zri - bouwfysica, akoestiek en bouwtechniek
TRANSCRIPT
Bouwfysica, akoestiek en bouwtechniek
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekC
olof
on
2
Redactie
Martijn van Winkelen
Koos Melse
Jort de Bosch Kemper
Uitgave
September 2011
ZRi adviseurs en ingenieurs
Balistraat 1
2585 XK Den Haag
T 070 361 55 59
Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van ZRi verveelvoudigd worden en/of openbaar worden gemaakt.
gelijk-waardig
daglicht
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
3
Een belangrijk speerpunt van ZRi is de integratie van de bouwfysica, akoestiek
en bouwtechniek in het ontwerp van een gebouw. Uitgangspunt hierbij is dat de
kwaliteit van een gebouw wordt bepaald door een goede samenhang tussen
architectuur, installaties en bouwfysica. Om dit te bereiken is voor ZRi het
begrip van architectonische uitgangspunten en installatieconcepten essentieel.
Dit is een belangrijke stap om in samenwerking met de architect en de instal-
latieadviseur te komen tot een goed resultaat. ZRi levert een constructieve
bijdrage aan een in alle opzichten geïntegreerd ontwerp.
Binnen de bouwregelgeving is vaak meer mogelijk dan door velen wordt
gedacht. Denk hierbij aan gelijkwaardige oplossingen voor bijvoorbeeld daglicht-
toetreding. Bij een gelijkwaardige oplossing wordt minimaal hetzelfde
kwaliteitsniveau gerealiseerd als wanneer voldaan wordt aan de wettelijke
prestatie-eisen. Onze adviseurs bezitten een diepgaande en gedetailleerde
kennis van regelgeving en hebben veel ervaring met het uitwerken van
gelijkwaardige oplossingen waardoor onconventionele ontwerpen toch aan
de wettelijke eisen kunnen voldoen.
Onderzoek daglichttoetredingDaglicht heeft een grote invloed op ons welbevinden. Het voldoende
waarnemen van daglicht is van belang voor de gezondheid van de gebruikers
van een gebouw. Daarnaast heeft daglichttoetreding invloed op het energie-
gebruik van een gebouw.
Voor de bouwaanvraag moet een gebouw worden getoetst aan de wettelijke
eisen voor daglichttoetreding. Uiteraard kan ZRi een rapportage op basis
van de daglichtnorm (NEN 2057) verzorgen. ZRi heeft daarnaast veel erva-
ring met projecten waarin door middel van een gelijkwaardige bepaling van de
daglichttoetreding wordt aangetoond dat aan de wettelijke eisen wordt voldaan.
Hierbij kan ZRi bijvoorbeeld gebruik maken van lichtmetingen in de daglicht-
kamer en/of daglichtsimulaties door middel van een 3D computermodel.
Hierdoor kan ZRi in bijzondere situaties, zoals bijvoorbeeld bij verblijfsruimten
gelegen aan een atrium, aantonen dat voldaan wordt aan de prestatie-eisen
uit het Bouwbesluit.
Bouwfysica, akoestiek en bouwtechniek
Bouwfysica, akoestiek en bouwtechniek behoren tot de
kerndisciplines van ZRi ingenieurs. De kwaliteit van een
gebouw en de mate waarin een gebruiker van een gebouw
zich prettig voelt in een gebouw wordt voor een groot deel
bepaald door aspecten als daglichttoetreding, binnenklimaat
en akoestiek. Door de jarenlange ervaring is ZRi in staat om
voor zeer uiteenlopende projecten advies op maat te leveren voor
de bouwfysische, akoestische en bouwtechnische aspecten in
de breedste zin van het vakgebied.
gelijk-waardig
daglicht
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
4
Onderzoek kunstverlichtingNaast daglichttoetreding is ook kunstverlichting van belang voor de
bruikbaarheid van een gebouw. Door middel van het realiseren van een
goede verlichtingssterkte verbetert het welbevinden en de productiviteit.
Bovendien heeft kunstverlichting een groot aandeel in het energiegebruik
van hedendaagse gebouwen.
Door middel van het opstellen van een ‘verlichtingsplan’ met behulp van
een computersimulatie, kan door ZRi een optimaal plan worden ontwikkeld
voor kunstverlichting. Hierbij wordt een optimum gezocht tussen comfort
en energiegebruik.
