ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

στίχοι α 174 - 360

Δομή 4ης ενότηταςα/ στ. α 174 – 228, εμφάνιση Αθηνάς – Μέντη, β/ στ. α 229 – 279 ο Τηλέμαχος αναφέρεται στο θάνατο του Οδυσσέα και στη συμπεριφορά των μνηστήρων, γ/ στ. α 280 – 340, ενθάρρυνση και συμβουλές Αθηνάς στον Τηλέμαχο, δ/ στ. α 341 – 365, αποχώρηση Αθηνάς

θεολογικά στοιχεία★ ενανθρώπιση και επιφάνεια της Αθηνάς★ η διαμάχη των θεών για το γυρισμό του Οδυσσέα,

ανθρωπομορφισμός★ οι θεοί τιμωρούν τους ανθρώπους για βάρβαρες και

ανόσιες πράξεις

πολιτιστικά στοιχεία★ έθιμα ταφής★ γάμος – θεσμός προίκας, βασικός οικογενειακός θεσμός (πατριαρχική –

ανδροκρατική κοινωνία και μητριαρχική εκδοχή)★ φιλοξενία (προσοχή : σχόλιο 7, στο βιβλίο)★ οικονομικές δραστηριότητες : ανταλλακτικό εμπόριο★ αυτοδικία, άγραφο δίκαιο της εκδίκησης★ αγορά – συνέλευση των πολιτών★ επάγγελμα του μάντη★ ιδανικό της ευτυχισμένης ζωής ως τα γηρατειά★ ηρωικό ιδεώδες - υστεροφημία

πρόσωπα★ Αθηνά : έξυπνη και επιδέξια στη συζήτηση, ώστε να πετύχει το σκοπό της

(δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης), ασκεί παιδευτική επίδραση στον άπραγο και αναποφάσιστο Τηλέμαχο, τον αφύπνισε και τον ενδυνάμωσε ψυχολογικά, ώστε η απαισιοδοξία του από παθητική να γίνει ενεργητική

★ Τηλέμαχος: απογοητευμένος, χωρίς αυτοπεποίθηση (μόνο ο Οδυσσέας μπορεί να τιμωρήσει τους μνηστήρες)

★ Μνηστήρες : αδίστακτοι, αδιάντροποι, αλαζόνες, θρασύδειλοι ★ Πηνελόπη : αναποφάσιστη για το γάμο (χειρίζεται την κατάσταση ως αντάξια

σύζυγος του Οδυσσέα, υποβόσκει πολιτειακή κρίση στην Ιθάκη, δηλ. κλονισμός κληρονομικής βασιλείας, πολιτικές φιλοδοξίες και διεκδικήσεις ευγενών)

★ Οδυσσέας: γενναίος, κοσμογυρισμένος, πολυμήχανος

τεχνική του ποιητή★ εναλλαγή : δραματική αφήγηση (μετά την προηγούμενη τριτοπρόσωπη αφηγηματική

περιγραφή). Ποικίλλει ο λόγος, αποφεύγεται η μονοτονία.★ πλαστή αφήγηση της Αθηνάς για την ταυτότητα του Μέντη★ αναδρομική αφήγηση: η επίσκεψη του Οδυσσέα στο παλάτι του Μέντη★ παρεκβάσεις (ξεφεύγει από το θέμα με τις δύο παραπάνω αφηγήσεις)★ δραματική ειρωνεία : οι αναφορές του Τηλέμαχου στο θάνατο του Οδυσσέα, η άγνοια του

Τηλέμαχου για την ταυτότητα του Μέντη. Η ειρωνεία στοχεύει στην τέρψη, συγκίνηση, ενδιαφέρον του αναγνώστη

★ προοικονομία: η εξόντωση των μνηστήρων, ο νόστος του Οδυσσέα★ πλούσια εκφραστικά στοιχεία : επίθετα, παρομοιώσεις, μεταφορές★ τυπικά στοιχεία : τυπικοί προσδιορισμοί (π.χ. η Αθηνά τα μάτια λάμποντας), τυπικές φράσεις

(και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά), τυπικοί στίχοι (πατέρα μας Κρονίδη, των δυνατών ο παντοδύναμος), τυπική σκηνή (η σκηνή της φιλοξενίας)