ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ 

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ 

ΤΟΜΕΑΣ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 

 

 

 

ΜΑΘΗΜΑ : ΑΕΦ 105­ΑΡΧΑΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ 

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ:ΝΟΥΣΙΑ ΜΑΡΙΑ 

ΦΟΙΤΗΤΗΣ: ΦΥΤΑΚΗΣ ΑΡΓΥΡΙΟΣ (Α.Ε.Μ. : 9601) 

 

Ατομική Εργασία με θέμα “Η Έννοια της Χορείας” 

 

 

Η Ποίηση­μια έννοια που καλλιεργείται αέναα ανά τους αιώνες­διαδραματίζει στην 

αρχαία Ελλάδα διπλό ρόλο:τοσό ψυχαγωγικό από τη μία,όσο και ηθικό­διδακτικό από την 

άλλη.Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν την ποίηση ως ύψιστο μέσο διαπαιδαγώγησης που 

συνέβαλε στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του παιδιού,ώστε να ενταχθεί ομαλά στην 

ενήλικη μετέπειτα ζωή. Στην ηθική­παιδαγωγική κατεύθυνση λειτουργεί το είδος της χορικής 

ποίησης. Η χορική ποίηση είναι ένα είδος της λυρικής ποίησης, στο οποίο το άσμα εκτελείται 

από μια ομάδα ανθρώπων σε κυκλικό σχήμα (χορού) με τη μορφή τραγουδιού και χορευτικών 

κινήσεων, συνήθως με τη συνοδεία μουσικού οργάνου. Σταδιακά η έννοια αυτή μετατράπηκε 

στην έννοια της χορείας, που είναι μια έννοια δυσδιάκριτη και καθόλου εύκολα κατανοητή. 

Αρχικά, θα ήταν σκόπιμο να αναφερθεί κανείς στη σημασία του χορού αυτού καθεαυτού 

στην αρχαία Ελλάδα. Από τα πανάρχαια χρόνια ο χορός υπήρξε το σύμβολο της συνειδητής 

παρουσίας της ζωής. Το όργανο που χρησιμοποιεί ο χορός είναι το ανθρώπινο σώμα. Ο 

Χορός είναι τελετή, είναι συμμετοχή και όχι θέαμα. Είναι δεμένος στενά με τη θρησκεία με 

τη γιορτή, τη δουλειά, με τον έρωτα, με τον θάνατο. 

Οι άνθρωποι χόρεψαν τον πόλεμο, την ειρήνη, το γάμο, το θερισμό, τη σπορά, χόρεψαν τη 

φύση. 

Ο χορός έχει μια δύναμη που υπερβαίνει το νόημα των λέξεων. Χάρη στο ρυθμό και την 

ιδιορρυθμία του αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της ύπαρξής μας, διότι προτού 

θεωρηθεί τέχνη είχε προορισμό πολύ πιο ζωτικό και αναγκαίο. Στις πρώτες εκδηλώσεις του 

στους πρωτόγονους λαούς ο άνθρωπος απευθυνόταν στον χορό για να αυξήσει τις δυνάμεις του, 

με το χορό προσπαθούσε να αντιδράσει σε ότι του ήταν αδύνατο να πολεμήσει με τις δικές του 

δυνατότητες, στο χορό εύρισκε διέξοδο στις φυσικές ή στις πνευματικές αδυναμίες του. Με 

αυτόν τον τρόπο προσπαθούσαν αλλά και επιθυμούσαν επίσης, να ευχαριστήσουν να 

εξευμενίσουν ή και να προδιαθέσουν οι άνθρωποι τους θεούς τους. Κάπου εδώ είναι σκόπιμο να 

επισημανθεί η μέγαλη σημασία του ως παιδαγωγικού­ηθικοδιδακτικού από τον Πλάτωνα, ο 

οποίος στους Νόμους αναφέρει ότι : «Οφείλουμε να περάσουμε όλη τη ζωή μας «παίζοντας» 

ορισμένα παιχνίδια ­θυσία, τραγούδι και χορό­ για να κερδίσουμε την εύνοια των θεών, να 

προστατευτούμε από τους εχθρούς μας και να τους νικήσουμε στη μάχη». Ακριβώς εδώ 

διαφαίνεται καθαρά η όψη ότι οι χοροί ήταν στενά συνδεδεμένοι με τις τελετές και 

αναφερόταν­εξυμνούσαν τους θεούς, για να κερδίσουν οι άνθρωποι την εύνοια τους. 

