά η τεχνικήαποκατάστασης κάθε έκτασης, αν και ήδη στο Βήμα 3έχει γίνει μια αρχική εκτίμηση, καθώς κάθε τεχνική έχειδιαφορετικές απαιτήσεις σε πόρους. Η σπορά είναι ηπλέον φυσική μέθοδος και έχει μικρό κόστος εφαρμο-γής, απαιτεί όμως μεγάλες ποσότητες σπόρων και η επι-τυχία της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις καιρικέςσυνθήκες. Από την άλλη, η φύτευση έχει μεγαλύτεροκόστος καθώς απαιτεί την παραγωγή και μεταφοράέτοιμων φυτών, επηρεάζεται όμως λιγότερο από τις και-ρικές συνθήκες.

Εκτός από την τελική επιλογή της τεχνικής, στο βήμααυτό καθορίζονται και τα επιμέρους στοιχεία εφαρμο-γής της, όπως το είδος και η ηλικία των φυταρίων (ανπρόκειται να γίνουν φυτεύσεις), αν χρειάζονται συνο-δευτικές εργασίες, π.χ. ξεβοτάνισμα των θέσεων φύ-τευσης κ.ά.

Βήμα 5.Επιλογή τεχνικών αποκατάστασης

Two main restoration techniques are available:seeding and planting. In this step the restorationfor each particular area is determined, despite thatin Step 3 a preliminary selection has been made, aseach technique has different resource requirements.Seeding is the most natural method and has lowimplementation costs, but requires large quantitiesof seed and its success largely depends on theweather. On the other hand, planting has highercosts and require the production and transport ofseedlings, but is less influenced by the weather.

Additionally to the selection of the technique foreach particular area, in this step all necessary de-tails for the implementation of each technique arespecified, such as the type and age of the seedlings(if planting was to be used), if other works are ne -cessary such as weeding of planting sites, etc.

Step 5. Specification of restoration measures

11

Για την παρακολούθηση τόσο της φυσικής αναγέννη-σης, όσο και της τεχνητής αποκατάστασης εγκαταστά-θηκε ένα δίκτυο 33 μόνιμων θέσεων παρα κο λούθησης.

To monitor both the natural regeneration and arti-ficial restoration a network of 33 permanent moni -toring sites was installed.

Η εφαρμογή της δομημένης προσέγγισης οδήγησεστην τεχνητή αποκατάσταση 2.900 στρεμμάτων καμέ-νου δάσους μαύρης πεύκης, ενώ περίπου 3.000 επι-πλέον στρέμματα αναγεννώνται φυσικά με μαύρη πεύκηή αείφυλλα πλατύφυλλα. Η αποκατάσταση ξεκίνησε τονΔεκέμβριο του 2010 και ολοκληρώθηκε τον Μάρτιοτου 2011, διάστημα μέσα στο οποίο φυτεύτηκαν περί-που 450.000 φυτά. Οι εκτάσεις που αποκαταστάθηκανβρίσκονται στις περιοχές των οικισμών Αγριάνοι καιΠολύδροσο του Δήμου Σπάρτης. Η παραγωγή των φυ-ταρίων έγινε στο Δασικό Φυτώριο Οργάνης στην Κο-μοτηνή, από τη Διεύθυνση Αναδασώσεων της Αποκεν-τρωμένης Διοίκησης Μα κε δο νίας - Θράκης, από σπόροπου συλλέχθηκε από το Δασαρχείο Σπάρτης. Από τατέλη Οκτωβρίου του 2011 ξεκίνησε και η αναπλήρωσητων φυτών που ξεραί νονταν, η οποία ολοκληρώθηκεστο τέλος του 2012.

Η αποκατάσταση του καμένου δάσους μαύρηςπεύκης στον Πάρνωνα

The implementation of the structured approach ledto the artificial restoration of 290 ha of burnt blackpine forest while approximately 300 ha were re-generated naturally with black pine or evergreenbroadleaved vegetation. The restoration began inDecember 2010 and concluded in March 2011, aperiod in which 450,000 seedlings were planted.The restored areas are located in the wider area ofAgrianoi and Polydroso, belonging to the Munici-pality of Sparti. The seedlings were produced by theForest Nursery of Organi near Komotini, operatedby the Directorate of Reforestation of the Decen-tralized Administration of Macedonia - Thrace,from seed collected from the Forest Service ofSparti. From the end of October 2011 replenish-ment of dried out plants started, an action com-pleted at the end of 2012.

