Üni

vers

ite H

azırl

ıkO

K00-

SS.0

7MTP

01

TYT-AYT

COĞRAFYA

İNSAN, DOĞA VE COĞRAFYA01

1.

Yukarıdaki fotoğraf, dünyada hava kirliliğinin en fazla olduğu ülkelerden biri olan Çin’e aittir. Çin’de sanayi faaliyetleri ve enerji üretimine bağlı oluşan hava kirlili-ğinin, son beş yılda yaklaşık 10 milyon insanın ölümün-de doğrudan ya da dolaylı olarak etkili olduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca ekosistemdeki bozulmalar da ciddi boyuttadır.

Buna göre,

I. Çin’deki hava kirliliği üzerinde ülkenin doğal koşul-larının en büyük paya sahip olduğu,

II. beşeri faaliyetlerin atmosferdeki doğal dengeyi boz-duğu,

III. hava kirliliğinin biyosfere zarar verdiği,

IV. Çin’de enerji üretiminin yenilenebilir kaynaklardan sağlandığı

yargılarındanhangilerineulaşılabilir?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve III

D) I ve IV E) II ve III

2. İlk Çağ’da coğrafya, basit gözlemler ve bu gözlemlerden elde edilen bilgilerden faydalanılarak hazırlanmış basit harita çizim denemeleriyle başlamıştır.

Aşağıdaverilenlerdenhangisi,sözüedilendönem-decoğrafyayakatkısağlayanbiliminsanlarıarasın-dayeralmaz?

A) Eratosthenes B) Batlamyus

C) Strabon D) Vasco da Gama

E) Aristo

3. İnsan ve doğa etkileşimi;

• insanın doğal ortama bağımlı olması,

• insanın doğal ortama adapte olması,

• insanın doğal ortamı değiştirmesi

şeklinde gerçekleşir.

Aşağıda verilenlerden hangisi, insanın doğal orta-maadapteolmasınaörnekdeğildir?

A) Soğuk iklim bölgelerinde yaşayan insanlar, genellik-le yağlı ve protein ağırlıklı hayvansal besinler tüke-tirler.

B) Tropikal bölgelerdeki insanlar, tarım faaliyetlerine sı-caklığın yüksek olduğu öğle saatlerinde ara verirler.

C) Ormanlık arazilerde tarım alanı bulamayan insanlar, ağaçları keserek orman arazilerini tarlaya dönüştü-rürler.

D) Sıcak iklim bölgelerinde insanlar, daha ince ve serin tutan kıyafetleri tercih ederler.

E) Ilıman iklim bölgelerindeki insanlar, yaşam şartlarını mevsime göre değiştirir ve düzenlerler.

4. Aşağıda 16. yüzyılda hazırlanmış bir harita verilmiştir.

BuharitayıhazırlayanveKitab-ıBahriyeadlıeserinyazarıolanbiliminsanıaşağıdakilerdenhangisidir?

A) Evliya Çelebi B) Kâtip Çelebi

C) Seydi Ali Reis D) İbni Batuta

E) Piri Reis

örn

ekti

rö

rnek

tir

İNSAN - DOĞA VE COĞRAFYA 01TYT-AYT COĞRAFYA

5. Aşağıdaki şemada, coğrafya biliminin konularına göre bölümlenmesi gösterilmiştir.

COĞRAFYA

Kartografya

SosyalCoğrafya

NüfusCoğrafyası

EkonomikCoğrafya

SiyasiCoğrafya

TarihîCoğrafya

Biyocoğrafya

Jeomorfoloji Hidrografya

Klimatoloji

Fiziki Coğrafya

Beşerî Coğrafya

Bunagöre, aşağıda verilen araştırmalardanhangi-sinde, beşerî ve fiziki coğrafya konularının ilişkisidahabelirgindir?

