Οι μεγαλύτερες επιδημίες που γνώρισε ο κόσμος

Μάθημα : Ερευνητική Εργασία (Project) Θέμα : Ασθένειες μάστιγες και επιδημίες του παρελθόντος

Νατσιός Ιωάννης Α’ 3

Ως επιδημία (επί + δήμος) χαρακτηρίζονται οι εξάρσεις ασθενειών που εμφανίζονται σε έναν ανθρώπινο πληθυσμό και δεδομένη χρονική περίοδο, σε βαθμό μεγαλύτερο του αναμενόμενου. Μπορεί να περιορίζεται γεωγραφικά σε ένα τόπο ή μια ολόκληρη χώρα. Στην περίπτωση που η επιδημία εξαπλωθεί και εκτός των γεωγραφικών ορίων μιας χώρας, ορίζεται ως πανδημία.

Οι χειρότερες επιδημίες που γνώρισε ποτέ ο πλανήτης μας...

1) Η πανούκλα των Αθηνών Κατά την διάρκεια του

Πελοποννησιακού Πολέμου ξέσπασε στην Αθήνα πανούκλα περί το 430 π.Χ. και άλλαξε τις στρατιωτικές ισορροπίες στον μακρόχρονο πόλεμο Αθήνας-Σπάρτης. Ο Θουκυδίδης εντόπισε τις ρίζες της πανούκλας στην Αιθιοπία και υπολόγισε ότι η επιδημία εξαφάνισε το 1/3 περίπου του πληθυσμού της Αθήνας, με τα στρατεύματα της πόλης να δέχονται ανεπανόρθωτο πλήγμα.

2) Η πανούκλα του Ιουστινιανού

Το 540 μ.Χ. μια άγνωστη ασθένεια που γεννιόταν από τα τρωκτικά της Αιγύπτου μεταφερόταν μέσω καραβιών στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η πανούκλα αξίωνε 5.000 ζωές την ημέρα, αφανίζοντας τον μισό περίπου πληθυσμό της πόλης. Η πανδημία δεν περιορίστηκε ωστόσο εντός των τειχών της Κωνσταντινούπολης. Εξαπλώθηκε σε Ευρώπη και Ασία, γινόμενη η φονικότερη επιδημία της αρχαιότητας. Πενήντα μόνο χρόνια από την πρώτη εκδήλωσή της, 25-100 εκατομμύρια είχαν χάσει τη ζωή τους.

3) Ο Μαύρος Θάνατος Ξεκίνησε γύρω από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και

εξαπλώθηκε γρήγορα στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και σε τμήματα της Ασίας. Οι αρουραίοι που φώλιαζαν στα έγκατα των πλοίων που μετέφεραν σιτηρά ήταν η αιτία της νόσου που αφάνισε την Ευρώπη. Η πιο καταστροφική στιγμή της πανδημίας ήταν η τετραετία 1347-1351, που σύμφωνα με εκτιμήσεις ξεκλήρισε τα 2/3 του πληθυσμού της Ευρώπης. Η κρίση πανούκλας θα επανέρθει βέβαια στις κατοπινές δεκαετίες και θα απλώσει τα φτερά του θανάτου πάνω σε όλη την οικουμένη: περίπου 100 εκατομμύρια άνθρωποι χάθηκαν από προσώπου γης σε διάστημα 200 ετών.

3) Η πρώτη πανδημία χολέρας Ήταν για μακρό διάστημα περιορισμένη στο

δέλτα του Γάγγη στην Ινδία. Το 1817 όμως ταξιδιώτες μετέφεραν τη νόσο σε όλη τη χώρα και τις γειτονικές περιοχές. Η «ασιατική χολέρα», όπως ονομάστηκε στη Δύση -που δεν είχε χτυπηθεί από τη χολέρα μέχρι το 1830-, απαίτησε τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων, ενώ χτύπησε τελικά και τις Φιλιππίνες και το Ιράκ, όπου 18.000 άνθρωποι πέθαναν κατά τις τρεις πρώτες βδομάδες εκδήλωσης της επιδημίας. Η «ασιατική χολέρα» ήταν η πρώτη από τις 7 πανδημίες χολέρας που θα ξεσπούσαν στον πλανήτη.

