ZASTOSOWANIE ZASTOSOWANIE SOLISOLI

W ŻYCIU W ŻYCIU CODZIENNYMCODZIENNYM

Pojęcie „sól” kojarzy się przede wszystkim z Pojęcie „sól” kojarzy się przede wszystkim z solą kuchenną (kamienną), stosowaną solą kuchenną (kamienną), stosowaną

najczęściej w gospodarstwie domowym. najczęściej w gospodarstwie domowym. Należy jednak pamiętać, że sole to w Należy jednak pamiętać, że sole to w

rzeczywistości ogromna grupa związków rzeczywistości ogromna grupa związków chemicznych, z których duża część chemicznych, z których duża część

znajduje zastosowanie w życiu człowieka. znajduje zastosowanie w życiu człowieka. Pod względem budowy chemicznej, sole Pod względem budowy chemicznej, sole

są pochodnymi kwasów, w których atomy są pochodnymi kwasów, w których atomy wodoru zostały zastąpione atomami metali wodoru zostały zastąpione atomami metali

lub grupą amonową (NH4).lub grupą amonową (NH4).

CHLOREK SODU - NaCL- sól CHLOREK SODU - NaCL- sól kamiennakamienna

Dawniej często nazywana Dawniej często nazywana była "białym złotem”. Pełni była "białym złotem”. Pełni funkcje ważnego dodatku funkcje ważnego dodatku smakowego, chroni smakowego, chroni niektóre produkty niektóre produkty spożywcze przed spożywcze przed zepsuciem . Należy jednak zepsuciem . Należy jednak pamiętać, iż sól jest pamiętać, iż sól jest również niezbędna do również niezbędna do prawidłowego prawidłowego funkcjonowania organizmu funkcjonowania organizmu (pewne ilości soli wchodzą (pewne ilości soli wchodzą w skład prawie każdej w skład prawie każdej żywej komórki), jednak jej żywej komórki), jednak jej nadmiar również jest nadmiar również jest szkodliwy. szkodliwy.

Do dnia dzisiejszego jest Do dnia dzisiejszego jest ważnym bogactwem ważnym bogactwem naturalnym. Już od dawnych naturalnym. Już od dawnych czasów wielu ludzi, czasów wielu ludzi, wyjeżdżało nad morze, aby wyjeżdżało nad morze, aby wdychając opary słonej wody wdychając opary słonej wody poprawić swoje zdrowie, poprawić swoje zdrowie, samopoczucie i urodę, a samopoczucie i urodę, a także wzmocnić odporność także wzmocnić odporność organizmu. W obecnych organizmu. W obecnych czasach w wielu miejscach czasach w wielu miejscach powstają tzw. groty solne, powstają tzw. groty solne, mające szerokie mające szerokie zastosowanie w rehabilitacji, zastosowanie w rehabilitacji, profilaktyce i lecznictwie.. profilaktyce i lecznictwie.. Pobyt w takiej komorze ma Pobyt w takiej komorze ma pozytywny wpływ na choroby pozytywny wpływ na choroby układu oddechowego, układu oddechowego, schorzenia stawów, tarczycy, schorzenia stawów, tarczycy, przewodu pokarmowego, przewodu pokarmowego, układu krwionośnego, a także układu krwionośnego, a także na przemęczenie i nerwice, na przemęczenie i nerwice, alergie i różnego rodzaju alergie i różnego rodzaju dolegliwości dolegliwości dermatologiczne.dermatologiczne.

CHLOREK ŻELAZA (III) – FeClCHLOREK ŻELAZA (III) – FeCl33

Stosowany jest jako wywoływacz dla atramentu sympatycznego Stosowany jest jako wywoływacz dla atramentu sympatycznego dla tekstów pisanych kwasem salicylowym. Używa się go do dla tekstów pisanych kwasem salicylowym. Używa się go do wytrawiania płytek PCB. W przemyśle używany jest przy wytrawiania płytek PCB. W przemyśle używany jest przy oczyszczaniu ścieków, produkcji wody pitnej. Ma również oczyszczaniu ścieków, produkcji wody pitnej. Ma również zastosowanie w farbiarstwie (jako zaprawa), lecznictwie zastosowanie w farbiarstwie (jako zaprawa), lecznictwie (tamowanie krwi), przerobie rud miedzi i srebra(tamowanie krwi), przerobie rud miedzi i srebra

