Διοικητικό Δίκαιο Ι

Διοικητικό Δίκαιο: Κομμάτι δικαίου που μας συνοδεύει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο μας. Είναι αδύνατον να μην βρεθούμε μέσα σε έννομες σχέσεις διοικητικού δικαίου.

Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου.

Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση

Κρατική εξουσία 18ος αιώνας συγκεκριμένο αντικείμενο δραστηριότητας.

Άμυνα του κράτους Τήρηση δημόσιας ασφάλειας / αρχών. Συλλογή φόρων

Οι συνθήκες άλλαξαν με την επέκταση εμπορίου, με τις μετακινήσεις πληθυσμών και με τους πολέμους. Δημιούργησαν μεταβολές όπου προσαρμόσθηκε και το αντικείμενο του διοικητικού δικαίου. Η διοίκηση προσπάθησε να προλάβει και να αντικαταστήσει διάφορα κοινωνική προβλήματα. Η διοίκηση άρχισε να γίνεται επεκτατική.

Αποτέλεσμα 18ος αιώνας Δημιουργία μεγάλου/ γιγαντιαίου κράτους με ρυθμιστικές αρμοδιότητες.

Αρχή ιδιωτικής αυτονομίας

Δημόσια νομική πρόσωπαΔημόσιοι οργανισμοί

Η διοίκηση οφείλει να επιδιώκει την ικανοποίηση του δημόσιου συμφέροντος. Το σύγχρονο κράτος για αυτό ονομάζεται διοικητικό κράτος. Από τη σωστή λειτουργία της διοίκησης εξαρτάται η καθημερινότητα μας.

Δημόσια εξουσία έκφραση υπερκείμενης βούλησης.

ΟΤΕ, ΕΛΤΑ κτλπ Δημόσια νομικά πρόσωπα (ανώνυμες εταιρίες), αλλά όχι δημόσιες υπηρεσίες.

Άρθρο 4 Συντ. Ισότητα και φυλετικές δραστηριότητες

1

Όσον αφορά το θέμα με τα δημόσια νομικά πρόσωπα:

ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ: Τα δημόσια νομικά πρόσωπα (ΟΤΕ…) δεν εντάσσονται στη δημόσια διοίκηση από τη στιγμή που είναι οργανωμένα και λειτουργούν με τους κανόνες του ιδιωτικού δικαίου.Αποτελούν δηλαδή ιδιώτη απλό, άρα δεν μπορούν να εκδίδουν διοικητικές πράξεις.

ΘΕΩΡΙΑ: Το κριτήριο δεν πρέπει να είναι οργανικό ή τυπικό (και να αποβλέπει στη μορφή και στην οργάνωση), αλλά θα πρέπει να είναι λειτουργικό ή ουσιαστικό (που να αποβλέπει στο περιεχόμενο).

Δημόσια διοίκηση είναι ότι χαρακτηρίζεται από το νόμο ως δημόσια διοίκηση.

Σύμφωνα με την θεωρία κάθε φορέας που έχει υπερκείμενη βούληση είναι δημόσια διοίκηση.

Εξωτερικό:Στο χώρο του κοινοτικού δικαίου το ΔΕΚ θεωρεί και εφαρμόζει λειτουργικά κριτήρια για την δημόσια διοίκηση.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ:

1) – Δημόσια Διοίκηση με την ευρεία έννοια- Δημόσια Διοίκηση με την στενή έννοια

Αυτή η διάκριση αντανακλά και την εμμονή της θεωρίας στο λειτουργικό και στο ουσιαστικό κριτήριο.

Δημόσια Διοίκηση με την ευρεία έννοια: αποτελούν το νομικό πρόσωπο του κράτους και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, δηλαδή εκείνα τα δημόσια νομικά πρόσωπα που εκφράζονται κυριαρχικά, απέναντι τους, περιλαμβάνει όλα τα δημόσια νομικά πρόσωπα στους οποίους έχει ανατεθεί η άσκηση της διοικητικής λειτουργίας.

Δημόσια Διοίκηση με την στενή έννοια: είναι εκείνη που εκφράζει την υπερκείμενη εξουσία βούλησης του κράτους. Από αυτήν προκύπτουν οι διοικητικές πράξεις.

Όλα τα νομικά πρόσωπα που τα έχει ιδρύσει το κράτος με περιουσιακά στοιχεία του κράτους ή νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. Ανεξάρτητα από την οργάνωση και τη μορφή.

2) – Δημόσια Διοίκηση με τυπική/οργανική έννοια- Δημόσια Διοίκηση με λειτουργική/ ουσιαστική έννοια

2

Θεμελιώδης αξίωμα Αρχή διάκρισης εξουσιών/λειτουργιών

Τυπική/ Οργανική Έννοια: Όλοι οι φορείς δημόσιας εξουσίας, εκτός από τα δικαστήρια και τη Βουλή. Από αυτήν την εξουσία προέρχονται οι διοικητικές πράξεις.

Λειτουργική/Ουσιαστική Έννοια: Την ασκεί κάθε φορέας δημόσιας εξουσίας.

Η δημόσια διοίκηση με τυπική/ οργανική έννοια συμπίπτει/ ταυτίζεται με την έννοια διοικητικού οργάνου.

Η δημόσια διοίκηση με την λειτουργική έννοια ταυτίζεται με την έννοια της διοικητικής λειτουργίας.

3) – Κυριαρχική δημόσια εξουσία- Συναλλακτική δημόσια εξουσία

Κυριαρχική δημόσια εξουσία: Είναι εκείνη που εμφανίζεται στις σχέσεις με τους πολίτες ως φορέας δημόσιας εξουσίας. Διέπεται από τους κανόνες διοικητικού δικαίου.Η κυριαρχική δημόσια διοίκηση χωρίζεται σε:

- Περιοριστική δημόσια διοίκηση : Είναι εκείνη που εντάσσεται στον πυρήνα της διοίκησης. Παρεμβαίνει στο χώρο των πολιτών. Επιτελεί τα έργα της με τον έλεγχο των πολιτών. Π.χ. Αστυνομία

- Παροχική δημόσια διοίκηση : Είναι εκείνη της παροχής αγαθών και υπηρεσιών στους πολίτες. Τα παρέχει κυριαρχικά, όχι με καθεστώς συναλλαγής. Π.χ. Πανεπιστήμια, ΟΓΑ κτλπ

- Ρυθμιστική δημόσια διοίκηση : Έχει ως δράση τη ρύθμιση και την επέμβαση στην οικονομία και στην κοινωνία. Π.χ. Βουλή

Χαρακτηριστικά διοικητικού δικαίου:1) Δίκαιο που σε αντίθεση με τα υπόλοιπα είναι πολιτικά

ευαίσθητο

3

2) Αφορά τις σχέσεις της διοίκησης με τους πολίτες3) Είναι δίκαιο που αντανακλά την φυσιογνωμία του τόπου,

χρόνου και των ανθρώπων που αφορά4) Είναι κωδικοποιημένο δίκαιο5) Αποτελείται από πολλούς νόμους (όχι μόνο η Βουλή, αλλά

και η διοίκηση)6) Αποτελεί νομολογιακό δίκαιο

Το διοικητικό δίκαιο εντάσσεται στο δημόσιο δίκαιο. Αφορά σχέσεις της διοίκησης απέναντι στους πολίτες.

Κριτήρια διαχωρισμού ιδιωτικού από το δημόσιο δίκαιο:1) Θεωρία Υποκειμένων: Ένας κανόνας εντάσσεται στο δημόσιο

δίκαιο εφόσον ρυθμίζει έννομες σχέσεις στις οποίες υποκείμενο είναι το κράτος ή φορείς δημοσίου δικαίου. Η θεωρία αυτή δεν είναι ακριβής. Μπορεί η έννομη σχέση να είναι ιδιωτικού δικαίου.

2) Θεωρία των συμφερόντων : για την διάκριση θα έπρεπε να δούμε ποια συμφέροντα υπηρετούσε το συγκεκριμένο δίκαιο (ιδιωτικό συμφέρον ιδιωτικό δίκαιο) ούτε αυτή η θεωρία είναι ακριβής, γιατί και στο ιδιωτικό δίκαιο υπάρχουν κανόνες που υπηρετούν δημόσιο συμφέρον).

3) Θεωρία της υπεροχής / υποταγής: ο κανόνας εντάσσεται στο δημόσιο δίκαιο αν ρυθμίζει έννομες σχέσεις στις οποίες υπάρχει σχέση υπεροχής / υποταγής (υποταγή των πολιτών στη διοίκηση) Δεν είναι ακριβής, γιατί και στο ιδιωτικό δίκαιο υπάρχουν σχέσεις υπεροχής/ υποταγής.

4) Θεωρία της εξουσίας: ο κανόνας εντάσσεται στο δημόσιο δίκαιο όταν ρυθμίζει έννομες σχέσεις στις οποίες το υποκείμενο εμφανίζεται ως φορέας άσκησης της δημόσιας εξουσίας. Η θεωρία αυτή είναι η κρατούσα θεωρία σήμερα. Το κριτήριο εξουσίας είναι καθοριστικό τόσο για την έννοια της διοικητικής πράξης όσο και της διοικητικής σύμβασης.

Διοικητικό δίκαιο:Α) Γενικό Μέρος (Δίκαιο αστικής ευθύνης, δίκαιο συμβάσεων)Β) Ειδικό Μέρος

Πηγές Διοικητικού Δικαίου: Ύπαρξη κανόνων δικαίου προερχόμενα από κρατικά όργανα που ρυθμίζουν την ύλη για την οποία πρόκειται. Η πλειοψηφία των πηγών είναι κοινές για όλες τις κατηγορίες δικαίου. Ανάλογα με το όργανο που τους παράγει έχουν

4

και μια ιεράρχηση. Δεν έχουν όλες την ίδια τυπική ισχύ. Η διάκριση αυτή έχει ως αποτέλεσμα ότι ο ιεραρχικά ισχύον κανόνας παραμερίζει τον κατώτερο σε ισχύ κανόνα δικαίου.

Άρθρο 87, παρ. 2 και άρθρο 93, παρ. 4 Συντάγματος

Με βάση την παραπάνω ιεράρχηση έχουμε:- Ενδοκρατικές / Εσωτερικές πηγές δικαίου- Διακρατικές / Υπερεθνικές πηγές δικαίου

Ενδοκρατικές Πηγές Δικαίου:1) Συνταγματικοί Κανόνες : Περιλαμβάνει τις θεμελιώδες

κανόνες που αφορούν την διοίκηση. Η βούληση συντακτικού νομοθέτη υπερισχύει σε σχέση με την βούληση άλλων νομοθετών. Όλοι οι συνταγματικοί κανόνες έχουν την ίδια ισχύ. Την ίδια ισχύ έχουν οι συντακτικές πράξεις και τα ψηφίσματα.

2) Ο Τυπικός νόμος : Νόμος ο οποίος ψηφίστηκε από τη Βουλή σύμφωνα με την διαδικασία που προβλέπεται από το σύνταγμα.

Τυπικός Νόμος # Ουσιαστικός Νόμος

Αρχή δημοσιότητας των κανόνων δικαίουΑρχή της διαφάνειας της κρατικής δράσης

Ουσιαστικοί κανόνες δικαίου Δημοσιεύονται στο ΦΕΚ ή δημοσιεύονται με άλλους τρόπους

Τυπικοί Κανόνες Δικαίου Δημοσιεύονται μόνο και μόνο στο ΦΕΚ, με εξαίρεση κανόνες που αφορούν την άμυνα του κράτους και τις ένοπλες δυνάμεις.

3) Προεδρικές πράξεις : Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Εκδίδονται σε έκτακτες καταστάσεις, προτείνονται από το Υπουργικό Συμβούλιο και δημοσιεύονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Δεν υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο.

Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις: Την νομοθετική λειτουργία της Βουλής την έχει αντικαταστήσει η διοίκηση.

Πρωτογενής Κανονιστική Αρμοδιότητα: αρμοδιότητα που έχει για έκδοση κανόνων δικαίου στις περιπτώσεις που προβλέπονται από το σύνταγμα.

5

Πρωτογενής κανονιστική αρμοδιότητα έχουμε στην έκδοση εκτελεστικών διαταγμάτων από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Δεν συμπληρώνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τους νόμους για τους οποίους πρόκειται, απλώς συγκεκριμενοποιεί τους νόμους όπου είναι αναγκαίο. Δεν μπορεί να αναστείλει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας την εφαρμογή των νόμων. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παλιά είχε και το δικαίωμα έκδοσης οργανωτικών διαταγμάτων.

Οργανωτικά διατάγματα = διατάγματα για την οργάνωση διαφόρων δημοσίων υπηρεσιών.

Δευτερογενής Κανονιστική Αρμοδιότητα: Όταν εκδίδονται κανόνες δικαίου από την διοίκηση μετά από εξουσιοδότηση τυπικού νόμου. Μετά από εξουσιοδότηση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να ρυθμίσει με εξαίρεση από αυτά που απαγορεύει ρητά από το σύνταγμα.

Η εξουσιοδότηση έχει τα εξής χαρακτηριστικά:1) Πρέπει να αναφέρεται στο αντικείμενο ρύθμισης2) Πρέπει να αναφέρει το σκοπό της ρύθμισης3) Πρέπει να αναφέρει την έκταση της ρύθμισης.

Εξουσιοδότηση παρέχεται και σε άλλα όργανα (εκτός του Προέδρου Δημοκρατίας), για:

- ειδικά θέματα- τοπικού ενδιαφέροντος θέματα- τεχνικά / λεπτομερειακά θέματα

Κανονιστική διοικητική πράξη Κανόνας δικαίουΑτομική διοικητική πράξη

Κριτήριο για τον διαχωρισμό των παραπάνω:- Γενικότητα (αφορά ως υποκείμενα της κατά γένους οριζόμενα

πρόσωπα). Π.χ. κάτοικοι Αττικής- Αφηρημένο της ρύθμισης (αφηρημένη ρύθμιση είναι εκείνη η

οποία δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένες περιστάσεις, αλλά σε κατά γένους οριζόμενες).

Π.χ. Πρόσκληση αστυνομίας στους διαδηλωτές για τη διάλυση τουςΟι κανονιστικές διοικητικές πράξεις ελέγχονται για την νομιμότητα τους και παρεμπίπτοντος από το δικαστήριο.

Οι κανονιστικές διοικητικές πράξεις πρέπει να δημοσιεύονται υποχρεωτικά, ενώ οι ατομικές διοικητικές πράξεις δεν δημοσιεύονται εκτός αν το απαιτεί ρητά.

6

Διοικητικό Δίκαιο: Σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν σχέσεις διοικητικών οργάνων με ιδιώτες ή τις σχέσεις διοικητικών οργάνων μεταξύ τους.

Διοίκηση Αποφασίζει την έκδοση κανόνων δικαίου (λειτουργική έννοια)

Διοίκηση όργανο που έχει την αρμοδιότητα για έκδοση κανόνων (ουσιαστική έννοια)

Διοικητικά δικαστήρια κρίνουν τις πράξεις με ουσιαστικό κριτήριο.

Διοικητική πράξη: Ο κανόνας δικαίου που αποφασίζετε από το διοικητικό όργανο κατά τρόπο μονομερή, της οποίας η παραβίαση έχει ως αποτέλεσμα την κύρωση.

Π.χ. φωτεινός σηματοδότης Έκδοση ταυτότητας διαβατηρίου

Λειτουργικά κριτήρια αρμόδια για αυτά είναι τα πολιτικά δικαστήρια

ΑΕΔ Δέχτηκε το οργανικό κριτήριο

Όταν ο νόμος είναι ευνοϊκός για τον διοικούμενο ισχύει η αναδρομική ισχύ του νόμου. Όταν ο νόμος ορίζει την αναδρομική ισχύ των διατάξεων τότε ισχύει και εφαρμόζεται.

Σημαντικές αρχές που διέπουν το διοικητικό δίκαιο:- αρχή του κράτους δικαίου- αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης - αρχή της ασφάλειας δικαίου- αρχή της ασφάλειας των νομικών καταστάσεων

Γνήσια αναδρομικότηταΜη Γνήσια Αναδρομικότητα

Κανονιστικές διοικητικές πράξεις αποτελούν την βασική μορφή δράσης διοικητικών οργάνων

Άρθρο 43,2 συντ.

Οι Διοικητικές πράξεις χωρίζονται σε:

7

- Κανονιστικές διοικητικές πράξεις (γενικό/ αφηρημένο περιεχόμενο)

- Ατομικές διοικητικές πράξεις (συγκεκριμένες/ ατομικές)

Χαρακτηριστικά διοικητικών πράξεων:1) Δεν έχουν το ίδιο περιεχόμενο. Δες για λεπτομέρειες την

παραπάνω διάκριση.2) Δεν έχουν την ίδια αρμοδιότητα.3) Κανονιστικές πράξεις προσβάλλονται μόνο στο Συμβούλιο

της Επικρατείας , ενώΑτομικές πράξεις προσβάλλονται στα υπόλοιπα δικαστήρια

4) ΑιτιολογίαΚανονιστικές πράξεις Δεν χρειάζονται αιτιολόγηση εκτός αν απαιτεί ο νόμος ρητά. Ατομικές διοικητικές πράξεις Αιτιολογούνται σε κάθε περίπτωση

5) Προθεσμία προσβολήςΑτομικές πράξεις Προσβάλλονται εντός 60 ημερών από την γνώση/ κοινοποίηση τους.Κανονιστικές πράξεις Προσβάλλονται πάλι εντός 60 ημερών αλλά και αργότερα παρεμπίπτοντος.

6) Οι κανονιστικές διοικητικές πράξεις μπορούν να καταργηθούν με την ευκαιρία αν καταργηθούν διοικητικές πράξεις πρώτα.

7) Κανονιστικές πράξεις Δεν χρειάζονται εφαρμογή του άρθρου 20 για να εκδοθούν (αρχή της προηγούμενης ακρόασης). Η διοίκηση πριν την έκδοση δεν πρέπει να πάρει την γνώμη του πολίτη.

8) Όταν παύει η ισχύς μιας πράξης οι κανονιστικές διοικητικές πράξεις ανακαλούνται ex nunc, ενώ οι ατομικές ex tunc (από τότε).

9) Κανονιστικές πράξεις καταργούνται με νεότερη έκδοση κανονιστικών πράξεων.

Ατομικές πράξεις Χρειάζεται ρητή ανάκλαση. Πρέπει δηλαδή να πούμε ρητά αν καταργείτε η παλιά διάταξη.

10) Κανονιστικές πράξεις εκδίδονται με νομοθετική εξουσιοδότηση, ενώ οι ατομικές πράξεις εκδίδονται με χορηγηθήσα διακριτική ευχέρεια.

8

11) Κανονιστικές πράξεις δημοσίευση όχι στο ΦΕΚ αλλά σε ειδικές πίνακες

Ατομικές Κανονιστικές πράξεις Κοινοποιούνται δηλαδή τις παίρνει ο διοικούμενος προσωπικά.

Παραγωγή κανόνων λειτουργικό κριτήριο

Το όργανο που είναι επιφορτισμένο με το παραπάνω έργο οργανικό κριτήριο

Κανονιστική πράξη διοίκησης παράγει κανόνες μονομερείς, γενικούς και αφηρημένους και αποτελεί επίσης νόμο.

Εκτός από τις κανονιστικές και τις ατομικές διοικητικές πράξεις υπάρχουν και γενικές διοικητικές πράξεις.

Γενικές διοικητικές πράξεις: φαίνονται σαν κανονιστικές πράξεις γενικού περιεχομένου, τεχνικά όμως είναι αδύνατον να εξειδικεύσουμε σε ποιους απευθύνονται. Αν όμως το εξετάσουμε αντιστοιχούν σε ατομικές διοικητικές πράξεις (γιατί αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα πρόσωπα, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και συγκεκριμένες διοικητικές πράξεις).

Γενική διοικητική πράξη Συγκεκριμένη ρύθμιση

- αιτιολογία πράξης- κοινοποίηση πράξης- προσβολή στα αρμόδια δικαστήρια

Εγκύκλιος: Αποτελεί πράξη της διοίκησης. Η πράξη αυτή περιέχει μια ρύθμιση (κανόνα). Η πράξη αυτή επίσης εκδίδεται από διοικητικό όργανο και είναι γενική και αφηρημένη.Στους εγκύκλιους δεν απειλούνται οι διοικούμενοι με κυρώσεις και ούτε οι εγκύκλιοι έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.Είναι ουσιαστικά πράξη της διοίκησης που έχει χαρακτήρα κανονιστικής, διοικητικής πράξης, αλλά της λείπουν τα 2 παραπάνω στοιχεία.

Παράβαση εγκυκλίου δεν είναι λόγος ακύρωσης, μπορεί μόνο να είναι λόγος ποινής για τον χειριστή υπάλληλο.Παραβίαση αρχής ισότητας άρθρο 4, παρ. 1 σε περίπτωση που δεν εφαρμοστεί ίδια εγκύκλιος σε όμοιες περιπτώσεις.

