زیرسیستم های مبتنی بر فنآوری اطالعات و

ارتباطات در

بانکداری راستین

بیژن بیدآباد

سامانه بازار گواهی راستین •(RCM)(CRSسامانه ثبت وثیقه )•پروتکل برداشت بین بانکی •(IWP)( CFSتأمین وثیقه مالی )•سامانه تسویه اوراق بدون •

(NSSSSکاغذ غیرربوی )سامانه بازرسی و پایش •

(OCM)عملیات

زیرسیستم هاITی

بانکداری مشارکت در سود و زیان •راستین

اصول عملیاتی•ارکان•زیرسیستم های مالی•ITزیرسیستم های •

دستورالعمل های عملیاتی•ابزارهای مالی جدید•سازمان و تشکیالت•آیین نامه اجرایی•مقررات•

بانکداری راستین

بانک مرکزی ایران

بازرسی و کنترل عملیات

بانکی

ناکارائی عملیات بانکی

سواستفاده بانکی

سازمان ثبت اسناد و

امالک کشور

بانک

( سامانه بازار گواهی راستینRCM :) سیستم مبتنی بر وبتسویه حساب معامله گران و انتقال دهندگان گواهی های

راستین و اوراق بهادار بدون ربا در بانک.( تأمین وثیقه مالیCFS :) سیستم تبدیل دارائی های فیزیکی به

اوراق بهادار از طریق صدور گواهی وثیقه توسط دفاتر اسناد رسمی قوه قضائیه.

( سامانه ثبت وثیقهCRS :) این سامانه وثیقه منقول وغیرمنقول را بصورت یکپارچه ثبت می کند و قابل دسترس

آنالین است. پروتکل برداشت بین بانکی(IWP) : توافقنامه ای بین بانکی

است که به بانک اجازه می دهد تا مطالبات مشتری مدیون خود را پس از تهی سازی حساب وی نزد بانک عامل از سایر

حساب های وی یا ضامنین مدیون نزد بانک ها بصورت آنالین برداشت کند.

( سامانه تسویه اوراق بدون کاغذ غیرربویNSSSS :) سیستمیکپارچه مبتنی بر وب تسویه حساب معامله گران و

انتقال دهندگان گواهی های راستین و اوراق بهادار بدون ربا در بانک مرکزی.

سامانه بازرسی و پایش عملیات(OCM) : سیستم مبتنی بروب امکان بازرسی و کنترل فعالیت های مختلف پرسنل بانک

و عملیات بانکی را بصورت آنالین را فراهم می سازد.

ITزیرسیستم های بانکداری راستین

سامانه بازار گواهی راستین (RCM)

در حال حاضر خرید و فروش سهام و اوراق بهادار در بورس و فرابورس صورت می گیرد

قانوناU ( OTC)هرچند بانک ها از تأسیس بازارهای روی پیشخوان منع نشده اند ولی از چنین سیستم هائی استفاده نمی کنند.

( سیستم مبتنی بر وب تسویه RCMسامانه بازار گواهی راستین )حساب معامله گران و انتقال دهندگان گواهی های راستین و اوراق

بهادار بدون ربا در بانک می باشد.

گواهی راستین: مجموعه گواهی های منتشره توسط بانک مشارکت در سود و زیان راستین وفق مقررات و آئین نامه

اجرائی آن می باشد.

(« بطور کلی تابع مقررات RCM عملیات »بازار گواهی راستین )بانکداری راستین و آئین نامه اجرائی بانکداری مشارکت در سود و

زیان راستین می باشد.

بازار گواهی راستین بازاری است که دارنده گواهی راستین می تواند گواهی خود را به قیمت بازار یا توافقی تحت نظارت

بانک معامله یا منتقل نماید.

سامانه بازار گواهی راستین (RCMمشخصات و قابلیت ها )

پرداخت الکترونیک از طریق کارت های بانکی عضو شبکه تبادل 1(اطالعات بین بانکی )شتاب(

،VISA، MASTERپرداخت الکترونیک با کارتهای معتبر بین المللی مانند 2(AMERICAN EXPRESS

امکان حمایت از ارزهای مختلف. 3(امکان حمایت از زبانهای مختلف.4(، SEPAارتباط با شبکه های فرابانکی و یکپارچه بین الملل مانند 5(

( API و پرداخت و تسویه اوراق بهادار عربی )PAYPALسوئیفت و و ...

برای مبالغ باال. ARTGS برای مبالغ کم و ACHاستفاده از 6( و سایر IBANاستفاده از شناسه حساب بانکی بین المللی شبا 7(

روش های احراز هویت یکپارچه. سیستم پرداخت الکترونیک 8(ارتباط با سیستم های انتقال الکترونیک وجوه نظیر سامانه تسویه 9(

، ACHسامانه اتاق پایاپای الکترونیکی )پایا( RTGSناخالص آنی )ساتنا(شبکه تبادل اطالعات بانکی )شتاب( و ...

