Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи
TRANSCRIPT
![Page 1: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/1.jpg)
Амьсгалын тогтолцоо
АУС-326 Д.Эрдэнэтуяа
![Page 2: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/2.jpg)
АгуулгаБойл Мариоттын хуульАмьсгалын булчингийн оролцооИнспираци+ЭкспирациУушгины сунах чадвар (compliance)Уушгины эзэлхүүнүүд+Уушгины багтаамжуудУушгины вентиляци+Цулцангийн агааржуулалтАгаар цусны хориг+Хийн парциаль даралт Цулцан дахь хийн солилцоо+Судас, эдийн хоорондох хийн солилцооО2+СО2 зөөвөрлөгдөх замуудАмьсгалын зохицуулга
![Page 3: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/3.jpg)
Бойл Мариоттын хууль
Температур тогтмол үед хийн даралт, эзлэхүүн урвуу хамааралтай байна.
• Эзлэхүүн бага үед хийн молекулууд хоорондоо мөргөлдөх тохиолдол нь их = даралт их
• Эзлэхүүн их үед хийн молекулууд хоорондоо мөргөлдөх тохиолдол бага = даралт бага
![Page 4: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/5.jpg)
Амьсгалын булчингийн оролцоо
• Амьсгал авах:Өрцний болон хавирга хоорондын гадаад булчин агшиж уушгины эзэлхүүнийг тэлэх идэвхитэй процесс.
• Амьсгал гаргах: Тайван үед ямар нэгэн булчингийн агшилт тохиолдохгүй, идэвхгүй процесс. (уушгины эдийн эластик шинжтэй холбоотой)
• Дасгал хийх үед амьсгал гаргахын тулд хэвлийн булчин, хавирга хоорондын дотор булчингууд агшина.
![Page 6: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/6.jpg)
Инспираци1. Өрц, хавирга хоорондын булчин агшиж уушги, цээжний хөндийн эзлэхүүн ихэснэ2. Уушгины дотоод даралт багасна (атмосферын даралттай харьцуулахад сөрөг даралттай болно)3. Хийн молекулууд даралт ихтэй газраас даралт багатай тал руу нүүдэллэнэ.
![Page 7: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/7.jpg)
Экспираци• Амьсгалын булчингууд суларахад уушгины эзлэхүүн багасна• Уушгины эзлэхүүн багасах мөн уушгин доторх хийн молекулууд
нэмэгдсэнээс үүдэн уушгины даралт ихсэнэ• Даралтын зөрүүний улмаас хий уушгинаас шахагдан гарна
![Page 8: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/9.jpg)
Уушгины сунах чадвар (compliance)
• Уушгины сунах чадвар хэвийн хэмжээнээс багассан тохиолдолд амьсгал авахад хүндрэлтэй
• Харин ихэссэн тохиолдолд амьсгал гаргахад асуудал тулгарна
Compliance=Volume change/Pressure change(200мл смHg)
![Page 10: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/10.jpg)
Уушгины сунах чадвар нь:
1. Цулцан, судас, бронхийн ханан дахь эластик эдийн хэмжээ
2. Цулцангийн ханын салст шингэний гадаргуугийн таталцлын хэмжээнээс шалтгаална.
![Page 11: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/11.jpg)
Уушгины эзэлхүүнүүд
• Амьсгалын эзэлхүүн (Tidal Volume): Тайван үед нэг амьсгалаар уушгинд орох эсвэл гарах агаарын эзлэхүүний хэмжээ. (500мл)
• Амьсгал авалтын нэмэлт эзлэхүүн (Inspiratory Reserve Volume): Тайван амьсгал авсны дараа уушгинд орж болох агаарын максимум хэмжээ 2500мл
![Page 12: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/12.jpg)
• Амьсгал гаргалтын нөөц эзлэхүүн (Expiratory Reserve Volume): Тайван амьсгал гаргасны дараа уушгинаас гарж болох агаарын максимум хэмжээ 1000 мл
• Үлдэгдэл эзлэхүүн (Residual Volume): Амьсгал гүнзгий буюу максимум хэмжээнд гаргасны дараа уушгинд үлдэх агаарын хэмжээ 1200мл
![Page 13: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/13.jpg)
Уушгины багтаамжууд
• Уушгины амьдралын багтаамж (Vital capacity): максимум хэмжээнд амьсгал аваад максимум хэмжээгээр гаргах агаарын эзлэхүүн =IRV+TV+ERV
• Амьсгал авалтын нийт эзлэхүүн (Inspiratory Capacity): Тайван амьсгал гаргасны дараа авж болох максимум агаар =TV+IRV
![Page 14: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/14.jpg)
• Үйл ажиллагааны үлдэгдэл эзлэхүүн (Functional Residual Capacity ): Тайван амьсгал гаргасны дараа уушгинд үлдэх агаарын эзлэхүүн =ERV+RV
• Уушгины ерөнхий эзлэхүүн (Total Lung Capacity): Уушгины багтааж чадах максимум агаарын хэмжээ =VC+RV
![Page 15: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/16.jpg)
Уушгины вентиляци – Амьсгалын минутын эзлэхүүн
Агаар дамжуулах зам (ашиггүй зай) болон уушгины респиратор хэсгүүдээр 1 минутанд өнгөрөх агаарын хэмжээ.
