МІНСКНАЦЫЯНАЛЬНЫ ІНСТЫТУТ АДУКАЦЫІ

2019

ВУЧЭБНЫЯ ПРАГРАМЫпа вучэбных прадметах

для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі

з беларускай мовай навучання і выхавання

МІНІСТЭРСТВА АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ

ЗацверджанаМіністэрствам адукацыі

Рэспублікі Беларусь

IX клас

263

МАСТАЦТВААйчынная і сусветная мастацкая культура

ТЛУМАЧАЛЬНАЯ ЗАПІСКА

Вучэбныпрадмет «Мастацтва (айчынная і сусветнаямастац­каякультура)» ва ўзаемадзеянні з іншымі гуманітарнымі прад­метамі ўносіць важкі ўкладу развіццё духоўна­маральных, эма­цыянальных ітворчыхякасцейасобы;спрыяесамавызначэннюісамарэалізацыіпадрастаючагапакаленняўсучаснымсвеце.

Мэта вывучэнняпрадмета«Мастацтва (айчынная і сусветнаямастацкаякультура)»—фарміраваннемастацкайкультурыасобыўпрацэсетворчагаасваеннясветуэстэтычныхкаштоўнасцей.

Дасягненненазванаймэтыпрадугледжваерашэнненаступныхзадач:

zz развіццёкаштоўнасныхімаральна­этычныхякасцейасобы;zz фарміраванне ведаў пра разнастайнасць з’яў умастацкайкультуры;zz фарміраваннеўменняўуспрымання, інтэрпрэтацыі іацэнкімастацкіхтвораў;zz развіццёэмацыянальна­вобразнагамыслення,творчыхздоль­насцей;zz фарміраваннемастацкага густу і патрэбнасці ў зносінах зтворамімастацтва;zz пашырэнневопытусамастойнаймастацка­творчайдзейнасці.

У аснову праграмыпакладзенынаступныя тэарэтычныя па­лажэнні:

zz пра вобразную прыроду мастацтва.Мастацківобраз—мэтаівынікмастацка­творчайдзейнасці.Унікальнасцьмастацкагавобразавыяўляеццаздапамогайрозныхсродкаўіматэрыялаў(слова, гук, інтанацыя, рытм,малюнак, колер, пластыка,міміка,мантажіінш.)іраскрываеццаўпрацэсеўспрыманнятвораўмастацтва,якіямаюцьяркуюэмацыянальна­сэнсавуюікаштоўнаснуюнакіраванасць;

264

zz пераемнасць мастацкай адукацыі.Змествучэбнагапрадме­та«Мастацтва(айчыннаяісусветнаямастацкаякультура)»грунтуеццанасістэмеведаў,атрыманыхвучнямінаўрокахвучэбныхпрадметаў«Выяўленчаемастацтва»,«Музыка», ізабяспечваемагчымасцьпрацягваць вывучэннемастацкайкультурынанаступныхузроўняхадукацыі;zz варыятыўнасць мастацкай адукацыі.Праяўляеццаўпрад­стаўленнінастаўнікушырокіхмагчымасцей выбару адука­цыйных стратэгій і педагагічнага інструментарыюў наву­чанні;zz актыўны ўдзел вучняў у мастацка-творчай дзейнасці.Неаб­ходнынетолькіпрызасваеннісумыведаўправывучаемуюмастацкуюз’яву,алеіўрозныхвідахпрактычнаймастацка­творчайдзейнасці, якія ўмацоўваюць сацыяльна­прыклад­нуюролювучэбныхзаняткаўпапрадмеце;zz дыдактычную мэтазгоднасць.Упрацэсепабудовы іканст­руяваннязместувучэбнагапрадметаўлічвалісяагульнады­дактычныяпрынцыпы (нагляднасці, паслядоўнасці, куль­тураадпаведнасці, даступнасці, адпаведнасці ўзроставымасаблівасцямвучняў)іпрынцыпыпедагогікімастацтва(полі­мастацкасці,полікультурнасці,дыялагічнайпрыродытворамастацтва).

Змествучэбнайпраграмыпабудаванына аснове кампетэнт-наснага падыходу. З пазіцый кампетэнтнаснага падыходу ёнадрозніваецца большай інтэграванасцю, каштоўнасна­сэнсавай іпрактыка­арыентаванайскіраванасцю.Веды,уменні інавыкі за­стаюццаўскладзегэтыхпатрабаванняў,алезмэтыадукацыіяныператвараюццаўсродакразвіццячалавека,якірасце.Якасцькам­петэнтнаснайпадрыхтоўківучнязабяспечваеццаягоўключэннемуактыўнуюмастацка­творчуюдзейнасцьівызначаеццапазменахіпрыросцеўсацыяльна­асобаснымразвіццівучняў.

Змест вучэбнайпраграмы«Мастацтва (айчынная і сусветнаямастацкая культура)» для IХ класа структураваны ў адпавед­насці з гісторыка-храналагічным прынцыпам, які дазваляесістэматызаваць ход развіццямастацкай культуры.Пры гэтымупраграмевыдзеленыспецыфічныяхарактарыстыкікожнайгіс­тарычнай эпохі, а таксамакаштоўнасныяасновырозныхнацыя­

265

нальныхшкол,утымлікуібеларускайшколынаўсіхэтапахяеразвіцця.

Мастацка­ілюстрацыйныматэрыял,прапанаваныдавывучэнняўIХкласе,структураванынаасновепрынцыпувыдзяленнякуль­турныхдамінант гістарычных эпох.Дадзеныпрынцыпдазваляепашырыцьмагчымасціасваеннямастацкіххарактарыстыктвораўмастацтва, акцэнтуючыўвагу вучняў не на колькасці помнікаўмастацкайкультуры,анаэмацыянальна­вобразнымскладнікураз­глядаемыхтвораўмастацтва.

Рэалізацыядадзенагапрынцыпумагчымадзякуючывыкары­станнюмастацкіхтвораў,адабраныхуадпаведнасці:

zz змастацка­эстэтычнымі ікаштоўнаснымівартасцямі;zz сацыякультурнымкантэкстамайчыннайісусветнаймастац­кайкультуры;zz тэматыкайвучэбнайпраграмы;zz узроставыміасаблівасцямі імагчымасцямівучняў.

