RF

Η Γαλλική Επανάσταση(ΙΝΧ 154)

Γιατί 220 χρόνια μετά ασχολούμαστε με την Γαλλική Επανάσταση?? Τι αλλάζει η επανάσταση αυτή στα τέλη του 18ου αιώνα ώστε να αποτελεί τομή για την ιστορία ή τι κατάφεραν οι γάλλοι στα 1789 που άλλοι δεν κατάφεραν, π.χ. οι άγγλοι το 17ο αιώνα και οι Ολλανδοί? 1) κατάφεραν να φέρουν την ισονομία (όπως την είχαν περιγράψει μέσα από τους νόμους του φυσικού δικαίου), την τυπική έστω ισότητα απέναντι στο νόμο, σε πρωτοφανής έκταση. 2) αφού πέτυχαν την ισονομία, κατάλαβαν ότι η προσπάθεια ν’ οργανωθούν ορθολογικά και ν’ αποσπαστούν από την παράδοση, τους έκανε να φτάσουν σε ακραίες ριζοσπαστικές λύσεις. Η ιδέα της ομαλής συμβίωσης είχε αποτύχει και οδήγησε στις κρίσεις που έφεραν το τέλος της επανάστασης, πότε ακριβός? Αυτό εξαρτάτε από τον ορισμό που της δίνεται.

Η Γαλλία το 18ο αιώνα.

Το 18ο αιώνα η Γαλλία ήταν ένα από τα μεγαλύτερα Ευρωπαϊκά βασίλεια, με μεγάλο πληθυσμό (25-26.000.000), οικονομία και με μία σημαντική διανόηση. Τα Γαλλικά είχαν αντικαταστήσει τα Λατινικά ως τη γλώσσα της άρχουσας τάξης σε όλη την Ευρώπη, την γλώσσα της αριστοκρατίας.

Η Απολυταρχία.

Σε αντίθεση με την κυριαρχία των Ευγενών κατά το μεσαίωνα, από το 16ο εδραιώνεται στην Γαλλία (και άλλες ευρωπαϊκές χώρες άλλα κυρίως στην Γαλλία φτάνει στο υψηλότερο και μεγαλειώδες στάδιο της.) η απολυταρχία. Πλέον κυρίαρχος του βασιλείου είναι ο βασιλιάς και μόνο. Στους αιώνες μετά το μεσαίωνα, ο μονάρχης είχε καταφέρει μέσα από την ανάπτυξη της οικονομίας (πόλεις, αστοί, εμπόριο) να αποκτήσει πλούτο και μ’ αυτό να οργανώσει στρατό και να επικρατήσει επί των πάλε ποτέ φεουδαρχών του. Αλλά αυτός δεν ήταν ο μόνος τρόπος. Οι βασιλιάδες όπως ο Λουδοβίκος ο 14ος κτίζουν μεγαλοπρεπή ανάκτορα (το Λούβρο, μακριά από την πόλη του Παρισιού), όπου συγκεντρώνουν τους ευγενείς, τους οποίους ενισχύουν με επιχορηγείς, μισθούς, δικαιώματα και σε πολλές περιπτώσεις εξαγόραζε τα χρέη τους. Έτσι αυτή η ιδιαίτερα ακριβή πολιτική συνδέει τους ευγενείς με τον βασιλιά και παράλληλα τους εισάγει σε μία διαδικασία αναζήτησης και διατήρησης την βασιλικής εύνοιας, χωρίς την οποία οι ευγενείς εξορίζονταν από την αυλή ή χρεοκοπούσαν.

Οι Ευγενείς.

Περίπου 450.000 (30.000 από αυτούς στις Βερσαλλίες)Γενικά μπορούμε να διακρίνουμε του ευγενείς στους λεγόμενους «ευγενείς του ξίφους» εκείνου που συνήθως η καταγωγή τους πήγαζε από την παλιά φεουδαρχική τάξη. Αυτοί απαγορευόταν να εργάζονται ή να εμπορεύονται (με κάποιες εξαιρέσεις) και ασχολούνταν κυρίως με την τέχνη του πολέμου. Στέλλονταν στο πόλεμο ως αξιωματικοί (μόνο ευγενείς μπορούσαν να γίνουν αξιωματικοί και πλήρωναν βαρύ φόρο αίματος στους πολέμους των γάλλων βασιλιάδων). Από την άλλη υπήρχε η «αριστοκρατία του ενδύματος» που συγκεντρωνόταν κυρίως στο Παρίσι, είχαν διοικητικά καθήκοντα και συχνά περιελάμβαναν στις τάξεις τους αστούς που είχαν αγοράσει τους τίτλους τους από τον βασιλιά. Ανάμεσα στους ευγενείς υπάρχους και αρκετοί, κυρίως από την δεύτερη ομάδα που παίρνουν μέρος στην εξουσία και κάτι σημαντικό: οι ευγενείς δεν φορολογούνται.

Τα Παρλαμέντα και οι Επαρχίες.

Στην Γαλλία υπήρχαν δικαστήρια τα οποία ονομάζονταν parle-mant (χώρος των βουλευτών) ή αλλιώς κοινοβούλια, παρλαμέντα. Ο ρόλος τους ήταν η καταγραφή των νόμων που θέσπιζε η κεντρική κυβέρνηση, σε καταλόγους (αλλιώς δεν είχαν ισχύ). Από ένα σημείο και μετά (περίπου στα 1760) τα δικαστήρια αυτά αρνούνται να καταγράψουν κάποιους νόμους (π.χ. διατάγματα σχετικά με την φορολογία) βασισμένοι του τοπικό ή εθιμικό δίκαιο, δημιουργώντας προβλήματα στο σύστημα διοίκησης. Αυτό που πρέπει να παρατηρήσουμε είναι ότι αυτούς τους φόρους τους πλήρωναν κυρίως αστοί. Για να περάσουν αυτά τα διατάγματα χωρίς την συγκατάθεση των τοπικών συμβουλίων, έπρεπε η υπόθεση να πάει σε ένα ευρύτερο συμβούλιο, το συμβούλιο των 3ων τάξεων (Κλήρος- Ευγενείς- κάποιοι από την μεριά τους λαού, κυρίως έμποροι). Αυτό το συμβούλιο είχε συγκληθεί τελευταία φορά το 1614, κυρίως γιατί λόγο της παρουσίας των αστών ο γάλλος βασιλιάς δυσκολευόταν να το χειριστεί, αν και σε κάποιες επαρχίες γινόταν τοπικές συνελεύσεις.Επιπλέον η Γαλλία δεν έχει ενιαίο σύστημα διοίκησης. Ήταν ένα αμάλγαμα, επαρχίες συγκεντρωμένες γύρο από το Παρίσι αποτελούσαν τον πυρήνα και γύρο από αυτές άλλες επαρχίες προσαρτημένες με πόλεμο ή ειρηνικά, στις οποίες η φορολογία κι η διοίκηση διέφεραν, υπήρχαν εσωτερικοί δασμοί, ακόμα και τα μέτρα

και τα σταθμά που χρησιμοποιούσαν διέφεραν από επαρχία σ’ επαρχία. Σε άλλες επαρχίες κυβερνούσε ο βασιλιάς μέσο αντιπροσώπων αλλού ο αντιπρόσωπος μαζί με το παρλαμέντο και αλλού μόνο τα παρλαμέντα όπως π.χ. στην Βρετάνη.

Οι αγρότες.

Οι αγρότες αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Από αυτούς κάποιοι ήταν δουλοπάροικοι (λιγότεροι από 5%) από τους οποίους πολλοί κατέφευγαν στις πόλεις, ενισχύοντας τις με νέο πληθυσμό. Ένα 20% ήταν ελεύθεροι, με κάποια ιδιοκτησία, που είχαν αποκτήσει από τους ευγενείς οι οποίοι όντας σε πτώση είχαν ανάγκη από ρευστό και πουλούσαν την γη τους σε πρώην δουλοπάροικους ή τους την νοίκιαζαν για μεγάλο χρονικό διάστημα (το οποίο μπορούσε να είναι γενιές ολόκληρες και σε αυτές τις περιπτώσεις το ενοίκιο παρέμενε σταθερό στο χρόνο). Τέλος οι ρέστοι ήταν μισακάριδες. Ο αγροτικός πληθυσμός που διέθετε γη δεν βρισκόταν σε ένα ενιαίο χώρο. Αυτοί που ζούσαν γύρο από το Παρίσι ήταν πιο ισχυροί άλλα γενικά παντού οι έχοντες γη ήταν οι ισχυροί του χωριού. Γενικά στην Ευρώπη, όσο πιο ανατολικά τόσο μεγαλύτερο ήταν το μέγεθος της δουλοπαροικίας, ενώ στην Αγγλία κυριαρχούσε η ενοικίαση της γης σε ιδιώτες όπως και στην Ολλανδία όπου η ιδιοκτησία είναι πιο έντονη. Σ’ αυτές τις περιοχές η έλλειψη ορίων επέτρεπε στους αγρότες να εκμηχανήσουν και να βελτιώσουν την παραγωγή τους αντίθετα με τους γάλλους γεωργούς. Πάντως η κατάσταση στη Γαλλία ήταν καλύτερη άλλα οι αγρότες έχουν και προβλήματα. Ο Λουδοβίκος ο 14ος τους είχε ταράξει στην φορολογία για να χρηματοδοτήσει τους πολέμους του και την προσπάθεια του να δημιουργήσει μία εκθαμβωτική αυλή. Με τους διαδόχους του η κατάσταση εξομαλύνεται. Το εμπόριο και ο πλούτος που προέρχεται από αυτό, οδηγεί στην αύξηση του πληθυσμού και διεθνώς την αύξηση των τιμών, δίνοντας στους αγρότες μία ιδέα ευμάρειας και προωθεί ένα κάποιο εκσυγχρονισμό, άλλα η κατάσταση τους δεν είναι ιδανική.

Απόψεις για την Επανάσταση.

Η πρόοδος που σημειώνεται στο 18ο αιώνα ώθησε αργότερα κάποιους να υποστηρίξουν ότι η Γαλλική επανάσταση (όπως και η Ρωσική του 1917) δεν ήταν αναγκαία π.χ. ο Alexis Toqueville? Που γράφει στo Ά μισό του 19ου αιώνα δύο σημαντικά του έργα. Υποστηριχτής της θεωρίας της Μακράς Διάρκειας, η άποψη του γράφεται σ’ ένα πλούσιο αιώνα όπως ο 19ος που γεννάει ελπίδες. Άλλοι λένε ότι αφορμή της επανάστασης ήταν η εξαθλίωση των μαζών. Μια πιο καλή εικόνα μας δίνει ο οικονομολόγος, ιστορικός ο Ερνέστ Λα Λαμπρούς (Ernest la Brouse) που μελετάει την κίνηση των εισοδημάτων και των τιμών (η γραφειοκρατία κατέγραφε πιστά αυτά τα μεγέθη πιστά). Συγκρίνοντας τα, παρατηρεί ότι αμφότερα αυξάνονται σε όλο το 18ο αιώνα, άλλα διαφοροποιούνται ως προς την ταχύτητα ανάλογα την εποχή π.χ. ενώ στα μέσα του 18ου επιταχύνεται, στα τέλη επιβραδύνεται και ευρύτερα υπήρχαν κυκλικές και εποχιακές διακυμάνσεις, σε μία μακρά περίοδο ευημερίας από το 1733 ως το 1817. Λίγο πριν το 1789 υπάρχουν κάποιες συνιστώσες: 1) τα μεγέθη αυξάνονται αλλά όχι με την παλιά τους ορμή, και όχι λόγο εξέλιξης της τεχνολογίας άλλα λόγο δημογραφικής αύξησης και λόγο υψηλών τιμών. 2) μία συγκυριακή κρίση, κακές σοδιές, προκαλούν μεν αύξηση των τιμών άλλα ουσιαστική μείωση του εισοδήματος (κάτι σημαντικό καθώς η αθλιότητα δεν προκαλεί αντιδράσεις, ενώ η διάψευση των προσδοκιών ναι). 3) Δεν έχουμε κρίση μόνο στη Γαλλία. Στην Αγγλία υπάρχει χρηματιστηριακή κρίση που εμποδίζει την δανειοδότηση του γάλλου βασιλιά που είδη έχει δανειστεί από άλλου γάλλους και ξένους (π.χ. Ελβετούς, που στην ουσία ήταν Γάλλοι προτεστάντες οι οποίοι είχαν εκδιωχθεί από την Γαλλία από το Λουδοβίκο τον 14ο, το 1648, κατέφυγαν στη Ελβετία και εκεί έγιναν τραπεζίτες, έμποροι και βιοτέχνες) τεράστια ποσά. Επιπλέον η Γαλλία είχε δώσει πολλά στον πόλεμο της ανεξαρτησίας των αμερικάνων, που σε κάποιο βαθμό αποτέλεσε και την πρώτη νίκη της Γαλλίας επί την Αγγλίας (είχε είδη χάσει τον Καναδά, αποικίες όπως τις Αντίλλες και

άλλες στην Αφρική και στις Ινδίες). Το 1783 παίρνει κάποιες αποικίες της πίσω αλλά το χρέος της παραμένει μεγάλο, τόσο ώστε να απορροφάει το 50% και πλέον του προϋπολογισμού.

