ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ

ΜΕΛΕΤιΟΥ

Ο ΠΑΤΕΡ

ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ

'Έκδοση 'Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως ΠρέβεΖα 1993

Π. λ.Γλ.θλ.ΓΓ€λoσ ΜΙΧλ.ΗλΙΑΗσ

.mE την ευκαιρία της συμπληρώσεως 14 ετών .lIJ από της κοιμήσεως του μακαριστού γφο­� ντος π. Α γαθάΥΥελου το φυλλάδιό μας θα κάνει μια μικρή αναφορά στη ζωή το".

Ο π. Α γαθάΥΥελος γεννήθη κε στην Καππαδο­ιdα σε ένα χωριό έξω από την Καισάρεια, το Μουταλάσκη το έτος 1908. Ήταν "ιός του Μιχα­ήλ και της Βικτωρίας. Ο πατέρας του πέθανε πολύ ενωρίς. Η θεοσέβαστη μητφα το" ανέλαβε την ανατροφή του Αθανα-σίου και μαζί με το φυσικό της

λη πνευματική 1Cυ1jlέλη, όπου οι πιστοί της πό­λης αλλά και της ευρύτερης περιοχής εμυσταγ6> γούντο στη λατρευτική ζωή και εδιδάσκοντο το μυστήριο της πίστεώς μας. Η απλότητα, η καλο­σύνη του και η πιστή εφαρμογή των ιερών κανό­νων γοήτευαν το"ς πιστούς που του εμπιστεύι>­νταν τα μύχια της καρδιάς τους μέσα από το μυ-

στήριο της Ι. Εξομολογήσεαις. που ασκούσε α­διάκοπα μέρα και νύχτα ...

Ο π. ΑγαθάΥΥελος υπήρξε ιδιαιτέ­ρως ελεήμων και βοηθούσε τους

γάλα του μετέδωσε και το άδο­λο γάλα της χίστεαις και της ευσεβείας στο Θεό.

Το 1922 με την ανταλλα­γή των πληθυσμών ο Αθα­νάσιος με τη χήρα μητέ­ρα το" και με τις δύο α­δελφές το" ύστερα από πολλές περιπέτειες προ­σφυγιάς καταλήγουν στη Θεσσαλονίκη. Εκεί πιάνει δο"λειά σε ένα τσαγκαράδικο και τα,,­τόχρονα γνωρίζεται με καλούς κληρικούς, οι ο­ποίοι τον χειραγωγούν στη λατρε"τική και πνευματική ζωή της Εκ­κλησίας.

αναξιοπαθούντες. Έτσι βοήθη­σε "ολλά παιδιά να σ1tOυδά­

Ο ' \ Ι

. .

σουν. Ο ίδιος πολλές φορές στο μικρό οικοτροφείο μαγείρευε και έπλενε τα πιάτα διδάσκοντας έτσι τη μεγάλη αρετή της ταπεlναισης αν και ήταν πραιτοσύΥκελος της Ι.Μ. Μεσσηνίας. Σήμερα τα παιδιά εκείνα διαπρέ­ποuv στην κοινωνία και έχουν ιερή τη μνή-

+ μη του, γιατί κοντά το\) διδάχθηκαν την αληθι­νή αγάπη και ευσέβεια.

Αιtοχωρώντας από την Ι.Μ. Μεσσηνίας ετι>­

ποθετήθη Ηγούμενος της Ι. Μ. Πεντέλης και υπηρέτη-Ο πόθος του να γίνει μο­

ναχός και κληρικός γίνεται πραγματικότης. όταν με κά­ποιον προσκ"νητή έστειλε επι­στολή στην Παναγία την Πορταί­τισσα της Ι.Μ Ιβήρων.

Στην επιστολή αυτή ο νεαρός Αθανά-σιος περιγράφει στην Παναγία τα βάσανά του, τον αγώνα το" για εχιβίαιση και τον Jlόθo του να σ1tO"δάσει και να γίνει κληρικός. Το θαύμα έγι­νε! Οι μοναχοί έμαθαν περί τινος πρόκειται και αποφάσισαν να δώσο"ν στον Αθανάσιο "ποτρο­φία και να τον φφο"ν στο λγιον Όρος να σπου­δάσει στην Aθωvιάδα. Εδώ, στην I.Μονή Ξενο­φώντος κειρεται μοναχός με το όνομα ΑγαθάΥΥε­λος και στη συνέχεια διάκονος.

Στα χρόνια της κατοχής βρίσκεται στην Αθή­να και σπουδάζει την ιερά επιστήμη της θεολογί­ας εργαζόμενος ταυτόχρονα. Εδώ γνωρίζεται με τον μακαριστό ποιμενάρχη Χρυσόστομο Δασκα­λάκη, ο οποίος τον παίρνει μαζί το" στην Ι.Μ. Μεσσηνίας και τον Xειρoτoνεl πρεσβύτερο και Αρχιμανδρίτη σε ηλιιdα 40 ετών τοποθετώντας τον εφημέριο στον I.Ναό Τιμίο" Προδρόμου Κα­λαμάτας. Ο χώρος αυτός αμέσως έγινε μια μεγά-

t

σε ως εφημφιος το\) Αγίο\) Νικολάου στο Χαλάνδρι και

στον λγιο λουκά στα Πατήσια, όπο\) ανέπτυξε μεγάλο πνευματι­

κό έργο και άφησε την ανάμνηση φωτισμένου πνευματικού.

Εκοιμήθη την 13η Μαρτίου 1991. Η εξόδιος ακολουθία εψάλη στην Ι. Μ. Κοιμήσεως της θε­οτόκο\) Καλαμίου Αργολίδος. όπο\) και ετάφη. Υπήρξε αγαπητός από όλους. διότι ίστατο στο ύ­ψος της ιερατικής το\) αποστολής. Ο Αρχιμαν­δρίτης Συμεών Κούτσας (νυν Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης) γράφει χαρακτηριστικά:

•... Δεν απέβαλε τη μοναχική το\) συνείδηση. Δεν αφέθηκε στη φθοροποιό επίδραση του κό­σμου ... Ήταν απλός. ειλικρινής στις διαθέσεις, άδολος στους σκοπούς, προσηνής και ανεπι τή­ΔΕUΤoς στις σχέσεις του με τους άλλOuς. λιτός στον τρόπο της ζωής του. Τον διέκρινε μια θαυ­μαστή καλοσύνη και ανθραιmά». Γι α\)τό ένας άλλος αδελφός της Ι. Μ. Ξενοφώντος γράφει:

«Αισθανόμαστε ιδιαιτέραν χαράν και καό­χησιν εν Κ"ρίω, διότι έχομεν τοιούτον εκλεκτόν αδελφόν, όστις ετίμησε την μετάνοιά το" .. »

Ιερός Ναός Αναλήψεως του Χριστού Καλαμάτας

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ

ΜΕΛΕΤιΟΥ

Ο ΠΑΤΕΡ ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ

Β'ΕΚΔΟΣΗ

Έκδοση 'Ιε ρός Μητροπόλε ως Νικοπόλε ως

ΠρέβεΖα 1993

ΠρόλΟΥος

Ό άοιδψος Γέροvrας άρχψανδριτπς ΆΥα­

θάwελος ΜιχαπΝδπς ύπiΊρξε ενα Φωτεινό παρά­

δεΙΥμα κlΊΠΡIKOύ, καλού οlκονόμου τiΊς χάρπος.

Έθεωρήσαμε χρέος μας, νά άvαwειλωμε

πάσας τάς αΙνέσεις του έν ταΤς πύλως τiΊς θυΥα­

rρός Σιών (Ψαλμ. 72,28).

ΕΙς δόξαν XΡIσrOύ. Και εΙς οlκοδομήν τού

λαού Του.

ΠρέβεΖα, 13 Σεmεμβριου 1991 t ό ΝΜ.

Α. Η ΜΑΚΡΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

α. Ρίζα άΥία.

Ό π. 'Αγαθάγγελος γεννήθηκε στήν Καππα­δοκία. Σέ ενα χωριό εξω όπό τήν Καισάρεια, τό Μουταλάσκη, τήν ίδιαίτερη πατρίδα του άγίου Σάββα του ήγιασμένου.

'Εκεί Ζουσε τόν περασμένο αίώνα ενας εύσε­βέστατος Ρωμιός, ό 'Ιωάννης ό χρυσοχόος. Δέν ηξερε ρωμαίικα. Δέν μιλουσε ρωμαίικα. Μά τήν ρωμιοσύνη τήν Ζουσε. Καί τήν έκήρυπε. Γιατί ηταν καί δάσκαλος καί ψάλτης καί ίεροκήρυκας. Χρι­στός, ψυχή, ρωμιοσύνη. Αύτό πταν τό ίερό τρίπτυ­χο της Ζωης του καί της διδασκαλίας του.

Ό κύρ Γιάννης είχε τέσσερα παιδιά. ΠΟΏ­σμένα καί τά τέσσερα μέ τήν βαθειά του εύσέβεια. Ό Διαμαντης διακρινόταν. Γιά τήν σεμνότητά του. Σέ ήλικία 22 έτών ό πατέρας του τόν έπάντρεψε. Είχε Χάσει τήν γυναίκα του. Είχε παντρέψει τά δυό κορίτσια. Είχε τήν Βικτωρία μικρή. 'Ήθελε μιά γυναίκα στό σΠΙΏκό του. Νά τούς περιποιείται Μά μόλις γύρισε όπό τά στέΦανα ό Διαμαντης

6 =================================

επεσε αποτομα αρρωστος. Καί σέ τρείς ημερες πέθανε. Ή σύΖυγος του γύρισε στό σπίη του πατέ­ρα της παρθένος.

'Εκείνες τίς ήμέρες ό ίερέας της ένορίας τους είδε ενα δρα μα.

Είδε τόν Διαμαντη ντυμένον στά όλόλευκα νά ανεβαίνει στόν ουρανό!

- Γρήγορα μας εΦυγες, παιδί μου! - Πάτερ, τί νά σου είπω! Τήν ωρα, πού μέ

έστεΦάνωνες, rφθε ενας αγγελος καί μου εδειξε τό αγιο Τρίγωνο (Πατέρα, γίό καί 'Άγιο Πνευμα). Είδα τήν δόξα Του. Καί δποιος τήν ίδεί, δέν μπο­ρεί πιά νά σταθη στόν κόσμο αυτό .

. 'Έτρεξε ό ευλαβής κληρικός στόν Φίλο του: - Γιάννη, χαίρε! Ό Διαμαντης είδε τήν δόξα

της άγίας Τριάδος. Καλότυχος, πού είχες τέτοιο παιδί.

Αυτή ήταν ή οίκογένεια, απο τήν όποία προηλθε ό π. 'Αγαθάγγελος. ΡίΖα άγία.

β. Ό νέος βλαστός.

Ό π. 'Αγαθάγγελος γεννήθηκε τό 1908. 'Ή­ταν υίός της Βικτωρίας. Ό πατέρας όνομαΖόταν Μιχαήλ. Μά πέθανε πολύ ένωρίς. 'Έτσι ό 'Αθανά­σιος (αυτό τό 6νομα ελαβε στό αγιο βάmισμα) ανετράΦη έξ όλοκλήρου από τήν θεοσεβέστατη μητέρα του. Καί έκείνη του μετέδωσε μαΖί μέ τό Φυσικό της γάλα καί τό λογικό αδολο γάλα της ευσέβειας.

