ԴանիելԴանիել ՎարուժանՎարուժան

Դանիել Վարուժանն Դանիել Վարուժանն արևմտահայ արևմտահայ

բանաստեղծության ակնառու բանաստեղծության ակնառու դեմքերից է, նորռոմանտիզմի դեմքերից է, նորռոմանտիզմի

սկզբնավորողը հայ սկզբնավորողը հայ գրականության մեջ: Նրա գրականության մեջ: Նրա պոեզիան անձնական ու պոեզիան անձնական ու

հասարակական ցավերի ծնունդ հասարակական ցավերի ծնունդ է, կործանումից ելք որոնող է, կործանումից ելք որոնող

ժողովրդի մաքառման ուժի և ժողովրդի մաքառման ուժի և ճակատագրի ճակատագրի

փիլիսոփայության խտացումը:փիլիսոփայության խտացումը:

  Դանիել Վարուժանը (իսկական Դանիել Վարուժանը (իսկական ազգանունը՝ Չպուգքյարյան) 1896–ազգանունը՝ Չպուգքյարյան) 1896–

1902 թթ-ին սովորել է 1902 թթ-ին սովորել է Կոստանդնուպոլսի Մխիթարյան, Կոստանդնուպոլսի Մխիթարյան, ապա՝ Գատըգյուղի (թաղամաս` ապա՝ Գատըգյուղի (թաղամաս`

Կոստանդնուպոլսում) Կոստանդնուպոլսում) վարժարաններում: Այդ տարիներին վարժարաններում: Այդ տարիներին նրա վրա ծանր տպավորություն են նրա վրա ծանր տպավորություն են թողել աբդուլհամիդյան ջարդերը, թողել աբդուլհամիդյան ջարդերը,

 որոնք հետագայում դարձել են  որոնք հետագայում դարձել են բանաստեղծի ստեղծագործության բանաստեղծի ստեղծագործության

հիմնական թեմաներից:հիմնական թեմաներից:

ՎարուժանԴանիել ՎարուժանԴանիելԱպրիլի 20Ապրիլի 20 1884 ., .  թ գ Բրգնիք1884 ., .  թ գ Բրգնիք

( , Սեբաստիայի նահանգ( , Սեբաստիայի նահանգ )Արևմտյան Հայաստան )Արևմտյան Հայաստան

Օգոստոսի 26Օգոստոսի 261915 ., թ Մեծ եղեռնի1915 ., թ Մեծ եղեռնիզոհզոհ

1909 - թ ին Վարուժանն ավարտել է1909 - թ ին Վարուժանն ավարտել է ( ) , Գենտի Բելգիա համալսարանը ( ) , Գենտի Բելգիա համալսարանը

վերադարձել հայրենիք և մինչև վերադարձել հայրենիք և մինչև1911 . թ դասավանդել է1911 . թ դասավանդել է

Սեբաստիայի Արամյան Սեբաստիայի Արամյան, 1911–12 - վարժարանում թթ ին՝, 1911–12 - վարժարանում թթ ին՝

( ) Թոքաթի այժմ՝ Եվդոկիա ( ) Թոքաթի այժմ՝ Եվդոկիա , 1912–15 ազգային ճեմարանում , 1912–15 ազգային ճեմարանում

-   թթ ին եղել Կոստանդնուպոլսի-   թթ ին եղել Կոստանդնուպոլսի Լուսավորչյան վարժարանի Լուսավորչյան վարժարանի

: տնօրեն Նա ժամանակի հայ: տնօրեն Նա ժամանակի հայ

: առաջադեմ մանկավարժներից էր : առաջադեմ մանկավարժներից էր

ԿրթությունԿրթություն

1902–05 թթ-ին Վարուժանն ուսանել է 1902–05 թթ-ին Վարուժանն ուսանել է Վենետիկի Մուրատ-Ռափայելյան Վենետիկի Մուրատ-Ռափայելյան