Opstellen installatieconceptBij de start van een ontwerptraject is het van belang een concept te ontwikkelen
voor de klimaatinstallaties. Dit concept moet zorgvuldig zijn afgestemd met het
architectonische en bouwkundige ontwerp, én moet aansluiten bij het beoogde
gebruik van het gebouw. Tevens moet het klimaatconcept aansluiten bij de
energie- en duurzaamheidsambities van de opdrachtgever. ZRi is in staat om in
samenwerking met de architect/installatie adviseur op conceptueel niveau een
plan te ontwikkelen voor de installaties dat in samenhang is met het gebouw en
de functie van het gebouw.
Onderzoeken binnenklimaatHet binnenklimaat in een gebouw is van grote invloed op het welbevinden
van de gebruikers. In een gebouw met een goed binnenklimaat voelen mensen
zich prettig waardoor de productiviteit hoger is en het ziekteverzuim lager.
Bovendien is in bijvoorbeeld musea het binnenklimaat van belang voor het
conserveren van kunstvoorwerpen.
Aan de hand van de isolatiewaarde van de uitwendige scheidingsconstructie
wordt bepaald of de geplande verwarmingscapaciteit voldoende is. Bij steeds
Ten behoeve van de nieuwbouw van Stadskantoor Leyweg te Den Haag heeft ZRi een uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar de daglichttoetreding. Op de foto worden metingen verricht in de daglichtkamer aan de speciaal voor het daglichtonderzoek gemaakte maquette. Deze bepalings-methode is door de Gemeente Den Haag goedgekeurd als gelijkwaardig. Architect: Rudy Uytenhaak architecten
verlichtings-plan
klimaat-concept
comfort
5
Voor het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis heeft ZRi een verlichtingsplan opgesteld voor de kunstverlichting van de polikliniek. Door middel van een computer-simulatie zijn meerdere varianten berekend waarna in overleg met de architect en de installatie-adviseur een keuze is gemaakt voor één van de varianten.Architect: De Jong Gortemaker Algra Architecten en AdviseursInstallatieadviseur: Deerns Raadgevende ingenieurs
meer gebouwen is echter het koelvermogen maatgevend. Door middel van
temperatuuroverschrijdingsberekeningen kan ZRi een optimum vinden tussen
het beperken van de warmtelast en het koelvermogen. Zo kan toepassing van
buitenzonwering een betere oplossing zijn voor een te hoge binnentemperatuur
dan het verhogen van het koelvermogen. Op deze manier wordt een afstemming
bereikt tussen gebouw en installaties
In de fase tijdens of na realisatie kan ZRi de thermische en hygrische
eigenschappen van een gebouw bepalen door middel van het plaatsen
van dataloggers die zowel de temperatuur als de luchtvochtigheid voor een
langere periode registreren.
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
Voor de nieuwbouw van de Isala Klinieken in Zwolle heeft ZRi een onderzoek gedaan naar daglichttoetreding. Ten behoeve van het onderzoek is een 3D computermodel gemaakt waarmee de werkelijke daglichttoetreding in de aan het atrium gelegen ruimten is bepaald. Deze bepalings-methode is door de gemeente Zwolle goedgekeurd als gelijkwaardig.Architect: a/d Amstel Architecten/Alberts & van Huut
verlichtings-plan
klimaat-concept
comfort
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
6
Binnenklimaat atriumIn een atrium kunnen bijvoorbeeld door zoninstraling en koudeval ongewenste
luchtstromingen ontstaan. Door middel van een simulatie met een 3D computer-
model (CFD-pakket) kan ZRi in het ontwerpstadium bepalen welke luchtstromin-
gen in een dergelijke ruimte optreden en kan ZRi indien nodig
maatregelen opstellen om ongewenste luchtstromingen te voorkomen.
Na uitvoering kan ZRi metingen doen van de luchtsnelheid. Hiernaast kan
ZRi door middel van rookproeven (ongewenste) luchtstromingen opsporen.
Aan de hand van de resultaten van een dergelijke meting wordt bepaald of
voldaan wordt aan de eisen.
Onderzoek luchtkwaliteit Bij veel gebouwfuncties is een strikte beheersing van de luchtkwaliteit van de
binnenlucht van belang. Denk hierbij aan ziekenhuizen, laboratoria en scholen.
Door middel van een CFD-berekening kan ZRi bepalen hoe bijvoorbeeld fijnstof
zich verdeelt binnen een gebouw en kan ZRi de uitstoot en verspreiding van
fijnstof ten gevolge van verkeersstromen bepalen. Tevens kan ZRi een
bouwplan toetsen aan de wettelijke niveaus van fijnstof, NOx, etc. conform
de Europese Richtlijnen.
