65

+6 позиция,2014 жылы – 71-орын

Дания

Норвегия

Швеция

Финляндия

Нидерланды

6. Жаңа Зеландия6

Австрия

Германия

Сингапур

Австралия

Ресей

Түркия

Өзбекстан

Зимбабве

Ауғанстан

Венесуэла

Молдова

Украина

Қытай

Қырғызстан

орын

6

Жобаныңмақсаты –жұртшылықтың құқық үстемділігінің маңызы мен мемлекеттік реформаларды ынталандыру туралы хабар-дар болу деңгейін арттыру.

Заң үстемдігінің 2015 жылғы әлемдік рейтингісі (The Rule of Law Index)

World Justice Project халықаралық үкіметтік емес ұйымы жыл сайын шығаратын рейтинг.

Билік институттарыныңқұзыретін шектеу

СЕГІЗ БАСТЫ КӨРСЕТКІШКЕ НЕГІЗДЕЛГЕН

ҚАЙНАР КӨЗ: ҚР ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БАСПАСӨЗ ҚЫЗМЕТІ

Азаматтық сот төрелігіЗаңдарды сақтау

Сыбайлас жемқорлықтыңболмауы

Тәртіп және қауіпсіздік Негізгі құқықты қорғау

Билік институттарыныңашықтығы Қылмыстық сот төрелігі

ҚАЗАҚСТАН заң үстемдігінің әлемдікрейтингісінде жоғарыкөрсеткішке ие болды

Румыния91

Ресей102

Словения115

Словакия138

Испания88

Тайвань56

Түркия76

Украина122

Кувейт45

Қырғызстан113

Латвия112

Литва67

Мальта60

Молдова134

Польша70

Португалия114

Тәжікстан41

Хорватия137

Чехия90

Грузия54

Венгрия96

Италия139

Корея57

Аргентина129

Армения89

Әзербайжан63

Болгария116

ҚХР50

2014-2015 жылғы индекстер көрсеткіштерін 2015-2016 жылғы соңғы есеппен салыстыру Қазақстанның жалпы көрсеткіштерінің жақсарғанын көрсетті (2014-2015 жылғы есепте еліміздің жалпы рейтингісі 50-орында болса, 2015-2016 жылғы есеп бойынша Қазақстан жалпы рейтингте 42-орынды иеленді).

72

2014-2015 – 86 орын

орын

14

48

2014-2015 – 59 орын

орын

11

СОТ ЖҮЙЕСІНІҢ ТӘУЕЛСІЗДІГІ ИНДЕКСІ

ДАУЛАРДЫ ШЕШУДЕГІҚҰҚЫҚТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ТИІМДІЛІК ИНДЕКСІ

КӨРСЕТКІШТЕРІСот жүйесі саласындағы жетістіктер

Бүкіләлемдік экономикалық форумның Ғаламдықбәсекеге қабілеттіліктің 2015-2016 жылдардағы есебінің

Ресей108

Словения85

Словакия125

Түркия107

Қырғызстан109

Литва68

Молдова134

Италия

81

Корея69

Испания84

Тәжікстан58

Аргентина129

Армения106

Әзербайжан101

Болгария116

Сот жүйесінің тәуелсіздігі индексі, сон-дай-ақ дауларды шешудегі құқықтық жүйенің тиімділігі бойынша Қазақстанның рейтингісі едәуір жақсарды.

ҚАЙНАР КӨЗ: ҚР ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БАСПАСӨЗ ҚЫЗМЕТІ

СОТ ЖҮЙЕСІСАТЫЛАРЫНОҢТАЙЛАНДЫРУ

Азаматтардың сот төрелігіне қолжетімділігін жеңілдету. Аралық сатылар көп болған сайын сот процестерін қасақана созу мен құқықты шектен тыс пайдалануға мүмкіндіктер артады.

54

3

12

БІРІ

НШ

І

АП

ЕЛЛ

ЯЦИ

ЯЛЫ

Қ

КАСС

АЦ

ИЯЛ

ЫҚ

ҚА

ДА

ҒАЛ

АУ

ҚА

ЙТА

ҚА

ДА

ҒАЛ

АУ

Кассациялық саты бұрын төменгі соттардың заң күшіне енбеген шешімдерін қайта қараумен айналысатын. Бүгінде қадағалау функциясын жүзеге асырады, яғни заңды күшіне енген шешімдерді қайта қарайды. Мұндай тәжірибе Италияда, Испанияда, Францияда және т.б. елдерде бар.

