Σεμινάρια φιλολόγων Γυμνασίων: «Ομαδοσυνεργατική

διδασκαλία και μάθηση στα φιλολογικά μαθήματα. Διδακτικές

προτάσεις και δοκιμές».

23-1-2013, Θήβα και 25-1-2013 Οινόφυτα

Διοργάνωση: Στρατής Μαϊστρέλλης

Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας

Ταρατζίκη Αικατερίνη

του Γυμνασίου Πύλης Δερβενοχωρίων

«ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ»

Ένα project για μαθητές Β΄ Γυμνασίου

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ – ΙΛΙΑΔΑ

Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ραψωδία Ζ στ.369-529 ο Έκτορας στην Τροία

ΟΜΑΔΑ 1: ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ

Στη ραψωδία Ζ, στη συνάντηση του Έκτορα με την Ανδρομάχη προβάλλεται ο

ομηρικός ανθρωπισμός. Ο Όμηρος μας δείχνει την ανθρώπινη πλευρά των

ηρώων του, αφηγούμενος μια συγκινητική και τρυφερή οικογενειακή στιγμή,

που αποτελεί ένα διάλειμμα μέσα στην τραγικότητα του πολέμου. Με αυτόν τον

τρόπο, γνωρίζουμε ανθρώπινες πλευρές των ιλιαδικών ηρώων. Συγκεκριμένα, ο

Όμηρος παρουσιάζει τον Έκτορα και την Ανδρομάχη.

1/Ο Όμηρος με διάφορους χαρακτηρισμούς προβάλλει την προσωπικότητα της

Ανδρομάχης. Να επισημάνετε τους χαρακτηρισμούς που αποδίδει ο ποιητής

στην Ανδρομάχη.

-Στχ. -------------------------------------------------------

-Στχ. ------------------------------------------------------

-Στχ.---------------------------------------------------------

-Στχ. -------------------------------------------------------

-Στχ. -------------------------------------------------------

Ποια εικόνα δημιουργεί για την ηρωίδα του;

-----------------------------------------------

-----------------------------------------------

-----------------------------------------------

-----------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------

2/Γνωρίζουμε ότι η ηθογράφηση των ηρώων του έπους προκύπτει τόσο από τις

σκέψεις και τα συναισθήματα ,τα λόγια και τις πράξεις των ίδιων όσο και από

τις κρίσεις και τα συναισθήματα των άλλων ηρώων ή του ποιητή/αφηγητή.

Αφού λάβετε υπόψη σας αυτά τα κριτήρια να δώσετε 5 ηθογραφικά στοιχεία για

τον Έκτορα και 5 για την Ανδρομάχη. Στη συνέχεια να ηθογραφήσετε τους δύο

ήρωες σ΄ένα μικρό αλλά περιεκτικό κείμενο.

ΕΚΤΟΡΑΣ----------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΕΚΤΟΡΑΣ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-

ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ-----------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

3/Σύμφωνα με τον Λατίνο ποιητή Μάρκο Βαλέριο Μαρτιάλη (40 π.Χ.-104 π.Χ.) ο

Έκτορας και η Ανδρομάχη ήταν το τέλειο ερωτικό ζευγάρι της αρχαιότητας,

καθώς περιλάμβανε στο ακέραιο την ποσότητα και την ποιότητα, σε τιμές

απόλυτες κι ακραίες. Τη νιότη, την ομορφιά, τη δράση, την απειλή, την

καθαρότητα, το θάνατο. (βλ. Λιαντίνης, ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ).

Να χαρακτηρίσετε με 5 επιθετα τη σχέση του Έκτορα και της Ανδρομαχης και

να τα αιτιολογήσετε.

ΕΠΙΘΕΤΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ

4/Στη συνομιλία της με τον Έκτορα η Άνδρομάχη βιώνει πολλές ψυχολογικές

μεταπτώσεις. Διαμορφώστε έναν πίνακα όπου θα καταγράφετε τους στίχους και

τη διακύμανση των συναισθημάτων της ηρωίδας.

Στχ. Στχ. Στχ. Στχ. Στχ.

Καταγράψτε τώρα τα συναισθήματα του Έκτορα και τους στίχους που αυτά

επισημαίνονται.

Στχ. Στχ. Στχ. Στχ. Στχ.

Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές διαπιστώνετε;

Ομοιότητες----------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Διαφορές-------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

John Flaxman (1793)

ΟΜΑΔΑ 2: ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΙ

1/Στην ενότητα αυτή καταδεικνύεται ο διαχωρισμός του πεδίου δράσης ανδρών

και γυναικών στην Ιλιάδα. Να επισημάνετε τις διαφορές του κόσμου ανδρών και

γυναικών.

ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

2/Ο Έκτορας μέσα από τα λόγια του αναδεικνύει τις βασικές αξίες του κώδικα

της ηρωικής συμπεριφοράς. Να τις εντοπίσετε και να τις αναλύσετε:

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------

3/Ο Όμηρος αναδεικνύει το θεσμό της οικογένειας και τους ισχυρούς

συναισθηματικούς δεσμούς που συνδέουν τα μέλη της. Ο Έκτορας πριν φύγει για

τη μάχη σπεύδει να αποχαιρετήσει τη σύζυγο και το γιο του και παρουσιάζεται

ως τρυφερός σύζυγος και στοργικός πατέρας, η Ανδρομάχη ως αφοσιωμένη

σύζυγος και άξια μητέρα αναζητά απεγνωσμένα να βρει τον άνδρα της. Ωστόσο,

ο Έκτορας οδηγεί την οικογένεια του ένα βήμα πιο κοντά στη διάλυση της,

επιλέγοντας να μην ακολουθήσει το στρατηγικό σχέδιο της γυναίκας του και η

Ανδρομάχη κατανοεί την απόφαση του. Ποια θέση προβάλλεται ότι έχει η

οικογένεια στον κώδικα αξιών των ομηρικών ηρώων;

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

4/Με αφορμή τα θέματα που συναντήσατε στην ομηρική κοινωνία,

προβληματιστείτε πάνω στα παρακάτω ζητήματα στη σύγχρονη εποχή :

-θέση της γυναίκας

-θεσμός της οικογένειας

-γάμος

-χρέος προς την πατρίδα

-τιμή/ατίμωση

5/Εντοπίστεστο κείμενο και γράψτε τρία στοιχεία πολιτισμού της εποχής.