7

Μωρό άκόμη, τριών έτών, ό Άθανάσιος ετρε­χε μέ τήν πρώτη καμπάνα στήν 'Εκκλησία. Χαρά του ήταν νά ύπηρετεϊ στό ίερό καί νά vτύνεται παπαδάκι 'Από τότε εβαλε τήν καλή άρΧή, νά Ζη στήν 'Εκκλησία καί γιά τήν 'Εκκλησία.

Τήν παιδική του ήλικία, τήν πέρασε μέ Φτώ­χεια καί στέρηση. Μά δέν δΦησε τόν νου του νά κολλήσει στά βΙΟΏκά. Οί σπλαγχνΙΚQί έπίτροποι του εδιναν λίγα χρήματα, τάχα άμοιβή γιά τήν . . . ύ­πηρεσία του· γιά νά πάρει κάπ, νά γλυκάνει τή πίκρα της όρΦάνιας! Καί ό 'Αθανάσιος; τά εδινε στόν παπα! Γιά νά μνημονεύει τόν πατέρα του!

• Κλαίει ή μητέρα του· δάκρυα γλυκά· χαρας καί παρηγοριάς .

• Κλαίει ή γερόvτισσα γιαγιά. Τ όν άγκαλιάΖει καί του λέει:

- Νά σέ άξιώσει ό Θεός, παιδί μου, νά γίνεις δεσπότης. Νά ερχεσαι νά πατας στό μνημα μου, νά εϋχεσαι καί γιά μένα τήν άμαρτωλή.

"Ω Φυτώριο εύσεβείας, οίκογένεια μέ Φόβο Θεου!

'Όλα τά παιδάκια παίΖουν. Μά μέσα άπό τά παιχνίδια τους έκδηλώνουν τόν έαυτό τους. Τ ήν κλίση τους. Καί τήν κλήση του Θεου. Ό μικρός Άθανάσιος Φπάχνει 'Εκκλησία. Ίερό. ' Αγία Τ ρά­πεΖα. Ίερά Σκεύη. Ίερά 'ΆμΦια. Ψέλνει Κάνει «λειτουργίες». ΒαΦτίΖει . . ΕΤναι ό «παπας»! Ψυχικά εχει ταυπσθη μέ τήν 'Εκκλησία.

8

ΥΌ Ή πίκρα της όρΦάνιας.

Ή μητέρα του Βικτωρία, χήρα μέ τρία παιδιά, μέ τόν θάνατο του ανδρα της, εΙχε μείνει «στούς πέντε δρόμους». ΤΗταν ή πρώτη θύελλα, που GVI1-μετώπισε. Μά εύρηκε καταΦύγιο. Στήν μητέρα 'Εκ­κλησία. Ό μητροπολίτης Καισαρείας Νικόλαος εΙχε ίδρύσει ενα όρΦανοτροΦείο. Καί δσο πενιχρά καί αν ήσαν τά εσοδα του, μπορουσε καί εδινε ενα πιάτο Φαγητό στήν Χήρα καί στά όρΦανά.

Τό 1922 ξεσπάει νέα θύελλα! Ή ανταλλαγή τών πληθυσμών. Παιδιά καί προσωπικό του Όρ­ΦανοτροΦείου της Καισαρείας, τά παίρνουν οί 'Α­μερικανοί. Καί τά μεταΦέρουν στήν Αίδηψό. Καί με"J:ά στήν Κόρινθο. Καί μετά, τό 1925, στήν Θεσ­σαλονίκη. ' Εκεί ό 'Αθανάσιος, 18 ετών πιά, εργά­Ζεται γιά νά βοηθήσει τήν μητέρα του καί τίς αδελ­Φές του. Δουλεύει σέ ενα τσαγκαράδικο. 'Από τό πρωί μέΧρι αργά τό βράδυ. Φιιάχνει παπούτσια. Μπαλώνει τά ξένα παπούτσια. Καί ψέλνεΙ. Καί ό κόσμος του βγάΖει τό παρατσούκλι: Ό Θανάσης ό καλόγερος!

δΌ Κληρικοί - πρότυπά του.

Στήν Θεσσαλονίκη ό 'Αθανάσιος γνωρίΖεται μέ δύο κληρικούς, πού δέν θά τούς ξεΧάσει ποτέ πιά. Τούς εχει πάντοτε πρότυπα. Καί μιλάει γι' αύτούς μέ βαθειά συγκίνηση. Γιατί εΙχαν πολιτεία αγία.

10==================================

Ό ενας εΙναι ό π. Λεόvnος, ενας καλοκάΥα­θος όνατολίτης ίερομόναχος, έΦημέριος στόν δΥΙΟ Χαράλαμπο Θεσσαλονίκης, μέ πολύ εντονη λα­τρευηκή Ζωή. Ό π. Λεόντιος έμύησε τόν Άθανά­σιο στήν όΥάπη της λατρευηκης Ζωης, στό ψαλτη­ρι, στήν δύναμη τών ευΧών τών ίερέων.

Ό άλλος ήταν ό όρχιμανδρίτης Τιμόθεος Πα­παμιχαήλ, ενας ΦλΟΥερός ίεραπόστολος, όραμαη­στής της βασιλείας τού Θεού. Ό π. Τιμόθεος εμει­νε Υιά πάντα στήν μνήμη τού π. ΆΥαθαννέλου, σάν τό ύπεροΧώτερο πρότυπο όληθινού ίεραπο­στόλου. Στό σπίη του εχει πάντοτε σύντροΦο τό πορτραίτο του. Καί στρέΦεται συνεχώς σ' αυτό. Γιά νά παίρνει δύναμη. Καί εμπνευση.

εΌ Δ έν θά πεθάνει!

Τό 1929, τήν νύΧτα 19-20 'Ιουλίου, σέ ήλικία 22 έτών, ό Άθανάσιος όρρώστησε βαριά. Φαινό­ταν δη θά ξεψυχούσε. Ό 'ίδιος τό πιστεύει. Καί Ζητάει τό τελευταίο έΦόδιο: τήν θεία Κοινωνία. Ή μητέρα του, χωρίς καμμιά έλπίδα, βΥαίνει στόν δρόμο. Τρέχει Υιά τόν παπα! Καί έκεί, κάτω όπό τόν κατακάθαρο ουρανό, ΦωνάΖει:

- Χριστέ μου, δπως Χάρισες τόν υίό της στήν Χήρα της Ναίν, Χάρισε καί σέ μένα τό παιδί μου!

Φτάνει στόν π. Λεόvnο. Καί τού λέει: Πάτερ Λεόvnε, τό παιδί πού όΥαπας πε­

θαίνει! 'Έλα νά τό κοινωνήσεις!

================================= 11

της απαντάει ό ένάρετος γέροντας. - Μήν κλαίς, Βικτωρία! Δέν θά πεθάνει! Έπηγε. Καί ιόν κοινώνησε. Καί σέ λίγο αρχι-

σε ή ανάρρωση. Μέ ιήν δύναμη τοί) ΧριστοΟ. Καί ιήν εύΧή τοί) π. Λεοντίου. Χωρίς Φάρμακα. Καί χωρίς γιατρό.

στ. r ράμμα στόν Παναγία

Σιήν Θεσσαλονίκη ό 'Αθανάσιος Υνωρίστηκε μέ ιόν νεαρό ιόιε, μειέπειια αρχιμανδρίιη Κλή­μεντα 'Αναστασίου. Καί εγιναν γιά πάντα, μιά ψυ­Χή, μιά καρδιά, ενας όραμαΏσμός, ενας στόχος: νά γίνουν μοναχοί· καί κληρικοί· καί ίεραπόστο­λοι· σάν ιόν π. Τιμόθεο.

Καί ιό δνειρο γίνεται πραγμαΏκόιητα. Μέ τρόπο, πού Φαίνειαι μυθιστόρημα, αλλά είναι θαΟμα.

Μιά ήμέρα περνάει από ιό Φιωχικό τους ενας Υνωστός τους από ιήν Καισάρεια. Είναι παπλωμα­ιΟς. Καί πηγαίνει στό 'Άγιο 'Όρος, γιά νά πάρει παραννελίες. Ό νεαρός 'Αθανάσιος, 23 χρονών ιώρα, ιόν παρακαλεί νά περιμένει λίγο. Νά τοί) δώσει ενα γράμμα. Γιά ποιόν; Γιά ιήν Παναγία!

- Νά ιό ανοίξεις καί νά ιό διαβάσεις μπρο­στά σmν ΠορταΪΏσσα ιών Ίβήρων! τοί) γράΦει όπ' εξω.

Καί ό εύσεβής παπλωμαιος έκιελεί ιήν έντο­λή. Πηγαίνει στήν Μονή ιών Ίβήρων. Καί έκεί

12==================================

μπροστά στήν είκόνα Τιlς ΠαναγΙας, μέ συγκινηση πού δλο αύξάνει, διαβάΖεΙ. Ή Φωνή του τρέμεΙ. Και τά μάπα του τρέχουν. Άσταμάτητα! Ό νεαρός , Αθανάσιος περιγράΦει στήν ΠαναγΙα τά βάσανά του· τήν τραγωδΙα τού αγώνα τους γιά έπιβΙωση· και τόν πόθο του νά σπουδάσει, νά γΙνει κληρι­κός, γιά νά βοηθήσει ανθρώπους.νά σωθούν!

Οί μοναχοl τόν εΙδαν: Και έρώτησαν· Και ε­μαθαν. Και κατάλαβαν. Και θεωρώντας τό γεγο­νός αύτό, θαύμα και θέλημα της ΠαναγΙας, απο­Φάσισαν νά δώσουν στόν Άθανάσιο ύποτροΦια και νά τόν Φέρουν στό 'Άγιο 'Όρος, νά σπουδάσει στήν ' Αθωνιάδα.

Δέν εΙχε δlκιο ό π. ΆγαθάΥΥελος πού από τότε έθεώρησε τήν ΠαναγΙα Πορταίπσσα προστάτη του;

Ζ. Στό 'ΆV10 �Oρoς

'Έτσι μιά ήμέρα τό 1930 οί δυό Φιλοι ξεκινη­σαν γιά τό 'Άγιο 'Όρος. Και εμεναν έκεί γύρω στά δέκα χρόνια. Και ώΦελήθηκαν πολύ. Και μορ­Φωπκά. ΆΦού έσπούδασαν στήν Άθωνιάδα. Και πνευμαπκά. ' ΑΦού έμυήθηκαν βαθειά στήν μονα­χική Ζωή. 'Εκεί, στήν Μονή ΞενοΦώντος, έκάρη και μοναχός. Και έπηρε τό δνομα ΆγαθάΥΥελος.

