ZİYA GÖKALP

Hakan ŞAHANTÜRK

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ

İÇERİK

HAYATI

DÜŞÜNCE YAPISI

EĞİTİM TARİHİMİZDEKİ YERİ

HAYATI

ZİYA GÖKALP 23 Mart

1876’da Diyarbakır’da doğdu,

ilkokuldan sonra Askeri

Rüşdiyede, İdadide ve

İstanbul’da Baytar Mektebine

okudu.İttihat ve Terakki

Fırkasında yöneticilik yaptı

Yapıtları ve görüşleriyle Türkçülüğü ve

Türk milliyetçiliğini önemli ölçüde

etkileyen Türk toplumbilimci, yazar, şair ve

Siyasetçidir

Meclis-i Mebusan‘da ve Türkiye Büyük

Millet Meclisi'nde milletvekilliği yapmıştır.

"Türk milliyetçiliğinin babası" olarak da

anılan ünlü fikir adamı ve şairlerimizdendir.

DÜŞÜNCE YAPISI

Ziya Gökalp ‘in düşünsel yapısı

üzerinde , Osmanlı Devleti’nin

parçalanma sürecine girdiği dönemde

baş gösteren siyasal, askeri, dinsel ve

ekonomik sorunların derin izlerini

görmek mümkündür. Bu etkilerin de

tesiriyle, Gökalp’ in düşünce yapısı

içerisinde ulusçuluk anlayışı önemli

bir yere sahip olmuştur.

Türk toplumunun kendine özgü ahlaki ve kültürel

değerleriyle, Batı'dan aldığı bazı değerleri

kaynaştırarak bir senteze ulaşma çabası yatıyordu.

"Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak" diye

özetlediği bu yaklaşımın kültürel öğesi Türkçülük,

ahlaki öğesi de İslamdı

Saray edebiyatının karşısına halk edebiyatını

koydu ve Milli edebiyatın kurulup gelişmesinde

önemli rol oynadı

Batı'nın teknolojik ve bilimsel gelişmesini

sağlayan pozitif bilim anlayışını benimsedi.

Dini, toplumsal birliğin sağlanmasında

yardımcı bir öğe olarak değerlendirdi.

Gökalp’in dil çalışmalarına katılmasıyla, dilde

yenileşme ve Türkçeleşme çalışmaları hız

kazanmıştır. Çünkü Ona göre tüm toplumsal

faaliyetlerin yegâne temeli lisandır.

Kültürü ve kültürü ortaya çıkaran dili, millet

olmanın en önemli unsurları arasında kabul eden

Gökalp, dilde Türkleşme olmazsa, vicdanların,

dinin ve vatanın parçalanacağını düşünmektedir.

Ziya Gökalp düşüncesinde,

Türkçülük ayrı bir yere sahiptir. Zira

çalışmaları hep Türk toplumunun

geçmişi, günü (kendi dönemi) ve

geleceği ile Türk dili ve Türk

kültürü üzerinde yoğunlaşmıştır.

Bu duygu ve düşünceler içinde

bilimsel, ahlaki, kültürel ve felsefi

bir Türkçülük anlayışı ortaya

koymuştur.

EĞİTİM TARİHİMİZDEKİ YERİ

• Sosyoloji dersini ilk kez programa koydurup

okutmuştur

• Önemli eğitim, kültür ve politika dergileri ve

kitapları yayınlamıştır. Çıkardığı dergilerden

bazıları; İçtimaiyat Mecmuası, Milli Tetebbular

Mecmuası,Yeni Mecmua,Küçük Mecmua,

• Milli eğitim sorunlarını ilk kez sistemli olarak

ortaya atıp işlemiştir. ”Milli terbiye ve asrı talim”

ilkesini ortaya atmış, ilkokulların talimi liselerin

terbiyevi özellik taşıması gerektiğini savunmuştur.

• Türkiye’de vatanına en zararlı kimselerin medrese

ve mekteplerde okuyanlar olduğunu ve bununda

eğitim sistemimizin milli olmasını engellediğini

savunmuştur.

• Günümüzde örgün ve yaygın eğitim şeklinde

yapılan eğitim tasnifini yapmıştır.

• Öğretmen sorunlarına eğilmiş, mesleğin itibarının

yükseltilmesini savunmuştur. Öğretmenlere

toplumsal bir değer verilmesi gerektiğini

belirtmiştir

• Halkçılık, milliyetçilik, laiklik, milli eğitim, milli

tarih ve kültür gibi konularda Atatürk kendisinden

esinlenmiştir

• Çocukların beşikten itibaren milli duygularla ve

erdemli olarak yetiştirilmeleri için çocuk şiirleri ve

masalları yazmıştır

• Darülfünunda Sosyoloji müderrisi olarak görev

yapmış ve Üniversitelerle ilgili bazı görüş ve

fikirler geliştirmiştir. Devlet, Üniversiteye müdahale

etmemeli,ona tam bir özerklik sağlamalıdır.

Öğrenciler istedikleri derslere devamda serbest

olmalıdır.

BAZI ESERLERİ

Kızıl Elma

Türkleşmek, Muasırlaşmak, İslamlaşmak

Türk Töresi

Türkçülüğün Esasları

Türk Medeniyet Tarihi