Вучэбнаяпраграма«Мастацтва(айчыннаяісусветнаямастац­каякультура)»дляIХкласаўключаенаступныяраздзелы:«Мас­тацкаякультураХIХстагоддзя:адкрыцціісупрацьстаянні»,«Мас­тацтвамяжыХIХ—ХХ стагоддзяў», «Мастацкія эксперыментыХХ стагоддзя», «Мастацтва савецкай эпохі», «Мастацтвамяжытысячагоддзяў:новыяформыўновыхрэаліях».

Мастацкаякультурабеларускіхзямельразглядаеццаўнеад’ем­найсувязізсусветнаймастацкайкультурай.

Вывучэнне вучэбнага прадмета «Мастацтва (айчынная і су­светнаямастацкаякультура)»уIХкласепрадугледжваефарміра­ванне ў вучняў больш глыбокіх уяўленняўпрамастацкія стылі,кірункі, нацыянальныяшколы; асваенне больш складаныхмас­тацтвазнаўчыхпаняццяў;паглыбленне ведаўпра сродкімастац­кай выразнасці; пашырэнне дзейнасці па ўспрыманні і творчайінтэрпрэтацыімастацкіхтвораў.

На вывучэнне айчыннай і сусветнаймастацкай культуры ўIХкласевучэбнымпланамадводзіцца17гадзінзразліку1вучэб­наягадзінанатыдзень.Пазмесцетэмыносяцьаглядныхарактар.

Тэмы кожнага з раздзелаў вучэбнай праграмы «Мастацтва(айчыннаяісусветнаямастацкаякультура)»з’яўляюццапрыклад­нымі.У адпаведнасці з логікай пабудовы вучэбнагаматэрыялу

266

настаўнікмаемагчымасцьсамастойнавызначацьключавыязмя­стоўныялініі раздзела; выбірацьмастацкія творы, якія адпавя­даюцьабранайстратэгіі;вызначацьпаслядоўнасцьіхвывучэння.

Кожная тэма вучэбнайпраграмы забяспечанамастацкімма­тэрыяламушырокім дыяпазоне.Рэкамендаваны спісмастацкіхтвораўз’яўляеццапрыкладным.Настаўнікмаеправа:

zz карэкціравацьспіствораўмастацтванападставемастацкіхперавагвучняў,тэхнічныхіметадычныхмагчымасцейуста­новыадукацыі;zz вызначаць і вар’іравацьпаслядоўнасць і колькасцьразгля­даемыхвідаўмастацтва,мастацкіхтвораў;zz выбірацьметодыкунавучання;zz вызначацьмастацка­педагагічныяакцэнты, глыбіню ішы­рынюспасціжэннямастацкагавобраза.

Прыпланаванні вучэбных заняткаў, пры выбарымастацкіхтвораў іметодык іх вывучэнняважнаўлічваць інтарэсывучняў,якіямаюць непасрэдны вопыт наведвання розныхкраін свету,знаёмства з нацыянальнымі традыцыямі, культурнымі з’явамі імастацкімідасягненнямі іншыхнародаў.

Упраграмеўлічваеццажыццёвывопытвучняў,прадугледжва­еццамагчымасцьразнастайныхформяговыражэнняўсамастой­наймастацка­творчайдзейнасці.

Прапанаваныя да кожнай тэмы віды дзейнасцімаюць рэка­мендацыйныхарактар.

Прыярытэтныміформамі атэстацыі з’яўляюцца самастойныяработыіпраектывучняў,уякіхпрад’яўляюццавынікііхдзейнасціўпрацэсеўспрымання,інтэрпрэтацыіістварэннямастацкіхтвораў.

Важнаемесцанавучэбныхзаняткахайчыннайісусветнаймас­тацкайкультурызаймаепрацэс эмацыянальна­вобразнагаўспры­маннямастацкагатвора,неабходнайумовайарганізацыіякогаз’яў­ляеццавыкарыстаннеякасныхрэпрадукцый,аўдыя­івідэазапісаў.

Вялікае значэнне для ўспрыманнявучнямі твораўмастацтвамаенаведваннеімімузеяў,мастацкіхгалерэй,выстаў,тэатраў,па­лацава­паркавыхкомплексаў,запаведнікаў,мастацкіхмайстэрань;арганізацыяэкскурсій,сустрэчзяркіміпрадстаўнікамікультуры:архітэктарамі,мастакамі,скульптарамі,музыкамі,пісьменнікамі,акцёрамі і інш.

Упрацэсе навучаннянастаўнікмаемагчымасць вар’іравацьвіды ўрокаў (урокі­экскурсіі, вандроўкі, творчыя лабараторыі,турнірыіінш.),выкарыстоўвацьінфармацыйныясродкінавучан­ня,шырокапрымяняць актыўныяметадынавучання, сучасныяадукацыйныятэхналогіі.

Выкарыстанне тэхналогійнавучальныхпраектаў (даследчых,інфармацыйных,творчых,прыкладных,гульнявых)накіравананаразвіццёсамастойнасці,асабістайініцыятывывучняў.Тэхналогіінавучання ў супрацоўніцтве дазволяць сканструяваць адносіныўзаемнай адказнасці паміжудзельнікамі адукацыйнагапрацэсуз дапамогай розных тэхнік рашэннямастацка­камунікатыўныхзадач.Ужыванне тэхналогіі развіццякрытычнагамысленняпа­шырыць праблемнае поле вучэбных заняткаў, створыць умовыдляфарміраванняўласныхкрытэрыяўацэнкімастацкагатэксту,генерыраванняіадстойванняўласныхмеркаванняўугалінекуль­турыіантыкультуры.

Апошніяўроківучэбнагагодапрысвечаныпаўтарэннюіпада­гульненнювывучанагаматэрыялу.Падагульняльныяўрокімогуцьправодзіцца з прымяненнем гульнявых тэхналогій (віктарына,конкурс і інш.); уформепрэзентацыі і абароныпраектаў (інды­відуальных,групавых);уформедэманстрацыііабароныпартфоліаіндывідуальныхдасягненняў.

268

ЗМЕСТ ВУЧЭБНАГА ПРАДМЕТА(17 гадзін)

Р А З Д З Е Л 1МАСТАЦКАЯ КУЛЬТУРА XIX СТАГОДДЗЯ: АДКРЫЦЦІ

І СУПРАЦЬСТАЯННІ (5 гадзін)

1. Класіцызм і рамантызм: розум і пачуцці (1 гадзіна)

XIXстагоддзе—новыэтапугісторыіеўрапейскайкультуры.КласіцызмякафіцыйныстыльумастацтвеXIXстагоддзя.ІдэалыкласічнайпрыгажосціўмастацтвеБеларусі.

