“Яруу найргийн сахиулсан” Ли Бай    Хятадын олон улсын радио 

       Ли Бай бол Хятадын Тан улсын vеийн нэрт яруу найрагч юм. Ли Бай­гийн єєртєє итгэлтэй, омог бардам, гvдэсхэн шуурахй зан чанар болон чєлєєтэй зохион бvтээдэг романтик vзэл сэтгэлгээ нь Хятадын Тан улсын бадралын vеийн сэхээтэдийн цаг эрины зан ааль болон vзэл санааны дvр тєрхийг бvрэн харуулсан байдаг.  

　　Ли Бай­гийн  манай тооллын 701—манай тооллын 762﹙  он дээдсийн нутаг нь єнєєгийн Ганьсу байсан боловч тvvний удам﹚  судар болон мэндэлсэн газар нь одоо болтол бас оньсого таавар мэт зvйл байсаар ирсэн юм. Ли Бай­гийн яруу найргийн зохиолоос бид тvvний гэрийхэн нь маш чинээлэг амьдралтай мєртєє соёлын єндєр боловсролтой байсан ба Ли Бай бага насандаа олон ном судар vзснээс гадна бас сэлмэн эрдэмд сайн байсныг мэдэж болох юм. Ли Бай 20 гаруй наснаас эхлэн, эрдэм мэдлэгээ нэмэгдvvлэхийн тєлєє, олон газруудаар аялан явж, эрдэм ухаан хэтийдсэн их олон хvнтэй уулзаж танилцсан явдал нь яруу найргийн бvтээл туурвилд нь маш их vр нєлєє vзvvлсэн байжээ. Тухайн vед хэдийгээр хэвлэх мэргэжил, зам харилцааны хєгжлийн байдал тун тааруухан байсан боловч бичгийн хvмvvс хоорондын хувийн солилцоогоор дамжин, Ли Бай залуугийн vеэсээ маш их нэрд гарсан байлаа. 

　　Эрдэм мэдлэг сурч шалгуульд оролцон ноён суух явдал нь Хятадын эртний бичгийн хvний ямагтын хєєцєлдєл болж байжээ. Залуугийн vедээ Ли Бай ч ноён суух талаар єєрєє зохих байр суурьтай болохыг маш их хvсч байсан тул нийслэл Чан ань хотод очсон байв. Тvvний бичсэн яруу найргийн зохиол бvтээлийнх нь нэр хvнд болон нэрт хvмvvсийн танилцуулсны ачаар Тянь баогийн тэргvvн он  манай тооллын 742 он ­д Ли Бай хааны ордонд орж бичгийн тvшмэл болсон﹙ ﹚  юм. Тэр нь тvvний насан туршийн хамгийн бахархалтай шат vе байсан билээ.

        Ли Бай оморхог бардам зан араншинтай байсан бєгєєд тухайн vеийн албан ноёдын ялзран доройтсон байдалд маш их дургvйцэж, бас хаан эзэн тvvнийг дэшvvлэн хэрэглэж тvvнд улс тєрийн эрдэм чадвараа бадруулахад нь боломж тохиол олгохыг хvсч байв. Гэвч тухайн vеийн хаан эзэн нь тvvнийг зєвхєн хааны яруу найрагчаар vзэж байсан ба ордны доторхи эрх сvртэй ноёд тvшмэд тvvнийг гvтгэн муулж байснаар хаан эзэн ч тvvнийг итгэмжлэн хэрэглэхээ больсон ажээ. Yvний улиаас Ли Бай засаг тєрд итгэл алдарч, нийслэл хот Чан аниас гаран, “дэхийг дойрон шvлэг архиар зугаа болгосон” амьдрал хийж эхэлсэн байлаа.

       Ли Бай насан туршийнхаа ихээнх цаг хугацааг бvр аялал дойрч єнгєрvvлсэн бєгєєд тэрхvv хугацаанд эх байгалийн єнгє vзэмжийг зураглан дvрслэсэн их олон яруу найргийн зоаиол бvтээл туурвин бичсан байна. “Шv газрын замын бэрх нь Тэнгэрт гарахаас ч бэрхтэй”  “Шv газрын гам”﹙  хэмээх шvлэг , “Хатан голын усан тэнгэрээс бууж, Халгилан урсч далайд цутгаад дахин﹚  буцахгvй” “Архины уух” хэмээх шvлэг , “Хєєсрєн урсч гурван мянган тохойгоос нисэн буухад,﹙ ﹚  Хєх огторгуйгаас мєнгєн гол буув хэмээн андуурав” “Лv шань уулны хvрхрээг бараалсан нь”﹙  хэмээх шvлэг  зэрэг Ли Бай­гийн шvлгийн єгvvлбэр нь хэтрvvлэл болон зvйрлэлийн аргыг﹚  

хэрэглэсэн, олон зуун жилийн турш ам дамжин уламжлагдсаар ирсэн нэрт бадаг болсон юм.

       Ли Бай­гийн яруу найргийн зохиол бvтээлээс одоог хvртэл уламжлагдаж ирсэн нь 900 байгаас гадна бас 60 гаруй найруулалын зохиол буй. Тvvний шvлэг нь євєрмєц сонин ургуулан бодолт, асар их багтаалмтай жавхаа тєгєлдєр байдал нь хvмvvсийн бахархлыг тєрvvлдэг юм. Ли Бай­гийн яруу найргийн зохиол бvтээл нь хожмын хvмvvст алс хэтийн гvн нєлєє vзvvлж, Ли Бай ч “Яруу найргийн сахиулсан” гэсэн сайхан алдар нэр хvртсэн байна.

        Д фү ү: (712-770 он), рг с н нэр нь Зи ми, Хэнань мужийн г нь шаны х н,ө ө ө ү ү Хятад

улсын т хэн дэх агуу их реализмт зохиолч, багийн амьдрал нь ядуу байсан, 24-тэйүү орогсод( ноён) шалгаад хир тэнцэсэнг й, бага тушаалтан болсон ч амьдрал нь ядууү хэвээрээ байж, Ань л шаны урвалгаан гармагч Сы чуанд зугтан х рч, вс н эм худалданү ү ө ө

амьдарч, хэсэг е йлдвэрийн яамны доод тушалтан болж явчээ. Сы чуанд байхдааү Ү бичисэн зохиол нь хамгаас олон, т ний ш лэгдүү ү феодал нийгмийн балар харанхуй, харгис хэрцэгийг илчилэн ш мжилж, ард т мнийг р вдс н агуулгаар голлоно. урлагийнүү ү ө ө ө талаар айзам цохилго аяс хэмжээ туйлын нягт жигд, нарийн г н байдаг. Хятадын эртэнийү ш лгийн х гжил жич Хятадын эртний утга зохиолын хэлний х гжилд уугаа ихү ө ө з тгэлү

з лсэн байна.“ү үү Д г нь ф гинн т вэр”гэж буй.ү ү ү үүХилийн манаанд морьдсон ньНум тэлвэл хатуу нумыг тэлСум зарвал урт сумыг зарХ нийгү харвавал х лгий нь урьд харавүХулгайг барихад т р гий нь урьд барьү үүХ н амьтныгү б хэтэрхий алүүУлс амьтан хувьдаа зааг буйХалдан довтлолыг зогсоовол боллооХамаа хайдагг й алах хэрэг юун.ү  

Б.Лхагвасүрэнгийн:Өлмий дээрээс хулан хулжижМагнай дээр шингэнэНүд эцнэ

Г.Аюурзана:Алсын ууланд Буга урамдавуу дааЭндэхэд будан сэрвэлзэв

Т.Эрдэнэцогтын:Сар мандажНууранд хөвөх навчисЦагаахан

С.Оюунтөгс:Өвлийн үдэшОгт танихгүй хүнийИнээмсэглэхийг олж үзэхсэнхэмээсэн Монгол хайкуг иш татаад Монголын яруу найрагчид бидний бодлоор өөрсдийнхөө хайкуд хамгийн энгийн юмс үзэгдлийн гоо сайхан гүн утга санааг нээн илрүүлж байна хэмээн дүгнэжээ. Монгол нутгийн хөрсөнд хаа хаагүй сакура дэлгэрэх адил Монголын яруу найрагчдын оюун санаанд “хайку” урган цэцэглэж буй. Сакура цэцэглэсэн нь Данзанравжаагийн ач, хайку дэлгэрсэн нь Б.Явуухулангийн буян бөлгөө. Энэ аугаа их учрал тохиолын тул энэ нүүрийг бэлтгэвэй.

