ziritadi monacemebi da mimartulebebi 2009-2012 wlebisatvis

122
saqarTvelos mTavroba ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis Tbilisi 2008

Upload: nguyenkhanh

Post on 30-Jan-2017

241 views

Category:

Documents


8 download

TRANSCRIPT

Page 1: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

saqarTvelos mTavroba

ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi

2009-2012 wlebisaTvis

Tbilisi

2008

Page 2: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

2

s a r C e v i

saqarTvelos mTavrobis saSualovadiani strategia (2009-2012 wlebi) ............................4

saqarTvelos mTavrobis samoqmedo prioritetebi 2009-2012 wlebisaTvis............................ 5

erovnuli usafrTxoeba .................................................................................................................................................................................................... 5

erovnuli keTildReoba.................................................................................................................................................................................................... 5

mosaxleobis keTildReoba.............................................................................................................................................................................................. 6

logistika, transporti da infrastruqtura.................................................................................................................................................... 7

soflis meurneoba da bunebrivi resursebi ......................................................................................................................................................... 8

ganaTleba, kultura da sporti................................................................................................................................................................................. 8

sajaro seqtori....................................................................................................................................................................................................................9

Tavdacvisa da samarTaldamcavi sistema.................................................................................................................................................................9

makroekonomika ............................................................................................................................................................ 10

makroekonomikuri politikis amocanebi................................................................................................................................................................ 10

makroekonomikuri mimoxilva da prognozi ......................................................................................................................................................... 10

2007 wlis sabiujeto Semosulobebis analizi .................................................................................... 18

2008 wlis sabiujeto Semosulobebis prognozi ................................................................................ 22

2009-2012 wlebis Semosulobebis prognozi ..........................................................................................23

2007 wlis gamoyofili asignebebis mokle mimoxilva.......................................................................25

2009-2012 wlebisaTvis gaTvaliswinebuli asignebani ZiriTadi kategoriebis WrilSi28

naerTi biujeti ...................................................................................................................................................................................................................28

saxelmwifo biujeti.......................................................................................................................................................................................................29

adgilobrivi biujetebi.................................................................................................................................................................................................29

saxelmwifo valis strategia .......................................................................................................................... 30

sagareo valis mdgradoba da strategia..............................................................................................................................................................30

saSinao valis mdgradoba da strategia................................................................................................................................................................31

Page 3: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

3

biujetis asignebebis mimarTuleba funqcionalur WrilSi (2009-2012)...............................33

saerTo daniSnulebis saxelmwifo momsaxureba ...............................................................................................................................................33

Tavdacva ...................................................................................................................................................................................................................................33

sazogadoebrivi wesrigi da usafrTxoeba............................................................................................................................................................33

ekonomikuri saqmianoba....................................................................................................................................................................................................34

garemos dacva .......................................................................................................................................................................................................................34

sabinao-komunaluri meurneoba....................................................................................................................................................................................34

janmrTelobis dacva.........................................................................................................................................................................................................35

dasveneba, kultura da religia................................................................................................................................................................................35

ganaTleba.................................................................................................................................................................................................................................35

socialuri dacva ...............................................................................................................................................................................................................35

danarTi 1 ZiriTadi makroekonomikuri maCveneblebis cxrilebi...................................................36

danarTi 2 saministroTa saSualovadiani samoqmedo gegmebis matricebi............................... 45

danarTi 3 avtonomiuri respublikebis/adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulebis

prioritetebi (2009-2012 ww)...................................................................................................................... 102

Page 4: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

4

es strategia warmoadgens saqarTvelos mTavrobis 5 wliani

programis ,,erTiani saqarTvelo siRaribi gareSe” ganvrcobas da

prioritetebis Semdgom dazustebas ukve miRweuli progresisa da axali

gamowvevebis gaTvaliswinebiT 2009-2012 wlebis ganmavlobaSi.

saqarTvelos mTavrobis saSualovadiani strategia

(2009-2012 wlebi)

saqarTvelos mTavrobis ZiriTad prioritetebs 2009-2012 wlebisaTvis

warmoadgens:

mosaxleobis keTildReoba _ saqarTvelo siRaribis gareSe;

erovnuli usafrTxoebis uzrunvelyofa da sruli teritoriuli

da samoqalaqo reintegracia.

zemoaRniSnuli miznebis misaRwevad gaizrdeba mTavrobis orientireba

Sedegebze. amisTvis saWiroa swrafva erTi mxriv swrafi da farTo

efeqtis mqone ekonomikuri zrdis uzrunvelyofisaken da meore mxriv,

siRaribis winaaRmdeg mimarTuli masStaburi socialuri programebis

ganxorcielebisaken.

Page 5: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

5

saqarTvelos mTavrobis samoqmedo prioritetebi 2009-2012

wlebisaTvis

saqarTvelos mTavrobis samoqmedo prioritetebad 2009-2012 wlebisaTvis

ganisazRvreba:

erovnuli usafrTxoeba

_ saqarTvelos gawevrianeba NATO-Si _ natoSi gawevrianebis yvela etapis

dasruleba da moTxovnebis dakmayofileba. saqarTvelo gaxdeba aliansis

usafrTxoebis sistemis organuli komponenti da ara mxolod usafrTxoebis

,,mimRebi“.'

_ teritoriuli da samoqalaqo reintegracia _ saerTo saxelmwifoebriv

procesebSi afxazeTisa da samxreT oseTis/cxinvalis regionis reintegraciis

ganxorcieleba.

_ evrokavSirTan urTierTobebSi ,,oTxi Tavisuflebis principis“ ufro farTod

gavrceleba –saqonlis, kapitalisa da momsaxurebis Tavisufali gadaadgilebis

uzrunvelyofa. sazogadoebis garkveuli jgufebisaTvis Tavisufali

gadaadgilebis xarisxis zrda, upirveles yovlisa studentebis, mewarmeebisa da

mecnierebisaTvis.

_ ruseTis federaciasTan urTierTobebis gaumjobeseba _ TanamSromlobis

urTierTgagebisa da urTierTpativiscemis principebze dafuZneba. ekonomikuri

urTierTobebis teqnikuri SezRudvebisa da barierebis gareSe ganviTareba.

erovnuli keTildReoba

ekonomikuri, fiskaluri da monetaruli politika

bolo wlebis ekonomikuri kursisa da dinamikis SenarCuneba.

_ ekonomikis swrafi zrda – ekonomikis wliurad saSualod 9%-iT zrda.

saqarTvelos gadanacvleba msoflio bankis klasifikaciiT ,,saSualo-

maRalSemosavliani qveynebis jgufSi“.

_ ekonomikaSi saxelmwifos wilis Semcireba _ mSp-Tan mimarTebiT biujetis

xarjebis wilis Semcireba.

_ inflaciis stabilurad erTniSna doneze SenarCuneba _ proficituli

biujetisa da gatarebuli mkacri monetaruli politikis Sedegad saSualod

8%-iani inflacia.

_ ucxouri pirdapiri da portfeluri investiciebis da kerZo seqtoris mier

moziduli dafinansebis moculobis gazrda – yovelwliurad investiciebis

moculoba mSp-is 10%-ze meti.

_ proficituli biujetebi _ momdevno wlebSi biujetis proficitulobis

SenarCuneba.

Page 6: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

6

_ dasaqmebis, dagrovebisa da ekonomikuri zrdis xelSemwyobi sagadasaxado

reJimi – saSemosavlo gadasaxadis 15%-mde Semcireba. saprocento Semosavlebze

da dividendebze gadasaxadis gauqmeba;

_ saqarTvelos gadaqceva saerTaSoriso safinanso centrad – mTeli regionis

masStabiT finansuri resursebis mozidva, rac damyarebuli iqneba martiv da

dabal gadasaxadebze, gamWirvale safinanso regulirebaze, reformirebul

ekonomikaze, regulirebad sagadasaxado sistemaze. sando saerTaSoriso

safinanso institutebis moqmedeba sabanko, sadazRvevo, gadamzRvev, fasiani

qaRaldebiT vaWrobis sferoebSi. ukve miRebulia saqarTvelos kanoni `safinanso

seqtoris globaluri konkurentunarianobis Sesaxeb~, romelic xels Seuwyobs

qveyanaSi finansuri resursebis mozidvas.

_,,momavali Taobebis fondis“ da `stabiluri ganviTarebis fondis“ amoqmedeba –

saqarTvelos parlamentis mier ukve miRebulia Sesabamisi sakonmdeblo paketi,

romlis safuZvelzec uaxloes momavalSi amoqmeddeba fondebi;

_ mSp-Si mimarTebaSi eqsportis wilis zrda – liberaluri savaWro politikis,

ekonomikuri zrdisa da Tavisufali industriuli zonebis ganviTarebis Sedegad

eqsportze ekonomikis metad orientireba. _ saxelmwifo sakuTrebaSi mcire

raodenobis qonebis arseboba _ privatizebis ufro moqnili da efeqtiani

formebis danergva.

_ garantirebuli sakuTrebis ufleba – sakonstitucio, sakanonmdeblo

cvlilebebisa da sasamarTlo praqtikis gaumjobesebis Sedegad kerZo

sakuTrebis xelSeuxeblobis xarisxis zrda. sakuTrebis xelSeuxeblobis

uzrunvelyofa ara mxolod sakanonmdeblo, aramed aseve implementaciis da

aRqmis doneze.

_ qveynis sakredito reitingis gaumjobeseba _ saerTaSorisod aRiarebuli

sakredito kvlevebiT Sefasebebis minimum 3 niSnuliT zrda.

_ qveynis sainvesticio garemos Sefasebis gaumjobeseba.

mosaxleobis keTildReoba

_ socialur programebze gaweuli xarjebis wilis zrda biujetSi _

socialuri danaxarjebis efeqtianobis da miznobriobis xarisxis zrda. e.w.

`brtyeli” daxmarebis praqtikis Secvla miznobrivi daxmarebis principiT.

_ mzardi ekonomikuri aqtivobis Sedegad dasaqmebis zrda _ 10 miliardamde

moculobis ucxouri investiciis xelSewyobiT 200 000 axali samuSao adgilis

Seqmna.

_ siRaribis sagrZnoblad Semcireba _ socialuri programebis beneficiarTa

raodenobis Semcireba maTi cxovrebis donis gaumjobesebis Sedegad.

_ gatarebuli sapensio reformis Sedegad socialuri pensiis paketis

moculobisa da xarisxis zrda _ sapensio paketis sagrZnoblad zrda, rogorc

siRaribis daZlevis erT-erTi ZiriTadi komponenti.

_ jandacvis infrastruqturis ganviTareba – Tanamedrove standartebis

Sesabamisi 100-ze meti saavadmyofos srulad amoqmedeba.

_ soflad samedicino momsaxurebis xelmisawvdomoba _ soflis mosaxleobis

uzrunvelyofa xelmisawvdomi samedicino da 1000-ze meti kargad aRWurvili

soflis eqimis momsaxurebiT.

Page 7: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

7

_ saxelmwifo/savaldebulo sadazRvevo polisiT 1 000 000 adamianis

uzrunvlyofa – sadazRvevo paketiT siRaribis zRvars qvemoT myofi ojaxebis

yvela wevris, agreTve skolis maswavleblebis, SeiaraRebuli Zalebis sabrZolo

Semadgenlobasa da policielTa uzrunvelyofa.

- programa ,,Rirseuli dasawyisi“ gagrZeleba – yvela xelmokle ojaxis

axalSobilze minimum 1000 laris gadacema.

logistika, transporti da infrastruqtura

- foTis Tavisufali industriuli zonis srulfasovnad amoqmedeba _

industriuli zonis mier 1.5 mlrd laramde investiciis mozidva. ukve

SerCeulia investori, romelic foTis portis mimdebared ganviTarebs

Tavisufal industriul zonas;

- saavtomobilo gzebis infrastruqturis gaumjobeseba – magistraluri

avtobanis aRmosavleT seqtoris mSeneblobis dasruleba. damatebiT, sagzao

fondis daaxloebiT 30%-is reabilitireba.

- sahaero mimosvlis intensivobisa da mimarTulebebis raodenobis zrda –

aviakompaniebis ricxvi da sahaero gzebiT gadayvanil mgzavrTa raodenobis 2-jer

zrda. minimum sami saerTaSoriso aeroportis arseboba.

- CineTi-saqarTvelo-evropis sarkinigzo mimosvlis SesaZleblobebis Seqmna –

yarsi-axalqalaqis rkinigzis mSeneblobis dasruleba da saqarTvelos rkinigzis

TurqeTis rkinigzasTan dakavSireba.

- damatebiT 500 mgvt-ze meti hidroenergetikuli simZlavris Seqmna –

hidroresursebis potencialis gamoyenebis 13%-iT zrda. energoresursebis

saerTo warmoebaSi hidroresursebis wilis 90%-mde zrda. 2008 wlis pirvel

kvartalSi xeli moewera memorandums, romlis mixedviTac aigeba 119 mgvt

simZlavris mqone hidroeleqtrosadgurebis kaskadi;

- energosistemis mdgradobis zrda _ seqtoris Semdgomi deregulireba.

eleqtroenergiis gamomuSaveba da misi miwodeba iqneba stabilizirebuli da

diversificirebuli. eleqtroenergiis umetesi nawilis ganaxlebadi resursebis

(hidroresursebis) gamoyenebiT gamomuSaveba. energoresursebis importis

wyaroebis diversificirebis uzrunvelyofa. energosistemis muSaoba mezobeli

qveynebis energosistemebTan paralelur reJimSi.

- eleqtroenergiis eqsportis gazrda –eleqtroenergiis dadebiTi savaWro

saldos SenarCuneba da 2007 welTan SedarebiT 3-jer gazrda.

- soflis mosaxleobis sawvavis wyaroebis diversificireba – gazifikaciis

programis ganxorcieleba. gazis seqtoris deregulirebisa da damatebiTi

kapitalis mozidvis Sedegad gazificirebul dasaxlebaTa raodenobis gazrda.

- trans-azia-evropis optikur-boWkovani sakabelo magistralis (TAE) amoqmedeba _ didi moculobis informaciuli nakadebis gatarebis uzrunvelyofa

evropasa da azias Soris.

Page 8: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

8

- kompiuteriT uzrunvelyofili mosaxleobis 2-jer zrda _ qalaqisa da

soflis mosaxleobis internetiT uzrunvelyofis uTanasworobis mkveTrad

Semcireba.

- eleqtronuli gadaxdebis xelmisawvdomi saSualebebis amoqmedeba –

eleqtronuli gadaxdebis ganxorcieleba, maT Soris, fiWuri mobiluri kavSiris

saSualebiT. eleqtronuli gadaxdebis xelmisawvdomi sistemis amoqmedeba.

saqarTvelos finansTa saministroSi amoqmedda gadasaxadis eleqtronuli

deklarirebis sistema.

soflis meurneoba da bunebrivi resursebi

- soflis meurneobis seqtoris efeqtianobis zrda da komercializacia _

sasoflo-sameurneo seqtorSi saSualo fermeruli meurneobis wili zrda.

sairigacio sistemebiT moculi farTobis 2,5-jer gazrda (130 aTasi ha-dan 300

aTas ha-mde).

- 200-ze meti sasoflo-sameurneo produqciis gadamamuSavebeli sawarmos Seqmna

–10 000-mde adamianis dasaqmeba, xolo procesSi 100 000-mde piris CarTva.

- bunebrivi resursebis marTvis kerZo seqtoris mier ganaxorcieleba –bunebrivi

resursebiT sargeblobis licenziis moqmedebis vadis gazrda, rac erTis mxriv,

uzrunvelyofs ekonomikur efeqtianobas, xolo, meore mxriv, minimumamde

Seamcirebs garemoze mavne zemoqmedebas.

ganaTleba, kultura da sporti

- umaRlesi saswavleblebis konkurentunarianobis gazrda _ programis ,,codnis

qalaqi“ ganxorcielebis Sedegad umaRlesi saswavleblebis Tanamedrove

saganmanaTleblo da saswavlo procesSi CarTva. swavlebis xarisxis

saerTaSoriso standartebTan SesabamisobaSi moyvana. umaRlesi ganaTlebisa da

samecniero kvlevis integraciis xarisxis gazrda.

- sajaro saganmanaTleblo sistemis paralelurad kerZo saganmanaTleblo

seqtoris ganviTareba _ kerZo investiciebis ganxorcieleba, regionis masStabiT

qveynis gadaqceva wamyvan saganmanaTleblo centrad.

- yvela sajaro skolis Tanamedrove standartebTan SesabamisobaSi moyvana _

programa „irmis naxtomis“ farglebSi saSualo skolebis kompiuterebiT

aRWurva da yvela skolis globalur qselSi CarTva.

- sportuli infrastruqturis reabilitaciis programis ganxorcieleba –

mTeli saqarTvelos masStabiT Tanamedrove standartebis Sesabamisi 50-mde

sportuli kompleqsis Seqmna. saxelmwifos mier vauCeruli sistemiT

gansakuTrebuli niWiT dajildoebuli 3 000-mde sportsmenis, xolo

„gajansaRebis programis“ farglebSi – siRaribis zRvars miRma myofi 3 000-

mde bavSvis dafinanseba.

Page 9: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

9

sajaro seqtori

_sajaro seqtoris Rirsebaze damyarebul principebze dafuZneba – sajaro

seqtoris efeqtianobis gazrdis mizniT, misi marTvis principebi miuaxlovdeba

kerZo seqtorisas. sajaro samsaxurSi dainergeba sakontraqto sistemis

elementebi. dainergeba sajaro institutebis saqmianobis Sefasebis gazomvadi

meqanizmebi da monitoringis mkafio kriteriumebi. Sedegad miviRebT mcire,

moqnil, gamWvirvale, efeqtian sajaro samsaxurs. Seiqmneba maRali Tanamdebobis

pirebze gansakuTrebuli zedamxedvelobis sistema.

_antikorufciuli reformebis SenarCuneba da gaaqtiureba – sajaro samsaxurSi

qonebrivi da finansuri deklarirebis sistemis gaumjobeseba. eTikis kodeqsis

normebis danergva. daqiravebisa da dawinaurebis sistemis gamWvirvaloba. sajaro

da kerZo seqtorebs Soris mobilurobis gazrda.

_eleqtronuli xelmowerisa da erTiani samTavrobo eleqtronuli qselis

danergva - eleqtronuli xelmowerebis da dokumentebis gamoyenebis danergva

rogorc kerZo, ise saxelmwifo seqtorSi. aRniSnulis ganxorcielebis mizniT

ukve miRebulia saqarTvelos kanoni `eleqtronuli xelmowerisa da

eleqtronuli dokumentis Sesaxeb~.

Tavdacvisa da samarTaldamcavi sistema

_nato-s standartebis Sesabamisi SeiaraRebuli Zalebis formirebis dasruleba

_ saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis profesiul sawyisebze srulad gadsvla.

SeiaraRebuli Zalebis marTvis optimizaciis ganxorcieleba. maTi

brZolisunarianobis amaRleba

_saaRsrulebo sistemis reforma ganxorcieleba _ sasamarTlo

gadawyvetilebebis droulad da efeqtianad aRsrulebis xarisxi zrda.

-penitenciuri sistemis saerTaSoriso standartebTan daaxloeba –sapatimro

adgilebis reabilitacia, sayofacxovrebo pirobebis, kvebisa da jandacvis

gaumjobeseba. probaciis sitemis efeqtianobis gazrda. patimarTa uflebebis

dacvisa da resocializaciis efeqtiani meqanizmebis SemuSaveba.