'Όμως πιστός στόν πόθο, πού τού εΙχε έμ­πνεύσει ό π. Τιμόθεος Παπαμιχαήλ, έΖήτησε νά χειροτονηθη διάκονος και νά τού δοθη δδεια, νά βγη στόν κόσμο. Και πράγμαπ έχειροτονήθη στις

================================ 13

23 Άπριλίου 1940. Στήν πανήγυρι της Μετανοίας του της ' Ιερ6ς Μονης Ξενοφωντος. Άπό τόν τότε έΦπσυΧάΖοντα στό 'Άγιο 'Όρος όοίδιμο έπίσκοπο Μηλιτουπόλεως 'Ιερόθεο.

Β. Διάκος aτήν 'Αθήνα

'Όταν κατέβη στήν Άθήνα, εύρέθη σέ μιά όπό τίς πιό δύσκολες περιπέτειες της Ζωης του. Σέ μιά τρίτη θύελλα:

'Άρχισε ή κατοχή! Ή πείνα! Ή στέρηση! Οί κίνδυνοι! Μά ό π. 'Αγαθάννελος δέν κάμπεται 'Εργάζεται Καί σπουδάζει τήν ίερά έπιστήμη της θεολογίας.

Κατά τό διάστημα των σπουδων του εμεινε στό ΟίκοτροΦείο της ΆδελΦότητος «Η ΖΩΗ». Καί έπηρε πολλά. 'Έπειτα προσελήΦθη ύπάλληλος. Στήν ' Ιερά Άρχιεπισκοπή. Στό ΓραΦείο Γάμων. Μά δέν τόν όπασχόλησε ποτέ τό τί θέση καί τί εσοδα θά εχει 'Ένα τόν όπασχολεί: Τό τί μπορεί νά προσΦέρει Είναι περίοδος πείνας καί μοιράζει τά πάντα. Στούς Φτωχούς. 'Ακόμη καί τά κουΦέτα όπό τούς γάμους.

Γύρω όπό τήν περίοδο αύτή της Ζωης του στρέΦεται ενα αύτόγράΦο του π. 'Αγαθαννέλου, στό όποίο εύχαριστεί έκ καρδίας τόν Κύριο Υιά δλες τίς περιπέτειες της Ζωης του. Άπό αύτό είναι παρμένα μερικά αποσπάσματα πού δημοσιεύονται έκτός κειμένου μέ τήν ένδειξη «από τό ήμερολόγιο του».

14 ==================================

Εύχα ριοτώ . . .

• Εύχαριστώ τόν Θεόν τόν Σωτήρα μου, διόη όπό

νήπιο μέ έκαμε νά όγαπώ μέχρι τρέλλας τό θυσιαστήριό

Του, νά θέλω νά ύπηρετώ Αύτόν καί μόνο, καί νά έπι­

θυμώνά εϋρω τήν εύτυΧία μου καί τήν χαρά μου μόνο

κοντά Του.

• Εύχαριστώ έξ δλης ψυΧής καί καρδίας τόν Σω­τήρα μου, διότι ένώ έξ όγνοίας μου εΙχα πάρει τόν

δρόμο, πού θά μέ ώδηγούσε στήν όπώλεια, έστειλε τόν

άννελό Του καί μού άνοιξε τά μάτια τής ψυΧής μου' καί έτσι άΦησα τόν δρόμο τής διπλός καταστροΦής,

σώματος καί ψυΧής.

• Εύχαριστώ τόν Σωτήρα μου, διότι έκαμε νά γνω­

ρισθώ στήν όρΧή τής πνευμαηκός μου Ζωής μέ τόν

πνευμαηκό πατέρα Λεόντιο μέσα στήν πιό μεγάλη πνευ­ματική πείνα τής Ζωης μου.

• Εύχαριστώ τόν Θεό, γιά τά έστω καί ότελΠ κη­

ρύγματα τού έργάτου τού Θεού μακαρίτου Νικολάου

Ρίγκου' διόη αύτά μέ έψυχαγωγούσαν κατά τήν νεαρή

μου ήλικία' καί δέν μέ άΦησαν νά παρεκκλίνω όπό τήν

πνευματική Ζωή στήν κοσμική.

• Εύχαριστώ τόν Κύριό μου, διόη στήν όρχή τής

νεανικός μου Ζωής έγνωρίστηκα μέ παιδιά πνευματικά

καί κυρίως μέ τόν όδελΦό μου π. Κλήμη ('Αναστασίου),

μαΖί μέ τόν όποίο έβαλα τά θεμέλια τής τωρινής μου

Ζωής.

================================== 15

• Εύχαριστώ τόν Θεό, διότι μέ ώδήΥησε νά γνωρι­

στώ μέ όΥιορείτες μοναχούς, όηό τούς όποίους ώΦελή­

θηκα πολύ.

• Εύχαριστώ τόν Θεό, διότι όπό μικρός έχασα τόν

κατά σάρκα πατέρα μου· καί έτσι δλη τήν κυβέρνηση

τού σπιτιού μας όνέλαβε ή εύσεβής μητέρα μας.

• Εύχαριστώ τόν Θεό μου, διότι έμεινα όρΦανός·

καί έτσι έμεΥάλωσα σέ έκκλησιαστικό περιβάλλον: μέσα

σέ οίκοτροΦείο καί σέ μοναστήρι.

• Εύχαριστώ τόν Θεό, διότι στήν όρΧή τού οίΚΟΥε­

νειακού μας βίου δέν μας έδωσε πλούσια τά έλέη Τ ου·

έτσι ή πενία καί ή όνέχεια συνετέλεσαν, σ' έμένα καί

στίς όδελΦές μου, νά μείνωμε μέσα στά πλαίσια τής

συντηρητικής Ζωής.

('Από ιό ημερολόγιό του)

Η ΕΚΚΛΗΣΙΆ

* Μ ή χωρίζεσ8ε άπό τόν ΧΡ1.στ6 καί άπ6 τήν Εκκλησία.

• Άκουτε τ6ν Ιερέα πού ση­μαίνε1.; Νά: σηκώνεστε άμέσωs. Καί νά: πηγαίνετε στήν Εκκλησία .

• Νά: όρμηνεύετε τά: πα1.δ1.ά: oaS,

νά: μή άμαρτά: νουν· καί νά: πηγαί­νουν στήν • Εκκλησία) νά: ευ-ο λογουντα1." γ1.ά: νά: ζήσουν· καί να προ κ6φουν .

( 'ΆΥΙΟS Κοσμαs ό AίτωλΌS )

Β' ΣΤΗΝ ΚΑΜΜΑΤΑ

α. Ή χειροτονία του

, Από τό 1940 ή Μεσσηνία είχε άποκτήσει ενα τόσο δραστήριο, δlOραηκό καί Φιλάνθρωπο ποιμε­νάρχη, τόν Σεβ. Χρυσόστομο Α' (Δασκαλάκη), πού δέν θά τόν ξεΧάσει ποτέ.

Καί ό Χρυσόστομος ξέροντας νά εύρίσκει κα­λούς συνεργάτες δέν μπορούσε νά παραλείψει τόν π. ' Αγαθάγγελο. Καί τόν προσκάλεσε. Νά ελθει νά έργασθη στό γόνιμο χώρο της Μεσσηνίας. Καί ό π. ' Αγαθάγγελος έδέχθη μέ χαρά. Γιατί έξα­σΦάλΙΖε αύτά πού έγύρευε ή ψυχή του: άρχιερέα άκατάγνωστο' πεδίο εύρύ' καί συνεργάτες λαμ­προύς.

ΎπενθυμίΖουμε, δη τόν κληρο της Μητροπό­λεως Μεσσηνίας τότε κοσμούσαν οί παν. άρχιμαν­δρίτες Χρυσόστομος Θέμελης (τότε πρωτοσύγκελ­λος, σήμερα Μητροπολίτης Μεσσηνίας), 'Ιωήλ Γιαννακόπουλος, 'Ιωάννης Μακρόπουλος, Θεο­Φάνης Μαρκουλάκης καί δλλοι δξιοι καί άκαιοί­σχυντοι έργάτες τού θείου ' Αμπελώνος.

18==================================

Τό 1947 ό π. Άγαθάννελος ήταν ωριμος πιά άνδρας 40 ετών. ΈχειΡοτονήθη λοιπόν όμέσως πρεσβίπερος καί όρχιμανδρίτης (16 Άπριλίου 1947 στήν Πύλο).

Καί άρχισε παρευθύς τό εύρύ του εργο, πού ή όγάπη του Δεσπότη καί τό κυρος τών όξιωμάτων του r ενικου ' Αρχιερατικου ΈΠΙτΡόπου πρώτα, καί του Πρωτοσυγκέλλου (όπό τό 1950), του εδιναν τήν δυνατότητα νά τό διευρύνει δλο καί περισσό­τερο, τόσο ωστε νά όγκαλιάΖει όλόκληρη τήν Μεσ­σηνία. Τ ά όξιώματα δέν τόν ενθουσίασαν ποτέ. Δέν τά επηρε ποτέ στά σοβαρά.

β. Λειτουργική Ζωή

ΈΦημέριος ετοποθετήθη στόν ' Ιερό Ναό Τι­μίου Προδρόμου. Ό ναός ήταν ώραιότατος. Ή ενορία ήταν ή πιό μικρή της Καλαμάτας. Μά είχε τέσσερα παρεκκλήσια. Καί λαό εύσεβη καί Φιλα­κόλουθο.

Στόν χώρο αύτό, σάν σε αγιορείτικο μονα­στηρι, ό π. Άγαθάννελος εΧόρτασε τήν πολυπόθη­τή του λατρευτική Ζωή.

'Όταν ελειπαν οί μεγάλες έορτές, στίς όποίες σάν πρωτοσύγκελλος πρωτοστατουσε, εγύΡΙΖε όπό παρεκκλήσιο σέ παρεκκλήσι. Έσπερινός, όπόδει­πνο, όρθρος καί λειτουργία. Κάθε ήμέρα. 'Έχαιρε νά λειτουργεί κάθε ήμέρα. Καί νά κοινωνέι κάθε ήμέρα. Ή μετάληψη του θείου Σώματος καί Αϊμα-

20===================================

τος του Χριστου ηταν ή Ζωή του. Μέ τί κατάνυξη, πού έπαναλάμβανε κάθε ήμέρα τά λόγια: «' Ιδού βαδίΖω πρός θείαν κοινωνίαν . . . ' Ιδού όναξίως προ­σέρχομαι». . . Καί μαΖί του μιά μικρή έκλεκτή κοι­νωνία γεμάτη ευσέβεια καί zί'iλo εργων όγαθών.

Καί σπανίως επεΦτε σέ λιγώτερες όπό 300

λειτουργίες τόν χρόνο. ΤΗταν ενας όπό τούς πιό Φιλακόλουθους κληρικούς τί'iς 'Εκκλησίας μας.