( بانک مرکزی.NSSSSارتباط با سیستم تسویه اوراق بهادار غیرربوی)10(ثبت و نگهداری اطالعات دارندگان اوراق، انتقال مالکیت، عملیات 11(

خرید و فروش مجدد گواهی ها و اوراق، احراز هویت دارندگان اوراق، صدور گواهی ها و اوراق بصورت الکترونیک و یکپارچگی در اطالعات

گواهی ها و اوراق.سیستم های اطالع رسانی طرح های قابل سرمایه گذاری.12(ایجاد ویترنیهای الکترونیکی مختلف عرضه گواهی ها و اوراق قرضه 13(

راستین. امکان روئیت صف خریداران و فروشندگان و قیمت های پیشنهادی.14(

سامانه بازار گواهی راستین (RCMمشخصات و قابلیت ها )

برگزاری مزایده و فروش نهایی اوراق بهادار بر اساس قیمتهای 15(رقابتی.

بازپرداخت اتوماتیک وجوه پس از خارج شدن از لیست مزایده و قبول 16(پیشنهادات قیمتی باالتر به منظور شرکت در مزایده.

یکپارچگی با سایر سیستم های مالی داخلی و خارجی و زیرسیستم ها 17(.Core bankingدر بانکداری یکپارچه

استانداردهای انتقال داده های بین المللی.18(عملیات حسابداری ثبت رکوردها، میز کار مشتری، ره گیری رکوردها و 19(

مدیریت جریان عملیات، حسابرسی، پایش، کنترل و بازرسی.ارائه گزارشهای مدیریتی برحسب نیاز سطوح مختلف مدیریتی و 20(

کارشناسی و مشتری.قابلیت مقایسه اوراق مختلف از نظر سود مورد انتظار، زمان 21(

سررسید، اهلیت مجری و سایر مشخصات کیفی موثر بر ریسک و بازدهی.

مدیریت ریسک سیستم شامل مدیریت ریسک نقدینگی، اعتباری، 22(عملیاتی و بازار.

طراحی بلوک ها و سبد گواهی ها و اوراق مالی تعریف شده.23(ارائه ابزارها و سرویس های تحلیلی و مهندسی مالی.24(کدینگ گواهی ها و اوراق بر اساس استانداردهای بین المللی. 25(امکان ارتباط معامالتی با سایت بانک مرکزی و بانک ها و کارگزاران و 26(

بورس های داخلی و بین المللی با تمرکز اطالعات در پایگاه داده های .NSSSSبانک مرکزی

و غیره.FDICبیمه انتقال وجوه از طریق سیستم هایی نظیر 27(حمایت از عملیات پرداخت و خرید و فروش توسط موبایل و تلفن و 28(

سایر وسائل ارتباطی مشابه.

سامانه بازرسی و پایش عملیات (OCMفیلترها )

فیلتر سرعت چرخش تراکنش های روزانه: با وضع آستانه مبادالت مانع از تقلبات با حجم زیاد می گردد.1(فیلتر مبلغ: با تعریف آستانه های پائین و باال برای محدود کردن ریسک تراکنش ها که اغلب برای چک کردن 2(

معتبر بودن صاحب حساب و یا شماره حساب یا شماره کارت استفاده می شود.فیلتر سرعت چرخش تراکنش های ساعتی: با وضع آستانه مبادالت مانع از تقلبات با حجم زیاد حمله 3(

مشترک می گردد.فیلتر عدم تطابق آدرس ها نظیر حمل- صورتحساب: در صورتی که آدرس های اسناد حمل و صورتحساب 4(

مغایر باشند عمل خواهد کرد. این فیلتر کارت های پرداخت دزدیده شده را شناسائی خواهد کرد.: فعالیت های مظنون از یک منبع با شناسه های مختلف را با شناسائی IPفیلتر سرعت چرخش تراکنش 5(

واحد را فیلتر می نماید.IPتراکنش های متعدد از یک فیلتر تراکنش مظنون: بررسی تراکنش های مظنون را با تطبیق اطالعات با اطالعات قبلی مشتری در 6(

پایگاه داده های بانک برعهده دارد. تراکنش های خود (AIM) مجاز: به مشتری اجازه می دهد تا از طریق روش یکپارچه پیشرفته IPآدرس های 7(

های مشخص انجام دهد.IPرا با مشخص را که برای فعالیت های متقلبانه شناخته شده اند مسدود IP: آدرس های IPمسدود کردن آدرس 8(

می نماید.فیلتر تطبیق آدرس توسعه یافته: سرویس تطبیق آدرس از اجزاء درگاه های پرداخت الکترونیک است که 9(

آدرس متقاضی تراکنش را با آدرس های مشتری در فایل مقایسه می نماید. این سیستم باید بتواند در صورت مغایرت، اطالعات ارائه شده متقاضی تراکنش را به هدف پایش بعدی ذخیره و استفاده نماید.

