Ραψωδία Α 350-431α

Η συνάντηση Αχιλλέα - ΘέτιδοςΘΕΜΑΤΙΚΑΚΕΝΤΡΑ:

• Ο Αχιλλέας ετοιμάζει την εκδίκησή του• Το αίτημα του Αχιλλέα στη μητέρα του• Η υπόσχεση της Θέτιδας

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

Ραψωδία Α 350-431αΗ συνάντηση Αχιλλέα - Θέτιδος

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ: • Ο Αχιλλέας ετοιμάζει την εκδίκησή του• Το αίτημα του Αχιλλέα στη μητέρα του• Η υπόσχεση της Θέτιδας

(στ. A 350 - 357) τότε ο Πηλείδης έκλαιγε και στ' ακρογιάλι μόνοςκαθήμενος εκοίταζε τ' απέραντα πελάγηκαι θερμοευχήθη της μητρός απλώνοντας τα χέρια: «Μητέρ', αφού κοντόχρονον με έχεις γεννημένον,έπρεπε καν ο βροντητής να μου χαρίσει ο Δίαςτιμήν και αντίς ολότελα δεν μ' έχει αυτός τιμήσειιδού τώρα με ατίμασεν ο μέγας Αγαμέμνων, ότι μου άρπαξεν αυτός το δώρο μου και το 'χει». 

Συχνά οι ομηρικοί ήρωες κλαίνε. Αυτό δεν αποτελεί ένδειξη αδυναμίας ή δειλίας

προοικονομείται το αίτημα που θα υποβάλει ο Αχιλλέας στον Δία για αποκατάσταση της τιμής του

Ο Αχιλλέας θεωρεί την αποκατάσταση της τιμής του ως αντιστάθμισμα για την ολιγόχρονη ζωή του.

Συσσώρευση της λέξης τιμή. Η τιμή πρέπει να είναι ιδεατή (αναγνώριση) και έμπρακτη (δώρο-γέρας)

Η προσευχή του Αχιλλέα απευθύνεται στη Θέτιδα επειδή:

1. είναι η πιο κοντινή σ’ αυτόν θεότητα καθώς είναι μητέρα του

2. είναι η πιο κατάλληλη να μεσολαβήσει στο Δία, ο οποίος της χρωστάει χάρη.

ΕΡΓΑΣΙΑΗ ερώτηση 6 στη σελ. 38

(στ. A 358 - 364) Είπε με δάκρυα και η σεπτή τον άκουσε μητέρα στα βάθη όπ' έμενε σιμά στον γέροντα γονέα και σαν ομίχλη ανέβηκε μέσ' από τ' άσπρο κύμα. Στο πλάγι αυτού που έκλαιεν εκάθισεν η θεία,τον χάιδεψε, κατ' όνομα τον έκραξε και του 'πε:«Τι κλαις, παιδί μου, στην καρδιά ποια λύπη σ' ήβρε; Ειπέ μουευθύς, μην το 'χεις μυστικό, κι εγώ να το γνωρίσω».

Επιφάνεια της θεάς με τρόπο που θυμίζει παραμύθι.

Η θέα με έντονα τα ανθρώπινα χαρακτη-ριστικά της μητέρας

(στ. A 365 - 376) Κι ο Αχιλλεύς στενάζοντας της είπε: «Τα γνωρίζεις, τι απ' αρχής να σου τα ειπώ; Την πόλιν την αγίαν την Θήβην, που εβασίλευσεν ο μέγας Ηετίων,πατήσαμε, κι εφέραμεν εδώ τα λάφυρά της·κι ως έπρεπεν οι Αχαιοί τα μοιρασθήκαν όλα και του Ατρείδη εδιάλεξαν την κόρην Χρυσηίδα· ο ιερέας έπειτα του μακροβόλου Φοίβουο Χρύσης ήλθε στα γοργά των Αχαιών καράβιαμε λύτρα πλουσιοπάροχα την κόρην του να λύσει,και του θεού στο χέρι του τα στέφανα κρατώντας στο σκήπτρο επάνω το χρυσό επρόσπεσεν εις όλους τους Αχαιούς, αλλ' έξοχα στους βασιλείς Ατρείδες·

Η Θέτις ως θεά γνωρίζει όσα έγιναν. Ο Αχιλλέας όμως θα τα διηγηθεί και πάλι Επιβράδυνση

Η δομή του λόγου του Αχιλλέα:

1. στ. 365-393: Αφήγηση των γεγονότων που προηγήθηκαν.

2.στ. 394-414: Διατύπωση του αιτήματος προς τη Θέτιδα.

Τυπικά επίθετα

Ικεσία. Ο ικέτης είναι πρόσωπο ιερό και απαραβίαστο. Ζεύς ὁ ἱκέσιος

Ληστρικές επιδρομές των Ελλήνων.