VE=Tidal Volume(ml) x Respiratory Rate(breaths/min)
АМЭ=500мл х 16= 8000мл
![Page 17: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/17.jpg)
Цулцангийн агааржуулалт
• Уушгины респиратор хэсэгт 1мин-д ирэх агаарын хэмжээVA=VE-VD Жнь:500мл-150мл=350мл
• VA-цулцангийн агааржуулалт (мл/мин)• VE-уушгины агааржуулалт (мл/мин)• VD-ашиггүй зайн эзлэхүүн (мл/мин).Биеийн жинг паундаар илэрхийлсэн хэмжээтэй
адил.
![Page 18: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/18.jpg)
Агаар цусны хориг
• Уушгины хийн солилцоо хийгдэх хэсэгт байна. 0.3-2мкм зузаантай
• Цусанд хийн бөмбөлөг орохоос сэргийлнэ• Цулцанд цус орохоос сэргийлнэ• О2, СО2, СО болон бусад хийнүүдийг нэвтрүүлэх чадвартай
![Page 19: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/19.jpg)
1. Цулцангийн сурфактант агуулсан давхрага
2. Цулцангийн эпители эс3. Эпители эдийн суурин
мембран4. Маш нимгэн холбогч эдийн
зай5. Хялгасан судасны суурин
мембран6. Хялгасан судасны эндотели
эс
![Page 20: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/20.jpg)
Хийн парциаль даралт
Хийн холимог доторхи тухайн хийд ноогдох даралтыг парциаль даралт гэнэ.Хийн парциаль даралт=Хийн холимогийн даралт х Хийн холимогт эзлэх хувь/100Парциаль даралт нь агаар цусны хориг дээр хийн даралтын градиент үүсгэж диффуз явагдахыг нөхцөлдүүлнэ.
![Page 21: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/21.jpg)
Цулцан дахь хийн солилцоо
Уушгины артер (венийн цус) ЦулцанО2 (парциаль даралт) 40 мм м.у.б 105 мм м.у.бСО2 (парциаль даралт) 46 мм м.у.б 40 мм м.у.б
![Page 22: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/22.jpg)
Судас, эдийн хоорондох хийн солилцооАртерийн судас Эд
О2 (парциаль даралт) 100 мм м.у.б 40 мм м.у.б
СО2 (парциаль даралт) 40 мм м.у.б 46 мм м.у.б
![Page 23: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/24.jpg)
Хүчилтөрөгч зөөвөрлөх замууд
1. Цусны плазмад ууссан байдлаар (нийт О2-ийн 1.5%): 1литр цусанд 3мл О2 уусна. 5л цус нь мин тутамд хүний биед 250мл О2 хүргэхэд хангалтгүй.
2.Улаан эсийн гемоглобинтой холбогдож (нийт О2-ийн 98.5%)
![Page 25: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/25.jpg)
Хүчилтөрөгч улаан эсээр зөөгдөх
• Гемоглобиний молекул нь О2-той холбогдох 4 байрлалтай.
• Энэ бүх байрлал дээрээ О2-той холбогдвол 1 литр цус 200 мл О2-ийг тээвэрлэх боломжтой.
![Page 26: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/26.jpg)
• Иймээс 5литр цус нь 1000 мл О2-ийг зөөвөрлөх боломжтой.• HbO2 ↔ Hb + O2 урвал нь эргэх урвал юм.• Цулцанд: O2+Hb→HbO2• Эдэд: HbO2 → Hb + O2
![Page 27: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/27.jpg)
Нүүрс хүчлийн зөөвөрлөлт1. Цусны сийвэнд уусаж: СО2 нь О2-той харьцуулахад 20
дахин илүү уусна (7-10%)2. Бикарбонат/ гидрокарбонат ион байдлаар: (70%)
3. Карбамино нэгдэл хэлбэрээр: Уурагтай холбогдож карбамино үүсгэх (20-23%)
CO2+Hb ↔ HbCO2
![Page 28: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/29.jpg)
Уртавтар тархины амьсгалын төв
1. Амьсгалын хэм, хөдөлгөөнийг: амьсгалын авах гаргах хугацаа, амьсгалын эзлэхүүний хэмжээ, амьсгалын минутын эзлэхүүн зэрэг нь бас зохицуулагдана.
2. Дотоод орчныг тогтмол байлгах: Цус, тархины эсийн гаднах шингэн дэх О2, СО2, pH
![Page 30: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/30.jpg)
Химийн рефлекст зохицуулга
Хеморецептор: О2, СО2, рН-ийн концентрацийг мэдрэгч тусгай рецептор эсүүд.1. Захын хеморецептор: Гол судасны нум + Гүрээний артерт
байрлана.2. Төвийн хеморецептор: Арын тархинд байрлана.
![Page 31: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/32.jpg)
• Захын хеморецептор: О2-ийн концентрацид илүү мэдрэг. О2-ийн концентрацийг мэдэрч амьсгалын төв лүү сигнал явуулна.
• Төвийн хеморецептор: Тархины завсрын шингэн дэхь H+ ионы концентрацийг сайн мэдэрнэ. (Н+ ион өөрөө тархи цусны хоригийг нэвтэрч чадхгүй. СО2 молекул орж ирэн СО2+Н2О↔Н2СО3 ↔НСО3- + Н+)
![Page 33: Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны физиологи](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061404/5882857a1a28ab24788b7611/html5/thumbnails/33.jpg)
Анхаарал хандуулсанд баярлалаа!