ارائه شده متقاضی تراکنش را به CCV توسعه یافته: در صورت مغایرت، اطالعات CCVفیلتر تطبیق 10(هدف پایش بعدی ذخیره می کند.

فیلتر کنترل صحت آدرس: صحت آدرس پستی را کنترل می نماید.11( کشور متقاضی تراکنش کنترل می نماید.IP: آدرس پستی را با آدرس IPفیلتر کنترل صحت آدرس 12( متقاضی تراکنش IP منطقه ای: عملیات مناطق یا کشورهای مختلف را با بررسی آدرس IPفیلتر آدرس 13(

کنترل می نماید.

(CRSسامانه ثبت وثیقه )

اداره ثبت اسناد و امالک کشور مسوول ایجاد و راه اندازی « است. (CRS)و نگهداری »سامانه ثبت وثیقه

این سامانه مبتنی بر وب و بصورت یکپارچه تعریف می شود.

دفاتر اسناد رسمی ملزمند تا هنگام ترهین اموال اعم از منقول یا غیرمنقول اطالعات مربوط به هر مرهونه را در

کنند.سامانه ثبت می باشند که دارای اموال غیرمنقولی قابل ثبت در سامانه

شناسه یا سریال منحصر بفرد باشند. دفاتر اسناد رسمی ملزم می شوند تا هنگام صدور همچنین

گواهی ضمانت، اطالعات کامل و وضعیت گواهی صادره را کنند.در سامانه ثبت

»سامانه ثبت وثیقه« بصورت یکپارچه بوده و با تطبیق اطالعات ارائه شده مال معرفی شده برای رهن با پایگاه

منحصر سه انداده ها فقط هر مرهونه را براساس یک شبفرد ثبت می نماید که قبالU در رهن کسی قرار داده نشده

باشد. اداره ثبت اسناد و امالک کشور این امکان را فراهم

می آورد تا بانک ها و سایر نهادها و سازمان ها و اشخاص حقیقی و حقوقی بتوانند از وضعیت ترهین دارائی های منقول و غیرمنقول و گواهی های ضمانت ثبت شده در

سامانه بصورت آنالین استعالم نمایند.

پروتکل برداشت بین بانکی (IWP)

( توافقنامه ای IWPپروتکل برداشت بین بانکی از حسابهای مدیون در همه بانک ها )1.بین بانکی و زیر نظر بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران است که به بانک اجازه

می دهد تا مطالبات خود یا مشتریان خود از مشتری مدیون را پس از تهی سازی حساب مدیون نزد بانک عامل از سایر حساب های وی نزد بانک های دیگر بصورت

آنالین برداشت کند. بانک مرکزی بستر های قانونی و الکترونیکی الزم برای اجرایی شدن موضوع این 2.

پروتکل را فراهم می آورد. وجه به حساب مدیون در همان به محض واریز نرم افزار پروتکل به صورت خودکار 3.

لحظه آن را به حساب طلبکار واریز و اطالعات آن را در پایگاه داده نزد بانک مرکزی ثبت نماید.

بانک مرکزی اطالعات برداشت از حساب مدیون را به صورت آنالین در اختیار 4. قبل از صدور رأی با مراجعه قضائیمراجع قضائی قرار می دهد تا مراجع

به این پایگاه داده نسبت به استعالم میزان بدهی مدیون اطمینان یابد. اینترنتی تمامی بانک ها و موسسات پولی و اعتباری ملزم به قبول این پروتکل و ایجاد 5.

تمهیدات الزم برای اجرای آن می شوند. هر فرد اعم از حقیقی یا حقوقی باید فقط یک شناسه بانکی مشتری در تمامی 6.

بانک ها در سیستم بانکی داشته باشد. تمامی چک ها و سفته ها و برات ها باید شماره سریال منحصر بفرد داشته باشند. 7.محل درج شناسه بانکی متعهد باید بر روی چک، سفته و برات چاپ شود. متعهد و 8.

پشت نویسان هنگام امضاء چک، سفته یا برات باید شناسه بانکی خود را نیز همراه با سایر اطالعات الزم بر روی چک و سفته و برات درج نمایند.

بانک ها بر اساس پروتکل مجاز خواهند بود تا مطالبات خود و مشتریان خود که از 9.طریق اعطای تسهیالت، چک، سفته یا برات ایجاد و سررسید شده است را وصول

نمایند. همچنین بانکها وصول مطالبات سررسیدشده، معوق، مشکوک الوصول و سوخت 10.