Οι κοινωνικές τάξεις στην Γαλλία τον 18ο αιώνα.

Οι αριστοκράτες, τάξη στην οποία παρατηρείται εισροή αστών που αγοράζουν τίτλους, αποτελούν το 1,5% (περίπου 400.000) και ελέγχουν το 1/5 της γης, αν και πολλοί ζουν χωρίς καν τα βασικά. Όσοι έχουν γη την διαχειρίζονται και είναι αυτοί που εισαγάγουν νέες καλλιεργητικές τεχνικές και μεθόδους ή σε άλλες περιπτώσεις την νοικιάζουν σε αγρότες ή συνεργάζονται με του μισακάριδες. Ο κλήρος αριθμεί περίπου 130.000 μέλη, ελέγχει το 1/10 της γης. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ήταν αγρότες και κατοικούσαν στην επαρχία με τα δεδομένα που προαναφέραμε. Πλούσιοι αγρότες υπήρχαν γύρο από τις πόλεις π.χ. στο Παρίσι και ήταν αυτοί που είχαν ευκολότερη πρόσβαση στις αγορές. Οι αστοί, έμποροι, τραπεζίτες, χρηματιστές, πλουτίζουν με πολλούς τρόπους π.χ. οι πόλεμοι του 17-18ου τους ευνοούν γιατί πλουτίζουν μέσα από τις προμήθειες του στρατού, υπάρχουν ολόκληρες βιομηχανίες που ενισχύουν τον στρατό, μεταλλουργία για όπλα, ναυπηγία, δέρματα και υφάσματα για στολές κ.α.. Έχουν και το πλεονέκτημα ότι οι ευγενείς δεν μπορούν ν’ ασκούν εμπόριο (αν και ήτο κεφαλαιούχοι) με αποτέλεσμα όταν κάποιος ευγενής ήθελε να εμπορευτεί να συνεργάζεται αναγκαστικά με κάποιο αστό. Συχνά λοιπόν γίνονται συνέταιροι των αστών ή εκμεταλλεύονται του πόρους των εδαφών τους για το μόνο που τους επιτρέπεται, την σιδηρουργία. Η άνθιση του εμπορίου συνδέεται και με τον πλούτο που εισρέει από τις πλούσιες αποικίες με πολλούς τρόπους. Είτε με την άμεση εκμετάλλευση των αποικιών μέσο μονοπωλίων κ.α., είτε με το εμπόριο με την πλούσια ακόμα άλλα υποανάπτυκτη βιομηχανικά Ισπανία, αλλά και με το δουλεμπόριο που αποδεικνύεται πολύ επικερδές. Το λεγόμενο τριγωνικό εμπόριο (είδη κιγκαλερίας από Ευρώπη Σκλάβοι από Αφρική Αποικιακά από Αμερική ξανά Αγγλία) φέρνει χρήμα στην Ευρώπη.

Προβλήματα. Αυτό που κολλάει το 18ο αιώνα στην Γαλλία είναι η διοίκηση και η οικονομία. Ο ατομικός πλούτος αυξάνει παράλληλα όμως τα οικονομικά της κυβέρνησης που έχει υπερχρεωθεί από τα μεγάλα δάνεια που ο Νεκέρ είχε συνάψει κατά την διάρκεια του πολέμου της αμερικανικής ανεξαρτησίας και ο Καλόν ξεπλήρωνε παίρνοντας νέα δάνεια, ξεχρέωνε τα χρέη δημιουργώντας χρέη. Κάπου το σύστημα κολλάει, μία λύση είναι αναγκαία άμεσα.

Προσπάθειες για οικονομική μεταρρύθμιση.

Το Μάρτιο του 1788 κάνουν τον πρώτο και τελευταίο κρατικό προϋπολογισμό. Υπολογίζεται ένα έλλειμμα 126.000.000 λιβρών (οι υπολογισμοί για τεχνικούς λόγους δεν ήταν και τόσο ακριβής). Από ένα συνολικό ποσό περίπου 600.000.000, 318.000.000, παραπάνω από το 1/2, προορίζονταν για πληρωμή του δημοσίου χρέους (5.000.000.000 το 1789, επί 2.500.000.000 της νομισματικής κυκλοφορίας). Η λύσεις ήταν δύο α) Χρεοκοπία, β) αύξηση των εσόδων. Η κύρια πρόταση είναι ένας οικονομικός εξορθολογισμός. Δεδομένου ότι η φορολογία ήταν ήδη αρκετά υψηλή, προτείνεται μία αναδιάρθρωση του φορολογικού συστήματος και κυρίως η φορολόγηση κάποιων επαρχιών, αστών και κυρίως των αριστοκρατών και του κλήρου που δεν φορολογούνταν. οι διάφοροι φόροι θα αντικατασταθούν από ένα γενικό και κυρίως η καθιέρωση ενός φόρου ανάλογου της περιουσίας.

Ο Καλόν φοβούμενος της αντιδράσεις δεν κάνει μία τόσο τολμηρή κίνηση. Προτείνει επιπλέον φορολόγηση σε κάποια αγαθά, ένα ενιαίο φόρο εγγείου περιουσίας, απελευθέρωση του εμπορίου των σιτηρών και κυρίως να εκποιήσει τα χωροδεσποτικά δικαιώματα του κλήρου και να αναθέσει την συλλογή των φόρων στις συνελεύσεις. Τα μέτρα ήταν σπουδαία και θα επέτρεπαν μία σημαντική αναδιοργάνωση του Γαλλικού κράτους άλλα ο Καλόν ήξερε ότι τα Παρλαμέντα δεν θα τα δέχονταν, και η προηγούμενη αδυναμία του βασιλιά να στηρίξει τον Νεκέρ και τον Τυργκό, τον αποθάρρυνε από μία δυναμική κίνηση.

Η συνέλευση των 144.

Αποφασίζεται ν’ ακολουθήσει την πλάγια οδό και να συγκαλέσει το Φεβρουάριο του 1787 μία συνέλευση από 144 προύχοντες, όλοι άτομα προσεκτικά επιλεγμένα για να εγκρίνουν τις μεταρρυθμίσεις. Όμως η συνέλευση δεν πειθάρχησε, αντιδρώντας κυρίως στο θέμα τους φόρου εγγείου περιουσίας. Ο Καλόν παραιτήθηκε (8 Απριλίου) δεδομένου ότι ο βασιλιάς δεν είχε το αναγκαίο κύρος να τον στηρίξει και την θέση του ανέλαβε ο αρχιεπίσκοπος Τουλούζης, Λομινί ντε Μπριέν, που ανήκει στην αντίπαλη προς τους ευγενείς παράταξη (οι οποίοι πιστεύουν ότι το σύστημα ασθενεί λόγο της απώλειας των πατρογονικών δικαιωμάτων τους). Αφήνει απ’ έξω τα δικαιώματα κλήρου και των άλλων τάξεων και μιλάει κυρίως για το φόρο εγγείου περιουσίας (και φόρο χαρτοσήμου, ο λόγος που οι άποικοι είχαν αντιδράσει στους άγγλους). Άλλα και πάλι η συνέλευση αρνήθηκε να εγκρίνει τις αλλαγές και διαλύθηκε άδοξα 25 Μαΐου 1788

Κρίση.

Επόμενο μέσο ήταν τα Παρλαμέντα. Το παρλαμέντο του Παρισιού αποδέχεται κάποια σημεία (σιτηρά κ.α.) άλλα διαμαρτύρεται για το χαρτόσημο και αρνείται να επικυρώσει την φορολόγηση της εγγείου περιουσίας παραπέμποντας το ζήτημα στη συνέλευση των 3ων τάξεων. Καλείται το Βασιλικό Δικαστήριο, το παρλαμέντο αρνείται ν’ αναγνωρίσει τις αποφάσεις του (ζητάνε διώξεις εναντίων στο Καλόν που την κοπανάει για Αγγλία) και τελικά ο βασιλιάς τους εξορίζει (25 Αυγούστου 1787) στην επαρχία, στο Τρουαγιέ, απ’ όπου θα επιστρέψουν το Σεπτέμβρη. Γίνεται ένας ακήρυκτος πόλεμος βασιλιά- παρλαμέντων. Τον Μάιο του 1788, το παρλαμέντο συνεδριάζει στην Γρενόμπλ, όπου ο τοπικός διοικητής σπεύδει να τους εμποδίσει άλλα αντιμετωπίζει την αντίδραση του πληθυσμού, η «Μέρα των Κεραμιδιών». Αρχίζει να διαδίδεται η άποψη ότι δεν μπορεί ο βασιλιάς ν’ αποφασίζει μόνος του. Ο Μπριέν υποχωρεί, δέχεται να συγκληθούν οι τάξεις και το Αύγουστο (1788) παραιτείται. Ο βασιλιάς επαναφέρει τον Νεκέρ στην θέση του υπουργού οικονομικών και αυτός για να γλιτώσει από τα χρέη κηρύσσει την Γαλλία σε πτώχευση και καλεί την συνέλευση των 3ων τάξεων για την άνοιξη του 1789, καθώς χρειάζεται επειγόντως χρήματα. Η πράξη αυτή θα σημάνει την αρχή του τέλους της απολυταρχίας και κυρίως κανείς δεν περιμένει παρέμβαση της αστικής τάξης που ξυπνάει με την διακήρυξη του Παρισινού παρλαμέντου της 23 Σεπτεμβρίου 1788, που όριζε τον τρόπο με τον οποίο θα συνέρχονταν οι 3 τάξεις.

Η συνέλευση των Τριών τάξεων.

Το συμβούλιο των Τριών τάξεων έχει να συγκληθεί από το 1614. Παραδοσιακά η κάθε τάξη συνεδρίαζε και αποφάσιζε μόνη της άλλα οι αριθμοί των αντιπροσώπων της τρίτης τάξης ήταν αναλογικά λίγοι σε σχέση με τους αντιπροσώπους των ευγενών και του κλήρου (το 1614 οι αστοί ήτο λίγοι και όχι τόσο πλούσιοι, αντίθετα η αστική τάξη είχε αυξηθεί και ενισχυθεί σημαντικά το 18ο αιώνα). Ζητάνε λοιπόν, α) να συνεδριάζουν και ν’ αποφασίζουν όλες οι τάξεις μαζί, ως άτομα και όχι ως τάξεις. β) ως πιο πολλοί να έχουν διπλάσιους αντιπροσώπους, ώστε να μην υστερούν σε σχέση με τις δύο άλλες ομάδες. Στα αιτήματα τους (κυρίως το πρώτο) βρίσκουν συμμάχους, τους φιλελεύθερους αριστοκράτες άλλα και τον Νεκέρ, που δεν επιθυμεί μία συνέλευση όπου οι ευγενείς θα κυριαρχούσαν άλλα ούτε και μία αστική συνέλευση, συγκατανεύει υπέρ του διπλασιασμού και κεφαλικής ψήφου μόνο στα οικονομικά ζητήματα, άλλα το δεύτερο δεν ξεκαθαρίστηκε στο οργανωτικό διάταγμα της 27ης Δεκεμβρίου. Παρά την θερμή επιστολή που οι αριστοκράτες απηύθυναν στον Λουδοβίκο (12 Δεκεμβρίου 1788), ο βασιλιάς με την «απόφαση του ανακτοροβουλίου» (25 Δεκεμβρίου 1788) κάνει μία υποχώρηση και παραχωρεί το διπλασιασμό των αστών στην συνέλευση. Αυτή την διαμάχη δημιούργησε μεγάλες εντάσεις μεταξύ της τρίτης τάξης και της αριστοκρατίας, που προϊδέαζε για μία ευρύτερη σύγκρουση. Ξεκινάει και ένας πόλεμος φυλλαδίων, όπου η κάθε παράταξη προσπαθεί να υπερασπιστεί τις θέσεις της. Ξεχωρίζει το κείμενο ενός κληρικού- αστού, του Άβα Σεγιές που τιτλοφορείται «Qu’ est qe ce l’ etat troi»?, («τι είναι η