WĘGLAN WAPNIA - CaCOWĘGLAN WAPNIA - CaCO33

Węglan wapnia, w formie sproszkowanych Węglan wapnia, w formie sproszkowanych skał wapiennych, używa się jako surowiec do skał wapiennych, używa się jako surowiec do otrzymywania wapna palonego i gaszonego, otrzymywania wapna palonego i gaszonego, które są stosowane jako spoiwo w cementach które są stosowane jako spoiwo w cementach i betonie i Poza tym węglan wapnia stosuje się i betonie i Poza tym węglan wapnia stosuje się do produkcji papieru, gumy (jako wypełniacz), do produkcji papieru, gumy (jako wypełniacz), past do zębów (substancja ścierna), kitu, farb past do zębów (substancja ścierna), kitu, farb (pigment) i kredy szkolnej. Ma również inne (pigment) i kredy szkolnej. Ma również inne zastosowania:zastosowania:

budowa dróg, wytop żelaza, produkcja stali, budowa dróg, wytop żelaza, produkcja stali, wyrób szkła i porcelany, wyrób szkła i porcelany, oczyszczanie ścieków, zmiękczanie wody, oczyszczanie ścieków, zmiękczanie wody, do wyrobu cementu, w budownictwie jako do wyrobu cementu, w budownictwie jako

kamień budowlany w postaci wapienia. kamień budowlany w postaci wapienia. Węglan wapnia dodaje się również do Węglan wapnia dodaje się również do

żywności. Jako tzw. "substancja żywności. Jako tzw. "substancja wzbogacająca" jest składnikiem np. taniej wzbogacająca" jest składnikiem np. taniej mąki i pieczywa (zwłaszcza bułek). Węglan mąki i pieczywa (zwłaszcza bułek). Węglan wapnia oznacza się symbolem E 170. Jest wapnia oznacza się symbolem E 170. Jest nieszkodliwy.nieszkodliwy.

AZOTAN (V) POTASU - KNO3AZOTAN (V) POTASU - KNO3

Azotan potasu w Azotan potasu w przyrodzie występuje jako przyrodzie występuje jako minerał saletra indyjska. minerał saletra indyjska. Tworzy bezbarwne kryształy, Tworzy bezbarwne kryształy, dobrze rozpuszczalne w dobrze rozpuszczalne w wodzie. Stosuje się do wyrobu wodzie. Stosuje się do wyrobu prochu, szkła, nawozów prochu, szkła, nawozów sztucznych oraz w przemyśle sztucznych oraz w przemyśle spożywczym jako środek spożywczym jako środek konserwujący produkty konserwujący produkty żywności. żywności.

AZOTAN (V) SODU – NaNOAZOTAN (V) SODU – NaNO33

Jest bezbarwną, higroskopijną, Jest bezbarwną, higroskopijną, krystaliczną substancją stałą, krystaliczną substancją stałą, bardzo dobrze rozpuszczalną w bardzo dobrze rozpuszczalną w wodzie. W przyrodzie występuje wodzie. W przyrodzie występuje jako minerał o nazwie saletra jako minerał o nazwie saletra chilijska. Wykorzystywany jest chilijska. Wykorzystywany jest do produkcji leków, farb i emalii. do produkcji leków, farb i emalii. Stosuje się go również jako Stosuje się go również jako nawóz sztuczny, środek nawóz sztuczny, środek utleniający utleniający w przemyśle w przemyśle spożywczym dospożywczym do konserwowania mięsa konserwowania mięsa (przeciwdziała tworzeniu(przeciwdziała tworzeniu sięsię jadu kiełbasianemu)jadu kiełbasianemu) , a także , a także do produkcji materiałów do produkcji materiałów wybuchowych. wybuchowych.

CHLOREK WAPNIA – CaCICHLOREK WAPNIA – CaCI22

Stosowany jest w:Stosowany jest w:· środkach suszących · środkach suszących · mieszaninach oziębiających · mieszaninach oziębiających · eksploatacji dróg – w zimie usuwanie gołoledzi, latem wiązanie pyłu · eksploatacji dróg – w zimie usuwanie gołoledzi, latem wiązanie pyłu na drogach szutrowych na drogach szutrowych · lecznictwie jako środek przeciwko niedoborowi wapnia · lecznictwie jako środek przeciwko niedoborowi wapnia

· pochłaniaczach amoniaku· pochłaniaczach amoniaku- budownictwie – jako domieszka do zaprawy murarskiej umożliwia - budownictwie – jako domieszka do zaprawy murarskiej umożliwia wiązanie betonu w temperaturach minusowychwiązanie betonu w temperaturach minusowych