شده خود و مشتریان خود که از تسهیالت، چک، سفته یا برات ایجاد شده و اسناد آنها به طریق قبل از اجرا شدن این سیستم به صورت غیر یکپارچه نگهداری

می شود را با استفاده از این پروتکل فراهم می کنند و مطالبات خود و مشتریان خود را وصول نمایند.

سامانه تسویه اوراق بدون کاغذ غیرربوی (NSSSS)

بانک مرکزی سامانه »سیستم تسویه اوراق بدون کاغذ 1.(« را طراحی و فعال می نماید. NSSSSغیرربوی )

بانک ها نیز نسبت به ثبت اطالعات طرح های تأمین مالی شده 2.از طریق بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین و مجریان

آنها در پورتال ثبت اطالعات طرح ها و مجریان همگام با پرداخت وجوه به مجریان بصورت آنالین اقدام می نمایند.

بانک ها صورت گواهی های راستین منتشره خود را در این 3.سیستم ثبت می نمایند.

سیستم مزبور باید توانائی ثبت و بهنگام شدن اطالعات 4.گواهی ها را بصورت آنالین برای هر معامله، تسویه، افزایش

سرمایه یا هرگونه عملیات انتقال و خرید و فروش گواهی های راستین در پایگاه داده های خود داشته باشد.

پرداخت الکترونیک از طریق کارت های بانکی عضو شبکه شتاب و کارتهای معتبر 1(بین المللی .

امکان حمایت از ارزهای مختلف. 2(امکان حمایت از زبانهای مختلف.3(، سوئیفت و سایر SEPAارتباط با شبکه های فرابانکی و یکپارچه بین الملل مانند 4(

و ...API و PAYPALارائه کنندگان سرویس های پرداخت الکترونیک مانند برای مبالغ باال. ARTGS برای مبالغ کم و ACHاستفاده از 5( و سایر روش های احراز IBANاستفاده از شناسه حساب بانکی بین المللی شبا 6(

هویت یکپارچه. سیستم پرداخت الکترونیک 7(ارتباط با سامانه های انتقال الکترونیک وجوه نظیر ساتنا و پایا، شتاب و 8(

سامانه های تسویه اوراق بهادار الکترونیکی.(.SSSSارتباط با سیستم تسویه اوراق بهادار)9(

قابلیت انتقال وجوه غیر نقدی )اسنادی(.10(ثبت و نگهداری اطالعات دارندگان اوراق، نقل و انتقال مالکیت، عملیات خرید و 11(

فروش مجدد گواهی ها و اوراق، احراز هویت دارندگان اوراق، صدور گواهی ها و اوراق بصورت الکترونیک بصورت و یکپارچه .

سیستم های اطالع رسانی طرح های قابل سرمایه گذاری.12(یکپارچگی با سایر سیستم های مالی داخلی و خارجی و زیرسیستم ها در بانکداری 13(

Core bankingیکپارچه استاندارهای انتقال داده های بین المللی.14(عملیات حسابداری ثبت رکوردها، میز کاری مشتری، ره گیری رکوردها و مدیریت 15(

جریان عملیات، حسابرسی، پایش، کنترل و بازرسی.ارائه گزارشهای مدیریتی برحسب نیاز سطوح مختلف مدیریتی و کارشناسی و 16(

مشتری.ارائه ابزارها و سرویس های تحلیلی و مهندسی مالی.17(کدینگ گواهی ها و اوراق بر اساس استانداردهای بین المللی. 18(ارتباط با سایت بانک ها و کارگزاران و بورس های داخلی و بین المللی با تمرکز 19(

داده ها در پایگاه داده بانک مرکزی.

سامانه تسویه اوراق بدون کاغذ غیرربوی (NSSSS)

قابلیت ها و مشخصات

سامانه بازرسی و پایش عملیات (OCMمشخصات و قابلیت ها )

بازرسی کلیه عملیات براساس دستورالعمل های اجرائی بصورت آنالین.1.

پایش کلیه عملیات پرسنل و واحدهای مختلف بانک بصورت آنالین و نامحسوس.2.

برقراری سیستم کنترل داخلی.3.

کشف عملیات نامأنوس.4.

کشف عدم تطابق حساب ها.5.

کشف عدم تطابق اسناد با حساب ها.6.

کشف اختالس، تبانی و تقلب.7.

دارا بودن سطوح مختلف دسترسی.8.

روتین های گزارشگیری و تحلیل داده ها و داده کاوی.9.سیستم های امنیتی با قابلیت نفوذناپذیری. 10. سیستم های شناسائی و پیگیری حمالت سایبری به سیستم.11.

زیرسیستم های مبتنی بر فنآوری اطالعات و ارتباطات

دربانکداری راستین

با تشکر

بیژن بیدآباد

http://www.bidabad.com

bijan@bidabad.com