żywienie kliniczne według reguł medycyny holistycznej

Warszawa, 25-27 października 2013 r.

XXI Międzynarodowy Kongres Medycyny Weterynaryjnej Małych Zwierząt PSLWMZ

ŻYWIENIE KLINICZNE WEDŁUG REGUŁ

MEDYCYNY HOLISTYCZNEJ

Katie Kangas American Holistic Veterinary Medical Association

Veterinary Botanical Medical Association International Veterinary Acupuncture Society

Chi Institute of Traditional Chinese Veterinary Medicine American Veterinary Chiropractic Association

University of Tennessee Canine Physical Therapy Program USA

Żywienie oraz żywienie kliniczne

Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników, wpływających na zdrowie nasze i naszych podopiecznych. Pokarm, który spożywamy, nie tylko oddziałuje na układ trawienny, lecz stanowi również paliwo i materiał budulcowy dla wszystkich układów ciała. Pozwala na zachowanie zdrowia, regeneracje tkanek oraz zachowanie energii życiowej. Konsekwentnie, zwolennicy medycyny holistycznej koncentrują się na wielkiej wadze diety i suplementacji. Faktem jest, że pożywienie może być uznawane za najważniejsze lekarstwo, które przyjmujemy co dnia. Z tego też względu wiele starożytnych form medycyny, takich jak np. chińska czy ajurwedyjska, tak wielka wagę przywiązuje do pokarmu i żywienia.

Jak stwierdzili nasi przodkowie w dziedzinie medycyny, żywienie należy traktować jako podstawę zdrowia. Mimo iż ta koncepcja jest świetnie zaadaptowana przez współczesnych żywieniowców oraz lekarzy medycyny naturalnej/holistycznej, konwencjonalne szkoły medycyny i weterynarii oferują bardzo niewiele w tym zakresie.

Wracając do podstaw, żywienie może mięć olbrzymi wpływ na profilaktykę i leczenie choroby. Stosując się do konkretnych zaleceń, można wspomagać leczenie określonych jednostek chorobowych. Obecnie poleca się ludzkim pacjentom cukrzycowym dietę Atkinsa, która minimalizuje spożycie węglowodanów oraz skupia się na większej zawartości białek i tłuszczy. W weterynarii wiemy, że kocia cukrzyca jest o wiele lepiej kontrolowana lub w niektórych przypadkach uleczalna za pomocą diety bogatej w białka i tłuszcze niż we wcześniejszych rekomendacjach, dotyczących diety bogatej w błonnik. Ma to sens, gdyż koty są bezwzględnymi mięsożercami i nie są przystosowane do spożywania dużej ilości włókna pokarmowego. Wielu internistów weterynaryjnych jest przekonanych, że unikając zbóż w kociej diecie zapobiegną cukrzycy.

Kolejnym przykładem potwierdzającym wartość żywienia klinicznego (terapia pokarmem) jest leczenie pacjentów nowotworowych. Niezliczone badania udowadniają skuteczność diety ketogenicznej dla pacjentów z rakiem lub padaczką. Ciała ketonowe są produktem rozkładu tłuszczy,



które zastępują glukozę jako główne źródło energii dla wielu organów, w tym mózgu. Komórki nowotworowe jednak nie mogą wykorzystywać ciał ketonowych, że względu na niewydolność oddychania komórkowego. Z tego względu dieta ketogeniczna jest nietoksyczną alternatywą w celu namierzania i marginalizacji komórek guza. Ten typ diety eliminuje wszystkie węglowodany warzywne poza nieskrobiowymi i zastępuje je zdrowymi tłuszczami oraz wysokiej jakości białkami. Minimalizacja poziomu cukrów to kluczowy czynnik, gdyż to właśnie one są źródłem glukozy dla komórek nowotworu. Jednak że względu na fakt, że nie potrafią one przetwarzać ketonów i tłuszczy, zastępując glukozę zdrowymi tłuszczami, można dosłownie zagłodzić komórki rakowe.

Pokarm oraz suplementy stosować również można, aby zaopatrywać ciało w specyficzne składniki odżywcze, które pomagają w profilaktyce choroby. Dobrze znana jest rola przeciwutleniaczy oraz wolnych rodników w zmniejszaniu stresu oksydacyjnego. Jest on zaangażowany w każdy proces zapalny w organizmie i według badań, odgrywa ważną role w ponad 200 chorobach, w tym chorobach serca, cukrzycy oraz raku. Zaopatrując ciało w wolne rodniki, można zmniejszać stan zapalny oraz zwalczać chorobę. W dodatku kwasy tłuszczowe omega odgrywają pozytywną role w zachowaniu zdrowia. Większość lekarzy weterynarii dobrze zna kwasy tłuszczowe omega 3 zawarte w tłuszczach rybnych (DHA oraz EPA) oraz ich role nie tylko w utrzymaniu dobrego wyglądu skóry i okrywy włosowej, ale i kondycji stawów (działanie przeciwzapalne). Dowiedziono również wpływu kwasów omega na stan dziąseł, zębów, serca, funkcji mózgu oraz nerek.