_policiis mxridan sakuTrebisa da sicocxlis uflebis dacvis xarisxis

gaZliereba – policiisadmi sazogadoebis ndobis zrda. krizisuli situaciebis

marTvis sistemis gaumjobeseba. kvalifikaciis amaRlebis mizniT, saerTaSoriso

praqtikaze dayrdnobiT, policielTa momzadebis mudmivmoqmedi meqanizmebis

danergva

Page 10: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

10

makroekonomika

makroekonomikuri politikis amocanebi

saSualovadian periodSi qveynis makroekonomikuri politika mimarTuli iqneba

makroekonomikuri stabilurobis uzrunvelyofisaken:

_ekonomikis mdgradi da maRali tempiT zrda;

_inflaciis erTniSna maCveneblis SenarCuneba;

_sainvesticio garemos Semdgomi gaumjobeseba;

makroekonomikuri mimoxilva da prognozi

2005-2007 wlebSi realuri mTliani Sida produqtis saSualo wliurma zrdam

10.5 procenti, xolo saSualo wliurma inflaciam 8.9 procenti Seadgina

(cxrili 1).

cxrili 1. ZiriTadi makroekonomikuri indikatorebi

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 faqt. faqt. faqt. prog. prog. prog. prog. prog.

realuri mSp (zrdis tempi) 9.6 9.4 12.4 7.5 10.0 9.5 9.0 8.5 nominaluri mSp (mln lari) 11621.0 13789.9 16998.6 19736.7 23666.2 28118.9 33104.0 38433.8mSp erT sul mosaxleze (aSS dolari) 1478.4 1758.7 2315.4 2994.0 3846.5 4847.3 5884.9 6940.9 samomxmareblo fasebis indeqsi

(saSualo periodis ganmavlobaSi)

8.3 9.2 9.2 8.0 9.0 8.5 8.0 7.0

mimdinare angariSi (procentulad mSp-

Tan) -10.8 -15.3 -19.0 -18.9 -16.6 -13.6 -10.4 -8.0

a. ekonomikuri zrda mimoxilva

2007 wels, 2006 welTan SedarebiT, mTliani Sida produqtis realurma zrdam

12.4 procenti Seadgina da nominalur gamoxatulebaSi 17.0 mlrd lars

gautolda.

Page 11: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

11

soflis meurneobis, mrewvelobis, mSeneblobis, vaWrobisa da transportis

dargebma ganapirobes mSp-is 6.3 procentiT zrda, rac mTliani Sida produqtis

saerTo matebis 50.8 procentia.

mrewveloba

2007 wels mrewvelobis dargSi Seqmnili damatebuli Rirebuleba 12.5

procentiT gaizarda.

2007 wlis ganmavlobaSi zrdas hqonda adgili mrewvelobis dargis samive

sferoSi. maT Soris:

gadamamuSavebel mrewvelobaSi warmoebis moculobam 13.7 procentiT moimata.

eleqtroenergiis, airisa da wyalmomaragebis sfero 5.5 procentiT gaizarda.

samTomompovebel mrewvelobaSi 20.2 procentiani mateba dafiqsirda.

mrewvelobis wili mSp-is dargobriv struqturaSi 2006 welTan SedarebiT 0.6

procentuli punqtiT Semcirda da 11.8 procenti Seadgina.

2007 wels mrewvelobis dargma mSp-is 1.5 procentiT zrda ganapiroba.

soflis meurneoba

2006 wlisagan gansxvavebiT, 2007 wels zrda dafiqsirda soflis meurneobaSi.

dargSi Seqmnili realuri damatebuli Rirebuleba 8.8 procentiT gaizarda.

soflis meurneobis xarjze mSp 1.0 procentiT gaizarda.

infrastruqtura, vaWroba da safinanso saqmianoba

2007 wels mSp-Tan SedarebiT swrafi tempebiT viTardebodnen mSeneblobis,

sastumroebisa da restornebis, transportis, safinanso saqmianobisa da

operaciebi uZravi qonebiT, ijara da komerciuli saqmianobis dargebi.

am dargebSi Seqmnili damatebuli Rirebuleba, 2006 welTan SedarebiT,

gaizarda Sesabamisad: mSeneblobaSi 14.3 procentiT, sastumroebsa da

restornebSi 13.5 procentiT, transportSi 14.4 procentiT, safinanso

saqmianobaSi 14.7 procentiT da operaciebi uZravi qonebiT, ijara da

komerciuli saqmianobis dargSi 14.8 procentiT.

prognozi

mTliani Sida produqti

2008 wels, wina welTan SedarebiT, realuri mTliani Sida produqti

savaraudod 7.5 procentiT gaizrdeba da nominalur gamoxatulebaSi 19.7 mlrd

lars gadaaWarbebs (nax. 1).

saSualovadian periodSi (2009-2012 wlebi) mSp-is zrdis saSualo wliuri

maCvenebeli savaraudod 9.0 procentis farglebSi iqneba.

Page 12: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

12

investiciebi da samomxmareblo xarjebi

2008 wels, 2007 welTan SedarebiT, kerZo investiciebis mosalodneli

nominaluri moculoba gaizardeba da mSp-is 31 procents miaRwevs. Semdgomi

oTxi wlis ganmavlobaSi kerZo investiciebs zrdis tendencia eqneba da 2012

wlisaTvis savaraudod mSp-is 32 procentamde iqneba.

2008 wels savaraudod 9.0 procentiT gaizrdeba realuri samomxmareblo

xarjebis moculoba. zrdis tendecias eqneba adgili 2009-2012 wlebSic.

nax. 1 nominaluri mSp-is dinamika (mln lari)

0.0

5000.0

10000.0

15000.0

20000.0

25000.0

30000.0

35000.0

40000.0

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

nax. 2. mSp erT sul mosaxleze (aSS dolari)

0.0

1000.0

2000.0

3000.0

4000.0

5000.0

6000.0

7000.0

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Page 13: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

13

b. sagareo seqtori mimoxilva

mimdinare angariSis deficiti

2007 wels 2006 welTan SedarebiT, mimdinare angariSis deficiti gaizarda da

-1917.9 mln aSS dolari Seadgina.

2007 wels gaizarda mimdinare angariSis deficitis fardobiTi maCvenebelic da

mSp-is 18.8 procenti Seadgina. 2006 wlisaTvis analogiuri maCvenebeli 15.3

procents udrida.

2007 wels mimdinare angariSis deficitis aseTi mateba mniSvnelovnad

ganapiroba ucxouri kapitalis Semodinebam, radgan ucxouri investiciebis

matebam gazarda moTxovna saimporto saqonelze da Sesabamisad gaizarda

importis moculoba.

savaWro brunva

2007 wels saqarTvelos sagareo savaWro brunvam 7080.6 mln aSS dolari

Seadgina, rac 2006 wlis Sesabamis maCvenebels 32.3 procentiT aRemateba.

savaWro brunvaSi eqsporti Seadgens 2104.1 mln aSS dolars (gaizarda 26.3%-

iT), xolo importi 4976.5 mln aSS dolars (gaizarda 35.0%-iT).

2007 wels saqarTvelos uaryofiTma savaWro saldom moimata da -2872.3 mln

aSS dolari Seadgina.

2007 wels, savaWro brunvis mixedviT, ZiriTad savaWro partnior qveynebs

Soris pirvel adgilze TurqeTia. misi wili mTlian savaWro brunvaSi 13.9

procents Seadgens. meore adgilze 10.4 procentiT ukrainaa, Semdeg modian

ruseTi (9.8 procenti), azerbaijani (8.0 procenti) da germania (6.9 procenti).

eqsportis mixedviT ZiriTad savaWro partnior qveynebs Soris pirveli adgili

TurqeTs uWiravs. am qveynis wilad modis mTliani eqsportis 13.9 procenti.

meore adgilze 12.1 procentiT aSS, mesameze azerbaijani 11.1 procentiT, xolo

meoTxeze 8.9 procentiT somxeTia.

importis mixedviT ZiriTad savaWro partnior qveynebs Soris pirvel adgilze

TurqeTia. misi wili mTlian importSi 14.0 procentia. meore adgili 11.1

procentiT ruseTs, mesame ki 11.0 procentiT ukrainas uWiravs.

2007 wels sagareo vaWrobis sasaqonlo struqturis mixedviT saqonlis

eqsportSi pirvel adgilze 12.9 procentiT feroSenadnobebia, Semdeg modian

Savi liTonebis jarTi (7.8 procenti), spilenZis madnebi da koncentratebi (6.4

procenti) da a.S.

Page 14: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

14

importis sasaqonlo struqturaSi pirvel adgilze 10.7 procentiT navTobi da

navTobproduqtebia. Semdeg modis msubuqi avtomobilebi, romelTa nawili

SemdgomSi gadis eqsportze (7.1 procenti), navTobis airebi da airisebri

naxSirwyalbadebi (5.6 procenti) da a.S.

prognozi

savaWro brunva da mimdinare angariSis deficiti

saprognozo periodSi mosalodnelia sagareo savaWro brunvis zrda.

prognozuli gaTvlebiT, 2008 wels 2007 welTan SeadarebiT mimdinare

angariSis deficitis wili mSp-is mimarT mniSvnelovnad ar Seicvleba. 2009-

2012 wlebSi ki eqsportis zrdis tempebi gadaaWarbebs importis zrdis tempebs

da Sesabamisad Semcirdeba mimdinare angariSis deficitis fardobiTi maCvenebeli.

mimdinare angariSis deficitis wili mSp-is mimarT 2008 wlisaTvis -18.9

procentis, xolo 2009 wlisaTvis ki -16.6 procentis donezea mosalodneli.

garegani Sokebis ararsebobis SemTxvevaSi aRniSnuli tendecia SenarCunebuli

iqneba Semdgom wlebSic da 2012 wlisaTvis mimdinare angariSis deficitis

fardobiTi maCvenebelis mniSvneloba savaraudod -8.0 procentis farglebSi

iqneba.

g. monetaruli seqtori

mimoxilva

samomxmareblo fasebi

2007 wlis dekemberSi, 2006 wlis dekemberTan SedarebiT, samomxmareblo

fasebi 11.0 procentiT gaizarda, xolo samomxmareblo fasebis saSualo

wliurma maCvenebelma 9.2 procentiT moimata.

2007 wlis inflaciaze yvelaze mniSvnelovani gavlena samomxmareblo kalaTis

(gamsxvilebuli jgufebis mixedviT) samma sasaqonlo jgufma moaxdina.

samomxmareblo fasebis saerTo done gazardes: sursaTma da ualkoholo

sasmelebma 5.7 procentiT, sacxovrebeli saxli, wyali, eleqtroenergia, airi

da saTbobis sxva saxeebma 2.4 procentiT, transportma 1.4 procentiT.

laris gacvliTi kursi aSS dolaris mimarT

2007 wlis ganmavlobaSi laris gacvliTi kursi aSS dolaris mimarT amaRlebis

tendeciiT xasiaTdeboda.

2007 wlis bolos laris kursma 1.59 lari Seadgina erT aSS dolarze, rac

7.1 procentiT naklebia 2006 wlis bolosaTvis arsebul maCvenebelze.

laris saSualo wliuri kursi ki 6.0 procentiT gamyarda da 1.67 lari/aSS

dolaris doneze dafiqsirda.

Page 15: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

15

Tumca unda aRiniSnos, rom erovnuli bankis monacemebiT realuri efeqturi

gacvliTi kursi faqtiurad ar Secvlila.

fulis masa

erovnuli bankis monacemebiT, 2007 wlis bolos, 2006 wlis bolosTan

SedarebiT, sarezervo fulis masa 40.1 procentiT gaizarda da 1781.8 mln lars

gautolda.

2007 wlis dekembris bolosaTvis M3 farTo fulis agregatis moculobam

4027.5 mln lari Seadgina, rac 49.7 procentiT aRemateba wina wlis

analogiur maCvenebels. amave periodSi M2 fulis masa 54.3 procentiT

gaizarda.

gasuli wlis ganmavlobaSi depozitebi ucxour valutaSi 45.2 procentiT,

xolo depozitebi erovnul valutaSi ki 76.5 procentiT gaizarda.

icvleboda fulis multiplikatoric. wina welTan SedarebiT M3-is multiplikatorma 0.15 punqtiT moimata da 2.26 gautolda, xolo M2-is multiplikatori 0.12 punqtiT gaizarda da 1.21 Seadgina.

2007 wels dolarizaciis koeficienti wina welTan SedarebiT 4.3 procentuli

punqtiT Semcirda da 65.3 procents gautolda.

fulis mimoqcevis siCqare M3 fulis agregatis mixedviT 0.9 erTeuliT

Semcirda da 4.2 Seadgina. M2-Tvis ki aRniSnuli maCvenebeli 7.9 gautolda,

rac 2.0 erTeuliT naklebia 2006 wlis Sesabamis mniSvnelobaze.

saprocento ganakveTebi

2007 wels 2006 welTan SedarebiT saSualo wliuri saprocento ganakveTi

sesxebze erovnul valutaSi 1.3 procentuli punqtiT gaizarda da 21.1

procents gautolda. ucxour valutaSi ki sesxebze saprocento ganakveTi ar

Secvlila da 17.4 procenti Seadgina.

saSualo wliuri saprocento ganakveTi depozitebze erovnul valutaSi 0.1

procentuli punqtiT, ucxour valutaSi ki 0.8 procentuli punqtiT gaizarda

da Sesabamisad 10.2 procenti da 8.4 procenti Seadgina.

prognozi

prognozuli SefasebebiT 2008 wlisaTvis samomxmareblo fasebi savaraudod 8.0

procentiT gaizrdeba. 2009-2012 wlebisaTvis samomxmareblo fasebis saSualo

wliuri cvlileba ki 7-9 procentis farglebSia mosalodneli.

saprognozo periodSi mosalodnelia fulis mimoqcevis siCqaris Semcireba

rogorc M3-Tvis, ise M2-Tvis. fulis multiplikatorebisaTvis ki zrdis

tendeciaa mosalodneli.

Page 16: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

16

d. dasaqmeba da umuSevroba

mimoxilva

statistikuri monacemebiT 2006 wels qveynis ekonomikaSi dasaqmebulTa

raodenobam 1747.3 aTasi kaci Seadgina. dasaqmebulTa 34.6 procenti daqiravebiT

iyo dasaqmebuli, xolo 65.4 procenti ki TviTdasaqmebuli.

2006 wels 2005 welTan SedarebiT umuSevarTa raodenoba 1.7 procentiT

Semcirda da umuSevrobis donem 13.8 procenti Seadgina.

prognozi

saprognozo periodSi mosalodnelia umuSevrobis donis Semcireba.

2008-2012 wlebSi umuSevrobis Semcireba ZiriTadad ganxorcieldeba

ekonomikuri zrdis xarjze.

fiskaluri politika

2007 wels 2006 welTan SedarebiT naerTi biujetis Semosavlebis wilma mSp-is

mimarT 2.5 procentiT moimata, xolo saxelmwifo investiciebis moculoba 1.5-

jer gaizarda.

2007 wels, wina welTan SedarebiT, 6.5 procentuli punqtiT Semcirda

mTavrobis valis wili mSp-Tan mimarTebaSi da 25.5 procents gautolda.

grZelvadiani periodisTvis mTavrobis strategiaa fiskaluri mdgomareobis kidev

ufro gaumjobeseba, rac uzrunvelyofs:

• ekonomikuri zrdis maRali tempis SenarCunebas;

• makroekonomikur stabilurobas;

• xarjebis zrdas prioritetul mimarTulebebze;

• safinanso wesrigis gaZlierebas;

2009-2012 wlebisTvis fiskaluri politikis amocanebs warmoadgens:

• xarjebis mimarTva iseT prioritetul mimarTulebebze, rogoricaa

socialuri sfero, investiciebi infrastruqturis ganviTarebisaTvis,

usafrTxoeba da marTlwesrigi;

• proficituli biujetis dagegmva;

• biujetis xarjebis wilis Semcireba mSp-Tan mimarTebaSi;

• kanonmdeblobiT ukve Seqmnili specialuri fondebis amoqmedeba;

Page 17: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

17

aRniSnuli miznebis misaRwevad ganxorcieldeba:

• sagadasaxado kanonmdeblobis Semdgomi liberalizacia:

o xuTi wlis ganmavlobaSi etapobrivad saSemosavlo gadasaxadis

ganakveTi Semcirdeba 25 procentidan 15 procentamde;

o moxdeba dividendebisa da procentebis gadasaxadis ganuleba;

• saxelmwifo xarjebis menejmentis Semdgomi srulyofa;

cxrili 2. ZiriTadi fiskaluri indikatorebi 2005-2012 wlebSi

(procentulad mSp-Tan)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Semosavlebi 24.2 26.8 29.3 28.5 26.4 25.8 25.5 24.8 gadasaxadebi 17.1 19.2 21.6 24.7 24.4 24.3 24.3 23.7 socialuri Senatanebi 3.7 3.6 4.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 grantebi 0.9 1.2 0.6 0.9 0.7 0.6 0.5 0.4 sxva Semosavlebi 2.5 2.7 2.8 2.9 1.2 1.0 0.8 0.7

xarjebi 20.1 22.2 25.0 25.2 21.4 21.0 20.6 19.8 Sromis anazRaureba 4.7 4.1 4.0 5.2 5.2 5.2 5.2 5.2 saqoneli da momsaxureba 4.9 5.6 9.3 7.7 4.9 4.9 4.8 4.3 procenti 1.0 0.8 0.6 0.9 0.7 0.6 0.5 0.4 subsidiebi 3.8 2.4 2.3 2.1 1.4 1.2 1.0 0.8 grantebi 0.0 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 socialuri uzrunvelyofa 4.8 5.5 5.0 6.6 6.6 6.6 6.6 6.6 sxva xarjebi 0.9 3.8 3.7 2.7 2.5 2.5 2.5 2.5

saoperacio saldo 4.1 4.5 4.2 3.3 5.0 4.9 4.9 4.9 arafinansuri aqtivebis wminda zrda 1.9 1.2 3.4 3.2 4.6 4.7 4.7 4.7 mTliani saldo 2.2 3.4 0.8 0.1 0.4 0.2 0.2 0.2 finansuri aqtivebis wminda zrda 0.2 1.2 0.3 4.3 0.3 0.2 0.2 0.2

valdebulebebs wminda zrda -1.4 -0.9 0.0 4.2 0.1 0.1 0.1 0.0

depozitebze naSTis cvlileba (+ zrda) 0.6 1.3 0.5 0.0 0.1 0.1 0.1 0.1

Page 18: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

18

2007 wlis sabiujeto Semosulobebis analizi

saqarTvelos naerTi biujetis Semosavlebis saxiT naerT biujetSi 2007

wels mobilizebul iqna 4 972.6 mln lari, rac 34.6 procentiT metia 2006

wlis Sesabamis maCvenebelze. mTliani Sida produqtis mimarT misi wili 29.3

procentamde amaRlda. (cxrili 3)

cxrili 3. naerTi biujetis Semosavlebi

mln. lari

gegma faqti +/- % mSp 2007/2006

sagadasaxado

SemosavlebSi

gadasaxadebis

wili

Semosavlebi 4,877.2 4,972.6 81.6 102.0 29.3 134.6gadasaxadebi 3,625.5 3,669.1 66.3 101.2 21.6 138.6saSemosavlo gadasaxadi 519.6 526.8 7.1 101.4 3.1 136.5 14.4mogebis gadasaxadi 556.5 554.8 -1.7 99.7 3.3 162.6 15.1damatebuli Rirebulebis gadasaxadi 1,942.2 1,973.7 31.4 101.6 11.6 148.1 53.8

aqcizi 428.0 428.6 0.6 100.1 2.5 127.7 11.7sabaJo gadasaxadi 49.5 52.0 2.5 105.0 0.3 39.2 1.4qonebis gadasaxadi 106.2 107.9 1.7 101.6 0.6 125.7 2.9

sxva araklasificirebuli gadasaxadebi 23.5 25.4 1.9 108.0 0.1 77.1 0.7

socialuri Senatanebi 699.3 722.0 22.8 103.2 4.2 143.6grantebi 99.9 102.1 23.8 102.1 0.6 60.9sxva Semosavlebi 452.5 479.5 32.9 106.0 2.8 127.0

naerTi biujeti

%2007d a s a x e l e b a

SeniSvna: cxrili gakeTebulia saxazino samsaxuris monacemebis mixedviT.

gadasaxadebis saxiT mobilizebul iqna 3 669.1 mln lari, rac saprognozo

maCveneblze 1.2 procentiT metia. 2006 welTan SedarebiT sagadasaxado

Semosavlebis moculobam 38.6 procentiT moimata. mTliani Sida produqtis

mimarT misi wili 21.6 procentamde amaRlda.

saSemosavlo gadasaxadis saxiT 2007 wels mobilizebul iqna 526.8 mln

lari, rac saprognozo maCveneblis 101.4 procentia. mobilizebuli Tanxebi wina

Page 19: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

19

welTan SedarebiT 36.5 procentiT gaizarda da mSp-is mimarT 3.1 procenti

Seadgina. saSemosavlo gadasaxadis wili gadasaxadebSi 14.4 procentia.

cxrili 4. naerTi biujetis Semosavlebi 2005-2007 wlebSi

mln lari

d a s a x e l e b a 2005 2006 2007

Semosavlebi 2,810.3 3,694.6 4,972.6gadasaxadebi 1,982.7 2,646.5 3,669.1

saSemosavlo gadasaxadi 290.8 385.9 526.8mogebis gadasaxadi 210.3 341.1 554.8damatebuli Rirebulebis gadasaxadi 987.4 1,332.7 1,973.7aqcizi 286.4 335.6 428.6sabaJo gadasaxadi 123.4 132.4 52.0qonebis gadasaxadi 60.4 85.8 107.9

sxva araklasificirebuli gadasaxadebi 24.0 32.9 25.4

socialuri Senatanebi 428.8 502.8 722.0grantebi 104.6 167.6 102.1sxva Semosavlebi 294.3 377.6 479.5

SeniSvna: cxrili gakeTebulia saxazino samsaxuris monacemebis mixedviT

mogebis gadasaxadis saxiT 2007 wels mobilizebul iqna 554.8 mln lari,

rac saprognozo maCveneblis 99.7 procentia. mobilizebuli Tanxebi wina welTan

SedarebiT 62.6 procentiT gaizarda da mSp-is mimarT 3.3 procenti Seadgina.

mogebis gadasaxadis wili gadasaxadebSi 15.1 procentia.

damatebuli Rirebulebis gadasaxadis saxiT 2007 wels mobilizebul iqna

1 973.7 mln lari, rac saprognozo maCveneblis 101.6 procentia. mobilizebuli

Tanxebi wina welTan SedarebiT 48.1 procentiT gaizarda da mSp-is mimarT 11.6

procenti Seadgina. damatebuli Rirebulebis gadasaxadis wili gadasaxadebSi

53.8 procentia.

aqcizis saxiT, romlis wili gadasaxadebSi 11.7 procentia, mobilizebul

iqna 428.6 mln lari. es wina wlis faqtiur maCvenebelTan SedarebiT 27.7

procentiT metia da saprognozo maCveneblis 100.1 procents Seadgens. aqcizis

wili mSp-is mimarT 2.5 procentia.