վարժարանում: Բանաստեղծին գրավել է վարժարանում: Բանաստեղծին գրավել է Վերածնության շրջանի հզոր մշակույթը, Վերածնության շրջանի հզոր մշակույթը,

խորապես ուսումնասիրել է նաև Հայաստանի խորապես ուսումնասիրել է նաև Հայաստանի պատմությունը, հին ու նոր գրականությունը: պատմությունը, հին ու նոր գրականությունը:

««ՆավասարդՆավասարդ»»

1914 - , թ ին գրող գրականագետ1914 - , թ ին գրող գրականագետ Հակոբ Սիրունու հետ Վարուժանը Հակոբ Սիրունու հետ Վարուժանը

« » հրատարակել է Նավասարդ « » հրատարակել է Նավասարդ- գրական գեղարվեստական- գրական գեղարվեստական, « » տարեգիրքը օժանդակել Մեհյան, « » տարեգիրքը օժանդակել Մեհյան

(1914 .) - թ գրական հասարակական(1914 .) - թ գրական հասարակական :հանդեսի ստեղծմանը :հանդեսի ստեղծմանը

««ՍարսուռներՍարսուռներ»»

Վարուժանը գրել է 1896 թ-ից: Նրա Վարուժանը գրել է 1896 թ-ից: Նրա առաջին՝ «Սարսուռներ» (1906 թ.) գրքի առաջին՝ «Սարսուռներ» (1906 թ.) գրքի հիմնական բովանդակությունը կյանքի հիմնական բովանդակությունը կյանքի

տառապանքից ծնված վիշտն է և տառապանքից ծնված վիշտն է և ամոքման բաղձանքը, ծանր ամոքման բաղձանքը, ծանր

իրականության և գեղեցիկ երազների իրականության և գեղեցիկ երազների հակադրության հոգեկան դրաման հակադրության հոգեկան դրաման

(«Մուրացիկը», «Հիվանդ է», («Մուրացիկը», «Հիվանդ է», «Մոխիրներուն առջև», «Մուսայիս», «Մոխիրներուն առջև», «Մուսայիս»,

«Ձյունե դագաղ» և այլն):«Ձյունե դագաղ» և այլն):

««ՀԵԹԱՆՈՍ ԵՐԳԵՐՀԵԹԱՆՈՍ ԵՐԳԵՐ»»

Ես կերգեմ Գինին–Բագիններուն ծիծաղը ևխորաններուն արյունը:

Դարերու կյանքը կերգեմ,հանուն հաճույքի և

տառապանքի գեղեցկության:Փառք Սաբինային. Բագոս կը պսակվի:

ՍտեղծագործություններՍտեղծագործություններ

«« Ցեղին Սիրտը Ցեղին Սիրտը»» ժողովածու ժողովածու « »Ձոնը« »Ձոնը բնաբան բնաբան

« » , Վարուժանի Ձոնը վշտի և կարոտի ծանր « » , Վարուժանի Ձոնը վշտի և կարոտի ծանր : ապրումների և զորեղ զգացումների ամբողջություն է : ապրումների և զորեղ զգացումների ամբողջություն է

Բանաստեղծությունն ամփոփվում է խոր հավատով Բանաստեղծությունն ամփոփվում է խոր հավատով .ու պայքարի ոգեշունչ խոսքերով .ու պայքարի ոգեշունչ խոսքերով

Ու պայքա՛ր, պայքա՛ր, պայքա՛ր Ու պայքա՛ր, պայքա՛ր, պայքա՛ր երգեցի.երգեցի.

– Ձեզի ընծա՛, հայ մարտիկներ –– Ձեզի ընծա՛, հայ մարտիկներ –Գրիչս եղավ անթրոց սըրտերու Գրիչս եղավ անթրոց սըրտերու

հնոցի...հնոցի...Ձեզի ընծա՛, քաջ մարտիկներ –Ձեզի ընծա՛, քաջ մարտիկներ –Եղեգնյա գրչով վրեժ երգեցի.Եղեգնյա գրչով վրեժ երգեցի.