9

Σχέδιο Πόλης: Αποτελεί γενική διοικητική πράξη (όρια: συγκεκριμένοι ιδιοκτήτες). Επειδή όμως περιέχει και όρους ίδρυσης η κρατούσα γνώμη το θεωρεί κανονιστική διοικητική πράξη.

Έκδοση κανονιστικής πράξης θα πρέπει να υπάρχει σχετική προς τούτο εξουσιοδότηση.Θα πρέπει ο κοινός νομοθέτης δηλαδή να έχει χορηγήσει τέτοια αρμοδιότητα στο όργανο που εκδίδει τέτοια πράξη.

Εξουσιοδότηση: μεταβίβαση αρμοδιοτήτων (Εγώ εκδίδω την πράξη στο δικό μου όνομα)

Ενοχή: Εκδίδεται η πράξη στο όνομα του εντολέα.

Εξουσιοδότηση # Ενοχή

Αν η διοικητική πράξη εκδόθηκε πριν την εξουσιοδότηση θεωρείται παράνομη διοικητική πράξη.

Περιπτώσεις Νομικών Ελαττωμάτων Διοικητικών πράξεων:1) Ανυπόστατες κανονιστικές πράξεις: Πράξεις που

αναγνωρίζονται σαν να μην είχαν γίνει/ εκδοθεί ποτέ. Ως τέτοιες πράξεις η νομολογία δέχεται ότι είναι και οι κανονιστικές πράξεις που δεν εκδόθηκαν/ δημοσιεύτηκαν. Για λόγους ασφάλειας δικαίου οι πράξεις αυτές πρέπει να ακυρώνονται.

2) Άκυρες κανονιστικές πράξεις: Είναι πράξεις στις οποίες ξεκίνησε η διαδικασία έκδοσης/ παραγωγής. Έχουμε συγκεκριμένο διοικητικό όργανο. Ωστόσο το νομικό ελάττωμα είναι ότι δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.

3) Ακυρώσιμες διοικητικές πράξεις : Αποτελούν το 99,9% των διοικητικών πράξεων. Έχουν έναν νομικό ελάττωμα το οποίο δεν προσβάλλει την πράξη ως προς την εκτελεστότητα τους. Για να στερηθεί η δυνατότητα εφαρμογής θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα/ αρμοδιότητα ακύρωσης.

Θα πρέπει να εξετάσουμε το ελάττωμα και να το αναγνωρίσουμε μέσω δικαστικής απόφασης.

Δεδικασμένο ισχύει για αυτόν που πήγε στο δικαστήριο.Η νομολογία δέχεται ότι όταν ακυρώνεται για παρανομία μια κανονιστική πράξη παρεμπιπτόντως, τότε η διοίκηση έχει υποχρέωση να ανακαλέσει τις όμοιες πράξεις/ περιπτώσεις. (Αρχή της νομιμότητας).Η διοίκηση οφείλει να τροποποιήσει ή να ακυρώσει την πράξη ώστε να ξαναυπάρχει νομιμότητα. Αν η διοίκηση δεν προχωρήσει στην παραπάνω διαδικασία είναι παράνομη.

10

Συλλογική σύμβαση εργασίας: Συμφωνία μεταξύ μη διοικητικών οργάνων. Για αυτό το λόγο δεν αποτελεί πηγή δικαίου. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκανε δεκτό ότι η παράταση με υπουργική απόφαση για την συλλογική σύμβαση εργασίας προσβάλλεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας με αίτηση ακύρωσης.

Το διοικητικό έθιμο δεν αποτελεί πηγή διοικητικού δικαίου και δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα. Ούτε αποτελεί κανόνα διοικητικού δικαίου.

Αρχές που διέπουν το διοικητικό δίκαιο: Κανόνες που δεν βρίσκονται στο γραπτό κείμενο, αλλά προέκυψαν από το πνεύμα του νομοθέτη. Οι αρχές αυτές διέπουν την εγγενή συμπεριφορά και δράση της δημόσιας διοίκησης. Από τις βασικές αρχές άλλες είναι συνταγματικού επιπέδου (έχουν την τυπική δύναμη), άλλες είναι σε επίπεδο κανονικού νόμου και άλλες έχουν διαπλαστεί ως γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου. Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

Α) Συνταγματικές αρχές: Πηγάζουν από το πνεύμα του συντάγματος (άρθρο 4,1). Έχουν υπερνομοθετική ισχύ. Όταν έρχονται σε αντίθεση με το νόμο υπερισχύουν.

Β) Κοινές αρχές: Αρχές που πηγάζουν είτε από τη νομολογική προσέγγιση ενός ζητήματος είτε από το γράμμα και πνεύμα των νόμων. Αφού ανήκουν στις κοινές αρχές δεν υπερισχύουν το νόμο, απλώς χρησιμοποιούνται για εννοιολογική προσέγγιση, για κάλυψη δηλαδή κενών.

Οι Συνταγματικές αρχές είναι οι εξής:1) Αρχή Υπεροχής δημοσίου συμφέροντος : Όταν υπάρχει

αντίθετη διάταξη νόμου η διοίκηση αποφασίζει κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετήσει δημόσιο συμφέρον. Η διοίκηση μπορεί να παρεκκλίνει τον νόμο για λόγους δημοσίου συμφέροντος.

2) Αρχή της ισότητας (άρθρο 4,παρ.1) : Κάνουμε επίκληση σε αυτήν μόνο σε όμοιες καταστάσεις.

Γενικές αρχές έλεγχος διοικητικής δράσης

3) Αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης: όταν η διοίκηση δημιούργησε πεποίθηση στον διοικούμενο ότι η δράση του είναι νόμιμη και δεν θα αλλάξει στο μέλλον. (λειτουργία διοίκησης ως imperium = εξουσία).

4) Αρχή της καλής πίστης: Όταν συναλλάσσομαι και μεταβάλλονται οι συνθήκες τότε τροποποιείται η συμφωνία

11

με βάση την αρχή της καλής πίστης (bona fide). Τα μέρη που συμφωνούν σε κάτι.

5) Αρχή αμεροληψίας διοικητικών οργάνων: Η διοίκηση οφείλει να λειτουργεί με τα διοικητικά της όργανα αμερόληπτα.

6) Αρχή της Αναλογικότητας: Έχει δύο επιμέρους αρχές στο σώμα της α) Αρχή σκοπιμότητας και β) αρχή αναγκαιότητας. Η δικαιοσύνη οφείλει να έχει το μέτρο. Το μέτρο που λαμβάνουμε πρέπει να βρίσκεται σε αναλογία με το σκοπό, με την αναγκαιότητα και με την δράση του ιδιώτη ή οργάνου της διοίκησης.

7) Αρχή της αιτιολογίας διοικητικών πράξεων: Υποχρέωση αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων. Η διοίκηση οφείλει να μας εξηγήσει σε ποιο νόμο/ κανόνα στηρίχθηκε για να εκδώσει την διοικητική πράξη.

Ατομικές διοικητικές πράξεις αιτιολογίαΚανονιστικές διοικητικές πράξεις δεν υπάρχει αιτιολογία εκτός από την εξαίρεση που είπαμε πριν.

8) Αρχή Ουδετερότητας διοικητικών οργάνων

9) Αρχή Νομιμότητας της διοίκησης

Η νομολογία αποτελεί πηγή διοικητικού δικαίου. Η απόφαση δεσμεύει μόνο το δεδικασμένο και όχι και άλλες περιπτώσεις.

Εκτός από τις εσωτερικές πηγές δικαίου, υπάρχουν και διακρατικές πηγές που τίθενται από όργανα εκτός της Ελληνικής έννομης τάξης.

Α) 1. Κανόνες δικαίου που είναι γενικά αναγνωρισμένοι 2. Διεθνής Συνθήκες

Β) Κοινοτικό Δίκαιο

12

Οι Κανόνες Δικαίου που είναι γενικά αναγνωρισμένοι αποτελούν αναπόσπαστε μέρος της εσωτερικής έννομης τάξης (άρθρο 28 ΣΤ). Είναι οι κανόνες που αναγνωρίζονται από την πλειοψηφία των κρατών της Γης, έστω και αν η Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα σε αυτά.Στο διεθνές δίκαιο επικρατεί η δυϊστική θεωρία κατά την οποία οι κανόνες εσωτερικού και εξωτερικού δικαίου ανήκουν σε διάφορες έννομες τάξεις. Εκτός αν το κράτος επιθυμεί να τους ενσωματώσει στην εσωτερική έννομη τάξη και να τα εφαρμόζει.

Αν υπάρχει αμφιβολία για την ιδιότητα ενός κανόνα διεθνούς δικαίου ως γενικού παραδεδεγμένου κανόνα αποφασίζει σε τελική ανάλυση το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ).

Οι κανόνες αυτοί τοποθετούνται πάνω στους νόμους και κάτω από το Σύνταγμα. Έχουν δηλαδή υπερνομοθετική ισχύ.

Οι διεθνής συνθήκες από τη στιγμή της κύρωσης τους με νόμο (που γίνεται από την Ολομέλεια της Βουλής) έχουν υπερνομοθετική ισχύ. Οι σπουδαιότερες διεθνής συνθήκες είναι:

- Σύμβαση της Ρώμης- ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου)

Σύμβαση της Ρώμης Ερμηνεύεται από το δικαστήριο του Στρασβούργου. Τοποθετείται κάτω από το Σύνταγμα και πάνω από τους νόμους. Την ερμηνεία που δίνει το παραπάνω δικαστήριο πρέπει να την ακολουθούν και τα Ελληνικά δικαστήρια.

Η εφαρμογή των παραπάνω τελεί υπό τον όρο της αμοιβαιότητας.

Αμοιβαιότητα: Αν έρθει κάποιος αλλοδαπός και επικαλεστεί αυτό το κανόνα στα Ελληνικά δικαστήρια εξετάζεται αν η δική του χώρα εφαρμόζει τους ίδιους νόμους πάνω στους Έλληνες στη δική του χώρα.

Διεθνής κανόνες – Διεθνής ΣυμβάσειςΕίναι στο ίδιο επίπεδο και δεν υπάρχει ιεράρχηση μεταξύ τους.

Κοινοτική Έννομη ΤάξηΕννοείται μια 3η έννομη τάξη που δεν ανήκει ούτε στην εσωτερική ούτε στην εξωτερική έννομη τάξη. Η Ελληνική πολιτεία έχει προσχωρήσει σε αυτήν από το 1981.

Διακρίνεται σε 2 μεγάλες κατηγορίες:

13

- Πρωτογενές κοινοτικό δίκαιο- Δευτερογενές κοινοτικό δίκαιο

Πρωτογενές κοινοτικό δίκαιο:Είναι το δίκαιο που περιλαμβάνεται στις συνθήκες ίδρυσης της Ευρωπαϊκής κοινότητας. Είναι δηλαδή δίκαιο συνθηκών. Ισχύει αυτόματα στην Ελληνική έννομη τάξη.

Δευτερογενές κοινοτικό δίκαιο:Δευτερογενές δίκαιο που παράγεται από τα όργανα της κοινότηταςΣτο δευτερογενές κοινοτικό δίκαιο διακρίνουμε τρεις υποκατηγορίες. Είναι οι:

- Κανονισμοί (ανάλογοι με τους δικούς μας τυπικούς νόμους)- Οδηγίες (ανάλογοι με τους δικούς μας τυπικούς νόμους όταν

είναι σαφής)- Αποφάσεις (Είναι κάτι σαν τις διοικητικές πράξεις, δηλαδή

απευθύνονται σε συγκεκριμένο κράτος).

Από τα παραπάνω πιο σημαντικό είναι οι κανονισμοί. Έχουν άμεση και γενική δεσμευτική ισχύ στο εσωτερικό των κρατών μελών.

Οι οδηγίες δεσμεύουν τα κράτη όσον αφορά το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Αφήνουν όμως στα κράτη την επιλογή του τρόπου και της διαδικασίας επίτευξης του αποτελέσματος. Αν η οδηγία είναι σαφής τότε ιδρύει και δικαιώματα ιδιωτών απέναντι στα κράτη- μέλη σύμφωνα με την νομολογία του ΔΕΚ. Οι ιδιώτες μπορούν να επικαλεστούν σε δικαστήρια κοινοτικούς νόμους.

Οι αποφάσεις απευθύνονται στα κράτη – μέλη τα οποία και τα δεσμεύουν. Δεν αφορούν τους ιδιώτες.

Όταν υπάρχει αμφισβήτηση για τους κανόνες κοινοτικού δικαίου στο τέλος θα αποφασίσει το ΔΕΚ. Η νομολογία του ΔΕΚ λέει ότι το κοινοτικό δίκαιο υπερισχύει σε σχέση με το Σύνταγμα των κρατών – μελών.

Αρχή της Νομιμότητας της Διοίκησης:αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και αντιπροσωπευτικό σύστημα. Καθορίζει τα πλαίσια μέσα στα οποία κινούνται τα όργανα της διοίκησης (κρατικές λειτουργίες). Ένα σύγχρονο κράτος δικαίου πλαισιώνεται από κανόνες δικαίου τις οποίες πρώτα από όλες πρέπει να τη τηρούν και να τα εφαρμόζουν τα όργανα της διοίκησης. Διαφέρει από το αστυνομικό κράτος.

14

Αστυνομικό Κράτος: Η δράση των οργάνων υπακούει όχι στην αρχή της νομιμότητας αλλά σε κριτήρια σκοπιμότητας.

Η αρχή της νομιμότητας καθορίζει τις σχέσεις μεταξύ της νομοθετικής λειτουργίας και εκτελεστικής λειτουργίας.Έχει δύο έννοιες η αρχή της νομιμότητας:

1) Η δράση των διοικητικών οργάνων πρέπει να σέβεται όλους τους κανόνες δικαίου ανεξάρτητα από την θέση που έχουν στην πυραμίδα. Δεν πρέπει η συμπεριφορά της διοίκησης και των οργάνων της να προσκρούουν στους κανόνες δικαίου. Πρέπει να τηρούν τους νόμους. Αυτό αφορά την περιοριστική διοίκηση αλλά ισχύει και για τις δύο υπόλοιπες διοικήσεις (ρυθμιστική αρμοδιότητα).

2) Δεν αρκεί ότι οι πράξεις διοικητικών οργάνων είναι σύμφωνες με τις επιταγές και τις απαγορεύσεις των νόμων αλλά πέραν τούτου πρέπει να στηρίζονται σε διάταξη νόμου. Δηλαδή πρέπει να έχουν νομοθετικό έρεισμα.

Καταλαμβάνει και τις ειδικές ενέργειες και την συμβατική δραστηριότητα της διοίκησης και όχι μόνο τις νομοθετικές δραστηριότητες.

Τελικός εγγυητής της αρχής της νομιμότητας εκτός από τη διοίκηση είναι τα δικαστήρια, όχι μόνο τα Ελληνικά αλλά και τα διεθνής δικαστήρια.

Συνέπειες παραβιάσεως της αρχής της νομιμότητας:Επισύρει είτε άμεσες είτε έμμεσες κυρώσεις.

Άμεσες Κυρώσεις: Κυρώσεις με τις οποίες αποκατίσθαται η νομιμότηταΠ.χ. άρση διοικητικής παρανομίας ή τροποποίηση από το δικαστήριο

Έμμεσες Κυρώσεις: Κυρώσεις που δεν σκοπούν στην αποκατάσταση της νομιμότητας που έχει παραβιαστεί, αλλά έμμεσα επιβάλλουν κυρώσεις για την παρανομία που έχει τελεστεί. Π.χ. Πειθαρχικές, αστικές και ποινικές κυρώσεις

Με τις παραπάνω έμμεσες κυρώσεις δεν γίνεται αποκατάσταση της νομιμότητας. Δηλαδή η διοικητική πράξη που είναι παράνομη, παραμένει παράνομη και στη συνέχεια.

Αστική ευθύνη δημοσίου και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου: Για παράνομες πράξεις και παραλήψεις των οργάνων τους. Δεν αίρεται η παράνομη διοικητική πράξη, αλλά καταδικάζεται είτε το

15

ελληνικό κράτος είτε το νομικό πρόσωπο που έχει την ευθύνη των παράνομων πράξεων και παραλήψεων.

Διοικητικό όργανο: Όχι προσωπικός φορέας, αλλά το όργανο κατ’ αυτό. Π.χ. υπουργός.

Στοιχεία κρατικής εξουσίας:- εξαναγκασμός- εξουσία

Τα παραπάνω αποτελούν την γενική κυριαρχική σχέση μεταξύ του κράτους και ιδιωτών.

Ιδιώτης: δεν εννοούνται μόνο τα φυσικά πρόσωπα, αλλά και νομικά πρόσωπα.

Μπορούμε να ενεργούμε ως ιδιώτες ελεύθεροι στα πλαίσια της γενικής κυριαρχικής σχέσης.Τα όρια όμως του κράτους χαράσσονται σε σχέση με τα ατομικά (προστατευτικά/ αμυντικά) δικαιώματα που έχουμε.Εκτός από τους απλούς ιδιώτες, υπάρχουν και ιδιώτες που τελούν υπό ιδιαίτερη κυριαρχική σχέση το κράτος.Π.χ. δημόσιοι υπάλληλοιΠ.χ. όλοι όσοι εκπαιδεύονται (γενικά όλοι οι σπουδαστές).

Τέλος υπάρχει και μια Τρίτη κατηγορία. Αυτοί που είναι έγκλειστοι σε σωφρονιστικά καταστήματα που έχουν περιορισμένες ελευθερίες. Υπάρχει ζήτημα για το ποια είναι τα όρια των ελευθεριών.Έτσι γίνονται οι εξής διακρίσεις:Πρώτον ισχύουν τα ατομικά δικαιώματα και οποιαδήποτε κρατική επέμβαση απαιτεί νομικό έρεισμα.Δεύτερον μπορούν να τεθούν περιορισμοί στα ατομικά δικαιώματα αλλά δεν μπορούν να φτάσουν μέχρι την κατάργηση του ίδιου του δικαιώματος (δεν μπορούν να προσβάλλουν τον πυρήνα του δικαιώματος). Οι περιορισμοί που υπάρχουν πρέπει να διαμορφώνονται ενόψει του δημοσίου συμφέροντος, αλλά να σέβονται και την αρχή της αναλογικότητας, δηλαδή μπορούν να επιβληθούν περιορισμοί, αλλά πρέπει να σέβονται την αρχή της θεμελιωμένης αναλογικότητας.

Μέτρα Εσωτερικής έννομης τάξης: Ρυθμίζουν τους νόμους/ κανόνες που θα ισχύουν. Δεν επιβάλλουν ποινές και δεν επιφέρουν έννομες συνέπειες, αλλά απλώς ρυθμίζουν την λειτουργία μιας δημόσιας υπηρεσίας. Τα μέτρα εσωτερικής

16

έννομης τάξης δεν αφορούν τα δικαιώματα των υποκειμένων τους (π.χ. των εργαζομένων).

Αποβολή από το σχολείο διοικητική πράξη.

Αρχή Δημοσίου Συμφέροντος:Αρχή προστασία/ υπεροχής δημοσίου συμφέροντος.Συναντιέται επίσης με την ορολογία γενικό/κοινό ή και εθνικό συμφέρον. Πρόκειται για αόριστη νομική έννοια. Δεν επιδέχεται συγκεκριμένο ορισμό, γιατί καθένας εννοεί με αυτόν τον όρο διαφορετικά πράγματα. Αποτελεί όμως τον στόχο της κάθε δημόσιας δράσης (με την ευρύτερη έννοια του όρου).Π.χ. Τα υπουργεία πρέπει να επιδιώκουν το δημόσιο συμφέρον. Το ίδιο όμως δεν ισχύει άμεσα σε περίπτωση μιας δημόσιας ή μη επιχείρησης.Τοποθετείται μέσα στην αρχή της νομιμότητας. Δηλαδή υπακούει στην αρχή της νομιμότητας. Δεν είναι δυνατή η επίκληση δημόσιου συμφέροντος για να δικαιολογήσει οποιαδήποτε απόκλιση από την αρχή της νομιμότητας της διοίκησης.

Θεωρία της θεμιτής παρανομίαςΘεωρία του δικαίου της ανάγκης

Σύμφωνα με τις παραπάνω θεωρίες κάτω από ορισμένες συνθήκες η διοίκηση κάτω από ορισμένο συμφέρον μπορεί να παρανομεί (με επίκληση στην αρχή του δημοσίου συμφέροντος). Αν η παράνομη αυτή πράξη επιφέρει ζημιές στους πολίτες η διοίκηση πρέπει να τους αποζημιώσει.Και οι δύο θεωρίες είναι ατυχής. Άρα οι αποκλίσεις από την αρχή της νομιμότητας δικαιολογούνται. Τα δικαστήρια ελέγχουν την νομιμότητα των πράξεων της διοίκησης.

Τα κριτήρια για το τι αποτελεί δημόσιο συμφέρον αντλούνται καταρχήν από τις διατάξεις του Συντάγματος.Π.χ. κριτήριο για προστασία οικογένειας

Ο νομοθέτης εξειδικεύει και συγκεκριμενοποιεί το δημόσιο συμφέρον.