Page 20: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

20

sabaJo gadasaxadis saxiT, romlis wili gadasaxadebSi 1.4 procentia,

mobilizebul iqna 52.0 mln lari, rac saprognozo maCveneblis 105.0 procents

Seadgens. sabaJo gadasaxadis wili mSp-is mimarT 0.3 procentia.

sxva Semosavalebis saxiT 2007 wels mobilizebul iqna 479.5 mln lari,

rac saprognozo maCveneblis (452.5 mln lari) 106.0 procentia. mobilizebuli

Tanxebi wina welTan SedarebiT 27.0 gaizarda. mSp-s mimarT misi wili 2.8

procentia. sxva Semosavlebis wili Semosulobebis 7.9 procents Seadgens.

cxrili 5. Semosulobebi naerTi biujetis arafinansuri aqtivebis Semcirebidan

mln lari

%gegma faqti +/- % mSp 2007/2006

arafinansuri aqtivebi 906.2 888.7 -17.5 98.1 5.2 123.7ZiriTadi aqtivebi 837.9 819.5 -18.4 97.8 4.8 145.2arawarmoebuli aqtivebi 68.3 69.2 0.9 101.3 0.4 44.9

radiosixSiruli speqtriT sargeblobis

licenzia68.3 69.2 0.9 101.3 0.4 44.9

naerTi biujeti

2007d a s a x e l e b a

SeniSvna: cxrili gakeTebulia saxazino samsaxuris monacemebis mixedviT.

arafinansuri aqtivebis realizaciidan 2007 wels mobilizebul iqna 888.7

mln lari, rac saprognozo maCveneblis (906.2 mln lari) 98.1 procentia.

mobilizebuli Tanxebi wina welTan SedarebiT 23.7 gaizarda. arafinansuri

aqtivebis relizaciidan miRebuli Tanxebis moculobis mSp-Tan fardobis

maCvenebeli 5.2 procents gautolda. arafinansuri aqtivebis realizaciidan

miRebuli Tanxebis wili Semosulobebis 14.7 procents Seadgens. (cxrili 5)

cxrili 6. Semosulobebi naerTi biujetis arafinansuri aqtivebis Semcirebidan 2005-2007

wlebSi

Page 21: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

21

mln lari

arafinansuri aqtivebi 438.0 718.7 888.7ZiriTadi aqtivebi 419.4 564.5 819.5arawarmoebuli aqtivebi 18.6 154.2 69.2

radiosixSiruli speqtriT sargeblobis

licenzia18.6 154.2 69.2

d a s a x e l e b a 2005 2006 2007

SeniSvna: cxrili gakeTebulia saxazino samsaxuris monacemebis mixedviT.

finansuri aqtivebis realizaciidan 2007 wels mobilizebul iqna 171.3

mln lari, rac saprognozo maCveneblis (165.3 mln lari) 103.6 procentia.

finansuri aqtivebis realizaciidan miRebuli Tanxebis moculobis mSp-Tan

fardobis maCvenebeli 1.0 procents miaRwevs. finansuri aqtivebis realizaciidan

miRebuli Tanxebis wili Semosulobebis 2.8 procents Seadgens.

Page 22: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

22

2008 wlis sabiujeto Semosulobebis prognozi

saSualovadian periodSi sabiujeto Semosavlebis prognozuli gaTvlebis

gakeTebisas gaTvaliswinebuli iqna fiskalur sferoSi momxdari cvlilebebi da

maTi SesaZlo Sedegebi.

naerTi biujetis Semosavlebis moculobis zrda 2008 wels ganisazRvra

13.0 procentis farglebSi, xolo misi wili mSp-is mimarT 28.5 procents

gautolda.

naerTi biujetis gadasaxadebis moculobis zrda ganisazRvra 32.9

procentis farglebSi, xolo misi wili mSp-is mimarT 24.7 procents

gautolda, maT Soris:

saSemosavlo gadasaxadis moculobis zrda ganisazRvra 159.5 procentiT,

xolo mSp-s mimarT _ 6.9 procentis farglebSi;

mogebis gadasaxadis moculobis mSp-Tan fardobis maCvenebeli 2.7

procentia;

damatebuli Rirebulebis gadasaxadis moculobis zrda ganisazRvra 14.5

procentiT, xolo mSp-s mimarT _ 11.4 procentis farglebSi;

aqcizis moculobis zrda ganisazRvra 9.7 procentiT, xolo mSp-s mimarT

_ 2.4 procentis farglebSi;

qonebis gadasaxadis moculobis zrda ganisazRvra 27.0 procentiT, xolo

mSp-s mimarT _ 0.7 procentis farglebSi;

sxva Semosavlebis moculobis zrda ganisazRvra 18.1 procentiT, xolo

mSp-s mimarT _ 2.9 procentis farglebSi;

2008 wels naerTi biujetis arafinansuri aqtivebis realizaciidan

misaRebi Tanxebis moculobis mSp-Tan fardobis maCvenebeli 2.2 procents

gautolda.

finansuri aqtivebis realizaciidan misaRebi Tanxebis moculobis mSp-Tan

fardobis maCvenebeli 0.2 procentia.

Page 23: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

23

2009-2012 wlebis Semosulobebis prognozi

saSualovadian periodSi sabiujeto Semosulobebis prognozuli gaTvlebis

gakeTebisas gaTvaliswinebul iqna fiskalur sferoSi momxdari cvlilebebi da

mis mier gamowveuli SesaZlo Sedegebi. prognozuli gaTvlebiT, 2009-2012

wlebSi, zrdis tendencia eqneba naerT biujetSi mobilizebuli Tanxebis

moculobas. (ix. danarTi #3)

saprognozo periodSi yovelwliurad Semosavlebis moculoba saSualod

14 procentiT gaizrdeba. rac Seexeba gadasaxadebs, savaraudod misi

yovelwliuri nominaluri zrda 17 procentis farglebSi iqneba mosalodneli.

2009 wels savaraudod 11.0 procentiT gaizrdeba naerTi biujetis

Semosavlebis saprognozo maCveneblebi wina welTan SedarebiT. prognozuli

gaTvlebiT naerTi biujetis Semosavlebis zrdis tendencias eqneba adgili

2010-2012 wlebSic. 2009 wlisTvis naerTi biujetis Semosavlebis saprognozo

maCveneblebis mSp-Tan fardobis maCvenebeli 26.4 procents miaRwevs.

2009 wels naerTi biujetis gadasaxadebis moculobis zrda 18.6

procentis farglebSia mosalodneli, xolo misi wili mTliani Sida produqtis

mimarT 24.4 procents gautoldeba.

2010 wlisTvis sagadasaxado Semosavlebis moculobis wili mSp-Tan

mimarTebaSi savaraudod Semcirdeba 24.3 procentamde.

mSp-sTan gadasaxadebis saprognozo maCveneblebis Semcireba gamowveulia

im garemoebiT, rom sagadasaxado Semosavlebis prognozirebisas

gaTvaliswinebul iqna sagadasaxado kodeqsSi gasatarebeli cvlilebebi, kerZod,

saSemosavlo gadasaxadis ganakveTebis Semcireba (2009 weli - saSemosavlo

gadasaxadi – 24.0%, procentebis da dividendebis saxiT miRebuli Semosavlis

dasabegri ganakveTi – 9%, 2010 weli - saSemosavlo gadasaxadi – 22.0%,

procentebis da dividendebis saxiT miRebuli Semosavlis dasabegri ganakveTi –

7%, 2011 weli - saSemosavlo gadasaxadi – 20.0%, procentebis da

dividendebis saxiT miRebuli Semosavlis dasabegri ganakveTi – 5%, 2012 weli

- saSemosavlo gadasaxadi – 18.0%, procentebis da dividendebis saxiT

miRebuli Semosavlis dasabegri ganakveTi – 3%, 2013 weli - saSemosavlo

Page 24: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

24

gadasaxadi – 15.0%, procentebis da dividendebis saxiT miRebuli Semosavlis

dasabegri ganakveTi – 0%.).

2009 wels naerTi biujetis sxva Semosavlebis wili mTliani Sida

produqtis mimarT savaraudod 1.2 procents gautoldeba.

2009 wels naerTi biujetis arafinansuri aqtivebis realizaciidan

misaRebi Tanxebis moculobis mSp-Tan fardobis maCvenebeli 0.1 procents

gautoldeba. wina welTan SedarebiT Semcireba gamowveulia im garemoebiT, rom

`momavali Taobebisa da stabiluri ganviTarebis fondebis Sesaxeb~ da

`Semosulobebis biujetebs Soris ganawilebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonebis

Sesabamisad, saxelmwifo biujetis arafinansuri aqtivebis realizaciidan

miRebuli Semosulobebi miimarTeba `momavali Taobebisa da stabiluri

ganviTarebis fondebSi~ da ar povebs asaxvas saxelmwifo biujetSi. amdenad,

2009 wlis naerT biujetSi gaTvaliswinebulia mxolod TviTmmarTveli

erTeulebis biujetis arafinansuri aqtivebis realizaciidan misaRebi Tanxebis

moculoba.

finansuri aqtivebis realizaciidan misaRebi Tanxebis moculobis mSp-Tan

fardobis maCvenebeli 0.1 procentia.

Page 25: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

25

2007 wlis gamoyofili asignebebis mokle mimoxilva

2007 wlis saxelmwifo biujetis gegmiuri maCvenebeli 2006 wlis

analogiur maCvenebels 1,4-jer, xolo 2004 wlis maCvenebels 1.9-jer aRemateba.

aRmasrulebeli xelisuflebis mier srulad Sesrulda wliuri sabiujeto

kanonis farglebSi aRebuli valdebulebebi.

2007 wlis saxelmwifo biujetis xarjviT nawilSi mniSvnelovani yuradReba

daeTmo qveynis strategiuli mimarTulebebis dafinansebas. am periodSi

gatarebuli RonisZiebebidan aRsaniSnavia Semdegi: • mniSvnelovani saxsrebi, 1 500.3 mln lari, mimarTul iqna qveynis

Tavdacvisunarianobis amaRlebaze. romlis farglebSi ganxorcielda Semdegi

mniSnelovani RonisZiebebi: etapobrivad mimdinareobda rigi samxedro

mosamsaxureebis Sromis anazRaurebis zrda, specifikidan da SeiaraRebuli

ZalebisaTvis metad saWiro specialobebidan gamomdinare, mosamsaxureTaTvis

dawesda specialuri danamatebi, agreTve mimdinareobda oficerTa sacxovrebeli

binebis mSenebloba, ris Sedegadac mniSvnelovnad gaizarda samxedro samsaxurSi

Caricxvis msurvelTa raodenoba. mimdinareobda moZvelebuli sabWoTa

SeiaraRebis Canacvleba axali Tanamedrove aRWurvilobiT; SekeTda, rogorc

samxedro-sazRvao Zalebis, ise saxmeleTo da sahaero jarebis samxedro

specteqnika; Catarda savele swavleba `mxedari-2007~, xolo saqarTvelos

teritoriul wylebSi _ saqarTvelosa da safrangeTis sazRvao Zalebis

erToblivi wvrTna;

• saqarTvelos Tavdacvis saministroSi mimdinareobda farTomasStabiani

reformebi NATO-s standartebTan Sesabamisobis donis amaRlebisaTvis, rogorc

SeiaraRebisa da teqnikis, aseve struqturuli da organizaciuli mowyobis

mxriv;

• saerTaSoriso urTierTobebis gaRrmavebis, ganmtkicebisa da sazRvargareT

saqarTvelos diplomatiuri qselis gafarToebis mizniT gaixsna 4 axali saelCo

da erTi generaluri sakonsulo;

• gaizarda sazogadoebrivi wesrigsa da usafrTxoebaze dacvis

uzrunvelyofaze gamoyofili saxsrebi da 684.5 mln lari Seadgina;

• minimaluri saxelmwifo pensiis odenoba gaizarda 55 laramde. agreTve,

mTeli qveynis masStabiT daiwyo SromiTi staJis mixedviT saxelmwifo pensiis

danamatebis gacema;

• daiwyo xelmokle ojaxebSi dabadebuli axalSobilebis daxmarebis

miznobrivi saxelmwifo programa `Rirseuli dasawyisi~, romlis farglebSic

xelmokle ojaxebSi dabadebul yovel axalSobil bavSvze gaica 1000 lari;

• socialuri daxmarebebis programis farglebSi saarsebo Semweobis mimReb

89 000 ojaxze gaica Sesabamisi daxmarebebi; aRweril iqna devnilTa

kompaqturi Casaxlebis 1764 centri, 64 obieqtze ganxorcielda

sareabilitacio-saremonto samuSaoebi.

Page 26: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

26

• ekomigrantebisaTvis qveynis sxvadasxva raionebSi SeZenil iqna 187

sacxovrebeli saxli;

• mosaxleobis socialuri uzrunvelyofis mizniT, saqarTvelos mTavrobis

mier, qveynis masStabiT ganxorcielda sajaro skolebis pedagogebze,

pensionerebsa da socialurad daucveli ojaxebis wevrebze 50-50 laris

Rirebulebis eleqtroenergiisa da bunebrivi gazis vauCerebis gacema, xolo

municipalitetebSi socialurad daucvel ojaxebs gaewiaT erTjeradi daxmareba

sakvebi produqtebis saxiT. agreTve, TiToeul ojaxs daurigda 50 kilogrami

fqvili;

• sul janmrTelobisa da socialuri dacvis sferoebze mimarTul iqna 1

018.2 mln lari, romelic 190.1 mln lariT aRemateba 2006 wlis Sesabamis

maCvenebels;

• gagrZelda wina wlebSi warmoqmnili davalianebis dafarva. 2007 wels am

mizniT gamoyofili asignebebis xarjvam Seadgina 21.5 mln lari;

• zamTris periodSi saqarTvelos mosaxleobis saTbobi SeSiT

uzrunvelyofis mizniT ,,prezidentis programis 5 m3 saTbobi SeSa TiToeul

ojaxs“ farglebSi daibeWda SeSis milioni vauCeri, xolo mosaxleobaSi

darigda daaxloebiT rvaasi aTasi egzempliari. amasTan, gamoyofil iqna

specialuri Wris tyekafebi, gacemul iqna 576,7 aTasi m3 saTbobi SeSa;

• mkveTrad gaumjobesda patimarTa da msjavrdebulTa yofiTi pirobebi, rac

gulisxmobs rogorc kvebis ulufis normis zrdas 80 laramde da samedicino

sadazRvevo momsaxurebaze gadasvlas, aseve axali sasjelaRsrulebis

dawesebulebebis mSeneblobasa da avariul mdgomareobaSi myofi Zveli Senobebis

SekeTeba-modernizebas;

• programis `dasaqmeba 2007: dasaqmeba mcire da saSualo sawarmoebis

mxardaWeriT,~ farglebSi ekonomikuri ganviTarebis saministros mier

ganxorcielda turizmis seqtorSi momuSave mcire da saSualo zomis 108

sawarmos dakrediteba;

• prezidentis nacionaluri programis `sasoflo-sameurneo manqana-

danadgarebis ganaxlebis xelSewyoba~ farglebSi SeZenel iqna traqtorebi da

sasoflo-sameurneo manqana-danadgarebi, romlebic gadaeca soflis meurneobaSi

dasaqmebul iuridiul/fizikur pirebs da municipalitetebs;

• saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sameurneo subieqtebisa da qonebis

gansaxelmwifoebrivebis strategiis farglebSi ekonomikuri ganviTarebis

saministros mier privatizebul iqna 400-mde obieqti da 156.5 aTasi heqtari

miwis nakveTi;

• mniSvnelovani RonisZiebebi gatarda qveyanaSi energetikis seqtoris

stabiluri ganviTarebisa da energetikuli usafrTxoebis uzrunvelyofisaTvis:

sareabilitacio samuSaoebi dasrulda vardnilhesis #2, lajanurhesis #2 da

xramhesi-2-is #2 hidroagregatze; damTavrda `sakenihesis~ mSenebloba, romelic

srulyofilad moamaragebs kodoris xeobis soflebs; damTavrda kexvihesis

reabilitacia, ris Sedegadac SesaZlebeli gaxda didi liaxvis soflebis

eleqtromomarageba. agreTve, saxelmwifo biujetidan dafinansda

eleqtroenergiiT da bunebrivi gaziT momaragebis uzrunvelyofis RonisZiebebi,

ris Sedegadac ganxorcielda qveynis energodeficitis dabalanseba;

Page 27: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

27

• saqarTvelos saavtomobilo gzebis infrastruqturis saerTaSoriso

standartebTan SesabamisobaSi mosayvanad Catarda saerTaSoriso da Sida

mniSvnelobis gzebze sareabilitacio da perioduli SekeTebis samuSaoebi.

moewyo axali a/betonis safari, Catarda erTmagi da ormagi zedapiruli

damuSavebis samuSaoebi, SekeTda da aRdgenil iqna xidebi, milebi, gzagamtarebi

da sxva. sul sagzao samuSaoebi Sesrulebulia 570 km sigrZis saavtomobilo

gzebze;

• zogadsaganmanaTleblo dawesebulebaSi erT moswavleze gaTvlilma

finansurma normativma 235 laridan miaRwia 300 lars. Sesabamisad,

maswavlebelTa sabazo xelfasma ganicada cvlileba da 125 laridan miaRwia

195 lars;

• afxazeTisa da cxinvalis regionis pedagogebis finansuri mxardaWeris

programis farglebSi finansuri daxmareba gaewia galis raionis skolebis 800-

mde muSaks da cxinvalis regionis TiRvis, eredvisa da qurTis Temis sajaro

skolebis 550-mde muSaks;

• prezidentis nacionaluri programis `saganmanaTleblo dawesebulebebis

reabilitacia~ farglebSi grZeldeboda skolebis mSenebloba-reabilitacia,

moewyo sportuli moednebi. gaixsna profesiuli swavlebis 9 centri,

pirvelklaselebs gadaecaT saskolo formebi, CanTebi da saxelmZRvaneloebi,

darigda saskolo da sportuli inventari, daxmareba agreTve gaewiaT

sazRvargareT arsebul qarTul skolebs;

• q. qobuleTSi 200-mde oboli da mSobelTa mzrunvelobas moklebuli

bavSvebis dasveneba daafinansa saxelmwifom;

• `usafrTxo skola” programis farglebSi gatarda Sesabamisi RonisZiebebi

skolebSi usafrTxo saswavlo-aRmzrdelobiTi garemos Seqmnis

uzrunvelsayofad;

• saqarTvelos regionebSi aRdga sportuli kompleqsebi, Seiqmna axali

multifunqciuri samoyvarulo sportuli moednebi da darbazebi, xelovnuri

safariT moewyo 50-mde minisafexburTo moedani;

• ganxorcielda mTeli rigi saxelovnebo da sasporto saganmanaTleblo

dawesebulebebis reorganizacia; sajaro samarTlis iuridiul pirebad dafuZnda

300-mde saxelovnebo da sasporto skola, xolo samuzeumo reformis

farglebSi - 8 muzeum-nakrZali da 11 muzeumi;

• sruli reabilitacia Cautarda calkeul muzeumebs, aTeulobiT Zegls, maT

Soris istoriul dasaxlebebs TuSeTSi. siRnaRis Semdeg daiwyo q. quTaisis

istoriuli nawilis reabilitaciis programa;

• saxelmwifo finansebis aRricxvis sistemis saerTaSoriso standartebTan

Sesabamisobis uzrunvelsayofad SemuSavda da damtkicda saerTaSoriso

savaluto fondis 2001 wlis meTodologiis (GFSM-2001) safuZvelze

momzadebuli sabiujeto klasifikacia, romlis sruli gamoyenebiTac SemuSavda

`saqarTvelos 2008 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni.

aRniSnul sabiujeto klasifikaciasTan SesabamisobaSi moyvanis mizniT

cvlilebebi iqna Setanili `saxelmwifo xazinis momsaxurebaze myofi

organizaciebis mier gadaxdebis ganxorcielebis wesis Sesaxeb~ da biujetis

Page 28: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

28

Semosavlebis aRricxvis instruqciebSi. agreTve, GFSM-2001-is Sesabamisad

SemuSavda saxelmwifo seqtorSi buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis

axali meTodologia daricxvis meTodis safuZvelze – IPSAS-is elementebis

gamoyenebiT.