(στ. A 377 - 393) τοτ' είπαν όλοι οι Αχαιοί τον γέροντ' ιερέανα σεβασθούν και τα λαμπρά λύτρα δεκτά να γίνουν·αλλά τούτο δεν έστερξεν ο Ατρείδης Αγαμέμνων,και τον απόδιωξε κακά με δυνατές φοβέρες· έφυγε ο γέρος με χολήν και τες ευχές του ο Φοίβος άκουσ' ευθύς, ότι ο θεός πολύ τον αγαπούσε· και στους Αργείους έριξε βέλος κακό, κι επέφτανσωρός τα πλήθη, ως του θεού τα βέλη ολού πετούσανστο απέραντο στρατόπεδο των Αχαιών, και ο μάντις ο γνώστης μάς φανέρωσεν ό,τι του είπε ο Φοίβος· τότε ο θεός να ιλεωθεί συμβούλευσα εγώ πρώτος· με τούτο σφόδρα εθύμωσεν ο Ατρείδης κ' εσηκώθηκαι λόγον είπε φοβερόν, που είναι τελειωμένος.Κι οι Αχαιοί προβόδησαν με γρήγορο καράβι και προσφορές για τον θεόν την κόρην εις την Χρύσην,αλλ' από τώρ' απ' την σκηνήν την κόρην του Βρισέως,δώρο σ' εμέ των Αχαιών, οι κήρυκες μου επήραν·

Ο Αχιλλέας τονίζει ιδιαίτερα την ύβρη του Αγαμέμνονα προς τον Χρύση.

Στην αφήγηση των γεγονότων που προηγήθηκαν ο Αχιλλέας: 1. Παρουσιάζει με υποκειμενικό τρόπο το περιστατικό. Δίνει την εντύπωση ότι αυτό στάθηκε η αιτία της διαμάχης με τον Αγαμέμνονα.2.Παραλείπει να αναφερθεί στη δική του αυθάδικη συμπεριφορά.3.Παρουσιάζεται αδικημένος, ατιμασμένος.

Οι θεοί δείχνουν εύνοια σε ορισμένους ανθρώπους

Ο Αχιλλέας τονίζει ιδιαίτερα τη δική του συμβολή στην επίλυση του προβλήματος.

στ. 366-393 Επανάληψη και Επιβράδυνση

(στ. A 394 - 407) και, αν δύνασαι, προστάτευσε συ το καλό παιδί σου· ανέβα ευθύς στον Όλυμπον και πρόσπεσε στον Δία,αν χάριν του 'καμες ποτέ με λόγον ή με έργον·συχνά στο σπίτι του πατρός σ' άκουσα να καυχάσαιότι τον μαυροσύννεφον Κρονίδην εσύ μόνητων αθανάτων έσωσες απ' όλεθρον αχρείον,όταν οι άλλοι Ολύμπιοι επήγαν να τον δέσουν, η Ήρα με την Αθηνάν και ο Ποσειδών ακόμη,και συ, θεά, τον λύτρωσες που φώναξες αμέσως τον μέγαν εκατόγχειρον στες κορυφές του Ολύμπου· απ' τους θεούς Βριάρεως, και απ' τους θνητούς Αιγαίωνλέγεται και στην δύναμιν περνά και τον πατέρα·μ' έπαρσιν κάθισεν αυτός στο πλάγι του Κρονίδη,και από τον φόβον του οι θεοί δεν έδεσαν τον Δία. 

Σχέση προσφοράς και ανταπόδοσης (βλ. και στ. Α 38-43)

Η συνομωσία κατά του Δία είναι επινόηση του Ομήρου. Αποτελεί νέα επιβράδυνση και εξυπηρετεί την οικονομία του έπους:

Οι πολύ οικείοι στο Δία θεοί (Ήρα, Ποσειδώνας και Αθηνά) συνωμοτούν εναντίον του. Αυτοί ακριβώς οι θεοί είναι και σταθεροί σύμμαχοι των Αχαιών. Αντίθετα η Θέτις ήταν πάντα με το μέρος του Δία.

Άρα ο Δίας θα ανταπόδώσει σίγουρα τη χάρη στη Θέτιδα.

προοικονομείται η «εξαρ-γύρωση» (= ανταπόδοση) της ευεργεσίας της Θέτιδος στον Δία

Οικογενειακή σκηνή

Γίγαντες παιδιά του Ουρα-νού και της Γης. Συμβολί-ζουν τις αρχέγονες τερα-τόμορφες θεότητες. Βριαρός = ισχυρός

(στ. A 408 - 413) Τα γόνατά του αγκάλιασε και τούτα ενθύμισέ του,στους Τρώας ίσως βοηθός θελήσει αυτός να γίνει, και ακρόγιαλα τους Αχαιούς να κλείσει προς τες πρύμνες να σφάζονται για να χαρούν τον βασιλιά τους όλοι. Να μάθει και ο κραταιός Ατρείδης Αγαμέμνων πόσο ετυφλώθη ν' αψηφά των Αχαιών τον πρώτον».  