Монгол туургатын хайку шүлгийн дээжис

Б.Явуухулан

Хавар

Хашаа бууцын хөлөөрХар турлиах сүрэглэн ирж

Хөлдүүс ховхлон гүйлдэнэ

Зун

Амаа өдөржин ангайнАтан тэмээ нүцгэн биендээХүйт мөрөөдөн зогсоно

Намар 

Бургаст голын тохойнБуруу эргэсэн цөөрөм дээрӨнчин навч эргэлдэнэ

Өвөл

Өвөр нөмөрт бараантахӨвөлжөө бууцны хөлөөдМалын жим зурайна

Дармын Батбаяр

Эзгүй цагаан талдЭхээс төрөөд биИйм их гуниг үзлүү    * * *Өөрөө би чиньӨөрийнхөө доторӨнчин янзага шиг тэнэнэ

Б.Лхагвасүрэн

“Шувуун мөр” хайку шүлгээс

Намрын хонгор салхи

Бор шувуу нисэх биш Салхинд хийсч ирнэНамрын сүүл сар    * * *Намар

Цэн тогоруугМанан багалзуурдахадИнгэн туйлаадас хаяна    * * *Хүн чулуу

Б.Ренчиний дурсгалд Толгойг нь хугалсан хүн чулуун дээрТоймгүй олон хэрээ цуглажНүдийг нь эрнэ    * * *

Намрын шөнө

Унага хөхүүр дотуур тонгочих шигАйраг шөнөжин иснэ“Гүүн зэл” хурхирна    * * *

Д.Баасанжав

Тунгалаг цөөрөм

Үүлэн дундЗагас хөөцөлдөнөҮзэгдэх дүрс нь цөөрмийн ёроолд

Намар

Агаарт зурагдсанУлиасны шар навчисАлдран хийсэх нь намар ажээ* * *

Г.Аюурзана

Адуу үүрсэх мэт шөнийн тэнгэртАргамжаатай завьНэг бөхөлзөнө нэг зуларна    * * *Хуучин Бугатын зээлээрХуучирсан өнчин аялгууӨглөг хайж тэнүүчилнэ    * * *

Е.Балжинням /ӨМӨЗО­ны яруу найрагч/

Өвсний үнэр авсанХэсүүл салхиБайшингийн буланд  атирсаар

***Хэсүүл саранБайшингийн үүдээрИлүү үг үнэрлэжээ/"Íаранд ёсолсон хүүхэд" номноос/

П.Батхуяг

Өглөө өмссөн хуучин  цамцУрьд өдөр нь уусан архиныУлаан үнэртэй    * * *Өтгөн хар үсэн дээрЦагаан цас буух нь 

Үзтэл бүхний ирээдүй    * * *

Д.Баянтунгалаг

Хагацал мэтХар гантиг шөнөөрХавар гэнэт ирвэй

***Хэдэн улаан навчХэний зүрхний дурсгал  вэ?Хээр талд салхилна    * * *Шанзны мөөмөндСэтгэлийн уруул өмөлзөнөШархадсан орхимжны  дууль уу?

Ж.Баярхүү

Өр нимгэрчҮс унах ньӨвөл ирж буй мэт    * * *Бүсгүй хүн дэрээ тэврэнБүүвэйн дуу хадаахадГан тайлагдам...    * * *

С.Билэгсайхан

Өвс өвсөөҮнсэх чимээгӨнөөдөр л сонсов    * * *Ботго буйлахадБорооны хар үүлсÇамхрах шиг болов

***Бөгтөр эмгэд шигТахир моддын доорБи ч бас бөхийн суунам    * * *Хөх нуурын будангШөнөжин зүүдлээд сэрэхүйАнхны цас öонхыг минь тогшив    * * *Хээр талНам гүмхэн бараантанаӨвс гүйлдэнэ

Б.Галсансүх

Манай тагтан дээгүүрШонхор шувуу эргэнэБаян хот шүү    * * *Хүйтэн байнаХана хүртэлИнгэж хэлэв

Д.Ган­Очир

Хөлийн чимээ гарлааХүлээнэ гэдэгЯмар хэцүү вэ?    * * *Сэтгэлд гунигаа нуухадЧи миньНүцгэн үзэгдэх хэцүү

Б.Занданхүү

Хэтэрхий үнэтэй цаг хугацаагДурсамжаар хучаадХэнэггүйхэн оршуулж  билээ    * * *Хоригдсон ялтныГавтай гарХүслээ атгажээ

Б.Идэрбаяр

Доголон могойТаяг тулнаНаран эмгэн    * * *Бодол хөвөрнөБөөрөнхий дэлхий өнхөрнөЭмгэн оймс нэхнэ

Ж.Лхагва

Намрын сүүлчийн навчДэгээнд орсон загас шигЭцсийн удаа цовхчино

Н.Найдансүрэн

Нулимс ганцаардахуйдЗүрх ханьсахуй ньНэн гачлантай    * * *

Намрын сарын нүдӨглөө бүхэнНулимстай    * * *Хажууд байгаа атлааХол санагдахХүн байх юм

Г.Нямдорж

Хоёр Түнэлийн оройдХүдэн манан татахадМодон хөл минь даарав    * * *Аргалын хөх утаандАараг толгод сая сэржЦасны ус урслаа

Ж.Олзвой

Ширээнээс сандалНамхан байх ньӨнөөдөр    * * *Өөгүй бөөрөнхий чулуугӨнхрүүлж тоглоходГолдоо ирмэгтэй

С.Оюунтөгс

Нулимс урсахдааХацрыг илбэвчЗүрхийг минь зүснэ

***Хэн нэгний хурууҮсэнд минь хүрэх шигХавар ирлээ    * * *Хүйтэн салхиБие эзэмдэхэдЗүрх бүлээснэ    * * *Нулимс миньДуугүйхэн урсах ньДаанч тод

Л.Өлзийтөгс

Эргэн тойрон цэнхэр цасЭнэ хүмүүс яаж

Шүлэг бичихгүй байж чаддаг юм бол    * * *Хөлд орж буй охины минь  өлмийдХожимСалхи хүртэл хөндөлсөнө

***Хөөрхий навчис Хөсөр унахдааХэвлийг минь зөөлөн шүргээдхэв

Г.Сонинбаяр

Хаврын цасНамар хаялнаХяруу    * * *Бүрхэг өдөрЦонхон дээрээНар зурнам    * * *Хүйтэн намрын борооноорХүн бүхэн цусгүй

Л.Сэцэнцогт/ӨМӨЗО­ны яруу найрагч/

Мөнгөн сарны туяандДалай царцсан шөнөТөрсөн нутаг руугаа гүйнэ

Мөлжүүртэй үгс 

2008 оны 03 сарын 14

Дэлхий дээрх ямар ч агуу зүйлүүд айдас хүйдэсгүйгээр бий болдоггүй.