• gatarda samuSaoebi eleqtronuli xazinis, xazinis momsaxurebaze myof

organizacia-dawesebulebebTan eleqtronuli sagadamxdelo dokumentaciis

gacvlis proeqtis mosamzadeblad;

• adgilobrivi TviTmmarTvelobis gaZlierebisa da saqarTvelos mTeli

teritoriis Tanabari socialur-ekonomikuri ganviTarebis mizniT SemuSavda da

damtkicda axali gamoTanabrebiTi transferis formula, romelic agebulia

adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulebis biujetebis xarjebis gamoTanabrebis

principze;

2009-2012 wlebisaTvis gaTvaliswinebuli asignebani ZiriTadi

kategoriebis WrilSi

naerTi biujeti

biujetis asignebebis moculobis gansazRvras safuZvlad daedo aRricxvis

saerTaSoriso standartebis Sesabamisad ganxorcielebuli makroekonomikuri

parametrebis prognozi.

makroekonomikuri gaTvlebis Sesabamisad naerTi biujetis xarjebis prognozma

mSp-s mimarT 2009 wlisaTvis Seadgina 21.4 procenti, 2010 wlisaTvis - 21.0

procentis, 2011 wlisaTvis – 20.6 procentis, xolo 2012 wlisaTvis – 19.8

procentis doneze.

naerTi biujetis arafinansuri aqtivebis zrda 2009-2012 wlebisaTvis

saangariSo periodis mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi gansazRvrulia 4.7

procentis doneze.

naerTi biujetis finansuri aqtivebis zrda 2009 wlisaTvis saangariSo

periodis mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi gansazRvrulia 0.4 procentis,

2010 wlisaTvis - 0.3 procentis, xolo 2011-2012 wlebisaTvis - 0.2

procentis doneze.

naerTi biujetis valdebulebebis dafarva 2009 wlisaTvis saangariSo

periodis mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi gansazRvrulia 0.7 procentiT,

2010-2012 wlebisaTvis - 0.4 procentiT.

Page 29: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

29

saxelmwifo biujeti

saxelmwifo biujetis xarjebi 2009 wlisaTvis saangariSo periodis mTlian

Sida produqtTan mimarTebaSi gansazRvrulia 20.8 procentis, 2010 wlisaTvis -

20.5 procentis, 2011 wlisaTvis – 20.3 procentis, xolo 2012 wlisaTvis –

19.7 procentis doneze.

saxelmwifo biujetis arafinansuri aqtivebis zrda 2009-2012 wlebisaTvis

saangariSo periodis mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi gansazRvrulia 3.8

procentis doneze.

saxelmwifo biujetis finansuri aqtivebis zrda 2009 wlisaTvis saangariSo

periodis mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi gansazRvrulia 0.4 procentis,

2010 wlisaTvis - 0.3 procentis, 2011 wlisaTvis – 0.2 procentis, xolo

2012 wlisaTvis – 0.2 procentis doneze.

saxelmwifo biujetis valdebulebebis dafarva 2009 wlisaTvis saangariSo

periodis mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi gansazRvrulia 0.7 procentiT,

2010-2012 wlebisaTvis - 0.4 procentiT.

adgilobrivi biujetebi

adgilobrivi biujetebis xarjebi 2009 wlisaTvis saangariSo periodis

mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi gansazRvrulia 2.7 procentis, 2010

wlisaTvis - 2.7 procentis, 2011 wlisaTvis – 2.7 procentis, xolo 2012

wlisaTvis – 2.5 procentis doneze.

adgilobrivi biujetebis arafinansuri aqtivebis zrda 2009-2012

wlebisaTvis saangariSo periodis mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

gansazRvrulia 0.9 procentis doneze.

Page 30: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

30

saxelmwifo valis strategia

sagareo valis mdgradoba da strategia

sagareo valis momsaxurebisaTvis 2009-2012 wlebSi savaraudod saWiro

finansuri resursi naCvenebia qvemoT moyvanil cxrilSi, romelic efuZneba:

• 2008 wlis dasawyisisTvis moqmed sasesxo SeTanxmebebs, maT Soris 2001

da 2004 wlebSi parizis klubSi saqarTvelos valis restruqturirebisas

kreditorebTan miRweuli pirobebis Sesabamisad gaformebul ormxriv

SeTanxmebebs;

• daSvebas, rom 2008 wels srulad daifareba TurqmeneTisadmi saqarTvelos

valis ZiriTadi Tanxis naSTi da miRebuli iqneba gadawyvetileba

saprocento Tanxis dafarvasTan dakavSirebiT;

• daSvebas, rom 2008 wels Sesruldeba “evrokavSiris gansakuTrebuli

finansuri daxmarebis programis” yvela piroba;

• daSvebas, rom yazaxeTisadmi saqarTvelos valis restruqturireba da

Semdgomi momsaxureba ganxorcieldeba parizis klubis pirobebiT, maT

Soris 2008-2009 wlebSi srulad daifareba 2008 wlis dasawyisisTvis

dagrovili vadagadacilebuli valdebulebebi;

• sagareo valis momsaxurebisaTvis (procenti) 2009-2012 wlebSi saWiro

sabiujeto resurss, 2008 wlis aprilSi saqarTvelos mier saxelmwifo

fasiani qaraldebis (evroobligaciebi) gamoSvebiT warmoqmnili

valdebulebebis momsaxurebisaTvis.

2006-2012 wlebSi sagareo valdebulebebiT warmoqmnili sabiujeto xarjebi

mln. lari

dasaxeleba 2006w.

faqti

2007w.

faqti 2008w.

2009w.

progn.

2010w.

progn.

2011w.

progn.

2012w.

progn.

sagareo valis momsaxureba 270.4 170.6 227.1 205.6 185.0 194.0 190.7

procentulad mSp-s mimarT 2.0% 1.0% 1.2% 0.9% 0.7% 0.6% 0.5%

m.S. ZiriTadi Tanxa 234.4 131.7 114.4 92.6 87.1 98.6 97.9

procenti 36.0 38.9 112.7 113.0 97.9 95.4 92.8 saerTaSoriso safinanso

organizaciebSi saqarTvelos

monawileobidan gamomdinare

valdebulebebi

0.0 5.7 7.7 5.2 3.9 3.5 3.5

Page 31: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

31

saerTaSoriso safinanso institutebSi saqarTvelos gawevrianebisa da

TanamSromlobis Sedegad (aziis ganviTarebis banki, evrosabWos ganviTarebis

banki, evropis sainvesticio banki da sxva) gaizrdeba sagareo sakredito

resursi (m.S. SeRavaTiani), romelic 2009-2012 wlebSi ZiriTadad moxmardeba

saqarTvelos mTavrobis programiT gansazRvruli amocanebis Sesrulebas.

saqarTvelos saxelmwifo sagareo valis parametrebis makroekonomikur

parametrebTan Sedareba gviCvenebs, rom saqarTvelos sagareo valis mdgradoba

2009-2012 wlebSi SenarCunebul iqneba.

saSinao valis mdgradoba da strategia

• ̀ saqarTvelos mTavrobisa da saqarTvelos erovnuli bankis SeTanxmebis

Sesabamisad erovnuli bankis mimarT arsebuli davalanebis nawilis

yovelwliurad dafarva;

• e/w. `istoriuli valebis~ sruli inventarizacia da misi Sedegebis

analizidan gamomdinare, anazRaurebis meqanizmis SemuSaveba;

2006-2012 wlebSi saSinao valdebulebebiT warmoqmnili sabiujeto xarjebi

mln lari

dasaxeleba 2006w.

faqti

2007w.

faqti 2008w.

2009w.

progn.

2010w.

progn.

2011w.

progn.

2012w.

progn.

saSinao valis momsaxureba 84.9 78.6 85.0 89.3 87.4 86.1

84.3

mSp-s mimarT procentulad 0.6% 0.5% 0.4% 0.4% 0.3% 0.3% 0.2%

m.S. ZiriTadi Tanxa 20.4 20.0 30.0 35.0 35.0 35.0

35.0

procenti 64.5 58.6 55.0 54.3 52.4 51.1 49.3

Page 32: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

32

• 2030 wlis 16 martamde ganxorcieldeba erovnuli bankis mimarT

mTavrobis davalianebis srulad dafarva.

Page 33: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

33

biujetis asignebebis mimarTuleba funqcionalur WrilSi (2009-2012)

saerTo daniSnulebis saxelmwifo momsaxureba

• saerTaSoriso urTierTobaTa sistemaSi saqarTvelos rolis zrda da

urTierTTanamSromlobis gaumjobeseba;

• usafrTxo, SeZlebuli da demokratiuli qveynis CamoyalibebaSi xelSewyoba;

• diplomatiuri arealis gafarToeba;

• devnilTa usafrTxo dabruneba;

• migraciuli procesebis mimarT erTiani saxelmwifo politikis SemuSaveba da

ganxorcieleba;

Tavdacva

• NATO-Si integraciis procesis xelSewyoba;

• Tavdacvis sistemis marTvis gaumjobeseba.

• SearaRebuli Zalebis sabrZolo SesaZleblobebis amaRleba;

sazogadoebrivi wesrigi da usafrTxoeba

• sazogadoebrivi wesrigisa da saxelmwifo usafrTxoebis dacva;

• saxelmwifo sazRvris usafrTxoebis dacva;

• erovnuli saganZurisa da diplomatiuri warmomadgenlobebis

usafrTxoebis uzrunvelyofa;

• saxelmwifo materialuri maragis Senaxva da momsaxureba, axali

strategiuli maragis Seqmna.

• sasjelaRsrulebisa da probaciis sistemis saerTaSoriso standartebTan

Sesabamisobis uzrunvelyofa;

• saaRsrulebo sistemis efeqtiani muSaoba da Tanamedrove standartebTan

SesabamisobaSi moyvana;

• adamianis uflebaTa evropul sasamarTlosa da saerTaSoriso arbitraJebSi

saxelmwifo warmomadgenlobis uzrunvelyofa;

• saeqsperto saqmianobis organizeba da warmoeba eqspertizis saerTaSoriso

standartebis Sesabamisad.

Page 34: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

34

ekonomikuri saqmianoba

• qveynis infrastruqturis ganviTareba; • qveyanaSi sagareo vaWrobis gaumjobeseba, ucxouri investiciebis gazrda,

turizmis ganviTareba;

• kerZo samewarmeo seqtoris xelisSewyoba;

• ekonomikis liberalizacia;

• sasoflo-sameurneo infrastruqturis ganviTareba;

• mevenaxeoba-meRvineobis dargis ganviTareba da falsifikaciasTan brZola;

• sasursaTo usafrTxoebisa da xarisxis uvneblobis uzrunvelyofa;

• satyeo seqtoris mmarTvaSi reformis danergvis gagrZeleba;

• hidro da sxva ganaxlebadi energiis mSenebloba-reabilitacia;

• eleqtrogadacemis saSualebebis mSenebloba-reabilitacia;

• bunebrivi gazis gadacemis infrastruqturis mSenebloba;

garemos dacva

• wylis resursebis saauzo marTvis sistemaze gadasvla;

• garemos dacvis sistemis srulyofa;

• garemos monitoringisa da prognozirebis sistemis srulyofa.

sabinao-komunaluri meurneoba

• sasmeli wylis miwodebis da sakanalizacio sistemebis mSenebloba-

reabilitacia;

• gazmomaragebis sistemebis Seqmna-rekonstruqcia;

• sabinao-komunaluri momsaxurebis sferoSi momxmareblis mier momsaxurebis

safasuris gadaxdis mowesrigeba;

Page 35: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

35

janmrTelobis dacva

• samedicino momsaxurebaze finansuri xelmisawvdomobis gaumjobeseba;

• samedicino momsaxurebis xarisxis da xarisxian momsaxurebaze

geografiuli xelmisawvdomobis gaumjobeseba;

dasveneba, kultura da religia

• kulturuli memkvidreobis ZeglTa reabilitacia, sistematizacia-

dokumentirebisa da popularizacia;

• samuzeumo reforma;

• saxelovnebo da sasporto sistemis reforma.

ganaTleba

• saganmanaTleblo da samecniero infrastruqturis ganaxlebis dasruleba,

instituciuri mowyobis da marTvis decentralizebuli procesebis

srulyofa, ganaTlebis seqtorSi dasaqmebulTa socialuri mdgomareobis

gaumjobeseba;

• xarisxiani ganaTlebis miRebis uzrunvelyofa, erTian evropul da

evroatlantikur saganmanaTleblo sivrceSi CarTva;

• Sromis bazarze orientirebuli moqnili profesiuli ganaTlebis sistemis

ganviTareba, saswavlo procesSi Tanamedrove teqnologiebis gamoyeneba.

socialuri dacva

• mosaxleobis umuSevrobis, siRaribis Semcireba;

• sapensio paketis 100 aSS dolaramde gazrda;

• samxedro mosamsaxureTa da samoqalaqo pirTa socialuri pirobebis

gaumjobeseba;

• devnilTa sacxovrebeli pirobebis gaumjobeseba;

• sazRvargareT myofi saqarTvelos moqalaqeebis dacva;

Page 36: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

36

danarTi 1 ZiriTadi makroekonomikuri maCveneblebis cxrilebi

Page 37: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

37

ZiriTadi ekonomikuri da finansuri indikatorebi

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012faqt. faqt. winasw. mosalod. progn. progn. progn. progn.

(procentuli cvlileba wina welTan Tu sxvagvarad ar aris miTiTebuli)

erovnuli Semosavali da fasebi

nominaluri mSp 18.3% 18.7% 23.3% 16.1% 19.9% 18.8% 17.7% 16.1%realuri mSp 9.6% 9.4% 12.4% 7.5% 10.0% 9.5% 9.0% 8.5%nominaluri mSp, mln lari 11621.0 13789.9 16998.6 19736.7 23666.2 28118.9 33104.0 38433.8mSp erT sul mosaxleze, aSS dolari 1478.4 1758.7 2315.4 2994.0 3846.5 4847.2 5884.9 6940.9investiciebi, mln lari 3982.1 4559.4 6403.0 7153.6 8483.6 10114.4 11972.8 13998.1samomxmareblo fasebis indeqsi, saSualo periodis ganmavlobaSi 8.3% 9.2% 9.3% 8.0% 9.0% 8.5% 8.0% 7.0%samomxmareblo fasebis indeqsi, periodis bolos 6.2% 8.8% 11.0% 8.0% 9.0% 8.5% 8.0% 7.0%mSp-s deflatori 7.9% 8.5% 9.6% 8.0% 9.0% 8.5% 8.0% 7.0%

naerTi biujeti

gadasaxadebi da socialuri Senatanebi 24.8% 30.6% 39.4% 11.0% 18.6% 18.2% 17.5% 13.5%gadasaxadebi 29.6% 33.5% 38.6% 32.9% 18.6% 18.2% 17.5% 13.5%

xarjebi da ara finansuri aqtivebis zrda 51.4% 31.9% 44.9% 5.4% 2.4% 16.9% 16.0% 12.7%xarjebi 50.4% 31.5% 38.7% 16.7% 1.9% 16.5% 15.7% 11.9%

sagareo seqtori

eqsporti 33.8% 17.9% 25.7% 28.0% 28.5% 29.3% 27.9% 26.5%saqoneli 36.0% 13.1% 25.9% 29.4% 29.5% 30.3% 27.7% 25.5%momsaxureba 29.4% 28.0% 25.4% 25.5% 26.5% 27.2% 28.2% 28.5%

importi 33.9% 33.9% 32.8% 28.5% 24.4% 21.7% 19.0% 18.0%saqoneli 34.8% 38.0% 34.2% 29.2% 24.5% 21.8% 19.0% 18.0%momsaxureba 30.1% 16.2% 25.2% 24.1% 23.6% 21.1% 19.0% 17.9%

fuli da krediti (periodis bolos)

sarezervo fuli 19.7% 19.1% 25.6% 19.3% 22.2% 21.3% 20.8% 20.5%farTo fuli M3 26.4% 39.3% 49.6% 23.8% 27.8% 26.5% 25.9% 25.4%farTo fuli M2 26.5% 29.8% 53.5% 30.3% 30.9% 29.0% 26.4% 25.0%fulis mimoqcevis siCqare

M3 6.1 5.2 4.3 4.0 3.8 3.5 3.3 3.1M2 10.9 9.9 8.0 7.1 6.5 6.0 5.6 5.2

fulis multiplikatori

M3 1.91 2.23 2.66 2.76 2.88 3.01 3.13 3.26M2 1.07 1.16 1.42 1.55 1.66 1.77 1.85 1.92

mTliani saerTaSoriso rezervebi*

erTi Tvis saSualo importis jeradi 1.7 2.5 2.9 2.6 2.8 2.9 3.0 3.1mln aSS dolari 475.1 930.8 1412.6 1624.6 2152.3 2745.1 3405.2 4172.5

saprocento ganakveTebi (erovnul valutaSi), procenti

sesxebze 20.7% 19.8% 21.1% 19.9% 20.1% 19.3% 18.2% 16.4%depozitebze 8.0% 10.1% 10.2% 10.3% 9.9% 9.3% 9.0% 8.6%

(procentulad mSp-sTan Tu sxvagvarad ar aris miTiTebuli)

realuri seqtori

investiciebi 34.3% 33.1% 37.7% 36.2% 35.8% 36.0% 36.2% 36.4%

naerTi biujeti

Semosavlebi 24.2% 26.8% 29.3% 28.5% 26.4% 25.8% 25.5% 24.8%gadasaxadebi da socialuri Senatanebi 20.8% 22.8% 25.8% 24.7% 24.4% 24.3% 24.3% 23.7%gadasaxadebi 17.1% 19.2% 21.6% 24.7% 24.4% 24.3% 24.3% 23.7%socialuri Senatanebi 3.7% 3.6% 4.2% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%

xarjebi da ara finansuri aqtivebis SeZena 25.8% 28.6% 33.6% 30.5% 26.1% 25.7% 25.3% 24.5%xarjebi 20.1% 22.2% 25.0% 25.2% 21.4% 21.0% 20.6% 19.8%ara finansuri aqtivebis SeZena 5.7% 6.4% 8.6% 5.4% 4.7% 4.7% 4.7% 4.7%

saoperacio saldo 4.1% 4.5% 4.2% 3.3% 5.0% 4.9% 4.9% 4.9%mTliani saldo 2.2% 3.4% 0.8% 0.1% 0.4% 0.2% 0.2% 0.2%

sagareo seqtori

savaWro balansi -18.9% -26.2% -28.2% -28.2% -26.5% -24.3% -22.2% -20.8%mimdinare angariSis balansi

transferebis gareSe -16.4% -22.0% -25.8% -26.1% -23.6% -20.4% -17.1% -14.6%transferebis CaTvliT -10.8% -15.3% -19.0% -18.9% -16.6% -13.6% -10.4% -8.0%

saxelmwifo valebi

mTavrobis vali procentulad mSp-sTan 40.0% 32.0% 25.5% 24.8% 20.1% 16.5% 13.9% 11.9%sagareo vali procentulad mSp-sTan 26.8% 21.1% 16.8% 17.4% 14.1% 11.6% 9.8% 8.4%sagareo vali procentulad eqsportTan 80.2% 66.5% 55.8% 57.8% 46.4% 36.8% 29.3% 23.5%sagareo valis momsaxureba procentulad eqsportTan 5.1% 6.0% 3.2% 3.7% 2.8% 2.1% 1.7% 1.4%sagareo vali procentulad biujetis SemosavlebTan 110.7% 78.7% 57.3% 61.2% 53.3% 44.9% 38.4% 34.1%saSinao vali procentulad mSp-sTan 13.2% 11.0% 8.8% 7.4% 6.0% 4.9% 4.1% 3.4%mTavrobis vali procentulad biujetis SemosavlebTan 165.3% 119.6% 87.3% 87.2% 76.2% 64.0% 54.5% 48.0%sagareo valis momsaxureba procentulad biujetis SemosavlebTan 7.1% 7.3% 3.4% 4.0% 3.3% 2.5% 2.3% 2.0%

* gansxvaveba erovnuli bankis monacemebTan gamowveulia imiT, rom saerTaSorizo rezervebSi gaTvaliswinebulia erovnuli bankis "sxva ucxouri aqtivebi"

SeniSvna: gaangariSebebi gakeTebulia makroekonomikuri modelis gamoyenebiT da monacemebis Tavsebadobis uzrunveyyofis mizniT, gasuli periodis zogirTi

statistikuri monacemi koreqtirebulia

Page 38: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

38

erovnuli angariSebi

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012faqt. faqt. winasw. mosalod. progn. progn. progn. progn.