In de gebruiksfase kan ZRi door middel van metingen met dataloggers over
een langere periode het CO2 gehalte in de lucht registreren waardoor
patronen van fluctuaties duidelijk worden. Aan de hand van de resultaten van
een dergelijk onderzoek kan ZRi bepalen of, en zo ja, welke maatregelen er
voor de hand liggen.
Onderzoeken akoestiekGeluidoverlast is één van de belangrijkste oorzaken van burenruzies. Ook
in de werkomgeving kan geluidoverlast voor veel klachten zorgen. Voldoende
geluidisolatie tussen ruimten en een goede ruimteakoestiek hebben een
positieve invloed op het comfort.
ZRi beschikt over experts die ruime ervaring hebben op het gebied
van akoestisch advies. Aspecten die een rol kunne spelen zijn bijvoorbeeld:
verkeersgeluidhinder, geluidwering van de gevel, geluiduitbreiding van een
gebouw naar de omgeving, interne lucht- en contactgeluidisolatie, installatie-
geluid, overspraak tussen ruimten, galm en ruimteakoestiek.
Een deel van de akoestische eisen is vastgelegd in het Bouwbesluit. Voor de
bouwaanvraag is het dan ook van belang dat een bouwplan getoetst is aan de
wettelijke eisen. ZRi heeft alle expertise in huis om een akoestische rapportage
te maken die ingediend kan worden bij de aanvraag bouwvergunning.
Voorbeeld van een CFD-berekening van een kantoorruimte. In de figuur zijn de luchtsnelheden weergegeven.
bouwplan-toets
CFD
luchtkwaliteit
fijnstof
geluid-overlast
geluids-meting
verkeers-lawaai
bouw-aanvraag
horeca-lawaai
7
Geluidemissie van het multifunctioneel centrum Haestinge te St. Maartensdijk. Dit centrum bevat diverse muziekruimten waarin hoge geluidniveaus worden geproduceerd. ZRi heeft tijdens de ontwerpfase de geluidemissie berekend en maatregelen voorgesteld waarmee de geluidbelasting op de nabijgelegen geluid-gevoelige gebouwen aan de eisen voldoet.Architect: RDBM architecten en adviseurs
Naast de wettelijke eisen, kan de opdrachtgever aanvullende eisen
definiëren. ZRi vertaalt deze eisen naar de praktijk en bewaakt de eisen
tijdens het ontwerp. Na realisatie van een gebouw kan ZRi door middel van
geluidmetingen controleren of voldaan wordt aan de gestelde eisen.
Bepaling geluidbelasting op de gevel Om te voorkomen dat gebruikers van een gebouw hinder ondervinden doordat
het gebouw nabij wegen of een industrieterrein staat, zijn eisen gesteld in
de Wet Geluidhinder. Voor bijvoorbeeld woningen en ziekenhuizen mag de
geluidbelasting op de gevel niet te hoog zijn. Is dit toch het geval, dan kan dit
invloed hebben op de verschijningsvorm van een gebouw.
Dit is van belang bij verkeerslawaai, maar ook bij industrielawaai en bij geluid
van installaties. Aan de hand van verkeersgegevens of installatiegegevens
is ZRi in staat conform de Wet Geluidhinder geluidniveaus op de gevels van
geluidgevoelige bestemmingen te bepalen.
Indien de geluidbelasting op de gevel van een bestaand gebouw bepaald
moet worden, heeft ZRi alle apparatuur en kennis in huis om de geluidbelasting
door middel van metingen vast te stellen. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn als er
klachten zijn over een koelmachine of andere installaties op het dak van een
gebouw.
Bepaling geluidwering gevelVoor de bouwaanvraag is een berekening van de geluidwering van de gevel
vereist. In overleg met de architect werkt ZRi de detaillering van de gevel uit,
zodat de geluidwering van de gevel optimaal is voor de situatie. Ten behoeve
van de bouwaanvraag kan ZRi een rapportage opstellen waaruit blijkt dat
voldaan wordt aan de wettelijke eisen. Bij bijzondere gebouwen kan het nodig
zijn strengere eisen te stellen dan de eisen uit het Bouwbesluit.
ZRi beschikt over apparatuur om na de uitvoering van een gebouw door
middel van geluidmetingen de geluidwering van de gevel te bepalen.