Οι επιταγές και οι απαγορεύσεις του Συντάγματος έχουν δεσμευτικό/ υποχρεωτικό χαρακτήρα και υποχρεώνει τα όργανα της διοίκησης να τα τηρούν.Π.χ. χορήγηση άδειας αν εξυπηρετείτε δημόσιο συμφέρον.

Δεν μπορεί να παραβιάσει ο υπουργός τις διατάξεις του Συντάγματος στην παραπάνω περίπτωση.

17

Εκείνοι που εξειδικεύουν τα κριτήρια του δημοσίου συμφέροντος είναι:

- Συντακτικός Νομοθέτης- Βουλή (μέσω τυπικών νόμων)- Διοίκηση με τις ατομικές διοικητικές πράξεις- Διοίκηση όταν δρα κανονιστικώς

Η αρχή του δημοσίου συμφέροντος είναι συνταγματικού επιπέδου. Έχει ευρύτερη εφαρμογή ο όρος δημόσιο συμφέρον.

Η αρχή της ισότηταςΆρθρο 4 ΣυντάγματοςΈχει ποικίλες εκφάνσεις. Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου. Η βασική επιταγή της διάταξης αυτής είναι η παραπάνω.Η νομολογία λέει ότι η πολιτεία είναι υποχρεωμένη για ίση μεταχείριση. Η ισότητα που κατοχυρώνει το σύνταγμα είναι αναλογική.

Αναλογική ισότητα: Όμοια μεταχείριση όμοιων καταστάσεων και διαφορετική μεταχείριση ανόμοιων καταστάσεων.

Η αρχή της ισότητας είναι συνταγματικού επιπέδου και περιορίζει και τον νομοθέτη.

Η αρχή της αναλογικής ισότητας δεσμεύει την διοίκηση, όχι μόνο ατομικά αλλά και όταν δρα κανονιστικά.Π.χ. χορήγηση άδειας σε μαγαζιά για τραπεζοκαθίσματαΔυναμική χώρου 1 κατάστημαΥποβάλλουν αίτηση 2/3 καταστηματάρχες.

Στην παραπάνω περίπτωση έχουμε έλεγχο τήρησης της αρχής της ισότητας. Πρέπει να υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια και αιτιολογία από την πλευρά της διοίκησης.

Υπάρχουν περιορισμοί όσον αφορά τα αντικειμενικά κριτήρια της διοίκησης. Οι περιορισμοί αυτοί αντλούνται από το σύνταγμα. Π.χ. το Σύνταγμα λέει ότι διακρίσεις με βάση διάφορα χαρακτηριστικά απαγορεύονται.

Η διοίκηση είναι υποχρεωμένη να λάβει υπόψη της ορισμένα κριτήρια που επιβάλλει ο νομοθέτης (π.χ. προστασία οικογένειας).

Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η διοίκηση πρέπει να μεταχειρίζεται ίσα τις παράνομες καταστάσεις. Δηλαδή ισότητα στην παρανομία δεν υπάρχει. Π.χ. Αν η διοίκηση παραλείψει τα καθήκοντα της δεν σημαίνει ότι αυτό μπορεί να το επικαλεστεί και άλλος για να πετύχει το σκοπό του.

18

Αρχή της αναλογικότηταςΗ αρχή αυτή ξεκίνησε από τη Γερμανική θεωρία και πράξη. Πρέπει να υπάρχει μια εύλογη σχέση ανάμεσα στο σκοπό που επιδιώκεται ( ο οποίος είναι το δημόσιο συμφέρον) και στο μέτρο που επιδιώκεται ο σκοπός αυτός από τη δημόσια διοίκηση. Αποτελεί πλέον και αρχή του κοινοτικού δικαίου.

Η αρχή αυτή ελέγχεται από τρία κριτήρια:

1) Κριτήριο καταλληλότηταςΤο μέτρο που λαμβάνει η διοίκηση πρέπει να είναι κατάλληλο για την επίτευξη του σκοπού.

2) Κριτήριο αναγκαιότηταςΤο μέτρο που λαμβάνει η διοίκηση όσον αφορά την ένταση και την διάρκεια να είναι το λιγότερο επαχθείς για τον διοικούμενο.Π.χ. ο Α χρωστάει στο δημόσιο 200.000 ευρώ. Διαθέτει 3 κατοικίες από τις οποίες το ένα είναι το κύριο σπίτι του.Η διοίκηση έχει τη δυνατότητα να λάβει περισσότερα εναλλακτικά μέτρα. Είτε τα λαμβάνει όλα μαζί είτε ένα ένα. Η νομολογία δέχεται ότι εάν μόνο το ένα σπίτι είναι αξίας 200.000 ευρώ και η διοίκηση πάρει αυτό το σπίτι τότε δεν μπορούν να κατασχεθούν τα άλλα σπίτια ή να βάλει η διοίκηση των πολίτη στη φυλακή.

3) Κριτήριο αναλογικότητας με την στενή έννοια του όρου

Δεν θα πρέπει το μέτρο που λαμβάνεται από την διοίκηση να έχει μειονεκτήματα που υπερβαίνουν τα πλεονεκτήματα του. Κάθε περιορισμός που επιβάλλεται θα πρέπει να σέβεται την αρχή της αναλογικότητας.Το παραπάνω αποτελεί διάταξη του συντάγματος.

Η αρχή της χρηστής διοίκησης και εύρυθμης διοίκησης Σημαίνει ότι η διοίκηση πρέπει να τηρεί στις σχέσεις της με τους πολίτες το περί δικαίου αίσθημα ιδίως να μην καταφεύγει σε ανεπιεικές και απλώς δογματικές εκδοχές κατά την εφαρμογή των νόμων. Η διοίκηση οφείλει να μην εξαπατά μόνο τον πολίτη αλλά και να τον καθοδηγεί και να προστατεύει τα έννομα συμφέροντα του (υπό την ευρύτερη έννοια του όρου).

Έννοια της καλής πίστηςΗ έννοια της καλής πίστης δεν εφαρμόζεται στο χώρο του διοικητικού δικαίου από τα διοικητικά δικαστήρια.

19

Χρησιμοποιείται η παραπάνω αρχή η οποία καλύπτει και την αρχή/ έννοια της καλής πίστης. Όταν υπάρχουν ισχυρισμοί ότι παραβιάζεται η αρχή της καλής πίστης δεν εφαρμόζεται αυτή.Αλλά εμείς πρέπει να εξετάσουμε αν τυχαίνει εφαρμογή της αρχής της χρηστής/ εύρυθμης διοίκησης.

Αρχή της προστατευμένης εμπιστοσύνης του ιδιώτη Η αρχή αυτή επιβάλει στη διοίκηση να μην ανατρέπει αδικαιολόγητα οριστικές καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί.Η αρχή της προστατευμένης εμπιστοσύνης του ιδιώτη είναι Γερμανικής προέλευσης. Είναι θεμελιώδης αρχή του κοινοτικού δικαίου.Σε περίπτωση παραβίασης της έχουμε:- ακύρωση διοικητικής πράξης που έρχεται σε αντίθεση- επιδίκαση αποζημίωσης σε βάρος δημοσίου ή νομικών

προσώπων δημοσίου

π.χ. Ο Α διορίζεται στο δημόσιο ως αναπληρωτής καθηγητής. Πριν όμως διοριστεί στο δημόσιο είχε επαφές με την Γερμανία και ήταν έτοιμος να πάει να διδάξει στην Γερμανία. Αν μετά όμως η διοίκηση έρθει και πει ότι έγινε λάθος στον υπολογισμό των μορίων χάνει τη δουλειά του.

Αρχή της διοικητικής αμεροληψίας Ισχύει και για μονομελή και για συλλογικά όργανα. Σημαίνει ότι τα διοικητικά όργανα κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους πρέπει να παρέχουν τα εχέγγυα της αμερόληπτης χρήσης. Ήδη είναι μια αρχή την οποία είχε διαμορφώσει η νομολογία μας πολύ πριν και ήδη διατυπώθηκαν από τον νομοθέτη. (Κώδικας διοικητικής δικονομίας- άρθρο 7).Τα διοικητικά όργανα είναι υποχρεωμένα να απέχουν από οποιαδήποτε ενέργεια, διατύπωση γνώμης ή και πρότασης όταν:

- από την έκβαση της διοικητικής υπόθεσης εξαρτάται προσωπικό τους συμφέρον

- δεν μπορεί να ασκεί τα καθήκοντα του αυτός που έχει ιδιαίτερη σχέση φιλίας ή έχθρας ή ιδιαίτερο δεσμό με κάποιον από τους ενδιαφερόμενους στην διοικητική υπόθεση. Σε αντίθετη περίπτωση δημιουργείται αμάχητο τεκμήριο. Αν γίνει κάτι τέτοιο ακυρώνεται η απόφαση.

- Συγγενείς εξ’ αίματος ή εξ’ αγχιστείας κατευθείαν γραμμή απεριορίστως εκ πλαγίου δε μέχρι τον τέταρτο βαθμό δεν μπορούν να μετέχουν ή ασκούν διοικητικές αρμοδιότητες. Υπάρχουν και ειδικότερα νομοθετήματα που είναι πολύ πιο αυστηρά από τα παραπάνω που αναφέραμε.

Στις παραπάνω περιπτώσεις προβλέπεται ο θεσμός της αποχής ή αυτοεξαίρεσης. Σε αυτήν την περίπτωση παραιτήθε προσωρινά από τα καθήκοντα του και τον αναπληρώνει κάποιος άλλος. Αν ο ίδιος

20

δεν αυτό-εξαιρεθεί προβλέπεται η δυνατότητα εξαίρεσης του από τρίτους ή από τον ενδιαφερόμενο.

Αποτελέσματα:1) Ακυρωσία διοικητικής πράξης 2) Πειθαρχικές κυρώσεις (Σε βάρος προσωπικού φορέα του

οργάνου)3) Ποινικές κυρώσεις (Είτε για παράβαση καθήκοντος είτε για

ιδιαίτερα αδικήματα).4) Δεν αποκλείεται να υπάρχουν και άλλες κυρώσεις αν ο

ενδιαφερόμενος ζημιωθεί λόγο παραβιάσεως της αρχής της αμεροληψίας της διοίκησης.

Επίσης υπάρχουν στην νομοθεσία διατάξεις που προβλέπουν κωλύματα και ασυμβίβαστα για διοικητικά όργανα (π.χ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας) που τους απαγορεύονται να ασκούν ορισμένες πράξεις/ενέργειες/ λειτουργίες.

Αρχή της Συνεχής/ Απρόσκοπτης λειτουργίας δημοσίων υπηρεσιώνΟι δημόσιες υπηρεσίες δεν θα πρέπει να κόπτουν την λειτουργία τους για κανένα λόγο. Πρέπει να λειτουργούν συνεχώς. Αφορά και τις ρυθμιστικές και τις παροχικές λειτουργίες.Π.χ. νοσοκομεία κτλπ.

Αρχή ενότητας δημοσίων υπηρεσιώνΣημαίνει ότι όλες οι δημόσιες υπηρεσίες με την τυπική ή οργανική έννοια του όρου αποτελούν πλευρές της ενιαίας κρατικής εξουσίας.Οι διατάξεις που ρυθμίζουν την κατανομή αρμοδιοτήτων των δημοσίων υπηρεσιών δεν πρέπει να λειτουργούν σε βάρος των δικαιωμάτων των ιδιωτών.

Διοικητικό δίκαιο διοικητικά πράξη

Διοικητικά πράξη: Πράξη, ρύθμιση και πρόταση που εκδίδεται μονομερώς. Δεν έχουμε να κάνουμε με διοικητική σύμβαση. Όταν μιλάμε για συμφωνία μεταξύ ιδιωτών και κράτους εννοούμε διοικητική σύμβαση.

Προϋποθέσεις διοικητικών πράξεων:1) Δεν προϋποθέτει συμφωνία2) Δεν υπάρχει ισότητα των μερών

21

Διοικητική σύμβαση # Διοικητική πράξη

Διοικητική Σύμβαση: Έχουμε μια συμφωνία η οποία γίνεται:- το ένα εκ των δύο συμβαλλόμενων μερών είναι το δημόσιο ή

νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. - η σύμβαση γίνεται προς εξυπηρέτηση δημόσιας ωφέλειας - στη σύμβαση η διοίκηση συμβάλλεται με εξαιρετικό

νομοθετικό καθεστώς.

Διοικητική πράξη: α) κανονιστική β) ατομική

Στοιχεία που είναι απαραίτητα για να έχουμε διοικητική πράξη:

1) Κυριαρχική2) Πράξη3) Αρχή και Διοικητικό όργανο4) Ρύθμιση5) Μονομερώς6) Συγκεκριμένη περίπτωση κανόνων δικαίου7) Εξωτερικές έννομες συνέπειες8) Άμεση νομική ισχύ

Αν λείπει ένα από τα παραπάνω δεν έχουμε ατομική διοικητική πράξη.

Διοικητικές πράξεις εκδίδουν οι αρχές που είναι διοικητικά όργανα.Π.χ. Βουλή Νομοθετικό όργανο άρα δεν εκδίδει διοικητικές πράξειςΑντίθετα διοικητικές πράξεις εκδίδουν ο υπουργός, η εκκλησία κτλπ.

Οι πράξεις οι οποίες εκδίδονται από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου είναι διοικητικές πράξεις.

Εκκλησία όταν αφορά τα ζητήματα της εκκλησίας (π.χ. διορισμός κτλπ).

Όργανο που είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (και όχι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου) δεν μας αφορά στο διοικητικό δίκαιο.Π.χ. ΟΤΕ, ΔΕΗ κτλπ

22

Εξαίρεση αποτελεί η Τράπεζα Ελλάδας Α.Ε.

Όταν έχουμε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου δεν εκδίδονται διοικητικές πράξεις σύμφωνα με την νομολογία.

Αποφάσεις διοικητικών οργάνων που ρυθμίζουν προσλήψεις προσωπικού που θα υπηρετήσουν δεν αποτελούν διοικητικές πράξεις.

Πράξη: Σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε νομική μεταβολή και μια ρύθμιση που πρέπει να εκδίδεται με κάποιο νομικό τρόπο.Σε αντίθετη περίπτωση υπάρχουν οι υλικές ενέργειες που δεν περιέχουν νομική μεταβολή και ρυθμίσεις.

Νομική πράξη: Εντολή, αποδοχή, διαταγή και σιωπή η οποία με την εκδήλωση της επιφέρει μεταβολή στο εξωτερικό κόσμο Π.χ. έκδοση φόρου – ζήτηση μεταβολής – αποδοχή της διοίκησης.

Π.χ. εκκένωση χώρου από αστυνομικό διοικητική πράξη

Όταν ζητήσουμε κάτι από την διοίκηση και αυτή δεν αποφασίσει μέσα σε 3 μήνες σημαίνει ότι το αίτημα έχει απορριφθεί.

Ρύθμιση: Πρέπει να υπάρχει ρύθμιση.Π.χ. αντιγραφή στις εξετάσειςΠράξη διαγραφής από τη σχολήΕπιβεβαίωση διαγραφής από τη σχολή

Ρύθμιση έχουμε μόνο όταν περιέχεται μέσα στη πράξη ένας κανόνας (κάτι το οποίο επιφέρει μεταβολή)Π.χ. αν γίνει έρευνα Υπουργού για το παραπάνω παράδειγμα τότε επειδή θα έχουμε νέα δεδομένα και νέα έρευνα θα έχουμε νέα διοικητικά πράξη.

Μονομερώς: Δεν έχουμε σύμβαση. Η διοικητική πράξη εκδίδεται από το διοικητικό όργανο μονομερώς.

Κυριαρχική: Η διοίκηση μπορεί να είναι συναλλακτική, παροχική ή κυριαρχική.

Εξωτερικές έννομες συνέπειες: Θέλουμε μεταβολή στο εξωτερικό κόσμο. Θέλουμε ρύθμιση που θα επιφέρει αυτήν την μεταβολή.Π.χ. εγκύκλιος δεν έχει εξωτερικές έννομες συνέπειες

Άμεσα Νομική Ισχύ: Είναι το τεκμήριο εκτελεστότητας.

23

Κάθε διοικητική πράξη που εκδίδεται, εκδίδεται άμεσα. Για την έκδοση και εφαρμογή της δεν χρειάζεται άλλη διοικητική πράξη.

Τεκμήριο νομιμότητας: Από τη στιγμή που θα εκδοθεί η διοικητική πράξη είναι νόμιμο.

Τεκμήριο εκτελεστότητας: Κάθε διοικητική πράξη που εκδίδεται εκτελείται αμέσως. Δεν θέλει μεσολάβηση άλλης διοικητικής πράξης ή αρχής για την εφαρμογή της.

Εάν θέλουμε να διακόψουμε την πράξη πρέπει να ζητήσουμε να σταματήσει (με προσβολή στο δικαστήριο πριν εκδοθεί).

Συγκεκριμένη περίπτωση κανόνων δικαίου: Συγκεκριμένη και ειδική ατομική πράξη

Κυβερνητικές πράξεις: Πράξεις διοικητικού περιεχομένου που εκφράζουν κυβερνητική – πολιτική βούληση. Δεν ελέγχονται από τα δικαστήρια. Π.χ. Οι περιπτώσεις απέλασης αλλοδαπώνΠεριέχουν βούληση. Σχέσεις κράτους με άλλα κράτη

Πλέον σήμερα είναι ατομικές διοικητικές πράξεις.

Είδη Διοικητικών Πράξεων1) Συστατικές διοικητικές πράξεις: Δημιουργούν –

τροποποιούν κάποιο δικαίωμα με την έκδοση τους.

2) Διαπιστωτικές διοικητικές πράξεις: Δεν έχουμε πράξη της διοίκησης που με αυτήν επέρχεται άμεση ρύθμιση

Διαπιστωτικές πράξεις: Η διοίκηση διαπιστώνει τις προϋποθέσεις. Η διαπίστωση σημαίνει έκδοση της διοικητικής πράξης. Διαπίστωση της συνδρομής των προϋποθέσεως αποτέλεσμα: έκδοση διοικητικής πράξης.

3) Βεβαιωτικές πράξεις: Μοιάζουν με τις διαπιστωτικές πράξεις. Δεν έχουν εξωτερικές έννομες συνέπειες. Δεν έχουν ρύθμιση. Στις βεβαιωτικές έχουμε επιβεβαίωση γεγονότος που άρχισε με τις διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν πριν. Δεν είναι εκτελεστές πράξεις. Δεν μπορούμε να τις προσβάλλουμε. Δεν αποτελούν διοικητικές πράξεις.

4) Επαχθείς - Επωφελής διοικητικές πράξεις: Ονομάζονται οι διεθνής πράξεις όταν θέλουμε να ασκήσουμε το δικαίωμα της προηγούμενης ακρόασης πριν την έκδοση διοικητικής πράξης.

24

Επαχθείς διοικητικές πράξεις: είναι είτε ευμενής είτε δυσμενήςΕπωφελής διοικητικές πράξεις: Όφελος του διοικούμενου.

Στις επωφελής διοικητικές πράξεις δεν χρειάζεται προηγούμενη ακρόαση.

5) Ευμενής – Δυσμενής διοικητικές πράξεις: Έκδοση νέας διοικητικής πράξης. Ανάκληση της προηγούμενης διοικητικής πράξης.

Ο διαχωρισμός αφορά τις περιπτώσεις ανάκλησης.

6) Ρητές - Σιωπηρές διοικητικές πράξεις: Σιωπηρές Εκδίδονται δια της σιωπής της διοίκησης. Δεν είναι πάντα αρνητική (κατά της σιωπής της άρνησης- αδράνειας της διοίκησης).Είναι εκτελεστή διοικητική πράξη.

7) Αυτοτελής – Μη αυτοτελής διοικητικές πράξεις: Οι αυτοτελής διοικητικές πράξεις έχουν όλα τα χαρακτηριστικά που είπαμε προηγουμένως. Ενώ οι μη αυτοτελής διοικητικές πράξεις εκδίδονται αλλά δεν έχουμε εξωτερικές έννομες συνέπειες μέχρι να εγκριθούν από άλλη αρχή.

8) Θετικές – Αρνητικές διοικητικές πράξεις:

Θετικές διοικητικές πράξεις αποδοχή αιτήματος και χορήγηση δικαιώματος από την πλευρά της διοίκησης.

Αρνητικές διοικητικές πράξεις Αίτημα και άρνηση αποδοχής αιτήματος από την πλευρά της διοίκησης.

Πράξεις που εκδίδονται κατά παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας.Οι προϋποθέσεις για τέτοιες πράξεις είναι:- αίτηση του πολίτη στην αρχή- υποχρέωση της αρχής να απαντήσεις- προθεσμία μέσα στην οποία η διοίκηση έχει την υποχρέωση να

απαντήσει. Εάν δεν υπάρχει προθεσμία τότε αυτή είναι 3 μήνες.

- Αρνητική σιωπηρή πράξη το τελικό αποτέλεσμα.