Τρίτη τάξη?») και απαντάει «τα πάντα!, Τι ήταν μέχρι τώρα? Τίποτα! Τι απαιτεί? Να γίνει κάτι στην πολιτική τάξη πραγμάτων». Δίνεται και ένας πρώτος ορισμός του έθνους «…έθνος είναι ένα σύνολο συμφερόντων και δημοσίων λειτουργών», άποψη όπου απουσιάζει το κοινό στοιχείο και προϋποθέτει ότι όλοι μπορούν αν γίνουν ιδιοκτήτες άρα και ότι όλοι δεν είναι ίσοι άλλα εν δυνάμει ίσοι. Δεν νοιάζονται για τις διαφορές ευρύτερα άλλα μόνο για τις οικονομικές διαφορές τις οποίες θεωρούν ότι ο νόμος δεν πρέπει να εντείνει άλλα αντίθετα να βοηθάει την κινητικότητα. Η μπροσούρα του Σεγιές επανακυκλοφορεί, όπως και άλλες και εξαντλείται γρήγορα και την ίδια στιγμή ο Μιραμπώ υμνούσε το Γάιο Μάριο, ως νικητή επί της Ρωμαϊκής αριστοκρατίας. Είχαμε πει ότι η Γαλλία χωριζόταν, από τον μεσαίωνα σε 14 επαρχίες όπου συμβούλια από προύχοντες, αρχηγούς οικογενειών που φορολογούνταν, συνεδρίαζαν με σκοπό να εκλέξουν αντιπροσώπους. Το παλαιότερο σύστημα που είχε εφαρμοστεί το 1614 δεν ήταν δυνατό να εφαρμοστεί, δεδομένου ότι δεν εξυπηρετούσε την αναλογικότητα, οπότε έγιναν κάποιες αλλαγές. Συνολικά 500 περίπου αντιπρόσωπους θα εξέλεγε η αστική τάξη, μετά την βασιλική παραχώρηση, 200 οι ευγενείς και 120 ο κλήρος. Η κάθε τάξη συνεδρίαζε μόνη της και μία αρνητική απόφαση της μίας από τις τρεις σήμαινε μη έγκριση. Η δεύτερη δουλειά τους ήταν να θέσουν αιτήματα στα βασιλιά, που ως αγαθός ηγέτης ποτέ δεν αμελούσε, απλά δεν γνώριζε. Τα χιλιάδες τετράδια παραπόνων που διαθέτουμε μας δίνουν μία εικόνα τις κατάστασης στην Γαλλία. Τα 2 αιτήματα της 3η τάξης υπάρχουν συχνά (σχόλια σχετικά σελ. 127-8), και η πίεση αυξάνει τις παραμονές της συνέλευσης που θα γινόταν στις Βερσαλλίες (μακριά από το Παρίσι, σε μέρος όπου υπήρχε στρατός ισχυρός, ικανός και πιστός στον βασιλιά). Σκοπός να μην συνεδριάσουν όλοι μαζί (κάτι που γινόταν είδη στην βουλή των κοινοτήτων της Αγγλίας). Όμως η μέθοδος του είναι λίγο αδέξια, καλεί π.χ. τους εκπροσώπους να ντυθούν ανάλογα την τάξη τους. Πάντως η έναρξη ορίστηκε για τις 5 Μαΐου του 1789.[θα ήταν ορθότερο να μιλάμε για την συνέλευση των 3ων νομοκατεστημένων τάξεων της Γαλλίας (etat) σήμερα οι τάξεις δεν έχουν τον ίδιο νομικά κατοχυρωμένο χαρακτήρα (Classe)]. Συνελεύσεως Αρχή.

Ο βασιλιάς εμμένει σε κάποιες παραδόσεις. Δέχεται του ιερείς στο σαλόνι, τους κληρικούς στο γραφείο και του αστούς στο κρεβάτι. Η ομιλία του βασιλιά περνάει αδιάφορα και ακολουθεί η τρίωρη ομιλία του Νεκέρ. Παρά την εξαιρετικά ακριβής παρουσίαση της οικονομικής κατάστασης, οι εκπρόσωποι περιμένουν ν’ ακούσουν κάτι σχετικά με συνταγματική μεταρρύθμιση και όχι μόνο ότι το βασίλειο χρειάζεται χρήματα.Η συνεδρίαση αρχίζει με την εκλογή των εκλογέων από το σώμα της κάθε τάξης ξεχωριστά και εκεί ξεσπάει διαμάχη με επίκεντρο το αίτημα της Τρίτης τάξης να γίνεται η εκλογή ταυτόχρονα και από τις τρεις τάξεις. Τα πάντα σταματάνε και η λανθάνουσα διαμάχη τρίτης τάξης και αριστοκρατίας ξεσπάει, οι δύο «ανώτερες» τάξεις διασπόνται. Αρχικά κυρίως κληρικοί συγκατανεύουν στο αίτημα της Τρίτης Τάξης όμως ο οι ευγενείς, μαζί με τους επισκόπους παρέμεναν με πείσμα στις απόψεις τους. Ο βασιλιάς και ο Νερκέρ προσπαθούν αν συμβιβάσουν τα πράγματα άλλα δεν καταφέρνουν τίποτα. Οι «επαναστάτες» Εμπνευσμένοι από τις ιδέες της εποχής ζητάνε ισότητα ακόμα και με βασιλική ηγεμονία, όμως ο βασιλιάς αντιδρά. Είδη προηγουμένως φάνηκε ότι το καθεστώς είχε απομυθοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε η άσκηση βίας ήταν κάτι επικίνδυνο, ως προς τις αντιδράσεις που προκαλούσε. Παρ’ όλα αυτά από τον Ιούνιο και μετά μία παρέμβαση φαινόταν αναπόφευκτη. Στις 20 Ιουνίου, η αίθουσα που συνεδρίαζε η Τρίτη τάξη ήταν κλειδωμένη. Τότε αυτοί καταφεύγουν στο Σφαιριστήριο, όπου δίνουν τον «Όρκο του Σφαιριστηρίου», ορκίζονται ότι δεν θα διαλυθούν αν δεν δώσουν στην Γαλλία ένα σύνταγμα. Την επομένη μέρα ο βασιλιάς με δύο διαγγέλματα δίνει κάποιες παραχωρήσεις άλλα δεν θίγει τα σημαντικότερα ζητήματα, καταλήγει όμως ότι αν η συνέλευση δεν συμβιβαστεί θα την διαλύσει. Η Τρίτη τάξη τον παρακολούθησε απαθής. «Το έθνος δεν δέχεται εντολές όταν συνεδριάζει» αυτή την φορά όχι μόνο ο στρατός δεν καταφέρνει να τους διαλύσει άλλα και η πλειονότητα του κλήρου μαζί με 47 ευγενείς ενώθηκαν μαζί τους. Στις 27 και ο βασιλιάς αναγκάζεται να ζητήσει και από τους άλλους και πράξουν το ίδιο. 7 Ιουλίου σχηματίζεται η πρώτη συνταγματική επιτροπή Πλέον η συνέλευση γίνεται Sυντακτική (Assemblee Constituanete).

Βίας Αρχή.

Προς την Βαστίλη, το πρώτο βίαιο γεγονός της επανάστασης.

Η αύξηση της τιμής του ψωμιού και η ανεργία, οι φόροι και η πτώση των μισθών, προκαλούν αναβρασμό στο Παρίσι. Ο λαός κατηγορεί γ’ αυτό της κυβέρνηση και τις κυρίαρχες τάξεις άλλα και ευρύτερα όποιος πίστευαν ότι μπορεί να φταίει για την πείνα. Παρ’ όλα αυτά και ενώ η αστική τάξη δεν ήταν κύριος φορέας της λαϊκής συμπάθειας, η σύγκληση των Τάξεων (ούτε καν η κήρυξη συντακτικής) χάρισε στην Τρίτη τάξη την λαϊκή συμπάθεια (Ευαγγελισμός, σελ 143), και έδωσε ένα στοιχείο σημαντικό για το ξεκίνημα μίας επανάστασης, την Ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, ότι ο βασιλιάς θα τους άκουγε.Ο βασιλιάς απολύει το δημοφιλή Νεκέρ (11 Ιουλίου) και παράλληλα πιστά στρατεύματα καταφτάνουν από την επαρχία, εντείνοντας το φόβο ότι ο βασιλιάς σχεδιάζει μία κίνηση ενάντια στην συνέλευση, ότι θα την διαλύσει βίαια και όποιος συμμετείχε θα τιμωρηθεί. Οι φήμες κυκλοφορούν, συζητιέται το αν θα πρέπει να οπλιστεί ο λαός, και αυτό γίνεται. Οργανώνεται μία εθνοφυλακή που οπλίζεται με ότι βρίσκεται πρόχειρο. Ο βασιλιάς στέλνει ιππικό που συγκρούεται με την εθνοφυλακή στην πλατεία Λουδοβίκου Ε΄. Τα τελωνιακά φυλάκια που ήλεγχαν τις εισόδους της πόλεις καταστρέφονται και μάλλον η υπόθεση δεν πάει καλά. Βρίσκουν όπλα, οι αποθήκες των οπλοποιών λεηλατούνται, όπως και το οπλοστάσιο των απομάχων. Όμως δεν διαθέτουν αρκετή μπαρούτη και σφαίρες. Στις 14 Ιουλίου 1789, η αναζήτηση τους φέρνει στην μεγαλύτερη πυριτιδαποθήκη του Παρισιού, το φρούριο της Βαστίλης. Το φρούριο της Βαστίλης είχε εκείνη την εποχή περισσότερο συμβολικό παρά ουσιαστικό χαρακτήρα. Σε στρατηγική θέση, δίπλα στην συνοικία των επιπλοποιών (μία από τις πιο εύπορες ομάδες), ήταν ένα μεσαιωνικό φρούριο που παλαιότερα χρησίμευε ως φυλακή άλλα τις μέρες εκείνες είχε ελάχιστους (μη πολιτικούς) τροφίμους και σχεδιαζόταν η κατεδάφιση της. Σημαντικός παράγοντας σε αυτή την σύγκρουση, αποτέλεσε η αναποφασιστικότητα του διοικητή της Βαστίλης Ντε Λονέ. Η πανικόβλητη φρουρά αποτελούμενη από Ελβετούς μισθοφόρους άνοιξε πυρ ενάντια στο πλήθος. Με την βοήθεια κανονιών που είχαν πάρει από το κτίριο των Απομάχων, η Βαστίλη έπεσε. Το κεφάλι του διοικητή παρέλασε πάνω σε μία λόγχη. Η νίκη αυτή είχε περισσότερο συμβολικό παρά ουσιαστικό χαρακτήρα.Ο Βασιλιάς μαθαίνει τα νέα άλλα δεν δείχνει καμία διάθεση για άμεση αντίδραση και κυρίως δεν ήταν και τόσο βέβαιος για την πίστη του στρατού του. Την επομένη, στο Παρίσι οι αστοί συγκροτούν την κοινότητα του Παρισιού (commune) διορίζουν δήμαρχο τον Μπαγύ και φτιάχνουν μία εθνοφυλακή υπό τις διαταγές του Λαφαγιέτ. Ο Λουδοβίκος υποχωρεί. 15/7, παρουσιάζεται στην συνέλευση και αναγγέλλει την απόσυρση των στρατευμάτων από το Παρίσι, 16/7 διορίζει πάλι το Νεκέρ και 17/7 παρουσιάζεται στο Παρίσι και φοράει την τρίχρωμη κονκάρδα. Για τρία χρόνια ο βασιλιάς θα προκαλεί και θα υποχωρεί, ωθώντας έτσι την επανάσταση στην ριζοσπαστικοποίηση. Η περίοδος του «Μεγάλου Φόβου» (κυρίως 20 Ιουλίου με 6 Αυγούστου)

Μετά τα γεγονότα της Βαστίλης, τ’ αδέλφια του βασιλιά εγκαταλείπουν την Γαλλία και το ίδιο κάνουν αρκετοί ευγενείς. Είναι οι πρώτοι Εμιγκρέδες. Τα νέα είχαν φτάσει στην επαρχία, όπου αντίστοιχα επεισόδια είχαν ξεσπάσει και η «επανάσταση των Δήμων» ήταν το δεύτερο στάδιο όπου η αστική τάξη παίρνει της εξουσία στην επαρχία. Πολλές πόλεις ακολουθώντας το παράδειγμα του Παρισιού, ιδρύουν commune και εθνοφυλακές, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις αιτήματα ακραία οδηγούσαν σε εξεγέρσεις. Μαζί με τα νέα έρχονται και οι φήμες για την «συνομωσία της αριστοκρατίας», ότι ξένες δυνάμεις εισβάλλουν στην Γαλλία ή ότι οι αριστοκράτες μίσθωναν συμμορίες με σκοπό να εκδικηθούν τους κατοίκους των επαρχιών. Όλο αυτό το κλήμα ανασφάλειας και πανικού ονομάζεται «Ο Μεγάλος Φόβος». Αγρότες εγκατέλειπαν τα σπίτια τους, φόροι και χωροδεσποτικά δικαιώματα δεν ικανοποιούνταν, εμπρησμοί και δολοφονίες γίνονται σε όλη την επαρχία,

επιθέσεις σε πύργους και σε μοναστήρια με σκοπό να κάψουν τ’ αρχεία, άλλα και επιθέσεις ενάντια σε αστούς . Η συνέλευση σκέφτεται πλέον σοβαρά ότι η μόνη λύση είναι μία μεταρρύθμιση που θα πλήξει το φεουδαλικό σύστημα. Κατά την συνέλευση το βράδυ 4 με 5 Αυγούστου 1789, γίνεται μία πρόταση για γενική κατάργηση των φεουδαλικό προνομίων (κάτι που σήμαινε ότι οι αριστοκράτες θα έχαναν τα φορολογικά και πολιτικά τους προνόμια) άλλα αυτό ήταν κάτι ακραίο ακόμα και τότε. Αποφασίστηκε η φορολογική ισότητα, η εξαγορά των χωροδεσποτικών δικαιωμάτων (με εξαίρεση τις προσωπικές καταναγκαστικές υπηρεσίες που δεν θα αποζημιώνονταν)(περίπου ότι έγινε στην Ρωσία το 1865). Ακόμα εγκρίθηκαν προτάσεις που υποστήριζαν νομική ισότητα, άνοιγμα των δημοσίων υπηρεσιών σε όλους, κατάργηση εξαγοράς αξιωμάτων, κατάργηση εκκλησιαστικών εισφορών κ.α., προτάσεις που έλαβαν τελική μορφή τις επόμενες μέρες. Στις 11/8 ανακοινώθηκε ότι «η Εθνοσυνέλευση καταργεί ολοσχερώς το φεουδαλικό καθεστώς» άλλα αυτό δεν ήταν ακριβές και άλλωστε τίποτα δεν ίσχυε ως την ψήφιση του νόμου. Πάντως η πράξη είχε αποτέλεσμα και ο «μεγάλος φόβος» έλαβε τέλος.