Рамантызм:новыпогляднасвет.Палемікарамантыкаўзкла­сіцыстамі.Канфлікт асобы і навакольнага свету ў творахраман­тызму.РамантызмумастацтвеБеларусі.

Гутарка на тэму «Твор мастацтва як адлюстраванне эпохі».Дыскусія на тэму «Сюжэты і вобразы ў мастацтве класіцыстаў

і рамантыкаў».Складанне храналагічнай табліцы «Стылі і напрамкі ў заход-

не еўра пейскім мастацтве X—XIX стагоддзяў».Вуснае сачыненне «Мой любімы твор рамантызму».

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялАрхітэктура (класіцызм):Ж.-Ф. Шальгрэн і інш.Вялікая

Трыумфальная аркана плошчыШарля дэ Голя (Зоркі) ўПары­жы;К. Ф.Шын кель.СтарымузейуБерліне;А. Д. Захараў.Адмі­ралцейства ў Санкт­Пецярбургу;К. І. Росі. Будынак ГалоўнагаштабаўСанкт­Пецярбургу;Я. М. Аляксееў, К. Бланк, Дж. Кларкі інш.ПалацРумянцавых—Паскевічаў у Гомелі;Дж. Кларк.ПетрапаўлаўскісаборуГомелі.

Жывапіс (класіцызм):Ж. А. Д. Энгр.ПартрэтНапалеонанаімператарскім троне; «АбяцаннеЛюдовікаХIII»; І. Аляш кевіч.«Партрэтмаладойжанчыны»; «ПартрэткнязяА.А.Чартарый­скага»;«АнцівохіСтратоніка»;І. Хруцкі.Партрэтыінацюрморты(навыбар).

Скульптура (класіцызм):Б. Торвальдсен.«Ганімед,якікор­міцьЗеўсавагаарла»;І. П. Мар тас.ПомнікМінінуіПажарскаму.

269

Жывапіс (рамантызм): Э. Дэлакруа. «Свабода, якая вядзенарод»;«РазнянаХіясе»;«ЛаддзяДантэ»;«ПаляванненальвоўуМарока»;Т. Жэ рыко.«Плыт“Медузы”»;«Афіцэрконныхегераўімператарскай гвардыі, які ідзе ў атаку»; «Скачкі ў Эпсоме»;Ф. Гоя.«ПартрэтдонныІсабэльдэПорсель»,«Расстрэлпаўстанцаўу ноч 3мая 1808 года»; «Калос (Паніка)»;К.Брулоў. «АпошнідзеньПампеі»; «Вершніца»;В. Ваньковіч.ПартрэтА.Міцкевічана скалеАю­Даг; «ПартрэтКараляЛіпінскага»; І.Айвазоўскі.«Дзявятывал»(ці інш.);Я. Дамель.«ПавелІвызваляеТадэвушаКасцюшку з няволі»;Я. Сухадольскі. «Начныштурм крэпасціАхалцых15жніўня1828года».

2. Рамантызм у музыцы: энцыклапедыя пачуццяў (1 гадзіна)

Лірыкаяквядучаяэмацыянальнаясфераўмузыцырамантыз­му.Асноўныятэмыіжанрыўмузыцырамантызму.

НайбуйнейшыяпрадстаўнікімузычнагарамантызмуўЕўропе.Рамансава­песеннаятворчасцьуРасіі.Першаябеларускаянацыя­нальнаяопера.

Гутарка «Характэрныя рысы музыкі рамантызму».Параўнанне вобраза рамантычнага героя ў музычных і жыва-

пісных творах.Праект-даследаванне «Музычныя мініяцюры: разнастайнасць

тэм і жанраў».

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялМузыка:Ф. Шуберт. Сімфонія№8 сімінор «Няскончаная»

(1­яч.);Серэнадасазборніка«Лебядзінаяпесня»;«Музычнымо­мант» (оп. 94№3фамінор); «AveMaria» (ТрэцяяпесняЭлен зцыклапесеньна вершыВ.Скота);Р. Шуман.Цыкл«Карнавал»(п’есына выбар);Ф. Шапэн.Прэлюдыі (№4мімінор,№20 домінор);Накцюрны (оп. 9 №2Мі бемольмажор, оп. 48№1 домінор); Паланэз (оп. 40№ 1 Ля мажор); Вальсы (оп. 69№ 1Ля бемольмажор, оп. 64№2 до дыезмінор); Балада№1 сольмінор; Балада№2фамажор;Ф. Мендэльсон. «Песні без слоў»(навыбар);А. А. Аляб’еў, А. Л. Гурылёў, А. Я. Варламаў.Рамансы(на выбар);А. І. Аб рамовіч. Фартэпіянная паэма «Беларускае

270

вяселле»;С.Манюшка.Раманс«Залатаярыбка»;Опера«Сялянка»(«Ідылія») (лібрэтаВ. І.Дуніна­Марцінкевіча).

3. Рэалізм: чалавек у рэаліях соцыуму (1 гадзіна)

Паняцце«рэалізм».Вытокірэалізмуўмастацтве.Асноўныятэмыіжанрыўмастацтверэалізму.

Адлюстраваннеаб’ектыўнагапоглядуўвыяўленчыммастацтвезаходнееўрапейскіхмастакоў.Шэдэўрырускагарэалізму.

Рэалістычныятэндэнцыіўбеларускіммастацтве.К.І.Русецкіі ідэалізацыявобраза«простагачалавека».Сталырэалізмутвор­часціН.Ю.Сілівановіча.ПейзажыА.Г.Гараўскага.

Гутарка «Праявы рэалізму ў творах выяўленчага мастацтва».Параўнанне тэматыкі жывапісу XVIII і XIX стагоддзяў.Стварэнне віртуальнага музея «Мастакі-перасоўнікі» (ці інш.).Параўнанне трактоўкі вобраза чалавека ў творах рамантыз-

му і рэалізму.

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялВыяўленчае мастацтва:Г. Курбэ. «Сяляне зФлажы, якія

вяртаюццазкірмашуўАрнане»;А. Дам’е.«Прачка»;Ж.-Ф. Міле.«Анжэлюс (Вячэрні звон)»; «Сейбіт»;Т. Русо. «Від у ваколіцахГранвіля»;В. Лейбль. «Трыжанчыны ў царкве»;В. Р. Пяроў.«ЧаяваннеўМыцішчах,каляМасквы»;«Паляўнічыянапрыва­ле»;«Птушкалоў»;І. Я.Рэпін.«БурлакінаВолзе»;«ХрэсныходуКурскайгуберні»;І. І.Шышкін.«Жыта»(ціінш.);В. І. Сурыкаў.«Раніца стралецкайкары»; «БаярыняМарозава»;К. І. Ру сецкі.«Жняя»;«Вербнаянядзеля»;Н. Ю. Сілівановіч.«Дзеціўдвары»;«Салдатзхлопчыкам»;«ПастухсаСвянцяншчыны».