9) Απλές - Σύνθετες διοικητικές πράξεις: Απλές διοικητικές πράξεις : Όταν το διοικητικό όργανο εκδίδει την διοικητική πράξη χωρίς μεσολάβηση άλλου οργάνου ή αρχής.

25

Σύνθετες διοικητικές πράξεις: Όταν εκδίδονται σειρά διοικητικών πράξεων και η τελευταία ενσωματώνει όλες τις προηγούμενες και τελικά προσβάλλουμε την τελευταία. Όταν ακυρώνεται η τελική πράξη και διαπιστώσουμε ότι έχει παρατηρηθεί παρανομία, τότε συνεχίζουμε από το σημείο που έχει διαπιστωθεί η παρανομία. Δεν ξεκινάει πάλι από την αρχή η διοικητική πράξη.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα διοικητικών πράξεων:Διοικητική πράξη: Εκτός από μονομερής πράξη – σύμβαση είναι δήλωση βουλήσεως διοικητικού οργάνου που αποσκοπεί στην παραγωγή έννομων αποτελεσμάτων έναντι του διοικούμενου. Για αυτό το λόγο αποκαλείται δικαιοπραξία του δημοσίου δικαίου.

Δικαιοπραξία: Δήλωση βουλήσεως η οποία αποσκοπεί στην παραγωγή έννομων αποτελεσμάτων.

Χαρακτηριστικά διοικητικών πράξεων:1) Τεκμήριο νομιμότητας διοικητικής πράξηςΑρχή της βασικής ισχύος των διοικητικών πράξεων. Σημαίνει ότι η διοικητική πράξη παράγει όλα τα έννομα αποτελέσματα της ακόμα και αν είναι παράνομη – ελαττωματική, μέχρι να ανακληθεί από την διοίκηση ή να ακυρωθεί με απόφαση δικαστηρίου ή να παύσει η ισχύς της με οποιαδήποτε άλλο τρόπο.Έχει ως δικαιολογιτική βάση το τεκμήριο της νομιμότητας την αρχή της ασφάλειας δικαίου και της προστασία της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των ιδιωτών. Η αρχή της ασφάλειας δικαίου έχει την αρχή της στο Σύνταγμα στην έννοια – αρχή του κράτους δικαίου. Ανεξάρτητα από τον νομικό ελάττωμα από το οποίο πάσχει η διοικητική πράξη αναπτύσσει όλα τα έννομα αποτελέσματα της.

Πρακτικά αυτό σημαίνει:- Ότι οι ατομικές – κανονιστικές διοικητικές πράξεις

καθίστανται οριστικές μετά την λήξη της προθεσμίας της δικαστικής ακύρωσης

- Δεν επιτρέπεται ο παρεμπίπτων (επ’ ευκαιρίας) έλεγχος του κύρους της ατομικής διοικητικής πράξης με την ευκαιρία της προσβολής άλλης διοικητικής πράξης.

26

Π.χ. Σε βάρος Α έχει επιβληθεί με πράξη του αρμοδίου υπουργού μια πειθαρχική ποινή για παραβίαση των καθηκόντων του.Αυτός δεν προσβάλλει αυτήν την πράξη μέσα στην προθεσμίαΗ ποινή αυτή αποτελεί στοιχείου του φακέλου του.Στις κρίσεις στις οποίες γίνονται το παράπτωμα αυτό εξετάζεται και δεν δίνεται προαγωγή.Έχει δικαίωμα ο διοικούμενος αυτός να ασκήσει αίτηση ακύρωσης. Αποκλείεται όμως ο παρεμπίπτων έλεγχος της διοικητικής πράξεις με την ευκαιρία της προσβολής άλλης διοικητικής πράξης.Ο κανόνας αυτός δεν ισχύει για τις κανονιστικές διοικητικές πράξεις επειδή οι κανονιστικές διοικητικές πράξεις είναι ουσιαστικό νόμο. Τόσο οι ατομικές όσο και οι κανονιστικές πράξεις προσβάλλονται ευθέως ενώπιον του δικαστηρίου μέσα σε προθεσμία 60 ημερών. Εάν δεν προσβληθεί ευθέως παραμένει σε ισχύ.Όταν εξετάζεται επ’ ευκαιρίας το κύρος της κανονιστικής διοικητικής πράξης με την ευκαιρία της προσβολής της ατομικής διοικητικής πράξη που στηρίζεται σε αυτήν δεν ανατρέπεται η ισχύς ή το κύρος της διοικητικής πράξεις με τον έλεγχο αλλά απλώς δεν εφαρμόζεται στη συγκεκριμένη περίπτωση.Εάν προσβάλλεται μια ατομική διοικητική πράξη που στηρίζεται σε άλλη ατομική διοικητική πράξη δεν επιτρέπεται ο επ’ ευκαιρίας έλεγχος – εξέταση της πρώτης ατομικής διοικητικής πράξης.Δεν ισχύει το ίδιο για τις κανονιστικές διοικητικές πράξεις.

- Οι διοικητικές αρχές είναι υποχρεωμένες να σέβονται την ισχύ των διοικητικών πράξεων που έχουν εκδοθεί από άλλες διοικητικές αρχές. Δεν μπορούν να ελέγχουν το κύρος των διοικητικών πράξεων που έρχονται από άλλες διοικητικές πράξεις.

2) Εκτελεστότητα διοικητικών πράξεωνΣημαίνει ότι τα έννομα αποτελέσματα της διοικητικής πράξης υλοποιούνται χωρίς την ανάγκη της μεσολάβησης άλλου οργάνου κρατικού, ιδίως των δικαστηρίωνΠ.χ. Δεν μπορεί ο ιδιώτης που έχει αξίωση να το πραγματοποιήσει με τις δικές του δυνάμεις. Πρέπει να επικαλεστεί τα δικαστήρια. Αποκτάει έτσι εκτελεστό τύπο (δικαστική απόφαση) και μετά μπορεί να προβαίνει σε αναγκαστικές πράξεις που έχει το δικαίωμα.

- Αρχή αυτονομίας ιδιωτικής βούλησηςΤα παραπάνω ισχύουν στο ιδιωτικό και όχι στο δημόσιο δίκαιο.

Συνέπεια εκτελεστότητας της διοικητικής πράξης:Είναι ο διοικητικός καταναγκασμός. Δηλαδή ο εξαναγκασμός του ιδιώτη κατά την υλοποίηση της διοικητικής πράξης. Αυτό αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της κρατικής εξουσίας- δύναμης.

27

Δεν χρειάζεται δικαστική άδεια για την εκτέλεση της διοικητικής πράξης.Είδος διοικητικού καταναγκασμού είναι η διοικητική εκτέλεση

Διοικητική Εκτέλεση: Είναι ο διοικητικός καταναγκασμός που λαμβάνει χώρα για την ικανοποίηση των χρηματικών αξιώσεων του δημοσίου ή των οργάνων του.

Τα μέτρα της διοικητικής εκτέλεσης είναι ποικίλλα. Υπάρχουν οι εξής κανόνες για την διοικητική εκτέλεση είτε για ατομικές διοικητικές πράξεις είτε για κανονιστικές διοικητικές πράξεις:

- Πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη στο νόμο (νομοθετική πρόβλεψη). Πρέπει να έχει δηλαδή νομοθετικό έρεισμα.

- Τα μέσα του διοικητικού καταναγκασμού και εκτέλεσης υπάγονται στους περιορισμούς στους οποίους προβλέπει το Σύνταγμα και ιδίως την αρχή της αναλογικότητας.

Διαδικασία παραγωγής διοικητικής πράξης:Είναι εκείνη η διαδικασία που προδιαγράφει την μέθοδο έκδοσης της διοικητικής πράξης. Η έκδοση διοικητικών πράξεων είναι αποτέλεσμα σωρείας άλλων πράξεων της διοίκησης που έχουν προηγηθεί για να καταλήξουμε σε αυτήν.Πρέπει να υπάρξει ένας τύπος διοικητικών πράξεων.

Όταν λέμε τύπο εννοούμε 2 πράγματα:1) Τύπος – μορφή διοικητικής πράξης. Μορφή η οποία λαμβάνει η

δήλωση βουλήσεως του διοικητικού οργάνου2) Διαδικαστικού κανόνες που πρέπει να ακολουθήσει η διοίκηση

για την έκδοση της διοικητικής πράξης.

Τύπος διοικητικής πράξεις (1η έννοια)1) Η διοικητική πράξη είναι καταρχήν έγγραφα (δηλαδή γραπτή)

γιατί μόνο αυτή διασφαλίζει το περιεχόμενο της με βεβαιότητα. Ο κώδικας όμως της διοικητικής διαδικασίας νόμος 26/90/1990) και η νομολογία αναγνωρίζουν και την προφορική διοικητική πράξη όταν αυτή επιβάλλεται για την προστασία του διοικούμενου.

π.χ. Κίνηση του τροχονόμου για την ρύθμιση της κυκλοφορίας (προφορική διοικητική πράξη)

Άρνηση πληρωμής (προφορικά) εκ μέρους του δημοσίου (προφορική διοικητική πράξη). Μπορεί σε αυτή την περίπτωση να προσβληθεί και η προφορική άρνηση πληρωμής.

2) Η διοικητική πράξη θα πρέπει να είναι ρητή, και κατ’ εξαίρεση σιωπηρή. Στο κράτος δικαίου ο πολίτης είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και όχι αντικείμενο αυτών.

- Σεβασμός ανθρώπινης αξιοπρέπειας

28

Απαγορεύεται η μεταχείριση του ανθρώπου ως αντικειμένου.

Η διοίκηση πρέπει να απαντάει θετικά ή αρνητικά.

Η σιωπηρή διοικητική πράξη είναι δημιούργημα δικαστηρίων για την προστασία του διοικούμενου. Τα δικαστήρια δέχονται ότι με την σιωπή τεκμαίρετε είτε η θετική είτε η αρνητική πράξη της διοίκησης.

Π.χ. ανάδοχος δημοσίου έργου Πληρωμή του αναδόχου Δεν υπάρχουν προθεσμίες πληρωμής. Σε αυτή την περίπτωση για λόγους προστασίας πρέπει να γίνεται αυτό σε εύλογο χρονικό διάστημα.

Τεκμερώμενη παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας:Είναι η περίπτωση της σιωπηρής αρνητικής διοικητικής πράξης και υποβολής αιτήματος από τον διοικούμενο που όταν υποβληθεί αίτημα από τον διοικούμενο στην αρμόδιο διοικητική αρχή για την έκδοση διοικητικών πράξεων ή την εκτέλεση διοικητικής ενέργειας για την οποία έχει υποχρέωση από τον νόμο και αυτή αδρανεί.

Τύπος διοικητικών πράξεων (2η έννοια):Είναι οι διαδικαστικοί κανόνες τους οποίους πρέπει να ακολουθήσει η διοίκηση για την έκδοση διοικητικών πράξεων.Όλους αυτούς τους κανόνες υποχρεωτικά πρέπει να τα τηρεί η διοίκηση.

- Ουσιώδης κανόνες- Επουσιώδης κανόνες

- Αιτιολογία διοικητικών πράξεωνΣημαίνει την παράθεση όλων των πραγματικών λόγων (πραγματικά περιστατικά) και νομικών λόγων (κανόνες δικαίου) οι οποίοι οδήγησαν τον διοικητικό όργανα στην έκδοση της συγκεκριμένης διοικητικής πράξης καθώς επίσης και την παράθεση των κριτηρίων με βάση τις οποίες η διοίκηση κατάληξε σε συγκεκριμένη επιλογή ασκώντας την διακριτική της ευχέρεια.Η διοίκηση οφείλει να μεταχειρίζεται τους διοικούμενους ως υποκείμενα και όχι ως αντικείμενα (Άρθρο 2,παρ. 1 και άρθρο 20, παρ. 1 ΣΤ).

Πρέπει να υπάρχει αιτιολογίαΑ) όχι μόνο για το ότι το κράτος πρέπει να σέβεται τις παραπάνω διατάξεις του ΣυντάγματοςΒ) Αλλά επιβάλλεται και για λόγους δικαστικού ελέγχου

29

Ο δικαστικός έλεγχος στηρίζεται στο:- άρθρο 20, παρ. 1 Συντάγματος- άρθρο 95 του Συντάγματος (ακυρωτικός δικαστικός έλεγχος).

Διοικητικός Συλλογισμός:Η διοίκηση συλλέγει τα πραγματικά περιστατικά τα οποία ταιριάζουν στην υπόθεση που ερευνάται και αργότερα τα εντάσσει σε έναν κανόνα δικαίου. Αργότερα με την εφαρμογή του κανόνα δικαίου έχουμε το αποτέλεσμα – έννομη συνέπεια.Π.χ. Οικοδομή χωρίς άδεια, άρα είναι αυθαίρετη. Έννομη συνέπεια : πρέπει να κατεδαφιστεί.

Χωρίς αιτιολογία ο δικαστικός έλεγχος δεν είναι εφικτός.Η αιτιολογία μπορεί να επιβάλλεται απευθείας από τον νόμο. Η απαίτηση αυτή αποτελεί ουσιώδη τύπο της διαδικασίας της εκδόσεως της. Μάλιστα η αιτιολογία πρέπει να περιέχεται στο ίδιο το σώμα της διοικητικής πράξης και αυτό σημαίνει ότι μπορεί να συμπληρώνεται και όχι να αναπληρώνεται από τα στοιχεία του φακέλου.

Δεν μπορεί να συμπληρωθεί ή να αναπληρωθεί εκ των υστέρων από την διοίκηση η αιτιολογία. Κρίσιμος χρόνος για την αιτιολογία είναι ο χρόνος έκδοσης της διοικητικής πράξης. Οι πράξεις χρειάζονται αιτιολογία όταν οι πράξεις αυτές είναι μόνο όταν από την φύση τους είναι αιτιολογητέες. Κριτήρια σαφή δεν υπάρχουν.Από την φύση τους αιτιολογητέες είναι:

- Οι Δυσμενής διοικητικές πράξεις- Οι Επιβαρυντικές διοικητικές πράξεις

Δεν απαιτείται αιτιολογία τις επωφελής διοικητικές πράξεις.

Είναι αιτιολογητέες από τη φύση τους επίσης οι πράξεις διακριτικής ευχέρειας (περιθώριο επιλογής της διοίκησης).

Η διοίκηση θα πρέπει να παραθέσει τα κριτήρια με βάση τις οποίες αιτιολογεί.

Διοικητικές πράξεις που αποκλίνουν από την γνώμη ενός συμβουλευτικού οργάνου επίσης είναι από την φύση τους αιτιολογητέες.

Επίσης χρειάζεται αιτιολόγηση και όταν αλλάζει γενικός στάση η διοίκηση πάνω σε συγκεκριμένο θέμα.

Η νομολογία απαιτεί αιτιολογία οπωσδήποτε σε πράξεις που είναι σημαντικές για τον διοικούμενο και πρέπει να ξέρει και το περιεχόμενο της.

30

Στις πράξεις που είναι από τη φύση τους αιτιολογητέες η αιτιολογία αρκεί να προκύπτει και από τα στοιχεία του φακέλου.

Στην περίπτωση που απαιτείται η αιτιολογία από τη φύση ένα δεν υφίσταται (από τα στοιχεία του φακέλου) η πράξη είναι ελαττωματική και αποτελεί παράβαση κατ’ ουσίας νόμου.

Εάν από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι δεν χρειάζεται αιτιολογία τότε δεν έχουμε παράβαση.Η αιτιολογία θα πρέπει να είναι ειδική, πλήρης και σαφής.

Ειδική αιτιολογία: Η αιτιολογία που αρμόζει στην συγκεκριμένη περίπτωση διοικητικού δικαίου. Επομένως δεν αρκεί η γενική αιτιολογία.

Πλήρης αιτιολογία: Πρέπει να περιέχει όλα εκείνα τα στοιχεία που δίνουν την δυνατότητα στο δικαστήριο να ελεγχθεί η νομιμότητα του διοικητικού συλλογισμού.

Σαφής αιτιολογία: Δεν αρκεί να λέει ότι απλώς ισχύει κάτι. Δεν θα πρέπει να υπάρχουν αντιφατικά στοιχεία. Με σαφήνεια πρέπει να προκύπτουν τα πραγματικά στοιχεία και τα κριτήρια της επιλογής (διακριτικής ευχέρειας) στα οποίο θεμελίωσε το περιεχόμενο της διοικητικής πράξης.

Αν δεν συντρέχουν σωρευτικά τα παραπάνω η αιτιολογία είναι πλημμελής – ελαττωματική.Αιτιολογία δεν χρειάζονται σύμφωνα με την νομολογία οι κανονιστικές διοικητικές πράξεις και επίσης κατ’ επέκταση δεν απαιτείται η αιτιολογία (με εξαιρέσεις) στις γενικές διοικητικές πράξεις. Δεν απαιτείται αιτιολογία γιατί είναι νομοθετική πράξη.

- Δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης διοικουμένου: Θεμελιώδης κανόνας διοικητικής διαδικασίας. Πηγάζει από το Σύνταγμα (άρθρο 20, παρ. 2 ). Σύμφωνα με αυτό ο διοικούμενος έχει δικαίωμα να καταθέσει τις ιδέες του και την γνώμη του για διοικητικές ενέργειες που λαμβάνονται εναντίον βάρους δικαιωμάτων αυτού. Το δικαίωμα αυτό θεωρείται θεμελιώδης και στην διεθνή κοινότητα.Λέγεται/ Θεωρείται και αλλιώς ως δικαίωμα προασπίσεως. Μόνο όταν κάποιος ακούσει τις κατηγορίες εναντίον του τότε πρέπει να έχει δικαίωμα να απαντήσει σε αυτές.Η διοίκηση πρέπει να καλεί τους διοικούμενους και να τους ακούσει.Δεν ισχύει μόνο ενώπιον διοικητικών οργάνων αλλά και ενώπιον γενικά των δικαστηρίων αυτό το δικαίωμα.

Σημαίνει ότι πριν ληφθεί μια ενέργεια – μέτρο για κάποιον διοικούμενο, πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στον διοικούμενο να

31

εκφράσει τις σκέψεις και την γνώμη του για αυτό. Δεν είναι υποχρεωτική να εκφράσει ο διοικούμενος αν θέλει την γνώμη του.

Εφόσον ο διοικούμενος εκφράσει τις απόψεις του μετά από ενώπιον κλίση της διοικητικής αρχής αυτά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη από την διοίκηση και να αποτελούν το περιεχόμενο της δικαιολογίας – αιτιολογίας της πράξης που εκδίδεται. Εάν δεν συμβεί αυτό η πράξη θα είναι ελαττωματική.

Η αιτιολογία έχει διπλή υπόσταση.Το δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης είναι ατομικό δικαίωμα κάθε διοικουμένου. Αλλά κατοχυρώνεται και σαν θεμελιώδης κανόνας της διοικητικής διαδικασίας. Δεν εξυπηρετεί δηλαδή μόνο το δικαίωμα του διοικουμένου αλλά βοηθάει και την διοίκηση ώστε να ασκήσει καλύτερα την λειτουργία της.Η τήρηση του δεν ελέγχεται αυταπαγγέλτως από το δικαστήριο. Ελέγχεται μόνο μετά την απαίτηση του διοικουμένου.Προ πέντε ημερών ο διοικούμενος πρέπει να χρησιμοποιήσει αυτό το δικαίωμα ακροάσεως που έχει. Η διοίκηση δηλαδή πέντε μέρες πριν την ενέργεια που θα λάβει για τον διοικούμενο πρέπει να τον καλεί για προηγούμενη ακρόαση.

Εξαιρέσεις:- Δεν απαιτείται η προηγούμενη ακρόαση αν η πράξη είναι

ευμενής για αυτόν. Άρα μόνο επί δυσμενών πράξεων καλείται ο διοικούμενος.

- Δεν χρειάζεται προηγούμενη ακρόαση αν η πράξη είναι πράξη δέσμιας αρμοδιότητας και δεν ανταπόκειται στην ευχέρεια της διοίκησης. Από τη στιγμή που είναι πράξη δέσμιας αρμοδιότητας, η διοίκηση δεν έχει διακριτική ευχέρεια.

- Όταν η πράξη εκδίδεται με βάση αντικειμενικά δεδομένα και χωρίς να συνδέεται με υποκειμενική συμπεριφορά ή το πταίσμα του προσώπου που αφορά.

- Δεν απαιτείται η προηγούμενη ακρόαση όταν θα ματαίωνε τον σκοπό της συγκεκριμένης διοικητικής πράξης.

- Δεν απαιτείται η προηγούμενη ακρόαση της διοικούμενο για επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος.

Εκτός από τα παραπάνω δεν απαιτείται προηγούμενη ακρόαση για περιπτώσεις κανονιστικών πράξεων. Το ίδιο ισχύει και για τις γενικές διοικητικές πράξεις.

Στοιχεία κύρους διοικητικών πράξεων

1)Υπογραφή διοικητικών πράξεων:Η υπογραφή πρέπει να είναι ιδιώχηρη δηλαδή χειροκίνητη και όχι μηχανική.