(mln lari)

samomxmareblo xarjebi 9709.6 12560.9 15053.8 17745.2 20940.8 24089.4 27378.4 30752.9mTavroba 1113.7 1332.2 2257.2 2555.0 2396.0 2852.0 3335.0 3675.0kerZo 8596.0 11228.7 12796.5 15190.2 18544.8 21237.4 24043.4 27077.9

investiciebi 3982.1 4559.4 6403.0 7153.6 8483.6 10114.4 11972.8 13998.1mTavroba 660.2 879.0 1465.2 1061.0 1112.0 1322.0 1556.0 1806.0kerZo 3321.9 3680.4 4937.8 6092.6 7371.6 8792.4 10416.8 12192.1

eqsporti 3921.9 4532.1 5357.2 6158.5 7384.2 9000.5 11162.5 13900.7saqoneli 2665.7 2956.2 3498.8 4064.6 4912.5 6035.5 7476.1 9237.8momsaxureba 1256.2 1576.0 1858.4 2093.9 2471.7 2965.0 3686.4 4662.8

importi 5992.7 7862.6 9815.4 11320.8 13142.4 15085.4 17409.7 20217.9saqoneli 4861.2 6573.8 8297.7 9629.6 11191.5 12857.1 14838.0 17232.4momsaxureba 1131.4 1288.7 1517.7 1691.1 1950.9 2228.4 2571.7 2985.5

mTliani Sida produqti 11621.0 13789.9 16998.6 19736.7 23666.2 28118.9 33104.0 38433.8wminda faqtoruli Semosavlebi 166.8 294.0 71.7 17.1 171.3 348.4 590.1 692.0mTavroba -38.5 -36.0 -38.9 -113.0 -113.0 -98.0 -95.0 -93.0kerZo 205.3 330.0 110.5 130.1 284.3 446.4 685.1 785.0

mTliani erovnuli produqti 11787.7 14083.9 17070.3 19753.8 23837.5 28467.4 33694.1 39125.8transferebi ucxoeTidan 655.0 935.0 1173.9 1420.4 1668.2 1933.0 2237.3 2563.3mTavroba 104.5 167.6 102.1 176.0 176.0 160.0 150.0 140.0kerZo 550.5 767.4 1071.8 1244.4 1492.2 1773.0 2087.3 2423.3

mTliani erovnuli gankargvadi Semosavali 12442.7 15018.9 18244.2 21174.2 25505.7 30400.3 35931.4 41689.1kerZo gankargvadi Semosavali 10846.9 13053.5 15255.0 17959.2 21921.7 26164.3 30955.4 36111.1mTliani danazogebi 3982.0 4559.5 6403.2 7153.6 8483.6 10114.4 11972.8 13998.1erovnuli danazogebi 2728.4 2451.2 3176.9 3421.0 4554.9 6298.9 8539.0 10920.2mTavroba 477.4 626.4 718.4 652.0 1178.0 1372.0 1627.0 1887.0kerZo 2251.0 1824.7 2458.5 2769.0 3376.9 4926.9 6912.0 9033.2

sagareo danazogebi (mimd. ang. deficiti) 1253.6 2108.3 3226.3 3732.6 3928.7 3815.5 3433.8 3077.9

memorandumis muxlebi

mSp-s zrda, % 9.6% 9.4% 12.4% 7.5% 10.0% 9.5% 9.0% 8.5%mSp erT sul mosaxleze, aSS dolari 1478.4 1758.7 2315.4 2994.0 3846.5 4847.2 5884.9 6940.9mSp-s deflatori (2001 =100) 128.0% 138.9% 152.3% 164.5% 179.3% 194.6% 210.2% 224.9%procentuli cvlileba, % 7.9% 8.5% 9.6% 8.0% 9.0% 8.5% 8.0% 7.0%

samomxmareblo fasebis indeqsi (2001 = 100) 127.9% 139.6% 152.6% 164.8% 179.6% 194.9% 210.5% 225.2%procentuli cvlileba, % 8.3% 9.2% 9.3% 8.0% 9.0% 8.5% 8.0% 7.0%

samomxmareblo fasebis indeqsi, periodis

bolos 131.3% 142.9% 158.6% 171.3% 186.7% 202.5% 218.7% 234.0%procentuli cvlileba, % 6.2% 8.8% 11.0% 8.0% 9.0% 8.5% 8.0% 7.0%

saprocento ganakveTi sesxebze (erovnul

valutaSi), % 20.7% 19.8% 21.1% 19.9% 20.1% 19.3% 18.2% 16.4%saprocento ganakveTi depozitebze (erovnul

valutaSi), % 8.0% 10.1% 10.2% 10.3% 9.9% 9.3% 9.0% 8.6%saprocento ganakveTebis ganfena, % 12.8% 9.7% 10.9% 9.7% 10.2% 9.9% 9.2% 7.8%

Page 39: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

39

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012faqt. faqt. winasw. mosalod. progn. progn. progn. progn.

(realuri, mln lari, 2001=100)

samomxmareblo xarjebi 7592.8 8994.9 9867.3 10769.9 11659.9 12362.3 13009.4 13656.9mTavroba 870.9 954.0 1479.6 1550.7 1334.1 1463.6 1584.7 1632.0kerZo 6721.9 8040.9 8387.7 9219.2 10325.8 10898.7 11424.7 12024.9

investiciebi 3113.9 3265.0 4197.0 4341.7 4723.7 5190.6 5689.1 6216.3mTavroba 516.3 629.5 960.4 643.9 619.2 678.4 739.4 802.0kerZo 2597.7 2635.5 3236.6 3697.7 4104.5 4512.1 4949.8 5414.3

eqsporti 3063.3 3262.2 3517.3 3743.7 4117.7 4625.6 5311.4 6181.3saqoneli 2082.1 2127.8 2297.2 2470.8 2739.4 3101.8 3557.3 4107.8momsaxureba 981.2 1134.4 1220.1 1272.9 1378.3 1523.8 1754.1 2073.4

importi 4693.1 5596.3 6421.1 6857.7 7304.0 7727.4 8258.2 8964.0saqoneli 3807.1 4679.0 5428.2 5833.2 6219.8 6585.9 7038.4 7640.3momsaxureba 886.1 917.3 992.9 1024.4 1084.2 1141.5 1219.9 1323.7

mTliani Sida produqti 9076.9 9925.8 11160.6 11997.6 13197.3 14451.1 15751.7 17090.6wminda faqtoruli Semosavlebi 130.3 211.6 47.1 10.4 95.5 179.1 280.8 307.7mTavroba -30.1 -25.9 -25.5 -68.7 -63.0 -50.4 -45.2 -41.4kerZo 160.3 237.5 72.6 79.1 158.6 229.4 326.0 349.1

mTliani erovnuli produqti 9207.1 10137.4 11207.6 12008.0 13292.9 14630.2 16032.5 17398.3transferebi ucxoeTidan 511.6 673.0 770.7 863.5 930.3 993.4 1064.6 1139.9mTavroba 81.6 120.6 67.0 107.0 98.1 82.2 71.4 62.3kerZo 430.0 552.4 703.7 756.5 832.1 911.2 993.2 1077.6

mTliani erovnuli gankargvadi Semosavali 9718.7 10810.4 11978.3 12871.5 14223.2 15623.6 17097.1 18538.2kerZo gankargvadi Semosavali 8472.3 9395.7 10015.8 10917.1 12224.6 13446.6 14729.3 16057.8mTliani danazogebi 3110.2 3281.8 4204.0 4348.6 4730.8 5198.1 5697.0 6224.6erovnuli danazogebi 2131.1 1764.3 2085.8 2079.6 2540.0 3237.2 4063.1 4856.0mTavroba 372.9 450.9 471.7 396.3 656.9 705.1 774.2 839.1kerZo 1758.2 1313.4 1614.1 1683.2 1883.1 2532.1 3288.9 4016.9

sagareo danazogebi (mimd. ang. deficiti) 979.1 1517.5 2118.2 2269.0 2190.8 1960.9 1633.9 1368.7

(procentulad mSp-sTan)

samomxmareblo xarjebi 83.6% 91.1% 88.6% 89.9% 88.5% 85.7% 82.7% 80.0%mTavroba 9.6% 9.7% 13.3% 12.9% 10.1% 10.1% 10.1% 9.6%kerZo 74.0% 81.4% 75.3% 77.0% 78.4% 75.5% 72.6% 70.5%

investiciebi 34.3% 33.1% 37.7% 36.2% 35.8% 36.0% 36.2% 36.4%mTavroba 5.7% 6.4% 8.6% 5.4% 4.7% 4.7% 4.7% 4.7%kerZo 28.6% 26.7% 29.0% 30.9% 31.1% 31.3% 31.5% 31.7%

eqsporti 33.7% 32.9% 31.5% 31.2% 31.2% 32.0% 33.7% 36.2%saqoneli 22.9% 21.4% 20.6% 20.6% 20.8% 21.5% 22.6% 24.0%momsaxureba 10.8% 11.4% 10.9% 10.6% 10.4% 10.5% 11.1% 12.1%

importi 51.6% 57.0% 57.7% 57.4% 55.5% 53.6% 52.6% 52.6%saqoneli 41.8% 47.7% 48.8% 48.8% 47.3% 45.7% 44.8% 44.8%momsaxureba 9.7% 9.3% 8.9% 8.6% 8.2% 7.9% 7.8% 7.8%

mTliani Sida produqti 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%wminda faqtoruli Semosavlebi 1.4% 2.1% 0.4% 0.1% 0.7% 1.2% 1.8% 1.8%mTavroba -0.3% -0.3% -0.2% -0.6% -0.5% -0.3% -0.3% -0.2%kerZo 1.8% 2.4% 0.7% 0.7% 1.2% 1.6% 2.1% 2.0%

mTliani erovnuli produqti 101.4% 102.1% 100.4% 100.1% 100.7% 101.2% 101.8% 101.8%transferebi ucxoeTidan 5.6% 6.8% 6.9% 7.2% 7.0% 6.9% 6.8% 6.7%mTavroba 0.9% 1.2% 0.6% 0.9% 0.7% 0.6% 0.5% 0.4%kerZo 4.7% 5.6% 6.3% 6.3% 6.3% 6.3% 6.3% 6.3%

mTliani erovnuli gankargvadi Semosavali 107.1% 108.9% 107.3% 107.3% 107.8% 108.1% 108.5% 108.5%kerZo gankargvadi Semosavali 93.3% 94.7% 89.7% 91.0% 92.6% 93.0% 93.5% 94.0%mTliani danazogebi 34.3% 33.1% 37.7% 36.2% 35.8% 36.0% 36.2% 36.4%erovnuli danazogebi 23.5% 17.8% 18.7% 17.3% 19.2% 22.4% 25.8% 28.4%mTavroba 4.1% 4.5% 4.2% 3.3% 5.0% 4.9% 4.9% 4.9%kerZo 19.4% 13.2% 14.5% 14.0% 14.3% 17.5% 20.9% 23.5%

sagareo danazogebi (mimd. ang. deficiti) 10.8% 15.3% 19.0% 18.9% 16.6% 13.6% 10.4% 8.0%

Page 40: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

40

naerTi biujeti

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012faqt. faqt. winasw. mosalod. progn. progn. progn. progn.

(mln lari)

Semosavlebi 2,810.3 3,694.7 4,972.6 5,618.0 6,237.0 7,265.0 8,444.0 9,515.0gadasaxadebi 1,982.7 2,646.5 3,669.1 4,876.0 5,784.0 6,835.0 8,029.0 9,115.0arapirdapiri gadasaxadebi 1,397.3 1,800.6 2,454.3 2,784.0 3,413.0 4,057.0 4,746.0 5,438.0pirdapiri gadasaxadebi 585.4 845.9 1,214.8 2,092.0 2,371.0 2,778.0 3,283.0 3,677.0

socialuri Senatanebi 428.8 502.8 722.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0grantebi 104.5 167.6 102.1 176.0 176.0 160.0 150.0 140.0sxva Semosavlebi 294.3 377.7 479.4 566.0 277.0 270.0 265.0 260.0

xarjebi 2,332.9 3,068.2 4,254.2 4,966.0 5,059.0 5,893.0 6,817.0 7,628.0Sromis anazRaureba 549.6 565.1 676.3 1,030.0 1,231.0 1,462.0 1,721.0 1,999.0saqoneli da momsaxureba 564.1 767.1 1,580.9 1,525.0 1,165.0 1,390.0 1,614.0 1,676.0procenti 120.1 103.6 97.5 168.0 167.0 150.0 146.0 142.0sagareo 38.5 36.0 38.9 113.0 113.0 98.0 95.0 93.0saSinao 81.6 67.6 58.6 55.0 54.0 52.0 51.0 49.0

subsidiebi 436.3 336.3 399.0 409.0 340.0 330.0 320.0 310.0grantebi 4.7 6.8 13.5 8.0 10.0 12.0 14.0 16.0socialuri uzrunvelyofa 558.1 762.4 851.0 1,296.0 1,554.0 1,846.0 2,174.0 2,524.0sxva xarjebi 100.0 526.9 636.0 530.0 592.0 703.0 828.0 961.0

saoperacio saldo 477.4 626.4 718.4 652.0 1,178.0 1,372.0 1,627.0 1,887.0

arafinansuri aqtivebis wminda zrda 221.1 160.5 576.8 632.0 1,095.0 1,314.0 1,554.0 1,804.0zrda 660.2 879.0 1,465.2 1,061.0 1,112.0 1,322.0 1,556.0 1,806.0Semcireba -439.1 -718.5 -888.4 -429.0 -17.0 -8.0 -2.0 -2.0

mTliani saldo 256.3 465.9 141.6 20.0 83.0 58.0 73.0 83.0

finansuri aqtivebis wminda zrda 24.8 167.4 59.0 846.0 69.0 65.0 65.0 60.0zrda 33.8 184.0 230.2 894.0 90.0 85.0 80.0 75.0Semcireba -9.0 -16.6 -171.2 -48.0 -21.0 -20.0 -15.0 -15.0

valdebulebebs wminda zrda -164.2 -125.3 4.5 824.0 17.0 48.0 26.0 17.0saSinao -129.7 -63.6 -30.0 -50.0 -85.0 -35.0 -35.0 -35.0fulad sakredito organoebi 0.0 -20.4 -20.0 -30.0 -35.0 -35.0 -35.0 -35.0sxva valdebulebebi -32.6 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0sxva kreditoruli davalianeba -97.1 -43.2 -10.0 -20.0 -50.0 0.0 0.0 0.0

sagareo -34.5 -61.7 34.5 874.0 102.0 83.0 61.0 52.0aReba 127.4 172.7 166.2 988.0 195.0 170.0 160.0 150.0dafarva -161.9 -234.4 -131.7 -114.0 -93.0 -87.0 -99.0 -98.0

depozitebze naSTis cvlileba (+ zrda) 67.3 173.3 87.1 -2.0 31.0 41.0 34.0 40.0

balansi 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

memorandumis muxlebi

mTavrobis sagareo vali, mln aSS dolari 1734.9 1697.5 1790.1 2372.7 2445.6 2508.5 2556.1 2597.4sagareo valis momsaxureba, mln aSS dolari 110.6 152.2 102.1 151.3 147.1 140.2 151.6 151.6ZiriTadi Tanxa, mln. aSS dolari 89.3 131.9 78.8 76.0 66.4 65.9 77.3 77.8procenti, mln aSS dolari 21.2 20.3 23.3 75.3 80.7 74.2 74.2 73.8

mTavrobis saSinao vali, mln lari 1535.4 1510.9 1489.9 1459.9 1424.9 1389.9 1354.9 1319.9mTavrobis sagareo vali procentulad mSp-Tan 26.8% 21.1% 16.8% 17.4% 14.1% 11.6% 9.8% 8.4%mTavrobis sagareo vali procentulad eqsportTan 80.2% 66.5% 55.8% 57.8% 46.4% 36.8% 29.3% 23.5%mTavrobis sagareo valis momsaxureba procentulad

eqsportTan 5.1% 6.0% 3.2% 3.7% 2.8% 2.1% 1.7% 1.4%mTavrobis sagareo valis procentis momsaxureba

procentulad eqsportTan 1.0% 0.8% 0.7% 1.8% 1.5% 1.1% 0.9% 0.7%mTavrobis vali procentulad biujetis SemosavlebTan 165.3% 119.6% 87.3% 87.2% 76.2% 64.0% 54.5% 48.0%mTavrobis sagareo valis momsaxureba procentulad

biujetis SemosavlebTan 7.1% 7.3% 3.4% 4.0% 3.3% 2.5% 2.3% 2.0%mTavrobis sagareo valis momsaxureba procentulad

xarjebsa da arafinansuri aqtivebis SeZenasTan 6.7% 6.9% 3.0% 3.8% 3.3% 2.6% 2.3% 2.0%

mTavrobis sagareo valis procentis dafarva procentulad

xarjebsa da arafinansuri aqtivebis SeZenasTan 1.3% 0.9% 0.7% 1.9% 1.8% 1.4% 1.1% 1.0%

Page 41: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

41

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012faqt. faqt. winasw. mosalod. progn. progn. progn. progn.