Geluidemissieberekening/geluidimmissieberekening/horecalawaaiBij gebouwen waarin veel geluid geproduceerd wordt, is het conform de
Wet Milieubeheer en het Activiteitenbesluit vereist een geluidemissie en/of
geluidimmissie berekening uit te voeren. Bijvoorbeeld bij horecagelegenheden
kan de geluidemissie naar de omgeving een belangrijke rol spelen. Maar ook
bij kwaliteitsgebouwen met koelinstallaties. De maatregelen die in dat soort
gevallen getroffen moeten worden kunnen zeer kostbaar zijn. ZRi is in staat om
een pakket van maatregelen samen te stellen waarmee een optimaal resultaat
bereikt wordt in de verhouding tussen de kosten en de technische efficiëntie van
de maatregelen.
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
bouwplan-toets
CFD
luchtkwaliteit
fijnstof
geluid-overlast
geluids-meting
verkeers-lawaai
bouw-aanvraag
horeca-lawaai
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
8
Interne lucht- en contactgeluidisolatieMet name voor woongebouwen worden in het Bouwbesluit eisen gesteld aan
de lucht- en contactgeluidisolatie. Ten behoeve van de bouwaanvraag van een
woongebouw, moet aangetoond worden dat voldaan wordt aan deze wettelijke
eisen. ZRi heeft veel ervaring met het opstellen van dergelijke rapportages.
Naast de wettelijke eisen, is het voor de gebruikers van een gebouw van belang
dat er ook tussen ruimten van één gebruiksfunctie, bijvoorbeeld een kantoor of
gezondheidszorg, voldoende lucht- en contactgeluidisolatie gerealiseerd wordt.
ZRi stelt in overleg richtlijnen op waaraan voldaan moet worden en overlegt met
de ontwerpers van het gebouw over de opbouw van de wanden. Door middel
van rekenmodellen bepaalt ZRi of met de geplande voorzieningen voldaan
wordt aan de gestelde eisen. Hierbij wordt rekening gehouden met zowel directe
geluidoverdracht als flankerende geluidoverdracht .
Omdat het aanbrengen van geluidwerende voorzieningen uitvoeringsgevoelig is,
kan ZRi na realisatie van een project controlemetingen uitvoeren om te toetsen
of voldaan wordt aan de vooraf gestelde eisen en richtlijnen. ZRi beschikt hier-
voor over hoogwaardige apparatuur voor lucht- en contactgeluidmetingen.
Galm en ruimteakoestiekHet aantal wettelijke eisen met betrekking tot de ruimteakoestiek is zeer
beperkt. De enige eis met betrekking tot ruimteakoestiek die in het Bouwbesluit
is opgenomen heeft betrekking op de galm in gemeenschappelijke verkeersruim-
ten van woongebouwen. Een goede ruimteakoestiek heeft echter grote invloed
op het functioneren van een gebouw. Denk hierbij aan concertzalen, auditoria,
bioscopen maar ook kantoren, sportzalen en scholen. Elk van deze gebouwen
brengt specifieke eisen met zich mee op het gebied van ruimteakoestiek.
ZRi kan in samenwerking met de architect de ruimteakoestiek optimaliseren.
Hierbij speelt bijvoorbeeld de nagalmtijd, de verdeling van de nagalm, de spraak-
verstaanbaarheid en de speechprivacy een rol.
Voor het project Herindeling Rechtbank Alkmaar, heeft ZRi het ontwerp en de uitvoering begeleid op het gebied van bouwfysica, akoestiek en brandveiligheid. In de ontwerpfase zijn eisen gedefinieerd, welke zijn uitgewerkt tot een ontwerp. In de uitvoeringsfase is de uitvoering door middel van inspecties en geluidmetingen gecontroleerd. Op de foto wordt een meting verricht van de geluidisolatie vanuit de nieuwe zittingszalen naar de wachtruimte die daaromheen is gesitueerd.Architect: Ruijters en Thio architecten, Den Haag
restaurant
auditorium
windhinder
contact-geluid
ruimte-akoestiek
9
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
Onderzoek windklimaatRondom hoge gebouwen kan het windklimaat voor veel overlast zorgen. Door
middel van een onderzoek in een windtunnel kan ZRi conform NEN 8100 het
risico op windhinder en windgevaar in beeld brengen. Naar aanleiding hiervan
werkt ZRi in overleg met de architect maatregelen uit die bedoeld zijn om het
risico op windhinder en windgevaar te beperken of uit te sluiten. Een dergelijk
onderzoek kan noodzakelijk zijn met het oog op bijvoorbeeld een bestemmings-
planprocedure.