НЕ ӨЗГЕРЕДІ? Бес сатылы сот жүйесінен үш сатылы сот төрелігі жүйесіне көшу

НӘТИЖЕСІ

Жоғарғы Сот

Жоғарғы Сот сот төрелігін жүзеге асыру жұмысымен толықтай айналысатын болады

Iстердiң соттылығын шектеу

Апелляцияның рөлі күшейеді. Күрделі істерді судьялар алқалық құрамда қарайды.

Істердің соттылығын шектеу:- Қылмыстық теріс қылықтар мен ауырлығы орташа қылмыстар, сондай-ақ сот талқылаулары шеңберінде қабылданған аралық шешімдерге кассациялық шағым түсіру заңмен шектелді;

- Бұйрық шығару арқылы, жеңілдетілген тәртіппен қаралған, татуластыру рәсімдері қолданыла отырып аяқталған азаматтық істер;

- Талап-арыз сомасы бойынша (жеке тұлғалар үшін екі мың АЕК-ден кем емес, заңды тұлғалар үшін отыз мың АЕК-ден кем емес) шектеу енгізiлдi.

Аппеляция

Айталық, жеңілдетілген сырттай және бұйрық тәртібінде қаралған азаматтық істерді, сондай-ақ бас бостандығымен айырумен байланысты емес ауырлығы орташа қылмыстық істерді судьяның жеке қарауына қалдыру көзделіп отыр

3

алыныптасталды

алыныптасталды

Аппеляция

СУДЬЯЛАРДЫҢБІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ

Судья лауазымына кандидаттарды іріктеу тетіктері мен біліктілік талаптарын күшейту

2016 ЖЫЛДЫҢ1 ҚАҢТАРЫНА ДЕЙIН

ҰСЫНЫЛАТЫН БАҒЫТТАР

Судьялыққа тиісті қабілетке ие, алайда сотта бір күн де істемеген кәсіби заңгер өтуі мүмкін. Жаңадан тағайындалған судьялар жұмыста қате жіберуі мүмкін еді және оларды оқытуға көп уақыт кететін. Бұған қоса, жас судьялардың белгілі бір бөлігі өздеріне жүктелген міндетті, соның ішінде моральдық-психологиялық жүктемені көтере алмай, жұмыстан кетуші еді.

Заңгер ретіндегі кәсіби қызметінің қысқа мерзімі (2 жыл) судья ретіндегі кәсібіне кері әсер етті.

10 ЖЫЛДАН10 ЖЫЛДАН

11

22

1 ЖЫЛДЫҚ1 ЖЫЛДЫҚ 1 ЖЫЛДЫҚ1 ЖЫЛДЫҚ

СУДЬЯНЫҢ КАНДИДАТУРАСЫ БЕКІТІЛЕДІСУДЬЯНЫҢ КАНДИДАТУРАСЫ БЕКІТІЛЕДІ

кем емес заңгерлік тәжірибе немесе сот процестеріне қатысудың 5 жылдық өтілі.

кем емес заңгерлік тәжірибе немесе сот процестеріне қатысудың 5 жылдық өтілі.

СЫНАҚ МЕРЗІМІ АЯҚТАЛҒАН СОҢ ОБЛЫСТЫҚ СОТТЫҢ ЖАЛПЫ ОТЫРЫСЫНДА

Магистранттардың соттардағыМагистранттардың соттардағы

Жаңадан тағайын- далған судьяның Жаңадан тағайын- далған судьяның

жұмыс өтілінен кейін оның кәсіби қызметіне бағалау жүргізіледі

жұмыс өтілінен кейін оның кәсіби қызметіне бағалау жүргізіледі

Қазіргі таңда Сот төрелігі академиясында оқу мерзімі 2 жылды құрайды, соның ішінде судьялыққа кандидаттың тәжірибелік тағылымдама мерзімі – бар болғаны 3 ай.

ЖҰМЫС ІСТЕП ЖҮРГЕН СУДЬЯНЫ ЖОҒАРЫ ЛАУАЗЫМҒА ТАҒАЙЫНДАУДА КЕПІЛГЕРЛІК ИНСТИТУТЫ

Бүгінде кепілгерлік институты Жоғарғы Соттың бастамасымен қолдануда. Аталған институт заңнамалық түрде бекітiлдi.

ақы төленетін тағылымдамадан міндетті түрде өтуі.

ақы төленетін тағылымдамадан міндетті түрде өтуі.

СУДЬЯЛАРДЫҢ ЕСЕП БЕРУ ТӘРТІБІН КҮШЕЙТУ

Судьялардың жаңа әдеп кодексін әзірлеу негізінде азаматтар судьялардың әрекетіне қатысты еліміздің Жоғарғы Соты жанынан арнайы құрылған. Сот жюриіне шағымдану мүмкіндігіне ие болады.