(procentulad mSp-sTan)

Semosavlebi 24.2% 26.8% 29.3% 28.5% 26.4% 25.8% 25.5% 24.8%gadasaxadebi 17.1% 19.2% 21.6% 24.7% 24.4% 24.3% 24.3% 23.7%arapirdapiri gadasaxadebi 12.0% 13.1% 14.4% 14.1% 14.4% 14.4% 14.3% 14.1%pirdapiri gadasaxadebi 5.0% 6.1% 7.1% 10.6% 10.0% 9.9% 9.9% 9.6%

socialuri Senatanebi 3.7% 3.6% 4.2% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%grantebi 0.9% 1.2% 0.6% 0.9% 0.7% 0.6% 0.5% 0.4%sxva Semosavlebi 2.5% 2.7% 2.8% 2.9% 1.2% 1.0% 0.8% 0.7%

xarjebi 20.1% 22.2% 25.0% 25.2% 21.4% 21.0% 20.6% 19.8%Sromis anazRaureba 4.7% 4.1% 4.0% 5.2% 5.2% 5.2% 5.2% 5.2%saqoneli da momsaxureba 4.9% 5.6% 9.3% 7.7% 4.9% 4.9% 4.9% 4.4%procenti 1.0% 0.8% 0.6% 0.9% 0.7% 0.5% 0.4% 0.4%sagareo 0.3% 0.3% 0.2% 0.6% 0.5% 0.3% 0.3% 0.2%saSinao 0.7% 0.5% 0.3% 0.3% 0.2% 0.2% 0.2% 0.1%

subsidiebi 3.8% 2.4% 2.3% 2.1% 1.4% 1.2% 1.0% 0.8%grantebi 0.0% 0.0% 0.1% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%socialuri uzrunvelyofa 4.8% 5.5% 5.0% 6.6% 6.6% 6.6% 6.6% 6.6%sxva xarjebi 0.9% 3.8% 3.7% 2.7% 2.5% 2.5% 2.5% 2.5%

saoperacio saldo 4.1% 4.5% 4.2% 3.3% 5.0% 4.9% 4.9% 4.9%

arafinansuri aqtivebis wminda zrda 1.9% 1.2% 3.4% 3.2% 4.6% 4.7% 4.7% 4.7%zrda 5.7% 6.4% 8.6% 5.4% 4.7% 4.7% 4.7% 4.7%Semcireba -3.8% -5.2% -5.2% -2.2% -0.1% 0.0% 0.0% 0.0%

mTliani saldo 2.2% 3.4% 0.8% 0.1% 0.4% 0.2% 0.2% 0.2%

finansuri aqtivebis wminda zrda 0.2% 1.2% 0.3% 4.3% 0.3% 0.2% 0.2% 0.2%zrda 0.3% 1.3% 1.4% 4.5% 0.4% 0.3% 0.2% 0.2%Semcireba -0.1% -0.1% -1.0% -0.2% -0.1% -0.1% 0.0% 0.0%

valdebulebebs wminda zrda -1.4% -0.9% 0.0% 4.2% 0.1% 0.2% 0.1% 0.0%saSinao -1.1% -0.5% -0.2% -0.3% -0.4% -0.1% -0.1% -0.1%fulad sakredito organoebi 0.0% -0.1% -0.1% -0.2% -0.1% -0.1% -0.1% -0.1%sxva valdebulebebi -0.3% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%sxva kreditoruli davalianeba -0.8% -0.3% -0.1% -0.1% -0.2% 0.0% 0.0% 0.0%

sagareo -0.3% -0.4% 0.2% 4.4% 0.4% 0.3% 0.2% 0.1%aReba 1.1% 1.3% 1.0% 5.0% 0.8% 0.6% 0.5% 0.4%dafarva -1.4% -1.7% -0.8% -0.6% -0.4% -0.3% -0.3% -0.3%

depozitebze naSTis cvlileba (+ zrda) 0.6% 1.3% 0.5% 0.0% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1%

balansi 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%

Page 42: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

42

sagadamxdelo balansi

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012faqt. faqt. winasw. mosalod. progn. progn. progn. progn.

(mln aSS dolari)

mimdinare angariSi -691.6 -1186.7 -1931.3 -2488.4 -2806.2 -2890.6 -2682.7 -2442.8savaWro balansi -1211.3 -2036.3 -2872.6 -3710.0 -4485.0 -5167.9 -5751.5 -6344.9saqonlis eqsporti 1470.6 1663.9 2094.4 2709.7 3508.9 4572.3 5840.7 7331.6saqonlis importi -2681.9 -3700.2 -4967.0 -6419.7 -7993.9 -9740.2 -11592.2 -13676.5

momsaxurebis balansi 68.8 161.7 203.9 268.5 372.0 558.1 870.9 1331.2momsaxurebis eqsporti 693.0 887.1 1112.4 1396.0 1765.5 2246.2 2880.0 3700.6momsaxurebis importi -624.2 -725.4 -908.5 -1127.4 -1393.5 -1688.2 -2009.1 -2369.5

wminda faqtoruli Semosavlebi 92.0 165.4 42.9 11.4 122.4 264.0 461.0 549.2momsaxureTa xelfasi 229.3 296.5 384.1 496.7 638.1 804.2 976.3 1151.5procentebis gadaxda -137.2 -131.1 -341.3 -485.3 -515.8 -540.2 -515.3 -602.3mTavroba -21.2 -20.3 -23.3 -75.3 -80.7 -74.2 -74.2 -73.8kerZo -116.0 -110.8 -318.0 -410.0 -435.0 -465.9 -441.0 -528.5

wminda mimdinare transferebi 358.8 522.5 694.6 941.6 1184.4 1455.3 1736.9 2021.7mTavroba 55.1 90.5 53.0 112.0 118.6 112.1 106.3 98.4kerZo 303.7 432.0 641.6 829.6 1065.9 1343.2 1630.7 1923.3

kapitalis da finansuri angariSi 783.0 1642.4 2413.1 2700.4 3333.9 3483.4 3342.8 3210.1mTavroba -19.0 -34.7 20.7 582.7 72.9 62.9 47.7 41.3kerZo 683.4 1522.4 1720.3 1868.4 2947.8 3052.8 2913.8 2780.8sabanko sistema 118.6 154.7 672.1 249.4 313.3 367.7 381.3 388.0

rezervebis cvlileba (- zrda) -91.4 -455.7 -481.8 -212.0 -527.7 -592.8 -660.1 -767.3balansi 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

(procentulad mSp-sTan)

mimdinare angariSi -10.8% -15.3% -19.0% -18.9% -16.6% -13.6% -10.4% -8.0%savaWro balansi -18.9% -26.2% -28.2% -28.2% -26.5% -24.3% -22.2% -20.8%saqonlis eqsporti 22.9% 21.4% 20.6% 20.6% 20.8% 21.5% 22.6% 24.0%saqonlis importi -41.8% -47.7% -48.8% -48.8% -47.3% -45.7% -44.8% -44.8%

momsaxurebis balansi 1.1% 2.1% 2.0% 2.0% 2.2% 2.6% 3.4% 4.4%momsaxurebis eqsporti 10.8% 11.4% 10.9% 10.6% 10.4% 10.5% 11.1% 12.1%momsaxurebis importi -9.7% -9.3% -8.9% -8.6% -8.2% -7.9% -7.8% -7.8%

wminda faqtoruli Semosavlebi 1.4% 2.1% 0.4% 0.1% 0.7% 1.2% 1.8% 1.8%momsaxureTa xelfasi 3.6% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8%procentebis gadaxda -2.1% -1.7% -3.4% -3.7% -3.1% -2.5% -2.0% -2.0%mTavroba -0.3% -0.3% -0.2% -0.6% -0.5% -0.3% -0.3% -0.2%kerZo -1.8% -1.4% -3.1% -3.1% -2.6% -2.2% -1.7% -1.7%

wminda mimdinare transferebi 5.6% 6.7% 6.8% 7.2% 7.0% 6.8% 6.7% 6.6%mTavroba 0.9% 1.2% 0.5% 0.9% 0.7% 0.5% 0.4% 0.3%kerZo 4.7% 5.6% 6.3% 6.3% 6.3% 6.3% 6.3% 6.3%

kapitalis da finansuri angariSi 12.2% 21.2% 23.7% 20.5% 19.7% 16.4% 12.9% 10.5%mTavroba -0.3% -0.4% 0.2% 4.4% 0.4% 0.3% 0.2% 0.1%kerZo 10.7% 19.6% 16.9% 14.2% 17.4% 14.3% 11.3% 9.1%sabanko sistema 1.8% 2.0% 6.6% 1.9% 1.9% 1.7% 1.5% 1.3%

rezervebis cvlileba (- zrda) -1.4% -5.9% -4.7% -1.6% -3.1% -2.8% -2.6% -2.5%balansi 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%

Page 43: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

43

monetaruli mimoxilva

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012faqt. faqt. winasw. mosalod. progn. progn. progn. progn.

(mln lari)

wminda ucxouri aqtivebi 110.5 621.3 274.4 195.8 475.3 746.9 1083.8 1540.8ucxouri aqtivebi 1161.0 1968.9 2908.7 3155.4 3910.6 4770.5 5764.0 6897.9ucxouri valdebulebebi 1050.5 1347.6 2634.4 2959.6 3435.3 4023.6 4680.2 5357.1

saSinao aqtivebi 1800.7 2040.3 3706.3 4731.2 5819.7 7216.1 8938.2 11031.5mTavrobis wminda davalianeba 633.1 430.8 293.4 265.4 199.4 123.4 54.4 -20.6ekonomikis danarCeni seqtoris davalianeba 1829.3 2805.8 4738.7 5807.2 6989.6 8476.0 10279.8 12456.1sxva muxlebi wminda -661.7 -1196.3 -1325.8 -1341.4 -1369.2 -1383.3 -1396.0 -1404.0

farTo fuli M3 1911.2 2661.7 3980.6 4927.0 6295.0 7963.0 10021.9 12572.4farTo fuli M2 1069.9 1389.2 2132.0 2777.1 3635.3 4690.4 5929.2 7410.3naRdi fuli bankebs gareT 736.3 827.4 1152.1 1374.3 1663.0 1998.8 2394.5 2862.7depozitebi erovnul valutaSi 333.6 561.8 979.9 1402.8 1972.3 2691.6 3534.7 4547.6

depozitebi ucxour valutaSi 841.3 1272.5 1848.7 2149.9 2659.8 3272.6 4092.7 5162.0

memorandumis muxlebi

fulis mimoqcevis siCqare M3 6.08 5.18 4.27 4.01 3.76 3.53 3.30 3.06fulis mimoqcevis siCqare M2 10.9 9.9 8.0 7.1 6.5 5.99 5.58 5.19dolarizaciis koeficienti 71.6% 69.4% 65.4% 60.5% 57.4% 54.9% 53.7% 53.2%fulis multiplikatori M3 1.91 2.23 2.66 2.76 2.88 3.01 3.13 3.26fulis multiplikatori M2 1.07 1.16 1.42 1.55 1.66 1.77 1.85 1.92kerZo seqtoris krediti proc. mSp-sTan 15.7% 20.3% 27.9% 29.4% 29.5% 30.1% 31.1% 32.4%

(procentulad wina welTan)

wminda ucxouri aqtivebi -31.9% 462.4% -55.8% -28.6% 142.7% 57.1% 45.1% 42.2%ucxouri aqtivebi 20.7% 69.6% 47.7% 8.5% 23.9% 22.0% 20.8% 19.7%ucxouri valdebulebebi 31.3% 28.3% 95.5% 12.3% 16.1% 17.1% 16.3% 14.5%

saSinao aqtivebi 33.4% 13.3% 81.7% 27.7% 23.0% 24.0% 23.9% 23.4%mTavrobis wminda davalianeba -14.4% -32.0% -31.9% -9.5% -24.9% -38.1% -56% -138%ekonomikis danarCeni seqtoris davalianeba 73.2% 53.4% 68.9% 22.5% 20.4% 21.3% 21.3% 21.2%sxva muxlebi wminda 48.5% 80.8% 10.8% 1.2% 2.1% 1.0% 0.9% 0.6%

farTo fuli M3 26.4% 39.3% 49.6% 23.8% 27.8% 26.5% 25.9% 25.4%farTo fuli M2 26.5% 29.8% 53.5% 30.3% 30.9% 29.0% 26.4% 25.0%naRdi fuli bankebs gareT 19.5% 12.4% 39.2% 19.3% 21.0% 20.2% 19.8% 19.6%depozitebi erovnul valutaSi 45.0% 68.4% 74.4% 43.2% 40.6% 36.5% 31.3% 28.7%

depozitebi ucxour valutaSi 26.4% 51.3% 45.3% 16.3% 23.7% 23.0% 25.1% 26.1%

Page 44: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

44

erovnuli bankis angariSebi

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012faqt. faqt. winasw. mosalod. progn. progn. progn. progn.

(mln lari)

wminda ucxouri aqtivebi 342.0 1092.7 1460.4 1637.9 2253.9 2925.1 3695.9 4596.8ucxouri aqtivebi 851.6 1595.0 2248.3 2355.7 2927.2 3568.6 4324.6 5215.6ucxouri valdebulebebi 509.6 502.3 787.9 717.8 673.3 643.6 628.7 618.8

saSinao aqtivebi 659.5 100.6 38.2 150.4 -68.8 -275.2 -494.6 -738.9mTavrobis wminda davalianeba 645.8 426.9 328.9 300.9 234.9 158.9 89.9 14.9mTavrobis sasesxo davalianeba 832.8 787.1 776.3 746.3 711.3 676.3 641.3 606.3mTavrobis depozitebi 187.0 360.3 447.4 445.4 476.4 517.4 551.4 591.4

komerciuli bankebis davalianeba 0.0 -254.6 -303.5 -263.3 -388.2 -488.0 -505.9 -633.4sxva muxlebi wminda 13.7 -71.7 12.9 112.8 84.5 53.9 -78.6 -120.4

sarezervo fuli 1001.5 1193.2 1498.6 1788.2 2185.1 2649.9 3201.3 3857.9naRdi fuli mimoqcevaSi 811.4 929.5 1310.5 1554.2 1886.0 2272.0 2726.8 3265.0savaldebulo rezervi 129.8 224.6 1.2 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8naSTi sakorespondento angariSebze 60.3 39.1 186.9 232.6 297.6 376.3 472.8 591.2

memorandumis muxlebi

saerTaSoriso rezervebi*

erTi Tvis saSualo importis jeradi 1.7 2.5 2.9 2.6 2.8 2.9 3.0 3.1mln aSS dolari 475.1 930.8 1412.6 1624.6 2152.3 2745.1 3405.2 4172.5

(procentulad wina welTan)

wminda ucxouri aqtivebi 217.5% 219.5% 33.7% 12.2% 37.6% 29.8% 26.4% 24.4%ucxouri aqtivebi 21.6% 87.3% 41.0% 4.8% 24.3% 21.9% 21.2% 20.6%ucxouri valdebulebebi -14.0% -1.4% 56.9% -8.9% -6.2% -4.4% -2.3% -1.6%

saSinao aqtivebi -9.5% -84.8% -62.0% 293.4% -145.8% 299.9% 79.7% 49.4%mTavrobis wminda davalianeba -10.5% -33.9% -23.0% -8.5% -21.9% -32.4% -43.4% -83.4%mTavrobis sasesxo davalianeba -1.0% -5.5% -1.4% -3.9% -4.7% -4.9% -5.2% -5.5%mTavrobis depozitebi 56.2% 92.7% 24.2% -0.4% 7.0% 8.6% 6.6% 7.3%

komerciuli bankebis davalianeba -100.0% '-' 19.2% -13.2% 47% 25.7% 3.7% 25.2%sxva muxlebi wminda -71.4% -622.2% -117.9% 776.5% -25.1% -36.2% -245.9% 53.2%

sarezervo fuli 19.7% 19.1% 25.6% 19.3% 22.2% 21.3% 20.8% 20.5%naRdi fuli mimoqcevaSi 20.0% 14.6% 41.0% 18.6% 21.3% 20.5% 20.0% 19.7%savaldebulo rezervi 40.6% 73.0% -99.5% 19.7% 7.1% 6.7% 6.2% 5.9%naSTi sakorespondento angariSebze -11.3% -35.1% 377.7% 24.4% 27.9% 26.5% 25.6% 25.0%* gansxvaveba erovnuli bankis monacemebTan gamowveulia imiT, rom saerTaSorizo rezervebSi gaTvaliswinebulia erovnuli

bankis "sxva ucxouri aqtivebi"

Page 45: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

45

danarTi 2 saministroTa saSualovadiani samoqmedo gegmebis matricebi

Page 46: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

46

mxarjavi

dawesebuleba saqarTvelos finansTa saministro

prioritetebi 1..sabiujeto procesis

srulyofa

2.xazinis ganviTareba 3.safinanso

politika

4.Semosavlebis

mobilizeba

5.institucionaluri

ganviTareba

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

bolo wlebis ganmavlobaSi

gatarebuli reformebis Sedegad

mniSvnelovnad daixvewa

sabiujeto procesi, magram

saerTaSoriso Sefasebis

indikatorebis (PEFA) mixedviT

kidev rigi RonisZiebebia

gasatarebeli imisaTvis, rom

qveynis biujeti Seesabamebodes

saerTaSoriso standartebs,

srulad iyos integrirebuli

MTEF sabiujeto procesSi rogorc saxelmwifo, aseve

adgilobrivi biujetebis doneze.

saxelmwifo resursebis

marTvis sistemis

efeqturobis zrda

fuladi saxsrebis

centralizaciisa da

Tavisufali fuladi

saxsrebis marTvis

meqanizmis SemoRebis

gziT.

aRricxvis sistemis

reformireba saxelmwifo

finansebis statistikis

(GFSM) 2001 wlis

meTodologiisa da

sajaro seqtoris

saerTaSoriso

buRaltruli

standartebis (IPSAS) danergva

sajaro seqtoris

finansuri marTvis

integrirebuli

sainformacio sistemis

(PFMS) danergva.

saxazino operaciebis

gansaxorcieleblad

saWiro droisa da

materialuri

danaxarjebis minimizeba

eleqtronuli

sabuTbrunvis

(eleqtronuli xazina)

gziT

axali sagadasaxado

kodeqsi (2005) da axali

sabaJo kodeqsi (2006)

mniSvnelovani nabijebi

gadaidga biznes-garemosa

da vaWrobis

liberalizaciis

TvalsazrisiT. Tumca,

aucilebelia Semdgomi

reformebi da

gamartiveba.

2005-2006 wlebSi

daiwyo molaparakebebi

ormagi dabegvris Tavidan

acilebasTan

dakavSirebiT da xeli

moewera SeTanxmebebs

ramdenime qveyanasTan.

momdevno wlebis

ganmavlobaSi es procesi

unda gagrZeldes

sagadasaxado

ganakveTebisa da

gadasaxadebis raodenobis

Semcirebis miuxedavad

mniSvnelovnad gaizarda

gadasaxadis

nebayoflobiTi gadaxda

da gadasaxadebis

gamarTulma akrefam

gamoiwvia gadasaxdebis

zrda.

ganxorcielda

mniSvnelovani reforma,

2007 wlis dasawyisSi

sagadasaxado

departamenti, sabaJo

departamenti da

finansuri policia

gaerTianda da Seiqmna

Semosavlebis samsaxuri.