γ. Έξομολόγηση

'Έμενε σέ ενα μικρό οίκημα (Ιδιοκτησία) του Ί. Ναου 'Αγίου ' Ιωάννου, πού είχε κτισθί'i στήν αυλή του παρεκκλησίου «CιγΙOς ΠαVΤελεήμων». 'Ε­κεί ηταν τό στρατηγείο του. 'Από έκεί ξεκινουσε κάθε πρωί. Καί έκεί συνέρρεαν σάν μηρμήγκια οϊ ανθρωποι του λαου γοητευμένοι όπό τήν άπλότη­τα, τήν καλωσύνη καί τήν έπιείκεια του. Χιλιάδες. Δεκάδες χιλιάδες. 'Όλο τόν χρόνο. ' Ιδιαίτερα τίς Cιγιες τεσσαρακοστές. Τότε έξομολογουσε όπό τήν στιγμή πού τελείωνε τήν θεία λειτουργία μέΧρι τά μεσάνυχτα. Χωρίς διακοπή. Καί σταν όκόμη ετρω­γε γιά μεσημέρι, έξομολογουσε. Τί νά εκανε; 'Έξω περίμεναν «στήν ουρά» πολλοί, πού σλο αϋξα­ναν! . .

Ό άπλός λαός τί'iς 'Εκκλησίας χαιρόταν τήν έπιείκεια του π. Άγαθαννέλου, σπως καί οϊ ά­πλοϊκοί έβραίοι καμάρωναν τήν καλωσύνη του Χριστου. Ή πνευμαΌκή έλίτ τόν κατέκρινε! Υ Ελε­γαν:

================================== 21

- Τί έξομολόγηση είναι αύτή; Μιά άπλή γυναίκα, γεμάτη αδολη εύσέβεια

καί καλωσύνη, ελεγε σάν νά ηθελε νά τόν δικαιο­λογήσει καί νά περιγράψει τήν σημασία τού πνευ­μαΏκού εργου του:

- 'Όποιος τώρα μεωνοεί, καί θέλει νά έξο­μολογηθη Υιά πρώτη Φορά, πρέπει νά πάει στόν π. Άγαθάγγελο! Στόν αγιο Παντελεήμονα. Τά συγχωράει δλα. ΛυπΕnαι Σέ παίρνει μέ τό καλό. Καί σέ βάΖει στό δρόμο τού Θεού, χωρίς νά τό καωλάβεις!

Καί συνέΧιζε: - Μά αν θέλεις νά πλύνεις τήν ψυΧή σου

καλά, νά πας στόν π. 'Ιωήλ. Σέ πλένεΙ. Σέ στίβει Σέ κοπανάει σάν χωπόδι Τ ό αντέχεις; Μιά Φορά, Φτάνει!

Κάποια Φορά, οί συγκρίσεις αύτές εΦθασαν στά αύηά του. Καί είπε μέ ωπείνωση.

- Καί αύτό πού κάνω έγώ, νομίΖω εργο Θεού είναι! " Ας τούς μαΖέψω έγώ στήν Έκκλησία, καί ας πανε μετά στόν π. ' Ιωήλ νά τούς πλύνει καλά, αν τό αντέχουν!

Έξομολογούσε μέ έπιείκεια· μέ συμπόνιΟ" μέ πνεύμα οlΚΏρμων. Μά ποτέ δέν εΦθασε σέ καω­Φρόνηση των κανόνων της Έκκλησίας. Γι' αύτό καί ή έξομολόγησή του οικοδομούσε πάντοτε. Σέ δ, n στάδιο προόδου κι αν ηων ό έξομολογούμε­νος.

• Αδελφοί.

αν θέλετε νά σωθfiτε.

πρωτον νά ευρετε πνευμαΤ1.κόν. καλόν καί πραΚΤ1.κάν .

νά έξσμσλσγnθfiτε.

νά. πλuθfi ή Βρώμα aas

καί τά. άμαρτ ήματά aas

όπά έπάνω aas.

( 'Άγιοs Koaμιjs ό AίτωλΌS )

�================================ 23

Ποτέ 'ίσως κληρικός δέν εξομολόΥησε τόσους δσους ό π. ΆΥαθάΥΥελος. Καί μέ τόση επιτυχία. Γιατί δλοι τόν όΥαπουσαν. Τόν ελάτρευαν. Μά ό απλός λαός δέν βΥάΖει μεΥάλους «Υεροντάδες»! Ο()τε καν ξέρει τήν λέξη «ό Υέροντας»! Γι' αύτούς ό πνευμαηκός τους δέν είναι παρά «ενας καλός παπούλης»! Χωρίς νά εχει ίδέα Υιά θέωση, ό α­πλός λαός τό θεωρουσε εντελώς Φυσικό, δη ό παπούλης πού λειτουΡΥάει κάθε ήμέρα, καί κοινω­νάει κάθε ήμέρα, είναι Υεμ6τος καλωσύνη! 'Από που παίρνομε τήν δύναμη; 'Όχι όπό τόν Χριστό μας;

Κάποτε {παν στό κρεβάτι. Μέ πυρετό 39-400. Καί εξομολΟΥουσε. 'Ένας κληρικός Φίλος του μά­ταια προσπαθουσε νά πείσει τόν π. ΆΥαθάΥΥελο νά σταματήσει' καί τόν κόσμο, πού περίμενε τή σειρά του, νά ΦύΥει!

- Γιά τό δνομα του Θεου! ΚαίΥεται στόν πυ­ρετό!

Πολλοί εΦυΥαν. Μιά Υυναίκα επέμενε. Καί παρ' δη ό Φίλος κληρικός είχε πιά πεισμώσει καί του Ζητουσε επιτακηκά νά μή τήν δεχθη, ό π. ΆΥαθάΥΥελος τήν εδέχθη. Καί δταν τελείωσε, του είπε:

- " Αν δέν τήν αΦηνες νά ελθει νά εξομολο­Υηθη, θά τήν είχες πάρει στόν λαιμό σου: ΈπήΥαι­νε κατ' εύθείαν Υιά αύτοκτονία!

Καί του εδειξε ενα μπουκαλάκι Υεμ6το δηλη-

24 ==================================

τήρlO, πού του τό είχε παραδώσει Ή έξομολόγπ­σπ τήν εσωσε.

δ. 'Ελεημοσύνη

Συνήθως οί μεγάλοι βλέπουν τούς μικρούς σάν βάρος σάν ένόχληση. Ό π. ' Αγαθάννελος τούς εβλεπε μέ άγάπη καί στοργή. Δέν περίμενε νά τόν βρουν. 'Έψαχνε. Καί σταν εϋρισκε περι­mώσεις δύσκολες έγέμΙΖε χαρά:

- Λαβράκι! Ποιό ηταν τό λαβράκι; Μιά οίκογένεια σέ ενα δωμάΏΟ. Μέ αρρωστο

πατέρα. Χωρίς δουλειά. Χωρίς ψωμί. Χωρίς λάδι Χωρίς έλπίδα! . . . Καί σέ λίγες ώρες είχε κινητο­ποιήσει σλες τίς πνευμαΏκοθυγατέρες του νά πή­γαινoέρxovται μέ τά Χέρια γεμάτα . . . . Σέ μεγαλύτερη κλίμακα, σταν έπρόκειτο νά παVΤρευτη κάποιο ΦτωΧό κορίτσι! ΥΟχι μόνο οίκοσκευή καί προικιά τούς οίκονομουσε, άλλά σέ πολλές περιπτώσεις τούς εχπσε καί μικρά σπιτάκια.

ΔιαβάΖομε ενα ημερολόγιο του πού ετυχε νά διασωθη.

15. 1. 1949 'Επίσκεψις στή Φυλακές. Διενεμή­θησαν 800 τεμάχια κονσέρβες. Οί κρατούμενοι ε­κλαιαν άπό συγκίνηση. ( 'Επρόκειτο Υιά πολΙΏκούς κρατούμενους καί η άνΏπαράθεση ηταν πολύ ό­ξεία. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς τί πνευμαΏκή σημασία είχε η κάθε έπίσκεψή του).

================================== 25

18. 1. 1949. Έπίσκεψη στίς 'ίδιες Φυλακές. Έ­ΤροΦοδότησε μέ κινίνο τούς ασθενείς.

25. 1. 1949. Έβοήθησα μίαν mωΧήν μητέρα δύο μικρών ανηλίκων, χρηματικώς καί μέ τρόΦιμα.

8. 1. 1949. ΕΙδα είς τόν δρόμον ενα πτωχό χω­ριατόπουλο μέ γυμνά πόδια σ' αυτό τό κρύο! Έξε­τάΖω. 'Άξιο βοηθείας. Τόν ευρίσκω. Τόν παίρνω μαΖί μου μετά βίας. Διότι έVΤρέπετO. Καί του αγο­ράΖω παπούτσια καί κάλτσες.

Σέ διάστημα Τριών μηνών (= 90 ήμέρες), 45 έξορμήσεις! Γιά πολλαπλάσιους τών 90 ανθρώ­πους!

Πόσες τέτοιες περιπτώσεις αντιμετώπισε κατά τό διάστημα της ίερατικης του διακονίας ό π. Άγα­θάννελος, μόνον ό κρυΦογνώστης Θεός γνωρίΖει.

Καί έπειδή δλα αυτά ξεκινουσαν από τό σπι­τάκι του δίπλα στόν αγιο ΠαVΤελεήμOνα, ό κόσμος εΙχε αρχίσει νά κάνει συσχετισμούς. 'Έλεγαν καί τόν «παπούλη» αγlO ΠαVΤελεήμOνα!

- Βτε υλική Φτώχεια εχεις, ειτε πνευματική, δλους τούς λυπάται! Σάν τόν αγιο ΠαVΤελεήμOνα.

Καί ή έργασία αυτή δλο αϋξανε. 'Όλο καί διακρινόταν. ΕΙχε Φθάσει σέ σημείο Ζηλευτό.

Kά�oτε συνέβη ενα παράξενο καί ασυνήθιστο δυστόχημα. Τό αλογο ένός Φτωχου καραγωγέα αΦηνίασε, ωρμησε μέσα στό λιμάνι καί έπνίγη!

Τ ό γεγονός αυτό συvτάραξε τήν μικρή κοινω­νία τfiς Καλαμάτας. Καί διαδόθηκε σάν αστραπή.

26==================================

Τήν έπομένη κιόλας ήμέρα ό Φτωχός καρα­ΥωΥέας χτυπουσε τήν πόρτα του καλου «παπούλη». Συντετριμμένος καί κυριολεκτικά τσακισμένος ήθι­κά, έξιστόρησε μέ λόΥια λπά τήν φαΥική του κα­τάσταση. - Τ ό αλΟΥΟ ήταν τό βιός του! - Καί Ζήτησε μιά κάποια έλεημοσύνη. Νά περάσουν οί ασχημες ήμέρες.

Μά τί κατάπληξη πού έδοκίμασε! Ό π. ΆΥα­θάΥΥελος, του πρόσΦερε ενα ποσό πού εΦτανε νά όΥοράσει ενα καινούΡΥΙΟ νέο καί καλύτερο α­λΟΥΟ.

Μία όπό τίς πτυΧές της αΥαπης του ήταν ΟΤΙ συΥκρότησε καί ενα πρόχειρο οίκοφοΦείο. Γιά τήν έποΧή έκείνη (1950-1960) ήταν ενα τεράστιο εύερΥέτημα. Γιατί τά συΥκοινωνιακά μέσα ήταν πο­λύ δύσκολα. Γιά τίς όνάΥκες τους έΦρόντΙΖε ό 'ί­διος. Καί πολλές Φορές τούς μαΥείρευε ό 'ίδιος. Σέ μερικούς αύτό δέν αρεσε.