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Η επόμενη σημαντική πράξη της συνέλευσης ήταν η ψήφιση της διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου στις 26 Αυγούστου 1789, μία διακήρυξη που επικυρώνει την αξία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ατομικής πρωτοβουλίας. Ορίζει ένα δικαστικό σύστημα που προσπαθεί να αναιρέσει την αυθαιρεσία και εν πολύς μοιάζει με το σύγχρονο, έδινε ανεξιθρησκία (αν και ήδη από 27/12/1789 είχαν αναγνωριστεί πολιτικά δικαιώματα στους προτεστάντες, ένα μην αργότερα στους Εβραίους της Μεσημβρινής Γαλλίας (γεγονός που ανησυχεί τον καθολικό κλήρο) και μόλις το 1791 στους εβραίους της ανατολικής Γαλλίας). Δεν θίχτηκαν η δουλεία.Σύνταγμα δεν είχε ακόμα ψηφιστεί και μάλιστα κάποιοι προτείνανε να περιμένουν ώστε να μην υπάρχει αντίφαση μεταξύ αυτών των δύο κειμένων, όμως μετά από αυτή την διακήρυξη (μία διακήρυξη που ελπίζουν ότι θα είναι παντός καθεστώτος) η επανάσταση κάνει το μεγάλο βήμα και δεν μπορεί πια να γυρίσει πίσω. Το ερώτημα είναι: ριζοσπαστικοποίηση ή συμβιβασμός? Οι αστοί θέλουν τον βασιλιά, όχι ως κυρίαρχο ή απόλυτο μονάρχη άλλα ως ένα σύμβολο σταθερότητας. Το θέμα είναι πώς θα κατοχυρωθούν απέναντι του.

Ένα άλλο ερώτημα είναι αν θα υπάρχει άνω και κάτω βουλή. Η συνέλευση αρνείται μία άνω βουλή άλλα προσφέρει στο βασιλιά το δικαίωμα του Προσωρινού Βέτο.

Οι Μέρες του Οκτωβρίου: Le Roi a Paris.

Ενώ η συνέλευση σπαράσσεται από διαφωνίες, καταφτάνει στις Βερσαλλίες, στις 23 Σεπτεμβρίου, το σύνταγμα της Φλάνδρας καλεσμένο από τον βασιλιά. Μαθαίνεται ότι εκείνο το βράδυ οι αξιωματική για να γιορτάσουν την άφιξη του συμμετείχαν σε μία γιορτή στην διάρκεια της οποίας ποδοπάτησαν την επαναστατική κονκάρδα, την αντικατέστησαν με την λευκή, σύμβολο της δυναστείας των Βουρβόνων και τραγούδησαν φιλομοναρχικά τραγούδια. Οι ηγεσίες των μεγάλων λαϊκών στρωμάτων και δημοσιογράφοι προτρέπουν το λαό σε δράση, προειδοποιώντας τους για μία επικείμενη βασιλική επίθεση. Παράλληλα, η οικονομική ζωή του Παρισιού είχε κλονιστεί. Πολλοί έμεναν άνεργοι λόγο της αναχώρησης του ευγενών (και κάποιων εύπορων αστών ίσως), που φεύγοντας έπαιρναν μαζί και τα χρήματα τους. Επιπλέον οι βιομηχανίες που βασίζονταν σ’ αυτούς, κυρίως τα είδη πολυτελείας, έμειναν χωρίς πελάτες. Η πείνα, σταθερά παρόν ενέτεινε την φημολογία περί κάποιας ευρείας συνομωσίας ενάντια στον λαό.

Στις 5 Οκτωβρίου, χιλιάδες ξεκίνησαν από το Παρίσι με σκοπό να πάρουν το βασιλιά από τις Βερσαλλίες, μαζί και η εθνοφρουρά. Έφτασαν την επόμενη και όταν οι συζητήσεις έφτασαν σε αδιέξοδο συγκρούστηκαν με τον στρατό, έως ότου η εθνοφυλακή αποκατέστησε την τάξη. Ο βασιλιάς αιχμάλωτος του πλήθους οδηγήθηκε στο Παρίσι όπου εγκαταστάθηκε στο Tuileries, στα ανάκτορα του Κεραμικού. Σε μία αίθουσα του Κεραμικού εγκαταστάθηκε και η συνέλευση. Πολλοί αστοί που είχαν πρωτοστατήσει το προηγούμενο διάστημα, δυσφορώντας για τον τρόπο που φέρθηκαν στον βασιλιά αποχωρούν π.χ. ο Μουνιέ (Μάιο 1790), άλλοι πάλι μένουν π.χ. Λαφαγιέτ.

Η συντακτική συνέλευση.

Πλέον έπρεπε να οργανωθούν πολιτικά, όπως και ο λαός του Παρισιού. Το πρώτο ζήτημα είναι η οργάνωση των εργασιών της συνέλευσης και η κατάρτιση συντάγματος. Αποφασίζεται να συγκροτηθούν 31 επιτροπές και ότι τα πρακτικά τους θα τυπώνονται (σώζονται τεύχη από τις εργασίες των επιτροπών). Κυκλοφορούν πολλές εφημερίδες με εκδοχές αγορεύσεων και η εθνοσυνέλευση τυπώνει τις πιο σημαντικές αγορεύσεις. Η επιθυμητή μορφή του συντάγματος δεν είναι κοινή για όλες τις μεριές (δεν έχουμε ακόμα ξεκάθαρες παρατάξεις), π.χ. τα θέματα των δύο βουλών, το βασιλικό βέτο και οι αρμοδιότητές του βασιλιά είναι θέματα που διχάζουν (μετά τη μεταφορά του βασιλιά στο κεραμικό αρχίζουν να αποσκιρτούν και αστοί. π.χ. ο Μουνιέ, πρωτεργάτης της συνέλευσης των τριών τάξεων στη Γκρενόμπλ το 1788). Ανάλογα με τις πεποιθήσεις τους χωρίζονται στο χώρο της συνεδρίασης. Στα δεξιά οι φιλομοναρχικοί, στα αριστερά οι πιο ριζοσπάστες κλπ. Η είσοδος στη συνέλευση ήταν ελεύθερη τότε, όπως και η κατάθεση αναφορών που διαβάζονται, γεγονός ου δηλώνει δυνατότητα του λαού να επηρεάζει τους βουλευτές άμεσα, χωρίς την παρέμβαση τρίτων.

Οι λέσχες.

Έξω απ την εθνοσυνέλευση υπάρχουν λέσχες που συνεδριάζουν σε κτίρια που ανήκουν σε μοναστήρια, η λέσχη των Ιακωβίνων (πριν Λέσχη Βρετόνων, μετά λέσχη των φίλων του συντάγματος). Ιδρύουν ένα σύλλογο, φίλων του συντάγματος με τοπικές οργανώσεις που λειτουργεί όπως ένα πολιτικό κόμμα. Άλλη η λέσχη αυτή των Κορδελιέρων, που το 1790 που θα απορροφηθούν από τους πρώτους όπως ο Δαντόν και ο Μαρά. Η σημασία αυτών των λεσχών απασχολεί είδη τους συγχρόνους τους. Αναπτύσσονται θεωρίες που υποστηρίζουν ότι στον πυρήνα τους υπάρχουν Μασόνοι, άθεοι κλπ γενικά θεωρίες συνομωσίας, όμως την επανάσταση δεν την ελέγχει κανείς. Υπάρχουν σίγουρα πολλοί που θέλησαν να ελέγξουν την επανάσταση και απέτυχαν άλλα σε παραδείγματα όπως αυτή των Ιακωβίνων, η συνομοσιολογία δεν έχει θέση δεδομένου ότι οι συνεδριάσεις ήταν δημόσιες και κρατούνταν πρακτικά. Κάποια πιο χαλαρά κόμματα υπήρχαν και στην Αγγλία άλλα και στην Γαλλία δεν εμφανίζονται από το πουθενά. Το 18ο αιώνα είναι ιδρυθεί πολλές «πνευματικές εταιρίες» στο Παρίσι και την επαρχία που προκηρύσσουν διαγωνισμούς και μελέτες για τα τοπικά προβλήματα. Αυτή η «παράδοση» θα προετοιμάσει τον κόσμο για την λειτουργία της εθνοσυνέλευσης, θ’ αποτελέσει ένα μοντέλο. Ο Κοσέν, ιστορικός της επανάστασης ασχολείται με τις προεπαναστατικές εταιρίες και θεωρεί ότι η ισότητα που υπήρχε μέσα σ’ αυτές ήταν μάλλον φανταστική και θ’ αναγκαστεί να την επιβάλει με την βία στις κοινωνικές μειοψηφίες. Οι λέσχες αυτές ανακαλύπτονται ξανά την δεκαετία του 1970 από τον Φυρέ.

Κρίσιμα Ζητήματα.

Η επανάσταση έπρεπε να επιλύσει α) βραχυπρόθεσμα ζητήματα, κυρίως οικονομικά άλλα και β) μακροπρόθεσμα, δηλαδή να δημιουργήσει νέες κρατικές δομές που θα καθιερώνονταν στην θέση των καταργηθέντων φεουδαλικών δικαιωμάτων.

Οικονομικά.

Το πρώτο ζήτημα ζορίζει λόγο παλαιών (δάνεια) και νέων χρεών (εκκλησία, εξαγορά αξιωμάτων, κλπ.). Προκηρύσσονται δύο δάνεια άλλα δεν προσέρχεται κανείς ενδιαφερόμενος. Οι παλιοί φόροι θα καταργούνταν την 1η Ιανουαρίου 1791, όμως ήδη από το 1790 καθιερώθηκε ο φόρος περιουσίας και παρέμενε ο σημαντικότερος φόρος (240.000.000). Φόροι εισοδημάτων, οικοσκευής και επιτηδεύματος (κάπου 60.000.000) καθιερώθηκαν στο 1ο εξάμηνο του 1791. Όμως η είσπραξη τους ήταν, στο μεγαλύτερο βαθμό τους, πολύ δύσκολη και η επανάσταση χρειαζόταν λεφτά. Στρέφονται λοιπόν στην εκκλησιαστική περιούσια με το σκεπτικό ότι αυτή είχε παραχωρηθεί στην εκκλησία για να χρηματοδοτεί το έργο της. Από την στιγμή που η υποχρεώσεις της εκκλησίας εκτελούνταν από το κράτος, αυτή η περιουσία δεν υπήρχε πλέον λόγος να της ανήκει. Στις 2 Νοεμβρίου 1789, η εκκλησιαστική περιουσία εθνικοποιείται. Όμως αυτή ήταν μία ακίνητη περιουσία, ενώ η επανάσταση είχε ανάγκη από ρευστό. Εκδίδουν λοιπόν το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, ομόλογα, το λεγόμενα Σινιά (Assignats, αναγνωρίσεις χρέους εκ μέρους του κράτους), προσφέροντας ένα τόκο 5%, ενώ οι κάτοχοι τους είχαν προτεραιότητα σε πλειστηριασμούς γης. Η λύση αυτή δεν επαρκούσε. Σταδιακά περίπου στον Αύγουστο του 1790, τα ασινιάτα γίνονται σχεδόν τραπεζογραμμάτια (χωρίς όμως κάλυψη) και ο αριθμός τους αυξάνεται κατά 1.200.000.000. Σε μία προσπάθεια συγκράτησης χωρίζουν τα κτήματα σε μικρότερα κομμάτια (εκδίδουν ασινιάτα των 5 λιβρών) για να μπορούν ν’ αγοράσουν και οι φτωχότεροι, όμως αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ένα πληθωρισμό 20-25%. Βέβαια από πολιτικής άποψης ήταν μία επιτυχία, επειδή τα συμφέροντα μεγάλης μερίδας του πληθυσμού συνδέθηκαν με την επανάσταση και την επιβίωση του καθεστώτος, ενώ με βάση το αρχικό σύστημα η γη θα πήγαινε σε μία συγκεκριμένη μερίδα. Το επιχείρημα αν και ριψοκίνδυνο, έδωσε χρόνο στην επανάσταση και έδωσε ένα ερέθισμα στην οικονομία. Όταν η οικονομία με άλλα μέσα (πώληση γαιών, εσωτερικός δανεισμός, φορολογία) ορθοπόδησε, κατάφεραν ν’ αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό.

Εκκλησία.