Naast een windtunnelonderzoek is het ook mogelijk het windklimaat te onder-
zoeken door middel van een computermodel. Met behulp van een CFD-pakket
(Computational Fluid Dynamics) wordt een 3D model van het gebouw en de
omgeving gemaakt, waarmee het windklimaat gesimuleerd wordt.
Voor het ontwerp van de nieuwbouw van het restaurant van ESA/ESTEC in Noordwijk, heeft ZRi een onderzoek gedaan naar de ruimteakoestiek. Door het opnemen van geperforeerde houten panelen in het dak en de lage afscheidingen is het akoestisch klimaat geoptimaliseerd.Architect: erven Aldo van Eyck/Abel Blom Architectonisch ontwerp
Voor het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis heeft ZRi het akoestisch ontwerp van het Piet Borst auditorium gemaakt. Het auditorium biedt plaats aan ca. 300 bezoekers. Ten behoeve van de spraakverstaanbaarheid zijn er in het plafond en in de wanden geluidabsor-berende en geluidreflecterende panelen opgenomen. Door de specifieke plaats van deze panelen is een optimaal akoestisch klimaat gerealiseerd.Architect: de Jong Gortemaker Algra architecten
restaurant
auditorium
windhinder
contact-geluid
ruimte-akoestiek
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
10
Onderzoek bezonning/beschaduwingDe bezonning van een gebouw heeft invloed op het welbevinden van gebrui-
kers, maar ook op het energiegebruik. Vooral bij hogere gebouwen is het
van belang te onderzoeken welke invloed de schaduw van het gebouw op
omliggende gebouwen en percelen heeft. Met behulp van 3D computermodellen
kan ZRi bezonnings- en beschaduwingsstudies uitvoeren.
Advies bouwtechniekEen belangrijk deel van de architectuur van een gebouw zit in de detaillering.
Architecten willen met een detail een beeld realiseren dat past binnen het
gebouwconcept. ZRi combineert deze esthetische eisen met de technische
en bouwfysische eisen die gesteld worden aan een detail. In nauw overleg met
de architect ontwikkelt ZRi details waarbij de architectuur met de techniek
ZRi heeft voor het project Unicum in Hoek van Holland een onderzoek uitgevoerd naar windhinder en windgevaar. Het betreft een appartementengebouw met 22 verdiepingen (ca. 70 m hoog) aan de boulevard van Hoek van Holland. Ten behoeve van dit onderzoek heeft ZRi een maquette laten maken van het gebouw en de omgeving. In de maquette is tijdens het windtunnelonderzoek bepaald waar het risico op windhinder en windgevaar optreedt. Door middel van aanpassingen aan de maquette is bepaald welke maatregelen (bijvoorbeeld windschermen of luifels) nodig zijn om het risico op windhinder en windgevaar te beperken.Architect: Klunder Architecten
In opdracht van Koninklijke Kentalis te Sint Michielsgestel heeft ZRi onderzoek uitgevoerd naar de daglichttoetreding en bezonning van de nieuw te bouwen wooneenheden. De woningen zijn bedoeld voor mensen met een zintuigelijke en verstandelijke beperking. Voor deze doelgroep zijn grote licht-contrasten hinderlijk. Voor dit plan is een onderzoek uitgevoerd naar het effect van de zonwerende elementen, zoals bouwkundige luifels en diffusoren op de dakkoepels. Architect: Ector Hoogstad Architecten
koude-bruggen
lucht- en waterdicht-
heidsmeting
glas-techniek
windtunnel
bezonning
11
geïntegreerd zijn. Hierbij wordt vanuit technisch oogpunt gelet op het
voorkomen van koudebruggen, het voorkomen van inwendige condensatie,
lucht- en waterdichtheid, materiaalgebruik en uitvoerbaarheid. Door het
ontwikkelen van 3D computermodellen van kritische details kunnen complexe
situaties door ZRi op koudebruggen en vochttransport beoordeeld worden.
In de uitvoeringsfase beschikt ZRi over middelen om de gerealiseerde
kwaliteit te beoordelen. Zo is ZRi in het bezit van een genormeerde meetset
voor lucht- en waterdichtheidsmetingen, waarmee geveloppervlakken tot ca.
20 m2 getest kunnen worden. De thermische isolatie van de gevel kan in beeld
worden gebracht door middel van een thermografisch onderzoek. De staat van
bestaand dubbel glas beoordeelt ZRi door middel
van een dauwpuntsmeting.
