ՀՈՒԴԴԱՅԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

ԼՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ ԲԱԺՆԻ ՈՒՍԱՆՈՂՈՒՀԻ

ՍԵՐԻՆԵ ՍԵՐԲՈՅԱՆ

Հուդայականությունը հրեա ազգի կրոնական, ազգային և բարոյագիտական աշխարհայացքն է, որի հիմքն է Թորան։

Անվանումը գալիս է հուդայի անունից, որի անունով էլ անվանվել են Հուդայական կայսրությունը, իսկ հետագայում՝ սկսած Երուսաղեմի երկրորդ տաճարի շրջանից հետո (Ք․ա․ 516-Ք․ա․70 թթ․) դա նաև հրեաների անվանումն է։

Հուդայականությունը երեք մոնոթեիստական կրոններից ամենահինն է։ Մտնում է Աբրահամյան կրոնների շարքին, որոնց թվում են բացի Հուդայականությունից նաև Քրիստոնեությունը և Մուսուլմանությունը։

Հուդայականները իրավունքի կամ հավատքի աղբյուր (Հալախա) են համարում Սուրբ գրքերը։ Սրբազան գրքերը երկուսն են՝ Թանախ (գրավոր Թորա), Թալմուդ (Բանավոր Թորա)։

Հալախան կազմակերպում է հուդայականների կյանքի գրեթե բոլոր մասերը, ներառյալ ընտանեկան, քրեական, քաղաքացիական և այլն։

Թալմուդ հրեական քաղաքացիական և կրոնական իրավունքի, կրոնական արարողությունների կանոնադրության, բարոյական նորմերի, իմաստությունների, առակների և լեգենդների ժողովածու է։ Ստեղծվել է մ.թ. I-III դարերում ռաբբի-թաննայիների, փարիսեցիների ժառանգորդների միջավայրում։

Բաժանվում է Միշնայի (օրենքի «կրկնություն»), որը կազմել և խմբագրել է Յեհուդա Հա-Նասին, և Միշնայի մեկնությունների՝ Գեմարայի («ավարտ»), որոնք ըստ մեկնության վայրի երկուսն են՝ Երուսաղեմյան ու Բաբելոնյան:

Ըստ հուդդայականության օրենքների…

Այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ է հրեային ծիսակատարության համար իրավունք ունի պատրաստել միայն հրեան, այլ ոչ՝ ակումը, քանի որ դրանք պետք է պատրաստվեն մարդու կողմից, քանզի ակումները հրեաների կողմից չպետք է մարդ համարվեն

«Կադիշ» աղոթքը թույլատրվում է կարդալ այնտեղ, ուր առնվազն 10 հրեա գտնվում են միասին, եւ դա պետք է ընթանա այնպես, որ ոչ մի անմաքուր իր, օրինակ, թրիք կամ ակում նրանց միմյանցից չբաժանի:

Սիմուն կոչված աղոթքները (հրեան կարդում է ճաշից հետո, վերջում օրհնվում է նաեւ տան տերը) չի կարելի կարդալ ակումի տանը, որպեսզի ակումը չօրհնվի:

Ամեն անգամ անուշահոտություն զգալիս, հրեան պարտավոր է կարդալ Բարախ (շնորհակալական հակիրճ աղոթք): Սակայն արգելվում է Բարախ կարդալը, եթե այն արդեն պղծված է արտաքնոցի, անառակ կնոջ կամ ակումների եկեղեցու կողմից:

Հանգստյան օրերին հրեային խստիվ արգելվում է գնել կամ վաճառել: Սակայն թույլատրվում է Պաղեստինում ակումից տուն գնել եւ այդ դեպքում կարելի է նույնիսկ ձեւակերպել, որպեսզի Պաղեստինում մեկ ակում պակասի եւ մեկ հրեա ավելանա:

Հանգստի օրերին, ցանկացած աշխատանք, որը կատարելով կարելի է հրեային մահից փրկել, ոչ միայն թույլատրելի, այլեւ պարտադիր է: Եթե հանգստի ժամանակ տունը կամ աղյուսների կույտը թափվել է հրեայի վրա, ապա կարելի է հեռացնել այդ կույտը եւ փրկել դրա տակ եղած հրեայի կյանքը:

Զատիկի նախօրեին յուրաքանչյուր հրեա պարտավոր է կարդալ “Շեֆոխ” աղոթքը (որի ընթացքում աղերսվում է Աստծուն, որ նա իր զայրույթը թափի գոյերի վրա): Եթե հրեաները երկյուղածությամբ կարդան այդ աղոթքը, ապա Տերը, անտարակույս, կլսի նրանց եւ Մեսսիային կուղարկի, որը իր զայրույթը կթափի գոյերի վրա:

Տոներին, երբ արգելվում է ցանկացած աշխատանք, չի թույլատրվում եւ կերակուր պատրաստելը: Յուրաքանչյուրին թույլատրվում է պատրաստել միայն այնքան, ինչքան անհրաժեշտ է ուտելու համար:

Ամանի տոնին հրեաները պետք է կարդան շնորհակալական աղոթք, որում ասվում է. “Թող անիծված լինեն Ամանը եւ բոլոր ակումները եւ թող օրհնված լինեն Մերդոխայը եւ բոլոր հրեաները”:

Ցանկացած Բեֆ-դին (այսինքն` դատական առկայություն գլխավոր ռաբբիի նախագահությամբ) կարող է մահապատժի դատապարտել նույնիսկ մեր ժամանակներում, ընդ որում, ամեն անգամ, երբ դա գտնում է անհրաժեշտ, թեկուզ եւ այդ հանցագործությունը ինքնին մահապատժի արժանի չէ:

Հրեային արգելվում է 8-օրականից փոքր կենդանուն մորթել: Եթե ակումը հրեային կենդանի է վաճառում ասելով, որ նա 8-օրականից մեծ է, հրեան նրան պետք է չհավատա, քանի որ բոլոր ակումները ստախոսներ եւ խաբեբաներ են:

Հրեային արգելվում է նոխրիսին (քրիստոնյային) վերցնել որպես ստնտու, երբ նա կարող է որպես այդպիսին ունենալ հրեուհի, քանի որ բնավորությունն ու բնույթը ստնտուից պարզապես փոխանցվում է երեխային: Նոխրիսից երեխան հիմարանում է եւ ընդօրինակում է վնասակար սովորություններ:

Հրեային արգելվում է գինի խմել այն շշից կամ բաժակից, որին հպվել է ակումը, որովհետեւ հպումից գինին արդեն պղծվել է:

Հրեա հոգեւորականին արգելվում է դիպչել մահացած մարդուն եւ նույնիսկ, լինել այն տանը, որտեղ գտնվում է հանգուցյալը: Սակայն, “մարդ” ասելով անհրաժեշտ է հասկանալ միայն հրեա, քանի որ Թվոց գրքում ասվում է. “Եթե մարդը մահանում է վրանում, ապա ամեն ոք, ով վրան է մտնում՝ անմաքուր է”: Հրեա հոգեւորականին թույլատրվում է մտնել այն տունը, ուր մահացել է ակումը, քանզի ակումները պետք է դիտարկվեն ոչ թե որպես մարդիկ, այլ` որպես անասուններ:

Յուրաքանչյուր հրեա պարտավոր է ամուսնանալ հանուն մարդկային ցեղի շարունակման ու բազմացման:

Եթե հրեան արդեն երեխաներ ունի, թեկուզ ապօրինի կամ բթամիտ, ապա նա արդեն կատարել է մարդկային ցեղի բազմացման պարտականությունը, բայց երբ նրա երեխաները ակում են, ապա նա չի կատարել մարդկային ցեղի շարունակմանը եւ բազմացմանը աջակցելու պարտքը, քանի որ ակումի երեխաները չեն կարող համեմատվել նույնիսկ ապօրինի կամ՝ հրեական ծագում ունեցող ապուշ երեխաների հետ:

Շնորհակալություն