Ανατρέχοντας κανείς στο κεφάλαιο Γ' των Βίων Παραλλήλων του Πλουτάρχου, στο 

οποίο επισημαίνονται οι δραστηριότητες του Νικία στη Δήλο όσον αφορά μία τελετή, 

αντιλαμβάνεται τη μέγιστη σημασία που έδιδαν οι αρχαίοι στο χορό και γενικά στο θέαμα. 

Αρχικά, περιγράφει ορισμένες δράσεις του στην Αθήνα και στη συνέχεια το κέντρο βάρους 

μετατοπίζεται στη Δήλο. Η διαδικασία της εισόδου μια τελετής περιγράφεται λεπτομερώς από 

τον Πλούταρχο : “ Συνήθως οι χοροί, ούς έπεμπον αι πόλεις να ψάλωσιν είς τον Θεόν, 

προσέπλεον ως έτυχε, και ευθύς ο όχλος έτρεχε προς το πλοίον, και τους προσκαλεί να 

ψάλωσιν εν πάση αταξία, και μετά σπουδής, ως αναμεμιγμένοι απέβαινον και εν ω 

εστεφανούντο και ήλλαζαν τα ενδύματα των”.(μτφρ.Ραγκαβής Ρίζος/Αλέξανδρος). Αυτό 

είναι το εθιμοτυπικό, αλλά στην περίπτωση του Νικία που μνημονεύεται εδώ, αυτός έστρεψε 

προς την Ρηνία (νησάκι κοντά στη Δήλο) μαζί με τον χορό αναγκάστηκε να γεφυρώσει το 

διάστημα της Ρηνίας και της Δήλου με μία γέφυρα κατασκευασμένη από την Αθήνα : 

“...γέφυραν κατασκευασμένην είς Αθήνας κατά τα μέτρα, και πολυτελώς κεκοσμημένην δια 

χρυσωμάτων και βαφών και στεφάνων και παραπετασμάτων...” (μτφρ. Ραγκαβής 

Ρίζος/Αλέξανδρος). Όταν πια είχε ξημερώσει οδήγησαν την πομπή επάνω στη γέφυρα και μετά 

από τα συμπόσια και τους αγώνες και τις τελετές έστησε ο Νικίας ένα ανάθημα προς το Θεό, ένα 

χάλκινο φοίνικα. Αυτές οι δραστηριότητες όπως περφιγράφονται εδώ αντικατοπτρίζουν την 

αξία, τη σημασία του χορού και της τελετής δείχνοντας ότι αυτές αποτελούσαν την 

καθημερινότητα των κατοικων της αρχαίας Ελλάδας. 

 

Ανάλογα με το χαρακτήρα του κάθε χορού, ο Πλάτων τους διαιρεί σε τρεις κατηγορίες: 

α) τους Πολεμικούς, β) τους Θρησκευτικούς, γ) τους Ειρηνικούς. 

 

 

α) Οι Πολεμικοί 

Οι πολεμικοί χοροί είχαν σαν σκοπό την προπαρασκευή των ανδρών για τον πόλεμο και τους 

αγώνες. Ο αρχαιότερος πολεμικός χορός είναι ο χορός των «Κουρητών». Σύμφωνα με τη 

μυθολογία οι ίδιοι οι θεοί δίδαξαν το χορό στους ανθρώπους. 

 

β)Θρησκευτικοί χοροί 

 

Σχεδόν όλες οι τελετές θρησκευτικής φύσεως ακολουθούνταν από έναν χορό και μια πομπή 

(πρβ.παράδειγμα του Νικία).Οι χοροί αυτοί εκτελούνται από πιστούς άνδρες και γυναίκες γύρω 

από το βωμό της εκάστοτε θεότητας με συνοδεία από ειδικά τραγούδια και ύμνους στους 

οποίους μάλιστα οφείλουν συχνά το όνομά τους. Διαιρούνται σε πολλά είδη: 

 

Ο Παιάν που τον τραγουδούσαν και τον χόρευαν στην αρχή προς τιμή του Απόλλωνα για να 

σταματήσουν οι ασθένειες και αργότερα προς τιμή και άλλων θεών όπως του Ασκληπιού , του 

Πάνα, της Αθηνάς και άλλων. 