4. Рэалізм у музыцы: жыццё ва ўсіх праявах (1 гадзіна)

РэалізмузаходнееўрапейскаймузыцыXIXстагоддзя.Прастатаідаступнасцьмузычнаймовы,праўдзівасцьмузычныххарактараў.Рэалістычнаямузычная драмаДж.Вердзі. «Кармэн»Ж.Бізэ—вяршыняопернагарэалізму.

271

Рэалізмутворчасцікампазітараў«Магутнайкучкі».Сімфаніч­наядрамаП. І.Чайкоўскага.

Гутарка «Рамантызм і рэалізм у музыцы: асноўныя адроз-ненні».

Дыскусія «Музычны псіхалагізм П. І. Чайкоўскага».Праект-даследаванне «Жанр оперы ў музыцы рэалізму».

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялМузыка:Дж. Вердзі. Опера «Травіята» (застольная песня

«Высока падымем усе кубак весялосці» з I дз.; арыя Віялеты«Бывайцевынавекі»з IIIдз.);Ж. Бізэ.Опера«Кармэн» (хабанэ­раКармэн «Укахання, як у пташкі, крылы» з I дз.; сегідыльяКармэн «Там, каляСевільі» з I дз.; арыёзаХазэ з II дз.; сцэнаваражбы з III дз.);М. П. Мусаргскі.Цыкл «Дзіцячая» (на вы­бар); «Песня пра блыху»; Опера «Барыс Гадуноў» (сцэна калясабораВасіляБлажэннагазIVдз.);А. П. Барадзін.Сімфонія№2«Волатаўская»(ч.1);Опера«КнязьІгар»(ПалавецкіяскокізIIдз.);А. С.Даргамыжскі.Раманс«Старыкапрал»;П. І. Чайкоўскі.Сім­фонія№6«Патэтычная»(ч.4);Опера«Пікаваядама»(арыяГер­мана«Штонашажыццё?Гульня!»з IIIдз.).

5. Яркасць і непасрэднасць уражанняў імпрэсіяністаў (1 гадзіна)

Перадумовыўзнікненняімпрэсіянізму.Паняцце«імпрэсіянізм».Папулярныя тэмы і сюжэтыўмастацтве імпрэсіянізму.Навізнапрыёмаўісродкаўмастацкайвыразнасціўвыяўленчыммастацтве.Імпрэсіянізмумузычныммастацтве.

Гутарка «Асаблівасці тэхнікі мастакоў-імпрэсіяністаў».Музычнае і паэтычнае ілюстраванне твораў мастакоў-імпрэ-

сіяністаў.Параўнанне вобразаў прыроды і чалавека ў жывапісе перасоў-

нікаў і імпрэсіяністаў.

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялЖывапіс:Э. Манэ.«Бару“Фалі­Бержэр”»;К. А. Манэ.Серыя

«Руанскісабор»;«Уражанне.Узыходсонца»;«БульварКапуцынакуПарыжы»;«ВуліцаМантаргёй,свята30чэрвеня1878г.»;«ПрагулкапаскалахПурвіля»;серыяпейзажаў«Японскімасток»(навыбар);

272

П. А. Рэнуар.«Дзвесястры(Натэрасе)»;«ПартрэтактрысыЖанныСамары»,«Дзяўчыназвеерам»;Э. Дэга.«Блакітныятанцоўшчыцы»;«Танцоўшчыцынарэпетыцыі»;«Зорка(Танцоўшчыцанасцэне)»;А. Сіслей. «Снег уЛувесьене»;К. Пісаро. «БульварМанмартр уПарыжы»;«ОперныпраездуПарыжы».

Музыка:К. Дэбюсі. Цыкл«Накцюрны»(навыбар);Сімфанічныэскіз«Мора»;Прэлюдыі(навыбар);М. Равель. Фартэпіянныцыкл«Адлюстраванні» (навыбар);«Балеро».

Р А З Д З Е Л 2МАСТАЦТВА МЯЖЫ ХІХ—ХХ СТАГОДДЗЯЎ (3 гадзіны)

6. Мадэрн: пошук новага ў спазнаным (1 гадзіна)

Ідэі і напрамкімадэрну.Нацыянальныяпраявымадэрну: ар­нуво,югендштыль,сэцэсія.Асноўныякрыніцытворчасцімайстроўмадэрну.

Мадэрн у архітэктуры:В.Арта,Ч. Р.Макінтош,А. Гаўдзі.Праявамадэрнуўжывапісе—Г.Клімт.Мадэрну дэкаратыўна­прыкладныммастацтве:У.Морыс,Р.Лалік,Л.К.Тыфані.Развіц­цёчасопіснай ікніжнайграфікі.

Мадэрнумузыцы:новаямузычнаямоваА.Скрабіна.Гутарка «Мадэрн і прыгажосць: агульныя падыходы».Праект «Упрыгожанне ў стылі Рэнэ Лаліка», «Вітраж у сты-

лі Тыфані» і інш.

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялАрхітэктура: Ё. Ольбрых.ДомСецэсіёнаўВене;Ж. Лавірот.

ДомЛавіротаўПарыжы;А. Гаўдзі.ДомБатльё;ДомМіла;СаборСвятойСям’і;ПаркГуэль уБарселоне;В. Арта.ДомпрафесараТаселя ўБруселі; Гасцёўня атэля ван Этвеле;Ч. Р. Макін тош.МастацкаяшколаўГлазга;Ф. Шэхтэль.АсабнякС.П.Рабушын­скагаўМаскве.

Жывапіс:Г. Клімт.Пано«Дрэважыцця».Графіка:А. Муха.Серыя«Порыгода»;«Мастацтва»(«Танец»,

«Паэзія»);О. Бёрдслі.Ілюстрацыіівокладкідадрукаваныхвыдан­няў (навыбар).

273

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва:Г. Абрыст. Пано«Ударбізуна»;Мазаіка базілікіСакрэ­КёруПарыжы;У. Морыс.Дызайн габеленаў,шпалер;Ч. Р. Макінтош. Вітражы;Л. К. Ты-фані. Вітражы,лямпы;Р. Лалік.Ювелірныяўпрыгожанні.

