zirkulazio aparatua

AITA IPARRAGIRRE HERRI ESKOLA

L.H.6/ 2010-2011 IKASTURTEA

EGILEAK: Iraitz Gerriko, Amaia Oiarbide, Olaia Aranburu, Abel Martinez, Aimar Balerdi eta Irati Mujika.

AURKIBIDEA

Aurkibidea.................................................................1

Zer da?.......................................................................2

Zein elementu/osagai/zati...ditu?........................2-5

Nola funtzionatzen du?..........................................5-6

Gaixotasunak?..........................................................7-8

Nola zaindu?.............................................................9-10

Zirluazioa aparatua 1

ZER DA?

Zirkulazio-aparatua edo aparatu kardiobaskularra giza gorputzean odola garraiatzen duen sistema da, arteriak, zainak eta bihotza elkarrekin lotuz.

ZEIN ELEMENTU/ OSAGAI/ ZATI........... DITU?

Osagaiak• Odiak:

◦ Benak▪ Kaba benak▪ Bena periferikoak

◦ Arteriak▪ Aorta arteria▪ Arteria periferikoak

◦ Kapilarrak

2Zirluazioa aparatua

• Bihotza:◦ Balbula

▪ Trikuspidea▪ Mitrala

◦ Bi aurikula◦ Bi bentrikulu◦ Muskulu pareta

• Laguntzaileak:◦ Barea◦ Gibela◦ Giltzurruna◦ Birikak

3

BIHOTZA

BENAK

ARTERIAK

Zirluazioa aparatua

Bihotza:

Bihotza, ukabil baten tamainakoa da eta bizi osoan ez da gelditzen. Bihotza muskulu ehun berezi batekin dago osatuta: muskulu ehunkardiakoa.

• Egunean 8.400 litro odol inguru ponpatzen ditu.• Atsedenean gaudenean, 60 eta 80 taupada inguru egiten ditu minutuan.• Ariketa fisikoa egiten dugunean, 200 taupada inguru ere egin ditzake

minutuan.

Benak:

Zainak odola gorputzaren organoetatik bihotzera garraiatzen duten hodiak dira, apratu kardiobaskularraren zatia izanda. Zehazki, bihotzaren eskuineko aurikula sartzen dira kaba bena handiaren bidez, goiko eta beheko parteetatik. Kaba bena da gorputzaren lodiena eta nagusia, goiko eta beheko zatietan banatuta. Honen bidez, odola bihotzera sartzen da.


Arteriak:

Arteriak odola garraiatzeko hodiak dira, bihotzetk gorputzeko ehun guztietara. Arteria nagusia eta lodiena aorta da, bihotzetik ateratzen dena hain zuzen ere. Arteriolak, ordea, subdibisiorik txikienak dira. Kapilarrak:

Kapilarrak, benak eta arteriak lotzen diruen elementua da. Arteriek arnas garbia O2 zirkulatzen dute kapilarreta eta benek, kapilarretan erretzen den odol garbia, hondakin eta karbono dioidoekin, bihotzera zirkulatzen dute.

Odola:

Odola aparatu kardiobaskularraren zehar zirkulatzen den ehun likatsua da.Bi osagai nagusi ditu: odol plasma alde batetik eta elementu formeak bestetik: leukozitoak (globulu zuriak),eritrozitoak (globulu gorriak) eta plaketak.

NOLA FUNTZIONATZEN DU?

Zirkulazioaren ibilbidea bihotzeko ezkerreko aurikulan hasiko dugu. Zirkulazioa, zelulez osatutako odola burutzen du. Ezkerreko aurikulatik, ezkerreko bentrikulara joaten da odola balbula mitraletik pasatuz. Ondoren aorta balbulatik eta aorta arteriatik pasa ondoren, odola gorputz guztira banatzen da. Organoetan kapilarrak daude, eta odietako zeluletan O2 erretzen da, CO2 bihurtu arte. Organoetatik kaba zaina pasatuz, eskuineko aurikulara joaten da odola eta ondoren, trikuspide balbulatik eskuineko bentrikulara. Eskuineko bentrikulatik birika arterian nabigatuz, biriketaraino joanez.

Globulo zuriak

Plaketak

Globulo gorriak


Ibilbidea, segitzeko birika zainan zehar berriro bihotzeraino joaten da odola.Zirkulazio aparatuan, bi zirkulazio mota daude:

• Motxa:Biriketako odol garbia, oxigenoa eta elikagaiak dituen odola (O2 ) bihotzera joaten da, eta bihotzeko odol zikina, (CO2 ) biriketara.