Glas- en geveltechniekDe architect streeft in zijn ontwerp naar een beeldtaal die aansluit bij het
architectonisch concept. De gebruiker wil daarnaast comfort, bruikbaarheid,
veiligheid, een duurzaam karakter en een laag energieverbruik. Of het nu
woningen, kantoren, scholen of ziekenhuizen betreft, bij de gevel ontstaat hier in
veel gevallen een spanningsveld. De gevel moet presteren op meerdere fronten.
Om dit in goede banen te leiden is de inbreng van specialisten op het gebied
van gevel- en glastechniek onontbeerlijk. De specialisten van ZRi bezitten de
kennis van bouwmaterialen en hun eigenschappen en van de specifieke
mogelijkheden en beperkingen van allerlei verschillende geveltypes.
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
Bij het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis heeft ZRi een thermografisch onderzoek uitgevoerd. Door middel van het maken van thermografische opnamen worden koudebruggen in bestaande gebouwen inzichtelijk gemaakt. Ook biedt een dergelijk onderzoek de mogelijkheid eventuele uitvoeringsfouten op te sporen.
koude-bruggen
lucht- en waterdicht-
heidsmeting
glas-techniek
windtunnel
bezonning
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
12
Door jarenlange ervaring op het gebied van geveltechniek kan ZRi adviseren
bij het op de juiste wijze toepassen van geveltypes en materialen.
De aanbiederskant op de markt voor glas en beglazing is klein, daarom is het
raadzaam om een objectief advies van een onafhankelijke deskundige als ZRi
in te winnen.
DuurzaamheidsadviesEen onderwerp dat momenteel sterk in de belangstelling staat is duurzaamheid.
Er zijn duidelijke aanwijzingen dat de wijze waarop de mens de laatste ander-
halve eeuw met de natuur is omgesprongen in de toekomst niet volgehouden
kan worden. Om deze reden is het goed en belangrijk dat gebouwen ‘duur-
zaam’ worden ontwikkeld. Vanuit het vakgebied bouwfysica levert ZRi hier een
bijdrage aan.
In een vroege fase van een project kan ZRi, op basis van een duurzaamheids-
ambitie, duurzaamheids- en energieconcepten ontwikkelen, kwantificeren en
afwegen op prestatie en haalbaarheid. Hierbij wordt gezocht naar een optimale
synergie tussen omgeving, gebouw en installaties. Het is hierbij een uitdaging
om in samenwerking met de architect te komen tot een gebouw dat vanuit een
duurzame filosofie is ontworpen en daarom ondermeer een hoge energetische
potentie heeft.
Aan de Jozef Israëlslaan te Den Haag heeft ZRi geadviseerd bij het ontwerp voor een stadsvilla met een vloeroppervlakte van circa 500 m². Voor de stadsvilla was er op het gebied van duurzaamheid een zeer hoge ambitie. Om die reden is er een Greencalc-berekening uitgevoerd. Hieruit blijkt de woning, ondanks zijn omvang en locatie, zeer hoog te scoren op energiegebruik.Architect: Dick van Gameren Architecten
Voor het ontwerp van het Stads-kantoor Leyweg in Den Haag heeft ZRi 3-dimensionale koudebrugberekeningen uitgevoerd. In het detail is de aansluiting te zien van de kantoorgevel op het atriumdak. Omdat de staalconstructie op dit punt door het atriumdak heen steekt, is hier een koudebrug aanwezig. Door middel van het model is onderzocht welke voorzieningen getroffen moeten worden om problemen als gevolg van de koude-brug te voorkomen.
BREEAM
duurzaam-heid
5,4 C
13
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
ZRi beschikt over verschillende methoden om duurzaamheid kwantitatief meet-
baar te maken in het ontwerp- en bouwproces, zoals bijvoorbeeld GPR-gebouw,
Greencalc+ en uiteraard ook EPN berekeningen.
ZRi heeft zowel BREEAM-experts als BREEAM assessors in dienst. Hiermee
kan zowel in de begeleiding als ook in de toetsing van BREEAM trajecten door
ZRi worden ondersteund.
ZRi zoekt in haar projecten naar een brede en integrale benadering van
duurzaamheid waarin binnen financiële kaders een optimaal resultaat wordt
nagestreefd.