Сайн эхнэр амьдралын үндэс 

Хөдөлгөөнгүй амьдрал “үхширсэн” зүүдтэй адил 

Хүн өөрөө өөрийгөө хүндэтгэх хэрэгтэй 

Хүмүүс уншихаа боливол сэтгэхээ болино 

Амьд үг гайхамшгийг бүтээдэг 

Хүний мөн чанар хүслээр нь илэрдэг 

Өнөөдөр боломжгүй зүйл маргааш боломжтой болдог 

Зорилготой хүн хатуужилтай байдаг 

Хүний нүүр царай дотоод ертөнцөө үргэлж илэрхийлж байдаг 

Бусдыг хүндэлж байж өөрийгөө хүндлүүл 

Өөрийнхөө тухай үргэлж ярих нь өөрийгөө гутааж буй хэрэг 

Сайхан үг ­ сэтгэлийн чимэг 

Хүн өөрөө бүхэл бүтэн нэг ертөнц 

Хэрэв зөвлөгөө сайн бол хэн зөвлөсөн нь хамаагүй 

Өөрийн бурууг бусдаас асууж мэд 

Ямар ч бэрхшээл шургуу тэвчээрт ялагддаг 

Бардам зан гэдэг сул доройгийн шинж 

Эрүүл мэнд эд баялгаас үнэтэй 

Ааш занг засахаас эвдэх нь илүү амархан 

Зүгээр суух нь амралт биш 

Архидалт бол сайн дурын галзуурал 

Уур хилэн бол түр зуурын галзуурал 

Амьдрал мөнхийн тэмцэл 

Эрүүл мэнд алтнаас үнэтэй 

Амьдрал богинохон, үг мөнх 

Хүнээс муу талыг нь биш, сайныг нь олж хар 

Амьдрал бол мөнх, үхэл нэг л агшин 

Хүн байх нь хамгийн хэцүү мэргэжил 

Амжилт бол бүтэлгүй оролдлогын цуваа 

Үнэнээс айх нь инээдтэй хэрэг 

Зорилт гэдэг тодорхой хугацаанд биелүүлэх мөрөөдөл 

Хэрэв ажил чинь хүнд байгаа бол буруугаас нь эхэлсэн гэсэн үг 

Ойлголцол зөвшилцлийн эхлэл 

Гарах гарцгүй зүйл гэж үгүй. Бидэнд үргэлж ямар нэг боломж байдаг 

Хэрэв эргэлзэж байгаа бол татгалзсан нь дээр 

Хариуцлагаас бүү ай 

Амьдралын хаалгаа чи өөрийн гараар нээ 

Бороо, хяруунд цохиулах тусам нялх ногооны ургац сөөм сөөмөөр ахидаг 

Өөдлөх хүслийн өмнө хаалт гэж үгүй 

Өөрийн тавилангаар шатаж амьдар 

Гүйцэтгэх чадваргүй хүн амжилтанд хүрэхгүй 

Жаргахыг хүсвэл хөлсөө гарга 

Зан араншин гэдэг нэг насанд үйлчлэх цорын ганц эрдэнэ 

Зориг байвал мянган хэргийг бүтээнэ 

Муу дарханы багаж их 

Хайхрамжгүй хүн үрлэгэн хүний төрсөн дүү 

Залхуу та шоргоолжны үүрийг ажигла. Тэдний арга ухаанаас суралц 

Идэх уухын ховдог хоосролтой залгуулдаг бол их нойр хүнд ноорхой навтас хэдрүүлдэг 

Амжилтын нууц нь өөрт тулгарсан асуудалд эзэн болоход оршино 

Аажуу тайван алхваас алс хол хүрнэ 

Сурахаасаа хэвших нь чухал 

Шаргуу, нөр их хөдөлмөр л сэтгэлийн таашаал өгдөг 

Хөдөлмөр бол аз жаргал, сайн сайхан бүхний үндэс 

Би өөртөө таалагдаж байж миний үйлчилгээ борлоно 

Үйлчилгээний ажилтан гэдэг хувцасны загвар үзүүлэгч ажил хэрэгч хүн 

Бизнес гэдэг бараа, үйлчилгээний аль нь ч бус, гагцхүү өөрийн гэсэн хэрэглэгчтэй болох явдал 

Чанар гэдэг үйлчлүүлэгч дахин ирэхийг хэлнэ 

Золгүй үедээ ч үүрэг хариуцлагадаа үнэнч байна гэдэг агуу үйлс Демокрит 

Ухаантай хүн ужиг хүсэлтэйгээ тэмцдэг. Тэнэг хүн боол нь болдог Эпиктит 

Бусармаг явдлыг хараад дуугүй байна гэдэг өөрөө түүнд оролцож байна гэсэн үг Жан­Жак­Русо 

Бусдын тухай хов жив ярьж суугаа хүнийг бушуухан гэрээсээ хөөж гарга Фальс 

Бид яг юу хүсээд байгаагаа мэддэгсэн бол бидний туйлын хүсэл тийм ч их зүйл байхгүйсэн 

Зөрүүд зан – тэнэгүүдийн нэрийн хуудас 

Залуур хатуу чанга гарт байвал завь ямар ч салхийг тэснэ 

Уулыг чулуу чимнэ, хүнийг толгой чимнэ 

Шунал тачаалыг захирч бай. Тэгэхгүй бол тэр чамайг эзэмдэнэ Эпиктет 

Хүнийг зөвхөн төрөлхийн төдийгүй олдмол чанарууд ч тодорхойлдог Гёте 

Огт юу ч мэдэхгүй байна гэдэг тийм ч айхтар хортой зүйл биш. Харин дутуу дулимаг эзэмшсэн мэдлэг түүнээс ч аюултай Платон 

Юуг ч маргааш гэж хойш бүү тавь. Энэ нь цаг хугацааны үнэ цэнийг мэддэг хүний давуу тал Э.Лабуле 

Өөрийгөө ялан дийлэхээс бүхий л ялалт эхэлнэ Л.Монов Зан чанар гэдэг зарчмын дагуу ажиллах чадвар И.Кант 

Уурандаа эхэлсэн зүйл ичгэвтэрээр дуусдаг Л.Толстой 

Хулчгар найз дайснаас ч аюултай Л.Толстой 

Нойр гэдэг сэтгэлийн зовлонг анагаагч А.С.Пушкин 

Илүүдсэнээ мэдмэгц яваад өгөх нь ухаантай хүний чанар Жан­Жак­Русо 

Бэрхшээл дунд ч боломж байдаг А.Эйнштейн 

Бусдаас өөр байгаадаа бүү санаа зов. Харин үүгээрээ бахархах хэрэгтэй 

Ямар ч хүч чармайлтгүйгээр хүрч болох ганц зүйл бол ялагдал 

Хөдөлмөр бол өлсгөлөнгийн эцэг, ходоодны өвөө, эрүүл мэндийн өвөг эцэг М.Сафир Агуу зүйлийг нэг өдөр хийдэггүй Софокл Өөрийгөө ажил хөдөлмөрөөс чөлөөлнө гэдэг гэмт хэрэг үйлдсэнтэй адил Л.Н.Толстой Хүний хамгийн үнэт зүйл бол хөдөлмөрлөх чадвар 

Эргэлзэнэ гэдэг хүч чадлаа алдана гэсэн үг О.Бальзак Хүн юу хийж байгаагаараа өөрийгөө хэн бэ гэдгийг харуулдаг Гегель Хүнийг хийсэн бүтээснээр нь үнэлж цэгнэ М.Сервантес Бүгдийг нэг дор хийнэ гэж үгүй 

Өглөө босохдоо юу хийх вэ, орой унтахдаа юу хийсэн бэ гэж өөрөөсөө асууж сур Пифагор Сайн эхлэл гэдэг ажлынхаа талыг хийсэнтэй адил Платон Ямар ч ажлын хамгийн хэцүү нь эхлэл Ж.Русо Туйлбартай байх нь амжилтын үндэс 

Хэн хүлээж чадна түүнд өөрийн цаг хугацаа ирнэ О.Бальзак Биеийн жаргал эрүүл мэндэд, ухааны жаргал мэдлэгт оршино 

Итгэл найдвар гэдэг хамгийн сайн эмч 

Эм, өвчнийг бодвол удаан үйлчилдэг 

Ихэнх хүмүүс өвчнөөс бус эмчээс болж таалал болдог Мольер Хүний оюун санааг эмчлэхгүйгээр биеийг эмчилж болдоггүй Сократ Архи гэдэг ууж байгаа хүнээсээ өшөө авагч Леонардо да Винчи Мөнгө бол амт, үнэргүй Веспасион Мөнгөөр мэдээж сайн үүлдрийн нохой худалдан авч болох ч түүний “сүүлээ шарвах”­­ыг худалдан авч болохгүй Дж.Биллингс Зарим үед мөнгө шиг үнэтэй зүйл гэж үгүй Р.Эмерсон Талбайн тоглогчийн алдаа жирийн алдаа.Харин хамгаалагчийн алдаа гоол байдаг 

Засаг төрийг солихгүйгээр ард түмнийг сольж болох уу?