4) Η τρίτη πανδημία πανούκλας

Στη δεκαετία του 1850, η επαρχία Yunnan της Κίνας έμελλε να γίνει το ζοφερό σκηνικό πάνω στο οποίο θα στηνόταν η τρίτη (και τελευταία) πανδημία πανούκλας που γνώρισε ο κόσμος. Ο λοιμώδης πυρετός έπληξε τους κατοίκους της περιοχής, εξοντώνοντας δεκάδες χιλιάδες, ενώ περί τα τέλη του 19ου αιώνα η επιδημία εξαπλωνόταν και στις γύρω περιοχές (Χονγκ-Κονγκ, Ινδία, Νότια Αφρική, Ισημερινό, Σαν Φρανσίσκο κ.λπ.), με καταστροφικές συνέπειες: 12 εκατομμύρια άνθρωποι θα έχαναν τη ζωή τους.

5) Η Ισπανική γρίπη Η Ισπανική γρίπη ήταν πανδημία γρίπης η

οποία εκδηλώθηκε το 1918 και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 21.640.000 ανθρώπων. Ο ιός μεταπήδησε από τα πτηνά στον άνθρωπο και στη συνέχεια άρχισε να μεταδίδεται μεταξύ των ίδιων των ανθρώπων. Τα θύματα του ιού πέθαιναν γρήγορα και οδυνηρά. Από τις αυτοψίες των πτωμάτων που είχαν χτυπηθεί από την «ισπανική γρίπη» διαπιστώνονταν ότι οι πνεύμονες των νεκρών ήταν γεμάτοι υγρό. Οι ασθενείς πέθαιναν πράγματι από πνιγμό..

Στρατιώτες από το Φορτ Ρίλεϊ, Κάνσας, ασθενείς από ισπανική γρίππη

6) Ο κίτρινος πυρετός του Μέμφις

Το 1878 χιλιάδες Κουβανοί εγκατέλειπαν την πατρίδα τους, ως αποτέλεσμα του δεκαετή πολέμου της χώρας για ανεξαρτησία από την Ισπανία. Στο ταξίδι τους για την Αμερική μετέφεραν ωστόσο άθελά τους και τον κίτρινο πυρετό. Η Νέα Ορλεάνη ήταν το θύμα της πρώτης επιδημίας κίτρινου πυρετού που γνώριζε ο Νέος Κόσμος, με τη νόσο να ανηφορίζει τον ποταμό Μισισίπι και να εξαπλώνεται στο Μέμφις. Μέχρι το τέλος του χρόνου, πάνω από 5.000 κάτοικοι του Μέμφις έχασαν τη ζωή τους, ενώ οι συνολικές απώλειες στην κοιλάδα του Μισισίπι ανήλθαν στις 20.000.

Θύματα Μαύρου Θανάτου

ΑΤΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΙΕΙΝΗ Μέχρι τον 16ο αιώνα τα ποσοστά υγιεινής τόσο δημόσιας αλλά τόσο και ατομικής ήταν μηδαμινά. Δεν υπήρχαν δημόσιοι φορείς ή υπηρεσίες οι οποίες ήταν υπεύθυνες για την απομάκρυνση των αποβλήτων από τους δρόμους και τα περισσότερα δημόσια κτήρια ( ταβέρνες ,καταγώγια). Στους δρόμους υπήρχαν διάσπαρτα απόβλητα και λύματα. Περιττώματα ανθρώπων και ζώων, στερεά απόβλητα, οικιακά λύματα (ακαθαρσίες των υπονόμων, απόνερα), βιομηχανικά και γεωργικά απόβλητα υπήρχαν παντού. Οι άνθρωποι ζούσαν κυριολεκτικά μαζί με ποντίκια και διαφόρων ειδών τρωκτικά τα οποία περιφέρονταν ελεύθερα. Η έννοια υγιεινή ήταν ανύπαρκτη. Κανείς δεν πλενόταν και κανείς δεν καθαριζόταν. Όλα αυτά συνέβαλλαν στην εξάπλωση θανατηφόρων ασθενειών και επιδημιών. Ωστόσο από τον 17ο αιώνα μαζί με την ιατρική αναπτύχθηκε και η υγιεινή η οποία είναι ένας σημαντικός παράγοντας ο οποίος περιορίζει την εμφάνιση επιδημιών.

ΤΕΛΟΣ