Музыка:А. М. Скрабін. «Паэма экстазу» (фрагмент);Цыкл«24прэлюдыідляфартэпіяна»(прэлюдыі№5Рэмажор,№10до­дыезмінор,№14мібемольмінор).

7. Сярэбраны век рускай культуры (1 гадзіна)

Асноўныяідэімастацтвасімвалізму.Сувязьсімвалізмуімадэрнуўмастацтве.Асаблівае значэннеформы, колеру, гуку ў творахрозныхвідаўмастацтва.

Дзейнасцьмастакоўтворчагааб’яднання«Светмастацтва».Міжнароднымастацкі праект «Рускія сезоны».Балет­казка

«Жар­птушка»І.Стравінскага.РоляК.СтаніслаўскагаіУ.Неміровіча­Данчанкіўстанаўленні

МаскоўскагаМастацкагатэатра.Гу тарка на тэму «Асаблівасці стылю мадэрн у мастацтве

Расіі».Дыскусія «Тэатральнасць музыкі Ігара Стравінскага».Выкананне эскіза касцюма казачнага персанажа (на выбар)

у стылі мадэрн.

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялЖывапіс:В. А. Сяроў.«Дзяўчынказперсікамі»;«Выкраданне

Еўропы»;М. А. Урубель. «Дэман, які сядзіць»; «МікулаСеляні­навіч»; «Шасцікрылы серафім»; «Пан»;А. М. Бенуа. «Прагулкакараля»;Л. С.Бакст. «Старажытныжах»;К. А. Сомаў. «ЯзычокКаламбіны»;К. А.Каровін.«Кветкіісадавіна»;«ПрыстаньуГур­зуфе».

Графіка:Я. Я. Лансерэ, І. Я. Білібін. Ілюстрацыі да друка­ваных выданняў (на выбар);А. М. Бенуа. Ілюстрацыі да паэмыА.С.Пушкіна«Медныконнік».

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва:М. А. Урубель. Дэка­ратыўнаямаёліка.

Сцэнаграфія:Л. С. Бакст. Эскізыкасцюмаў і дэкарацый дабалетаў«Спячаяпрыгажуня»,«Жар­птушка»;А. М. Бенуа.Эскізы

274

касцюмаўідэкарацыйдабалета«Пятрушка»;А. Я. Галавін.Эскізыдэкарацыйдабалета«Жар­птушка».

Музыка:С. В. Рахманінаў(навыбар);І. Ф. Стравінскі.Балеты«Жар­птушка»,«Пятрушка» (фрагменты).

8. Мастацтва Беларусі мяжы ХІХ—ХХ стагоддзяў (1 гадзіна)

Адраджэннегістарычныхтрадыцыйувобразаххрамаў,сядзіб,грамадскіхбудынкаў.Стыльмадэрнуархітэктуры.

Рамантычнаеірэалістычнаеадлюстраваннерэчаіснасціўжы­вапісе.Жанрава­тэматычнаяразнастайнасцьжывапісу.Культурна­гістарычнаяспадчынаўбеларускайграфіцы.

НапалеонОрда—мастак і кампазітар. ІгнатБуйніцкі: нара­джэннебеларускагатэатра.

Гутарка «Своеасаблівасць беларускай архітэктуры на мяжы XIX—XX стагоддзяў» («Тэмы і жанры ў беларускім жывапісе», «Вобраз чала века ў мастацтве графікі»).

Віртуальная экскурсія ў Нацыянальны мастацкі музей Рэспуб-лікі Беларусь.

Падрыхтоўка прэзентацыі «Сюжэты і вобразы ў мастацтве бе ла рускіх мастакоў».

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялАрхітэктура:Г. Шахт.ЦаркваУспенняПрасвятойБагаро­

дзіцыў в. Сар’яВерхнядзвінскага р­наВіцебскай вобл.;А. Гой-бель.КасцёлСвятогаАнтоніяПадуанскагаўПаставахВіцебскайвобл.;П. П. Мяркулаў.СаборУваскрэсенняХрыстоваўБарысаве;Р. Р. Марфельд.Капліца­пахавальняСвятаполк­Мірскіхуг.п.МірКарэліцкага р­на Гродзенскай вобл.;В. А.Шротэр. Дваранскаясядзібаўа.г.ЧырвоныБерагЖлобінскагар­наГомельскайвобл.;П. Г. Камбураў.БудынакМагілёўскагадраматычнагатэатра.

Жывапіс:В. К. Бялыніцкі-Біруля.«Веснавыяводы»;«Квітнеючысад»; «Сакавік»;Ф. Э. Рушчыц. «Лякасцёла»; «Старое гняздо»;К. Д.Аль хімовіч. «Пахаванне Гедыміна»; «На этапе»;Ю. Пэн.«Старыкравец».

Графіка:А. І. Каменскі.«Сустрэчаўпушчы»;С. С.Богуш-Сест-ранцэвіч.«Цыгане»;Н. Орда (навыбар).

Музыка:Н. Орда.Паланэз«Паўночнаязорка».

275

Р А З Д З Е Л 3 МАСТАЦКІЯ ЭКСПЕРЫМЕНТЫ ХХ СТАГОДДЗЯ (4 гадзіны)

9. Кубізм і абстракцыянізм: змяшанне фарбаў і форм (1 гадзіна)

Авангард:рэвалюцыяўмастацтве.Кубізм:імкненнеда«драбнення»формы.Ілюзорнасцьупера­

дачыпрадметаўрэчаіснасці.Кубістычны«калаж».Лепкаформайісвятломускульптуры.Праявакубізмуўграфіцы.

Асаблівасцімастацкаймовыабстракцыянізму:геаметрычныяформы,лініі,кропкі.

Гутарка на тэму «Колер у мастацтве кубізму і абстрак цыя-нізму».

Выкананне плаката ў стылістыцы Пабла Пікаса.Выкананне калажу на вольную тэму (матэрыял і тэхніка на

вы бар) у стылістыцы кубізму.

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялЖывапіс (кубізм):Р. Дэланэ. «Эйфелева вежа»;Ж. Брак.

«Шкляны графін і газета»;Ф. Лежэ. «Ключы»;П. Пікаса. «Трымузыкі»; «ПартрэтАмбруаза Валара»; «Скрыпка і вінаград»;«Кларнет і скрыпка».

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва (кубізм):П. Пікаса.«Сава»;«ГалаваФаўна».