Хамгийн хүнд хэцүүг би бие дээрээ авья.Гэхдээ шийдвэрийг би л гаргана шүү А.Гитлер Явж сурахаасаа өмнө мөлхөж сур 

Бусдын түлхүүрээр өөрийн хаалгыг онгойлгохгүй Ю.П.Азаров Хэн найз нөхөдгүй байна тэр хүн өөрөө өөртөө дайсан Шота Руставели 

Нэрд гарахын тулд эрч далайцтай зүтгэ С.Паркинсон 

Түүхээ мартсан хүн түүнийг давтах аюултай Сантаяна 

Үнэн гэдэг чамд таалагдсан худал зүйл 

Зохиолч номоо яаж бичсэн шиг уншиж сур 

Хаана аюул байна, тэнд аврал ч байдаг Ф.Гельдерлин 

Та ус руу буудах тусам загас онох магадлал өснө 

Өөрчлөн байгуулалт хэтэрвэл бүх юм хуучнаараа үлдэнэ 

Удаан бодсоноор сайн шийдэлд хүрдэггүй 

Хурдан гүйхдээ бус, гараанаас яаж гарах нь чухал 

Ямар ч сайн зүйл хийсэн шийтгэлгүй өнгөрнө гэж үгүй 

Нэг зарц хоёр ноёнд зэрэг үйлчилдэггүй 

Таны телефон утас бус, цагны сэрүүлэг дуугарахыг ганцаардал гэнэ 

Ёс суртахуун гэдэг сул дорой нэгний хамгаалалт 

Бялдуучлал гэдэг өвдөг сөхөрсөн сөрөг довтолгоо 

Хүнд хоёр чих, нэг ам заяасан нь бага ярьж, их сонс гэсэн үг 

Үнэн үг тэр даруйдаа үзэн ядалтыг бий болгодог 

Хүсэж сурна гэж байдаггүй 

Хэн чимээгүй байж чадахгүй байна тэр удирдаж чадахгүй 

Шившиг болсноос үхсэн нь дээр 

Ямар ч асуудалд хоёр талаас нь хандаж сур 

Хүчтэй салхи түр зуурынх байдаг 

Шинэ ноёнтой болно гэдэг шинэ хуультай болно гэсэн үг 

Номгүйгээр сурна гэдэг шүүр шанагаар ус утгасантай адил 

Цуу яриа үнэний хувьтай 

Бүргэд хэзээ ч ялаа барьдаггүй 

Халаасан төмрийг хэн ч мушгиж дөнгөнө 

Дайснаасаа ч гэсэн суралц 

Агуу зүйлийн үр дүн өчүүхэн жижиг зүйлээс хамаарах үе бий 

Хүн л болсон хойно алдах эрхтэй 

Хоёр хүн хэрэлдэхэд гурав дахь нь баярладаг 

Сайн малчин хониныхоо ноосыг хяргадагаас арьсыг нь хуулдаггүй 

Унаж үзээд босож сур 

Бодол санаа гэдэг ургац. Хамгийн гол нь цаг тухайд нь хурааж авах 

Олз хэзээд эхэлж ирсэн хүнийх байдаг 

Заль гэдэг хол явахааргүй ухаан 

Муу үйлийг сайхнаар ярьж хийдэг 

Хожигдож байж хожиж сурна 

Би боловсролын сайдаас айхгүй байна, харин сайдын боловсролоос айж байна 

Үнэгүй хоол хүнс зөвхөн хавх, занганд л байдаг 

Удирдагч ямар байна, хамт олон тийм байдаг 

Үхэж байгаа сарнай хогийн ургамлаас ч муухай үнэртэй 

Шатрын хүү ч ”бэрс” болохыг хүсдэг 

Гол гүнзгийрэх тусмаа дөлгөөн болдог Шекспир Дайсны тооноос бус эв нэгдлээс нь болгоомжил 

Өрсөлдөгчөө ялж чадахгүй бол түүнтэй “нэгд”

Гөжүүд зан – илжигний бахархал 

Хүний сул тал залиар нь илэрхийлэгддэг 

Од зөвхөн харанхуй шөнө харагддаг биз дээ 

Бамбар тод асах тусам хурдан унтардаг 

Би танд дэлгэрэнгүй захиа бичлээ. Богино бичих гэсэн боловч цаг зав болсонгүй Б.Паскаль Амжилт гэдэг амжих гэсэн үг 

Ялагчийн шарх хурдан эдгэдэг 

Хайгаагүй зүйл олдохдоо амархан 

Тайван уужуу байна гэдэг агуу хүч 

Өндрөөс хүн өчүүхэн жижиг харагддаг 

Ухаан, ходоод хоёр шууд хамааралтай 

Амаа хамхиж байх нь “шүдэнд” өлзийтэй 

Хариуцлагаас бүү ай. Эхнэрээс бултаж болдог шиг хариуцлагаас ч мултарч болно 

Тольгүй бол бид өөрсдийгөө хэн гэж бодох вэ?

Удирдагчдыг ухаанаар нь үнэлэхээс, насаар нь ялгадаггүй 

Бүгдэд таалагдахыг хүсвэл сүйрлийн эхлэл гэсэн үг 

Хүнд итгэ, гэхдээ шалгаж бай 

Зовж амьдарснаас үхсэн нь дээр 

Амьдралын төлөө тэмцэгчид үхэл юу ч биш У. Пенн 

Эрж хайгаагүй зүйлийг олно гэж үгүй 

Үхлээс айна гэдэг гутамшиг Сенека 

Үхлээс бус зорилгогүй амьдралаас айж яв Б.Брект 

Амьдрал богино ч алдар нэр мөнх Цицерон 

Сурахад хөгшдөхгүй Т.Мидлтон 

Цаг хугацаа өнгөрөхийн хэрээр бид ч өөрчлөгддөг Гораций 

Бусдын эрүүл мэндийн төлөө хундага тулгахдаа өөрийнхийгөө ч бодож бай 

Цаг хугацаа гэдэг агуу багш Э.Берк 

Хүчтэний дэргэд хүчгүй нь буруутай И.А.Крылов 

Нар өөрөө өөрийгөө харж чаддаггүй дутагдалтай Сократ Алаагүй амьтны арьсыг зарах Ж.Лафонтен 

Хүний зан ааш хувь тавиланг тодорхойлдог Гераклит 

Өрсөлдөгчөө сонсож сур Сенека 

Боловсрол гэдэг эрдэнэс.Харин хөдөлмөр түүний түлхүүр П.Бауст 

Хүмүүжүүлэгч хэн байхаас хүмүүжил хамаардаг 

Уур хилэн гэдэг хамгийн муу хамгаалалт Шекспир 

Үг гэдэг хамгийн аюултай зэвсэг П.Кальдерон 

Шалтгааныг нь олбол өвчин дороо эдгэнэ Гиппократ 

Нулимс гэдэг аадар бороо гэсэн үг. Уйлсны дараа хүн тайвширдагИ.С.Тургенев 

Архидалт галзуурахын эхлэл Пифагор 

Муу муухай зүйлийн шалтгаан хундаганд байдаг 

Уриагүй зочдыг үдэж гаргахад таатай байдаг 

Нулимснаас ч дор инээд байдаг 

Хайр дурлал гэдэг зүрхэн дэхь шүдний өвчин 

Хайр дурлалд “нүд” гэж үгүй 

Зүтгэл, сэтгэлийг бурхан ч үнэлдэг 

Өөртөө хатуу чанга, бусдад аядуу зөөлөн ханд 

Зоригтны талд дандаа ялалт байдаг 

Бага зүйлд дэндүү махруу хүн агуу зүйлд чадвар муу байдаг 

Уур хилэн гэдэг хамгийн муу зөвлөгч 

Архи хэдий цагаан ч хамрыг улайлгаж,нэр хүндийг харлуулдаг 

Мөнгөнөөс илүү чухал зүйлийн төлөө ажилла 

Дуугүй байх нь заримдаа хамгийн хатуу шүүмжлэл болдог 

Сэтгэлээ чагнаж мэдрэмжиндээ итгэ 

Ихэнх эрчүүд нялхсыг өхөөрдөн үнсэхдээ асрагчийг нь шохоорхон харж байдаг 

Сайн нэр гэдэг сайхан царайнаас хавьгүй дээр 

Сайхнаас цаашгүй эмэгтэй хүний амьдрал шиг там гэж үгүй 

Гоо үзэсгэлэн гэдэг шүүдэр мэт богинохон настай 

Эвдэн сүйтгэхээс илүү амар ажил гэж үгүй 

Аянга цахилгаанд онцгой содон, өндөр мод илүү өртөмтгий 

Хүн юу гэж байсан ч өөрийн замаар яв 

Хэн нэгэн чамайг магтвал түүний үнэн эсэхийг магадла 

Аливаа зүйлийг мэдэхгүй байж хошуу бүү дүр 

Хардаж хайрлана гэдэг үзэн ядахтай утга нэг 

Борооны дусал бүр цэцэг жимсэнд амьдрал хайрладаг 

Сайн удирдагчийн хүчээр муу харилцаа арилна 

Хүнийг танихын тулд хайрла 

Аливааг хийж дуусгаагүй бол юу ч хийгээгүйтэй адил 

Хүнийг байгаль бий болгож нийгэм төлөвшүүлдэг 

Ухаантай байхыг хүсвэл ухаалаг асуулт тавьж, анхааралтай сонсож, тайван хариул. Хэлж ярих зүйлгүй бол дуугүй бай 