Ընդ եղեգան փող բո՜ց ելաներ:Ընդ եղեգան փող բո՜ց ելաներ:

.ԴՎարուժանիձեռագիրը

Եղեգնյա գըրչով երգեցի փառքեր.— Քեզի ընծա՜, իմ հայրենիք —Սոսյաց անտառեն էի զայն կըտրեր…— Քեզի ընծա՜, հին հայրենիք —Եղեգնյա գըրչով երգեցի քուրմեր.Ընդ եղեգան փող լու’յս ելաներ:

« »Հացին երգը« »Հացին երգը

« » (1921 ., ) Վերջին՝ Հացին երգը թ հետմահու ժողովածուի մեջ « » (1921 ., ) Վերջին՝ Հացին երգը թ հետմահու ժողովածուի մեջ , բանաստեղծը գովերգել է գյուղական կյանքն ու բնությունը , բանաստեղծը գովերգել է գյուղական կյանքն ու բնությունը

 (« աշխատանքի ու հացի արարման խորհուրդը Առաջին  (« աշխատանքի ու հացի արարման խորհուրդը Առաջին», « », « », « ծիլեր Ցորյանի ծովեր Հունձք կը ժողվեմ Հասուն», « », « », « ծիլեր Ցորյանի ծովեր Հունձք կը ժողվեմ Հասուն

» ).արտ և այլն» ).արտ և այլն

,Հունձք կը ժողվեմ մանգաղով ,Հունձք կը ժողվեմ մանգաղով– –Լուսնակը յարս է– –Լուսնակը յարս է

- :Ակոս ակոս ման գալով- :Ակոս ակոս ման գալով– : –Սիրածըս հարս է– : –Սիրածըս հարս է ...   .Արտըս ոսկու՛ն է Նըման բոցերու ...   .Արտըս ոսկու՛ն է Նըման բոցերու :Ցորենն է բռընկեր՝ Առանց այրելու :Ցորենն է բռընկեր՝ Առանց այրելու

«Գինիին երգը»«Գինիին երգը»

Բանաստեղծը ծրագրել էր ստեղծել նաև «Գինիին երգը» Բանաստեղծը ծրագրել էր ստեղծել նաև «Գինիին երգը» շարքը, հայ առասպելների ու ավանդությունների նյութի վրա՝ շարքը, հայ առասպելների ու ավանդությունների նյութի վրա՝

«Հայկական հոմերագիրք» ժողովածուն, ամբողջությամբ «Հայկական հոմերագիրք» ժողովածուն, ամբողջությամբ մշակել «Սասնա ծռեր» ժողովրդական վիպերգը, որոնք, մշակել «Սասնա ծռեր» ժողովրդական վիպերգը, որոնք,

սակայն, ընդհատվեցին արյունալի աղետով.սակայն, ընդհատվեցին արյունալի աղետով.

Անդի՛ն, անդի՛ն կը մորթենԱնդի՛ն, անդի՛ն կը մորթենԿյանքն արտին մեջ և գաղափարը՝ Կյանքն արտին մեջ և գաղափարը՝ 

գանկին...գանկին...

Վարուժանի մասին ասել են Վարուժանի մասին ասել են    

« ....« » Դանիել Վարուժանի Ցեղին սիրտը ժողովածուն « ....« » Դանիել Վարուժանի Ցեղին սիրտը ժողովածուն աղոթագիրք էր ամեն մի ապստամբի համար այնտեղ՝ աղոթագիրք էր ամեն մի ապստամբի համար այնտեղ՝

, Թուրքահայաստանում որտեղ գոյության իրավունքը, Թուրքահայաստանում որտեղ գոյության իրավունքը թաթախված էր արյան մեջ՝ Եվրոպայի թաթախված էր արյան մեջ՝ Եվրոպայի: բարեմաղթությամբ Նրա երգերը բազում հերոսներ: բարեմաղթությամբ Նրա երգերը բազում հերոսներ