Είδαμε λοιπόν ότι αναθεωρούνται οι σχέσεις κράτους εκκλησίας. Αποφασίζουν ότι αν το κράτος αναλάβει να πληρώνει τους ιερείς τότε και αυτοί θα πρέπει να δίνουν όρκο στο κράτος. Ψηφίζεται το Ιούλιο του 1790, ένας καταστατικός χάρτης του Κλήρου, βάση του οποίοι οι κληρικοί γίνονται κρατικοί υπάλληλοι και υποχρεούνται να δώσουν όρκο στο σύνταγμα. Αυτό τον όρκο έπρεπε να δώσουν όλοι υποχρεωτικά από τις 27 Νοέμβριου 1790. Όμως μόνο 7 επίσκοποι ορκίστηκαν και περίπου οι μισοί ιερείς μοιρασμένοι όμως άνισα στις διάφορες περιοχές (όσοι ορκίστηκαν καλούνταν «συνταγματικοί» και όσοι αρνήθηκαν «ανόρκιστοι»). Μπροστά στον κίνδυνο να σταματήσει η λειτουργία της εκκλησίας, δεν τόλμησαν να απομακρύνουν τους μη ορκισμένους ιερείς. Η αντιδράσεις του Πάπα Πίου του ΣΤ΄ δεν ήταν σημαντικές, ούτε είχαν κάποια επίδραση αρχικά, όμως την άνοιξη του 1791 η σχέσεις διακόπηκαν ολοκληρωτικά και ο Πάπας καταδίκασε ανοικτά την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων. Ωστόσο η εκκλησία ανησυχεί για την αναγνώριση πολιτικών δικαιωμάτων σε προτεστάντες (το 1789) και εβραίους (λίγο καιρό πριν ο βασιλιάς αποκαλούνταν «χριστιανικότατος», πλέον δεν ήταν καν βασιλιάς της Γαλλίας άλλα Βασιλιάς των Γάλλων). Βέβαια πολλοί από τους πρωτεργάτες της επανάστασης στην Γαλλία ήταν καθολικοί ιερείς και απόφοιτοι καθολικών σχολών π.χ. ο Άββας Σεγιές, ο Ταλλεϋράνδος κ.α.. Καταργούνται και τα θρησκευτικά τάγματα και ο ανώτερος κλήρος που δεν δείχνει να πιστεύει και τόσο, δεν προβάλει και πολλές αντιστάσεις. Αντίθετα αυτοί που αντιστέκονται είναι οι κατώτεροι κληρικοί.

Η Νέα διοικητική δομή.

Οι Επαρχίες.

Είδαμε το χαώδη τρόπο με τον οποίο χωριζόταν προεπαναστατικά η Γαλλία σε επαρχίες. Τώρα αποφασίζουν να χωρίσουν την Γαλλία σε 83 νομούς, περιφέρειες και καντόνια, με τα δικά του συμβούλια και εξουσίες ως

προς την συλλογή φόρων και την οργάνωση εθνοφρουράς. Αρχικά μάλιστα σκέφτονται να είναι ίδιας έκτασης (όλη η Γαλλία θα χωριζόταν σε διαμερίσματα 320 τ.λ. και το κάθ’ ένα σε 9 κοινότητες 36 τ.λ.!!!!) , με ίσια σύνορα, σαν παραλληλόγραμμα, άλλα τελικά δεν διέφεραν πολύ από του παλαιότερους. Προσπαθούσαν να φτιάξουν σαν από το μηδέν μία ορθολογική κοινωνία και προς αυτό αλλάζουν το ημερολόγιο, τις ονομασίες των ημερών και επιβάλουν σε όλη την Γαλλία νέα κοινά μέτρα και σταθμά.

Ισονομία.

Η έννοια της ισονομίας είναι πάντα λίγο ρευστή. Το μεγάλο κατόρθωμα ήταν η ισονομία στα δικαστήρια. Παλαιότερα η κάθε νομικά κατοχυρωμένη τάξη δικαζόταν και από άλλο δικαστήριο και οι ποινές για παρόμοια αδικήματα διέφεραν. Αυτό σταματάει, φτιάχνουν ένα σύστημα που λίγο, πολύ μοιάζει με το σημερινό. Ακόμα οι δικαστές δεν διορίζονταν άλλα εκλέγονταν. Στο θέμα την φορολογίας, επιβάλλεται ένα έγγειος φόρος ανάλογα με την ακίνητη περιουσία και κάποιοι φόροι εισοδημάτων, φόρος επιτηδεύματος κ.α.. Τέτοιοι φόροι δεν υπήρχαν παλαιότερα, αντίθετα υπήρχαν δασμοί και έμμεσοι φόροι π.χ. στο αλάτι που ήταν βασιλικό μονοπώλιο και οι οποίοι καταργούνται, όπως και η εκμίσθωση των φόρων. Το Σεπτέμβριο του 1790 καταργείται και η δουλεία στην Γαλλία άλλα όχι στις αποικίες και ακόμα οι έγχρωμοι δεν μπορούν αν έχουν πολιτικά δικαιώματα, αν και οι «φίλοι των μαύρων» πίστευαν ότι μπορούσαν να την προετοιμάσουν και να καταργήσουν το δουλεμπόριο.Οι υπόλοιποί γάλλοι κηρύσσονται ίσοι. Η λέξη «ίσοι» είναι λίγο ρευστή. Στην ανάδειξη των αρχών, οι πολίτες χωρίζονται σε ενεργητικούς (περίπου 4.500.000) και παθητικούς (όσοι δεν πλήρωναν φόρους πάνω

από ένα ποσό ή βρίσκονται στην υπηρεσία κάποιου, περίπου 3.000.000). Μόνο οι ενεργητικοί έχουν το δικαίωμα να μετέχουν στις εκλογές και να εκλέγουν άμεσα μόνο τους τοπικούς άρχοντες και εκλέκτορες (και αυτοί έπρεπε να ανήκουν σε συγκεκριμένη φορολογική κλίμακα) που στην συνέχεις εκλέγουν τα μέλη της εθνοσυνέλευσης, όπως και να υπηρετούν στην εθνοφρουρά. Οι παθητικοί παραμένουν αποκλεισμένοι. Από την άλλη ο βασιλιάς διατηρεί δικαιώματα όπως το βέτο για 2 βουλές (4 χρόνια και δεν ίσχυε για τα οικονομικά ζητήματα και μερικές άλλες περιπτώσεις), να διορίζει υπουργούς (6 το σύνολο), πρέσβεις, ανώτερους αξιωματικούς και μία επιχορήγηση. Όμως αφενός η κάθε του πράξη έπρεπε να περάσεις από ένα περίπλοκο σύστημα έγκρισης από την άλλη οι υπουργοί αντί να είναι επιλογή της πανίσχυρης συνέλευσης, ήταν επιλογή του βασιλιά και άρα δεν έχαιραν (πάντα) της εμπιστοσύνης της, και επιπλέον λογοδοτούσαν με αυστηρότατους όρους.

Το μεσοδιάστημα 1790-91

Το 1790 μπαίνει με τους καλύτερους οιωνούς και στις 14 Ιουλίου, επέτειο της καταστροφής της Βαστίλης, γίνεται μία μεγαλειώδης φανφάρα (fete de la federation, η γιορτή της ομοσπονδίας) στο πεδίο του Άρεως (ένας χώρος όπου εκτελούνταν στρατιωτικές ασκήσεις), όπου μαζεύονται εθνοφύλακες από το Παρίσι και την επαρχία και ορκίζονται πίστη στο σύνταγμα και την εθνοσυνέλευση. Τελείτε μία λειτουργία στην οποία πρωτοστατεί ο Ταλλεϋράνδος και στήνεται ένας βωμός για την πατρίδα. Τιμώμενο πρόσωπο ο ήρωας Λαφαγιέτ. Υπάρχουν όμως και προβλήματα πίσω από του εορτασμούς. Σε λίγους μήνες οι στρατιώτες της φρουράς του Νανσύ, δεν εξεγείρονται γιατί δεν τους καταβάλλεται ο μισθός τους, η εξέγερση καταπνίγεται και αρκετοί εκτελούνται. Το γεγονός αυτό μας δίνει μία ένδειξη ότι ο παλαιός στρατός βρισκόταν σε διάλυση και οι αξιωματικοί που ήταν στο μεγαλύτερο βαθμό ευγενείς αδυνατούν αν ελέγξουν την κατάσταση. Το χειμώνα 1790-1791 η κατάσταση χειροτερεύει και λόγο της ανεργίας που πλήττει κυρίως αυτούς που εργαζόντουσαν στην παραγωγή ειδών πολυτελείας. Η δυσαρέσκεια προκαλεί πολιτικές ζυμώσεις και οι διάφορες εφημερίδες (κυκλοφορούν πολλές με διαφορετικές τάσεις, πιο γνωστές ίσως ήταν « Ο φίλος του λαού» («L’ Ami du people») ή «Πατήρ Ντισέν» («Pere Duchesne») του Εμπέρ, υποστηρίζουν τις διάφορες τάσεις. Στις 14 Ιουνίου 1791 ο νόμος του Λε Σαπελιέ, απαγορεύει τους συνασπισμούς εργατών και τις απεργίες. Στην εισήγηση του νόμου φαίνεται ότι αφορούσε και πολιτικούς σχηματισμούς: η βασική ιδέα ήταν ότι ανάμεσα στον πολίτη και την εθνοσυνέλευση δεν έπρεπε να παρεμβαίνει κανείς άλλα αυτό δεν εφαρμόστηκε όπως μπορούμε να δούμε στήν την λειτουργία των λεσχών. Πέρα από την λέσχη των Γιακωβίνων (βουλευτές κυρίως από την Βρετάνη), που στεγάζονταν στο μοναστήρι των Γιακωβίνων μοναχών, εμφανίζονται ακόμα οι Φραγκισκανοί (Cordeliers, αργότερα θ’ απορροφηθούν από τους Ιακωβίνους) και άλλοι.

Πριν ακόμα η συντακτική ολοκληρώσει το έργο της έβλεπε τις αδυναμίες του. Οι αλλαγές έπλητταν όλα τα σώματα, ανεργία και πείνα συνέχισαν να υπάρχουν. Ανοικτός εμφύλιος πόλεμος δεν είχε ξεκινήσει, όμως η επανάσταση είχε απέναντι της του αντεπαναστάτες ευγενείς οι οποίοι παρέσυραν και την αστική τάξη, στο φόβο ότι η επανάσταση μπορεί να ξεπεράσει τα επιθυμητά όρια.

Η Φυγή του Βασιλιά.

Και ενώ οι αστοί φαίνεται ότι είχαν αρχίσει να τα βρίσκουν με του βασιλικούς, χάνουν το κυριότερο στήριγμα τους. Στις 20 Ιουνίου 1791, ο Λουδοβίκος και η οικογένεια του, προσπαθούν να διαφύγουν κρυφά από την Γαλλία. Όμως, παρά τις συνεννοήσεις που προηγήθηκαν, η φυγή δεν υπήρξε και ιδιαίτερα οργανωμένη με αποτέλεσμα, στην πόλη του Βαρέν να αναγνωριστεί από την φρουρά και ν’ αναγκαστεί, 5 μέρες μετά, να γυρίσει πίσω στο Παρίσι. Πώς αντιδρά η εθνοσυνέλευση? Ψύχραιμα, ανακοινώνουν ότι ο βασιλιάς έπεσε θύμα απαγωγής, διστάζουν να τον κατηγορήσουν μία τον χρειάζονται ακόμα, δεν ήθελαν ούτε πόλεμο, ούτε μία «λαϊκή δημοκρατία». Ωστόσο του αφαιρούν όλες τις εξουσίες. Ένας νέος μεγάλος φόβος ξέσπασε και όλη η Γαλλία βρισκόταν σε αναμονή για τα χειρότερα. Ο Μπαρνάβ διακηρύσσει στην συνέλευση στις 15 Ιουλίου, «…Η επανάσταση

τελείωσε, καταφέραμε την ισότητα στο νόμο, τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα…ένα βήμα παραπέρα προς την ελευθερία θα σημάνει το τέλος της βασιλείας, ένα βήμα παραπέρα προς την ισότητα θα σημάνει το τέλος της ιδιοκτησίας…ποια άλλη αριστοκρατία θα βρει μπροστά του να καταστρέψει αν όχι την αριστοκρατία της ιδιοκτησίας…» Με τα διατάγματα στις 15 και 16 Ιουλίου ορίζεται ότι ο βασιλιάς ως θύμα απαγωγής ήταν αθώος. Στις 17 ένα μεγάλο πλήθος συγκεντρώθηκε στην πλατεία του Άρεως ζητώντας να υπογραφεί μία διακήρυξη που είχε συντάξει η λέσχη των Φραγκισκανών και στρεφόταν ενάντια στον βασιλιά. Ο Λαφαγιέτ ανέλαβε με την εθνοφυλακή να τους διαλύσει και το κάνει βίαια με αποτέλεσμα σχεδόν 50 νεκρούς και στην συνέχεια συνέλαβε αρκετούς.

Η εθνοσυνέλευση πλέον έχει διασπαστεί. Έχουμε δύο κύριες συσσωματώσεις. Από την μία οι Βερναδίνοι (Feuillants), υποστηρικτές της συνταγματικής μοναρχίας, περιλαμβάνουν στις τάξεις τους αρκετούς πρώην Ιακωβίνους. Είχαν μεγαλύτερη υποστήριξη στις επαρχίες και πλειοψηφία στην συνέλευση. Η άλλη ομάδα ήταν οι Δημοκρατικοί, υποστηριχτές της αβασίλευτης δημοκρατίας κυρίως Φραγκισκανοί και Ιακωβίνοι. Στις 14 Σεπτεμβρίου ο βασιλιάς αναγνωρίζει το σύνταγμα. Ανακοινώνεται ότι η συντακτική συνέλευση θα διαλυθεί στις 30 του Σεπτέμβρη και θα προκηρυχθούν εκλογές για νομοθετική συνέλευση. Ορίζεται (κατόρθωμα ου Ροβεσπιέρου) ότι κανένα μέλος της συντακτικής δεν θα μπορεί να εκλεγεί στην νομοθετική Συνέλευση.