- ΚΟΤΖά μου πρωτοσύΥκελλος, ελεΥαν, νά κάθεται νά μαΥειρεύει καί νά πλένει πιάτα!

- 'Ή νά κάνεις τό καλό όλόκληρο, n νά μή τό κάνεις καθόλου! όπαντουσε.

Τ ά παιδιά έκείνα μεΥάλοι σήμερα, μέ λαμπρή κοινωνική έξέλιξη (καθηΥητές πανεπιστημίου, δι­καστικοί, εμποροι, όξιωματικοί, κληρικοί) εχουν ίε­ρή τήν μνήμη του. Γιατί κοντά του εμαθαν, τί εΙναι ή όΥάπη καί ή εύσέβεια.

28 =================================

ε. Τ ό κήΡ"Υμά το"

Δέν ηταν ίεροκήρυκας χαρισματουχος. Ή πα­ρουσία του σώματός του ηταν άσθενής καί ό λό­Υος του έξουθενημένος. Μά είχε μεΥάλη καρδιά. Έκήρυπε, ΟΧΙ Υιά νά έντυπωσιάσει, άλλά Υιά νά ωΦελήσεl. Τ ό fιξερε δη ή άνατολίηκη όμιλία του προκαλουσε θυμηδία στούς λΟΥίους. Μά δέν έπη­ρεάστηκε. Δέν έπαυσε νά κηρύπεl.

Μιλουσε πάντοτε άπλα καί κατανοητά. Μέ πα­ραδείΥματα άπό τό Εύαννέλιο, άπό τούς βίους τών άΥίων καί άπό τήν Ζωή.

Κάποτε μιλουσε Υιά τήν Υυναίκα στόν σύΥ­χρονο κόσμο. Καί ό λόΥος έΦθασε σέ μερικές πού έχουν μεΥάλα χαρίσματα, άλλά δέν τούς κά­νουν καλή χρήση καί δέν Ζουν κατά Θεόν.

Τότε σάν τραΥουδίστρια δι έπρεπε ή Μαρία Κάλλας. Ό τύπος είχε πολλές Φορές άσχοληθη μέ αύτή. Καί ό π. ' ΑΥαθάννελος άναΦέρθηκε στό μεΥάλο της ταλέντο - Χάρισμα του Θεου. Καί πρόσθεσε:

- 'Όλη τήν άκουνε μέ τό στόμα άνοιχτό. Καί τήν θαυμάΖουν! Χωρίς κανείς νά άπασχοληθη μέ τό Ζήτημα:

- Κάνει σωστή χρήση του χαρίσματος πού της έδωκε ό Θεός;

- Πές τα, Χρυσόστομε! έΦώναξε τότε κάποιος Υεμάτος ένθουσιασμό άπό τά λόΥια του.

================================= 29

στ. Ή άπλότπτά του

'Απλότητα - πλούτος, έλεγε όποΦθεγμαπκά ό π. ' Ιωήλ Ό π. Άγαθάννελος τήν εΙχε στό αίμα της καρδιας του! 'Απλότητα στήν Ζωή. ' Απλότητα στήν διατροΦή. ' Απλότητα στήν κατοικία. 'Απλότη­τα στήν ένδυμασία. 'Απλότητα στήν συμπεριΦορά του πρός δλους. ' Απλότητα στήν σκέψη του. Μα­κριά όπό κάθε δόλο . . .

• Κανένας παπας δέν καταδεΧόταν ν ά Φορέ­σει τά ράσα του καί τά δμΦιά του. Τόσο άπλα καί τόσο μεταχειρισμένα ήσαν! Καί έτρεχε συνεχώς. Άτημέλητος. ' Εξαντλημένος. Γεματος σκόνη. Κα­ταϊδρωμένος. 'Έλεγε:

- Γιά τόν Χριστό εΖησα Ζωή σκυλίσια! Ό κόσμος τόν έθαύμαΖε. Γιατί ηξερε δπ ή

ταπείνωσή του ήταν έκούσια. ' Επιλογή δική του! Μά καί τόν λυπόταν. Γιατί ξεπερνούσε τά δρια!

• Μιά ήμέρα τόν συνάντησε στό δρόμο ενας Φίλος του κληρικός. Φορούσε ενα ράσο, πού ξε­περνούσε κάθε προηγούμενο σέ κακή έμΦάνιση.

Πάτερ Άγαθάννελε! . . . - Κάμε γρήγορα, γιατί βιάζομαι! - Πού πας; - Νά έκπροσωπήσω τόν Δεσπότη στήν δοξο-

λογία. Καί εχω όργήσεl. - Καί μέ αύτό τό παλιόρασο θά πας όνάμεσα

σέ τόσους έπισήμους; Δέν βρηκες χειρότερο; - Γιατί μπρέ; Τό καλό μου είναι!

30==================================

- Γιά τό ανομα του Θεου! Αύτά τά κουρέλια; Γύρισε μέ άπλότητα, κοίταξε τό ράσο του καί

κατάλαβε. Στήν βιασύνη του τό είχε Φορέσει . . . . ά­νάποδα.

- Μπρέ τί επαθα! 'Ανάποδα τό έΦόρεσα! Τ ό εβγαλε ησυχα. Τ ό έΦόρεσε αψη. Καί εΦυ­

γε γελώντας! Σάν νά μήν είχε συμβη τίποτε.

• Ή καρδιά του δέν κόλλησε ποτέ στό άξίω­μά του. Δούλευε σάν χαμάλης. Πέταγε ράσο καί καλυμμαύχι - πολλές Φορές καί τό άντερί (= έσώρασο) - καί επεΦτε στήν δουλειά μέχρις έξαν­τλήσεως.

Καί κάθε τόσο ΦώναΖε: - Δέν Φθάνει νά τό άγαπόμε τό καλό. Πρέ­

πει καί νά πονέσωμε γιά τό καλό. Καί νά κοπιά­σωμε. Καί νά ίδρώσωμε.

Καί ασοι τόν εβλεπαν, αΦηναν καί αύτοί τά προσχήματα. Καί όρμουσαν μέ ένθουσιασμό στήν δουλειά.

'Έτσι εΦτιαξε σπίτια γιά Φτωχά νέα Ζευγάρια. Καί εχτισε έκκλησιές. Μέ τό τίποτε! νοχι άκριβως <<μέ τό τίποτε». 'Αντίθετα πολύ άκριβά. Μέ τήν τα­πείνωσή του.

• Χαρακτηριστικό παράδειγμα της άπλότητάς του είναι καί τό έξης.

Μιά κ. ΕύαΥΥελία τόν άκολουθουσε σέ δλα. Μά είχε ενα βαθύ παράπονο. Δέν ιϊξερε νά δια­βάΖεΙ. Καί ιϊθελε νά μάθει πολλές προσευΧές.

================================== 31

- 'Έλα νά σέ μάθω έΥώ! Καί εκατσε νά μάθει μιά Υριά νά διαβάΖει καί

νά ΥράΦει! Μά καί ποιός νά τό περίμενε; Τώρα ή κ.

Εύαννελία ξέρει δλες τίς ίερές όκολουθίες όπ' εξω! Καί τόν εύΥνωμονεϊ Υιά τήν καλωσύνη του, τήν ταπείνωση ιου καί τήν ύπομονή ιου.

• Κάποτε έπfΊyε στόν Σιδηροδρομικό Σταθμό νά βΥάλει είσnήρlO Υιά τήν Άθήνα.

Ό ύπάλληλος τόν έρώτησε σάν πρωιοσύΥ-κελλο, αν fιθελε είσnήρlO πρώτης θέσης fι τρίτης!

Άπάντησε ό π. ΆΥαθάννελος: - Γιά πρώτη θέση εΙμαι έΥώ, βρέ; 'Ερώτησε πάλι ό ύπάλληλος: - Τότε, πάτερ ΆΥαθάννελε, «τρίτη»; Άπάντησε ό π. ΆΥαθάννελος: - Τετάρτη θέση εχει; "Αν εχει, βΥάλε μου μέ

" , , , αυτην εισnηρlO . . . .

Ζ. Ψήγματα xpvoov

• Κάποια Φορά συναντήθηκε μέ ενα νεοχει­ροτόνηιο πολύ νεαρό κληρικό. Τ όν έκύπαξε όπό τήν κορΦή μέΧρι τά νύχια έρευνηnκά καί ιου εΙπε:

- Σέ εΦαΥε καί σένα πόθος νά πας στό κέν­τρο του Παραδείσου! Νά παμε μόνο! Κι' ας εΙναι στήν τελευταία ιου όκρούλα!

• Ό π. ΆΥαθάννελος fιξερε καλά, τί σημαί­νει όΥώνας πνευμαnκός καί μάλιστα μέσα σέ ενα

32===================================

κόσμο Υεμ6.το πρόκληση καί πειρασμούς. Καί συμβουλεύοντας ελεΥε: - "Οταν βρίσκετε ίερομόναχο, πού Ζη αιόν

κόσμο καί κρατεΙ τήν παρθενία καλά, νά σκύβετε νά του Φιλ6.τε τά πόδια. ΕΙναι μάρτυρας. Είναι αΥιος. 'ΕΥώ σκύβω καί του τά Φιλάω. Καί Ζητώ τήν εύΧή του.

• Είχε έπίΥνωση καί συνείδηση, οη ό κληρι­κός εχει χρέος νά θυσιασθη Υιά τό Χριαιό καί Υιά τό εΡΥΟ. Καί δούλευε άκούρααια.

"Οταν κάποιος Φίλος του σύαιησε νά προσέ-χει τόν έαυτό του, άπάντησε:

- 'Ένα τομάρι εχω. Θά τό πουλήσω άκριβά . • 'ΈλεΥε αιίς μοναΧές. - Νά μή λέμε ποτέ: Νά, βρέθηκα έδώ! 'Έ τί

νά κάμω τώρα; �Oxι! μέ τήν θέλησή σου ήλθες. Μέ αύταπάρνηση. 'Ό,η κάνομε, νά τό κάνομε Υιά τό Θεό- Υιά τήν σωτηρία της ψυχης μας. 'Όχι μέ τό Ζόρι! 'Όχι άναΥκαοοκά. 'Όχι θέλομε-δέν θέλο­με! Τί καλά πού θά ήταν, αν ολοι έσκέπτονταν ετσι! Μά νά, αύτό τό περιβάλλον θέλει αύταπάρνη­ση. Γιά τήν άΥάπη του Χριοιου. Γιά τήν θυσία του Χριοιου. Θέλει βαθειά άΦοσίωση αιόν Χριαιό.

- "Οταν μέ βλέπετε νά εχω έλαπώματα, νά μου τά έπισημαίνετε. Γιατί ανθρωπος είμαι

================================== 33

η. Ή άπήχηση του εΡΥΟ" το"

Αυτά πού γράΦομε είναι μιά σΙαγόνα μπρο­σΙά σ' έκείνα πού εκαμε ό ακοίμητος καί ακάμα­τος αυτός έργάτης της 'Εκκλησίας σέ δλη τήν διάρκεω της όπηρεσίας του σΙήν Μητρόπολη Μεσ­σηνίας.