Графіка (кубізм):П. Пікаса.Плакат1­гаСусветнагакангрэсапрыхільнікаўміруўПарыжы.

Скульптура (кубізм): В. Цадкін.«Нараджэннеформ».Абстракцыянізм у жывапісе:В. В. Кандзінскі.«Кампазіцыя

VIII.№260»;«Імправізацыя.Летуценнае»;П. Мандрыян. «Кам­пазіцыязчырвоным,чорным,сінім,жоўтымішэрым»;К. С. Ма-левіч.«Чорныквадрат»;«Супрэматызм»;«Чорныкрыж».

Абстракцыянізм у скульптуры:Г. Мур.«Авалзкропкамі».

10. Экспрэсіянізм і сюррэалізм: мастацтва будучыні (1 гадзіна)

Мастацтваэкспрэсіянізмуўжывапісеімузыцы:трагізмуспры­маннясветуіпрадчуваннеглабальныхкатастроф.Скажэннеіза­вастрэннеформякасноўныпрыёмстварэнняэкспрэсіі.

276

Сюррэалізм у мастацтве: сінтэз ідэй і мастацкіх прыёмаў.ТворчасцьСальвадораДалі.МікалайСеляшчук—беларускіДалі.

Гутарка «Унікальныя прыёмы экспрэсіянізму ў жывапісе, му зыцы, кіно».

Дыскусія на тэму «Наватарства сюррэалістаў: знешнія эфекты».

Праект-даследаванне «Мікалай Селяшчук — беларускі Далі».

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялЭкспрэсіянізм у жывапісе: Э. Л. Кірхнер. «ВуліцаБерліна»;

Э. Ноль дэ. «Сад кветак»;Ф. Марк. «Сіні конь»; «Лёсыжывёл»;П.Клее.«Дом,яківерціцца»;О. Какошка.«Салодкісон».

Экспрэсіянізм у графіцы:Э. Мунк.«Крык»;К.Кольвіц.Цыкл«Сялянскаявайна» (навыбар).

Экспрэсіянізм у скульптуры:Э. Барлах.Помнікзагінуўшым«Злітуйцеся!».

Экспрэсіянізм у музыцы (фрагменты):А. Шонберг.Монадрама«Чаканне»;Б. Бартак. Фартэпіянныцыкл«Мікракосмас»(мінія­цюрынавыбар);«Варварскаеалегра» («Allegrobarbaro»).

Сюррэалізм у жывапісе:С. Далі. «Галатэя сфер»; «Нязмен­насцьпамяці(Мяккігадзіннік)»;«Уверцюрападманкі»;«Сланы»;М. М. Се ляшчук.«Святочныязабавы»;«Каляднаяраніца».

Сюррэалізм у скульптуры:А. Джакамеці.«Галава».Сюррэалізм у мастацтве дызайну:М. Опенгейм.Футравы

чайныпрыбор;С. Далі.Канапаўформевуснаў.

11. Парыжская школа. Геніі жывапісу з Беларусі (1 гадзіна)

Парыж—эпіцэнтрмастацкіхадкрыццяўпачаткуХХстагод­дзя.Творчаяатмасферапарыжскайшколы.

АмедэаМадыльяні:лаканічнасць івыразнасцьмовы.Эмацыянальная выразнасць работХаімаСуціна.Чараўнік і

казачнікМаркШагал.Гутарка «Асаблівасці мастацкай мовы Амедэа Мадыльяні».Праект «Віртуальная выстава беларускіх мастакоў парыж-

скай школы» (групавая работа).

277

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялА. Мадыльяні. «ПартрэтЖанныЭбютэрн»; «ПартрэтХаіма

Суціна»;«Аліса»;Х. Суцін.«Рыбыіпамідоры»;«ПартрэтМадленКастэн»; «Дарога ўКань­сюр­Мер»; «Аўтапартрэт»; «Чырвоныягладыёлусы»;М. Шагал.«Яівёска»;«Аўтапартрэтзсямюпальца­мі»;«Скрыпач»;РоспісплафонаГранд­апераўПарыжы;П. Крэ-мень.«Гарадскіпейзаж»;М.Кікоін.«Вазазкветкамі»;Ф.-Ш. Цар- фін.«Паўдзённыпейзаж».

12. Эксперыменты ў музыцы і кіно ХХ стагоддзя (1 гадзіна)

Масаваямузычнаякультура.Джазяксінтэзеўрапейскіхіаф­раамерыканскіхмузычных традыцый.ТворчасцьДж.Гершвіна.Ролягрупы«TheBeatles»устанаўленнірок­музыкі.

Дакладнасцьатмасферыіўнутранагасветучалавека:італьянскінеарэалізм.Жанрава­тэматычныя эксперыментыўфранцузскімкінематографе.

Гутарка «Джаз у сучаснай музычнай культуры», «Італьянскі неа рэалізм: сродкі кінавыразнасці».

Дыскусія «Рок-музыка: ад андэграўнду да канцэртаў на ста-дыёнах».

Выкананне постара (вокладкі пласцінкі, дыска, часопіса) на тэму аднаго з кінашэдэўраў ХХ стагоддзя.

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялДжаз:Л. Армстранг.Кампазіцыі(навыбар);Дж. Гершвін.«Рапсо­

дыяў стылі блюз» («Блакітнаярапсодыя»);Опера«Поргі іБес»(КалыханкаКлары«Summertime» у выкананніЛуіАрмстрангаіЭлыФіцджэральд).

Рок-музыка:«TheBeatles».Кампазіцыі«Michelle»;«Yesterday».Экранныя мастацтвы (фрагменты):В. дэ Сіка.«Выкрадаль­

нікі веласіпедаў»;Ф. Капра. «Гэта цудоўнаежыццё»;Ж. Дэмі.«Шэрбурскіяпарасоны».

Кінамузыка:фрагменты(навыбар).

278

Р А З Д З Е Л 4МАСТАЦТВА САВЕЦКАЙ ЭПОХІ (3 гадзіны)

13. Станаўленне мастацтва савецкай эпохі (1 гадзіна)

Уплыў савецкай ідэалогіі намастацтва.Агітацыйна­масавыхарактармастацтва.Новыятэмыісродківыразнасці.

Новыя вехі ў развіцці авангарда: тэатралізаваныямасавыяпрадстаўленні.Станаўленнесацыялістычнагарэалізму.Станоўчывобразгерояўмастацтве.

Масаваяпесняякзнакіпрыметаэпохі.«Саветызацыя»тэатра.Стварэннесавецкайкінаіндустрыі.