Η Στάση της Ευρώπης.

Η σχέση εσωτερικών και εξωτερικών εξελίξεων, γίνεται πιο εμφανής μετά τη προσπάθεια φυγής του Λουδοβίκου. Οι μονάρχες και οι ευγενείς της Ευρώπης, αν και αρχικά μάλλον αδιαφορούν, όσο η επανάσταση προχωράει αρχίζουν αν στρέφονται εναντίον της. Τα γεγονότα που ακολουθούν την απόπειρα φυγής του βασιλιά, τους ξυπνάνε.Ο πρώσος μονάρχης Φρειδερίκος- Γουλιέλμους ο Β΄, μαζί με τον σπουδαιότερο ηγεμόνα, τον αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκο τον Β΄ υπογράφουν στις 27 Αυγούστου του 1791 την συνθήκη του Πίλνιτς, δηλώνοντας ότι δεν θα επιτρέψουν να επεκταθούν (οι επαναστατικές τάσεις?) και καλούν τους Ευρωπαίους μονάρχες να βοηθήσουν, αν χρειαστεί, στην αποκατάσταση της Μοναρχίας στην Γαλλία. Η συνθήκη ήταν κομματάκι προβληματική λόγο των εσωτερικών διενέξεων των ευρωπαϊκών βασιλείων. Βλέποντας ότι ο Λουδοβίκος δεν θα έχανε άμεσα το θρόνο του, η κατάσταση παρέμεινε στάσιμη και κάπως εξομαλύνεται το Σεπτέμβρη. Όμως η διακήρυξη που είχε περισσότερο εκφοβιστικό παρά ουσιαστικό χαρακτήρα, έκανε τους γάλλους να νιώθουν ότι η απειλή ήταν υπαρκτή, ότι οι ευρωπαίοι ηγεμόνες ήταν μια άμεση απειλή και ακόμα χειρότερα, μία συνολική παλινόρθωση της μοναρχίας θα είχε ως επακόλουθο την τιμωρία. Επόμενο ήταν οι εξωτερικές απειλές να προκαλέσουν ένα κλήμα φόβου και να ενισχύουν τα ριζοσπαστικότερα στοιχεία άλλα αυτό δεν φαίνεται σε επίπεδο θεσμών, λόγο των εκλογικών νόμων και της απόσυρσης των παλαιών βουλευτών. Από την μεριά του ο Λουδοβίκος ενισχύει αυτό το κλήμα. Αλληλογραφεί συνεχός με τους μονάρχες του εξωτερικού και ζητάει βοήθεια, ο ίδιος υποτιμάει τους επαναστάτες και το ίδιο κάνουν και οι αριστοκράτες, δεν τους θεωρούν ικανούς να πολεμήσουν.

Η πολιτική ζωή στην Γαλλία.

Είδαμε ότι υπάρχουν οι λέσχες που συνεχίζουν να λειτουργούν, κάποιες έχουν μία χαμηλή συνδρομή, οργανώνονται και αποκτούν δομές και στην επαρχία με τις οποίες διατηρούν αλληλογραφία. Ο Βασιλιάς μετά την αναγνώριση του συντάγματος επανακτά μέρος της εξουσία του, διορίζει τους υπουργούς, ασκεί το αναβλητικό veto. Τα παρισινά σαλόνια (ονομαστό ήταν το σαλόνι της μαντάμ Ρολάν) γίνονται χώροι πολιτικών συζητήσεων, άλλα κυρίαρχες είναι οι λέσχες και οι λαϊκές εταιρίες. Οι πολιτικές ζυμώσεις είναι συνεχείς.

Η νομοθετική.

Οι εκλογές του Σεπτεμβρίου του 1791, οδήγησαν στο σχηματισμό μίας βουλής χωρισμένη σε δύο μέρη. Οι Φεγιαντίνοι με 264 βουλευτές, Ιακοβίνοι και Κορδελιέροι έναντι 350 συνταγματικών με νωπές τις μνήμες και τους φόβους του Βερέν και του Πίλνιτς. Η αριστερά, μπροστά στην αβεβαιότητα παίρνει το προβάδισμα. Σε αυτή την αριστερά κυριαρχούσαν οι Γιρονδίνοι (υποστηρικτές της αβασίλευτης δημοκρατίας), από τ’ όνομα της περιοχής της Γιρόνδης, γύρο από το Μπορντό, απ’ όπου κατάγονταν πολλά μέλη τους (αρχικά ονομάζονταν Μπρισοτίνοι μάλλον από τον Ζακ Πιέρ Μπρισσό, ηγέτη τους (1754-93), ήταν βουλευτές των πόλεων του Ατλαντικού δεν ήθελαν ένα πόλεμο που θα εξαπλωνόταν στην θάλασσα Αγγλία)). Τα θέματα που απασχολούν, πέρα από την τύχη της βασιλείας που δεν συζητάτε, είναι ένας επικείμενος πόλεμος και οι Γιρονδίνοι δεν βλέπουν αυτή την προοπτική με κακό μάτι ( Λέει ο Μπρισσό…ήρθε η ώρα για μία νέα σταυροφορίας για μία σταυροφορία της παγκόσμιας ελευθερίας…»), αντίθετα προτείνουν πιο δραστικά μέσα. Πιστεύουν ότι μέσο αυτού θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα προβλήματα, την υποτίμηση των assignat, την άνοδο των τιμών, την κερδοσκοπία, την έλλειψη κρατικών δομών, της έλλειψη αγαθών κ.α.. Τα προβλήματα αυτά είχαν προκαλέσει έντονη δυσαρέσκεια στις πόλεις άλλα και στην επαρχία (όπου δεν έχουν καταργηθεί τα φεουδαρχικά δοσίματα). Στις αποικίες, ξεσπάει η εξέγερση του Αγίου Δομίνικου, διακόπτοντας την παραγωγή ζάχαρης και πλήττοντας το λεγόμενο «τριγωνικό εμπόριο» και γενικά στερώντας από την Γαλλία ένα σημαντικό εμπορικό αγαθό και προκάλεσε την αύξηση της τιμής των αποικιακών αγαθών.

Ανορθόδοξες λύσεις.

Όλοι σχεδόν βλέπουν θετικά ένα επικείμενο πόλεμο, ο καθένας από την σκοπιά του. Ο βασιλιάς πιστεύοντας ότι οι επαναστάτες είναι ανίκανοι να πολεμήσουν με τακτικό στρατό, ελπίζει στην «απελευθέρωση» από ευρωπαϊκά στρατεύματα, οι επαναστάτες ελπίζουν σε συσπείρωση άλλα κυρίως σε οικονομικά οφέλη.

Ένθερμοι υποστηρικτές του πολέμου οι Γιρονδίνοι, σχεδόν ζητάνε μία σταυροφορία ενάντια στους εστεμμένους της Ευρώπης. Τον Οκτώβριο του 1791 περνάνε ένα νόμο ενάντια στους Εμιγκρέδες, τον οποίο ο Λουδοβίκος αρνείται να υπογράψει. Κάνουν κάτι άλλο. Ζητάνε από τον Λουδοβίκο να διατάξει τους εκλέκτορες των Τρεβήρων, πόλης του Βελγίου υπό Γαλλικό έλεγχο, να διαλύσει του εκεί συγκεντρωμένους Εμιγκρέδες, αναγνωρίζοντας έτσι τον εχθρικό τους χαρακτήρα. Θα το καταφέρουν το Δεκέμβριο, με την βοήθεια του Λαφαγιέτ και με την λογική από μέρους του βασιλιά να εξαναγκάσει τους άλλους ευρωπαίους βασιλιάδες σε πόλεμο υπέρ του. Πράγματι οι συγκεντρώσεις διαλύθηκαν, όμως ο αυτοκράτορας συνέχιζε τις απειλές του, ούτος ή άλλως όλες οι παρατάξεις θέλουν πόλεμο, εκτός από τον Ροβεσπιέρο, «..τακτοποιήστε το σπίτι σας πριν πάτε να φέρετε ελευθερία στους άλλους…». Πίστευε ότι θα είχε τρομερές οικονομικές επιπτώσεις, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα εμφύλιο και ίσως σε μία δικτατορία κάποιου ήρωα-νικητή, όπως έχει γίνει τόσες φορές και εν τέλει έγίνε αργότερα με το Ναπολέοντα. Πραγματικά όσοι υποκινούσαν τον πόλεμο δεν είχαν υπολογίσει μία πιθανή ριζοσπαστικοποίηση στο εσωτερικό. Viva La Guerre!!!

Τα υπουργία πολέμου και εξωτερικών περνάνε στα χέρια των Γιρονδίνων και ο Dumouriez αναλαμβάνει να σχηματίσει κυβέρνηση, με τις ευλογίες του βασιλιά. Στέλνουν στις 25 Μαρτίου ένα τελεσίγραφο στον Αψβούργο αυτοκράτορα σχετικά με την διάλυση των σωμάτων των Εμιγκρέδων που βρίσκονταν στα κοινά τους σύνορα στο Βέλγιο άλλα δεν έλαβαν απάντηση. Στις 20 Απριλίου 1792, η συνέλευση ψηφίζει υπέρ πολέμου ενάντια στον βασιλιά της Ουγγαρίας, και την Βοημίας δηλαδή τον Αψβούργο ηγεμόνα της Αυστρίας άλλα όχι ενάντια στην Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Για δύο μήνες δεν γίνονται μάχες και ο στρατός υποχωρεί συνεχώς.

Η κρίση των μη ορκισμένων ιερέων.

Την περίοδο εκείνη, η νόμοι που αφορούσαν τον κλήρο γίνονται πιο αυστηροί για δύο λόγους α) πολλοί ιερείς που δεν δήλωσαν πίστη στο σύνταγμα πιστεύεται ότι προπαγανδίζουν ενάντια στο καθεστώς, β) είναι ένας καλός αποδιοπομπαίος τράγος Αιτία? Τα σκάνδαλα, η φημολογούμενη συνεργασία κλήρου- βασιλείας, κ.α. έχουν ως αποτέλεσμα μία συσσωρευμένη αντιπάθεια κατά του κλήρου και τον κάνουν ένα καλό μέσο εκτόνωσης των ανήσυχων στρωμάτων. Η ένταση εκδηλώνεται με την προσπάθεια τον Ιούνιο του 1792 να περάσουν κάποια ποινικά διατάγματα ενάντια στους κληρικούς που δεν είχαν ορκιστεί πίστη στο σύνταγμα. Ο Βασιλιάς θέτει veto. Στις 12 Ιουνίου ο Ρολάν κατακρίνει την στάση του Λουδοβίκου και την επόμενοι καθαιρείται μαζί με άλλους Γιρονδίνους υπουργούς. Γίνεται ένας ξεσηκωμός, στις 20, οι αβράκωτοι εισβάλουν στο παλάτι και υποχρεώνουν το βασιλιά να φορέσει ένα σκούφο της δημοκρατίας. Ένα μήνα μετά οι ήττες είναι συνεχείς, στις 28 Αυγούστου στο Λονγκβί της Λορένης. Στις αρχές του Σεπτέμβρη ξεκινάνε οι σφαγές των ιερέων. Τα πλήθη μπαίνουν στις φυλακές και σφάζουν μαζικά και αδιάκριτα. Είναι ίσως η πρώτη πράξη αυτού που ονομάζουμε τρομοκρατία, μια έκφραση ταξικού μίσους σε ένα άλλο στόχο. Το σίγουρο είναι ότι η βία γίνεται πια καθημερινότητα.

Η κρίση του Αυγούστου και Το τέλος της Νομοθετικής.

Όμως όσο ο πόλεμος δεν δίνει κάποια νίκη η κατάσταση δυσκολεύει. Τον Ιούλιο του 1792 η πατρίδα κηρύσσεται από την εθνοσυνέλευση «Εν Κίνδυνο» που σημαίνει α) ότι όλα τα δημόσια σώματα τίθενται σε συνεχή συνέλευση και β) ότι αρχίζει η στρατολόγηση εθελοντών. Ο φόβος τον επαναστατών τόσο για την ζωή τους όσο και για τα κεκτημένα τους ριζοσπαστικοποιεί την επανάσταση. Στις 2 Ιουλίου καλούν χιλιάδες εθνοφύλακες στο Παρίσι (μετά το Βαρέν, η εθνοφυλακή δεν στελεχώνεται μόνο από ενεργητικούς άλλα και παθητικούς πολίτες) για τον εορτασμό της 14η Ιουλίου.