'Έμεινε σΙήν Καλαμάτα ε'ίκοOl όλόκληρα χρόνω. Καί διάθεσε σΙήν Μεσσηνία δλη τήν ΖωΏ­κότητα, τήν πείρα καί τόν ένθουOlασμό του. Πέρα­σε από αυτό τό διάσΙημα αKατάKΡlίOς. Καί ελεγε:

Άφου πέρασα από τήν Μεσσηνία ακατά­KΡlίOς, εχω έλπίδες ένώπlOν του Θεου νά εϋρω ελεος!

Μά κάποτε χρειάσθηκε νά Φύγεl. Ή Καλαμάτα λυπήθηκε. Πένθησε. Τά αίσθή­

ματα του λαου τά έξέΦρασε ή έΦημερίδα ΣΗΜΑΙΑ

.μέ τά έξης λόγω: , Από της έγκατασΙάσεώς του είς τήν πόλιν

μας, αρχάς του 1947 έπεδόθη μετά Ζήλου είς τό XΡlσtlανlKόν εργον του.

Ποίος έκτύπησε τήν θύραν του κελλίου του, καί δέν του nνOlξε; Ποίος έΖήτησε τήν βοήθειάν του, καί του τήν ηρνήθη; Ποίος του όπέδειξε πά­σχοντας καί ένδεείς, καί δέν εσπευσε νά ελθη αρωγός; Ποίος, τέλος, κατέΦυγε σ' αυτόν δι' οίον­δήποτε θέμα του - πνευμαΏκόν, οίκογενεωκόν, οίκονομlκόν, κ. α. , - καί δέν εύρε παραμυθίαν καί συμπαράσΙαOlν σΙοργlκήν καί πατρικήν;

34 ==================================

Δέν είναι ουτε ενας, ουτε δύο. ΆνέρχοντQ1 είς χιλιάδας, είς τήν πόλιν μας καί είς τήν Μεσση­νίαν, διόIl μοναδικός σκοπός του ύπηρξεν ή έκ­πλήρωOlς της αποοτολης του ώς κληρικοϋ της 'Εκ­κλησίας τοϋ Χριοτοϋ.

ΉΥαπδτο παρά πάντων· καί έξεIlμδτο δσον όλίΥΟI κληρικοί. Ό λόΥος είνQ1 άπλοϋς: ΔιόIl, ώς κληρικός, ϊοτατο είς τό ϋψος της αποοτολης τou, συμβάλλων είς τήν ανακούΦιοιν τών πενήτων, καί καθοδηΥών πνευμαIlκώς τούς ΧΡΙΟΤΙQνούς.

Τ ό καλοκάΥαθον τοϋ χαρακτηρος του καί ή πραότης τou, ώς καί αί πάσης Φύσεως αΥαθοερ­ΥίQ1 του πρός τούς πάσχοντας, τόν είχον αναδείξει πρότuπoν κληρικοϋ.

Ή έντεϋθεν αναχώρησίς τou, μετά είκοσαετη καρποΦόρον δΙQκονίαν είς τήν 'Εκκλησίαν της Μεσσηνίας, κατέθλιψεν τούς πάντες.

ΜεΥάλο κενόν δημlOυΡΥείταl μέ τήν αναΧώ­ρηOlν τοϋ αρχψ. ΆΥαθαΥΥέλου Μιχαηλίδου.

Ό άρχlμανδΡirnς ΆΥαθάΥΥελος orιίν άκμιί rnς δράσπς rov

Kai rών όραμαπσμών rov.

Απα ταΤΕ ΒΓΉΚΕ

... "ΌΠΟ1.0ς; άκούΕ1. τό σήμCΙν­τρο τfiς; , EKKλησίCΙς; KCΙί όκνεύΕ1.. KCΙί δέν πηγCΙίνε1. στήν ' EKKλησίCΙ. 8ά: nV1.yfi στίς; eιμcιρτίες; του, δπως; πνίγηKcιν 01. lxv8ρωπο1. στόν KCΙΤCΙ­κλυσμό .

... Μόλ1.ς; ό Νωε: έφΤ1.CΙξε: τήν Κ1.βωτό. εμCΙςώXτηKCΙν δλCΙ τά: ςωCΙ μέσcι. Τό πρω·ί; τήν ανΟ1.γε· KCΙί ε­πήγCΙ1.νCΙν KCΙί έβOσKCΙν. Τό έσπέ­ΡCΙς; βcιρoiίσε: τό σήμcιντρo· KCΙί δλCΙ εμCΙςώνOνΤCΙν στήν Κ1.βωτό.

, Από τότε: ByfiKe: τό σήμcιντρo· KCΙί σημcιίνoυν 01. ΙερεΤς; .

... Τό σήμcιντρo εΤνCΙ1. προσ­κλητήΡ1.0· ό Ιερέcις; εΤνCΙ1. Kι'iρυΚ:CΙς; ή Κ1.Βωτός; e: ΤνCΙ1. ή άγίcι μcις; , Εκ­KλησίCΙ .

... "ΌσοΙ. μπcιίνoυν στήν ' Εκ­KλησίCΙ 8ά: συγXωρη80iίν· KCΙί δέν 8ά: πν1.γoiίν ά πό τά: σφcιλμcιτά: τους;.

( "AYIoS Koaμds ό AΙτωλΌS )

Γ. «Η ΧΑΡΙΣ»

α. Τί τόν ώθησε

Ό π. ΆΥαθάΥΥελος εΖησε οιό 'ΆΥιον 'Όρος. Καί έΥνώρlOε ιήν κοινοβιακή Ζωή ιών μοναχών. Τ ά άσκηηκά βιβλία, πού δέν είχε παύσει ποιέ νά ιά μελεΤάει' καί ό έσωιερικός αύιοέλεΥχος ιών μοναχών, Υιά νά βλέπουν ιήν πορεία ιών παθών ιους, ιόν είχαν κάμει νά βρίσκεΙαΙ σέ μιά συνεχη εύλΟΥημένη άΥωνία:

- ΒαδίΖω καλά; "Αν πεθάνω σήμερα, πού θά πάω; ΕΙμαι εύάρεοιος ένώπιον ιού Κυρίου;

Έρωιήμαω καωά, πού δέν άΦήνουν Υαλήνη οιήν ψυχή. Καί άπαlΙούν άπάνΙηση, ΟΧΙ θεωρία, άλλά πράξη. ΓΙαΙί ή θεωρία χωρίς ιήν πράξη εΙναι νεΦέλη 6νυδρος.

β. Ούαί τ4) ένί:

Ή άπάνΙηση ιού π. ΆΥαθαΥΥέλου {παν: - Δέν μπορούμε νά Ζούμε οϋιε νά έΡΥαΖό­

μαοιε σάν μονάδες. Ή άΥία Γ ραΦή λέΥει: «ούαί

38=================================

τφ ενι, οιον πέση καί μή n δεότερος του έyεi'ραι αύτόν» (Έκκλ. 4,10).

- Δέν μπορουμε νά παίΖωμε μέ τό Ζήτημα Ι1ϊς σωτηρίας μας!

Καί ετσι μαΖί μέ τοός έπιστήθιους Φίλους του αρχιμ. Παντελεήμονα Μπαρδακον (τώρα Μηφο­πολίτην Σάμου) καί όρχιμ. Κλήμεντα 'Αναστασίου (t), ίερωμένους πλήρεις πίστεως καί ΧάΡlΙος καί εΡΥων αΥαθών, ϊδρυσαν· μιά χριστιανική ίεραπο­στολική αδελΦότηιο, ποό της εδωκαν τήν έπωνυ­μία Η ΧΑΡΙΣ (1958).

' Ισόβιος Πρόεδρος, ψυχή καί έμπνευστής της αδελΦότητος, πιον ό π. 'ΑΥαθάννελος. ΣώΖεται ενα κείμενο, (σελ 16) ποό Φέρει τόν τίτλο.

«'Ατομικές μου σκέψεις, Υιά τό πώς θά έΡΥα­σθουμε ίεραποστολικά έν τφ κόσμψ καλότερα καί αποδΟIlκώπρα- καί πώς θά έξασΦαλίσωμε τήν α­τομική μας σωτηρία καί τέλη ανεπαίσχυντα».

Έπειδή τό κείμενο αύτό είναι μεΥάλο, στα­χυολΟΥουμε, Ο,Ι1 μας παρουσιάΖει τόν έσωτερικό κόσμο του π. 'ΑΥαθαννέλου:

γ. Είτε καλώς, είτε κακώς

Ειμεθα καί ήμεΙς, ειτε καλώς ε'ίτε κακώς, είς τήν τάξιν τών εύνοόχων, οί όποιοι εύνοόχισαν τόν έαυτόν τους, διά τήν Βασιλείαν τών Ούρανών. ΛέΥω δέ, ειτε καλώς ειπ κακώς, διόIl.

'Ίσως πρίν νά είσέλθωμεν, δέν ανεμεφήσα-

================================== 39

μεν τάς δυνάμεις μας, αν μπορεί νά εΦαρμοσθη τό ταο Κυρίου «ό δυνάμενος χωρείν χωρείτω».

'Ίσως εΙσήλθομεν εΙς τήν τάξιν αύτήν λόγφ των κακων περιστάσεων της Ζωης μας, διά νά εϋ­ρωμεν ασυλον καί προστασίαν.

'Ίσως από ενθουσιασμόν, βλέποντας τήν πνευμαηκήν Ζωήν των αλλων, εΙσήλθομεν, χωρίς, νά ύπολογίσωμεν τάς δυσκολίας, αλλά καί τήν ανωτερότητα της Ζωης αύτης.

Πάντως τό βέβαιον είναι, δη τώρα εύρισκόμε­θα εΙς τήν τάξιν των παρθένων, καί ή μέριμνά μας πρέπει νά είναι, εάν μέΧρι τώρα δέν εχωμεν αρέ­σει εΙς τόν Κύριον μέ εργα καί λόγια καί Ζωήν, νά προσπαθήσωμεν νά αρέσωμεν. Καί αν Όντως αρέσαμεν μέΧρι σήμερον, νά προσπαθήσωμεν νά αρέσω μεν περισσότερον.

δ. Τ ό χρέος της άκτημοσύνης

Ή πρώτη βαθμίς της τελειότητας εν Xριστ� είναι ή ακτημοσύνη' εϊτε μας αρέσει, εϊτε δέν μας αρέσει 'Όλοι οί aγιοι της 'Εκκλησίας μας εθεώρη­σαν, ώς πρωτα σκαλοπάη της αυψώσεώς των πρός τήν τελειότητα, τήν ύλικήν πτωχείαν' καί δι' αύτό εμοίρασαν τά ύπάρχοντά των εΙς ταύς πτωχούς, ό καθείς μέ τόν τρόπον, τόν όποίον ενόμΙΖεν καλύ­τερον καί πιό θεάρεστον.