Programma’s van eisenElk bouwinitiatief begint met het vastleggen van de eisen. In eerste instantie
worden hierbij de ruimtebehoefte en de functies in beeld gebracht. Vervolgens
dienen echter ook zaken als kwaliteit, condities en technische eisen te worden
vastgelegd. Hiertoe dient het technisch programma van eisen, dat een compleet
pakket aan onderwerpen dient te bezitten:
- eisen aan beeldkwaliteit;
- voorgeschreven normen, richtlijnen en overige randvoorwaarden;
- eisen aan duurzaamheid en energiezuinigheid;
- eisen aan (brand)veiligheid;
- bouwfysische condities;
- akoestische eisen;
- eisen aan bouwkundige materialen en afwerking;
- eisen aan technische installaties.
ZRi is vanaf de oprichting in 1991 betrokken bij het opstellen van programma’s
van eisen. Onder meer zijn in de jaren 90 in opdracht van de Rijksgebouwen-
dienst (RGD) de prestatiespecificaties voor gerechtsgebouwen ontwikkeld.
Later is dit programma meerdere malen geactualiseerd en voor diverse andere
Rijksgebouwen toegepast. Een door ZRi in samenwerking met de RGD ontwik-
keld onderdeel van dit programma is de WERRB (Wettelijke Eisen en Richtlijnen
Rijksgebouwendienst Bouwfysica). Dit document bevat de eisen op het gebied
van bouwfysica voor Rijksgebouwen en wordt al jaren gehanteerd als kwaliteits-
standaard voor kantoorgebouwen in het algemeen. Vanuit deze ervaring heeft ZRi
een eigen standaard eisenpakket voor gebouwen ontwikkeld dat snel inzetbaar is
voor gebouwen met uiteenlopende functies. In het recente verleden zijn pro-
gramma’s opgesteld voor kantoorgebouwen, zorgcentra, bioscopen, winkelcentra
en multifunctionele accommodaties. In onze programma’s worden eisen zoveel
mogelijk op prestatiegerichte wijze geformuleerd. Dit is noodzakelijk om de ont-
werpers de nodige vrijheid van het kiezen van oplossingen te bieden.
Prestatiedocument
Soms worden bouwprojecten in het ontwerpstadium niet uitgewerkt tot besteks-
niveau, maar worden uitvoerende partijen eerder bij het proces betrokken. Een
voordeel van deze aanpak is dat bijvoorbeeld bij technisch complexe construc-
ties reeds in het ontwerpstadium afspraken te maken zijn over de uitvoerings-
wijze. Een nadeel is dat bij de selectie en/of aanbesteding van de uitvoerende
partijen allerlei zaken nog niet in detail vastliggen. Een oplossing hiervoor is het
prestatiedocument. Dit document is gebaseerd op het technisch programma
van eisen en maakt deel uit van het contract met de uitvoerende partijen. In het
prestatiedocument worden eisen en kwaliteit omschreven, zodat de uitvoerende
partijen gebonden zijn aan het gewenste kwaliteitsniveau.
BREEAM
duurzaam-heid
14
Bou
wfy
sica
, ako
estie
k en
bou
wte
chni
ekZR
i adv
iseu
rs in
geni
eurs
BouwbesluittoetsTen behoeve van de bouwaanvraag kan ZRi een toets uitvoeren op basis
van de eisen uit het Bouwbesluit. Een dergelijke toets bestaat uit de volgende
onderdelen:
- Energieprestatieberekening (EPC);
- daglichttoetreding;
- ventilatieberekening;
- thermische eigenschappen en luchtdoorlatendheid gebouwschil;
- bepalen van de geluidbelasting op de gevel;
- berekenen van de geluidwering van de gevel;
- berekenen van galm in trappenhuizen;
- bepalen van de condensvorming op binnenoppervlakken (f-factor);
- brandveiligheid (niet omschreven in deze brochure)
MetingenZRi kan de volgende metingen uitvoeren:
- interne lucht- en contactgeluidisolatie;
- nagalmtijd en ruimte akoestiek;
- metingen installatiegeluid;
- metingen van de geluidbelasting op de gevel;
- geluidwering van de gevel;
- lucht- en waterdichtheidsmetingen van de gevel;
- verlichtingssterkte;
- de gerealiseerde ventilatiecapaciteit;
- luchtsnelheden/rookproef;
- temperatuurregistratie over een langere tijdsduur (d.m.v. dataloggers);
- CO2 gehalte over een langere tijdsduur (d.m.v. dataloggers);
- luchtvochtigheid over een langere tijdsduur (d.m.v. dataloggers);
- thermografische opnamen;
- dauwpuntsmetingen (dubbel glas).