СОТ ЖЮРИІБІЛІКТІЛІККОМИССИЯСЫ

ТӘРТІПТІККОМИССИЯ

жаңадан тағайындалған судья жұмысының бірінші жылынан

кейін, жұмыс істеп жүрген судьяларларға әрбір 5 жыл сайын, сондай-ақ жоғары

сатыдағы соттағы лауазымға арналған конкурсқа қатысқан

жағдайда бағалау жүргізеді

судьялардың білім деңгейін бағалайды және біліктілігіне сәйкестігіне мониторинг жүргізеді

судьяларға қатысты істерді қарайды

НЕ ӨЗГЕРЕДІ? Судьялардың жаңа әдеп кодексінде белгіленетін талаптарға сай жұмыс істеп жүрген судьяларға талаптар күшейеді.

НӘТИЖЕСІ

СОТ ЖЮРИІ ҚҰРАМЫНДА БІЛІКТІЛІК ЖӘНЕ ТӘРТІПТІК БАҒЫТТАҒЫ ЕКІ ДЕРБЕС КОМИССИЯ

ҚҰРЫЛДЫ

Судьялардың кәсіби деңгейін тексерудің тікелей құралдарын енгізу

Мемлекеттік қызмет жүйесінде қолданылатын меритократия қағидатын сақтау

1122

СОТ ПРОЦЕСІНІҢ АЙҚЫНДЫҒЫН АРТТЫРУ

Барлық сот процестеріне міндетті түрде аудиобейнетіркеуді енгізу

НЕ ӨЗГЕРЕДІ? Аудиобейнетіркеу жазбасын тоқтату немесе оның материалдарын редакциялаудың мүмкіндігі жоқ.

1364 сот отырысы залдарының 927-сі аудиобейнетіркеудің жаңа жүйесімен жарақтандырылды.

1 364

437 927

АСТАНА МЕН АЛМАТЫНЫҢ СОТТАРЫ 100%-ҒА

ЖАРАҚТАНДЫРЫЛДЫ

НӘТИЖЕСІБарлық сот процестері кепілді түрде тіркелетін болады

86%

ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ТАРТЫМДЫЛЫҚТЫАРТТЫРУ

Инвестициялық даулар бойынша жеке сот ісін жүргізу

НЕ ӨЗГЕРЕДІ?

НӘТИЖЕСІ

Инвестициялық алқа

Сенімді серіктес

AIFC

ЖОҒАРҒЫ СОТТА ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ДАУЛАРДЫ ҚАРАЙТЫН МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН АЛҚА ҚҰРУСудьялар инвесторлардың қатысуымен болатын дауларды шешуге маманданатын болады. Бұл осы істер санаты бойынша неғұрлым жедел әрі сапалы шешім шығаруға ықпал етеді.

ДУБАЙ ТӘЖІРИБЕСІ НЕГІЗІНДЕ АIFC ХАЛЫҚАРАЛЫҚ АРБИТРАЖ ОРТАЛЫҒЫН ҚҰРУ Астана қаржы орталығы шеңберіндегі Қаржы соты айрықша мәртебеге ие және Қазақстанның сот жүйесіне кірмейді. Бұл сотта Қазақстанда әрекет ететін құрлықтық құқықпен қатар, жалпы құқық нормалары да қолданылатын болады. Мұнда өзінің дербес коммерциялық арбитражы құрылады.

Құқықтық қорғау тұрғысынан Қазақстанның сенімді серіктес ретіндегі беделінің нығаюы мен сенім деңгейінің артуы

! Шетелдік жоғары білікті судьяларды тарту арқылы сот ісі ағылшын тілінде жүргізіледі.

Инвестициялық ахуал – экономиканы дамытудың маңызды факторы. Қазақстан аумағындағы бизнеске инвесторлардың қаржы салуына қызығушылығын білдіреді

СОТ ТӘЖІРИБЕСІН ЖЕТІЛДІРУ

Ұйымдастырушылық өзгерістер есебінен сот кадрларын даярлау тиімділігін арттыру

НЕ ӨЗГЕРЕДІ?

Халықаралық кеңес

СОТ ТӨРЕЛІГІ ИНСТИТУТЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ АКАДЕМИЯСЫ ҚҰРЫЛЫМЫНАН БӨЛІНІП ШЫҒУЫОқу мен сот тәжірибесі арасындағы өзара байланысты күшейту. Аталған институт Жоғарғы Соттың жанында жұмыс істейтін болады және жұмыс істеп жүрген судьялардың біліктілігін арттырумен тұрақты түрде айналысатын болады. Институт Сот төрелігі академиясы болып қайта құрылады.