2008 wels dasrulda

Semosavlebis samsaxuris

regionaluri centrebis

formireba, romlis

Sedegad regionebSi

moxda sagadasaxado da

sabaJo samsaxurebis

gaerTianeba

am Sedegebis mdgradobis

miRwevis mizniT,

Semosavlebis samsaxurs

sWirdeba Semdgomi

gaZliereba da reforma

saqarTvelos

finansTa saministros

miznebis, funqciebisa da

valdebulebebis

srulyofilad

ganxorcielebis

aucilebeli winapirobaa

kvalificiuri da

kompetenturi adamianuri

resursis arseboba. am

mizniT mniSvnelovania:

a) saministros

warmatebul saqmianobaSi

adamianuri resursis

rolis mkveTrad

gansazRvra, sajaro

mosamsaxureTa

funqciebis,

uflebamosilebebisa da

pasuxismgeblobebis

dadgena, maTi motivaciis

amaRleba da samarTliani

Sromis anazRaurebisa da

motivirebis sistemebis

danergva.

b) saministros

sistemis masStabiT

efeqturi treiningis

sistemis danergva.

g) saministros

sistemis sajaro

mosamsaxureTa erTiani

sainformacio bazis

Seqmna.

amasTan kidev

rCeba ramdenime

problema,

gansakuTrebiT,

sagadasaxado da sabaJo

infrastruqturis

sferoSi

Page 47: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

47

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea,

rodis daiwyo)

2009-2012 2009-2012 2009-2012 2009-2012 2009-2012

mosalodneli

Sedegebi

sabiujeto procesi gaxdeba efeqturi da gamWvirvale

gaumjobesdeba makroekonomikuri da

fiskaluri prognozirebis

SesaZlebloba da modeli

daixveweba Sida valis

menejmenti

gaumjobesdeba donorTa koordinacia, raTa moxdes

damatebiTi investiciebis

mozidva

sabiujeto procesi daeyrdnoba MTEF-is principebs saxelmwifo da avtonomiuri

respublikebisa da saqarTvelos

adgilobrivi TviTmmarTveli

erTeulebis biujetebi

daakmayofileben saerTaSoriso

standartebs, MTEF srulad

iqneba integrirebuli

sabiujeto procesSi,

SemoRebuli iqneba Sefasebis

indikatorebi

avtonomiuri respublikebisa

da saqarTvelos adgilobrivi

TviTmmarTveli erTeulebis

biujetebi momzaddeba GFSM 2001 standartebis mixedviT

finansTa saministros, saxazino samsaxuris, dargobrivi

saministroebis da avtonomiuri

respublikebisa da saqarTvelos

adgilobrivi TviTmmarTveli

erTeulebis moqceva erTian

sabiujeto sistemaSi

SenarCunebuli iqneba sagareo

valis mdgradoba

gaumjobesdeba saxelmwifo saxsrebis

marTva, saxazino

operaciebisaTvis

saWiro dro minimumamde

Semcirdeba

biujetis procesis yoveli etapi

integrirebuli iqneba

erT sistemaSi

saxelmwifo finansebis

menejmentis erTiani

sainformacio sistemis

danergvis gziT.

gaumjobesdeba mTavrobis saaRricxvo

sistema da moxdeba

integracia biujetis

saerTaSoriso

finansebis

statistikasTan

gaumjobesdeba biznes garemo, sagadasaxado

sistemis gamartivebis

gziT.

gaizrdeba saerTaSoriso

TanamSromloba

fiskalur sferoSi

gaumjobesdeba Semosavlebis

samsaxuris muSaobis

xarisxi, gaizrdeba

gadasaxadis

nebayoflobiT gadaxda

da Semcirdeba

damnaSaveoba

sagadasaxado sistemaSi

Semosavlebis samsaxuri

ganviTardeba

funqcionalurad

gaizrdeba sazogadoebis informirebuloba

sagadasaxado sakiTxebze

Seiqmneba/Camoyalibdeba:

a) biznes procedurebi

(teqnologiuri sqemebi);

b) finansTa saministros

Tanamdebobebis mixedviT

klasificirebuli

movaleobebi da

samuSaos aRwerilobebi;

g)saministros sajaro

mosamsaxureTa

sakvalifikacio

moTxovnebi da saWiro

treningebis nusxa;

d)TanamSromelTa

angariSgebis formebi;

e)saministros sajaro

mosamsaxureTa Sefasebis

sistema;

v)Sromis anazRaurebisa

da waxalisebis axali

sqemebi.

saministros mTeli

sistemis

TanamSromelTa

kvalifikaciis

amaRleba, axali

kadrebis momzadeba.

amoqmeddeba finansTa saministros mTeli

sistemis sajaro

mosamsaxureTa erTiani

sainformacio baza.

gaizrdeba sajaro samsaxuris efeqtianoba

sabiujeto, sabaJo da

sagadasaxado sferoSi.

gaizrdeba finansTa saministros Sida

Page 48: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

48

moxdeba saxelmwifo Sida

valis inventarizacia

sagareo valTan dakavSirebuli

statistikur monacemTa

validaciisa da angariSgebis

procedurebis srulyofa

kontrolisa da

iuridiuli saqmianobis

efeqturoba

gaumjobesdeba finansTa saministros sistemis

infrastruqtura

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

sabiujeto procesis Sesabamisoba MTEF is principebTan

saxelmwifo biujeti da

avtonomiuri respublikebisa da

adgilobrivi TviTmmarTveli

erTeulebis biujetebi

mzaddeba GFSM 2001

standartebis mixedviT

sabiujeto procesis Sefasebis qula PEFA –s kriteriumebis

mixedviT miaRwevs maqsimums

Sida valis dasrulebuli

inventarizacia

Camoyalibdeba `istoriuli

valebis~ kompensaciis meqanizmi

erovnuli bankis mimarT

arsebuli davalianebis dafarva

moxdeba grafikis mixedviT

sagareo finansuri valdebulebebis momsaxureba

SeTanxmebebis pirobaTa

Sesabamisad

sagareo valis mdgradobis

indikatorebis mimarTeba

mdgradobis zRvrul maCveneblebTan

saerTaSoriso organizaciebisa da dainteresebuli uwyebebis

moTxovnaTa uzrunvelyofa

sagareo valTan dakavSirebuli

Sesabamisi informaciiT

eleqtronuli xazinis

ganviTarebisaTvis

saWiro sakanonmdeblo

da teqnikuri

sakiTxebis gadawyveta

da etapobrivi

ganxorcieleba.

saxelmwifo finansebis

marTvis integrirebuli

sistemis programuli

uzrunvelyofis SeZena,

morgeba da danergva.

xazinis centraluri da

regionaluri ofisebis

Sesabamisi aRWurva

komunikaciebiTa da

sistemebiT.

TanamSromelTa

treningi axali

sistemebis gamoyenebaSi.

GFSM-2001-is

etapobrivi danergva.

pirvel etapze dainerga

xazinis mTavari wigni,

sakaso meTodis

ekonomikur

klasifikaciaze

dayrdnobiT. SemdgomSi

dainergeba daricxvis

meTodi.

mTavrobis aRricxvis politikis SemuSaveba

sajaro seqtoris

saerTaSoriso

buRaltrul

standartebTan (IPSAS) SesabamisobaSi

etapobrivad, erovnuli

kanonmdeblobisa da

specifikis

gaTvaliswinebiT.

momsaxurebis safasurisa da

mosakrebelis garkveviT

gansazRvra da

ganakveTebis

optimizacia.

mosakreblebis kodeqsis

Camoyalibeba

Sesabamisi meoradi sabaJo kanonmdeblobis

Camoyalibeba, romelic

miznad isaxavs

administraciuli

procedurebis

gamartivebas da

tvirTis

registraciisaTvis

saWiro drois

Semcirebas

sabaJo gadasaxadis gauqmeba.

ormagi dabegvris Tavidan acilebis

SeTanxmebebis

xelmowera,

gansakuTrebiT,

evrokavSiris wevr

qveynebTan da

saqarTvelos ZiriTad

savaWro/sainvesticio

partnoirebTan.

valdebulebebi

ganxorcieldeba

finansTa saministros

kompetenciis

farglebSi

mTavrobaTaSorisi

ekonomikuri

TanamSromlobis

komisiis

auditis danergva, riskis Sefasebis

principebze

dayrdnobiT.

sagadasaxado auditis Sefasebis sistemis

danergva.

erTiani auditis samsaxuris Seqmna

gadasaxadis gadamxdelTa

momsaxurebis

eleqtronuli

saSualebebis Seqmna,

rac sagadasaxado

deklaraciebis da sxva

informaciis

eleqtronuli

mimocvlis saSualebas

mogcems.

Semosavlebis

samsaxuris

momsaxurebis sferos

ganviTareba

sadavo situaciebSi miRebuli

gadawyvetilebebis

sainformacio bazis

Seqmna, informaciis

perioduli gamoqveyneba

gadasaxadis

gadamxdelTa

informirebis mizniT.

normatiul aqtebSi

administraciuli

procedurebis

gamartiveba.

sabaJo gamSvebpunqtebze satransporto

saSualebebis

dasaTvaliereblad

saministros mTeli

sistemisaTvis

klasificirebuli

movaleobebis mixedviT

samuSaos

aRwerilobebis,

sakvalifikacio

moTxovnebis, saWiro

treiningebis nusxis

arseboba, angariSgebisa

da Sefasebis

sistemebis danergva;

saministros centraluri aparatisa

da saxelmwifo

saqveuwyebo

dawesebulebebis

maRalkvalificiuri

kadrebiT

uzrunvelyofa;

saministros TanamSromelTa

motivaciisa da

rogorc materialuri

(samarTliani Sromis

anazRaureba da

waxaliseba), aseve

aramaterialuri

motivirebis sistemebis

danergva.

adamianuri resursis

efeqturi marTvis

Sedegad saministros

sistemidan

kvalificiuri

kadrebis gadinebis

Semcireba;

PEMSY programuli

uzrunvelyofis

gaumjobeseba

struqturul

qvedanayofebs Soris

Page 49: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

49

protokol/dokumentebi

s Tanaxmad.

riskebis marTvis

sistemis danergva.

saqonlis sabaJo

Rirebulebis Sefaseba

riskebis marTvis

sistemaze dafuZlebiT.

sabaJo sistemis TanamSromelTa

funqciebis gansazRvra.

meTodologiis

momzadeba Semosavlebis

samsaxuris

TanamSromelTaTvis

axali sisxlis

samarTlis kodeqsis

warmosadgenad 2008

wlidan.

gamomZiebelTa da

operatiuli muSakebis

saqmianobis Sefasebis

kriteriumebis dadgena

– Sida procedurebisa

da kontrolis wesebis

Camoyalibeba

fiskalur sferoSi

gamoZiebaTa integrireba

da TanamSromlobis

Camoyalibeba

sagamoZiebo

organoebTan, sabaJo da

sagadasaxado

organoebis

TanamSromlebTan.

TanamSromlobis

Camoyalibeba partniori

qveynebis finansur

policiebTan

gadasaxadebis akrefis gaZliereba

gadasaxadis

gadamxdelTa

kulturisa da

TviTSegnebis amaRlebis

gziT

kavSiris gaumjobeseba

Sida auditis kriteriumebis

Camoyalibeba

Sida kontrolis

meqanizmebis

ganviTareba, Sida

auditis paralelurad.

finansTa saministros sistemaSi momzadebuli

normatiuli

aqtebisaTvis pasportis

Seqmna.

sagadasaxado inspeqciebis

gadasaxadis

gadamxdelTa

momsaxurebis

ganyofilebebebis

materialur-teqnikuri

bazis reabilitacia

satelefono

sakonsultacio qselis

Seqmna

Tavdapirveli

registraciis

meqanizmebis

Camoyalibeba dRg s

operaciebisaTvis

eleqtronuli formiT

dRg-s gadamxdelebs

Soris

axali sabaJo

centrebis gaxsna

TbilisSi, foTSi,

quTaissa da

axalcixeSi

sabaJo momsaxurebis centrebis aRWurva

kompiuterebiTa da

programuli

uzrunvelyofiT.

savaraudo

xelisSemSleli

faqtorebi

maRalkvalificiuri kadrebis

gadineba GFSM 2001-isa da

IPSAS-is danergva

xangrZlivi rTuli

arasakmarisi kvalificiuri kadrebi;

Page 50: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

50

procesia da moiTxovs

did materialur da

droiT danaxarjebs

maRalkvalificiuri

kadrebis gadineba.

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w.

faqti

2007w.

faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti 13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8 saqarTvelos finansTa saministro 80.5 108.0 121.2 128.0 115.0 108.0 102.0 mSp-s mimarT procentulad 0.6% 0.6% 0.6% 0.5% 0.4% 0.3% 0.3% m.S. arafinansuri aqtivebi 6.1 23.0 31.7 32.0 25.0 18.0 12.0 mSp-s mimarT procentulad 0.04% 0.14% 0.16% 0.14% 0.09% 0.05% 0.03%

Page 51: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

51

mxarjavi

dawesebuleba saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro

prioritetebi

1. ekonomikuri politika

da misi ganxorcielebis

koordinacia,

statistikuri kvlevebi

2. infrastruqturis

ganviTareba

3. sagareo vaWroba,

ucxouri investiciebi,

turizmi, xarisxis

infrastruqtura

4. kerZo samewarmeo

seqtoris

xelisSewyoba,

saxelmwifo qonebis

privatizacia

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

• Tanmimdevruli

ekonomikuri politikis

ganxorcieleba

aucilebelia

investiciebis mozidvisa

da axali samuSao

adgilebis SeqmnisaTvis;

ekonomikis yvela dargis

sainvesticio

mimzidvelobis zrdam

grZelvadian perspeqtivaSi

unda ganapirobos

stabiluri ekonomikur

zrda.

• unda moxdes maRalxarisxiani

statistikuri kvlevebis

ganxorcieleba, rac

xels Seuwyobs

ekonomikuri politikis

dagegmvas;

• statistikis sistemaSi unda moxdes sakvanZo

sakvlevi indikatorebis

optimizacia da maTi

kvlevis xarisxis

amaRleba.

• ekonomikuri ganviTarebis daCqarebisaTvis erT-erTi

aucilebeli winapirobaa

sabaziso

infrastruqturis

Semdgomi ganviTareba.

• ZiriTad avtomagistralebze

usafrTxo da maRali

gamtarunarianobis

uzrunvelsayofad,

aucilebelia gzebis

maxasiaTeblebis

daaxloveba saerTaSoriso

moTxovnebisadmi; • yovelwiurad

Casatarebelia gzebis

infrastruqturis movlis,

reabilitaciis,

daganviTarebisa da

mSeneblobis samuSaoebi

Catareba. • kavSirgabmulobis

seqtorSi unda moxdes

Tanamedrove

teqnologiebis danergvis

xelisSewyoba.

• qveynis sagareo savaWro bazrebis

diversificirebisaTvis unda

moxdes SeRavaTiani sagareo

savaWro reJimebis damyareba

sagareo savaWro

partniorebTan.

• ucxour bazrebze arasatarifo barierebis

daZlevisaTvis aucilebelia

qveyanaSi warmoebuli

produqciisa da

momsaxurebis

konkurentunarianobis

zrda;

• unda moxdes teqnikuri regulirebis

(standartebis,

metrologiisa da

akreditaciis sferoebis)

Semdgomi ganviTareba

saerTaSorisod aRiarebul

normebTan daaxlovebis

mizniT.

• ucxouri investiciebisa da turistebis

mozidvisaTvis aucilebelia

saerTaSoriso doneze da

qveynis SigniT iseTi

RonisZiebebis gatareba,

romelTa Sedegadac moxdeba

• saxelmwifos

sakuTrebaSi

darCenili aqtivebis

udidesi nawili ar

aris srulfasovnad

CarTuli ekonomikur

aqtivobaSi;

• aRniSnuli

aqtivebis udidesi

nawili imyofeba mZime

ekonomikur

mdgomareobaSi,

• unda moxdes maTi privatizacia, rac

xels Seuwyobs am

sawarmoebis

gajansaRebas da

Seqmnis axal samuSao

adgilebs.

Page 52: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

52

arsebuli sainvesticio da

turistuli

SesaZleblobebis

demonstrireba.

• ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea,

rodis daiwyo)

2009-2012 2009-2012 2009-2012

(dawyebulia 2007 wlidan) 2009-2012

mosalodneli

Sedegebi

• stabiluri

markoekonomikuri garemos

SenarCuneba saSualovadian

da grZelvadian

perspeqtivaSi

• ucxouri da adgilobrivi investiciebis

zrda

• saavtomobilo gzebis

infrastruqturis

ganviTareba, misi xarisxis

gaumjobeseba;

• qveynis satranzito potencialis zrda da

aTviseba.

• eqsportis zrda da diversificireba;

• saqarTvelos

popularizacia turistuli

da sainvesticio

mimzidvelobis

TvalsazrisiT;

• ucxouri investiciebis zrda da diversificireba;

• qveynis Sida turistul

produqtebze moTxovnis

zrda;

kurortebisa da sarekreacio

zonebis gegmazomieri

ganviTareba da investiciebis

mozidvis xelSewyoba.ñ

• axali samuSao

adgilebis Seqmna;

• regionebSi mosaxleobis

dasaqmebis zrda;

• ekonomikurad mdgradi kerZo

sawarmoebis

raodenobis zrda.

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

• makroekonomikuri maCveneblebi da maTi

dinamika

• sxvadasxva saerTaSoriso organizaciebisa da

analitikuri centrebis

mier saqarTvelosadmi

miniWebuli reitingebi

• ucxouri investiciebis moculobis dinamikis

maCveneblebi

• reabilitirebuli,

modernizebuli da axlad

aSenebuli saavtomobilo

gzebis monakveTebis

sigrZis maCvenebeli

• satransporto derefani foTi-Tbilisi-wiTeli (E -60) xidis derefnis modernizacia/mSenebloba;

• yvela raionul centrTan

misasvleli saavtomobilo

gzis reabilitacia;

• ZiriTad sakurorto, istoriul da kulturul

• ucxoel vizitorTa da

turistTa raodenoba

• adgilobrivi turistebis

ricxvis zrda

• saerTaSioriso turistuli gamofenebisa da

sxva RonisZiebebis

raodenoba, romelSic

saqarTvelo miiRebs

monawileobas

• dasaqmebis da

umuSevrobis

maCveneblebis dinamika

• gacemuli

kreditebis raodenoba

da sakredito

portfelis moculoba

• axlad

registrirebuli da

likvidirebuli

kompaniebis

raodenobis dinamika

• privatizebuli

obieqtebis raodenoba

Page 53: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

53

ZeglebTan mimsasvleli

gzebis reabilitacia;

• mosazRvre qveynebTan misasvllei gzebis sruli

reabilitacia;

• tvirTbrunvisa da mgzavrTa gadayvanis

dinamikis maCveneblebi.

• privatizebuli

miwis farTobis

maCvenebeli

savaraudo

xelisSemSleli

faqtorebi

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w. faqti 2007w. faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti 13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8

saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro

194.7 260.3 267.9 227.0 250.0 280.0 300.0

mSp-s mimarT procentulad

1.4% 1.5% 1.4% 1.0% 0.9% 0.8% 0.8%

m.S. arafinansuri aqtivebi

137.9 181.1 155.4 155.0 160.0 180.0 180.0

mSp-s mimarT procentulad

1.00% 1.07% 0.79% 0.65% 0.57% 0.54% 0.47%

Page 54: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

54

mxarjavi

dawesebuleba

saqarTvelos iusticiis saministro

prioritetebi

1.sasjelaRsrulebisa da

probaciis sistemis

saerTaSoriso

standartebTan

Sesabamisobis

uzrunvelyofa

2. funqcionirebadi

samoqalaqo reestris

Seqmna

3. ufaso samarTlebrivi

daxmarebis sistemis efeqtiani

funqcionireba

4. saaRsrulebo

sistemis efeqtiani

muSaoba da misi

mowyoba Tanamedrove

standartebis

Sesabamisad

mimarTulebis

prioritetul

obis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

saqarTvelos

sasjelaRsrulebisa da

probaciis sistemebi ver

pasuxoben Tanamedrove

standartebs

samoqalaqo reestris

sferoSi dawyebuli

reforma saWiroebs

bolomde miyvanas.

dResdReobiT ufaso

samarTlebrivi daxmareba

mxolod sisxlis samarTlis

saqmeebiT Semoifargleba; ar

arsebobs efeqturi sistema,

romliTac uzrunvelyofili

iqneba yvela adamianisaTvis

ufaso iuridiuli daxmarebis

SeTavazeba.

meqanizmi, romelic

qveyanaSi dagrovili

aRusrulebeli

saqmeebis aRsrulebas

swrafad da

efeqturad Seuwyobs

xels, amJamad

araefeqturia da

saWiroebs srulyofas

ganxorcieleb

is savaraudo

vadebi (Tu

mimdinarea,

rodis

daiwyo)

2006-2012

2006-2012

saqarTvelos mTel

teritoriaze sisxlis

samarTlis saqmeebze ufaso

iuridiuli daxmarebis

ganxorcieleba daiwyo 2007

wlidan, xolo samoqalaqo da

administraciuli

samarTalwarmoebis saqmeebze

2009 wlidan daiwyeba

2007-2012

Page 55: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

55

mosalodneli

Sedegebi

evropuli cixis wesebiT

gansazRvruli

standartebis

damkvidreba,

sasjelaRsrulebis

dawesebulebebSi,

resocializaciis

programebis Sedegad

patimarTa da

probacionerTa

integrireba

sazogadoebaSi.

srulyofili

momxmarebelze

orientirebuli samoqalaqo

reestris samsaxuri,

eleqtronuli

mmarTvelobis principze

agebuli samoqalaqo

reestris sistema, `erTi

fanjris~ principiT

miwodebuli momsaxureba.

biometriuli pasportebis,

plastikuri baraTebis

gacema, sxva

organizaciebisaTvis

monacemTa bazis

xelmisawvdomoba,

samoqalaqo aqtebis,

piradobisa da pasportebis

srulyofili erTiani

monacemTa baza.

ufaso iuridiuli daxmarebis

sistemis Seqmna saqarTvelos

mTel teritoriaze;

yvela sasamarTlo

gadawyvetilebis

kanonmdeblobiT

dadgenil vadebSi

aRsruleba;

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

2007-2010 wlebSi

guriaSi da kaxeTSi,

xolo 2009-2010 wlebSi

aWaraSi axali

dawesebulebebis

mSenebloba, 2011 wlamde

sapyrobile-

dawesebulebebSi

ganTavsebuli patimrebis

raodenobis

SesabamisobaSi moyvana

sapyrobile-

dawesebulebebis

patimrebis Sevsebis

normebTan.

srulyofili da daculi

monacemTa baza

yvela adamianis efeqturi da

xarisxiani ufaso iuridiuli

daxmarebiT uzrunvelyofa.

qveyanaSi

aRusrulebeli

saqmeebis Semcireba,

dasrulebuli

saqmeebis da

saxelmwifo biujetis

sasargeblod

amoRebuli Tanxebis

odenobis zrda.