32

Οι μηχανικές υπογραφές υπάρχουν σε πράξεις που εκδίδονται σε μεγάλο αριθμό όπως τα εκκαθαριστικά σημειώματα.Το έντυπο αυτό έχει μηχανική υπογραφή και όχι χειροκίνητη.

Γίνεται δεκτό από την νομολογία ότι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να παραλείπεται η υπογραφή ή να είναι μηχανογραφική η υπογραφή εφόσον δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την διοικητική αρχή της προέλευσης. Δεν τίθεται ζήτημα δηλαδή παραβίασης των έννομων στοιχείων.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν μορφές διοικητικών πράξεων.

2)Χρονολογία διοικητικών πράξεων:Όλες οι διοικητικές πράξεις πρέπει να φέρνουν απαραίτητα την ημερομηνία εκδόσεως τους. Η ημερομηνία έχει την μορφή μέρα, μήνας και έτος έκδοσης. Είναι σημαντικό αυτό για δύο κυρίως λόγους:

- Μέσα από την χρονολογία αυτή μπορούνε να κρίνουμε το νομικό καθεστώς της διοικητικής πράξης αυτής

- Με βάση αυτή τη χρονολογία κρίνεται η αρμοδιότητα του διοικητικού οργάνου που εξέδωσε την συγκεκριμένη διοικητική πράξη.

Για αυτό ακριβώς η χρονολογία πρέπει να είναι πλήρης προς όλα του τα στοιχεία.

3)Δημοσίευση διοικητικών πράξεων όταν επιβάλλεται από τον νόμο:Επιβολή διοικητικών πράξεων έχουμε με ρητή απαίτηση του νόμου (υποχρεωτική δημοσίευση). Ισχύει μόνο για τις ατομικές διοικητικές πράξεις.Όλες οι κανονιστικές πράξεις που δεν το απαιτεί ο νόμος πρέπει να επιβάλλεται ρητά η δημοσίευση τους.

4)Ανυπόστατο διοικητικών πράξεων:Σημαίνει την μ η δημοσίευση της διοικητικής πράξης με βάση τον τύπο που πρέπει να ακολουθηθεί για την δημοσίευση.

Στο ιδιωτικό δίκαιο όταν αντιβαίνει η διοικητική πράξη στο νόμο θεωρείται άκυρη.Ενώ στο δημόσιο δίκαιο οι διοικητικές πράξεις παράγουν νομικά αποτελέσματα. Δεν υπάρχει η έννοια της ακυρότητας, αλλά του ανυπόστατου.Π.χ. η μη δημοσίευση διοικητικής πράξης που επιβάλλεται.

Ανυπόστατο – Ανύπαρκτο: Δεν υπάρχει ανάγκη να πάμε στο δικαστήριο για να μας πει ότι δεν έχει ισχύ. Η νομολογία δέχεται ότι αν έχουν τύχει εφαρμογή τότε μπορεί να ασκείται η αίτηση στο

33

δικαστήριο για την ακύρωση της πράξης. Αυτό γίνεται για περισσότερη βεβαιότητα. Αν είναι κανονιστική διοικητική πράξη η αίτηση ακυρότητας γίνεται στο ΣτΕ.Η νομολογία επίσης κάνει λόγο για την κοινοποίηση.

Κοινοποίηση:Η κοινοποίηση δεν αποτελεί στοιχείο κύρους ατομικών διοικητικών πράξεων. Υπάρχουν δηλαδή πράξεις που αφορούν τους ιδιώτες, είναι σε ισχύ και παράγουν έννομα αποτελέσματα που δεν λαμβάνονται υπόψη από τους ιδιώτες (χωρίς δηλαδή να έχουν κοινοποιηθεί στους ιδιώτες).Δεν υπάρχει επίσης προθεσμία προσβολής τους.Δηλαδή αν δεν γίνεται κοινοποίηση τους από την διοίκηση στους ιδιώτες, οι ιδιώτες έχουν το δικαίωμα όποτε θέλουν να κινηθούν δικαστικά και να το προσβάλλουν.

Οι ίδιοι κανόνες ισχύουν και στις γενικές διοικητικές πράξεις.

Δικαίωμα της πρόσβασης στα διοικητικά έγγραφα:Δικαίωμα του διοικουμένου να λάβει γνώση εγγράφων και στοιχείων που βρίσκονται στα χέρια της διοίκησης. Πηγάζει από το άρθρο 10, παρ. 3 του Συντάγματος.Σχετίζεται με δύο άλλα δικαιώματα:

- Δικαίωμα του άρθρου 20, παρ. 2 του Συντάγματος που αναφέρεται στο δικαίωμα της προηγούμενης ακροάσεως των διοικουμένων. Για να εκτελεστεί αυτό το δικαίωμα πρέπει να λάβουμε γνώση των εγγράφων της διοίκησης.

- Δικαίωμα του άρθρου 20, παρ. 1 του Συντάγματος που αναφέρεται στο δικαίωμα παροχής δικαστικής προστασίας. Πάλι χρειαζόμαστε να έχουμε γνώση των εγγράφων- στοιχείων της διοίκησης.

Όταν ζητήσουμε αυτά τα έγγραφα αναστέλλεται η προθεσμία άσκησης των ένδικων μέσων. Η διοίκηση είναι υποχρεωμένη (δέσμια αρμοδιότητα) να παρέχει αυτά τα έγγραφα – στοιχεία στον διοικούμενο. Δεν αποτελεί διακριτική ευχέρεια της διοίκησης. Εφόσον η διοίκηση αρνηθεί να παρέχει αυτά τα έγγραφα τότε ο διοικούμενος έχει:

- δικαίωμα να ζητήσει αυτά τα έγγραφα μέσω εισαγγελέα να συμμορφωθεί η διοίκηση δηλαδή με το αίτημα.

- δικαίωμα να ζητήσει αυτά τα έγγραφα με την διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων

- δικαίωμα να πάμε την υπόθεση στα διοικητικά δικαστήρια

Νομολογία ΔΕΚ Ο κάθε Ευρωπαίος πολίτης έχει δικαίωμα πρόσβασης στα διοικητικά έγγραφα.

34

Δικαίωμα πρόσβασης έχει την προέλευση του στην Γαλλική έννομη τάξη. Υπάρχει και επιτροπή αν η διοίκηση αρνηθεί να παρέχει αυτά τα έγγραφα.

Φορέας του δικαιώματος αυτού: Ο κάθε Έλληνας πολίτης. Διασταλτικά ερμηνεία του νόμου : Δεν υπάρχουν περιορισμοί όσον αφορά την χρήση αυτού του δικαιώματος. Ακόμα και τα νομικά πρόσωπα μπορεί να είναι φορείς αυτού του δικαιώματος. Δεν χρειάζεται ούτε έννομο συμφέρον για να μπορέσει κάποιος να έχει πρόσβαση σε αυτά τα έγγραφα. Ως διοικητικά έγγραφα νοούνται ως έγγραφα:

1) Όσα συντάσσονται από δημόσιες υπηρεσίες (πρακτικά, εκθέσεις και γνωμοδοτήσεις)

2) Ιδιωτικά έγγραφα τα οποία φυλάσσονται στις δημόσιες υπηρεσίες. Σε αυτά τα ιδιωτικά έγγραφα ο νόμιμος κάτοχος και ο συντάκτης είναι το ίδιο πρόσωπο και τα οποία έγγραφα χρησιμοποιούνται ως αιτιολογία της διοικητικής πράξης που εκδόθηκε

Π.χ. αίτηση, άδεια ή και πλήρης φάκελος μιας υπόθεσης3) Διοικητικά έγγραφα που δεν τα έχει συντάξει η ίδια η

διοίκηση, αλλά για κάποιο λόγω βρέθηκαν στην κατοχή της διοίκησης.

Π.χ. έγγραφα που δεν χρειάζονται για την έκδοση μιας διοικητικής πράξης.

Στα δημόσια έγγραφα μπορεί ο καθένας να έχει πρόσβαση.Για να έχει κάποιος πρόσβαση στα ιδιωτικά έγγραφα τα οποία φυλάσσονται από τις δημόσιες υπηρεσίες αρκεί ν έχει κάποιο εύλογο ενδιαφέρον για αυτά δηλαδή κάποιο έννομο συμφέρον από αυτά. Στα ιδιωτικά διοικητικά έγγραφα χρειάζεται κάποιος να έχει ειδικό έννομο συμφέρον για να έχει πρόσβαση σε αυτά.

Το δικαίωμα αυτό ασκείται με αίτηση. Δεν μπορεί η αίτηση να είναι γενική και αόριστη. Ούτε μπορεί να ασκηθεί με τρόπο καταχρηστικό σύμφωνα με την νομολογία του ΣτΕ. Δηλαδή μόνο αν η αίτηση είναι καταχρηστική μπορεί να αρνηθεί την παροχή αυτού του εγγράφου στον διοικούμενο η διοίκηση. Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις είναι υποχρεωμένη η διοίκηση να μας παρέχει αυτά τα έγγραφα μέσα σε προθεσμία 20 μερών.

Σε αντίθετη περίπτωση έχουμε παράλειψη νόμιμης οφειλόμενης ενέργειας.

Απόλυτοι περιορισμοί Δεν υπάρχει απόφαση – παροχή. Ένας απόλυτος περιορισμός είναι η ιδιωτική ζωή. Δηλαδή ότι προσβάλλει την ιδιωτική ζωή απαγορεύεται. Οι απόλυτοι περιορισμοί απαγορεύουν την άσκηση αυτού του δικαιώματος.

35

Π.χ. ιατρικό – φορολογικό απόρρητοΔεν μπορεί να υπάρξει διαφοροποίηση ως προς τον ιδιωτικό βίο.

Σχετικοί περιορισμοί Κρίση της διοίκησης και αργότερα απόφαση της διοίκησης. Η διοίκηση μπορεί να αρνηθεί την ικανοποίηση του αιτήματος αν αυτό αναφέρεται στις υπουργικές αποφάσεις και συζητήσεις (διακριτική ευχέρεια) και αν υπάρχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος. Παρέχουν την δυνατότητα στην διοίκηση να κρίνουν με βάση το συμφέρον και να αποφασίζει με διακριτική ευχέρεια.

Το δικαίωμα πρόσβασης και πληροφόρησης δεν μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με το ιδιωτικό βίο.Το άρθρο 9 του Συντάγματος απαγορεύει την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων και δεν βρίσκεται σε σύγκρουση με το άρθρο 10, παρ. 3 του Συντάγματος. Επομένως όποιος έχει ειδικό έννομο συμφέρον μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα, αλλά μπορεί να τα χρησιμοποιήσει μόνο και όχι να τα επεξεργαστεί. Τα άρθρα 9 και 10, παρ. 3 του Συντάγματος βρίσκονται σε αλληλοσυμπλήρωση μεταξύ τους.

Δημόσιο πρόσωπο: πρόσωπο που έχει εξουσία και μπορεί να επηρεάσει κάποιες αποφάσεις.

Ισχύς διοικητικών πράξεων:Η διοικητική πράξη ισχύει από την στιγμή της έκδοσης της. Η αρχή του κράτους δικαίου επιβάλλει κάθε διοικητική πράξη να έχει ένα χρονικό όριο μετά από το οποίο θα ισχύσει.

Νομολογία:Οι κανονιστικές διοικητικές πράξεις ισχύουν από την δημοσίευση τους στο ΦΕΚ ή από την στιγμή της δημοσίευσης τους δια της αναρτήσεως στο πίνακα ανακοινώσεων (ανάρτηση = δημοσίευση).Η ανάρτηση αυτή γίνεται με δύο τρόπους:- με τοιχοκόλληση του συνόλου της απόφασης- με την υπογραφή του πρακτικού δύο τουλάχιστον υπαλλήλων για το χρόνο και τρόπο ανάρτησης.

Οι ατομικές διοικητικές πράξεις ισχύουν από την στιγμή της κοινοποίησης τους. Μετά από την κοινοποίηση έχουμε την εξωτερική έννομη συνέπεια. Κοινοποίηση θα γίνεται ή στον πρόσωπο που απευθύνεται ή μέσω τοιχοκόλλησης στο μέρος που το πρόσωπο έχει δηλώσει ως κατοικία. Όμως δεν αρκεί πάντα η κοινοποίηση. Πρέπει να έχουμε πλήρης γνώση της διοικητικής πράξης.

36

Οι ατομικές διοικητικές πράξεις που δημοσιεύονται στο ΦΕΚ πρέπει να δημοσιευτούν στο ΦΕΚ. Έχουν ισχύ από τη στιγμή της δημοσίευσης τους. Η νομολογία ωστόσο έκανε δεκτό ότι τη στιγμή που έχουμε δυσμενή διοικητική πράξη θα πρέπει να κοινοποιηθεί στον διοικούμενο και τότε τρέχουν τα έννομα αποτελέσματα της διοικητικής πράξης.

Οι κανονιστικές διοικητικές πράξεις δεν έχουν αναδρομική ισχύ επειδή προσκρούουν στην αρχή ασφάλειας δικαίου και στην αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης.

Οι ατομικές διοικητικές πράξεις έχουν αναδρομική ισχύ σε τρεις περιπτώσεις:Α) όταν εκδίδονται κατόπιν δικαστικής απόφασης προκειμένου να συμμορφωθεί με την δικαστική απόφασηΒ) όταν μια απόφαση ανακαλείτε. Όταν δηλαδή εκδίδεται μια απόφαση που διακόπτει την ισχύ της προηγούμενης δικαστικής απόφασης.Π.χ. ανάκληση διορισμούΓ) Ακύρωση της διοικητικής πράξης με την αιτιολογία ότι δεν ήταν πλήρως αιτιολογημένη. Η νέα πράξη αυτή που εκδίδεται έχει αναδρομική ισχύ.

Διαφορετικά οι ατομικές διοικητικές πράξεις μόνο στην περίπτωση που η αναδρομική σχέση που τους προσδίδεται είναι προς όφελος του διοικούμενου τότε έχει αναδρομική ισχύ.Σε άλλες περιπτώσεις δεν έχουν αναδρομική ισχύ.

Λήξη ισχύς διοικητικών πράξεων:1) Όταν η διοικητική πράξη έχει συγκεκριμένο χρόνο2) Όταν η διοικητική πράξη ανακληθεί 3) Όταν ο ίδιος ο διοικούμενος δηλώσει ότι παρατίθεται από την

διοικητική πράξη που του αφορά4) Σε διοικητικές πράξεις που είναι προσωποπαγείς όταν

εκλείψει το πρόσωπο στον οποίο απευθύνονται.

Ανάκληση: Είναι η έκδοση από το αρμόδιο όργανο μιας διοικητικής πράξης με την οποία παύει η ισχύς προηγούμενης δικαστικής πράξηςΠ.χ. μετάθεση αστυνομικού από ένα μέρος στο άλλο, αλλά το αρμόδιο όργανο μετά αποφασίζει να ανακαλέσει την προηγούμενη απόφαση – πράξη.

Η διοικητική πράξη όταν επιφέρει βλάβη βρίσκεται σε μια σχέση με την αρχή της νομιμότητας και την αρχή της εμπιστοσύνης. Αυτή η σχέση υπάρχει από τη φύση της.

Η ανάκληση βρίσκεται πάντα σε έλεγχο νομιμότητας.

37

Αν η πράξη βρίσκεται στα όρια της αρμοδιότητας.Αν έχουν αρμοδιότητα για αυτό.

Με την ανάκληση έχουμε προσβολή της αρχής της σταθερότητας των νομικών καταστάσεων (ασφάλειας δικαίου – δικαιολογημένης εμπιστοσύνης).

Έλεγχος νομιμότητας Έλεγχος με βάση και τις γενικές αρχές του δικαίου

Λόγος ανάκλησης διοικητικών πράξεων:Υπαναχωρεί όταν πρόκειται για βλάβη συμφερόντων του διοικουμένου ή όταν πρόκειται για λόγους δημοσίου συμφέροντος.

Νομολογία:Ανακαλούνται μόνο οι ατομικές διοικητικές πράξεις. Οι κανονιστικές διοικητικές πράξεις καταργούνται όταν εκδοθεί άλλη διοικητική πράξη που έχει αντίθετο περιεχόμενο.

Μπορεί να προσβληθεί η ανακλητική διοικητική πράξη και όχι η προηγούμενη διοικητική πράξη από τη στιγμή που παύει να ισχύει.

Οι διοικητικές πράξεις πάντα ανακαλούνται.

Πάντα κοιτάμε την νομιμότητα, την δικαιολογημένη εμπιστοσύνη και τους λόγους δημοσίου συμφέροντος.

Παράνομες ευμενής διοικητικές πράξεις: Υπάρχουν προβλήματα αν θεμελιώνονται δικαιώματα των διοικουμένων ή δημιουργηθούν πραγματικές καταστάσεις που απαιτούν προστασία. Σε αυτή την περίπτωση η αρχή της νομιμότητας και η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης συγκρούονται. Η σύγκρουση λύνεται με την πάροδο ορισμένου χρονικού διαστήματος.Κριτήριο: - Εύλογο χρονικό διάστημα θεωρούνται τα 5 χρόνια. Η προθεσμία αυτή υπάρχει για την προστασία της διοίκησης και όχι του διοικουμένου. Ανάλογα όμως με την βαρύτητα της παράνομης πράξης μπορεί να γίνει αυτή η προθεσμία 7-8 χρόνια.

-Μπορούν να ανακληθούν όταν υπάρχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος.- Μπορούν να ανακληθούν από τη στιγμή που θα τα διαπιστώσει η διοίκηση την παρανομία μέσα σε 5 χρόνια. Από τη στιγμή που περάσει η πενταετία δεν μπορούν να ανακληθούν οι διοικητικές πράξεις.

38

- Μπορούν να ανακληθούν από την στιγμή που διαπιστωθεί πλάνη ή απάτη εκ μέρους του διοικουμένου (δόλος). Σε αυτή τη περίπτωση δεν ισχύει η πενταετία.

Παράνομες δυσμενής διοικητικές πράξεις:

Ανακαλούνται πάντα χωρίς όρια. Δεν είναι απαραίτητο η αρχή του δημοσίου συμφέροντος.

Νομολογία Οι παράνομες διοικητικές πράξεις που στηρίζονται σε κανονιστικές πράξεις που έχουν καταργηθεί από το Σύνταγμα η διοίκηση είναι υποχρεωμένη να τα ανακαλέσει.

Νόμιμες Ευμενής διοικητικές πράξεις:Ανακαλούνται μόνο αν επικαλεστεί η διοίκηση λόγους δημοσίου συμφέροντος. Δεν ανακαλούνται σε άλλες περιπτώσεις.

Νόμιμες Δυσμενής διοικητικές πράξεις:Ανακαλούνται πάντα όπως και οι παράνομες δυσμενής διοικητικές πράξεις.

Δημόσιο συμφέρον: πάντα θα υπερτερεί όταν:- προσβάλλεται ευθέως διάταξη που υπάρχει χάρη δημοσίου

συμφέροντος- όταν έχουμε in abstracto (αφηρημένη) διακινδύνευση

δημοσίου συμφερόντος- όταν εκ των πραγμάτων έχουμε in congreto προσβολή τους

(δημόσια τάξη και ασφάλεια που συγκεκριμένα προσβάλλονται).

Ανάκληση διοικητικών πράξεωνΣκοπιμότητα: Τήρηση της αρχής της νομιμότητας και ευκίνητη διοίκηση που μπορεί να ανταποκριθεί άμεσα στο αιτήματα των πολιτών.

Παράνομη διοικητική πράξη: Είναι η διοικητική πράξη που προσκρούει σε κανόνα δικαίου αδιάφορα αν αυτοί οι κανόνες είναι διαδικαστικοί ή αν είναι διατάξεις που ρυθμίζουν το περιεχόμενο της διοικητικής πράξης.

Στο διοικητικό δίκαιο δεν έχουν σημασία οι δηλώσεις βουλήσεως αλλά η εναρμόνιση του περιεχομένου σχηματισμού διοικητικών πράξεων με το νόμο.Π.χ. αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης – πράξη αρμόδιου υπουργού – μη εναρμονισμένη με το νόμο.

39

Η διοίκηση έχει διακριτική ευχέρεια ανάκλησης ή μη διοικητικών πράξεων. Έχει αυτήν την υποχρέωση όταν έχει εκδοθεί παράνομη διοικητική πράξη που στηρίζεται σε ατομική διοικητική πράξη που έχει κλιθεί αμετακλήτως από το Ανώτατο Δικαστήριο είτε ότι δεν στηρίζεται σε νομοθετική εξουσιοδότηση είτε ότι αντιβαίνει σε υπέρτερο κανόνα δικαίου.

Διακριτική ευχέρεια της διοίκησηςΣημαίνει ότι αν η διοίκηση αρνηθεί την ανάκληση μιας παράνομης διοικητικής πράξης μετά από αίτημα της διοίκησης να ανακαλέσει δεν θεμελιώνει παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας.

Σε περίπτωση δεδικασμένου δεν κινήτε αυταπαγγέλτως η διοίκηση αλλά πρέπει να υπάρξει αίτημα του διοικουμένου (κανονιστικές διοικητικές πράξεις) για να ανακληθεί αυτή η παράνομη διοικητική πράξη.