A) Ekonomik faaliyetlerin, nüfus yoğunluğuna etkisi

B) Yer şekillerinin, yağış oluşumuyla ilişkisi

C) Göçlerin, yerleşme yapısına etkisi

D) Yağış ve sıcaklık koşullarının, tarım faaliyetleriyle ilişkisi

E) Fay türlerinin, deprem şiddeti üzerindeki etkisi

6. • Yeryüzünün şekillenmesinde etkili olan iç ve dış kuvvetleri, dağ, plato, ova gibi yeryüzü şekillerinin oluşumunu ve dağılışını inceler.

• İklimin ve iklim elemanlarının (sıcaklık, basınç, rüzgâr, yağış, nem) yeryüzündeki oluşumunu, etki-leşimini ve yeryüzündeki dağılışını inceler.

• Yer üstü (okyanuslar, denizler, göller, akarsular) ve yer altı sularını inceler.

• Bitki ve hayvan topluluklarının yeryüzündeki dağılı-şını ve bu dağılışı etkileyen faktörleri inceler.

Verilentanımlararasındacoğrafyanınaşağıdakialtdallarındanhangisibulunmaz?

A) Biyocoğrafya B) Jeomorfoloji

C) Demografi D) Hidrografya

E) Klimatoloji

7. Aşağıdaverilenlerdenhangisiulaşımcoğrafyasınınilgiliolduğukonulararasındadeğildir?

A) Petrol ve doğal gazın boru hatlarıyla taşınması

B) Limanların hinterlandını etkileyen faktörler

C) Demir yolu ağının erişemediği bölgelerin fiziki özel-likleri

D) İnternet ağının ulaşabildiği alanlar

E) Tarım makinelerinin üretim koşulları

8. Doğal çevrenin sahip olduğu kaynaklar, ekonomik faali-yetleri etkileyebilir.

Aşağıdakilerdenhangisisözüedilendurumaörnekgösterilemez?

A) Ilıman ve nemli iklim bölgelerinde tarımsal üretimin fazla olması

B) Ormanlık alanların çevresinde kereste ve kâğıt fabri-kalarının bulunması

C) Pazar olanaklarının fazla olduğu alanlarda besi hay-vancılığının gelişmesi

D) Killi toprakların yaygın olduğu yörelerde seramik, tuğla vb. üretiminin fazla olması

E) Yazın yeşil kalan çayırların bulunduğu alanlarda bü-yükbaş hayvancılık yapılması

9. Coğrafyabilimininbireyesağladığıkatkılararasındaaşağıdakilerdenhangisibulunmaz?

A) Giderek birbirine bağımlı hâle gelen doğal ve beşerî süreçlerin birbirleriyle ilişkilerini kavrayabilmek

B) Dünyadaki sınırlı doğal kaynakların kullanımına ve korunmasına yönelik planlamalar konusunda akılcı karar verebilme yeteneğine sahip olmak

C) Toplumsal değer yargılarının insan davranışlarında yarattığı olumsuzlukları kavrayabilmek

D) Giderek küreselleşen dünyada karşılıklı bağımlılığı anlayabilmek ve dünya vatandaşı olabilmek

E) Yerel ve küresel ölçekteki olay ve olguların mekânsal dağılımını tanıyabilmek

örn

ekti

rö

rnek

tir

Üni

vers

ite H

azırl

ıkO

K00-

SS.0

7MTP

01

TYT-AYT

COĞRAFYA

24RÜZGÂRLARIN VE BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ1.

Fotoğraftakiyerşeklininaşağıdakialanlardanhan-gisindegörülmesibeklenmez?

A) Kuzey Afrika

B) Batı Avustralya

C) Amazon Havzası

D) Kuzey Amerika’nın iç kesimleri

E) Orta Asya

2. Aşağıdaki haritada bazı alanlar koyu renkle gösterilmiş-tir.

Bu alanların ortak özelliği olarak aşağıdakilerdenhangisigösterilebilir?

A) Ortalama yükseltisi fazla olan alanlardır.

B) Tundra ikliminin etkili olduğu alanlardır.

C) Rüzgârların, yer şekillerinin oluşumunda en etkili dış kuvvet olduğu alanlardır.

D) Eğim değerlerinin fazla olduğu arazilerdir.