, »:ծնեցին նրա խոսքը գործի վերածվեց, »:ծնեցին նրա խոսքը գործի վերածվեց

, Սերգեյ Գորոդեցկի , Սերգեյ Գորոդեցկի , ռուս բանաստեղծ թարգմանիչ , ռուս բանաստեղծ թարգմանիչ

      «Վարուժանի հայերենը բազմակողմանի «Վարուժանի հայերենը բազմակողմանի հարստություն ունի և ճկուն է, կարող՝ հարստություն ունի և ճկուն է, կարող՝ արտահայտելու ամեն գաղափար ու արտահայտելու ամեն գաղափար ու զգացում և պատկերացնելու ամեն զգացում և պատկերացնելու ամեն տեսարան. հնչուն է ու զորավոր և իր տեսարան. հնչուն է ու զորավոր և իր արտահայտության կերպին պես արտահայտության կերպին պես բազմազան ու գունեղ»:բազմազան ու գունեղ»:

Մեսրոպ Ճանաշյան, Մեսրոպ Ճանաշյան,  գրականագետգրականագետ

Սերգեյ ԳորոդեցկիՍերգեյ Գորոդեցկի  

« Դանիել Վարուժան մեծագույն« Դանիել Վարուժան մեծագույն փառքերեն մեկն է մեր փառքերեն մեկն է մեր

, »:քնարերգության եթե ոչ մեծագույնը, »:քնարերգության եթե ոչ մեծագույնը

Հակոբ Օշական Հակոբ Օշական գրողգրող

      «Ես հիացած եմ հայ նոր «Ես հիացած եմ հայ նոր բանաստեղծներով ....բանաստեղծներով ....

Դանիել Վարուժանը .... ի՛նչ մեծ բանաստեղծ Դանիել Վարուժանը .... ի՛նչ մեծ բանաստեղծ է, հատկապես նրա իրապաշտ է, հատկապես նրա իրապաշտ հատվածները, սիրային հատվածները, սիրային բանաստեղծությունները գլուխգործոցներ բանաստեղծությունները գլուխգործոցներ են...»:են...»:

Սեն Ժոն Պերս, Սեն Ժոն Պերս,  ֆրանսիացի բանաստեղծֆրանսիացի բանաստեղծ

Հակոբ ՕշականՀակոբ Օշական

Սեն Ժոն ՊերսՍեն Ժոն Պերս

« , Կուզեմ համբուրել այն բոլոր տեղերը ուր« , Կուզեմ համբուրել այն բոլոր տեղերը ուր նահատակ մը ինկավ կամ հերոս մը նահատակ մը ինկավ կամ հերոս մը

»:կոխեց»:կոխեց   « Ըստ իս և տակավին ինձի համար՝ ահա   « Ըստ իս և տակավին ինձի համար՝ ահա

օրենքս՝ մեր գրականության մեջ օրենքս՝ մեր գրականության մեջ , արվեստը հայ պետք է ըլլա իսկ անոր , արվեստը հայ պետք է ըլլա իսկ անոր

հատակը կամ հիմը կազմող գաղափարը՝ հատակը կամ հիմը կազմող գաղափարը՝»:համամարդկային»:համամարդկային

Դանիել Վարուժան Դանիել Վարուժան

1958 թ-ին Գենտի 1958 թ-ին Գենտի համալսարանի մեծ սրահի համալսարանի մեծ սրահի պատին ամրացվել է պատին ամրացվել է հուշատախտակ՝ Վարուժանի հուշատախտակ՝ Վարուժանի դիմաքանդակով և հայերեն, դիմաքանդակով և հայերեն, ֆրանսերեն ու ֆլամանդերեն ֆրանսերեն ու ֆլամանդերեն արձանագրությամբ այն արձանագրությամբ այն մասին, որ նա 1905–09 թթ-ին մասին, որ նա 1905–09 թթ-ին սովորել է այդ սովորել է այդ համալսարանում:համալսարանում: