Мазмұны1. Кіріспе2. Туберкулез3. Бруцеллез4. Құтыру5. Жануарлар өлексесімен көңді

зарарсыздандыру6. Қорытынды7. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Шымкент Аграрлық колледжі.

Тақырыбы: Жануарлардың өлексесі мен көңді залалсыздандыру

Оқытушы: Асқарова Н

Кіріспе. Ауыл шаруашылығының ең бір үлкен саласының

бірі. Мал шаруашылығын дамыту мал дәрігер мамандарының жұмысы болып табылады.

Мал дәрігерлері мал иелерімен тығыз байланыста болуы қажет. Алдына қойылған жоспарлы жұмыстарын орындау басты міндетті болып табылады.

Олар мынандай жұмыстар атқарады:1.Мал дәрігерлік іс – шараларды ұйымдастыру;2.Малдардың төл алу шараларын ұйымдастыру;3.Аурулардың алдын алу шаралары және ауырған

малға дер кезінде көмек көрсету;залалсыздандыруға;

Туберкулез.Туберкулез tuberculosis – созылмалы түрде өсетін

ерекше жұқпалы ауру болып табылады. Өте ерте заманда бұл ауру Мысырда, Үндістанда, Қытайда белгілі болған. Туберкулездің ең басты қоздырғышы Mycobacterium болып табылады. Туберкулезге үй құстары мен жабайы құстарда шалдығады. Бұл аурудың жасырынды кезеңдері 2 айдан 12 айға дейін созылады. Ауру құстың бірте – бірте арықтап, тәбеті қашып, жалпы күйі нашарлайды. Ауру созылмалы болады 2 – 3 айға немесе жылға созылады.Туберкулез ас қазан немесе ауа арқылы жұғады.

Бруцеллез.Бруцеллез «Brucellosis» - созылмалы өтетін, іш

тастау, жануарлардың жыныстық қабілеттерінің бұзылуы арқылы ерекшеленетін жұқпалы аурудың бір түрі. XVIII – XIX ғасырлар аралығында бруцеллез ауруына жан – жақты зертеулер жүргізілген болатын. Даниялық ветеринария дәрігерлері В.Банг 1896 жылы ауру қоздырғышының іш тастағаның бұзаудан бөліп алды. Бұл микробтар 1918 – 1920 жылдар аралығында бір туыстастыққа біріктіріп Брюстың құрметіне Бруцеллездар деп атаған. Қазақстанға бұл ауру Еуропадан келген болатын.

Бруцеллездер мынадай түрге бөлінеді.Brucella bovis, Br melitensis, Br suis Бұлардың үшеуі де ірі қарада кездеседі. Осылардың

ішінде көпнесе Brucella bovis кездеседі. Адам үшін ең қауіптісі – вr. melitensis қоздырады.Бұл аурудың жасырынды кезеңі 14 күнен 180 күнге дейін созылады. Сырқат созылмалы түрде өсе бастайды. Соның салдарынан сиыр, қой, ешкі, шошқа іш тастайды немесе 1 – 2 күннен кейін өліп қалған төл туады . Бруцеллез ауруына ірі қара, жылқы, бұғы, ит басқада жануарлар шалдығады. Тіпті бруцеллезбен адамдарда ауырады. Әсіресе буаз малдар бруцеллез ауруына бейім келеді. Аурудың жұғу көздері – ауру малдар болып табылады. Бруцеллезбен ауырған малдар емделмейді .

Құтыру.ҚұтыруRabies – орталық жүйке жүйесін зақымдайтын

жұқпалы аурудың бір түрі. Деректерге сүйенетін болсақ Аристотель әр түрлі жануарларға ит қапқанда жұғатынын жазды. 1804 жылы алғаш рет тәжірбие жүзінде Цинке құтырудың қоздырғышы – вирус екендігі дәлелденді. Аурудың жасырынды кезені 15 – 60 күнге созылады. Құтыру ауруының диагнозы қойылған кезде ит немесе қасқыр тістеген жайлы мәлімет қажет.Құтыру ауруы шыққан жағдайда адамдарды қапқан иттер мен мысықтарды бөлек қамап ұстаған абзал. Ал бұл ауруға күдікті ит пен мысықты түгелдей жояды. Өлен малдардың өліктерін өртейді. Ауру малдар тұрған орынды натрийдің 2 процентік күйдіргіш ертіндісімен дезинфекциялайды. Құтыру ауруынан сақтану үшін олармен күрес шаралары жүргізіледі яғни итке антирабикалық вакцина егіледі.Бұл аурудың емі жоқ,тез арада өлтіріледі, өйткені оның адамға жұғу қаупі бар.

Мал қожалықтары мен кешендерінде жүргізілетін ветеринарлық-санитарлық шаралардың

обектілері

Дезинфекциялық тосқауыл;Ветеринарлық-санитарлық

жібергіш;Оқшауханалар;Карантинді жайлар;Көң қоймасы;Санитарлық қасапхана;

Беккери шұңқырының сызбасы

Жануарлардың өлексесін зарарсыздандырудың 3 түрлі әдістері:

Ветеринариялық - санитарлық утиль зауыттар;Цехтарда өртеу;Биотермиялық әдіс; Өлексені өртеу – топалаң; қарасан; секірпе немесе аса

қауіпті әрі жұқпалы аурулар: маңқа; сиыр обасы; құтыру; аурулары кезінде міндетті болып табылады. Мал өлексесін өртеуге жер ошақты; беккери шұңқырын пайдаланады. Жер ошақты 0,5 – 0,7 м терендікте қазады. Бетіне темір салып, астына отындарды толтырып, оның бетіне өлекселерді тастайды.

Беккери шұңқыры

Көңді залалсыздандыру

Шаруашылық топтары

Зәр литр Нәжіс килограм

Бұқа 10 30 – 35

Сиыр 20 35 – 40

Бұзау 2 5 – 10

Қабан 6 9

Мегежін 8 9

Қой 1 4

Жылқы 15 20

Биологиялық Химиялық Физикалық

Көңдегі микроптың

тіршілік әрекеті

әсерінен іске асады

Жұқпалы ауруға

шалдыққан малдың көңін

залалсыздандыру үшін

пайдаланады

Көң ағысты қондырғылар арқылы 110-

120 С 0,2 қысым арқылы залалсызданд

ырылады

Физикалық Химиялық

Биологиялық

Малдың түрі күні Тонна

Ірі қара мал 220 – 240; 180 8 – 9

Жылқы 180 – 210 3 – 4

Шошқа 45 – 60 0,8 – 1

Қой; Ешкі 27 – 29 0,4 – 0,5