Probiotyki są kolejnym często stosowanym suplementem diety ludzi i zwierząt. Istnieją dowody naukowe, potwierdzające liczne korzyści dla układu pokarmowego, immunologicznego oraz stanu przyzębia. Innymi często stosowanymi nutraceutykami, wliczając suplementy dla stawów, są glukozamina, chondroityna, kwas hialuronowy, MSM (mety-losulfonylometan), zestawy multiwitaminowe oraz enzymy trawienne.

Bardzo istotne bywa rozpoznanie jakości suplementów wśród rożnych marek i producentów. Warto zrobić dobry wywiad i ustalić źródło i jakość poszczególnych składników w celu stworzenia oferty dostępnej w Twojej klinice. Lepiej też stosować witaminy i suplementy, pozyskiwane że składników opartych przede wszystkim na pożywieniu, niż syntetycznie produkowane składniki.

Termin „żywienie kliniczne" jest stosowany w tradycyjnej medycynie chińskiej (TCM) dla specjalnie przepisanych produktów, które mają na celu utrzymywać zdrowie organizmu oraz pomagać w leczeniu choroby. Na przykład podroby takie jak serce czy wątroba pomagają wzmocnić ciało. Rożne rodzaje zbóż, warzywa okopowe oraz liściaste mają specyficzne zdolności lecznicze. Szparagi i seler pomagają w leczeniu infekcji układu moczowego, zaś liście mniszka stymulują detoksykacje wątroby. Słodkie ziemniaki oraz dynia wzmacniają Qi oraz stymulują energie życiową organizmu. Co więcej, pokarm może również chłodzić lub ogrzewać organizm. Jest to ważny czynnik w TCM, która opracowuje „wzór" dla każdego pacjenta i następnie definiuje diagnozę na tle nadmiaru lub niedoboru, co ma związek z terminami Yin (zimny) oraz Yang (ciepły). Z tego względu odpowiedni wybór żywienia pozwala na zachowanie równowagi poprzez chłodzenie, ogrzewanie lub stymulacje Qi.

Żywienie kliniczne opiera się na jadłospisie przyrządzanym w domu w celu zapewnienia świeżego, mniej przetworzonego pokarmu oraz doborze specyficznych składników. Pokarmy mokre oraz żywność w puszkach mogą być stosowane jako dodatek w celu zachowania zbilansowanego menu. W tym celu stosuje się również różnorodne składniki pokarmowe, witaminy i minerały, z których najważniejszy jest wapń. Naturalne źródło dla drapieżników to surowe kości. Niestety kości gotowane stają się kruche i mogą łamać się, powodując potencjalne problemy w układzie pokarmowym i stwarzają ryzyko perforacji. Innymi słowy, kości nie mogą być bezpiecznie wprowadzone do diety gotowanej, co oznacza, że wapń należy suplementować w formie proszku lub mączki kostnej.

Trzeba również wspomnieć, że diety domowe będą znacznie bardziej prawdopodobnym scenariuszem u psów niż u kotów, że względu na ich bardzo wybredną naturę. Z tego względu



zazwyczaj łatwiej karmi się koty mieszanką gotowanego jedzenia oraz podrobów jako dodatku do dobrej jakości komercyjnych karm puszkowych. Wielu holistycznych dietetyków preferuje diety bezzbożowe dla psów, zaś prawie wszyscy żywieniowcy weterynaryjni zgadzają się, że koty są bezwzględnymi mięsożercami, podkreślając zasadę unikania zbóż w ich jadłospisie. Wielu internistów twierdzi, że dieta oparta na ziarnach stwarza wyższe ryzyko zachorowania na cukrzyce u kotów oraz innych chorób metabolicznych i pokarmowych.

Inne zagrożeniem pokarmowym dla kotów to sucha karma. Większość z nas jest nauczona, że sucha karma jest najlepsza dla naszych zwierząt, jednak podejście do niej zaczyna się zmieniać, na co wpływ mają badania naukowe, prowadzone nad popularnymi chorobami oraz dolegliwościami u kotów domowych.