Гутарка «Рэвалюцыя і мастак: надзеі і расчараванні».Выкананне прэзентацыі «Партрэтная галерэя скульптурных

выяў дзеячаў культуры савецкай эпохі 20—30-х гадоў».Эскіз рэкламы прадмета (на выбар) у стылістыцы савецкага

плаката.

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялАрхітэктура:У. Г. Шухаў.ВежарадыёстанцыіімяКамінтэрна;

У. Я.Татлін.ВежаIIIІнтэрнацыянала;К. С. Мельнікаў.Домкуль­турыімяІ.В.РусаковаўМаскве;І. У. Жалтоўскі.Жылыдомнавул.МахавойуМаскве;Бр. Весніны.ПраектПалацапрацы.

Жывапіс:Б. М. Кустодзіеў. «Бальшавік»;М. З. Шагал. «Мірхацінам, вайнапалацам»;Я. М. Чапцоў. «Пасяджэнне сельскайячэйкі»;А. М. Родчанка (навыбар).

Графіка:Плакаты(навыбар).Скульптура:В. І. Мухіна. «Сялянка»;«Рабочыікалгасніца»;

«Будаўнік»; І. Д. Шадр. «Сейбіт»; «Рабочы»; «Чырвонаармеец»;«Селянін».

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва:Рэвалюцыйныфарфор(навыбар).

Музыка (фрагменты):А. М. Аўраамаў. «Сімфонія гудкоў»;А. В.Ма сала′ў. Сімфанічны эпізод «Завод.Музыкамашын» (збалета «Сталь»);Песні І. В.Дунаеўскага,А. В.Аляксандрава,Д.Д.Шастаковіча,М.У.Багаслоўскага і інш. (навыбар).

Экранныя мастацтвы (фрагменты):Р. В. Аляксандраў.«Цырк»; «Светлышлях»;С. М. Эйзенштэйн. «Браняносец “Па­цёмкін”»;Дзіга Вер таў.«Чалавекзкінаапаратам».

279

14. Паміж традыцыяй і авангардам: мастацтва Беларусі 1920—1930-х гадоў

(1 гадзіна)РазвіццёмастацкайкультурыБеларусі 1920—1930­х гадоў у

кантэксценацыянальныхтрадыцый.НоваямастацкаямоваМ.М.Філіповіча:мадэліраванне ко­

лерам.Прыгажосць роднай зямлі ў творахС.Ю.Жукоўскага іУ.М.Кудрэвіча.Маляваныядываны(маляванкі)А.Кіш.Фанта­стычнысветЯ.Н.Драздовіча.Партрэтнаягалерэя:З. І.Азгур.

Віцебскаямастацкаяшкола.Гутарка «Мастацтва Беларусі 1920—1930-х гадоў: традыцыі

і экс перыменты».Дыскусія «Дарога ў прафесійнае мастацтва Беларусі ў 1920—

1930-я гады».Творчы праект «Гістарычныя асобы ў творах мастацтва

беларус кіх мастакоў 1920—1930-х гадоў».

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялЖывапіс:М. М. Філіповіч. «Карагод»; «Жанчына ў наміт­

цы»; Ілюстрацыі да беларускіхнародныхказак;У. М. Кудрэвіч.«Беларуская вёска»; «Раніца вясны»;С. Ю. Жукоўскі. «Ручайу хвойным лесе»;Я. Н.Драз довіч. «Від пад кольцам на плане­цеСатурн»; «Сустрэча вяснынаСатурне»; «УсяслаўПолацкі»;Я. М. Кру гер.«ПартрэтЯ.Купалы»;М.В. Дабужынскі.«Віцебск»;В. М. Ермалаева. «Супрэматычная пабудова (эскіз святочнагаафармленняВіцебска)»;П. А. Сергіевіч. «Шляхамжыцця», «Бе­ларусы».

Графіка:С. Юдовін.«Віцебск»;А. М. Тычына.«СтарыМінск»;«ПлошчаСвабоды»;А. А. Астаповіч.«Вуліцаўвёсцы».

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва:А. Кіш. Маляваныядываны (на выбар);Я. Н. Драздовіч.Маляваныядываны (на вы­бар);М. М.Філі повіч.Керамічныяцацкі «Дудар», «Цымбаліст»,«Сялянскіхлопчык».

Скульптура:А. В. Грубэ. «Праца. Тачачнік»;А. А. Бембель.РэльефыўДоме ўрада ўМінску;З. І. Азгур.ПартрэтыЯнкіКу­палы,ЯкубаКоласа.

280

15. Мастацтва пра вайну: музы не маўчалі (1 гадзіна)

Асноўныя эмацыянальныя лініі мастацкіх твораў ваенныхгадоў:нянавісцьдаворага,тугапаблізкіх,стойкасцьіаптымізмнарода,якізмагаецца.

Асэнсаванневаеннагавопытуўмастацкіхтворахпасляваеннагаперыяду.

Гутарка «Мастацкія вобразы, народжаныя вайной».Падрыхтоўка літаратурна-музычнай кампазіцыі «Музы не

маўчалі на вайне».Праект-даследаванне «Тэма вайны ў гісторыі маёй сям’і»

(групавая работа).Падрыхтоўка тэматычнага вечара «Вайна: погляд з XXI ста -

годдзя».

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялЖывапіс:А. А. Пластаў. «Фашыст праляцеў»;А. А. Дай-

нека. «Абарона Севастопаля»; «УскраінаМасквы»;К. Ф. Юон.«Парад наЧырвонай плошчы 7 лістапада 1941 года»;С. В. Ге - расімаў. «Маці партызана»;Б. М.Няменскі. «Маці»;А. Д. Шыб - нёў. «Палонных вядуць»;А. І.Лак тыёнаў. «Ліст з фронту»;Ю. М. Няпрынцаў.«Адпачынакпаслябою»;Б. С. Угараў.«Ленін­градка (У сорак першым)»;В. В. Волкаў. «ВызваленнеМінска.3 ліпеня 1944 года»;П. А. Крываногаў. «АбаронцыБрэсцкайкрэпасці»; І. В. Ахрэмчык. «Абаронцы Брэсцкай крэпасці»;Л. Д. Шча мялёў.«Маёнараджэнне»;М. А. Савіцкі.Серыя«Лічбынасэрцы».