ΟΜΑΔΑ 3:ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ

Ο στρατιώτης βασανίζεται από το δίλημμα : ειρηνική ζωή – ηρωικό χρέος. Και

ενώ το χρέος σε περίοδο πολέμου οφείλει πάντα να κατανικά το συναίσθημα,

ωστόσο όπως φαίνεται και στην ενότητα αυτή ο στρατιώτης Έκτορας έχει

πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού του, σαν ανάμνηση ή σαν τελικό στόχο, το

τέλος του πολέμου και την ειρηνική ευτυχισμένη ζωή.

1/O ποιητής στην ενότητα αυτή μεταπλάθει ένα καθαρά ηρωικό έπος σε

αντιπολεμική διαμαρτυρία. Εντοπίστε τους στίχους όπου διαφαίνονται τα

αντιπολεμικά μηνύματα.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

2/Στη συνάντηση του Έκτορα με την Ανδρομάχη ο Όμηρος μας δίνει

πληροφορίες για μια άλλη πτυχή του πολέμου, τα δεινά που υφίσταται ο άμαχος

πληθυσμός .Ποιες πληροφορίες μπορείτε να συγκεντρώσετε για τις συνέπειες του

πολέμου σ΄ αυτούς που δεν αγωνίζονται στο πεδίο της μάχης;

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

3/Στους στίχους 416-422 ο ακροατής διαπιστώνει βασικά στοιχεία της ηθικής

του πολέμου σχετικά με τη στάση απέναντι στους νεκρούς πολεμιστές. Ποια είναι

αυτά;

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

4/

Ερυθρόμορφος κρατήρας από την Απουλία, 370–360 π.Χ. (Εθνικό Μουσείο Palazzo Jatta, Μπάρι).

Τι νομίζετε ότι συμβολίζει η περικεφαλαία του Έκτορα;

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

5/Ο Μάνος Χατζηδάκις έγραψε το τραγούδι "Έκτορας και Ανδρομάχη" σε

στίχους του ποιητή Ιάκωβου Καμπανέλλη. Προσέξτε ότι εδώ η Ανδρομάχη λέει

στον Έκτορα ότι πρέπει να αγαπάει τη ζωή και να λαχταρά να ζήσει, αλλιώς δεν

κάνει για πόλεμο. Προσέξτε ακόμα ότι το τραγούδι μιλάει και για το σήμερα, για

έναν σύγχρονο πόλεμο. Ο σημερινός στρατιώτης (αντίστοιχος του ομηρικού

Έκτορα) λέει ότι "η κόρη του Γαβρίλη" (η αντίστοιχη Ανδρομάχη) του φωνάζει

πως αν είναι ερωτευμένος και έχει μιαν αγάπη να τον περιμένει, τότε θα πάει

στον πόλεμο άφοβα, γιατί θα έχει την ελπίδα και τη σιγουριά πως θα γυρίσει

ζωντανός.

Από το Τρωικό κάστρο η Ανδρομάχη

στον Έκτορα που κίναε για τη μάχη

φώναξε με φωνή φαρμακωμένη:

«Στρατιώτη μου, τη μάχη θα κερδίσει,

όποιος πολύ το λαχταρά να ζήσει.

Όποιος στη μάχη πάει για να πεθάνει,

στρατιώτη μου για πόλεμο δεν κάνει»

Έτσι κι εμένα η κόρη του Γαβρίλη

σαν έφευγα στις 20 τ' Απρίλη

μου φώναξε ψηλά από το μπαλκόνι:

«Στρατιώτη αν θες τη μάχη να κερδίσεις,

μια κοπελίτσα κοίτα ν' αγαπήσεις.

Όποιος το γυρισμό του όρκο δεν κάνει,

στρατιώτη μου, τον πόλεμο το χάνει»

Παρόλο που φαινομενικά η Ανδρομάχη στην Ιλιάδα λέει διαφορετικά πράγματα από την

Ανδρομάχη (και την "κόρη του Γαβρίλη") στο τραγούδι, ωστόσο έχουν κάποια κοινά

στην ψυχή τους. Μπορείτε να τα σκεφτείτε;

Giorgio de Chirico, Έκτορας και Ανδρομάχη, λάδι σε μουσαμά, 1917. Ιδιωτική συλλογή Μοντέρνας

Τέχνης, Μιλάνο

ΟΜΑΔΑ 4:ΘΕΟΛΟΓΟΙ

Στις δύσκολες στιγμές οι θνητοί στρέφονται στους θεούς και παρακαλούν να

τους βοηθήσουν, αλλά και η ελπίδα μιας ειρηνικής ζωής συνδέεται μ΄αυτούς. Να

αναλύσετε τους στίχους της ενότητας όπου φαίνεται αυτή η ανάγκη των θνητών;

Στχ.379-380----------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-Στχ.475-481---------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Christoffer Wilhelm Eckersberg, Hector

-Στχ.526-529---------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------