Εάν έχει προηγηθεί απόφαση διοικητικού δικαστηρίου τότε η διοίκηση είναι υποχρεωμένη να ανακαλέσει όλες τις διοικητικές πράξεις που είναι όμοιες με τον διοικούμενο που είχε κάνει αίτηση. Δεν έχει δηλαδή διακριτική ευχέρεια, αλλά υποχρέωση.

Παράνομη δυσμενής διοικητική πράξη: Αρχή της νομιμότητας και αρχή της προστασία των διοικουμένων.

Πως γίνεται η ανάκληση αυτή;Αρμόδιο όργανο για την ανάκληση παράνομων διοικητικών πράξεων είναι αυτό που εξέδωσε αυτήν την πράξη, έστω και αν δεν είχε την αρμοδιότητα αυτή. Αν τυχόν το διοικητικό όργανο δεν υφίσταται κατά το χρόνο της ανάκλησης αυτή γίνεται από το διοικητικό όργανο που έχει αρμοδιότητα έκδοσης αυτής κατά το χρόνο της ανάκλησης.

Όταν λέμε διοικητικό όργανο εννοούμε την οργανωτική μονάδα και όχι το προσωπικό.

Η ανάκληση μιας διοικητικής πράξης κρίνεται από το περιεχόμενο της, αλλά από τον τίτλο της.

Η διαφορετική αξιολόγηση των πραγματικών περιστατικών – προϋποθέσεων του νόμου δεν δικαιολογεί αυτό την ανάκληση της διοίκησης.

Το δημόσιο συμφέρον έχει ιδιαίτερη σημασία στον τομέα της ανάκλησης των διοικητικών πράξεων. Αποκτά υπεροχή και στην αρχή της νομιμότητας και στην αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης.

40

Τύπος ΑνάκλησηςΠρέπει να γίνει μια διάκριση σε παράνομες και νόμιμες διοικητικές πράξεις. Για την ανάκληση νόμιμων διοικητικών πράξεων πρέπει να ακολουθείται από την διοίκηση η διαδικασία που προβλέπεται για την έκδοση της. Στις παράνομες διοικητικές πράξεις δεν είναι απαραίτητη η τήρηση όλων των τύπων που προβλέπονται για την έκδοση.Η ανάκληση ευμενών διοικητικών πράξεων είτε παράνομων είτε νόμιμων είναι δυσμενής για τον διοικούμενο. Πρέπει να υπάρχει πλήρης και ειδικής αιτιολογία. Πρέπει να χρησιμοποιείται επίσης από το διοικούμενο και το δικαίωμα της προηγούμενης ακροάσεως.

Αποτελέσματα ανάκλησης διοικητικής πράξηςΠαράνομη διοικητική πράξη: Ενεργεί αναδρομικά. Παύει να υφίσταται η παράνομη διοικητική πράξη από τότε που εκδόθηκε. Όμως στον ενδιάμεσο χρονικό διάστημα μπορούν να εκδοθούν και άλλες πράξεις. Χάνοντας έτσι τη βάση της η κεντρική- αρχική διοικητική πράξη ακυρώνεται και χάνει την ισχύ της.

Νόμιμη Διοικητική πράξη: Δεν έχει αναδρομικά αποτελέσματα. Ισχύει μόνο για το μέλλον ή από τότε που θα ορισθεί με την ανακλητική διοικητική πράξη.

Η ανάκληση είτε παράνομων είτε νόμιμων διοικητικών πράξεων θέτει διάφορα ζητήματα αποζημίωσης εκείνων που έχουν δυσμενή αποτελέσματα από αυτήν.Αν μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα ανακληθεί μια διοικητική πράξη και αυτό έχει δυσμενή αποτελέσματα για τον διοικούμενο, αυτή η πράξη δεν επιφέρει έννομες συνέπειες για την διοίκηση (π.χ. αποζημίωση). Αυτή ήταν η άποψη της νομολογίας μέχρι το 2003.

Το Ανώτατο Δικαστήριο σήμερα δέχεται ότι αυτό είναι αντίθετο στην θεμελιώδη αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης. Η ζημιά δεν πρέπει να υφίσταται από έναν πολίτη, αλλά πρέπει να μοιράζεται σε όλους τους πολίτες σύμφωνα με το άρθρο 4, παρ. 5 του Συντάγματος.

Το παραπάνω αποτελεί την βάση της αστικής ευθύνης του δημοσίου, που πρέπει να πληρώσει αποζημίωση στους πολίτες. Για την ανάκληση νόμιμων διοικητικών πράξεων και για την αξίωση των πολιτών για αποζημίωση ο νόμος σιωπά. Δεν υπάρχει ρητή διάταξη νόμου για αυτό. Συμπέρασμα Αξίωση αποζημίωσης για ανάκληση διοικητικών πράξεων έχουν οι πολίτες εφόσον υπάρχει ζημιά και συντρέχουν οι λόγοι για την δικαιολογημένη εμπιστοσύνη.

Διοικητική Αρμοδιότητα

41

Είναι η ικανότητα – εξουσία που έχει το διοικητικό όργανο για να εκδίδει νομικές πράξεις και να εκτελεί υλικές ενέργειες. Δεν είναι μόνο εξουσία, αλλά και καθήκον.Απορρέει από την αρχή της νομιμότητας και από την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας.Η εξουσία αυτή απονέμεται στα όργανα της διοίκησης με την διαδικασία και τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος.

Σκοπός:- Ο καταμερισμός της εργασίας και καθηκόντων μεταξύ

περισσότερων διοικητικών οργάνων.- Ο καθορισμός της ευθύνης (πρέπει να γνωρίζουμε το αρμόδιο

όργανο).

Διακρίσεις διοικητικής αρμοδιότητας:

- αποφασιστική αρμοδιότητα- γνωμοδοτική αρμοδιότητα

Αποφασιστική αρμοδιότητα: Έχει το διοικητικό όργανο του οποίου οι πράξεις έχουν άμεση νομική ισχύ χωρίς την ανάγκη μεσολάβησης άλλου διοικητικού οργάνου. Είναι δηλαδή το όργανο που αποφασίζει.

Γνωμοδοτική αρμοδιότητα: Έχει το διοικητικό όργανο που εκφέρει γνώμη ή και συμβουλές. Η γνωμοδοτική αρμοδιότητα διακρίνεται σε:

- εκούσια γνωμοδότηση- υποχρεωτική / δεσμευτική γνωμοδότηση

Υποχρεωτική γνωμοδότηση: Είναι η γνωμοδότηση την οποία προβλέπει ο νόμος. Π.χ. Ανώτατο Συμβούλιο – υπουργός – πράξη προαγωγής στρατιωτών.

Εκούσια γνωμοδότηση: Είναι η γνωμοδότηση που ζητεί ένα όργανο χωρίς αυτή να προβλέπεται από τον νόμο.Π.χ. Υπουργός παιδείας – αποφάσεις που αφορούν την παιδία και τους μαθητές.

Εάν το όργανο που έχει αποφασιστική αρμοδιότητα μολονότι δεν έχει υποχρέωση, συστήσει γνωμοδοτικό όργανο πρέπει να τηρηθούν οι κανόνες νομιμότητας που θα τους τηρούσε όταν ήταν υποχρεωτική από τον νόμο.

- Απλή γνωμοδότηση- Σύμφωνη γνωμοδότηση

42

Απλή γνωμοδότηση: Είναι όταν το αποφασίζον διοικητικό όργανο μπορεί να αποκλίνει από αυτήν ή να μην την ακολουθήσει. Δεν δεσμεύεται δηλαδή. Εφόσον όμως το όργανο αποκλίνει ή δεν αποδέχεται τη γνώμη, η γνωμοδότηση είναι υποχρεωμένη να αιτιολογήσει την στάση του αυτή.

Σύμφωνη γνωμοδότηση: Είναι εκείνη που δεσμεύει το αποφασίζον διοικητικό όργανο το οποίο είναι υποχρεωμένο να την ακολουθήσει εκτός εάν ο νόμος ορίζει διαφορετικά.

Οι γνωμοδοτήσεις γενικά δεν έχουν εκτελεστό χαρακτήρα ούτε και άμεση νομική ισχύ. Δεν αποτελούν διοικητικές πράξεις. Δεν προσβάλλονται ενώπιον δικαστηρίων.Εξαίρεση Αρνητική σύμφωνη γνωμοδοτική πράξη.

Εάν δεν είναι ευκρινές ότι είναι απλή ή σύμφωνη η γνώμη τότε η γνώμη θεωρείται απλή.Το όργανο που έχει αποφασιστική αρμοδιότητα έχει την δυνατότητα να ακολουθήσει ή να μην ακολουθήσει. Και το όργανο που έχει γνωμοδοτική αρμοδιότητα έχει δικαίωμα να μεταβάλλει την άποψη της αλλά πρέπει να την δικαιολογήσει.

- Αποκλειστική αρμοδιότητα- Συλλογική αρμοδιότητα

Αποκλειστική αρμοδιότητα: Ασκείται αποκλειστική και μόνο από ένα διοικητικό όργανο.

Συλλογική αρμοδιότητα: Είναι η αρμοδιότητα που ασκείται από κοινού από διάφορα όργανα. Η έκδοση της απόφασης μόνο από ένα όργανο και όχι από Κοινού πάσχει αυτή από ελάττωμα αναρμοδιότητας.

- Συντρέχουσα / διαζευκτική αρμοδιότητα- Αποκλειστική αρμοδιότητα

Συντρέχουσα αρμοδιότητα: Είναι εκείνη η διοικητική αρμοδιότητα που μπορεί να ασκηθεί διαζευκτικά είτε από ένα είτε από άλλο όργανο. Δεν έχει ως σκοπό την εξυπηρέτηση της αρχής της κατανομής αρμοδιοτήτων.

- Υλική / Καθ’ ύλη αρμοδιότητα- Τοπική αρμοδιότητα- Χρονική αρμοδιότητα

Υλική Αρμοδιότητα: Σχετίζεται με το αντικείμενο της διοικητική ενέργειας.

43

Π.χ. έκδοση άδειας οικοδομής από το αρμόδιο όργανο

Τοπική Αρμοδιότητα: Καθορίζει την τυπική έκταση της υλικής αρμοδιότητα. Η αρμοδιότητα ασκείται σε μια ορισμένη περιφέρεια.Π.χ. ΑΤ Κομοτηνής – λειτουργεί μόνο για την Κομοτηνή

Χρονική Αρμοδιότητα: Το διοικητικό όργανο είναι υποχρεωμένο να ασκήσει την υλική αρμοδιότητα του μέσα σε ορισμένο πλαίσιο.Π.χ. όταν κάποιο όργανο πρέπει μέσα σε ορισμένο χρονικό διάστημα να προβεί στις ενέργειες που υποχρεούται. Αναφέρεται στις περιπτώσεις που ο νόμος θέτει συγκεκριμένη προθεσμία για να αποφασίζει το διοικητικό όργανο. Είναι ενδεικτικές οι προθεσμίες και όχι ανατρεπτικές, εκτός αν προκύπτει το αντίθετο από την διατύπωση του νόμου. Οι προθεσμίες που τάσσονται από την διοίκηση στους πολίτες είναι ανατρεπτικές.

Μεταβίβαση Αρμοδιοτήτων

Οι κανόνες που αφορούν την αρμοδιότητα δεν μπορούν εκ των πραγμάτων να είναι ατομικές. Η αρμοδιότητα που ασκεί ένα διοικητικό όργανο αφορά όλους τους πολίτες που εμπλέκονται στην διοικητική αρμοδιότητα. Για αυτό το λόγω έχουν οι κανόνες αυτοί κανονιστικό χαρακτήρα και όχι ατομικό. Οι κανόνες αυτοί είναι γενικοί και αφηρημένοι.

Μεταβίβαση αρμοδιότητας επιτρέπεται μόνο αν προβλέπεται ρητά στην οικία νομοθεσία. Αν προβλέπεται τότε η πράξη μεταβίβασης έχει πάντοτε κανονιστικό χαρακτήρα.

Επειδή έχουν κανονιστικό χαρακτήρα χρειάζονται δημοσίευση. Εάν λείπει το στοιχείο της δημοσίευσης τότε η πράξη είναι ανυπόστατη και συνεπώς ακυρώσιμη.

Η μεταβίβαση αρμοδιότητας είναι πλήρης και όχι επιφυλακτική, εκτός εάν υπάρχει αντίθετη ρητή πρόβλεψη στο νόμο.Π.χ. δεν μπορεί κάποιος υπουργός να μεταβιβάσει σε άλλον την αρμοδιότητα του να την ασκήσει πάλι ο ίδιος μετά.

Η μεταβίβαση αυτή δημιουργεί προβλήματα σαφήνειας για το ποιος έχει αρμοδιότητα τελικά. Επί μεταβιβάσεως αρμοδιότητας το οργάνου που σε αυτόν έγινε η μεταβίβαση και όχι του οργάνου που μεταβίβασε.

Περαιτέρω μεταβίβαση αρμοδιότητας υπάρχει όταν το προβλέπει ρητά ο νόμος. Διαφορετικά υπάρχει ελάττωμα αναρμοδιότητας.

44

Είναι δυνατόν να μην μεταβιβάζεται αρμοδιότητα, αλλά να δίνεται δικαίωμα υπογραφής σε κάποιο άλλο όργανο. Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή. Λέγεται εξουσιοδότηση υπογραφής. Γίνεται μόνο αν το αναφέρει ρητά ο νόμος και αυτή η πράξη (εξουσιοδότηση υπογραφής) είναι κανονιστικού χαρακτήρα, άρα πρέπει να δημοσιεύεται και εάν δεν δημοσιευτεί παύει να έχει ισχύ. Είναι ανυπόστατη.

Θεωρείται πράξη του οργάνου που εξουσιοδοτεί.Το όργανο που παραχωρεί την εξουσιοδότηση μπορεί οποτεδήποτε να υπογράψει την πράξη του.

Αρχή της αποκλειστικότητας κατανομής αρμοδιοτήτων1) Η αρμοδιότητα ασκείται μόνο από το διοικητικό όργανο στο

οποίο ο νόμος την αναθέτει και δεν ασκείται νομίμως από άλλο διοικητικό όργανο έστω και συλλογικό στο οποίο μετέχει και το αρμόδιο διοικητικό όργανο.

2) Η αρμοδιότητα δεν μπορεί να ασκηθεί από τον ιεραρχικά ανώτερο διοικητικό όργανο ή προϊστάμενο διοικητικού οργάνου. Απαγορεύεται η ιεραρχική υποκατάσταση. Δεν μπορεί να δώσει π.χ. ο υπουργός οδηγία σε κάποιον διευθυντή. Ασκείται δηλαδή η αρμοδιότητα από το όργανο που προβλέπεται ρητά από το νόμο.

Δεν θα πρέπει να συγχέεται η περίπτωση της αναπλήρωσης με όλα τα προηγούμενα που αναφέρθηκαν.

Ο ιεραρχικός προϊστάμενος έχει αρμοδιότητες μόνο σε περιπτώσεις κινδύνου ή και έκτακτης ανάγκης για την συνεχής λειτουργεί του κράτους και των οργάνων του. Σε αυτήν την περίπτωση η πράξη του δεν θα είναι ανυπόστατη και θα έχει νομική ισχύ.

Πρόσθετοι ορισμοί διοικητικών πράξεων

Εννοούμε τις προθεσμίες, τους όρους, τις αιρέσεις, την επιφύλαξη της ανάκλησης και της αναθεώρησης.

Προθεσμίες:- αναβλητικές προθεσμίες- διαλυτικές προθεσμίες

Αναβλητικές προθεσμίεςΥφίστανται όταν η ισχύς ή τα νομικά αποτελέσματα αρχίζουν από ορισμένο χρονικό σημείο και μετά.

Διαλυτικές προθεσμίες

45

Όταν τα αποτελέσματα παύουν από ορισμένο χρονικό σημείο και μετά.

Οι προθεσμίες και αιρέσεις συχνά συνοδεύουν τις διοικητικές πράξεις εφόσον δεν απαγορεύονται ρητά από το νόμο.

Αιρέσεις:- Αναβλητικές αιρέσεις- Διαλυτικές αιρέσεις

Αναβλητικές αιρέσειςΤα νομικά αποτελέσματα της διοικητικής πράξης εξαρτώνται από ένα γεγονός μελλοντικό και αβέβαιο. Πρέπει να είναι αβέβαιο το αν και αβέβαιο το πότε. Εάν λείπει το ένα στοιχείο (αν / πότε) δεν έχουμε αίρεση.

Διαλυτικές αιρέσεις:Η διοικητική πράξη αναπτύσσει κανονικά τα αποτελέσματα της τα οποία παύουν / διαλύονται όταν έλθει το μελλοντικό γεγονός που είναι αβέβαιο.

Δεν επιτρέπονται οι αιρέσεις όταν το διοικητικό όργανο έχει δέσμια αρμοδιότητα

Οι αιρέσεις δεν πρέπει να αντιβαίνουν σε διάταξη νόμου ή να καθιστούν το περιεχόμενο της διοικητικής πράξης αβέβαιο και ασαφές ή να απαιτούν πράγματα τα οποία είναι νομικώς αδύνατα.Η αίρεση με την πράξη αποτελούν μια αδιάσπαστη ενότητα.Ακυρότητα αίρεσης -> Ακυρότητα όλης της διοικητικής πράξης

ΌροιΣυνοδεύουν ευμενής και ευνοϊκές διοικητικές πράξεις διακριτικής ευχέρειας και επιβάλλουν υποχρέωση για πράξη, ανοχή ή και παράλειψη στον αποδέκτη.Δίνουν αρμοδιότητα στην διοίκηση να προσαρμόζεται σε διάφορες καταστάσεις.

- Καταχρηστικός Όρος: Εάν ο όρος παρόλο που υπάρχει νόμος και περιλαμβάνει κάτι, το περιέχει και ο όρος.

Η ακυρότητα όρου δεν επιφέρει ακυρότητα διοικητικής πράξης εκτός αν προκύπτει ότι η διοίκηση δεν θα εξέδιδε την πράξη χωρίς όρια.

Διάκριση όρου – αίρεσης1) Ο όρος συνοδεύει ευμενής διοικητικές πράξεις.2) Δεν εξαρτώνται επί όρου οι πράξεις από ένα γεγονός αβέβαιο

και μελλοντικό. Ο όρος επιβάλλει μια υποχρέωση.

46

Η αίρεση αναρτά, ο όρος επιβάλλει.

Επιφύλαξη ανάκλησης: Είναι η πρόβλεψη που υπάρχει σε διοικητική πράξη για την δυνατότητα ανακλήσεως αυτής. Μπορεί να αποτελεί πρόσθετο ορισμό διοικητικής πράξης μόνο αν η διοίκηση έχει διακριτική ευχέρεια και όχι δέσμια αρμοδιότητα.

Δέσμια αρμοδιότητα – Διακριτική ευχέρειαΗ διοίκηση έχει δύο βασικές λειτουργίες εκτός από τα άλλα. Είναι αυτές λειτουργίες –αρμοδιότητες που τις χορηγεί ο νόμος. Ο νομοθέτης παραχωρεί την δυνατότητα στη διοίκηση να λειτουργεί είτε κατά δέσμια αρμοδιότητα είτε κατά διακριτική ευχέρεια.

Δέσμια Αρμοδιότητα: Η διοίκηση βρίσκεται – είναι υποχρεωμένη να αποφασίσει μια συγκεκριμένη μόνο λύση.Π.χ. Κάθε οικοδομή χωρίς άδεια, είναι αυθαίρετο και κατεδαφίζεται.

Αν δεν εκτελεστεί αυτή η υποχρέωση από την διοίκηση τότε θα είναι παράνομη η διοίκηση.

Διακριτική Ευχέρεια: Η διοίκηση έχει την δυνατότητα να επιλέξει μια λύση από σύνολο λύσεων. Είναι δοθείσα από τον νομοθέτη η δυνατότητα αυτή επιλογής των λύσεων.

Η διοίκηση κρίνοντας από τις περιστάσεις μπορεί να διατάσσει την απέλαση ενός αλλοδαπού.

Τεκμήριο Διακριτικής Ευχέρειας: Όταν ο νόμος σιωπά έχει πάντα διακριτική ευχέρεια για μια πράξη η διοίκηση. Αντίθετα για

47

να έχουμε δέσμια αρμοδιότητα της διοίκησης θα πρέπει αυτό να προβλέπεται από τον νόμο.Όταν έχει διακριτική ευχέρεια η διοίκηση μπορεί και να μην εκδώσει διοικητική πράξη και η μη έκδοση αυτής της διοικητικής πράξης εντάσσεται στο πλαίσιο της διακριτικής ευχέρειας και δεν θεωρείται παράνομη. Όποια επιλογή και αν κάνει μέσα στο πλαίσιο της διακριτικής ευχέρειας η διοίκηση ισοδυναμεί αυτή με μια νόμιμη πράξη.