E) Buzul aşındırması ve biriktirmesi sonucu oluşan yer şekillerinin bulunduğu alanlardır.

3. Aşağıdaki fotoğrafta görülen göl türü, Rusya, Finlandiya ve Kanada gibi ülkelerde yaygındır.

Bugöltürününsözüedilenülkelerdeyaygınolması-nıntemelnedeniaşağıdakilerdenhangisidir?

A) Volkanik olayların yoğun olarak yaşanması

B) Yükselti ortalaması en fazla olan ülkeler olmaları

C) Yüz ölçümlerinin çok büyük olması

D) Kurak ve yarı kurak bölgelerden oluşmaları

E) Kutup dairesine yakın konumda olmaları

4. Aşağıdaki dünya haritasında bazı alanlar numaralandı-rılarak koyu renkle gösterilmiştir.

I

II

III

V

IV

Bualanlardanhangisi,rüzgârlarınoluşturduğuyerşekillerininsıkgörüldüğüalanlaraörnekgösterile-mez?

A) I B) II C) III D) IV E) V

örn

ekti

rö

rnek

tir

TYT-AYT COĞRAFYA 24RÜZGÂRLARIN VE BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ

5. Karapınar, Nevşehir, Aksaray ve Güneydoğu Anado-lu'nun güneyi rüzgârların oluşturduğu yeryüzü şekilleri-nin en çok görüldüğü alanlardır. Bu bölgelerdeki kurak ve yarı kurak iklim koşulları ile cılız bitki örtüsü, bu yer şekillerinin oluşumuna zemin hazırlamıştır.

Rüzgârlar,sözüedilenyerşekilleridışındaaşağıdaverilenlerdenhangisiüzerindededoğrudanetkiliol-muştur?

A) Sirk buzullarının oluşumunda

B) Kıyı kumullarının şekillenmesinde

C) Obrukların ortaya çıkmasında

D) Vadi tiplerinin şekillenmesinde

E) Tomboloların oluşumunda

6. Buzullar doğada farklı şekil ve boyutlarda bulunurlar. Bazı buzul türleri dünyanın her bölgesinde bulunabilir-ken bazıları sadece kutup dairesi ve çevresinde görülür.

Buna göre;

I. aysberg,

II. örtü buzulu,

III. sirk buzulu,

IV. takke buzulu

türlerinden hangilerinin sadece kutup daireleri veyakınçevresindegörüldüğüsöylenebilir?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV

D) II ve IV E) III ve IV

7. Dış kuvvetler, hız ve etkilerinin arttığı alanlarda aşındır-ma, azaldığı alanlarda biriktirme şekilleri oluştururlar.

Buna göre;

I. hörgüç kaya,

II. mantar kaya,

III. drumlin,

IV. barkan

yer şekillerindenhangilerininoluşumundaaşındır-mafaaliyetlerinindahaetkiliolduğusöylenebilir?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV

D) II ve III E) II ve IV

8. “Yaptığımız gezi sırasında, ilk durağımızda mantar ka-yalara, ikinci durağımızda ise sirk çukurlarına rastladık.” açıklamasını yapan öğretmen, öğrencilerinden tahtada-ki haritaya gezi güzergâhını okla belirtmelerini istemiştir.

I

II

III IV

V

Buna göre, haritada numaralandırılmış oklardanhangisiningezigüzergâhınauygunolduğusöylene-bilir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

9. Türkiye'de bazı bölgelerde kıyıya yakın kesimlerde bu-zullara rastlanmaktadır.

Buna göre,

I. Antalya

II. İzmir

III. Rize

IV. Edirne

kentlerindenhangisindedeniz kıyısına yakın alan-lardabuzullararastlanır?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV

D) II ve III E) II ve IV

10. Türkiye’de geçmiş jeolojik dönemlerden kalma buzul-ların meydana getirdiği yeryüzü şekillerine 2000 m’den daha yüksek alanlarda rastlanır. Günümüzde ise kalıcı kar sınırı, ülkemizde 3000 metrenin üzerinde bulunmak-tadır.