Υπάρχουν επίσης πλήθος από χορούς που χόρευαν οι γυναίκες προς τιμή της εκάστοτε θεότητας 

όπως τα Άνθεα και τα Παρθένεια που ήταν αφιερωμένοι στην Ήρα, ο χορός των Πεπλοφόρων 

για τη Δήμητρα και φορούσαν τα πέπλα σε ανάμνηση της θεάς που καλυμμένη με πέπλο 

αναζητούσε την κόρη της, ο χορός της Καλαθίσκου που ονομάστηκε από το χαρακτηριστικό 

καπέλο που φορούσαν οι κοπέλες όταν χόρευαν. 

 

Στους θρησκευτικούς χορούς εντάσσονται και οι Διονυσιακοί χοροί που είχαν το οργιαστικό 

τυπικό προσπαθώντας να φτάσουν όσο το δυνατό πιο πολύ τους Βάκχους και τις Μαινάδες. 

γ) Ειρηνικοί χοροί : 

Τους ειρηνικούς χορούς τους διαιρούμε σε χορούς ιδιωτικής ζωής και σε χορούς θεάτρου. Οι 

χοροί της ιδιωτικής ζωής χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: 

α) τους χορούς των συμποσίων, β) τους χορούς των γάμων, γ) τους χορούς του πένθους. 

 

Οι χοροί των συμποσίων είναι γνωστοί από την Ομηρική Εποχή. Τους εκτελούσαν είτε 

επαγγελματίες, είτε οι προσκαλεσμένοι ιδιώτες. Συνήθως οι επαγγελματίες ήταν γυναίκες 

ορχηστρίδες που εκτελούσαν τους χορούς κρατώντας κρόταλα. 

 

Και οι γαμήλιοι χοροί αναφέρονται στον Όμηρο όπου οι νέοι και νέες χορεύουν και τραγουδούν 

με συνοδεία αυλού ή λύρας το βράδυ του γάμου. 

Οι χοροί του πένθους ήταν κυρίως ρυθμικοί βηματισμοί όπου οι χορευτές με τα χέρια υψωμένα 

έτσι ώστε το ένα να αγγίζει το κεφάλι και το άλλο να είναι λίγο πιο ψηλά ακολουθούσαν 

θρηνώντας την εκφορά του νεκρού. 

 

Δυστυχώς, στις μέρες μας το μοναδικό στοιχείο που μας έχει σωθεί είναι το κείμενο, και 

αυτό πολλές φορές κατακρεουργημένο. Όλα τα λοιπά στοιχεία (τραγούδι, ρυθμός, φωνή, 

χορευτικές κινήσεις, θεατρική συνοχή, σκηνική παρουσία) έχουν χαθεί με αποτέλεσμα να μην 

μπορούν οι σύγχρονοι να κατανοήσουν και καταλάβουν την όλη τελετουργική διαδικασία 

προσδίδοντας  στην χορεία και στη  χορική ποίηση την αξία που της αρμόζει. 

Ό,τιδήποτε και αν έχει συμβεί, ο χορός και η έννοια της χορείας είναι μια ύψιστη τελετουργική 

διαδικασία εξαιρετικής σημασίας με σημαντικό ηθικοδιδακτικό και παιδαγωγικό ρόλο στην 

ενηλικίωση και γενικα σε όλες τις εκφάνσεις και σε όλες τις αποχρώσεις, είτε θαμπές είτε 

έντονες, της καθημερινής και λατρευτικής ζωής της αρχαίας Ελλάδας. 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 

Πλάτωνος, Νόμοι, 803e 

Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι,Τ.Ε':Λύσανδρος­Σύλλας­Κίμων­Λούκουλλος­Νικίας­Κράσσος 

Πλουτάρχου, Βίοι 

Παράλληλοι,Τ.Ε':Λύσανδρος­Σύλλας­Κίμων­Λούκουλλος­Νικίας­Κράσσος.Μετάφρασις υπό του 

Α.Ρ.Ραγκαβή.Εν Αθήναις: Τύποις Διονυσίου Κορομηλά, 1865(277­279) 

Lonsdale S. Η., Dance and Ritual Play in Greek Religion,, The John Hopkins Uniνersity Press. 

London 1993 

Montanari Franco,Storia della letteratura greca,University Studio Press, Salonicco 2008 

Αθανασάκη Λουκία,Χορεία Η ποιητική της παράστασης,Θαλλώ,2005(37­76)