Θεωρείται παράνομη διοικητική πράξη, όταν έχει χορηγηθεί στην διοίκηση διακριτική ευχέρεια η οποία το αντιλαμβάνεται ως δέσμια αρμοδιότητα.

Στη διακριτική ευχέρεια πάντα πρέπει να υπάρχει αιτιολογία.

Στις διακριτική ευχέρεια πάντα υπάρχουν και δύο γενικές ρήτρες:- Μη χρήση της διακριτικής ευχέρειας (δυνατότητα διοίκηση)- Μη καταχρηστική άσκηση της διακριτικής ευχέρειας.

Ο έλεγχος της διοικητικής ευχέρειας γίνεται με βάση τις γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου. Ελέγχουμε την διακριτική ευχέρεια αυτή με βάση:- αρχή της ισότητα- αρχή της αναλογικότητας (σκοπιμότητα, αναλογικότητα, αναγκαιότητα)- αρχή της χρηστής και εύρυθμης διοίκησης

Οι γενικές αυτές αρχές επικαλούνται μόνο στις περιπτώσεις της διακριτικής ευχέρειας και όχι της δέσμιας αρμοδιότητας.

Στις περιπτώσεις δέσμιας αρμοδιότητας δεν μπορούμε να επικαλεστούμε τις γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου (ούτε προηγούμενη ακρόαση, ούτε δικαιολογημένη εμπιστοσύνη κτλπ).

Όταν μια διοικητική πράξη εκδίδεται με βάση αντικειμενικά κριτήρια (δέσμια αρμοδιότητα) τότε δεν απαιτείται προηγούμενη ακρόαση.

Αντικειμενικό κριτήριο # Κράτος δικαίου και αξιοπρέπεια.

Κατάχρηση εξουσίας:Όταν η διοίκηση έχει διακριτική ευχέρεια, και αποφασίζει κάνοντας χρήση της διακριτικής ευχέρειας για σκοπούς διάφορους του νόμου.Εφαρμόζει η διοίκηση έναν κανόνα δικαίου προκαλώντας βλάβη σε μια μερίδα ανθρώπων. Στο δημόσιο δίκαιο δεν έχουμε καταχρηστική άσκηση δικαιώματος.Αντίθετα έχουμε κατάχρηση εξουσίας από τον διοικητικό όργανο.

48

Δεν υπάρχει αναλογική εφαρμογή. Το ΑΚ 281 δεν ισχύσει στο δημόσιο δίκαιο.

Λειτουργία διοικητικών οργάνωνΔιοικητικό όργανο υπό στενή έννοια και ευρύτερη άσκηση καθηκόντων.

Διοικητικό όργανο:1) Επιφορτισμένο με άσκηση δημόσιας εξουσίας2) Συγκεκριμένο πρόσωπο που συγκροτείται, έχει συγκεκριμένη

συγκρότηση και ασχολείται με την έκδοση κανόνων δικαίου και διοικητικών πράξεων.

Η κακή λειτουργία του διοικητικού οργάνου ονομάζεται ουσιώδης τύπος. Έτσι έχουμε άκυρες διοικητικές πράξεις.

Σύσταση διοικητικού οργάνου: Θα πρέπει να υπάρξει διάταξη Συντάγματος. Εκτός από αυτό πηγάζει από τους νόμους. Για να υφίστανται τα διοικητικά δηλαδή όργανα πάντα πρέπει να έχουν νομοθετικό έρεισμα.

Διοικητικά όργανα:- Ατομικά όργανα- Συλλογικά όργανα (minimum members: 3). Σε περίπτωση

παραίτησης μπορεί να λειτουργήσει πάλι.

Διοικητικό όργανο μπορεί να είναι π.χ. το δημοτικό ή το πρυτανικό συμβούλιο.

Υπάρχουν αποφασιστικά και γνωμοδοτικά διοικητικά όργανα.

Τα γνωμοδοτικά όργανα δεν εκδίδουν εκτελεστές διοικητικές πράξεις.

Ένα διοικητικό όργανο για να αποκτήσει αυτήν την ιδιότητα πρέπει να το διορίσουμε είτε να το εκλέξουμε. Πρέπει να υπάρχει δηλαδή μια ειδική σχέση που να συνδέει με αυτήν την ιδιότητα. Τότε έχουμε μόνο υποστατό διοικητικό όργανο.

Αυτό ονομάζεται και αλλιώς ειδική εντολή ή ειδική σχέση και περιλαμβάνει την πράξη εκλογής ή διορισμού.

Ο διορισμός είναι μια διοικητική πράξη η οποία δίνει την υπόσταση

49

Ενώ η εκλογή γίνεται μέσα από μια διοικητική διαδικασία.

Ex officio μέλος: Εκ της ιδιότητας μέλος. Προβλέπεται απλά η ιδιότητα του και έτσι συμμετέχει σε διοικητικά όργανα. Δεν διορίζεται και δεν εκλέγεται. Έχουμε συμμετοχή εκ της θέσης – ιδιότητας. Έτσι προβλέπεται και συγκροτείται.

Εάν εκλείψει η παραπάνω ειδική σχέση τότε έχουμε ανυπόστατο διοικητικό όργανο και οι διοικητικές πράξεις που εκδίδει δεν είναι εκτελεστές.

Κατ’ επίφαση νομιμότητα: Το διοικητικό όργανο που συγκροτήθηκε αλλά πάσχει ως προς την ειδική αυτή σχέση (δεν της λείπει όμως) τότε έχουμε κατ’ επίφαση νομιμότητα διοικητικού οργάνου και ονομάζεται de facto διοικητικό όργανο. Οι διοικητικές πράξεις που εκδίδει είναι νόμιμες. Μπορεί όμως να ακυρωθεί αυτή η διοικητική πράξη με άλλη αιτία αλλά όχι για πράξη διορισμού δηλαδή εξαιτίας αυτής της ειδικής σχέσης. Τα de facto δηλαδή διοικητικά όργανα έχουν το τεκμήριο της νομιμότητας.

Νόμος 2690/ 1999 Σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν την δράση και την λειτουργία της διοίκησης και των διοικητικών οργάνων. Διέπουν την νομιμότητα της διοικητικής πράξεις. Για την νόμιμη συγκρότηση ενός συλλογικού οργάνου απαιτείται ο ορισμός όλων των μελών (καθορισμός αριθμού, προσώπων, ιδιότητας και σκοπού). Για να έχει δηλαδή υπόσταση ένα διοικητικό όργανο πρέπει να έχει οριστεί. Θα πρέπει να ορίζεται επίσης και ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας θα συμμετέχει σε διοικητικό όργανο. Για να υπάρξει συγκρότηση πρέπει να προηγηθεί η δημοσίευση. Στην συγκρότηση αναφέρονται πρόσωπα συγκεκριμένα. Στην περίπτωση ex officio προσώπου δεν χρειάζονται όλες αυτές οι αναφορές.

Άρθρο 132 νόμου 2690 / 1990Minimum 3 μέληΝομολογία Τα 3 μέλη είναι ελάχιστος αριθμός. Δεν υπάρχει περιορισμός ώστε ο αριθμός να είναι περιττός ή άρτιος. Υπάρχουν όμως ειδικοί κανόνες για το πώς θα ληφθεί μια απόφαση σε περίπτωση ισοψηφίας.Στα συλλογικά όργανα θα πρέπει να ορίζονται εκτός από τα τακτικά μέλη και αναπληρωματικά μέλη. Όταν υπάρχουν αναπληρωματικά μέλη χωρίς ιδιότητα – σχέση τότε τους αναπληρώνει άλλος.

Σύνθεση: Είναι η στιγμή της ιδιότητας – λειτουργίας κατ’ απαρτία και συμμετοχή που έχει το διοικητικό όργανο. Είναι δηλαδή η κατάσταση- σύνθεση που κατά την στιγμή της συμμετοχής.

50

Παράνομη σύνθεση Παράνομη έκδοση διοικητικών πράξεων.

Για να συγκροτηθεί σε σώμα ένα συλλογικό όργανο πρέπει όλοι ν είναι παρόντες. Αν υπάρξει κλίση για συμπλήρωση διοικητικών οργάνων, αλλά δεν εκδοθεί αυτή η διοικητική πράξη / κλίση τότε το διοικητικό όργανο που συνεδριάζει χωρίς τα μέλη θεωρείται ότι συνεδριάζει νομίμως και μπορεί να παράγει νόμιμες διοικητικές πράξεις.

Άρθρο 135 νόμου 2690/ 1999Ένα διοικητικό όργανο μπορεί να λειτουργήσει όχι πάνω από τρίμηνο όταν τα μέλη του πάψουν να έχουν την ιδιότητα μέλους ή εκλείψουν. Δεν έχουμε δυνατότητα αναπλήρωσης σε αυτήν την περίπτωση.

Έλλειψη: Απώλεια ιδιότητας. Δίνει το δικαίωμα στο διοικητικό όργανο να συνεχίζει να λειτουργεί.

Υφίσταται δυνατότητα αναπλήρωσης όταν δεν έχουμε περίπτωση έλλειψης.

Δεν προσβάλλονται οι αποφάσεις συλλογικών οργάνων στις οποίες συμμετέχουν δικαστές.Αργότερα όμως αυτή η άποψη της νομολογίας καταρρίφθηκε. Ο δικαστής έχει δικαιοδοτική αρμοδιότητα και όχι διοικητική.

Νομολογία Λειτουργία συλλογικών διοικητικών οργάνων.Αν έχουμε τακτική συνεδρίαση δεν χρειάζονται να καλούνται εκ νέου τα μέλη. Αν έχουμε μη νόμιμη κλήση (εκτός δηλαδή της προθεσμίας που προβλέπεται) αν αυτά τα μέλη εμφανιστούν θεραπεύεται τότε η παρανομία και μπορεί να συγκληθεί νόμιμα το διοικητικό όργανο. Αλλά αν δεν εμφανιστούν δεν μπορεί να συγκληθεί.

Για την έκδοση απόφασης προαπαιτείτε ο διάλογος αυτών που συμμετέχουν σε συλλογικό διοικητικό όργανο. Την στιγμή που δεν έχουμε κλήση τότε η συνεδρίαση είναι παράνομη.

Δεν χρειάζεται να προσκληθεί μέλος ο οποίος πριν την συνεδρίαση έχει δηλώσει ότι δεν μπορεί να παρευρεθεί ή δεν το επιθυμεί. Αν το έχουν δηλώσει τότε απαλλάσσονται όλων των παρανομιών.

Η νομολογία αναγνωρίζει δύο τρόπους απαρτίας:- οριζόμενη ειδικώς από το νόμο (π.χ. όταν είναι εδώ τα 2/3)- όταν είναι παρόν το 50 % + 1 των μελών

51

Προϋπόθεση για την ύπαρξη της είναι η νόμιμη συνεδρίαση.Επίσης υπάρχουν ζητήματα για τα οποία ο νόμος απαιτεί το 2/3 όχι των μελών, αλλά αυτών που έχουν συνεδριάσει.

Πλασματική απαρτία των ΟΤΑΜπορεί να χαθεί κατά την διάρκεια της συνεδρίασης η απαρτία. Ωστόσο αν το σύνολο των ψήφων για την λήψη της απόφασης είναι τέτοιο που αρκούσε αν είχαμε την περίπτωση νόμιμης απαρτίας τότε είναι νόμιμη η πράξη.

Π.χ.

21 -> 11 -> 6/521 -> 9 -> 6/3

Η πιο αδύνατη άποψη πρέπει να αποσυρθεί και να προσχωρήσει στην δυνατότερη άποψη.

Άρθρο 15 – Κώδικας Διοικητικής διαδικασίαςΜέλος που απέχει από την ψηφοφορία ή δίνει – ψηφίζει λευκό θεωρείται αυτών. Όπου δεν ορίζεται διαφορετικά, επηρεάζεται η νόμιμη απαρτία κατά τη στιγμή της συνεδρίασης.

Αρχή αμεροληψίας: η ιεραρχική εργασιακή σχέση δεν παίζει ρόλο στην αμεροληψία και εφόσον υπάρχει τέτοια σχέση δεν υπάρχει παραβίαση νόμου.

Υπάρχει εδώ επίσης και τεκμήριο επηρεασμού.

Όταν εμφανίζεσαι πριν από την ψηφοφορία τεκμαίρετε ότι έλαβες γνώση όλων όσων προηγήθηκαν από πριν.

- απόλυτη διαφάνεια- νόμιμη σύνθεση- αρχή της ισότητας- πληροφόρηση

Εάν υπάρξει μη μέλος που να συμμετέχει σε αυτήν την διαδικασία τότε η ψηφοφορία είναι παράνομη.

Αμάχητο τεκμήριο επηρεασμού:- συγγένεια ως τον 4ο βαθμό

52

Έλεγχος Δημόσιας Διοίκησης

Επιβάλλεται έλεγχος από την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και από την ίδια την δημοκρατία. Όταν ασκείται δημόσια διοικητική εξουσία είναι απαραίτητος ο έλεγχος αν οι πράξεις είναι νόμιμες ή όχι ή αν υπάρχουν παραλείψεις. Πρέπει να υπάρχουν ελεγκτικά όργανα που να δρουν κατασταλτικά.

Έλεγχος διακρίνεται με βάση την θέση που έχει το ελεγκτικό όργανο σε σχέση με το ελεγχόμενο σε εξωτερικό και εσωτερικό έλεγχο της διοίκησης.

Εξωτερικός έλεγχος:Διενεργείται από όργανα που δεν εντάσσονται στη δημόσια διοίκηση.Π.χ. δικαστικός / κοινοβουλευτικός έλεγχος

Εσωτερικός έλεγχος:Διενεργείται από την ίδια την διοίκηση ή τα όργανα της μέσα στους κόλπους της ίδιας της διοίκησης. Τεκμαίρετε ιεραρχικός έλεγχος.

Διοικητική εποπτεία:Ασκείται σε αυτοδιοικούμενα ν.π.δ.δ. δηλαδή σε δημόσιους οργανισμούς. Δεν τεκμαίρετε αλλά πρέπει να στηρίζεται στην ρητή νομοθετική διάταξη.

Προληπτικός έλεγχος:Όταν λαμβάνει χώρα προκειμένου πριν γίνουν οι παρανομίες ή οι παραλείψεις της διοίκησης.

Κατασταλτικός έλεγχος:Σκοπός: Είτε στην ανατροπή της παράνομης κατάστασης ή άρση παρανομίας είτε στην επιβολή κυρώσεων στους παρανομούντες φορείς του διοικητικού οργάνου.Ο κατασταλτικός έλεγχος διενεργείται μετά την παρανομία ή παράλειψη που υπάρχει.

Η διοίκηση έχει κάθετη οργάνωση ανά υπουργεία.Επίσης έχουμε και την περιφερειακή δημόσια διοίκηση.

Ο έλεγχος που γίνεται αφορά όλη τη δημόσια διοίκηση με την ευρεία έννοια του όρου (κεντρική διοίκηση, δημόσιο οργανισμό κτλπ).

Η διοικητική εποπτεία μπορεί να είναι είτε κατασταλτική είτε προληπτική.

53

Μορφές ελέγχου:

Κοινοβουλευτικός έλεγχος: Ασκείται στα πλαίσια κοινοβουλευτικής δημοκρατίας από το Κοινοβούλιο και εκφράζει μέσα από αναφορές, επερωτήσεις, ερωτήσεις, αιτήματα κατάθεσης εγγράφων και μέσω εξεταστικών επιτροπών. Διασφαλίζει την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Περιορίζεται όμως σε συγκεκριμένα θέματα. Το Κοινοβούλιο δεν ασχολείται με πράξεις ή παραλήψεις της διοίκησης που αφορά κάθε πολίτη ατομικά. Ασχολείται με σοβαρότερα ζητήματα. Δεν μπορεί να διασφαλίσει την αρχή της νομιμότητας της διοίκησης και των πράξεων της.

Διοικητικός αυτό-έλεγχος: Ασκείται μέσα στους κόλπους της διοίκησης. Έχει μικρή πρακτική αξία. Η διοίκηση δεν μπορεί να είναι αμερόληπτη σε ζητήματα που αφορούν τα όργανα της.Πλεονεκτήματα:

- Εύκολη πρόσβαση- Αδάπανος έλεγχος- Το Βεληνεκές προστασία που παρέχει είναι αρκετά ευρύτερη.

Μπορεί να ξεκινήσει πάντοτε από τον ιεραρχικώς προϊστάμενο διοικητικό όργανο (αυταπαγγέλτως). Αφετηρία αποτελούν επίσης οι διοικητικές προσφυγές κάθε μορφής. Οι προσφυγές έχουν τεράστια σημασία και για τον ακυρωτικό έλεγχο.

Έρεισμα Διοικητικών προσφυγών: Άρθρο 10 Συντάγματος. -> Δικαίωμα αναφοράς.

Αναφορά: Έγγραφες αιτιάσεις για πράξεις ή παραλείψεις διοικητικών αρχών. Διατυπώνουν αιτήματα για άρση της παρανομίας ή της προσβολής που έχει γίνει στα συμφέροντα του διοικουμένου.

Προσφυγή: Οποιοδήποτε έγγραφο που μπορούμε να το δώσουμε σε οποιαδήποτε αρχή – διοικητικό όργανο και να εκφράσουμε τα παράπονα μας. Η διοίκηση είναι υποχρεωμένη να μας απαντήσει κάτω από ορισμένες περιπτώσεις.

Η προσφυγή χαρακτηρίζεται – εξετάζεται με βάση το περιεχόμενο και όχι με βάση το τίτλο.

Εάν η αναφορά έχει ως αίτημα την ανάκληση και τροποποίηση τότε πρόκειται περί διοικητικής προσφυγής.

54

Διοικητικές προσφυγές:1. Απλές – άτυπες προσφυγές2. Ενδικοφανείς προσφυγές3. Ειδικές προσφυγές

Απλή προσφυγή:Διακρίνεται σε 2 κατηγορίες:

1. Αίτηση θεραπείας – χαριστική προσφυγή2. Ιεραρχική προσφυγή

Αίτηση θεραπείας: Είναι η διοικητική προσφυγή που απευθύνεται στο διοικητικό όργανο που εξέδωσε την πράξη ή την παρέλειψε. Έχει ως αίτημα την ανάκληση ή την τροποποίηση ή να ακυρώσει αυτήν.

Ιεραρχική προσφυγή: Λέγεται έτσι η διοικητική προσφυγή που απευθύνεται στον ιεραρχικώς προϊστάμενο διοικητικό όργανο από εκείνο που εξέδωσε την πράξη ή παράλειψη. Επιδιώκει την ανάκληση ή ακύρωση αυτής.

Υπάρχει απαγόρευση της ιεραρχικής αποκατάστασης. Απλώς γίνεται έλεγχος νομιμότητας. Δεν γίνεται υποκατάσταση πράξης του διοικητικού οργάνου.

Αποτέλεσμα: Διακοπή προθεσμίας (60 μέρες) ασκήσεως της αίτηση ακύρωσης.

Ειδικές Διοικητικές προσφυγές: (Προσφυγές νομιμότητας) Είναι εκείνη η οποία προβλέπεται από ειδική διάταξη νόμου που καθορίζει το αρμόδιο όργανο προς το οποίο ασκείται η προσφυγή νομιμότητας και επίσης την προθεσμία μέσα στην οποία ασκείται αυτή. Δίνει δυνατότητα επανεξέτασης μόνο της νομιμότητας της διοικητικής συμπεριφοράς.

Η προσφυγή νομιμότητας δεν απορρέει από το δικαίωμα αναφοράς που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα.Η προσφυγή μπορεί να ασκηθεί είτε στο ίδιο το όργανο που εξέδωσε την πράξη είτε σε οποιαδήποτε άλλο ιεραρχικώς προϊστάμενο όργανο.

Ενδικοφανής Προσφυγή:

55

Είναι εκείνη η οποία προβλέπεται από ειδική διάταξη νόμου που καθορίζει αποκλειστική προθεσμία μέσα στην οποία μπορεί να ασκηθεί. Επίσης το διοικητικό όργανο προς το οποίο θα ασκηθεί η προσφυγή. Δίνει τη δυνατότητα όχι μόνο ελέγχου της νομιμότητας της πράξης, αλλά και επανεξέτασης της ουσίας της υπόθεσης.Η διαφορά από την προσφυγή νομιμότητας είναι η έκταση του ελέγχου.Τα υπόλοιπα στοιχεία είναι ίδια.

Όποτε και αν προβλέπεται από τον νόμο αποτελεί προϋπόθεση του παραδεκτού, της δικαστικής προσφυγής και της αιτήσεως ακυρώσεως σε διοικητικό δικαστήριο. Εάν δηλαδή κάποιος δεν ακολουθήσει την ενδικοφανή προσφυγή το δικαστήριο θα απορρίψει την αίτηση. Εάν η νομοθεσία προβλέπει διαδοχικές ενδικοφανείς προσφυγές πριν κινηθεί δικαστικά ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να τις εξαντλήσει όλες. Δηλαδή η άσκηση όλων των ενδικοφανών προσφυγών είναι προϋπόθεση του παραδεκτού σε δικαστήρια.