Większość lekarzy medycyny holistycznej oraz żywieniowców poleca mokrą/puszkowaną karmę również dla psów. Podobnie jest w żywieniu człowieka, gdzie uznaje się, że wysoko przetworzone pożywienie nie jest aż tak odżywcze. Co więcej, wysoko przetworzony pokarm jest poddawany ekstremalnie wysokim temperaturom oraz ciśnieniu w celu ugotowania, wysuszenia oraz zakonserwowania. Wysokie temperatury mogą neutralizować lub niszczyć enzymy oraz substancje odżywcze w pożywieniu. Kiedy węglowodany i białka poddawane są ciągle wysokiej temperaturze oraz ciśnieniu, wchodzą w reakcje chemiczną nazywaną reakcją Maillarda, w której wyniku powstają nowe składniki w pożywieniu. Nazywane się je produktami końcowymi zaawansowanej glikacji (ang. advanced glycation end products - AGE's). Dowiedziono, że są one zdolne wywołać stany zapalne oraz wiele procesów chorobowych w organizmie człowieka takich jak cukrzyca, zwłóknienie płuc oraz procesy neurodegeneracyjne. Pokarmy w puszkach poddaje się niższej temperaturze oraz ciśnieniu, wiec składniki w wysokiej jakości dietach puszkowych maja lepsza biodostępność oraz odżywczość.

Wyjątkowa sytuacja kotów

Koty domowe mają predyspozycje do problemów z pęcherzem moczowym oraz nerkami, a większość tych zwierząt w podeszłym wieku cierpi z powodu niewydolności nerek. Badania sugerują, że tego typu problemy są najprawdopodobniej spowodowane przez niedobór wody w diecie. Można ten fakt wytłumaczyć za pomocą kilku rożnych czynników. Po pierwsze, koty zazwyczaj nie piją dużo w porównaniu do psów lub innych zwierząt. Z tego względu, kiedy kot spędza zbyt dużo czasu przy misce z woda, mamy prawo podejrzewać, że nie jest do końca zdrowy. Powodem dla którego zdrowe koty nie pija dużo, jest fakt, że po prostu nie muszą. Nerki kota są ewolucyjnie zaprogramowane do wysokiej wydajności i silnej koncentracji moczu, aby oszczędzać wodę z ciała. Ma to sens, jeśli spojrzymy na pochodzenie starożytnego kota, który prawdopodobnie wywodzi się z bardzo suchego regionu świata, jakim jest Egipt. Jego dieta składała się najprawdopodobniej że zwierząt łownych, takich jak gryzonie czy ptaki, które zaś odżywiały się w ok. 70% składnikami mokrymi, będącymi skrajnym kontrastem dla suchej karmy spożywanej przez dzisiejsze koty. Że względu na te stosunkowo niedawna zmianę w jadłospisie staje się oczywiste, że koty nie są w stanie kompensować niedoboru wody w diecie poprzez wypijanie dodatkowej jej ilości. W związku z tym, po latach zaburzonej pracy nerek w zagęszczaniu moczu, starsze koty cierpią z powodu ich niewydolności. Natomiast koty w maja skłonność do tworzenia się kamieni moczowych, kryształów oraz infekcji układu moczowego.

Rozwiewamy mity

1) Standardowe suche jedzenie nie ma zbytniego wpływu na zdrowie i czystość zębów

W przeszłości lekarze weterynarii mieli przekonanie, że sucha karma pomaga w czyszczeniu zębów. W zasadzie większość badań dowodzi brak ich wpływu na stan zębów, jednak raport dr. Jerzego Gawora notuje nieznaczna poprawę stanu uzębienia oraz zdrowia jamy ustnej przy stosowaniu karmy suchej. W większości przypadków jednak ww. karma uszkadza delikatnie dziąsła i wywołuje ich stan



zapalny, który jest bardziej wymiernym wskaźnikiem stanu zdrowia zębów niż ilość płytki nazębnej lub kamienia. Kamień nazębny (skalcyfikowana płytka nazębna) jest tak naprawdę tylko problemem kosmetycznym. Chorobę zapalną dziąseł wywołuje zaś płytka bakteryjna, a jej rozprzestrzenienie się poniżej linii dziąseł doprowadza do zapalenia. Nieleczone prowadzi z kolei do zapalenia przyzębia oraz w niektórych przypadkach do powstawania ropni okołokorzeniowych, utraty zębów oraz innych chorób układowych uszkadzających nerki, wątrobę oraz serce. Standardowa sucha karma nie pomaga praktycznie w usuwaniu płytki/kamienia nazębnego na lub poniżej linii dziąseł i z tego względu należy stosować inne techniki w celu zachowania zdrowia zębów. Aktywna opieka nad zębami polega na codziennym szczotkowaniu, zaś bierna na stosowaniu żelów doustnych, specjalnych diet oraz bezpiecznych gryzaków, czyszczących dziąsła podczas aktywnego żucia.