Графіка:Плакаты(навыбар).Скульптура:Мемарыяльныкомплекс «Брэсцкая крэпасць­

герой»;Мемарыяльны комплекс «Прарыў» ваУшацкім раёнеВіцебскайвобл.;Мемарыялахвярамгітлераўскагагенацыду«Яма»ўМінску;Ф. Д.Фі вейскі.«Мацнейзасмерць».

Музыка:Д. Д. Шастаковіч. Сімфонія№7 «Ленінградская»(ч.1,эпізоднашэсця);С. С. Пракоф’еў.Кантата«АляксандрНеўскі»(ч. 4 «Уставайце, людзі рускія»);Музычныякампазіцыіна тэмувайныўвыкананніЛ.М.Гурчанка(кампазіцыя«Песнівайны»),ансамбля«Песняры»(кампазіцыя«Празвайну»),вакальнайгру­пы«Чысты голас» (кампазіцыя«На вайне якна вайне») і інш.;

281

Д. Б. Кабалеўскі. Рэквіемна вершыР.Раждзественскага (Уступ«Памятайце»,«Нашыдзеці»).

Экранныя мастацтвы (фрагменты):Л. Д. Лукаў.«Двабайцы»;С.Ф. Бандарчук.«Лёсчалавека»;Р. Н. Чухрай.«Баладапрасалдата»;А.А. Таркоўскі.«Іванавадзяцінства»;В. Ц. Тураў.«Яродамздзя­цінства»;І. М. Дабралюбаў.«ІванМакаравіч».

Р А З Д З Е Л 5МАСТАЦТВА МЯЖЫ ТЫСЯЧАГОДДЗЯЎ:

НОВЫЯ ФОРМЫ Ў НОВЫХ РЭАЛІЯХ (2 гадзіны)

16. Сучаснае мастацтва — мастацтва будучыні (1 гадзіна)

Паняцце «постмадэрнізм».Цытатнасць і іронія як асноўныяпраявыпостмадэрнізму.Высокатэхналагічныямагчымасці ства­рэнняэфектупраўды івыдумкі.

Відовішчныхарактармастацтва: папулярнаемастацтва і ап­тычныяілюзіі.Перформанс і інсталяцыя:мастацтвадляўсіх.

Дыскусія на тэму «Што ў мастацтве першаснае — ідэя або форма?».

Выкананне інсталяцыі на вольную тэму (матэрыял на выбар).Падрыхтоўка сцэнарыя перформанса на тэму «Я выбіраю

зда ровы лад жыцця», «Скажы “не” шкодным звычкам» ці інш.

Прыкладны мастацка­ілюстрацыйны матэрыялАрхітэктура:П. Блом.КубічныядамыўРотэрдаме;Ф. Геры.

КанцэртнаязалаУолтаДыснеяўЛос­Анджэлесе;К. Кума.Буды­накшоу­румаМ2уТокіа;Прыкладыэкаархітэктуры(навыбар);Медыяфасады(навыбар) і/ці інш.

Выяўленчае мастацтва:Э. Уорхал.«МэрылінМанро»;«Бля­шанка супуКэмпбэл»;В. Вазарэлі. «Вега­200»;«Зялёная і аран­жаваякампазіцыя» і/ці інш.

Скульптура:Э. Грыгорску.Помнік паэтуМіхаюЭмінеску ўАнешці;Б. Каталана.«ВялікіВанГог»зсерыі«Вандроўнікі(Па­дарожнікі)» і/ці інш.

282

Перформанс, інсталяцыі, арт-аб’екты:Ё. Бойс. 7000дубоў(акцыя1982года);Т. Гайтан.ХайдэльбергскіпраектуДэтройце;К. Ольдэн бург. «Лыжка­мост і вішня»;Дж. Кейдж. Кампазіцыя«4´33´´» («Чатыры мінуты трыццаць тры секунды цішыні»);Ж. Плэнса.Скульптура«Домведаў»;Т. Янсен.Серыя«Пляжныязвяры»;С. Кнап.Светлавыякарціныі/ці інш.

17. Мастацтва Беларусі мяжы тысячагоддзяў (1 гадзіна)

НацыянальнаясвядомасцьбеларускаганародаяквядучаятэмамастацтваБеларусіпостсавецкагаперыяду.

Архітэктура:вобразы­сімвалыновайэпохі.Нацыянальныкала­рытувыяўленчыммастацтве.Гістарычныятрадыцыі іавангард.

Новыя гукавыя светыўмузычнайкультурыБеларусі.Бела­рускікінематограф.

Гутарка «Сімвалы беларускай культуры ў мастацтве мяжы тыся чагоддзяў».

Выкананне фатаграфіі на тэму «Прыгажосць звычайнага».Выкананне прэзентацыі на тэму «Мастацтва Беларусі ў

асобах».

Мастацка­ілюстрацыйны матэрыял навыбарнастаўніка.

АСНОЎНЫЯ ПАТРАБАВАННІ ДА ВЫНІКАЎ ВУЧЭБНАЙ ДЗЕЙНАСЦІ ВУЧНЯЎ

Увынікузасваеннязместувучніпавінны:мецьуяўленне:z� праасаблівасціразвіццямастацтваXIX—пачаткуXXIста­годдзя;z� асаблівасціразвіццянацыянальнайкультурыXIX—пачаткуXXIстагоддзя;

ведаць:z� змест паняццяў «рамантызм», «рэалізм», «імпрэсіянізм»,«мадэрн»,«постмадэрнізм»;z� асноўныя сродкімастацкай выразнасці ў розныхвідахма­стацтва і асаблівасці іх увасабленняў рамках вывучаемагачасавагаперыяду;z� асноўныя творымастацтва ў рамках вывучаемага часавагаперыяду;

умець:z� суадносіць мастацкія творы з вывучаемым гістарычнымперыядам;z� параўноўвацьмастацкіятворырозныхвідаў(стыляў,напрам­каў)мастацтва;z� выказвацьіабгрунтоўвацьсваеадносіныдатворамастацтва;z� выяўляцьасацыятыўныясувязімастацкагатворазжыцця­дзейнасцючалавека,навакольнымсветам;z� увасабляцьмастацківобразурозныхвідахмастацка­творчайдзейнасці;

валодаць:z� навыкамі пошуку і крытычнага адборумастацтвазнаўчайінфармацыіўкрыніцахрознагатыпу;z� мінімальнымі навыкамі аналізу і інтэрпрэтацыі творама­стацтва:дляарыентацыіўкультурнайспадчынемінулага ісучаснасці; арганізацыі свайго вольнага часу; самастойнаймастацкайтворчасці.