SIARCZAN WAPNIA – CaSOSIARCZAN WAPNIA – CaSO44

Występuje w dwóch odmianach:Występuje w dwóch odmianach: 1.Gips CaSO4.2H2O - minerał 1.Gips CaSO4.2H2O - minerał

tworzący często samodzielne tworzący często samodzielne skały gipsowe, będące osadami skały gipsowe, będące osadami chemicznymi. Znajduje chemicznymi. Znajduje zastosowanie do wyrobu kwasu zastosowanie do wyrobu kwasu siarkowego, cementu, nawozów i siarkowego, cementu, nawozów i farb malarskich, odlewania rzeźb, farb malarskich, odlewania rzeźb, wytwarzania form do odlewów, wytwarzania form do odlewów, wyrobu sztucznego kamienia i wyrobu sztucznego kamienia i ozdób architektonicznych, w ozdób architektonicznych, w chirurgii do unieruchamiania chirurgii do unieruchamiania części ciała w przypadku części ciała w przypadku złamania kości. Odmianą gipsu złamania kości. Odmianą gipsu jest selenit o połysku perłowym, jest selenit o połysku perłowym, występujący w doskonale występujący w doskonale przezroczystych taflach. Z przezroczystych taflach. Z selenitu wyrabiane są przyrządy selenitu wyrabiane są przyrządy optyczne. optyczne.

2. Anhydryt CaSO4 - pospolity 2. Anhydryt CaSO4 - pospolity składnik złóż solnych. Służy do składnik złóż solnych. Służy do otrzymywania kwasu siarkowego otrzymywania kwasu siarkowego i cementui cementu. .

WODOROWĘGLAN SODU NaHCOWODOROWĘGLAN SODU NaHCO33

Tzw. soda oczyszczona – jest Tzw. soda oczyszczona – jest białą substancją krystaliczną, białą substancją krystaliczną, dobrze rozpuszczalną w wodzie., dobrze rozpuszczalną w wodzie., bezbarwna substancja krystaliczna, bezbarwna substancja krystaliczna, trudno rozpuszczalna w etanolu. trudno rozpuszczalna w etanolu. Podgrzana rozkłada się do postaci Podgrzana rozkłada się do postaci węglanu sodu z jednoczesnym węglanu sodu z jednoczesnym wydzieleniem wody i dwutlenku wydzieleniem wody i dwutlenku węgla.węgla.Ma zastosowanie jako składnik Ma zastosowanie jako składnik proszków do pieczenia, napojów proszków do pieczenia, napojów gazowanych. Ponadto używany gazowanych. Ponadto używany jest w fotografii, do zmiękczania jest w fotografii, do zmiękczania wody, w analizie chemicznej, w wody, w analizie chemicznej, w gaśnicach pianowych.gaśnicach pianowych.Służy również jako środek Służy również jako środek zobojętniający nadmiar kwasów zobojętniający nadmiar kwasów żołądkowych.żołądkowych.

BROMEK SODU – NaBrBROMEK SODU – NaBr

Jest to bezbarwne, Jest to bezbarwne, krystaliczne ciało stałe o krystaliczne ciało stałe o wysokiej temperaturze wysokiej temperaturze topnienia. Bromek sodu jest topnienia. Bromek sodu jest powszechnie stosowanym powszechnie stosowanym źródłem jonu bromkowego. źródłem jonu bromkowego. W medycynie NaBr używany W medycynie NaBr używany jest jako środek nasenny, jest jako środek nasenny, przeciwpadaczkowy i przeciwpadaczkowy i uspakajający. uspakajający. Wykorzystywane jest tu Wykorzystywane jest tu działanie farmakologicznie działanie farmakologicznie aktywnego jonu Br-, dlatego aktywnego jonu Br-, dlatego identyczne działanie identyczne działanie medyczne ma bromek medyczne ma bromek potasu. potasu.