Restoration of burnt black pine forest of Parnonas

Η τεχνητή αποκατάσταση των καμένων δασών, όπωςτης μαύρης πεύκης στον Πάρνωνα, εξελίσσεται σε έναταξίδι των σπόρων οι οποίοι συλλέγονται, ταξι -δεύουν μέσα στους κώνους τους για να καθαριστούνκαι να προετοιμασθούν για την επιστροφή τους στοντόπο καταγωγής τους για σπορά ή ως φυτάρια. Το τα-ξίδι αυτό μαζί με άλλες πληροφορίες για τα δάση μαύ-ρης πεύκης, τη δομημένη προσέγγιση και τις άλλεςδράσεις του έργου LIFE PINUS παρουσιάζονται σε μιαταινία με τον τίτλο «Το ταξίδι του σπόρου». Η ταινίαβρίσκεται αναρτημένη στον δικτυακό τόπο του έργου(www.parnonaslife.gr) ενώ διατίθεται και από τονΦορέα Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και ΥγροτόπουΜουστού.

Το ταξίδι του σπόρου

The artificial restoration of burnt forests as those ofblack pine of Parnonas, evolves into a journey ofseeds, which are travelling within their cones, theyare cleaned and stored or they return to their placeof origin for sowing or planting. This journey, alongwith other information on the black pine forests, thestructured approach and the dissemination activitiesof LIFE PINUS are presented in a film called "Thetravelling seed." The film is posted on the projectwebsite (www.parnonaslife.gr) and is also availablefrom the Management Body of Mount Parnon andMoustos Wetland.

The travelling seed

Οι δράσεις δημοσιοποίησης των σκοπών, των δρά-σεων και των αποτελεσμάτων του έργου περιέλαβανένα επιστημονικό συνέδριο για την μεταπυρική δια-χείριση των δασών μαύρης πεύκης (Σπάρτη 15 έως 16Οκτωβρίου 2009), πληθώρα παρουσιάσεων, εκδό-σεις, ένα τρίπτυχο ενημερωτικό φυλλάδιο, έκδοσηδελτίων τύπου και τον δικτυακό τόπο του έργου(www.parnonaslife.gr). Στον δικτυακό τόπο βρί-σκονται αναρτημένες όλες οι πληροφορίες που αφο-ρούν το έργο μαζί με τις εκδόσεις, τα δελτία τύπουτου έργου και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Dissemination actions for the goals, the actions andthe results of the project include an international sci-entific conference (Sparti, 15 to 16 of October2009), several presentations at conferences, publi-cations, a three-fold brochure, press releases and thewebsite of the project (www.parnonaslife.gr). All in-formation concerning the project, its publications,the press releases of the project and photographs areposted on the website.

12

Συντονιστής δικαιούχος: Coordinating beneficiary:

Εταίροι: Partners:

Συγχρηματοδότηση: Co-funding:

Φορείς υλοποίησης / Partnership: Φορείς υλοποίησης / Partnership:

To έργο χρηματοδοτείται από τη Γενική Διεύθυνση Πε ριβάλ-λοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τη Γενική Διεύθυνση Ανά-πτυξης και Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος,τον Δικαιούχο και τους Εταίρους.

The project is funded by the Directorate General Environ-ment of the European Commission, the General Directoratefor the Development and Protection of Forests and the Na -tural Environment and the project beneficiaries.

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΩΝ

ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΜακεδονίαςΘράκης

DIRECTORATE OF REFORESTATIONS

DECENTRALIZED ADMINISTRATION OF

Macedonia andThrace

ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ

ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ - ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΑΣ & ΙΟΝΙΟΥ

FORESTRY INSPECTORATE OF SPARTI

DECENTRALIZED ADMINISTRATION OF

PELOPONNISOS - WESTERN GREECE & IONIAN SEA

ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΟΡΟΥΣ ΠΑΡΝΩΝΑ

ΚΑΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΥ ΜΟΥΣΤΟΥ

MANAGEMENT BODY MOUNT PARNON

MOUSTOS WETLAND

ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΑΣΩΝ

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ &

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ

ΑΛΛΑΓΗΣ

SPECIAL SECRETARIAT FOR FORESTS

GENERAL DIRECTORATE FOR DEVELOPMENT AND PROTECTION

OF FORESTS AND NATURAL ENVIRONMENT

MINISTRY OF

ENVIRONMENT

ENERGY &

CLIMATE

CHANGE