15
Bouwfysica, Akoestiek en bouwtechniek Professioneel advies omtrent de fysische aspecten van de binnenruimten van gebouwen is onmisbaar voor het realiseren van een comfortabele en gezonde woon- en werk omgeving.
Brandveiligheid De adviseurs van ZRi hebben een gedegen en gedetailleerde kennis van de regelgeving op het gebied van brandveiligheid. Door deskundig advies zorgt ZRi voor brandveilige gebouwen en een brandveilige woon- en werkomgeving. ZRi heeft veel ervaring met het ontwikkelen van gelijkwaardige oplossingen binnen de kaders van de regelgeving.
Glas- en geveltechniek De gevel moet presteren op meerdere fronten. De architect streeft naar uitstraling, markante vormgeving en transparantie. De gebruiker wil vooral comfort, bruikbaarheid, veiligheid, een duurzaam karakter en een laag energieverbruik. Bijde gevel ontstaat hier in veel gevallen een spanningsveld. De specialisten van ZRi bezitten de kennis van bouwmaterialen en hun eigenschappen en van de specifieke (on)mogelijkheden van allerlei verschillende geveltypes.
Programma’s van eisen Door in een vroeg stadium volledig in beeld te hebben wat de prestatie-eisen zijn voor een gebouw als geheel en voor de afzonderlijke ruimten, worden problemen (verassingen) voorkomen tijdens het verdere ontwerp en de realisatie van het gebouw. Dit geldt zowel voor ruimtelijk-functionele aspecten als voor technische en kwalitatieve aspecten.
Duurzaamheid en energie Met oog op de verschillende schaalniveaus van omgeving, het gebouw en zijn elementen kan ZRi een samenhangend duurzaamheidconcept ontwikkelen met onder meer aandacht voor energie, water, materialen en flexibiliteit. De duurzaamheid van een gebouw of concept kan gemeten en beoordeeld worden met verschillende instrumenten.
Aanbesteden en contracteren De ervaring leert dat eenzijdige contracten, met tegengestelde belangen, niet duurzaam zijn en dus niet leiden tot de gewenste samenwerking. ZRi begeleidt aan-bestedingen en het opzetten van bouworganisaties waarbij belangen gelijkgericht zijn. De ervaring leert dat geïntegreerde contractvormen hierbij vaak de basis vormen.
Projectmanagement Diepgaande technisch inhoudelijke kennis van gebouwen in combinatie met uitstekend overzicht over het gehele bouwproces stelt ZRi in staat sterk project- management te voeren, waarin kwaliteitsbeheersing een prominente plaats inneemt.
SpecialsCFD Computational Fluid Dynamics – Het simuleren van stromingen met behulp van numerieke computermodellen. Hiermee kunnen ondermeer brandsimulaties worden uitgevoerd of ventilatieconcepten worden beoordeeld.
Bio-Energicentrales ZRi voert in samenwerking met de gemeente Eindhoven het projectmanagement voor de realisatie van een drietal Bio-energiecentrales in Eindhoven.
Voor meer informatie over de diensten van ZRi kunt u contact opnemen via [email protected]
ZRi
Dienstenpalet
ZRi
Die
nste
npal
et
ZRi adviseurs en ingenieurs
Balistraat 1
2585 XK Den Haag
T 070 361 55 59
I www.zri.nl
ZRi adviseurs ingenieursZRi is een landelijk opererend adviesbureau,
gevestigd in Den Haag. De activiteiten van ZRi
betreffen zowel bouwfysisch, akoestisch en
bouwtechnisch advies, door ZRi ingenieurs,
als bouwmanagement in brede zin, door
ZRi adviseurs.
Als bouwfysisch adviseur is ZRi betrokken bij de
bouw van ziekenhuizen, scholen, gezondheids-
zorginstellingen, musea, kantoren, bioscopen
en woningen.
ZRi adviseursZRi adviseurs zorgt voor een transparante,
vertrouwde en duurzame relatie tussen partijen
in bouwprojecten. ZRi adviseert over het
selecteren van ontwerpende en uitvoerende
partijen, (Europees) aanbesteden en het
bepalen van de optimale samenwerkingsvorm.
ZRi ingenieursZRi ingenieurs zorgt voor een gezonde,
veilige en duurzame woon- en werkomgeving.
De activiteiten betreffen primair bouwtechniek
en bouwfysica. Dit betreft onder andere
duurzaam bouwen, brandveiligheid,
behaaglijkheid, daglichtbenutting en glas- en
geveltechniek.