Ma również zastosowanie w Ma również zastosowanie w fotografiifotografii

WĘGLAN MAGNEZU –MgCOWĘGLAN MAGNEZU –MgCO33

Stosowany jest w:Stosowany jest w:- produkcji gumy (wypełniacz), pigmentów i szkła - produkcji gumy (wypełniacz), pigmentów i szkła - kosmetyce (pudry i pasty do zębów) - kosmetyce (pudry i pasty do zębów) - medycynie (lek zobojętniający kwas żołądkowy w chorobach - medycynie (lek zobojętniający kwas żołądkowy w chorobach przebiegających ze zgagą, w zapaleniu błony śluzowej żołądka, przebiegających ze zgagą, w zapaleniu błony śluzowej żołądka, pomocniczo w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy pomocniczo w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy

- produkcji materiałów ogniotrwałych - produkcji materiałów ogniotrwałych - pomocniczo w wspinaczce (zapobiega ślizganiu się rąk po - pomocniczo w wspinaczce (zapobiega ślizganiu się rąk po

chwytach) chwytach) Stosowany jest także jako wypełniacz papieru i tworzyw Stosowany jest także jako wypełniacz papieru i tworzyw sztucznychsztucznych

SIARCZAN (IV) SODU – NaSIARCZAN (IV) SODU – Na22SOSO33

Biała substancja Biała substancja krystaliczna, rozpuszczalna krystaliczna, rozpuszczalna w wodzie, nierozpuszczalna w wodzie, nierozpuszczalna w alkoholu. Znajduje w alkoholu. Znajduje zastosowanie w przemyśle zastosowanie w przemyśle tekstylnym, garbarskim, tekstylnym, garbarskim, winiarskim. W fotografice winiarskim. W fotografice wchodzi w skład utrwalaczy wchodzi w skład utrwalaczy (utrwalacz fotograficzny7) i (utrwalacz fotograficzny7) i wywoływaczy wywoływaczy fotograficznych. fotograficznych. Wykorzystywany jest Wykorzystywany jest również jako środek również jako środek owadobójczy.owadobójczy.

MANGANIAN POTASU (VII) – MANGANIAN POTASU (VII) – KMnOKMnO44

Zwany nadmanganem Zwany nadmanganem potasu, tworzy fioletowe potasu, tworzy fioletowe kryształy, dobrze kryształy, dobrze rozpuszczalne w wodzie. ma rozpuszczalne w wodzie. ma właściwości utleniające , właściwości utleniające , dlatego znalazł zastosowanie dlatego znalazł zastosowanie w lecznictwie jako środek w lecznictwie jako środek odkażający. W laboratoriach odkażający. W laboratoriach służy do otrzymywania tlenu.służy do otrzymywania tlenu.

AZOTAN (V) SREBRA (I) – AgNOAZOTAN (V) SREBRA (I) – AgNO33

Azotan srebra inaczej zwany lapis stosowany jest w:Azotan srebra inaczej zwany lapis stosowany jest w:· srebrzeniu luster, do otrzymywania halogenków srebra · srebrzeniu luster, do otrzymywania halogenków srebra · farb do włosów · farb do włosów · fotografii jako składnik emulsji fotograficznych · fotografii jako składnik emulsji fotograficznych · w medycynie jako środek antyseptyczny np. podczas · w medycynie jako środek antyseptyczny np. podczas zabiegu Credego Jest składnikiem maści stosowanej w trudno zabiegu Credego Jest składnikiem maści stosowanej w trudno gojących się ranach (Unguentum Argentii nitratis gojących się ranach (Unguentum Argentii nitratis compositum tzw. maść Mikulicza). compositum tzw. maść Mikulicza).

SIARCZAN (VI) MIEDZI - CuSOSIARCZAN (VI) MIEDZI - CuSO44

Stosowany w Stosowany w galwanoplastyce, galwanoplastyce, teletechnice, farbiarstwie, teletechnice, farbiarstwie, jako środek osuszający i jako środek osuszający i grzybobójczy, do zwalczania grzybobójczy, do zwalczania chwastów, do wyrobu farb chwastów, do wyrobu farb nieorganicznych, do barwienia nieorganicznych, do barwienia mosiądzu na brązowo, mosiądzu na brązowo, wyrobów cynkowych na wyrobów cynkowych na brunatno, miedzi na czarno, brunatno, miedzi na czarno,

do impregnacji drewnado impregnacji drewna

CHLOREK AMONU – NHCHLOREK AMONU – NH44CICI Wykorzystywany jest przede wszystkim w rolnictwie jako nawóz sztuczny, w Wykorzystywany jest przede wszystkim w rolnictwie jako nawóz sztuczny, w

przemyśle do produkcji klejów, farb i proszków do prania. W medycynie przemyśle do produkcji klejów, farb i proszków do prania. W medycynie stosuje się go jako środek moczopędny. Ponadto jest stosowany w:stosuje się go jako środek moczopędny. Ponadto jest stosowany w:- oczyszczaniu metali przed lutowaniem - oczyszczaniu metali przed lutowaniem - procesach cynowania i cynkowania - procesach cynowania i cynkowania

- bateriach jako elektrolit- bateriach jako elektrolit- w produktach spożywczych jako środek spulchniający i konserwujący - w produktach spożywczych jako środek spulchniający i konserwujący E510E510

Chlorek amonu jest najstarszą znaną solą amonową. Po raz pierwszy Chlorek amonu jest najstarszą znaną solą amonową. Po raz pierwszy został otrzymany już w czasach starożytnych.został otrzymany już w czasach starożytnych.