9-10 Αυγούστου, 47 από τους 48 τομείς του Παρισιού αρνούνται ν’ αναγνωρίσουν τον βασιλιά. Ομόσπονδοι και αβράκωτοι καταλαμβάνουν το δημαρχείο και διαλύουν την κομμούνα, αντικαθιστώντας την με μία επαναστατική κομμούνα. Γίνονται συγκεντρώσεις που θυμίζουν της μέρες της Βαστίλης. Μία ομάδα ομόσπονδων από την Μασσαλία και την Βρετάνη μαζί με μία ομάδα από το προάστιο Σαν Αντουάν βαδίζουν προς τ’ ανάκτορα. Όταν φτάνουν στα ανάκτορα του Κεραμικού, προσπαθούν να τα εκπορθήσουν και συγκρούονται με την ελβετική φρουρά. Ο βασιλιάς δίνει εντολή στην φρουρά να παύσουν πυρ και ο ίδιος καταφεύγει στο χώρο της εθνοσυνέλευσης όπου τίθεται υπό την προστασίας της. Πάνω από 500 φρουροί σφάχτηκαν.

Η νομοθετική συνέλευση διαλύεται. Προκηρύσσονται εκλογές, όπου πλέον η ψήφος θα είναι καθολική (πλην γυναικών) και αναδεικνύεται μία νέα συνέλευση που θα ονομαστεί «Συμβατική», ούτε συντακτική, ούτε νομοθετική, ένα πολύ ριζοσπαστικότερο σώμα. Αρχίζουν να λάμπουν τα αστέρια των Δαντόν και του Ροβεσπιέρου. Ο Λαφαγιέτ αυτομολεί στους Αυστριακούς, θα επιστρέψει στην Γαλλία το 1802.

Το τέλος της βασιλιάς.

Στις 20 Σεπτεμβρίου οι πρώσοι αποκρούονται στο Βαλμύ και στις 21 αναδεικνύεται η νέα συνέλευση με το όνομα «Συμβατική». Η κατάσταση κάπως σταθεροποιείται και πλέον ανοίγει ο δρόμος για να κλείσει το θέμα της βασιλείας. Στις εκλογές (με εξουδετερωμένους του βασιλόφρονες και του Βερναδίνους) και πάλι επικράτησαν οι Γιρονδίνοι, όμως εμφανίζεται και ένας νέος αντίπαλος, οι Ορεινοί (κάθονταν στα πάνω

έδρανα), δημοκράτες με σημαντικότερα ονόματα τους Εμπέρ, Ροβεσπιέρο, Δαντόν και Μαρά και μία πιο άμεση επαφή με του Αβράκωτους. Έτσι έχουμε δύο σχηματισμούς: Ορεινοί, με τους αβράκωτους και τα μεσαία αστικά στρώματα του Παρισιού και τους Πεδινούς και από την άλλη οι Γιρονδίνοι, με την υποστήριξη της επαρχίας και την ανώτερη αστική τάξη άλλα χωρίς τις μεγάλες μάζες. Πρώτη τους πράξη ως συνέλευση ήταν να καταργήσουν την μοναρχία και να θεσπίσει το έτος 1 της επανάστασης. Πολλοί ζητούσαν άμεσα την παραπομπή του βασιλιά σε δίκη. Οι Γιρονδίνοι δίσταζαν και κάνουν μία άμεση επίθεση στους ορεινούς, κατηγορώντας το Μαρά [εκδότης της εφημερίδας « Ο φίλος του λαού», ο Μαρά ήταν μάλλον προχωρημένης ηλικίας σε μία εποχή που οι επαναστάτες ήταν κυρίως νέοι, μορφωμένοι που είχαν απογοητευτεί από τους περιορισμούς στην σταδιοδρομία και τα προνόμια των ευγενών. Δεν ήταν ακραίος άλλα μισητός από τους αριστοκράτες] και τον Ροβεσπιέρο ως επίδοξους δικτάτορες. Η επίθεση απέτυχε λόγο της υποστήριξης που πρόσφεραν στους ορεινούς οι πεδινοί. Η υπόθεση του βασιλιά επιταχύνθηκε όταν στις 20 Νοεμβρίου βρέθηκε στο Τουιγιερί ένα σιδερένιο κιβώτιο με την κρυφή αλληλογραφία του βασιλιά με την Αυστρία. Ο βασιλιάς δικάζεται. Σχεδόν ομόφωνα η συντακτική αποφασίζει την ενοχή του (απορρίπτεται η ιδέα για δημοψήφισμα ως προς το θέμα της ενοχής) και αποφασίζεται να του επιβληθεί η θανατική ποινή με ποσοστό 50 έναντι 40%. 21 Ιανουαρίου 1973, ο βασιλιάς εκτελείται. Ο απόηχος του γεγονότος ήταν πολύ μεγάλος (αν και δεν ήταν η πρώτη εκτέλεση βασιλιά). Αντί η εκτέλεση να ηρεμήσει την πολιτική κατάσταση, η ένταση καλά κρατεί. Οι Γιρονδίνοι αδυνατούν να χειριστούν τον πόλεμο και η κοινή γνώμη δεν είναι μαζί τους. Από την άλλη ο λαός πεινάει και ζητά ανώτατο όριο τιμών ακόμα και αναδιανομή των περιουσιών, οι πιο ριζοσπαστικοί, ένα «αγροτικό νόμο». Συζητούνται θέματα όπως το μέλλον της Φεουδαρχίας. Παλαιότερα είχαν καταργηθεί κάποια προνόμια άλλα πολλά είχαν παραμείνει. Από την άλλη το μεγάλο ζήτημα των εθνικών γεών (τα κτήματα της εκκλησίας και των εμιγκρέδων). Τέλος το τρίτο και πλέον άμεσο ζήτημα είναι η τιμή των ειδών πρώτης ανάγκης (σιτάρι και ψωμί) και ο πληθωρισμός. Διατυπώνεται έντονα το αίτημα για ανώτατη τιμή άλλα η συνέλευση δεν το δέχεται.

Πόλεμος.

Μετά την μάχη στο Βαλμύ, ο στρατός ενισχύεται από εθελοντές και περνά τα σύνορα σε πολλά σημεία. Στις 6 Νοεμβρίου οι Γάλλοι νικάνε τους Αυστριακούς στο Ζεμάπ. 13 μέρες αργότερα η συνέλευση εκδίδει το διάταγμα «Αδελφοσύνης και Βοήθειας» προσφέροντας βοήθεια σε όλους τους λαούς που ήθελαν να ανατρέψουν του μονάρχες τους. Είναι ένα μεγάλο ζήτημα το κατά πόσο ο γαλλικός στρατός είχε το δικαίωμα να κατακτά άλλους λαούς. Στο ιδεολόγημα των επαναστατών υπάρχει τ’ όραμα της παύσης του πολέμου, δεν είναι εύκολο να τον αρνηθούν λόγο οικονομικών και προσπαθούν του προσδώσουν κάποια ιδεολογικά θεμέλια, π.χ. ότι οι πληθυσμοί στις γειτονικές χώρες αναμένουν τους γάλλους ως απελευθερωτές, άρα δεν είναι ένας κατακτητικός πόλεμος. Με αυτό το σκεπτικό «απελευθερώνονται» γαλλόφωνες περιοχές, η Νίκαια, η Σαβοΐα κ.α.. Κυκλοφορεί το ιδεολόγημα ότι η Γαλλία πρέπει να φτάσει στα φυσικά της σύνορα, δηλαδή τα Πυρηναία και οι Άλπεις στο νότο, ο Ρήνος και η βόρεια θάλασσα και δυτικά ο Ατλαντικός και η Μάγχη. Ακόμα ενθαρρύνουν την δημιουργία περιφερειακών δημοκρατιών, «αδελφών δημοκρατιών» όπως τις αποκαλούν με το σκεπτικό ότι η Γαλλία θα είναι η «μητέρα δημοκρατία». Ωστόσο υποστηρίζουν ότι ο λαός έχει το δικαίωμα να επιλέξει αν θέλει να είναι μέρος της Γαλλικής δημοκρατίας ή ανεξάρτητος, αυτό πιστεύουν ότι πρέπει να είναι σεβαστό για να επιτύχουν την ευτυχία των λαών (αν και αυτό δεν γίνεται πάντα). Το κεντρικό τους συνθήματα ήταν: «Η μεγαλύτερη δυνατή ευτυχία, για το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων».Πάντως μπροστά στην Ευρωπαϊκή αντίδραση η Γαλλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Αγγλία και στην Ολλανδία (1η Φλεβάρη 1793) και στην Ισπανία στις 7 Μαρτίου.

Εμφύλιος: Η Βανδέα.

Ερωτήματα υπάρχουν και ανάμεσα στους επαναστάτες. Η έννοια της πατρίδας δεν αποσπάτε από την ευτυχία των πολιτών. Πατρίδα δεν είναι πλέον ο τόπος, η κοινή καταγωγή άλλα η εξασφάλιση του απαραίτητου κοινωνικού. Ο Μαρά και ο Ροβεσπιέρος είναι ενάντια στον έλεγχο των τιμών, τα αγαθά λείπουν και αυτό εντείνεται λόγο του πολέμου με την Αγγλία. Επιπλέον ξεσπάνε την άνοιξη, την πιο επίφοβη εποχή στις παλιές κοινωνίες, δεδομένου ότι εκείνη την εποχή (Απρίλιο-Ιούνιο) η παλιά σοδειά έχει καταναλωθεί και η νέα δεν έχει μπει ακόμα στην κατανάλωση, μία σειρά ξεσηκωμοί στην επαρχία της Βανδέας. Παρά τις νίκες και την προέλαση του στρατού στην Ολλανδία, η κατάσταση αντιστρέφεται. Δύο σημαντικές ήττες το Μάρτιο, κάνουν τον Ντιμουριέ να λιποτακτήσει στον εχθρό. Τέλος αποφασίζεται η επιστράτευση 300.000 ανδρών και η δημιουργία ενός νέου στρατού.

Οι «Λυσσασμένοι» και η πτώση των Γιρονδίνων.

Με τον όρο αυτό (Les Enrages) ή και τρελοί, αποκαλούνταν μία μερίδα εξτρεμιστών που επιτίθονταν φραστικά στους Γιρονδίνους. Απαιτούν ,συγκεντρωτική κυβέρνηση, ελεγχόμενη οικονομία και τιμωρία των προδοτών, του υποστηρίζουν Εμπέρ και Μαρά. Οι εκατέρωθεν επιθέσεις είναι έντονες. Στις 6 Απριλίου, ο Δαντόν πείθει την συνέλευση να δημιουργήσει μία Επιτροπή Εθνικής Σωτηρίας, κάτι που δεν προβλεπόταν από το σύνταγμα και σταδιακά απέκτησε εξουσίες που επέτρεπαν τον έλεγχο όλων των άλλων θεσμών Επιπλέον εμφανίζεται και το Επαναστατικό Δικαστήριο. Και τα δύο αναιρούν τις βασικές αρχές της δημοκρατίας. Οι Ορεινοί προσπαθούν έτσι να υπερκεράσουν την πλειοψηφία των Γιρονδίνων. Αυτοί βλέπονταν ότι η δημοτικότητα τους στο Παρίσι πέφτει στράφηκαν στις επαρχίες. Στο πλευρό του τάχθηκαν οι μη ακραίοι δημοκράτες και άλλα συντηρητικά στοιχεία. Η κατάσταση εκτραχύνθηκε όταν η κομμούνα θέλησε να δημιουργήσει επαναστατικό στρατό. Στις 2 Ιουνίου, ο όχλος περικύκλωσε τ’ ανάκτορα του Κεραμικού και ζήτησε να συλληφθούν οι appelents (όσοι είχαν ψηφίσει κατά την καταδίκης του βασιλιά σε θάνατο). Όταν τα μέλη της συνέλευσης θέλησαν να εγκαταλείψουν την αίθουσα, εμποδίστηκαν από την εθνοφρουρά. Ακολούθησε η παραίτηση της συνέλευσης και η σύλληψη 29 εκπροσώπων, σχεδόν όλοι Γιρονδίνοι.

Ορεινοί.

Αφού καταφέρνουν να διαλύσουν ειρηνικά την επαναστατική επιτροπή και με τους Γιρονδίνους εκτός συνελέυσεος, οι ορεινοί είχαν μπροστά τους δουλειά που δεν έλεγαν όμως ν’ αρχίσουν. Οι ήττες συνεχίζονταν, η Τουλόν έπεσε στα χέρια των Άγγλων, στην επαρχία γίνονταν εξεγέρσεις και στο Παρίσι ταραχές για τα τρόφιμα. 13 Ιουλίου δολοφονείται ο Μαρά (από την Σαρλότι Κορντέ) και προκαλεί την κινητικότητα. Ο Δαντόν αντικαταστήθηκε στην Επιτροπή Εθνικής Σωτηρίας από τον Ροβεσπιέρο, δικάζεται η Αντουανέτα διατάζεται η εξολόθρευση την Βανδέας και η εξέγερση της Λιόν καταπνίγεται βίαια άλλα οι αβράκωτοι ζητούσαν και άλλα. Συμβαίνουν δύο σημαντικές αλλαγές, α) εισέρχονται στην Επιτροπή Σωτηρίας κάποιοι εξτρεμιστές και στις 17 Σεπτεμβρίου ψηφίζεται ο «Νόμος περί Υπόπτων» που όριζε ποιος ήταν ύποπτος με ένα τρόπο πολύ ασαφή, θέτονταν έτσι τον καθένα σε κίνδυνο. Πλέον έχουν μπροστά τους, την φημολογία για συνομωσία των αριστοκρατών, τον πρώτο συνασπισμό ευρωπαίων ηγεμόνων, την εξέγερση της Βανδέας κ.α..