Мэдлэгийн хүрээнээс хальж гарсан зүйлд итгэхэд бэрх 

Хүний чаддаг зүйл бол ердөө л тэвчээр, цаг хугацааны нийлэмж 

Диваажин гэдэг сэрүүлэг байхгүй, даваа гариггүй, дарга байхгүй газар 

Таны ганцаараа хийсэн гавьяаг ч дарга хуваалцдаг 

Дүрэм мэддэггүй хүн дуудаж бичүүлэх дуртай 

Байгаль өөрөө эмч 

Эрүүл хүмүүс амьдралдаа сэтгэл хангалуун явдаг 

Эмч та тусалж чадахгүй бол хор уршиг бүү бол 

Ялагчид завсарлагагүй амьдралын нууцыг мэддэг 

Хошигнол гэдэг одон медалийг гурван талаас харах чадвар Нед Рорем 

Хошигнол бол амьдралд аюулгүй хачир бүхий гашуун үнэн 

Хошигнох нь хүний адгууснаас ялгарах чанар 

Хоосон толгой хоосон торхтой адил 

Шүүгч байхгүй бол дор хаяж гэрч байх ёстой 

Хүүхэн, мөрийтэй тоглоом, шинжээчдэд хэт итгэх нь дампуурлын үндэс 

Үнэгүй хоолоор дайлна гэж байдаггүй 

Шалгалт гэдэг хожилгүй сугалаа 

Цаас юуг ч тэвчинэ, уншигч харин . . .

Юу ч уншаагүй хүн гэдэг уншигч биш зохиолч 

Та хүүхэддээ хэлэх үг олдохгүй бол явж гар нүүрээ угаа гэж хэл Эдгар Хау 

Хүнд сурталтнууд нэг нэгэндээ ажил олж өгдөг С.Паркинсон 

Хүний хэмжээ метрээр илэрхийлэгддэг Станислав Ежи Лец 

Мэс засалч гэдэг зэвсэглэсэн дотрын эмч Г.Малкин 

Самар хатуу ч заримдаа дотроо хоосон байдаг В. Счисловский 

Амьдрал­кино зураг, үхэл­фото зураг С.Зонтаг 

Ихэнх гэмт хэргийн ул мөр ирээдүй рүү чиглэдэг Станислав Ежи Лец 

Амжилт гэдэг цэвэр тохиолдол Эрл Уилсон 

Ямар ч тэнэг хийж чадна гэж үзэж байгаа бол чи өөрөө хийгээд үз 

Ухаантай хүн сурахыг тэмүүлэхэд тэнэг хүн сургахыг урьтал болгодог А.Чехов 

Сайн худалдаачин негрт дах, эсгий гутал ч зарна 

Гутлын дэлгүүрийн хамгийн гоё гутлыг худалдагч өмссөн байдаг 

Сайн худалдаачин гэж худалдан авагчийнхаа хэтэвчийг хоослохыг хэлнэ 

Худалдагчид хэл, худалдан авагчид нүд хэрэгтэй Я.Ипохорская 

Худалдан авагчийгаа эхнэрээ гэж бод Д. Огилви 

Сурталчилгаа гэдэг худалдаа, наймааны хөдөлгүүр Я.Рутковская 

Зах гэдэг нэг нэгнээ хуурах, хулгайлах газар Анахарсис 

Цугласан хүмүүсийг хуурах нь нэг хүнийг хуурахаас хялбар К.Бунш 

Зарим үед нам гүм байдал түгшүүрийн дохио болдог В.Тшаскальский 

Амжилтанд хүрсэн эр хүний ард бахархсан эхнэр, гайхсан хадам байдаг Б.Хейз 

Хадам байгаа үед эхнэр нарийн бичгийн үүрэг гүйцэтгэдэг 

Эр хүний амжилтанд хамгийн сүүлд хадам итгэдэг Г. Хэмфри 

Засвар – эвдэрхий эд ангийг нөгөөгөөр солих 

Өнөөдрийн шинжлэх ухаан ­ маргаашийн техник Э.Теллер 

Эхнэр гунигтай байвал телефон утас түр эвдэрсэн гэсэн үг 

Буруу залгасан дугаар үргэлжид чөлөөтэй байдаг Ковач 

Телефон дуугарах үед эрчүүд үзэг, эмэгтэйчүүд сандал авдаг 

Телевизорын экран гэдэг бодит байдлын “бэлгэвч” Д.Хильдебрандт 

Ямар ч авьяас эцсийн эцэст шороонд булагддаг Э.Кроткий 

Хүний авьяасыг үхсэнийх нь дараа магтан дуулдаг 

Хүний зааж сургаагүй зүйл үйлдэхийг авьяас гэнэ А.Конар 

Дүүжилж үхсэн газар зангианы тухай дурсдаггүй В.Счисловский 

Хүний гэрт өөрийн аз жаргалыг эрдэггүй 

Аз жаргалтай амьдрал гэж үгүй, харин аз жаргалтай өдрүүд байдаг А.Терье 

Харанхуй шөнө хүний нүүр улайхыг та харахгүй Б.Уичкот 

Стриптиз­аюулгүй сексийн нэг төрөл С.Мур 

ДОХ – ХХ зууны Гитлерийн дараагийн аймшигт явдал Мадонна 

Сексийн хувьсгал нянгийн цэвэр ялалтаар дууслаа Патрик ОРурк 

Өөрт нь юу ч байхгүй байхад бусадтай хуваалцья гэх хүнийг коммунист гэнэ 

Диваажин, тамд ч хөрш олдоно 

Хөршийн юм дандаа илүү үзэгддэг 

Ядрах гэдэг хамгийн сайн “дэр” Б.Франклин 

Эрчүүд чимээгүй байх татгалзсаных, эмэгтэйчүүд – зөвшөөрснийх Л.Массиньон Би гахайнд хайртай. Яагаад гэвэл нохой биднийг доороос дээш, муур дээрээс доош хардаг бол гахай эн тэнцүү хардаг У. Черчилль 

Би хүмүүсийн мөн чанарыг гүнзгий таних тусам нохойг бүр илүү их хайрладаг боллоо Мадам де Севинье 