• Luzea:Bihotzetik, arterietara odol garbia bidaltzen du, bihotz taupadekin, eta arterietatik kapilarretara. Arteriak, O2 asko dute, eta lodiak, gogorrak eta elastikoak dira. Kapilarrak txikiak dira, eta arteriak eta benak lotzen ditu. Kapilarretan, odol garbia O2 hartu eta erre egiten du, CO2 bihurtu arte. Ondoren kapilarretatik, benetara joaten da odol zikina, CO2 eta hondakinekin . Benak, oso lodiak dira, eta O2 oso gutxi du.

Gasen traspasea:

Odola, odietan zehar doanean, odola, globulo gorriz, gloulo txuriz, plaketez, eta zelulez osatuta joaten da. Zirkulazio motzean, odola garbitu egiten da, eta luzean zikindu. Birika albeolotan, CO2 utzi eta O2 hartzen dute. Gorputzeko zelula guztietan, O2 utzi eta CO2 hartzen dute.


GAIXOTASUNAK?

Zirkulazio aparatuak gaixotasun batzuk ditu, hoietako batzuk bihotzekoak dira eta beste batzuk sistema baskularrarenak.

Bihotzeko gaixotasunak hauek dira:

Arritmiak, bihotzean tumoreak, bihotz gutxiegitasuna, kardiobakia iskemikoa, miokardiopatiak, sortzetiko kardiopatiak, eta perikardioaren gaixotasunak.

Sistema baskularraren gaixotasunak hauek dira:

Aneurismak, arterioesklerosia, arteria-enboliak, kolesterola, baskulopatia periferikoak, zain gutxiegitasuna, eta zain tronbosiak.

Nutrizioa:

Zirkulazio aparatua nutrizioaren parte da eta gorputzeko garraiobide nagusia da. Nutrizioan partehartzen duten arnas-, iraitz- eta digestio-aparatuak elkartzen ditu eta zelulen mantenugai eta oxigeno beharrak asetzen ditu, aldi berean, hondakinak eta karbono dioxidoaren kanporatzea baimentzen du.

Bihotzeko gaixotasunik aipagarrienak, hiru ahuek dira:

TRONBOSIA, MIOKARDIO INFARTOA eta ARTEROESKLEROSIA. Baina larrienak, TRONBOSIA eta MIOKARDIO INFARTOA dira.


Zirkulazio aparatuaren gaixotasun asko arriskugarriak dira, esate baterako:

TRONBOSIA eta MIOKARDIO INFARTOA. Hau da, odola puntu batean gelditzen da aurreraka joan ezinik, eta orrek gaixotasun bat sortzen du, LEUZEMIA hizenekoa. Gaixotasun hori oso larria da eta bizkor sendatzen ez bazara, hil egin dezakezu.Sendatu eta gero ospitalean denboraldi bat obea da, badazpada ere.

Bena garbia Bena zikina


ZIRKULAZIO APARATUAREN GAIXOTASUNIK LARRIENAK:

-TRONBOSIA dugunean, bena bat isten da eta arteriaren hormak kaltetu egiten dira, ateroma plakak daudelako. Odola metatu egiten da koagulo bat sortuz, orduan odolak ezin du hortik pasatu eta beste ibilbide bat bilatu behar du, ez badu bilatzen, LEUZEMIA edukitzeko posibilidadeak eduki dezazkezu.

-MIOKARDIO INFARTOA -rekin, Bihotzeko zati baten zelulak hil egiten dira. Hori bihotzera oxigenoa iristen ez zaigunean gertatzen da. Bihotzean oxijenorik ez edukitzea, oso larria da, oxijenorik gabe ezin dugulako bizi.

-ARTEROESKLEROSIA -rekin berriz, 3 arazo, eduki dezazkegu: Arteriak gogortzea, Gantzak metatzea, eta baita ere, TRONBOSIA eduki dezakegu, baina TRONBOSIA edukitzea nahiko zaila da, nahiz eta posiblea izatea, bi gaixotasunen arazoak edukitzen dituzu orrelako zerbait gertatu ezkero. Arteroesklerosiak endotelioaren NO-a ekoizteko ahalmena murrizten du.

NOLA ZAINDU?


Zirkulazio aparatua, kirola eta ariketa fisiko asko eginda zaintzen da. Ondo janda ere zaindu ahal daiteke, baina gatz asko ezin da jan. Gatz gutxi jan behar da. Gatzak, bihotzeko taupadak bizkortu egiten dituelako. Ez egon ke asko dagoen geletan. Bestela, arterien paretak errazago gogortuko baitira. Beste aholku bat, hau izan liteke: Bazkalondoan ez egin kirolik ezta bainu hotzik hartu.


zirkulazio aparatua

Documents