Ο Αχιλλέας δε διακατέχεται από μια πρωτόγονη δίψα για εκδίκηση. Δε ζητάει να πεθάνει ο Αγαμέμνονας ούτε να καταστραφεί ο στρατός των Αχαιών. Ο Αχιλλέας θέλει οι Τρώες να φτάσουν έως τα πλοία των Αχαιών και ο Αγαμέμνονας να ταπεινωθεί και να αναγνωρίσει το λάθος του. Τότε θα έχει αποκατασταθεί η τιμή του Αχιλλέα.

προοικονομείται το αποτέλεσμα στη μάχη από τον θυμό του Αχιλλέα

Τυπική στάση ικεσίας

Ειρωνικός τόνος της φράσης. Ο Αχιλλέας θεωρεί όλους τους άλλους αρχηγούς συνυπεύθυνους στην προσβολή που του έγινε

ΕΡΓΑΣΙΑΗ ερώτηση 5 στη σελ. 38

(στ. A 414 - 419) Και δάκρυα χύνοντας πολλά του απάντησεν η Θέτις: «Υιέ μου, τι σ' ανάσταινα τον πικρογεννημένον;Άλυπος καν και αδάκρυτος να κάθοσουν στες πρύμνες,αφού δεν θέλ' η μοίρα σου πολύν καιρόν να ζήσεις· αλλ' είσαι και ολιγόζωος και πίκρες ποτισμένος σαν κανείς άλλος· άμοιρα στο σπίτι σ' εγεννούσα·

Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει τη μοίρα του.Δίας - Σαρπηδόνας.

Η Θέτις ως άνθρωπος και μητέρα.

Συνεχείς επαναλήψεις και αντιθέσεις: πικρογεννημένον, πίκρες ποτισμένος, άμοιρα σ' εγεννούσα , επανάληψη της ολιγόχρονης ζωής του ήρωα με θετική και αρνητική διατύπωση: αφού δεν θέλ' η μοίρα σου πολύν καιρόν να ζήσεις- ολιγόζωος/ Άλυπος και αδάκρυτος - πίκρες ποτισμένος Ο πόνος της μάνας για την αδικία στο παιδί της.

Σύγκριση απόψεων Αχιλλέα και ΘέτιδοςΤο αντιστάθμισμα για τη σύντομη ζωή του Αχιλλέα:Αχιλλεύς: σύντομη ζωή γεμάτη τιμή (στ. 353-355). Ο Αχιλλέας σκέφτεται ως ήρωας.Θέτις: σύντομη ζωή αλλά άλυπος και αδάκρυτος. Η Θέτις σκέφτεται ως μητέρα και όχι ως θεά (ανθωπομορφισμός).

(στ. A 420 - 431) κι εγώ τον λόγον σου να ειπώ του βροντοφόρου Δία, στον χιονισμένον Όλυμπον θα υπάγω, αν θα μ' ακούσει·συ ωστόσο από τον πόλεμον τραβήξου και στες πρύμνες ησύχαζε, των Αχαιών να δείξεις τον θυμόν σου·και ο Δίας στον Ωκεανόν, που τον καλούν οι θείοιΑιθίοπες κατέβη χθες και όλ' οι θεοί μαζί του·και μετά ημέρες δώδεκα στον Όλυμπον θα γύρει,και τότε στα χαλκόστρωτα θ' ανέβω δώματά του, να του προσπέσω ταπεινά κι ελπίζω να μ' ακούσει.Είπε κι εκεί τον άφησε περίσσια χολωμένον,οπού την ομορφόζωνην του επήραν κορασίδα δυναστικώς. 

Δηλώνεται αμφιβολία

Ο λειτουργικός ρόλος της σκηνής Αχιλλέα και Θέτιδος

•Εξυπηρετεί την εξέλιξη της υπόθεσης: Παράπονο Αχιλλέα Ικεσία Θέτιδας Ανταπόκριση Δία Τιμωρία Αχαιών Θάνατος Πάτροκλου.

•Δημιουργεί μια ειρηνική οικογενειακή ατμόσφαιρα μέσα σε ένα καθαρά πολεμικό περιβάλλον.

Επιβράδυνση

Τυπικός-μαγικός αριθμός

Δηλώνεται βάσιμη ελπίδα. Προοικονομία: η ήττα και οι συμφορές των Αχαιών

αἴθω = καίω Αἰθίοψ: με ηλιοκαμένο πρόσωπο

ΕΡΓΑΣΙΕΣ: 1, 2, 3 και 4 στη σελ. 38