WĘGLAN POTASU - KWĘGLAN POTASU - K22COCO33

Zanieczyszczona wersja to Zanieczyszczona wersja to potaż. Stosowany jest w:potaż. Stosowany jest w:· produkcji szkła · produkcji szkła · produkcji mydła i środków · produkcji mydła i środków piorących piorących · farbiarstwie · farbiarstwie · produkcji ceramiki i emalii.· produkcji ceramiki i emalii.

Polska była dość długo Polska była dość długo eksporterem potażu. Szczyt eksporterem potażu. Szczyt produkcji potażu w Polsce produkcji potażu w Polsce miał miejsce w XVII i XVIII w miał miejsce w XVII i XVIII w

WĘGLAN AMONU - (NHWĘGLAN AMONU - (NH44))22COCO33

Stosowany jest w:Stosowany jest w:· mieszaninach chłodzących · mieszaninach chłodzących · farbiarstwie · farbiarstwie · garbarstwie · garbarstwie · środkach gaśniczych · środkach gaśniczych · przemyśle włókienniczym · przemyśle włókienniczym

Znajduje ponadto Znajduje ponadto zastosowanie w lecznictwie, zastosowanie w lecznictwie, w przemyśle winiarskim w przemyśle winiarskim (przyśpiesza fermentację), (przyśpiesza fermentację), ceramicznym, spożywczym ceramicznym, spożywczym (składnik proszku do (składnik proszku do pieczenia). pieczenia).

SIARCZAN (VI) MAGNEZU –MgSOSIARCZAN (VI) MAGNEZU –MgSO44 bezwodny jest powszechnie stosowanym laboratoryjnym i przemysłowym środkiem bezwodny jest powszechnie stosowanym laboratoryjnym i przemysłowym środkiem

suszącym, suszącym, lecznictwie między innymi jako środek przeczyszczający, lecznictwie między innymi jako środek przeczyszczający, w weterynarii w weterynarii do obciążania bawełny, do obciążania bawełny, w farbiarstwie, w farbiarstwie, do wyrobu wód mineralnych, do wyrobu wód mineralnych, w rolnictwie roztwór siarczanu magnezu wykorzystuje się do dolistnego nawożenia w rolnictwie roztwór siarczanu magnezu wykorzystuje się do dolistnego nawożenia

magnezem przez oprysk. magnezem przez oprysk. Nazwy Nazwy sól angielskasól angielska oraz oraz epsomitepsomit pochodzą stąd, że związek ten był początkowo pochodzą stąd, że związek ten był początkowo

produkowany poprzez odparowywanie wody mineralnej ze źródeł bijących produkowany poprzez odparowywanie wody mineralnej ze źródeł bijących niedaleko miejscowości Epsom w środkowej Anglii i sprzedawany jako lek niedaleko miejscowości Epsom w środkowej Anglii i sprzedawany jako lek przeczyszczający w całej Europie. W USA i Wielkiej Brytanii sól ta jest wciąż przeczyszczający w całej Europie. W USA i Wielkiej Brytanii sól ta jest wciąż nazywana solą z Epsom (Epsom salt).nazywana solą z Epsom (Epsom salt).

Powyższe przykłady tylko wybrane sole Powyższe przykłady tylko wybrane sole i ich zastosowania. Praktycznie i ich zastosowania. Praktycznie większość związków z tej grupy pełni większość związków z tej grupy pełni ważne funkcje w wielu dziedzinach ważne funkcje w wielu dziedzinach życia. Nie należy więc zapominać, że życia. Nie należy więc zapominać, że „sól” to tylko to co stosuje się w kuchni „sól” to tylko to co stosuje się w kuchni jako dodatek do potraw. To ogromna jako dodatek do potraw. To ogromna grupa związków, bez których ciężko grupa związków, bez których ciężko byłoby sobie wyobrazić dzisiejszy świat.byłoby sobie wyobrazić dzisiejszy świat.