2) Pokarm suchy niekoniecznie jest lepszy dla utrzymania zwartych stolców

Doświadczenia właścicieli zwierząt domowych wskazują, że długotrwale przyjmowanie suchej karmy (szczególnie tego samego rodzaju) doprowadza u pupili do biegunki w momencie, kiedy wprowadzi się jakikolwiek mokry pokarm lub „ludzkie jedzenie". Należy się też spodziewać takiego scenariusza u kogoś, kto przyjmuje pokarmy o zerowej wartości przez długi okres czasu i nagle zje coś nowego i innego. Z tego względu uważa się, że brak pewnych składników w diecie doprowadza do problemów trawiennych, nietolerancji pokarmowych oraz alergii.

3) Odpowiednie/właściwe "ludzkie" jedzenie nie jest "złe" dla psów kotów

Jedzenie pokarmu świeżego i nieprzetworzonego jest tym, do czego zwierzęta są „zaprogramowane". Nie jest naturalnym dla nich spożywać pokarmy gotowane i przetworzone, co prowadzi niejednokrotnie do alergii i chorób degeneracyjnych. Wielu lekarzy weterynarii oraz właścicieli zwierząt wierzy, że tylko karma komercyjna jest akceptowalna dla zwierząt domowych, zaś w istocie świeże produkty mają bardziej pozytywny wpływ na zdrowie naszych pupili. Jednak karmiąc zwierzęta dietami domowymi, należy pamiętać o prawidłowym ich zbilansowaniu poprzez suplementację witaminami i minerałami. Wiele typów mniej przetworzonych diet komercyjnych jest dostępnych na rynku i obejmują one: pokarm w puszkach, komercyjne karmy gotowane, odwodnione karmy surowe, mrożone karmy surowe i in. Zachęcajmy właścicieli psów i kotów do uważnego czytania etykiet podczas wyboru karmy, że względu na nieprawdopodobny rozstrzał w jakościowych produktów. Zmiany w diecie i zastępowanie jednych pokarmów innymi

Wszelkie zmiany w żywieniu należy przeprowadzać POWOLI. Wszystkie nagłe decyzje mogą doprowadzić do biegunki i problemów trawiennych. Wprowadzanie nowych produktów przebiega stopniowo, aby uniknąć tego typu niedogodności, szczególnie u zwierząt z „delikatnym żołądkiem".

Więcej informacji oraz aktualnych artykułów na temat prawidłowego żywienia kotów szukaj na www.catinfo.org. Przestawienie niektórych kotów na karmę w puszkach może być trudne, ze względu na ich wybredną naturę i może łatwo doprowadzić do stłuszczenia wątroby nawet po kilku dniach głodowania. Bardzo ważne jest upewnienie się, że koty jedzą mimo wprowadzanych zmian w jadłospisie. Porady oraz wskazówki: jak bezpiecznie i efektywnie przestawić kota na mokry pokarm - znajdują się na stronie www w artykule pt: Transitioning Dry Food Addicts to Canned Foods. Bibiiografia:

1. Nutrition & Metabolism 2010, 7:7; Seyfried Thomas: Cancer as a Metabolic Disease

2. Bioenergetics of Cancer June 2011: 1807(6) 577-594

3. Nutrition & Metabolism 2010,7:7; Seyfried Thomas: Cancer as a Metabolic Disease

4. Ref: http://circ.ahajournals.org/cgi/content/full/108/16/1912

http://circ.ahajournals.org/cgi/content/full/108/16/1912



Ref: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18227481




http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez/9511847

5. Riediger ND, Othman RA, Suh M, Moghadasian MH. A systemic review of the roles of n-3 fatty acids in health and disease. J Am Diet Assoc. 2009 Apr;109(4):668-79. Review.

6. Source: Omega-3 fatty acids | University of Maryland Medical Center http://umm.edu/health/me-dical/altmed/supplement/omega3-fatty-acids#ixzz2cLXQlluQ

7. University of Maryland Medical Center

8. Hooper L, Thompson R, Harrison R et al. Omega 3 fatty acids for prevention and treatment of cardiovascular disease. Cochrane Database Syst Rev. 2004;CD003177.

9. Source: Omega-3 fatty acids | University of Maryland Medical Center http://umm.edu/health/me-dical/altmed/supplement/omega3-fatty-acids#ixzz2cLXI7oKb

10. University of Maryland Medical Center

11. Asghar Z. Naqvi, MD, MPH, MNS.a.b Catherine Buettner, MD, MPH.a.b Russell S. Phillips, MD.a-,b Roger B. Davis, ScD,a,b,c and Kenneth J. Mukamal, MD, MPH, MAa.b.c: Omega 3 fatty acids and p eriodontitis in U.S. adults

12. J Am Diet Assoc. 2010 November; 110(11): 1669-1675. doi:

13. Am J Clin Nutr. 2001 Feb;73(2 Suppl):444S-450S. Probiotics: effects on immunity.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18227481




żywienie kliniczne według reguł medycyny holistycznej

Documents