Та нохой тэжээдэггүй бол бушуу найз нөхөдтэй бол Г.Малкин 

Амьдрал зүүд хоёр нэг номны хуудаснууд А.Шопенгауэр 

Шөнийг зугаатай өнгөрөөг гэж бурхан хүнд зүүд бэлэглэжээ 

Нулимстай инээд найруулсан спирттэй адил 

Инээх шалтгаан олдохгүй бол зээлээр ч атугай инээ 

Нулимс мөр үлдээдэггүй 

Нулимс – инээмсэглэлийн дээд хэлбэр Стендаль 

Нулимс – хамгаалалтын шингэн В.Блоньская 

Нулимс ч гэсэн өөрийн урсгалтай Станислав Ежи Лец 

Харанхуй болох тусам од болох амархан Станислав Ежи Лец 

Хоёр хоёрын дөрөв гэж хэлэхийг эрх чөлөө гэнэ Дж.Оруэлл 

Манай эхнэрийн хамаатнуудаас надад би л хамгийн их таалагддаг Дж.Кук 

Холын хамаатантайгаа гэрээсээ хол уулзах шиг сайхан зүйл үгүй 

Ядуус үр хүүхдээр, баячууд хамаатнуудаар элбэг 

Үнэнч бармен гэдэг эзнээсээ яльгүй бага орлоготой хүн Р.Орбен 

Таныг танай эхнэрээс илүү ойлгодог хүнийг бармен гэнэ 

Тогооч муу бол зөөгч эелдэг наалинхай байна М.Генин 

Хоолны цэс: дууссан хоолны дараалал Леонард Луис Левинсон 

Шинэ загвар амжилтгүй болсон бол хурдан сурталчил А.Блох 

Сурталчилгаа – ХХ зууны агуу урлаг М.Маклюэн 

Таны эхнэр байнга сурталчилгаа үзвэл та удахгүй дампуурна 

Сурталчилгаагүй бизнес гэдэг будаг шунхгүй ххүхэнтэй адил С.Бритт 

Хайр сэтгэл бус, харин хардалт харлаган Л.Даррелл 

Хардалт бусад өвчний адил орой болоход ихэсдэг П.Лотан 

Хориглоогүй бол зөвшөөрсөн гэсэн үг Ф.Шиллер 

Сониныг радио хэзээ ч орлохгүй. Учир нь радиогоор та ялаа цохиж алах гээд үз дээ 

Та шалнаас унахгүй унтана гэдэг согтоогүйн шинж Д.Мартин 

Согтуу хүн гэдэг энэ дэлхийн тэнхлэг.Түүнийг тойроод бүх юм эргэж байдаг Э.Ожье 

Тэвчээргүй хүмүүс үргэлжид хоцорч байдаг Ж.Дютур 

Хоцорч очсоноос очоогүй нь дээр 

Найзаа уучлахаас дайснаа уучлах нь хялбар байдаг У.Блейк 

Та дайснаа уучил, гэхдээ нэрийг нь бүү март Дж.Кеннеди 

Хүн очоогүй зэлүүд газарт байгалийн сайхан байдаг Б.Карман 

Робин Гуд баячуудыг л дээрэмддэг байсан.Учир нь ядуусаас авах юм байгаагүй 

Хаана хууль байхгүй, тэнд гэмт хэрэг ч байхгүй А.Павел 

Урьдчилж харна гэдэг удирдлагын нэг шинж Б.Паскаль 

Ямар ч засаглал түр зуурынх байдаг Л.Рытов 

Авсны үнэ өснө гэдэг амьжиргааны түвшин дээшиллээ гэсэн үг М.Звонарев 

Туслах гэж байгаа бол бүү саад бол А.Адлер 

Бүгд намайг уучлах юм. Гэхдээ хэн ч туслахгүй юм Сенека 

Би дарангуйлагч биш. Миний гадаад төрх л тиймэрхүү харагддаг байхА.Пиночет 

Улс төрч гэж нэг хонгилын үзүүрт гэрэл хараад нөгөө хонгил ухдаг хүн Дж.Куинтон 

Улс төрч гэж зөвхөн өөрийн гарт байгаа хөзрөөр тоглогч хүн В.Гжещик 

Хүн гэдэг улс төрийн амьтан Аристотель 

Хямдхан улс төрч гэж байдаггүй Л.Питер 

Улс төрд улсаа худалдах, эсвэл сонгогчдоо худалдах асуудал байнга тулгардаг.Би хоёр дахийг нь сонгоно Шарль де Голль 

Улс төрд хийж болохооргүй зүйлийг хийх үе олон тохиолддог Т.Рузвельт 

Улс төрд хүн 20 жилээс илүү явж чаддаггүй Э.Фор 

Улс төр гэдэг тодорхой бус шинжлэх ухаан Отто фон Бисмарк 

Маргаашийн цаг агаарын мэдээний үнэн эсэхийг та нөгөөдөр мэдэх болно 

Ялалтыг өмчлөгчид олон байхад ялагдлын хариуцлагыг хүлээх хүн олддоггүй Дж.Кеннеди 

Ялагчдыг шүүдэггүй Екатерина 

Мөрөөдөл – толгой доторх төлөвлөгөө, төлөвлөгөө ­ цаасан дээрх мөрөөдөл В. Гжещик 

Өдрийн тэмдэглэл гэдэг Би, захидал гэдэг Чи К.Выка 

Сайн зохиол баатрын тухай, муу зохиол зохиолчийн тухай өгүүлдэг Г.Честертон 

Шувуухай л үнэгүй жиргэдэг Ф.Шаляпин 

Эх орноо хүн шүүдэггүй 

Хэрэггүй үг, өгүүлбэр сэтгэлд хоногшсон байдаг Дж.Таррант 

Хүн санангуутаа мартдаг 

Юу ч хийхгүй бол хэзээ ч алдаа гаргахгүй Теодор де Банвий 

Алдааг засаж явахгүй бол дадал болно 

Та хаана ч хамаагүй удаахан зогсвол таны араас дараалал үүснэ 

Урд байгаа гүүрээ шатааж байгаа хүнийг гутранги үзэлтэн гэнэ 

Гутранги үзэлтэн гэж өөдрөг нэгнийг санхүүжүүлэгч 

Мөрөөдөгчид ганц бие байдаг Э.Бомбек 

Эмэгтэйчүүдийн хувцас – уран зураг, эрчүүдийн хувцас – баримал Б.Ньюмен 

Эр хүнийг эхнэрийн нь өмссөн хувцсаар үнэлдэг Т.Дьюар 

Хэрэв нохой хүнийг зуусан бол энэ шинэ мэдээ биш. Харин хүн нохойг зуусан бол . . . Ч.Андерсон 