Τρομοκρατία.«…Επιλογή της επαναστατικής κυβέρνησης είναι ταυτόχρονα η αρετή και ο τρόμος. Η αρετή που χωρίς αυτή η τρομοκρατία είναι ολέθρια, η τρομοκρατία που χωρίς αυτή η αρετή είναι ανίσχυρη…»Μ. Ροβεσπιέρος, Δεκέμβριος 1793-Φεβρουάριος 1794

Τον όρο αυτό τον χρησιμοποιούσαν οι ίδιοι οι επαναστάτες. Η εθνοσυνέλευση συνέταξε ένα νέο σύνταγμα βασισμένο στην καθολική ψήφο, το οποίο μπήκε στην γυάλα. Η Επιτροπή Σωτηρίας παρέμεινε στην εξουσία αποσπώντας ψήφο εμπιστοσύνης από την συνέλευση και στις 10 Οκτωβρίου δηλώνουν ότι θα παραμείνουν στην εξουσία μέχρι να έρθει η ειρήνη. Λουί Αντουάν ντε Σεν- Ζίστ (1768-94), κατά πολλού η πραγματική κινητήριος δύναμη της τρομοκρατίας. Αντουάν Φουκιέ- Τινβίλ (1746-95), μέγας δικαστής, είχε καταγγείλει τους συναδέλφους του για επιείκεια.

Στους επόμενους μήνες βασιλικοί, Γιρονδίνοι και Βερναρδίνοι επισκέφτηκαν την λαιμητόμο σε μεγάλους αριθμούς. Εκτελέσεις έγιναν και στην επαρχία με μεγαλύτερη βιαιότητα απ’ ότι στο Παρίσι. Στο Λιού τους εκτελούσαν με κανονιοβολισμούς, στη Νάντη, για να λύσουν το πρόβλημα μίας επιδημίας στις φυλακές έβαλάν τους κρατούμενους σε βάρκες και τους έπνιξε. Τον Απρίλιο εκτελέστηκαν ο Ντεμουλέν, ο Δαντόν και άλλα πρόσωπα που ανήκαν στους λεγόμενους «επιεικείς». Από κάποιο σημείο και μετά ο κύκλος αυτόν που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ύποπτοι διευρύνθηκε τόσο ώστε κανείς δεν ένιωθε ασφαλής.

Νίκες!!!

Ο στρατός διογκώθηκε εντυπωσιακά σχεδόν 1.000.000!. Το 1794 οι γάλλοι κερδίζουν μάχες, Βατινί (16 Οκτ. 1793), τέλος των εξεγέρσεων στη Βανδέα και στο Σολέ, η Τουλόν επανακτάται το Δεκέμβρη και την άνοιξη νικάνε στο Τουρκόιν και στο Φλερί τους Αυστριακούς και ανακαταλαμβάνουν το Βέλγιο. Πλέον οι γάλλοι περνάνε στην αντεπίθεση, η επανάσταση είναι ασφαλής.

Η 9η Θερμιδόρ, Τρομοκρατίας τέλος.

Η επιτροπή όλο και απομακρυνόταν από το λαό. Οι Αβράκωτοι δεν έβλεπαν προόδους, οι αστοί δυσανασχετούσαν για τα οικονομικά μέτρα και όλοι φοβόντουσαν για το κεφάλι τους. Νέοι νόμοι επέτρεπαν μαζικές δίκες και εκτελέσεις και τρομοκράτησαν ακόμα περισσότερο τον κόσμο. Πλέον έβλεπαν ότι όλοι κινδύνευαν. Στις 8 Θερμιδόρ (27 Ιουλίου) ο Ροβεσπιέρος πηγαίνει στην συνέλευση, όπου ζητάει ενότητα και να καταγγείλει του επικριτές του ως εχθρούς του κράτους. Όταν του ζήτησαν ονόματα ο Ροβεσπιέρος έκανε το λάθος ν’ αναβάλει την ανάγνωση της λίστας για αργότερα. Την επόμενη μέρα ενώ ετοιμάζονται μαζί με τον Σεν-Ζίστ να διαβάσουν την λίστα, τους εμποδίζουν, τους καταγγέλλουν ως τυράννους, δεν τους αφήνουν να μιλήσουν και τους συλλαμβάνουν μαζί με τον Κουτόν, τον Αυγουστίνο, αδελφό του Ροβεσπιέρου και τον γαμπρό του. Η κομμούνα άφησε τον Ροβεσπιέρο ελεύθερο, τον μετέφερε στο δημαρχείο και η εθνοφρουρά περικύκλωσε την Συνέλευση, όμως χωρίς να λάβει έγκαιρα εντολές η εθνοφρουρά διαλύθηκε. Μια άλλη εθνοφυλακή, που υποστήριζε την συνέλευση πήγε στο δημαρχείο για να συλλάβει τον Ροβεσπιέρο και τους άλλους. Το ίδιο βράδυ εκτελέστηκαν με τις κατηγορίες για δικτατορία και καταπάτηση του συντάγματος.

Στην αρχή της επανάστασης ο Σεγιές περιέγραφε στο φυλλάδιο του την ιδέα του έθνους ως ένα σύνολο κοινών συμφερόντων, ουσιαστικά μιλάει για την Τρίτη τάξη. Πουθενά δεν αναφέρεται κάτι σχετικά με κοινή γλώσσα θρησκεία ή καταγωγή, αρχές στις οποίες στηρίζεται ο σύγχρονος εθνικισμός. Αυτό που αποκαλύπτεται στην πορεία της επανάστασης είναι ότι η Τρίτη τάξη δεν είναι και τόσο ομοιογενείς στο

εσωτερικό της, υπάρχουν διαφορές και αντιτιθέμενα συμφέροντα. Από την άλλη ο γαλλικός στρατός από το 1794 και μετά προελαύνει και διαδίδεται η ιδέα των φυσικών συνόρων (ήδη από το 1793) που ανησυχεί ειδικά την Αγγλία. Η ιδέα ήταν να διενεργηθεί ένα δημοψήφισμα για τα εδάφη που «απελευθέρωνε» ο γαλλικός στρατός άλλα σε περιπτώσεις κάποιων περιοχών όπου μιλούσαν γαλλικά όπως η Νίκαια, η Σαβοΐα κ.α. αυτό δεν συζητάτε. Υπάρχει λοιπόν μία διολίσθηση από την αρχική ιδέα του έθνους σε κάτι που πλησιάζει περισσότερο στο σημερινό και λαμβάνει υπ’ όψη του τους πολιτισμικούς παράγοντες. Τα οικονομικά ζητήματα που απασχολούν την επανάσταση, αντιμετωπίστηκαν με την επιβολή ανώτατών τιμών άλλα και ανωτάτων ημερομισθίων, όπως και ενίσχυση της μικρής περιουσίας. Όμως ο έλεγχος αυτός ήταν αντίθετος στις ιδέες που όριζαν ότι η περιουσία ήταν κάτι το ιερό και απαραβίαστο, έτσι και το αίτημα για ένα αγροτικό νόμο έμεινε στο περιθώριο καθώς πίστευαν ότι τέτοιοι νόμοι ανήκαν στις «πρωτόγονες» κοινωνίες και θα πετύχαιναν μόνο την κοινωνική καθυστέρηση (χρησιμοποιούν ως παράδειγμα την αρχαία Σπάρτη). Στις 28 Ιουλίου 1794 (έτος ΙΙ της επανάστασης) όλοι αυτοί οι πειραματισμοί τελείωσαν. Το Δεκέμβριο του ίδιου έτους τα μέτρα αυτά εγκαταλείπονται και τυπικά. Ο «αδιάφθορος» Ροβεσπιέρος είχε καταφέρει λόγο της επιστράτευσης, των ανωτάτων ημερομισθίων, τις εκδίωξης πολλών εκφραστών του λαού ν’ αποκοπεί από τις μάζες που ανέδειξαν την Επιτροπή Σωτηρίας στην εξουσία. Ο ίδιος θεωρούσε ότι κάποιες αρχές πρέπει να είναι απαραβίαστες και προσπαθεί να συμβιβάσει την αστική κοινωνία με την ιδέα της κοινωνική ισότητας. Προς αυτό το σκοπό πιστεύει ότι οι μικρό- συμβιβασμοί δεν βοηθούν και αν κάποιοι δεν συμφωνούν με τις αρχές θα πρέπει να θυσιαστούν για να σωθεί η επανάσταση.

Λευκή Τρομοκρατία.

Με το τέλος του πολέμου συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές. Απαγορεύονται π.χ. η Μασσαλιώτιδα, η επικοινωνία της λέσχης των Ιακωβίνων με τις οργανώσεις του στην επαρχία, απαγορεύονται οι μαζικές προσφυγές στην εθνοσυνέλευση και οι συγκεντρώσεις. Τα μέλη της Επιτροπής σωτηρίας είχαν αντικατασταθεί από Θερμιδοριανούς κυρίως πεδινοί και μετριοπαθείς ορεινοί που έχουν απέναντι τους τα υπολείμματα των Ιακωβίνων και τους Βασιλόφρονες που επανεμφανίζονται.

Αρχίζει αυτό που ονομάζουμε Λευκή Τρομοκρατία, επίσημη και ανεπίσημη. Συμμορίες νέων, γνωστές με τ’ όνομα Χρυσή νεολαία οι οποίοι τρομοκρατούν τους δημοκρατικούς φοβούμενοι μία συμμαχία αβράκωτων και ορεινών. Στο νότο «εταιρίες του Ιησού» σφάζουν τους πιστούς των Ιακωβίνων. Αβράκωτοι τέλος

Η κατάσταση ζορίζεται οικονομικά. Η αστοί και οι εύπορες τάξεις που εκφράζει το νέο καθεστώς καταστέλλουν κάθε προσπάθεια εξέγερσης των κατώτερων στρωμάτων (διαδήλωση 12η Ζερμινάλ, καταστέλλεται άμεσα). Την 1η Μαΐου πλήθη περικύκλωσαν την Συνέλευση αξιώνοντας να ξαναδημιουργηθεί η κομμούνα. Απωθήθηκαν δύσκολα και η συνέλευση αποφάσισε να ξεμπερδεύει μαζί τους. Για πρώτη φορά από το 1789 στρατός μπήκε στο Παρίσι, κύκλωσε το προάστιο του Αγίου Αντρέα και ανάγκασε το πληθυσμό να παραδοθεί από την πείνα. Αβράκωτοι τέλος, η λευκή τρομοκρατία εντείνεται και οι πιο σημαντικοί αβράκωτοι φυλακίζονται ενώ οι τελευταίοι Ιακωβίνοι απομακρύνονται από την εξουσία.

Συνθηκολογήσεις.

22 Ιουλίου του 1795 η Ισπανία συνθηκολογεί με την Γαλλία, το ίδιο κάνει και η Πρωσία στις 5 Απριλίου. Κατά κάποιο τρόπο οι συνθήκες αυτές σημαίνουν ότι τα δύο βασίλεια αναγνώριζαν την Γαλλία και επιπλέον άφηναν μόνες τους στον πόλεμο εναντίον της, την Αυστρία και την Αγγλία, επίσης εξασθενημένες. Τα πράγματα πλέον πάνε καλά, γίνονται συζητήσεις ακόμα και για επαναφορά της βασιλείας, όμως τον Ιούνιο πεθαίνει ο διάδοχος, Λουδοβίκος ο 17ος και ο επόμενος διάδοχος στην σειρά, ο Κόμης της

Προβηγκίας, εξόριστος στην Βερόνα, παίρνει τον τίτλο, Λουδοβίκος ο 18ος και τον ίδιο μήνα δημοσιεύει ένα διάγγελμα όπου υπόσχεται επαναφορά της παλαιάς τάξης πραγμάτων και τιμωρία των επαναστατών. Μετά από αυτό κάθε ιδέα υπέρ του βασιλιά παύει άλλα αντίθετα οι βασιλόφρονες ενισχύονται. Το φθινόπωρο ετοιμάζονται να ψηφίσουν το νέο σύνταγμα που καταργεί την καθολική ψήφο. Όμως φοβούμενοι μία επικράτηση των βασιλικών στην νέα εθνοσυνέλευση, προτείνεται μία τροπολογία που ορίζει ότι τα 2/3 των εκπροσώπων της νέας συνέλευσης θα προέρχονται από την προηγούμενη. Η έγκριση τους με δημοψήφισμα, συσπείρωσε του Θερμιδοριανούς με τους αριστερούς, οι διώξεις εναντίων τους σταμάτησαν και όλοι πλέον περίμεναν μία εξέγερση των βασιλοφρόνων. Πράγματι 5 Οκτωβρίου 1795 οι βασιλόφρονές εξεγείρονται αλλά τους συντρίβουν εύκολα στρατεύματα υπό τον Πολ- Φρανσουά Μπαρά. Εδώ σκάει μύτη και ο νεαρός τότε αξιωματικός του πυροβολικού, ο Ναπολέων.

Διευθυντήριο.

Τέλος Οκτωβρίου καταργείται η Επιτροπή Σωτηρία. Νέα ανώτατη αρχή το Διευθυντήριο που στελεχώνεται από 5 μέλη εκλεγμένα για 5 χρόνια.