ΕΙς αύτό τό Ζήτημα, τί εκάμαμε μέΧρι τώρα ήμεiς, πού ήθελήσαμεν νά ακολουθήσωμεν τόν

40 ==================================

Χριστόν καί τόν δρόμον της τελειότητος; 'Εδώ θά όμιλήσω προσωπικώς διά τό ατομόν

μου. Δέν ήκολούθησα κατά γράμμα τόν δρόμον,

πού ύπέδειξεν ό Κύριος, προΦασιΖόμενος διάΦο­ρες δικαιολογίες. 'Έχει έπιδράσει έπάνω μου, είς τήν ψυΧήν μου, τό πνεύμα καί τών πνευματικών ανθρώπων, της έποχης μας της ύλιοτικης αλλά καί τών . ύλιστώψ διότι καί οί μέν καί οί δέ, ύπό διαΦόρους δικαιολογίας, μαΖεύουν! Καί έπειδή εί­μαι Φύσει οίκονόμος από μικρό παιδί, παρά τήν έVΤOλήν τού Κυρίου «Μή· κτήσησθε χρυσόν μηδέ αργυρον, μηδέ χαλκόν είς τάς Ζώνας ύμών, μή πήραν είς όδόν, μηδέ δύο χιτώνας, μηδέ ύποδή­ματα, μηδέ ράβδον», απέκτησα καί χρυσόν καί ακίνητα καί πράγματα. Τό μόνον δι' έμέ παρήγο­ρον είναι, δτι δέν έκόλλησε είς αύτά ή καρδία μου. 'Ό,τι εχω, μέΧρι δεκάρας, τά θεωρώ δτι είναι τού Θεού' καί δτι έγώ είμαι οίκονόμος. Τρέμω νά σπαταλήσω- καί τήν δεκάρα. Τό θεωρώ αμαρτίαν. Καί δι' αύτό ή Ζωή μου έν πολλοΙς είναι ίσως καί κατωτέρα ένός κοινοβιάτου μοναχού.

Τό ονειρον, τό όποιον μέ ωθησε νά κάμω τάς οίκονομίας αύτάς (καί έξακολουθώ νά κάνω ακόμη), ήτο νά τά διαθέσω διά τήν δόξαν τού Κυρίου διά μιός, μικρός εστω, ίεραποστολης έν τι) 'Εκκλησία, μέ όμοϊδεάτας αδελΦούς. Αύτό είναι ή είλικρινής αλήθεια, τήν όποίαν ξεύρει ό Θεός, έγώ

=================================== 41

καί ελάχιστοι άδελΦοί. Ό εξω κόσμος βλέπει τήν Ζωήν μου. 'Ακούει δη διαθέτω άρκετά διά τήν Φι­λανθρωπίαν. 'Αλλ' δταν πληροΦορηθη, δτι εχω δύο άκίνητα επ' όνόματί μου, άρΧίΖεl καί σκανδα­λίΖεταΙ. 'Όσον καί αν μέ εκτιμδ! Διότι καί αύτοί εχουν άκούσεl τό «Πώλησόν σου τά ύπάρχοντα . . . ».

Καί αύτοί ΥνωρίΖουν, δτι ό άληθής καί καλός Μο­ναΧός δέν πρέπει νά εχl) τίποτε. Καί δι' αύτό ε­χουν λογισμούς: πώς συμβιβάΖεται ή άρετή μέ σε­βαστήν περιουσίαν μέσα είς τήν μοναχικήν Ζωήν; Δι' αύτό, άπό τόν Φόβον, μήπως γίνω εγώ εμπό­διον νά σωθουν οί ανθρωποl, άγωνιώ νά διευθε­τηθη ή ύπόθεσις αύτή. Λέγοντας νά διευθετηθη, εννοώ τουτο: 'Εάν μέν τό ονειρον, διά τό όποίον εμάΖευσα δ,η εχω, πραγματοποιηθη, θά διατεθουν δλα διά τόν σκοπόν αύτόν, δηλ. είς τούς σκοπούς της ίεραποστολlκης άδελΦότητος. V λλλως θά διατε­θουν δλα καταλλήλως μέ σύνεσιν είς τήν Φιλαν­θρωπίαν καί ελεημοσύνην. Καί τουτο, διότι θέλω νά άπαλλαγώ μιά ωρα άρΧύτερα άπό τό βάρος τών ύπαρχόντων μου.

ε. Οί μοναδικοί σκοποί μας

'Όπως ε'ίπομεν άνωτέρω, ό πρώτος σκοπός της άδελΦότητος αύτης θά είναι ή σωτηρία μας εν Χριστώ, δεύτερος ή κατά πάντα εύαρέσκεια του Θεου άπό ήμδς, τρίτος ή έτοιμασία στελεΧών καί διαδόχων ήμών άμΦοτέρων τών Φύλων. Είς τουτο

42 =================================

θά καταβάλωμεν δλας τάς δυνάμεις μας, και τας ύλικάς καί τάς ήθικάς καί τάς ψυχικάς καί τάς σωματικάς, έάν οντως όΥαπώμεν τόν Χριστόν καί τήν 'Εκκλησίαν Του. Διότι ή σημερινή κατάστασις της 'Εκκλησίας είναι αυτόχρημα φαΥική όπό τήν έλλειψιν στελεΧών όξίων της όποστολης των. Άρ­κει νά εύρεθουν πρόσωπα κατάλληλα, διά νά Υί­νουν στελέχη' δι' αυτά θά έξοδεύσωμεν δσα έχο­μεν.

στ. Ή καρποΦορία

Τελικά τό δραμα της όδελΦότητος δέν έπηΥε μπροστά. Γιατί; Μόνο ό καρδιογνώστης Θεός τό ξέρει. «Πάντως ουκ ην θέλημα Θεου» (Α' Κορ. 16,12).

Μά δέν έμεινε καί χωρίς καρποΦορία. 'ΈΥΙ­ναν πολλά. 'Επί σειράν έτών έλειτούΡΥησε στήν Άθήνα ενα μικρό ΦΟlΙητικό οίκοφοΦείο. ΏδήΥη­σε πολλούς νέους στήν ευσέβεια- καί τούς έβοή­θησε στήν κοινωνική τους σταδιοδρομία. Καί έδω­κε στήν 'Εκκλησία μία δεκάδα έξαιρετικούς κληρι­κούς πού κυριολεκτικά τήν κοσμουν μέ τίς όρετές τους καί τόν ένθεον Ζηλο τους.

Καί δέν ηταν τό μόνο έΡΥΟ της θυσίας τών έμπνευστών της , ΑδελΦότητος.

Δ. ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Q. Ηγούμενος Πεντέλης

Η μετάβαση τού π. Αγαθαγγέλου από την

Καλαμάτα στην 'Αθήνα συμπίπτει με την ανοδο

στόν θρόνο του αοιδίμου αρχιεπισκόπου Ίερωνύ­

μου.

Ψάχνοντας αδιάκοπα για καλούς συνεργάτες

ο αοίδιμος αρχιεπίσκοπος δέν ηταν δυνατό νά ά­

Φήσει αχρησιμοποίητο τον π. Άγαθάγγελο, κληρι­

κό με εξαίρετη ηθική υπόληψη.

Και πρώτα τον διόρισε ηγούμενο της Μονης

Κοιμήσεως της Θεοτόκου Πεντέλης.

Σαν ηγούμενος ο π. Αγαθάγγελος προσπά­

θησε και επέτυχε:

α. Να αποκαταστήσει την χαλαρωμένη λα­

φευTlκή και κοινοβιακή Ζωή.

β. Να περιμαΖέψει τους οικονομικούς πόρους

της.

γ. Να υπηρετήσει, όσο πιο πιστά μπορούσε,

το σΧέδιο του αρχιεπισκόπου για τήν ίδρυση του

'Ορθοδόξου Κέντρου.

Μ ===============================

Παράλληλα υπηρέτησε α) σάν έΦημέριος στόν 'Ιερό Ναό άγιου Νικολάου Χαλανδριου, σάν πνευματικός και ίεροκήρυκας, και β) σάν 'Επιθεω­ρητής n 'Επόmης της περιΦερειας Χαλανδριου, Χολαργου και Πεντέλης, κατά τό διάστημα πού έΦαρμόσθηκε έπl 'Ιερωνύμου ό θεσμός αύτός, μέ έπιδιωξη νά κερδηθη ή έμπιστοσύνη τών ίερέων γιά τό εργο της , Αρχιεπισκοπης!

β. Είς τόν αγιον Λουκό

Και τέλος άπό 24 Σεπτεμβριου 1989 μέΧρι 1 lουλιου 1983 στόν ' Ιερό Ναό Άγιου Λουκά, δπου αΦησε δπως πάντοτε αριστες άναμνήσεις γιά τήν εύλάβεια του στις ίερές άκολουθιες, γιά τήν προ­θυμια του πρός έξυπηρέτηση τών πιστών, γιά τήν προσήνεια μέ τήν όποία έδέχετο γιά έξομολόγηση δλους τούς προσερχομένους, και γιά τήν άριστη και υποδειγματική λόγω της ταπεινώσεώς του συ­νεργασια μέ τούς συνεΦημεριους του. 'Επι τών ήμερών του ό 'Άγιος Λουκάς εγινε κέντρο έξομο­λογήσεως, στό όποίο ανθρωποι άπό δλη τήν 'Α­θήνα κατέΦευγαν μέ έμπιστοσύνη και εΦευγαν μέ πνευματική άνακούΦιση.

, Από τήν ένεργό υπηρεσια παραιτήθηκε τό 1983, έπειδή αίσθάνθηκε δτι οί σωματικές του δυ­νάμεις εΙχαν πιά καμΦθη.

Ό Μακαριώτατος Άρχιεπισκοπος κ.ΣεραΦεΙμ μέ εΥΥραΦό του (άριθμ. πρωτ. 1480 / 30.6.83) έξέ-

================================ 45

Φρασε σΤόν π. ΆγαθάγΥελο «έπί τΙ) οίκειοθελεί έκ της ένεργού ύπηρεσίας αποχωρήσει του. . . τήν ακραν εύαρέσκειάν Τ ου καί τόν δίκαιον της Έκ­κλησίας ήμών επαινον, διά τάς πολυτίμους ύπηρε­σία ς του καθ' σλον τόν μακρόν ίερατικόν βίον του».

v. Συνταξιούχος

Μά καί σάν συvταξιoύxoς δέν επαυσε νά έρ­γάΖετοl. ' Avτίθετo μάλΙσΤα. Έλεύθερος από αλλες ύποχρεώσεις αυξησε τήν έξομολόγηση. Τ ό σπίτι του τώρα ήτον σέ συνεχη κίνηση. Κληρικοί, μονα­χοί, έΠΙσΤήμονες, έπαγΥελματίες, αθλητές, νέοι καί ωριμοι ανθρωποι ετρεχαν μέ τήν 'ίδια ανεση σΤήν πατρική, γεμάτη καλωσύνη καρδιά του π. ' Αγα­θαγΥέλου.

δ. Πατέρας τών «όρΦανών»

Ό π. ΆγαθάγΥελος εΖησε περισσότερο απο κάθε αλλον τήν όρΦάνια. Καί γι' αύτό πονούσε τά όρΦανά. 'Όλα τά όρΦανά. Καί προσπαθούσε νά τά ΠΡΟσΤατεύει, σσο πιό πολύ μπορούσε. 'Ι­διαίτερα τά κορίτσια, πού όρΦανά εμεναν έκτεθει­μένα σέ πολλούς κινδύνους. Γι' αύτό καί στον έπηρε τό «έΦάπαξ», τό διέθεσε ολόκληρο σέ Φτω­Χά κορίτσια. Τά περιουσιακά του σΤοιχεία διέθεσε σέ γυναικείες μονασΤικές αδελΦότητες.