Bu bilgilerden yararlanarak aşağıdaki yargılardanhangisineulaşılabilir?

A) Buzulların oluşturduğu yer şekilleri yamaç boyunca aşağı doğru hareket etmiştir.

B) Türkiye’deki dağların yükseltisi, epirojenez nedeniy-le azalmaktadır.

C) Geçmiş dönemlerde, Türkiye’de günümüze göre daha soğuk iklim koşulları yaşanmıştır.

D) Geçmişte arazi yapısı, günümüze göre buzul aşın-dırması ve biriktirmesine daha müsaittir.

E) Türkiye’de geçmiş dönemlerde daha yüksek dağlar bulunmaktadır.

örn

ekti

rö

rnek

tir

Üni

vers

ite H

azırl

ıkO

K00-

SS.0

7MTP

01

TYT-AYT

COĞRAFYA

41EKONOMİK FAALİYETLERİN SOSYAL VE KÜLTÜREL ETKİLERİ1. İnovasyon; üretimden pazarlamaya, yönetim ve organi-

zasyondan dış ilişkilere kadar her alanda mevcut olan işleyişin üzerine yeni yaklaşımlar kazandırmaktır. İno-vasyonun olması için temel şart, değişim ve yeniliğin belirgin olmasıdır.

Bunagöre,ekonomikveteknolojikaçıdandeğişimve yeniliğin bir ülkeye sağlayacağı avantajlar ara-sındaaşağıdakilerdenhangisigösterilemez?

A) Refah düzeyinde artış

B) Ucuz iş gücü

C) Sosyal kalkınma

D) Sürdürülebilir ekonomik büyüme

E) Uluslararası piyasada rekabet gücü

2. Aşağıda bir tarım yönteminin uygulandığı alana ait fo-toğraf verilmiştir.

Butarımyöntemiyleilgili,

I. tarım ürünlerinin tüketiciye taşınması esnasında kaybedilen enerji ve zamanı azaltacaktır.

II. öncelikle Bangladeş, Brezilya gibi iklim koşullarının tarıma elverişli olduğu alanlarda gelişmesi beklen-mektedir.

III. ortaya çıkışında dünya nüfusunun artışı ve yüksek şehirleşme oranları etkilidir.

yargılarındanhangilerineulaşılabilir?

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

3. Dijital uçurum kavramına örnek olarak; İsviçre’de bir-kaç günlük geliriyle kişisel bilgisayar alabilen insanlar bulunurken Somali’de günlük 2 dolar kazanan ve kişisel bilgisayar edinebilmesi için 8 yıl çalışmak zorunda olan insanlar bulunması gösterilebilir.

Buna göre "dijital uçurum" kavramı aşağıdakilerdenhangisiyledahaiyiifadeedilebilir?

A) Bireylerin teknoloji kullanımına olan yatkınlığındaki farklılıklar

B) Ülkelerin teknolojik gelişmelere ve AR-GE çalışma-larına verdiği önemin farklı olması

C) Ülkelerin, bireylerin ve şirketlerin teknolojiye erişim-lerindeki eşitsizlik

D) Farklı markalara ait teknolojik ürünlerin fiyatları ara-sındaki eşitsizlik

E) Ülkelerdeki gelir dağılımındaki eşitsizlik

4. Tokyo, banliyöleriyle birlikte 35 milyon civarındaki nü-fusuyla aritmetik nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu metropollerdendir. Meskenlerin pahalılığı nedeniy-le, ikamet yeri olarak dar alanların seçimi ilk olarak Japonya’da başlamıştır. Kapsül evler ve stüdyo daireler insanların banyo ve mutfak gibi zorunlu ihtiyaçlarını kar-şılayabileceği küçük ünitelerden oluşmaktadır. Gelecek-te bu tür küçük dairelerden oluşan yerleşimlerin hızla artması beklenmektedir.

Buaçıklamadasözüedilenyerleşmelerinaşağıdakikentlerden hangisinde yakın gelecekte yoğunlaş-masıbeklenmez?