ҚР ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ ЖАНЫНДА ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КЕҢЕС ҚҰРУ

Шетелдік және қазақстандық беделді заңгерлерден құралған кеңес қазақстандық сот төрелігін жетілдіру мәселелері бойынша Жоғарғы Сотқа консультация беретін болады. Халықаралық кеңес қызметінің мәртебесі, құзыреті мен тәртібі Жоғарғы Соттың жалпы отырысында бекiтiлген қағидада көзделдi.

1 2 3МАГИСТРАТУРА

ИНСТИТУТЫБІЛІКТІЛІКАРТТЫРУ

ИНСТИТУТЫ

ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУИНСТИТУТЫ

НӘТИЖЕСІМұндай тәсіл арқылы Академия әрбір магистрантты даярлаудағы кемшіліктерді нақты анықтап, оларды жедел жоя алады;11Судьялардың біліктілігін арттыру жұмысының жүйелілігі;22Дербес ғылыми зерттеулер жүргізу, Жоғарғы Соттың қаулылары мен жалпы отырыстардың ұсынымдарына сараптама беру мүмкіндігі

33

Сот төрелiгiакадемиясы

НӘТИЖЕСІХалықаралық озық стандарттар мен сот тәжірибесін енгізу.

11

СОТ ПРОЦЕСІНІҢТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ

НЕ ӨЗГЕРЕДІ?

НӘТИЖЕСІ

Алқабилер соты

АЛҚАБИЛЕР СОТЫ ҚОЛДАНАТЫН САЛАЛАРДЫ КЕҢЕЙТУ• Алқабилер соты міндетті түрде қарайтын қылмыстық істер санаттарын заңмен айқындау.

• Алқабилерді іріктеу тетіктерін оңтайландыру.

• Алқабилердің қатысуымен болатын істерді процеске қатысушылардың өтінішхаты бойынша бір соттан екінші сотқа беру заңнамалық тұрғыдан бекітілді.

Қорғау мен айып-таудың теңгерімі

СОТТАҒЫ ҚОРҒАУ МЕН АЙЫПТАУ АРАСЫНДАҒЫ ТЕҢГЕРІМДІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУСот бақылауын күшейту шеңберінде тергеу судьясына бірқатар қосымша функцияларды беру ұсынылды. Бұларға қарау, алу, тінту және жеке тінтуді санкциялау жатады. Қазіргі таңда тергеу судьясы сегіз процестік әрекетті санкциялайды.

Прокурордың қатысуы

АЗАМАТТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ДАУЛАР БОЙЫНША СОТҚА ПРОКУРОРДЫҢ ҚАТЫСУЫН ҚЫСҚАРТУ

СОТ РӘСІМДЕРІНІҢ ЖЕҢІЛДЕУІ

СОТ ПРОЦЕСІНІҢ ЖЕДЕЛДІГІ

Прокурордың міндетті түрде қатысуын тек соттың немесе прокурордың бастамасы бойынша мына жағдайларда қалдыру ұсынылып отыр:

• мемлекеттің мүддесі көзделген жағдайларда, өзін жеке қорғау мүмкіндігі жоқ азаматтарға қатысты;• азаматтардың ауқымды бөлігінің қоғамдық мүддесін қорғау қажет болған жағдайда (азаматтардың еңбек, тұрғын үй құқықтарының жаппай бұзылуы, еңбек ұжымдарының және т.б. қатысуымен болатын даулар).

СОТ ЖҮЙЕСІН ДАМЫТУ

7

«100 нақты қадам – баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет» Ұлт Жоспары

Оқуды және сот тәжірибесі арасын-дағы өзара байланысты күшейту үшін СОТ ТӨРЕЛІГІ ИНСТИТУТЫ-НЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚА-РУ АКАДЕМИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫНАН БӨЛІНУІ

СУДЬЯЛАРДЫҢ ЕСЕП БЕРУ ТӘРТІБІН КҮШЕЙТУ

Адамның және азаматтардың конституциялық құқығын шектейтін барлық тергеу қызметі жөніндегі өкілеттілік-терді тергеу судьясына біртін-деп беруді қамтамасыз ету арқылы сотта айыпталушы мен қорғаушы арасындағы теңгерімді қамтамасыз ету.

Жоғарғы Сотта ірі инвес-торлар қатысатын дау-ларды қарау үшін маман-дандырылған алқаны ұйымдастыру.

АЗАМАТТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ДАУЛАР ЖӨНІНДЕГІ СОТТАРҒА ПРОКУРОР-ДЫҢ ҚАТЫСУЫН ҚЫСҚАРТУ

Институт Жоғарғы Соттың жанында жұмыс істеп, қызмет бабындағы судьялардың біліктілігін тұрақты түрде арттыруды қамтамасыз ететін болады. Мұндай тәсіл арқылы әрбір магистрантты даярлаудағы кемшіліктерді анықтап, оларды шұғыл жоюға мүмкін-дік туады

Судьялардың жаңа Әдеп кодексін әзірлеу, соның негізінде аза-маттар судьялардың әрекеттері бойынша еліміздің Жоғарғы Сотының жанынан арнайы құрылған Сот жюриіне шағымдана алады.

БАРЛЫҚ СОТ ПРО-ЦЕСТЕРІНЕ АУДИО-БЕЙНЕТІРКЕУДІ ЕНГІЗУСудьяның бейне жазуды тоқтатуға немесе аудио жазу материалдарын редак-циялауға мүмкіндігі болмауы тиіс.

АЛҚАБИЛЕР СОТЫ ҚОЛДАНЫЛАТЫН САЛАЛАРДЫ КЕҢЕЙТУАлқабилерді іріктеу тетік-терін оңтайландыру. Заңды түрде алқабилер соты міндетті түрде қатыс-тырылатын қылмыстық істердің санаттарын анықтау қажет.

Прокурордың азаматтық сот ісін жүргізуге қатысуы тек мемлекеттің мүддесі қозғалған кезде, адамдардың ауқымды бөлігінің қоғамдық мүд-десін қорғау қажет болған жағдайда және өзін-өзі қорғауға мүмкіндігі жоқ азаматтарға қатысты, сондай-ақ сот немесе прокурор тарапынан сотқа прокурор қатысу қажет деп тапқан жағдайда ғана міндетті түрде қаты-суды сақтау ұсынылады.

Шетелдік және халықаралық соттардың үздік стандарттарды енгiзу үшiн Жоғарғы Сот жанынан шетелдік беделді судьялар мен заңгерлер қатысатын Халықаралық кеңес құру. Кеңес қазақстандық сот жүйесін жетілдіру мәселелері бойынша Жоғарғы Сотқа консульта-ция беріп отырады.

Бұл сот ерекше мәртебеге ие болады, Қазақстанның сот жүйесіне кірмейді. Сот ісі ағылшын тілінде жүргізіледі. Сонымен қатар, мұнда өзінің дербес коммерциялық арби-тражы құрылады.

БІЛІКТІЛІК ТАЛАПТАРЫН КҮШЕЙТУСудья лауазымына кандидаттарды іріктеу тетіктері мен біліктілік талапта-рын күшейту. Міндетті түрдегі талап – сот істерін жүргізуге қатысудың 5 жылдық өтілі. Кәсіби дағдысы мен іскерлігін тексеру үшін ахуалдық тестілер жүйесін енгізу. Судьялыққа үміткерлер соттарда стипендия төле-нетін бір жылдық тағылымдамадан өтеді. Бір жылдық тағылымдамадан кейін судья бір жылдық сынақ мерзімінен өтеді

Бес сатылы сот жүйе-сінен (бірінші, апелля-циялық, кассациялық, қадағалау және қайта қадағалау жасау) үш сатылы (бірінші, апел-ляциялық, кассаци-ялық) сот төрелігі жүйесіне көшу

СОТ ЖҮЙЕСІ САТЫ-ЛАРЫН ОҢТАЙ-ЛАНДЫРУ

СОТТА АЙЫПТАЛУШЫ ЖӘНЕ ҚОРҒАУШЫ АРА-СЫНДАҒЫ ТЕҢГЕРІМДІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ДАУЛАР БОЙЫНША ЖЕКЕ СОТ ІСТЕРІН ЖҮР-ГІЗУДІ ҚҰРУ

ДУБАЙ ТӘЖІРИБЕСІ БОЙЫН-ША АСТАНА ҚАЛАСЫНДА AIFC ХАЛЫҚАРАЛЫҚ АРБИ-ТРАЖ ОРТАЛЫҒЫН ҚҰРУ

ҚР ЖОҒАРҒЫ СОТЫ ЖА-НЫНАН ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КЕҢЕС ҚҰРУ

(16-ҚАДАМ)

(22-ҚАДАМ) (23-ҚАДАМ) (24-ҚАДАМ) (25-ҚАДАМ) (26-ҚАДАМ)

(17-ҚАДАМ) (18-ҚАДАМ) (19-ҚАДАМ) (20-ҚАДАМ) (21-ҚАДАМ)

н а қ т ық а д а м