Ε. Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ

α. Τό προμηνύματα

Τά χρόνια περνούν. Καί ό π. 'ΑΥαθάγγελος βαραίνει Καί τό καταλαβαίνει

Τ ά Υηρατειά είναι εύερΥεσία. ΘuμίΖοuν οιόν ανθρωπο τά εσχατα: τόν θάνατο' καί τήν κρίση' καί δη ό εϋσπλαΥχνος Θεός δέν τόν εχει ξεΥρά­ψει

Σέ δλη IOU τήν Ζωή ό π. ' ΑΥαθάγγελος είχε εvτoνη μνήμη θανάτοu καί άΥωνία Υιά τήν σωτη­ρία τou. Τώρα αρχισαν καί οί προειδοποιήσεις, τά προμηνύματα: άρρώοιιες, νοσοκομεία, κατάmωση, σuvτήρηση μέ τά «ΥιατροσόΦια».

Ό π. 'ΑΥαθάγγελος τά καταλαβαίνει τά μη­νύματα αύτά. Καί αύξάνει τήν προσεUΧή τou, τήν έπαΥρύπνηση, τήν προετοιμασία.

Καί σuμβοuλεύει: - Προσέχετε δσο μπορείτε τήν ύΥεία σας.

Καί παρακαλείτε θερμά τόν Κύριο, νά μή έπιτρέ­ψει νά χρειασθπτε νοσοκομεία. Γιατί έκεί δέν άρ­κεί πού ύποΦέρεις. ΈξεuτελίΖεσαι κιόλας!

================================ 47

β. Έκοιμήθη δπως εΖησε

Ή περιποίηση του στό σπίπ, πού Φιλοξενείται τά τελευταία χρόνια της Ζωης του, είναι περισσότε­ρο όπό τέλεια. Θά τόν εΖήλευαν οί Υονείς μέ τά πιό ΦιλόστΟΡΥα παιδιά.

Μά ποθεί νά κοιμηθη σέ χώρο μοναστηριακό, εκεί πού εχει έτοιμάσει τόν τάΦο του: στήν 'Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Καλαμίου 'ΑΡΥΟ­λίδος.

'Εκεί ό π. ΆΥαθάννελος περνάει τίς τελευ­ταίες του ήμέρες μέ τήν Υαλήνη της περισυλλΟΥης, της προσευχης καί της καθημερινης θείας κοινω­νίας, πού είναι τό τελευταίο εΦόδιο.

ΠεριστοιχίΖεται όπό τά πνευμαΏκά του τέκνα καί τούς Φίλους του πού κάθε ήμέρα συρρέουν όπό ολα τά μέρη. Κοντά εύρίσκεται συνεχώς ή σεβασμία Γερόντισσα Μελάνη, ή κατά σάρκα ό­δελΦή του Έλένη Γαβριηλίδου, ή πνευμαΏκή του θυΥατέρα ' Ιωάννα Μαρκοπούλου. Καί πηΥαινοέρ­χονται οί Φίλοι του Μητροπολίτες Σάμου Παντε­λεήμων, Νικοπόλεως ΜελέΏος, Σπάρτης Εύστά­θlOς, Καστορίας Γ ρηΥόρlOς, ' ΑΡΥολίδος ' Ιάκωβος, καί πληθος κληρικών, πού ολοι εχουν Υευθη τήν Υλύκα της πνευμαΏκης επικοινωνίας μαΖί του, καί Υεμδ.τοι εύΥνωμοσύνη καί όΥάπη λειτουΡΥουν στήν Μονή, Υιά νά του μεταδώσουν τό αΥIO Σώμα καί Αίμα του Λυτρωτου.

Μέσα σ' αύτήν τήν ότμόσΦαιρα εϊρήνης καί

'Eni rέλοvς, άναπαυεrαι ό άκάμαrος έΡγάrnς rov Xpισr:Oίί· γεμίίrος

γαλήνπ Kai είρήνη· rά γάρ έργα avrov άκολουθεί PEr' avrov.

================================== 49

όνατάσεως παρέδωσε τήν αγlΟ ψυχή του στόν Κτίστη στίς 13 Μαρτίου 1991, γεμδτος μέ τήν ει­ρήνη, πού δίνει ό Χριστός, ή Έλπίς της Δόξης ( Κολ. 1,27), καί ή ελπίδα της κληρονομίας της θείας δόξης.

Έκοιμήθη, δπως εΖησε.

v. Ή κηδεία του

Ή κηδεία του εγινε στήν 'Ιερά Μονή Καλα­μίου. Παρέστησαν οί Σεβ. Μητροπολίτες r όρτυνος καί Μεγαλοπόλεως ΘεόΦιλος, Σάμου καί ' Ικαρίας Παντελεήμων, Νικοπόλεως Μελέηος, Μονεμβα­σία ς καί Σπάρτης Εύστάθιος, 'Αργολίδος ' Ιάκω­βος, ό όρχιεπίσκοπος 'Ιεραπόλεως Ειρηναίος, ό όρχιμ. r εώργιος ΜπίΖας, εκπρόσωπος του Σεβ. Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου, εκ­πρόσωπος της Μ. ΞενοΦώντος, πολλοί δλλοι κλη­ρικοί, καί πληθος πνευμαηκών τέκνων καί Φίλων του.

της ίερδς εξοδίου όκολουθίας προέστη ό Σεβ. Μητροπολίτης r όρτυνος κ. ΘεόΦιλος. Τ όν μεταστάντα όποχαιρέησαν μέ θερμές προσλαλιές ό Σεβ. Μητροπολίτης ΘεόΦιλος καί ό όρχιμ. Συ­μεών Κούτσας καί ό όρχιμ. Μάξιμος Ματθαίος εκ μέρους της ενορίας Άγίου Λουκδ.

Τ ό σκήνωμα του όποτέθηκε στόν τάΦο, πού εΙχε ό ϊδιος έτοιμάσει. Έκεί όναπαύεται. Καί περι­μένει τήν σάλΠΙΥΥα της 'Αναστάσεως. Τότε, «οί

50==================================

νεκροι εν Χριστώ, όναστήσοντ:αι πρώτον» (Α' Θεσσ. 4,16).

δ. Ή διαθήκη του

Τήν 10 Μαρτίου 1989: ό π. ΆΥαθάννελος είχε συντ:άξει μιά Ιδιόχειρο διαθήκη του, πού εύ­ρέθη στό ΥραΦείο του.

Σ' αύτήν ωΡΙΖε, δτι τά όποιαδήποτε κινητά όν­τικείμενα - Ιδιοκτησία του (βιβλία, αμΦια, είδη ένδυμασίας n οΙκοσκευής) επρεπε νά δοθούν σέ Μονές καί Φίλους του σάν όναμνηστικά.

'Εκτελεστές ωΡΙΖε τούς Σεβ. ΜητροπολΙτες Νι­κοπόλεως Μελέτιο καί Σπάρτης Εύστάθιο, καί τόν προαπελθόντ:α όρχιμ. 'ΕπιΦάνιο Θεοδωρόπουλο.

Καί κατέληΥε: «Τέλος, εύχαριστώ όπό καρδίας δλους δσους

μου συμπαρεστάθησαν καθ' δλην τήν διάρκειαν τής Ζωής μου· Ιδιαιτέρως δέ έκεΙνους πού μέ διη­κόνησαν κατά τά Υηρατεία μου έν πάσι:ι όνιδιοτε­λεΙζ1. ΣυΥχωρώ πάντ:ας. Ζητώ τήν συΥΧώρησιν πάν­των, δσους τυΧόν έπίκρανα. Καί παρακαλώ δλους τούς Υνωστούς, νά μέ ένθυμούντ:αι εΙς τάς προσευ­Χάς των και μάλιστα οί κληρικοί εΙς τό ίερόν θυ­σιαστήριον».

Ό σεβ. MηφoπoJιi-ιη� Σπάpιη� Κ. Eυσrάθlo� Kαi ό π. Άyαθάyyει10�.

Κ Ρ Ι Σ Ε Ι Σ

. . . ό π. Άγαθάννελος διακρινόταν γιά τήν παιδική του

άπλότπτα, τήν ταπείνωσπ, τήν άΦ άνεια, καί πρό πάντων

γιά τήν γνήσια καί είλικρινή άγάππ του πρός τόν συνάν­

θρωπο καί μάλιστα τόν πονεμένο . . . Ή ταν άλπθινός ποι­

μένας . . . καί στοργικός πατέρας. Γ. Κούβελας

Ήταν ενα Ζωντανό κήρυγμα. Μέ τήν Ζωή του. Χωρίς

καμμιά άπολύτως υπερβολή. 'Όλπ του ή εννοια καί ή

Φροντίδα του, ήταν ή σωτπρία τών πρ οβάτων τού Χρι­

στού. Εϋρισκε τόν τρόπο νά ξεκουράΖει τίς πονεμένες

ψυΧές.

Μία άπλό γvναίKα

Δέν άπέβαλε τήν μοναχική συνείδπσπ. Δέν άΦέθπκε

στόν Φ θοροποιό έπίδρασπ τού κόσμου . . . ΤΗταν άηλούς,

δπλαδή είλικρινής στίς διαθέσεις, άδολος στούς σκο­

πούς, προσπνής καί άνεπιτήδευτος στίς σχέσεις του μέ

τούς άλλους, λιτός στόν τρόπο τής Ζωής του. Τόν διέ­

κρινε μιά θαυμαστή καλωσύνπ καί άνθρωπιά.

Άρχιμ. Συμεών Κούτσας

Αίσθανόμεθα ίδιαιτέραν χαράν καί καύχπσιν έν Κυ­

ρίι,>, διότι εχομεν τοιούτον έκλεκτόν άδελΦόν, δστις έ­

τίμπσε τήν Μ ετάνοιάν του.

'Αρχιμ. 'Αλέξιος ΞενοΦωντινός

Μάνα καί πηγή '

• ' Η • Ε κ κ λησ ία ε Τνα1. σάν μάνα . 'Ότ αν σφάλλε 1. ό υ ΙΌs τ ηs . τ όν μα λΏVε 1. . Καί πάλ1. τ όν σ υ μπονε Τ .

• Ή δγία μαs ' Ε κ κ λησία ε Τ να1. σάν μ1.ά πηγή, που ποτ ί ςε 1. ολουs τ ουs δ1. φασ μένc;>us .

• ΟΙ Ιε ρεis πρέπε 1. νά λε ι τ ουρ ­γού ν κάθ ε ήμέρα , γ1.ά νά ε υ λοΎεΤ ό θε ΌS τ ουs Cιvθρώποu s .

( 'ΆΥΙΟS Κοσμαs ό AΙτωλΌS )

* 'ar ΧIΜaΝarπl Ι'

. . - \, , ΔΓaoZlΓΓtdΟC MΙXa.HnrfIIC

�CI'Ι�Ι·WΝτιtιόc

εκ t<a,capciac κaπηι\όOKιΔ,

190& -1991