A) Seul (Güney Kore)

B) Şangay (Çin)

C) Amsterdam (Hollanda)

D) Brisbane (Avustralya)

E) New York (ABD)

örn

ekti

rö

rnek

tir

TYT-AYT COĞRAFYA 41EKONOMİK FAALİYETLERİN SOSYAL VE KÜLTÜREL ETKİLERİ

5. İnsanların sosyal ve kültürel hayatları ekonomik etkinlik-lere bağlı olarak şekillenir. Yeme içme alışkanlıklarından günlük sohbetlere kadar birçok unsur üzerinde ekono-mik faaliyetlerin etkisi vardır. Örneğin hava koşulları, birçok ekonomik etkinliği doğrudan etkilediği için insan-ların hayatının önemli bir parçası olmuştur.

Aşağıdaverilenekonomikfaaliyetlerdenhangisininegemen olduğu bir yerleşmede hava koşullarınıngünlükyaşamüzerindekietkisidahafazladır?

A) Kongre turizmi B) Buğday tarımı

C) Kümes hayvancılığı D) Metalurji sanayisi

E) Bankacılık ve finans

6. Bazı kentlerde ekonomik faaliyetlerin gelişmesinde ve çeşitlenmesinde en önemli etken, kentin tüm ulaşım imkânlarına sahip olmasıdır. Kara ve demiryolu ağları-nın yanı sıra deniz yolu ile yapılan taşımacılık, ekono-mik faaliyetler açısından kolaylık sağlayacak kapasitede olmalıdır. Büyük kentlere kolayca ulaşılabilecek konum-da bulunma durumu da bir kentte ekonominin gelişmesi açısından etkilidir.

Buna göre aşağıdaki kentlerden hangisinde, sözüedilenavantajların tümünesahipolduğu için,eko-nomikfaaliyetleringeliştiğisöylenebilir?

A) Kırşehir B) Kocaeli C) Kırıkkale

D) Trabzon E) Antalya

7. • Eğitim seviyesi

• Kişi başına düşen enerji kullanımı

• Teknoloji kullanımı

• Şehirleşme oranı

• İhracata konu olan ürünlerin türleri

Birülkeyleilgiliverilenbuözellikleraşağıdakilerdenhangisininbelirlenmesindekullanılır?

A) Alternatif enerji kaynaklarının kullanımı

B) Aritmetik nüfus yoğunluğu

C) Gelişmişlik seviyesi

D) Tarımsal ürün çeşitliliği

E) Genç nüfus oranı

8. Kalkınma ve küreselleşmenin sembolü olan sanayileş-me, bir ülke ya da bölgenin ekonomik ve toplumsal yapı-sındaki temel değişimi içeren bir süreci kapsamaktadır. Milyarlarca insanın beslenme, korunma ve giyinme gibi ihtiyaçlarının yanında çeşitli aletlerin karşılanması an-cak sanayi ile mümkün olacağından sanayinin geliştiği şehirlerin cazibesi artmış, büyük bir göç dalgası başla-mıştır.

Şehirlere doğru yaşanan bu göç dalgasının temel nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebi-lir?

A) Eğitim imkânlarının daha kaliteli olması

B) Kültürel faaliyetlerin daha yaygın olması

C) İş imkânlarının fazla ve çeşitli olması

D) Çevrenin daha temiz olması

E) Sağlık hizmetlerinin daha kaliteli olması

9. Şehir nüfusu, Sanayi Devrimi ile sadece Avrupa Kıtası'nda değil tüm kıtalarda artış göstermiştir. İlerle-yen dönemlerde de bu artış devam etmiş, bazı bölgeler-de şehirleşme son dönemde azalmış hatta durmuştur. Bazı kentlerde ise yoğun göç alımı ve hızlı şehirleşme devam etmektedir.

III

IIIV

IV

Bunagöre,haritadanumaralandırılmışkoyu renklialanlardanhangilerindeyoğungöçvehızlışehirleş-medevametmektedir?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve V

D) III ve IV E) III ve V

örn

ekti

rö

rnek

tir