Мөнгө гэдэг хамгийн сайн тайвшруулах эм Л.Левинсон 

Долоо хоногийн шагнал нь ням гариг В.Брудзиньский 

Лаа асааж бариад хүүхэн битгий хай Станислав Ежи Лец 

Морь унасан толгойгүй хүн байдгаас морь байдаггүй Д.Рудый 

Долоо хэмжээд тайрах эрхийг даргадаа өг В.Колечицкий 

Гэрээслэл гэдэг нөгөө ертөнцөөс илгээсэн мөнгөн гуйвуулга 

Үгүй гэж хэлж сур Нэнси Рейган 

Дэлхий дээр үхэл, татвар хоёр шиг үнэн юм үгүй Б.Франклин 

Та хууль, дүрэм зөрчвөл торгоно, тэдгээрийг биелүүлбэл татвар авна Л.Питер 

Татвар төлөгч гэдэг төр, засгийг тэжээгч 

Татвар төлөгчид ­ ядуурлын эсрэг дайны золиос 

Хотын газар сайгүй “татвар” соёолж байна Ч.Уорнер 

Одон медаль гэдэг улс төрчдийг ажилчин ангиас ялгах тэмдэг 

Эхнэрүүд асуултаа цөөлбөл эрчүүдийн худлаа хэлэх багасна Ю.Булатович 

Энх тайван гэдэг хоёр дайны хоорондох түр амсхийлт Ж.Жироду 

Анагаах ухаан – түрүүвч ба амьдрал К.Краус 

Цэнгэлдэх хүрээлэнд болдог концертыг урлаг гэх үү, спорт гэх үү А.Рубан 

Хайр дурлал эмэгтэйчүүдийн мэргэжил, эрчүүдийн сонирхол Ф.Трюффо 

Үнэ цэнгүй хайр дурлал гэж байдаггүй 

Яг ижил хоёр хүний халзан нь ухаантай 

Халзан хүний хууз өтгөн байдаг 

Сэлэлтийн олон төрөл байдаг ч живэх ганц төрөл байдаг Э.Кроткий 

Зарим нэг эм өвчнөөс ч аюултай Сенека 

Шинэ эм гарсан бол шинэ өвчин гарчээ гэсэн үг Л.Кумер 

Домог гэдэг түүхээс өргөж авсан “охин” Э.Понсела 

Алтан дундаж гэдэг хамгийн аюулгүй зам Овидий 

Сансарт хулгай гэж байдаггүй Станислав Лем 

Хуулийг товч бөгөөд ойлгомжгүй байхаар боловсруулдаг 

Номыг хэзээ ч хавтсаар нь бүү үнэл 

Өөрийн алдаан дээр суралцдаг бол хүнийх дээр тушаал ахидаг А.Фюрстенберг 

Зөвхөн албан тушаалын төлөө үхэн хатан хөөцөлдөгчид өрөвдөлтэй В.Эшкер 

Албан тушаал сайхан ч хүйтэн шөнө хүнийг дулаацуулдаггүй М.Монро 

Цаг үеэ олж байраа тавьж өгсөн хүн хол явна Э.Коркош 

Албан тушаал ахихыг хүсвэл тушаал ахиж яваа хүнээс зүүгд М. Келлог 

Хэрэв хүн худалдаж авч байгаа бол урлаг мөн Ф.Райт 

Агуу хүмүүсийн нэрний ард заавал гудамж, талбай байдаг С.Бруто 

Хүнийг шоглож болно.Гэхдээ нэрээр нь бүү оролд Марина Цветаева 

Хөөрхөн хүүхний нэр нь ч чимэгтэй байдаг Ю.Булатович 

Хүний шүд түрүүлж нөгөө ертөнцөд очдог Я.Ипохорская 

Хамгийн сүүлд инээсэн хүн үүдэн шүдгүй байдаг 

Лууван хүний нүдэнд маш сайн гэнэ.Та нүдний шил зүүсэн туулай үзсэн үү?

Хүний амьтнаас ялгарах нэг шинж нүдний шил зүүх Гарри У.Смитс 

Харааны шил зүүхэд ухаантай байхаас гадна хараа муутай байх ёстой В.Дубинский 

Толь, сонин хоёрт хэзээ ч бүү итгэ Джон Осборн 

Хэрэв та цалингаа голж байгаа бол эхнэртээ өгчих Олег Сеин 

Нэг хүний цалингаар гэр бүл амьдарч болох уу? Болно, гэхдээ нэг л өдөр К.Мелихан 

Цаг хугацаа гэдэг мөнгө. Хоёр долоо хоног гэдэг урьдчилгаа Л.Леонидов 

Хамгийн хэцүү үе сарын сүүл, ялангуяа сүүлчийн 30 хоног А.Алле 

Хуримын бөгж гэдэг таны дөнгөний эхний цагираг Жарко Петан 

Тэнэгүүд эхнэр авч, ухаантнууд нөхөрт гардаг К.Мелихан 

Хэрэв бүгд ухаалаг эхнэр авбал хөөрхөн хүүхнүүдийг яах вэ? Д.Рудый 

Найздаа мөнгө зээлдүүлсэн бол хоёуланг нь алдсанд тооц 

Хадаасаар хадуулдаг ганц амьтан бол морь 

Хүнээс асуулт асуудаггүй, шүүмжилдэггүй ухаалаг нь ­ амьтад Дж.Элиот 

Орчин үеийн урлагийг ойлгоход амар. Хананд өлгөөтэй бол уран зураг, бөгсөн талаас нь урласан бол уран баримал 

Зураг зурах мэргэжил, харин зарах нь урлаг А.Жоансон 

Хөлийг нь зураагүй хүнийг уралдаж байна гэж хүлээж авбал сайн зураач К.Краус 

Эмэгтэй хүн гэдэг алим, могойны хослол Г.Гейне 

Эмэгтэй хүн – Бурханы хоёр дахь алдаа Ф.Ницше 

Эмэгтэйчүүд эрчүүдийн хийх бүх зүйлийг хийж чадна. Гэхдээ ганцхан босоогоороо хана норгож чаддаггүй Колетт 

Эмэгтэйчүүдийн эрх гэдэг эрчүүдийн үүрэг К.Краус 

Ийм найз нөхөдтэй байхад надад дайсны ч хэрэггүй Л.Питер 

Турахыг хүсвэл өглөө, өдөр, оройн хоолноос татгалз Ф.Райт 

Орчин үеийн хүүхнүүд насаа бус жингээ нуудаг Р.Тумановский 

Манай эхнэр тураах төвд яваад сард 300000¥­ийн өрхийн орлого хасагдсан 

Хүний бие гэдэг нэг ёсны ачаа юм. Та хүнд ачаа үүрээд хол явахгүй биз дээ А.Глазгоу 

Тарган хүн их идэж тэр хэрээр богино насална Станислав Ежи Лец 

Би дэндүү таргалжээ. Уг нь төрөхдөө 3кг орчим байсан юмсан 

Санамсаргүй үхэлд ч шалтаг мундахгүй 

Хамгийн их тархсан өвчин бол онош тавих К.Краус 

Бидний өвчин урьд нь байсан л өвчин.Өнөөдөр нэр нь боловсронгуй болжээ 

Хайр дурлал гэдэг хүүхэд насны хамгийн сүүлчийн хүнд өвчин 

Хүүхдээ дуугүй байхыг сурга. Ярьж тэд аяндаа сурна Б.Франклин 

Томчуудын тухай яриа өрнөхөд хүүхэд сэм анхааралтай сонсдог Э.Рузьвелт 

Сүүлийн судалгаагаар хүүхэд бус эцэг, эхчүүд гэрээсээ их дайжжээ 

Хөндлөнгийн хүний халаас дахь мөнгийг тоолох нэн сонирхолтой Л.Рытов 

Мөнгө мөнгөө төрүүлдэг Т.Фуллер 

Хүн мөнгөө дуусах үед л түүнийг яаж дахин олох тухай боддог Э.Кроткий 

Хамгийн анх төрсөн өдрөө тэмдэглэхийг санаачилсан хүнийг яах вэ? Алсан ч багадна Марк Твен 

Зөвхөн тэнэг хүн л үхэх өдөр ойртож буйг тэмдэглэнэ Б.Шоу 

Ардчиллаас хүчирхийлэл төрдөг Платон 

Намайг өвөө гэх нь яах вэ.Гол нь эмээтэй суусандаа ичиж байна Граучо Маркс 

Сайхан хоол хийдэг хүүхэнд сайн иддэг эр таарна 

Энэ дэлхийг тэвэрч үзмээр байна уу? Тэгвэл дэлхийн бөмбөрцөг худалдаж ав М.Генин 

Гэртээ байгаа шиг бай гэвэл айлд зочилсны хэрэг байна уу?

Хаалганы хонх шиг түгшүүртэй зүйл үгүй Ч.Лэм 

Дуу хоолой гэдэг таны нүүр царай Ж.Боэ 

Зүрх, толгой хоёрын тулаанд ходоод хождог Станислав Ежи Лец 

Бүсээ чангалах үед ходоод зүрхэнд ойртож очдог Д.Ополььский 

Хүн бүрийн уур өөр өөр температурт буцалдаг Р.Эмерсон 

Баатруудын араас алиалагч нар тайзан дээр гарч ирдэг Г.Гейне 

Дайн дуусмагц баатрууд нуувчнаас гарч ирдэг Ю.Булатович 

Үзэгчгүй баатар гэж байдаггүй А. Мальро 

Генералууд үргэлжид өнгөрсөн дайнд бэлтгэдэг У.Черчилль 

Сонин гэдэг түүхийн анхны ноорог Ф.Грэм 

Ертөнцийг харах цонхыг сониноор таглаж болдог Станислав Ежи Лец 

Эхний хундагаас татгалзаж болдог.Харин хоёр дахиас эхлээд нэхэж эхэлдэг Л.Берне 

Зарим нэгний амьдрал 40 хүрээд тэгширдэг байхад заримынх нь 100 гр­ын дараа эхэлдэг Л.Джевецкий 

Би 100гр­аас илүү уудаггүй.Харин үүний дараа би өөр хүн болоод тэр хүн хэмжээгүй их уудаг Э.Кроткий 