Επιτελούν την διοικητική λειτουργία τα παραπάνω. Ξεκαθαρίζονται στο εσωτερικό της διοίκησης κάποια ζητήματα πριν φτάσουν σε αυτήν.

Γενική αρχή:Απαιτείται η γνωστοποίηση εκ μέρους της διοίκησης στον διοικούμενο ότι έχει δικαίωμα / υποχρέωση να ασκήσει ενδικοφανής προσφυγή, τη προθεσμία και το όργανο αυτής της προσφυγής.Εάν η διοίκηση δεν το κάνει αυτό, ο πολίτης μπορεί να πάει σε δικαστήριο και να παρακάμψει την ενδικοφανή προσφυγή.

Διοικητικές Συμβάσεις

Σύμβαση: Συμφωνία μεταξύ δύο μερών. Η συμφωνία αυτή μπορεί να είναι είτε προφορική είτε γραπτή. Έχουμε έκφραση βούλησης από τα μέρη για κάποιον κοινό σκοπό. Αυτή η συμφωνία υπόκειται σε κάποιους κανόνες. Τέτοιοι κανόνες / στοιχεία είναι:-κοινή βούληση-διάρκεια συμφωνίας-μέρη που συμμετέχουν-τρόποι λύσης των διαφωνιών-υποχρεώσεις από την συμφωνία αυτή-τρόπος αναπροσαρμογής της συμφωνίας

Δίκαιο των συμβάσεων: Τομέας δικαίου που ρυθμίζει τα ζητήματα σχετικά με την σύναψη των συμβάσεων.

Διοικητικό δίκαιο -> κράτος και πολίτες διοικητική σύμβαση (δίκαιο διοικητικών συμβάσεων).

56

Διοικητική Σύμβαση: Η διοικητική σύμβαση είναι καταρχήν μια συμφωνία. Από την μια πλευρά πάντα είναι η διοίκηση ή ένα ν.π.δ.δ. και από την άλλη πλευρά ιδιώτες- διοικούμενος.ΟΤΕ – Ιδιωτικό δίκαιο – σύμβασηΟ.Τ.Α. – Δημόσιο δίκαιο – διοικητική σύμβαση

Η σύμβαση αυτή έχει κάποιο σκοπό. Ο σκοπός πάντα είναι η δημόσια ωφέλεια – συμφέρον.Στο δημόσιο δίκαιο και στις διοικητικές συμβάσεις εργασίας εφαρμόζεται ένα ιδιαίτερο εξαιρετικό νομικό καθεστώς που συγκροτεί τους κανόνες που διέπουν την διοικητική σύμβαση.

Ιδιωτικό δίκαιο ->Υπάρχει ισότητα μερών που υπογράφουν σύμβαση (αρχή της ισότητας).Δημόσιο Δίκαιο -> Προνόμιο της διοίκησης στις συμβάσεις που υπογράφει. Ο ιδιώτης όταν υπογράφει την σύμβαση αποδέχεται τους όρους της σύμβασης που διέπονται από ένα εξαιρετικό καθεστώς.

Διοικητικές Συμβάσεις:- τύπος (διοικητική / ιδιωτική)- ερμηνεία σύμβασης αν προκύψουν προβλήματα- διαδικασίας σύναψης

Στη διοικητική σύμβαση αυτός που προσκαλεί έχει το δικαίωμα να θέσει τους όρους της σύμβασης.Τα στοιχεία που αναφέρθηκαν παραπάνω για διοικητική σύμβαση πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά σε μια σύμβαση.Αν δεν είναι διοικητική η σύμβαση εφαρμόζονται άλλοι κανόνες.

Σήμερα η διοικητική σύμβαση εντάσσεται μέσα στους κανόνες του δημοσίου / διοικητικού δικαίου.

Διοικητική Σύμβαση: Εφαρμογή κανόνων δημοσίου δικαίου.

Τα διοικητικά δικαστήρια είναι αρμόδια να επιλύουν τα προβλήματα που προκύπτουν από τις διοικητικές συμβάσεις.

Στάδιο 1ο Τι προηγείται πριν την υπογραφή της διοικητικής σύμβασης;

Στάδιο 2 Τι γίνεται μετά την υπογραφή της διοικητικής σύμβασης;

Στάδιο 1ο

Η διοίκηση εκδίδει μια σειρά από κανονιστικές και ατομικές διοικητικές πράξεις. Πρόσκληση ιδιωτών, προϋποθέσεις

57

συμμετοχής, αποδοχή / απόρριψη ιδιωτών, αιτιολογία απόφασης. Λέγεται και αλλιώς προσυμβατικό στάδιο.

Στάδιο 2ο

Λέγεται και συμβατικό στάδιο. Έχει να κάνει με ότι αφορά τη σχέση του ιδιώτη και την διοίκηση. Περιλαμβάνει ατομικές διοικητικές πράξεις που εκδίδει η διοίκηση προς τον ιδιώτη μετά την υπογραφή της συμφωνίας (ποινή, έκπτωση κτλπ).

Νομολογία ΣτΕ Για να χαρακτηρίζεται μια σύμβαση διοικητική πρέπει να εκδίδεται αυτή από την διοίκηση. Εφαρμόζεται το οργανικό κριτήριο.

ΔΕΚ Θεωρία αυτόνομης ερμηνείας Δεν έχει σημασία για μια διοικητική σύμβαση, πως χαρακτηρίζεται με νόμο από το κράτος, αλλά αν το όργανο αυτό ασκεί δημόσια εξουσία ή όχι.

Νομολογία (τελική) Λειτουργικό κριτήριο

Άρθρο 14, παρ.9 του Συντάγματος : Βασικός μέτοχος σε ΜΜΕ αποκλείεται να συνάψει σύμβαση με το δημόσιο.Κοινοτικό δίκαιο: Στις απαγορεύσεις περιλαμβάνονται επίσης αυτοί που είναι υπό πτώχευση και έχουν καταδίκη για ναρκωτικά και όπλα.

Το κοινοτικό δίκαιο έχει υπερσυνταγματική ισχύ.ΔΕΚ Έπρεπε να γίνει αναθεώρηση του Συντάγματος και του άρθρου 14, παρ. 9. Έτσι ο νόμος περί του βασικού μετόχου χαρακτηρίστηκε ως αντισυνταγματικός.

Θεωρία των αποσπαστών διοικητικών πράξεων:Κάθε ενέργεια της διοίκησης αποσπαστά (ξεχωριστά) ελέγχεται από τα διοικητικά δικαστήριο όταν ασκείται προσβολή.Επίσης μπορεί το ζήτημα να πάει στο ΣτΕ και να ασκηθεί αίτηση ακυρώσεως.

Όταν έχουμε όμως υπογραφή της διοικητικής σύμβασης τότε έχουμε έλεγχο του Διοικητικού Εφετείου.Μετά την υπογραφή της σύμβασης κανένας τρίτος δεν μπορεί να προσβάλλει την σύμβαση.

Ε.Ο.Τ. και ιδιώτης Διοικητική σύμβαση, γιατί η Ε.Ο.Τ. ασκεί δημόσια εξουσία και σκοπεύει στην εξυπηρέτηση δημοσίου συμφέροντος

Ε.Α.Σ. και ιδιώτης Διοικητική σύμβαση

58

Είδη Διοικητικών Συμβάσεων:- Σύμβαση Παροχής Δημόσιας Υπηρεσίας- Σύμβαση Έργου- Σύμβαση Προμήθειας- Αναπτυξιακή Σύμβαση

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις εφαρμόζεται το δίκαιο των συμβάσεων.Αν σε μια σύμβαση δεν υπάρχει εξαιρετικό νομοθετικό καθεστώς προς όφελος της διοίκησης τότε δεν υπάρχει διοικητική σύμβαση. Κατά την κατάρτιση και εκτέλεση της σύμβασης δεν εφαρμόζεται η αρχή της ισότητας. Η διοίκηση μπορεί να τροποποιεί την σύμβαση μονομερώς.

Νομολογία ΣτΕ Όσον αφορά τους Δήμους και όμοια όργανα, οικονομικά οφέλη στα πλαίσια ενεργειών διαχείρισης δεν ισοδυναμούν με διοικητική σύμβαση. Λείπει το στοιχείο του δημοσίου οφέλους και το στοιχείο της άσκησης δημόσιας εξουσίας.

Ενώ όσον αφορά τις συμβάσεις που αφορούν την καθαριότητα των δρόμων αποτελούν διοικητικές συμβάσεις. Υπάρχει δημόσια εξουσία και όφελος.

Ο.Γ.Α και Ιατρεία Κλασική διοικητική σύμβαση. Έχουμε εξαιρετικό νομικό καθεστώς και δημόσιο όφελος. Έχουμε και άσκηση δημόσιας εξουσίας.

Σύμβαση παροχής δημόσιων υπηρεσιών:Είναι η σύμβαση την οποία συνάπτει το Δημόσιο με έναν ιδιώτη. Υπάρχει παροχή υπηρεσίας μονοπωλιακού χαρακτήρα από μέρους του ιδιώτη στην διοίκηση.Π.χ. δημόσια υπηρεσία τηλεπικοινωνίεςΠροϋπόθεση: Ύπαρξη νομοθετικής πρόβλεψης και κύρωσης μετά.

Συμβάσεις Εκτέλεσης Δημοσίων Έργων:Γίνονται ανάμεσα στα ν.π.δ.δ. ή και το Δημόσια και ανάμεσα στον ιδιώτη. Ο σκοπός είναι η κατασκευή δημοσίου έργου. Σημαντικό είναι το ν. 1418/ 1984 και το ΠΔ 609/ 1985.

Στάδιο πριν την εκτέλεση δημοσίου έργου:- Προκήρυξη διαγωνισμού- Διαγωνισμός- Ορισμός γνωμοδοτικής επιτροπής (επιτροπής εισήγησης για

ανάθεση)- Ανάθεση έργου

Τα παραπάνω στάδια είναι υποχρεωτικά. Όταν λείπουν τα στοιχεία αυτά πάσχει η σύμβαση. Οφείλει η διοίκηση να δημοσιεύσει πριν την υπογραφή της σύμβασης τους κανόνες και τους όρους της. Επίσης

59

πρέπει να πει ποιο είναι το εξαιρετικό νομικό καθεστώς, η προθεσμία μέσα στην οποία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να καταθέσουν τα έγγραφα τους, ποιο είναι το είδος διαγωνισμού/ σύμβασης, τι γίνεται μετά την υπογραφή όσον αφορά τις ενέργειες και αρμοδιότητες.

Σύμβαση προμήθειας:Έχουμε σύμβαση ανάμεσα σε ν.π.δ.δ./ Δημόσιο και ιδιώτη. Ο σκοπός είναι η προμήθειας υπηρεσιών και υλικών από τον ιδιώτη και όχι η εκτέλεση δημοσίου έργου.

Στάδια σύμβασης προμήθειας:- Διακήρυξη- Επιτροπή κρίσης (όχι με αυστηρούς κανόνες)- Δυνατότητα υπογραφής σύμβασης ανάθεσης- Δυνατότητα συμπλήρωσης ή συνέχισης συμβάσεων από την

πλευρά της διοίκησης.

Αναπτυξιακές Συμβάσεις:Είναι σύμβαση που υπογράφει ο ιδιώτης με το Δημόσιο προκειμένου να κατασκευαστεί μια επιχείρηση ιδιώτη που θα επιδοτηθεί η κατασκευή αυτή από το Δημόσιο. Δεν έχουμε διαγωνισμό. Υπάρχει δημόσια ωφέλεια που είναι η δημιουργία θέσεων εργασίας. Δεν έχουμε δημοσίευση. Έχουμε εφαρμογή βασικών χαρακτηριστικών του νόμου:

- Θα πρέπει αυτός που κάνει επένδυση να έχει Ανώνυμη Εταιρία Α.Ε.

- Οι μετοχές να είναι ονομαστικές και για κάποιο διάστημα που προβλέπει η σύμβαση να μην μπορούν να μεταβιβαστούν.

- Και εδώ προβλέπεται γνωμοδοτική επιτροπή ελέγχου.

Δίκαιο ΔιαγωνισμώνΤο σύνολο των κανόνων με τις οποίες εκφράζεται η βούληση διοικητικού οργάνου και εκτελείται αυτή προκειμένου να υπογραφή η διοικητική σύμβαση.Με την διακήρυξη αρχίζει μια διοικητική σύμβαση.

Στάδια:

- Διακήρυξη: Είναι κανονιστική διοικητική πράξη. Μοναδική σε όλη την διαδικασία των διαγωνισμών. Όλες οι άλλες πράξεις είναι ατομικές διοικητικές πράξεις. Εκφράζει την πρόσκληση που απευθύνει το Δημόσιο στους ιδιώτες προκειμένου να προσέλθουν στον διαγωνισμό.Πάσχει όταν λείπουν:

1. Με ποιο νόμο θα γίνει

60

2. Το ύψος, προθεσμίες υποβολής και προϋποθέσεις3. Όροι της σύμβασης

- Διαγωνισμός: Διαδικασία επιλογής προκειμένου να καταλήξουμε στην τελική απόφαση περί αναδόχου και να υπογραφεί η σύμβαση. Ορίζει τα κριτήρια επιλογής. Οι πράξεις που εκδίδονται είναι ατομικές διοικητικές πράξεις. Η απόρριψη αίτησης αποτελεί ατομική διοικητική πράξη και μπορεί να προσβληθεί στο ΣτΕ.

Θεωρία αποσπαστών διοικητικών πράξεων # Σύνθετες διοικητικές πράξεις

Είδη διαγωνισμού:

Πλειοδοτικός διαγωνισμός:Επιλέγεται ο τελικός ανάδοχος με βάση την μεγαλύτερη

προσφορά.

Μειοδοτικός διαγωνισμός:Επιλέγεται ο ανάδοχος με βάση το μικρότερο ποσοστό.

Όταν έχουμε αυτά τα δύο είδη διαγωνισμών και δεν υπάρχουν άλλα κριτήρια τότε έχουμε διακριτική ευχέρεια της διοίκησης στην επιλογή.

Μικτός διαγωνισμός:Είτε μειοδοτικό είτε πλειοδοτικό, αλλά υπάρχουν και άλλα

κριτήρια. Π.χ. Αν έχει κατασκευάσει και άλλα παρόμοια έργα.Στο μικρό σύστημα η διοίκηση λειτουργεί κατά διακριτική

ευχέρεια.

Ανοιχτός διαγωνισμός:Συμμετέχουν οι ενδιαφερόμενοι ιδιώτες χωρίς περιορισμούς.

Κλειστός διαγωνισμός:Γίνεται κλήση μόνο σε συγκεκριμένες εταιρίες. Γίνεται κυρίως

σε πολύ σημαντικά έργα. Έχουμε δηλαδή ένα είδος προεπιλογής εταιριών και ο διαγωνισμός γίνεται με την συμμετοχή τους.

Πρόχειρος διαγωνισμός:Ο διαγωνισμός που δεν έχει τις ιδιαίτερες διαδικασίας που

προβλέπει ο νόμος. Έχουμε την επιτροπή διαγωνισμού για γνωμοδότηση. Δεν υπάρχουν προθεσμίες, προϋποθέσεις κτλπ που υπάρχουν σε άλλα είδη διαγωνισμών/

Απευθείας ανάθεση:

61

Δεν έχουμε μορφή διαγωνισμού. Η διοίκηση έχει δυνατότητα να επιλέγει απευθείας τον ανάδοχο. Πάσχει η νομιμότητα της. Εφαρμόζεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις:- Συμβάσεις που δεν υπόκεινται σε δημοσιότητα (π.χ.

στρατιωτικός εξοπλισμός)- Συμπληρωματικές συμβάσεις- Ζήτημα βλάβης συμφερόντων δημοσίου- Επείγοντος

Για να επιλεγεί ο ανάδοχος:- Πρέπει να προσέλθουν οι ιδιώτες για να καταθέσουν τις

προσφορές τους.- Έλεγχος του παραδεκτού των προσφορών.- Αξιολόγηση και απάντηση σε όλες τις προβλεπόμενες

ενστάσεις.- Απόφαση επιτροπής διαγωνισμού- Τελική απόφαση για τον τελικό ανάδοχο.

Μέχρι και την τελική απόφαση/ επιλογή εκδίδονται συνέχεια ατομικές διοικητικές πράξεις.

Κοινοτική οδηγία 1989 Δίδεται η δυνατότητα σε οποιοδήποτε στάδιο διαγωνισμού να προσφύγουμε στο ΣτΕ και να ζητήσουμε προσωρινή δικαστική προστασία.

- Υπογραφή: Οι διοικητικές συμβάσεις είναι γραπτές.

Θεωρητικά όμως μπορεί να είναι και προφορικές. Επειδή αποτελεί η υπογραφή συστατικό στοιχείο πρέπει να είναι γραπτή. Αν επιλέξουμε τον τελικό ανάδοχο προσκαλείται αυτός να υπογράψει την σύμβαση. Η διοίκηση έχει διακριτική ευχέρεια να ενεργήσει κατά του αναδόχου, εφόσον αυτός μετανιώσει και δεν υπογράψει:

- Κατάπτωση εγγυητικής- Προκήρυξη ξανά του διαγωνισμού- Κηρύσσει έκπτωτο τον ιδιώτη (διοικητική ποινή- Έτσι δεν

μπορεί να συμμετέχει σε διαγωνισμούς δημοσίου).- Καταπίπτει η δοθείσα διοικητική επιστολή- Αν ο νέος διαγωνισμός βγάλει διαφορά, τότε η διοίκηση

εκδίδει ατομική διοικητική πράξη καταλογισμού αυτής της διαφοράς στον ανάδοχο που μετάνιωσε.

Θεωρία απροβλέπτου – Γαλλική νομολογία:Αν υπάρχει απρόβλεπτο γεγονός και δεν υπάρχει υπαιτιότητα του διοικουμένου αλλά αυτό το γεγονός δυσχαιρένει την εκτέλεση της σύμβασης, τότε μπορεί να τροποποιηθεί η σύμβαση. Ισχύει μόνο στην Γαλλία και όχι στην Ελλάδα.

62

Στην Ελλάδα υπάρχει το Διοικητικό Εφετείο. Η καλή πίστη δεν υπάρχει μόνο στο ιδιωτικό δίκαιο. Είναι μια γενική αρχή – ρήτρα που διέπει όλο το δίκαιο. Οι γενικές αρχές του δικαίου έχουν υπέρ νομοθετική ισχύ.

Διοικητική προσφυγή

Είναι ενέργειες – άμυνες του διοικουμένου απέναντι σε πράξεις που τον βλάπτουν. Πριν πάει στα δικαστήρια. Βάση της παραπάνω δυνατότητας Άρθρο 10 του Συντάγματος. Είδη:

- Άτυπες / Εξώδικες προσφυγές: Αιτήσεις / βοηθήματα που απευθύνονται στην διοίκηση και όχι στο δικαστήριο. Δεν προβλέπεται από τον νόμο.

- Ειδικές Προσφυγές: Προβλέπονται από τον νόμο.- Ενδικοφανής προσφυγές: Προβλέπονται από τον νόμο.

Έλεγχος:Άτυπες ΝομιμότηταςΕιδικές ΝομιμότηταςΕνδικοφανής Σκοπιμότητας

Προθεσμία:Άτυπες Δεν ορίζεταιΕιδικές Πάντα ορίζεταιΕνδικοφανής Πάντα ορίζεται

Όργανο Ελέγχου:Άτυπες Δεν ορίζεταιΕιδικές Ορίζεται πάνταΕνδικοφανής Ορίζεται πάντα Διακοπή Προθεσμίας:Άτυπες Διακόπτεται πάνταΕιδικές Διακόπτεται πάνταΕνδικοφανής Διακόπτεται πάνταΔιακόπτονται, αλλά δεν αναστέλλονται.

Προϋπόθεση προσφυγής:Άτυπες Δεν χρειάζεται να καταθέσουμε άτυπη προσφυγήΕιδικές Προβλέπεται μέσα σε 30 μέρες και πρέπει να πάρουμε απάντηση μέσα σε 60 μέρεςΕνδικοφανής Προβλέπεται – είναι υποχρεωτικό. Αν δεν ασκηθεί ενδικοφανής προσφυγή δεν μπορούμε να πάμε στο δικαστήριο.

63

Εξαίρεση: Αν το διοικητικό όργανο δεν μου έχει υπομνήσει αυτήν την δυνατότητα που έχω.

Εκδίδεται εκτελεστή διοικητική πράξη; :Άτυπες Όταν απορρίπτεται τότε έχει χαρακτήρα βεβαιωτικό. Όταν τροποποιεί την διοικητική πράξη τότε η διοικητική προσφυγή έχει εκτελεστό χαρακτήραΕιδικές Όταν απορρίπτεται τότε έχει χαρακτήρα βεβαιωτικό. Όταν τροποποιεί την διοικητική πράξη τότε η διοικητική προσφυγή έχει εκτελεστό χαρακτήραΕνδικοφανής Είναι πάντα η εκδοθήσα πράξη εκτελεστή. Προσβάλλεται αυτή η πράξη στο δικαστήριο.

64