Жинхэнэ дайсан чамайг хаяж явахгүй Станислав Ежи Лец 

Дайснууд чинь чамайг үргэлжид хурцалж байдаг К.Хепберн 

Хүүхдэд сургааль бус, жишээ хэрэгтэй Ж.Жубер 

Эрчүүдийг архинаас холдуулах хамгийн хямд төсөр арга бол машин авч өгөх 

Бокс гэдэг нөхөрсөг цус сэлбэлт 

Сайн өмгөөлөгчид хуулиа судалдаг бол ухаалаг нэг нь шүүгчдийг хоолонд урьдаг 

Хүмүүжүүлэгч нь өөрөө хүмүүжсэн байх ёстой К.Маркс 

Эцэг эхчүүд хүүхдээ хүмүүжүүлэх бус санхүүжүүлдэг 

Хүмүүжүүлэх гэдэг сайн хэвшүүлэх Платон 

Тэнсэн ял авсан үедээ хэрэг бүү тарь Ц.Черник 

Бид бүгдээрээ өөрсдийн романы баатрууд М.Маккарти 

Дайны эцсийн зорилго – энх тайван Аристотель 

Ямар ч дайны эхний 30 хоног л сүр дуулиантай А.Шлезингер 

Дайныг дуусгах хамгийн хялбар арга бол бууж өгөх Дж.Оруэлл 

Эмэгтэй хүн 3 жилд нэг нас нэмдэг М.Доннэ 

Архийг даруулгатай, даруулгагүй гэсэн 2 нөхцөлд уудаг Л.Стафф 

Архи хэн нэгнийг согтооно. Харин үндэстнийг устгана Ю.Тувим 

Буруутан олдохгүй бол буруутныг тодруулдаг А.Лебедь 

Соёлтой байх гэдэг хараал хэлэхгүйгээр хараахыг хэлнэ А.Давидович 

Би мөнгөтэй ядуу хүн шиг амьдармаар байна П.Пикассо 

Ядууст туслах арга бол тэдний эгнээнд шилжихгүй байх Л.Ханкок 

Амьдрал гэдэг өөрөө зүүд Кальдерон 

Нойргүйдлээс ангижрах ганц зам – унтах Э.Кроткий 

Сур, сур бас дахин сур. Тэртэй тэргүй ажил олдохгүй юм чинь В.Конюхин 

Түүхэнд хамгийн агуу хүн хамгийн ядуу байдаг Р.Эмерсон 

Та цаг хугацаа хэмнэхийн тулд онч мэргэн үгс унш Ю.Базылев 

Дайнд шархадна гэдэг олзлогдсоноос хавьгүй дээр Д.Эйзенхауэр 

Жүжгийн зохиол муу байх тусам жүжигчид сайн тоглодог А.Галлер 

Орчин үед явган зорчигчдыг хурдан “амжигчид” ба хурдан “нүд анигчид” гэж 2 ангилдаг Жан Риго 

 

Жолооны ард бүү унт. Улсад нэг ч гэсэн татвар төлөгч хэрэгтэй шүү 

Аваар хийсэн үед эрчүүд түрийвчээ ухдаг бол хүүхнүүд толинд өөрийгөө хардаг М.Тернбулл 

Өнөөдрийн жолооч өчигдрийн замаар маргаашийн машинтай нөгөөдрийн хурдаар явснаас аваар гардаг Витторио де Сика 

Жолооч гэдэг машины хамгийн найдваргүй эд анги Лео Кампьон 

Эсрэг явж байгаа автобусанд сул суудал зөндөө байдаг Я.Ипохорская 

Инээж чаддаггүй хүн лангуу ажиллуулж чадахгүй 

Амжилтыг бүтээн байгуулах үндэс нь шинэ хүмүүстэй тасралтгүй танилцах 

Хэрэв амжилт олохыг хүсвэл хамгийн чухал нь ямар ч ажлыг эхэлсэн эцсийг нь хүртэл яв 

Жирийн хүмүүс амжилттай нэгний яаж амжилтанд хүрснийг судалдаг. Харин тэд бүтэлгүй хүн хэрхэн ялагдал хүлээдгийг сонирхож судалдаггүй 

Хүний алдар үхсэний дараагаас манддаг Ж.Арреа 

Хэн өөрийн бүтээлд уусаж чадна тэр хүн мөнх К.Боуви 

Хөгшрөх тусам цаг хугацаа хурдан өнгөрдөг Э.Сенанкур 

Хүн залуудаа суралцаж, хөгшрөхөөрөө сурснаа ойлгодог М.Эбнер­Эшенбах 

Ганцаардах нь хөгширсний шинж А.Олкотт 

Хүн бүр хөгшрөхөөс айдаг ч урт наслахыг мөрөөддөг Дж.Свифт 

Ажил хөдөлмөрт л урт наслахын нууц оршино С.Н.Сергеев­Ценский 

Шинэ юм хуучирдагаас, хуучин зүйл хуучирдаггүй Ф.Рюккерт 

Хуучин инээмсэглэл байсан газар л үрчлээс үүсэх ёстой М.Твен 

Хүмүүс ээ, зүрхэндээ л “үрчлээс” битгий үүсгээрэй Д.Гарфилд 

Залуус мөрөөдөж, хөгшид дурсацгаадаг Л.Арагон 

Өнөөдөр гэдэг өдөр хоёр маргааштай тэнцэнэ Б.Франклин 

Цаг хугацаа гэдэг агуу багш Э.Берк 

Аливаа юманд өөрийн гэсэн хэмжээ, хязгаар бий Солон 

Өөрөө эрүүл байж эмч бол П.Дюбуа 

Аав болох амархан, харин аав байх хэцүү В.О.Ключевский 

Хүмүүжлийн хамгийн сайн сургууль бол гэр бүл С.Смайлс 

Хүүхдийн тоглоомонд хүртэл гүн гүнзгий агуулга нуугддаг Ф.Шиллер 

Аав гэдэг хүн мянган багшийг ч орлоно Д.Герберт 

Хайр дурлал түймэр шиг дандаа ул мөр үлдээдэг И.Стаднюк 

Хэн дурлаж чадахгүй байна, тэр хүн биш Кабус 

Хайр дурлалын үндэс бол тэгш байдал Г.Лессинг 

Жинхэнэ дурлалд хил хязгаар гэж үгүй Проперций 

Нэг дайсан ихдэнэ, мянган найз багадна Рудаки 

Зарим тохиолдолд хүн өөрөө өөртөө дайсан болох ч үе бий Цицерон 

Өндөр албанд очсон нөхөр өнөөдрөөс найз чинь биш Г.Адамс 

Найз нарын хооронд бүх юм дундынх байдаг Еврипид 

Уншиж чаддаг, бусдыг сургадаг хүмүүсийг шүүмжлэгч гэнэ Ш.Сент­Бев 

Шүүмжлэлгүй зохиол гэдэг гэрэлгүй гудамжтай адил С.Я.Маршак 

Муу зохиол ямар ч ашиггүй, харин бүр хортой Л.Н.Толстой 

Бүх шинжлэх ухаан, урлагийн үндэс бол хөгжим Квинтилиан 

Хөгжим гэдэг хүн төрөлхтний орчуулагчгүй ганц хэл Г.Лонгфелло 

Зураг гэдэг үггүй дуу К.Ф.Юон 

Зураг ­ үнэргүй Рембрандт 

Сайн жүжигчинд муу дүр гэж байдаггүй Ф.Шиллер 

Нөхцөл байдал өөрчлөгддөгөөс биш, зарчим бол хэзээ ч үгүй О.Бальзак 

Ганцаар баярлах шиг гунигтай зүйл үгүй Г.Лессинг 

Хоосон магтаалын оронд гашуун үнэн дээр 

Ухаан богино бол хэл нь урт Аристофан 

Бодлогогүй хүмүүс чалчаа байдаг Р.Шеридан 

Архи – шоронгийн материал техникийн бааз А.Бодрираллар 

Дайсан чинь магтаж байвал та алджээ гэсэн үг А.Бебель 

Мэдлэг гэдэг зэвсэг болохоос зорилго биш Л.Н.Толстой 

Нөхрийн зөвлөгөө гэдэг дайснаас хамгаалах бамбай В.Шекспир 

Үнэгүй цуу зөгийн балнаас амттай 

Хэрэв та үнэхээр ухаантай юм бол яагаад ийм ядуу амьдарч байгаа юм бэ?

Хэрэв дэлгүүр, хоршоо болон бусад газар дараалал байхгүй бол хүмүүс чөлөөт цагаа хаана өнгөрөөх вэ? М.Задорнов 

Уулын оройд юу ч ургадаггүй 

Хэн мэдээлэл сайтай байна тэр нөхцөл байдлыг гартаа оруулдаг У.Черчилль 

Зөвлөгөөг хэн ч худалдаж авдаггүй учраас үнэгүй