Page 56: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

56

savaraudo

xelisSemSle

li faqtorebi

patimarTa da

probacionerTa

raodenobis dinamiuri

zrda, rac

araadekvaturia rogorc

adgilebis raodenobasTan

sasjelaRsrulebis

dawesebulebebSi (ver

moxerxdeba mSeneblobiTa

da remontiT

uzrunvelyofa, Tu

mzardi tendencia

SenarCunebul iqna), aseve

- personalis raodenobis

simciresTan (rogorc

sasjelaRsrulebis, aseve

- probaciis sistemebSi).

donorebis finansuri

mxardaWerisa da dawyebuli

samarTlebrivi reformis

Sewyveta.

saxelmwifos mxridan

mosaxleobis ufaso iuridiuli

daxmarebis arsebobis Sesaxeb

arainformirebuloba.

dafinanseba

sasjelaRsrulebis

sistemis reabilitaciaze

2009 wels mimarTuli

iqneba 40.0 mln lari,

2010 wels - 60.0 mln

lari, 2011 wels – 25.0

mln lari, xolo 2012

wels – 5.0 mln lari.

Page 57: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

57

mxarjavi

dawesebuleba

saqarTvelos iusticiis saministro

prioritetebi

5. adamianis uflebaTa evropul sasamarTlosa da

saerTaSoriso arbitraJebSi saxelmwifo

warmomadgenlobis uzrunvelyofa

6. saeqsperto saqmianobis organizeba da warmoeba

eqspertizis saerTaSoriso standartebis

Sesabamisad

mimarTulebis

prioritetulobis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

bolo wlebSi gaizarda evropul sasamarTloSi

saqarTvelos winaaRmdeg wardgenili gancxadebebis

raodenoba;

aucilebelia arsebul saarbitraJo davebSi saxelmwifo

poziciebis efeqtiani warmodgena da dacva.

sasamarTlo eqspertiza aris marTlmsajulebis

Semadgeneli nawili da statistikis Tanaxmad

sasamarTlos gadawyvetilebebis 90% eyrdnoba

eqspertis daskvnas, agreTve aRniSnuli daskvna

safuZvlad edeba ganaCens; qveyanaSi ki ar arsebobs

Tanamedrove saeqsperto dawesebuleba;

mizanSewonilia kadrebis kvalifikaciis amaRleba.

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea,

rodis daiwyo)

2006-2012

2007-2012

mosalodneli

Sedegebi

wardgenil ganacxadTa raodenobis proporciulad

saqarTvelosTvis politikuri da materialuri

pasuxismgeblobis dadgenis SemTxvevebis Semcireba,

samarTlebrivi dacvis efeqtiani Sidasaxelmwifoebrivi

sistemis Camoyaliba, saqarTvelos winaaRmdeg

saarbitraJo davebis prevencia da ukve arsebul davebSi

saqarTvelosTvis maqsimalurad xelsayreli Sedegis

uzrunvelyofa.

samarTalwarmoebis vadebis Semcireba,

maRalkvalificiuri da maRalteqnologiuri

saeqsperto biuris amoqmedeba, riTac SesaZlebeli

gaxdeba gauxsnel danaSaulTa saqmeebis Semcireba da

provocirebuli danaSaulis Tavidan acileba.

moqalaqeTa uflebebis dacva, eqspertizis maRali

xarisxi.

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

adamianis uflebaTa evropul sasamarTloSi Sesuli

sarCelebis raodenobis proporciulad evropuli

sasamarTlos mier saqarTvelos mxridan adamianis

uflebaTa evropuli konvenciiT nakisri valdebulebebis

darRvevis dadgenis SemTxvevebis Semcirebuli

raodenoba.

saqarTvelos sasargeblod gadawyvetili saarbitraJo

davebis raodenobis zrda.

samarTalwarmoebis vadebis Semcireba

eqspertizis Sesrulebis vadebis Semcireba

gauxsnel danaSaulTa raodenobis Semcireba

Page 58: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

58

savaraudo

xelisSemSleli

faqtorebi

mimdinare saarbitraJo davebis warmomavloba Zveli

korufciuli garigebebidan;

am sferoSi Sesabamisi sakanonmdeblo cvlilebebis

ganuxorcielebloba.

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w. faqti 2007w. faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti

13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8

saqarTvelos iusticiis saministro 72.0 135.9 128.3 157.0 180.0 140.0 110.0

mSp-s mimarT procentulad

0.5% 0.8% 0.6% 0.7% 0.6% 0.4% 0.3%

m.S. arafinansuri aqtivebi 28.2 60.8 26.9 50.0 70.0 30.0 10.0

mSp-s mimarT procentulad

0.20% 0.36% 0.14% 0.21% 0.25% 0.09% 0.03%

Page 59: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

59

mxarjavi

dawesebuleba saqarTvelos sagareo saqmeTa saministro

prioritetebi 1.saministros

kompetenciis

farglebSi usafrTxo,

SeZlebuli da

demokratiuli qveynis

CamoyalibebaSi

xelSewyoba

1.1 saerTaSoriso

mxardaWeris

konsolidacia

konfliqtebis

mogvarebis saqmeSi;

1.2 NATO-Si integraciis procesis

xelSewyoba;

1.3 evrokavSirTan

TanamSromlobis

gafarToeba;

1.4 regionuli

TanamSromlobis

ganviTareba;

1.5 energetikuli

TanamSromloba;

1.6 ekonomikuri

diplomatia;

1.7 demokratiis

konsolidacia.

2.saerTaSoriso

urTierTobaTa sistemaSi

saqarTvelos rolisa da

adgilis saTanadod

warmoCena

2.1 saqarTvelos

warmoCena

2.2 saerTaSoriso

usafrTxoebis

ganmtkicebaSi wvlilis

Setana;

2.3 energetikuli

usafrTxoeba;

2.4 sazRvargareT

qarTuli kulturis

popularizaciis

xelSewyoba da

TanamemamuleebTan

urTierToba.

3.sazRvargareT myofi

saqarTvelos moqalaqeebis

dacva 3.1 sazRvargareT

saqarTvelos moqalaqeebis

mxardaWera da maTi

uflebebis dacva;

3.2saqarTvelos

moqalaqeebis

sazRvargareT

mogzaurobaSi, swavlaSi,

muSaobasa da biznesis

warmoebaSi xelSewyoba.

4. diplomatiuri da

organizaciuli

qmediToba

4.1 adamianuri resursebis

marTvis sistemis

srulyofa

4.2 dagegmvis sistemis

srulyofa:

- mokle da

saSualovadiani dagegmvis

sistemis Camoyalibeba;

- resursebis marTvis

optimizacia

komunikaciis sistemis

gaumjobeseba

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

•saqarTvelos

teritoriaze

saqarTvelos

suverenitetis

nawilobrivi

gavrceleba

mniSvnelovnad aferxebs

qveynis mdgradi

ganviTarebis

perspeqtivebs.

•wlebis manZilze

izolaciaSi yofnam

gamoiwvia qveynis Sesaxeb

arasakmarisi da

arazusti informaciis

gavrceleba, ris

Sedegadac saerTaSoriso

Tanamegobrobas

arasruli informacia

aqvs qveynis

•sazRvargareT

saqarTvelos moqalaqeebis

uflebebis dacva sagareo

uwyebis erT-erT ZiriTad

movaleobas warmoadgens;

•qveynis kvalificiuri

adamianuri resursebiT

uzrunvelyofis mizniT

studentTa gacvliTi

programebis xelSewyoba;

•qveyanaSi mimdinare

samTavrobo struqturebis

reformirebis kvaldakval

aucilebelia sagareo

saqmeTa saministros

(centraluri aparatis da

sazRvargareT

diplomatiuri

dawesebulebebis) marTvis

sistemis gaumjobeseba da

Page 60: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

60

Sesabamisad,

konfliqtebis

mSvidobianad

mogvarebasa da

teritoriuli

mTlianobis aRdgenis

procesSi kompetenciis

farglebSi

saministros

monawileoba

warmoadgens umTavres

prioritets;

•NATO-Si integracia saqarTvelos sagareo

da usafrTxoebis

politikis erT-erTi

mTavar priorotets

warmoadgens, ramdenadac

es uzrunvelyofs

saqarTvelos erovnul

usafrTxoebas;

•evropuli samezoblo

politikis samoqmedo

gegmis (ENP AP) saTanadod Sesruleba

mniSvnelovania

evrokavSirTan

TanamSromlobis

gafarToebisa da masTan

saqarTvelos

integraciis

TvalsazrisiT;

•Savi zRvis qveynebs

Soris regionuli

TanamSromlobis

ganviTareba warmoadgens

sagareo politikis

prioritetul

potencialis Sesaxeb;

•qveyana, romelic

iziarebs koleqtiuri

Tavdacvis princips da

iswrafvis gaxdes

NATO-s sruluflebiani

wevri, warmoadgens

usafrTxoebis

aramxolod

momxmarebels, aramed

xelSemwyobsac da

Sesabamisad, man Tavisi

wvlili unda Seitanos

saerTaSoriso

usafrTxoebis

ganmtkicebaSi;

•saerTaSoriso arenaze

energetikuli

usafrTxoebis sakiTxis

aqtualoba zrdis

saqarTvelos

mniSvnelobas evropis

energetikuli

usafrTxoebisTvis. am

kuTxiT srulad unda

iqnes gamoyenebuli

saqarTvelos

xelsayreli

geografiuli mdebareoba,

raTa qveyana regionul

satranzito centrad

iqces;

•mniSvnelovania

sazRvargareT mcxovrebi

TanamemamuleebTan

TanamSromloba da maTi

daxmareba saqarTvelos

winaSe mdgari amocanebis

• qveynis interesebis

ufro farTo arealze

gatana, dacva da

sakonsulo saqmianobis

ufro efeqturad

ganxorcieleba saWiroebs

diplomatiuri

warmomadgenlobebis

qselis gafarToebas;

dRevandelobasTan

SesabamisobaSi moyvana;

•marTvis ufro efeqturi

sistemis SemuSaveba

moiTxovs politikis

dagegmvis procesis

danergvas, romlis

safuZvelzec moxdeba

resursebis ganawileba da

marTva;

•saministros winaSe

mdgari amocanebis

Sesruleba moiTxovs

maRalkvalificiuri da

qmediTunariani kadrebis

momzadebas;

•drouli da usafrTxo

muSaobisaTvis

aucilebelia

saministroSi Tanamedrove

teqnologiebis da

infrastruqturis

danergva;

Page 61: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

61

mimarTulebas,

ramdenadac Savi zRvis

regionSi ganviTarebuli

movlenebi pirdapir

aisaxeba saqarTveloze;

• Tanamedrove

saerTaSoriso

ekonomikur

urTierTobebSi

saqarTvelos

srulfasovnad Cabma da

am procesSi

diplomatiuri

urTierTobebis aqtiuri

gamoyeneba;

•bolo wlebSi

ganviTarebulma

movlenebma dasaxa

energetikuli

usafrTxoebis

mniSvneloba da am

mizniT

energomomaragebis

diversificirebis

aucilebloba, risi

miRwevac energetikis

sferoSi

TanamSromlobis gziTaa

SesaZlebeli;

•saqarTvelos warmateba

demokratizaciis da

reformebis sakiTxebSi

stimuls aZlevs

demokratiul

gardaqmnebs regionSi,

rac Tavis mxriv xels

uwyobs saqarTvelos

ganxorcielebaSi.

Page 62: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

62

garSemo usafrTxo da

stabiluri garemos

Seqmnas.

ganxorcielebis

savaraudo

vadebi (Tu

mimdinarea,

rodis daiwyo)

2004-2012 2007- 2012 2007- 2012 2007- 2012

mosalodneli

Sedegi •samSvidobo

molaparakebaTa

procesis efeqturi

formatis Camoyalibeba;

•NATO-sTan TanamSromlobis axal

safexurze gadasvla,

wevrobis samoqmedo

gegmis miReba;

•regionis qveynebTan

TanamSromlobis

gaZliereba;

•ekonomikuri xasiaTis

xelSekrulebebis da

RonisZiebebis

raodenobis zrda;

•evropuli samezoblo

politikis samoqmedo

gegmis warmatebiT

Sesruleba da

evrokavSirTan

urTierTobis

Semdgomi gaRrmaveba;

•qveyanaSi

demokratiuli

institutebis

gaZliereba da regionSi

demokratiis

gavrcelebis

xelSewyoba.

•saerTaSoriso

urTierTobaTa sistemaSi

Rirseuli, kuTvnili

adgilis damkvidreba;

•saerTaSoriso asparezze

saqarTvelos cnobadobis

zrda;

•evropeli partniorebis

mier, saqarTvelos,

rogorc evropuli

faseulobebis mqone

qveynis aRqma;

•qveynis

energoresursebiT

stabiluri momarageba;

•qveynis kulturuli

memkvidreobis ukeT

gacnoba saerTaSoriso

Tanamegobrobis mier.

•sazRvargareT

saqarTvelos moqalaqeebis

informirebulobis

gaumjobeseba da maTi

uflebebis ukeT dacva;

•sazRvargareT qarTuli

biznesis daculoba;

•diplomatiuri

warmomadgenlobebis

qselis gafarToeba;

• saqarTvelos

moqalaqeebisTvis

ucxouri vizebis gacemis

procedurebis

liberalizacia da

gamartiveba.

•marTvis, dagegmvis da

saqmianobis Sefasebis

organizaciuli kulturis

Camoyalibeba da misi

institucionalizacia;

•diplomatiuri samsaxuris

qmediTunarianobis

gaumjobeseba;

•kadrebis samsaxurSi

miRebis, agreTve

TanamSromelTa Sefasebisa

da dawinaurebis

meqanizmebis srulyofa;

•diplomatiuri samsaxuris

SigniT komunikaciis

sistemis daxvewa.

Sedegebis evrokavSiris da sxva

•ucxoeli turistebis •sazRvargareT •diplomatiuri samsaxuris

Page 63: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

63

Sefasebis

kriteriumebi saerTaSoriso

organizaciebisa da

partniori qveynebis

aqtiuri CarTva

konfliqtebis

mogvarebis procesSi;

•qarTuli samSvidobo

iniciativebis gaziareba

da mxardaWera

saerTaSoriso

Tanamegobrobis mier;

•NATO-s gawevrianebis

samoqmedo gegmaSi

CarTva da misi

warmatebiT

ganxorcieleba;

•evropuli samezoblo

politikis samoqmedo

gegmis dasruleba da

evrokavSirTan axali,

Tvisobrivad maRali

xarisxis

xelSekrulebis dadeba;

•regionul formatebSi

aqtiuri

TanamSromloba;

•qarTuli

produqciisaTvis

gasaRebis bazrebis

arealis gafarToeba da

eqsportis moculobis

zrda;

•vaWrobis

liberalizaciasTan

dakavSirebiT

gaformebuli

SeTanxmebebis

raodenoba;

•demokratiul

forumebSi aqtiuri

monawileoba.

ricxvis zrda;

•saqarTvelos Sesaxeb

msoflio sazogadoebis

Sexedulebis

gaumjobeseba;

•ucxour presaSi

saqarTvelos Sesaxeb

gamoqveynebuli

pozitiuri masalebis

raodenobis zrda;

•saerTaSoriso

gamokiTxvebis

maCveneblebis pozitiuri

mimarTulebiT Secvla;

•qveynis

energoresursebiT

momaragebis wyaroebis

diversifikacia;

•qarTuli kulturis

popularizaciis xelis

Sewyobis mizniT

saTvistomoebis mier

ganxorcielebuli

RonisZiebebi.

saqarTvelos moqalaqeebis

uflebaTa Selaxvis

faqtebis Semcireba;

•sazRvargareT myofi

saqarTvelos

moqalaqeebis saqarTvelos

warmomadgenlobebisadmi

ndobis gazrda;

•krizisul situaciebSi

moqalaqeTaTvis

daxmarebis gawevis

raodenobrivi

maCveneblebi;

•sazRvargareT

saqarTvelos moqalaqeebis

gadaadgilebis

gamartivebuli

procedurebi;

•axali diplomatiuri

warmomadgenlobebis

raodenobis gazrda.

TanamSromelTa

funqciebis,

kompetenciebisa da

saqmianobis sferoebis

naTlad gansazRvra da

gamijvna, saqmianobis

Sefasebis kriteriumebis

gansazRvra, muSaobis

marTvis efeqturi

sistemis SemuSaveba,

kvalifikaciis amaRlebis

efeqtiani sistemis Seqmna,

TanamSromelTa motivaciis

asamaRleblad Sesabamisi

RonisZiebebis gatareba;

•kadrebis SerCevis

sakonkurso sistemis

daxvewa;

•diplomatiuri samsaxuris

SigniT informaciis

mimoqcevisa da

TanamSromlobis formebis

daxvewa,

koordinirebulobis

amaRleba;

• diplomatiuri

samsaxuris

qvedanayofebisaTvis

samoqmedo gegmebis Sedgena

da maT mier gaweuli

saqmianobis Sesafasbis

sistemis Seqmna.

Page 64: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

64

savaraudo

xelSemSleli

faqtorebi

•saqarTvelos

teritoriaze

TviTgamocxadebuli

reJimebis mier

samSvidobo

iniciativebis

sistematuri CaSla;

•NATO -s wevri

qveynebis mier

saqarTvelos

gawevrianebis sakiTxis

ganxilvis

gaxangZliveba;

•evrokavSiris wevri

saxelmwifoebis mxridan

saqarTvelosTvis

xelsayreli

iniciativebis dablokva;

•regionuli

konfliqtebis

mouwesrigebloba;

•ekonomikuri da

savaWro partniorebis

araprognozirebadi

qmedebebi;

•demokratiuli

institutebis da

arasamTavrobo

seqtoris sisuste da

mcire gamocdileba;

•politikuri

arastabiluroba;

• mZime socialuri

foni.

•saqarTvelos Sesaxeb

araswori informaciis

da negatiuri

propagandis gavrcelebis

mcdelobebi;

•qveynis damokidebuleba

erT

energomomwodebelze

•sazRvargareT

aralegalurad myofi

saqarTvelos moqalaqeebis

undobloba saqarTvelos

saelCoebisa da

sakonsuloebisadmi;

•sakonsuloebis nakleboba

•profesiuli kadrebis

deficiti.

Page 65: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

65

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w. faqti 2007w. faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti 13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8

saqarTvelos sagareo saqmeTa saministro 43.6 57.9 59.1 66.0 70.0 76.0 80.0

mSp-s mimarT procentulad

0.3% 0.3% 0.3% 0.3% 0.2% 0.2% 0.2%

m.S. arafinansuri aqtivebi 1.2 0.9 1.1 1.2 5.0 10.0 10.0

mSp-s mimarT procentulad

0.01% 0.01% 0.01% 0.01% 0.02% 0.03% 0.03%

Page 66: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

66

mxarjavi

dawesebuleba saqarTvelos Tavdacvis saministro

prioritetebi

NATO-Si integraciis

procesis xelSewyoba

samxedro mosamsaxureTa

da samoqalaqo pirTa

socialuri pirobebis

gaumjobeseba

Tavdacvis sistemis

marTvis gaumjobeseba

SeiaraRebuli Zalebis

sabrZolo

SesaZleblobebis

amaRleba

priori-tetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

qveynis winaSe arsebuli

safrTxeebis gansazRvrisa

da gaanalizebis Sedegad

agresiuli qmedebebis an

teritoriuli mTlianobis

xelyofis RonisZiebebis

aRsakveTad, saqarTvelos

mosaxleobis

usafrTxoebis

uzrunvelsayofad,

demokratiuli

saxelmwifo institutebis

ganmtkicebisa da

ganviTarebis mizniT

saqarTvelos saxelmwifos

ganviTarebis mimdinare

etapze mniSvnelovani

orientiria

saerTaSoriso

TnamSromlobis gaRrmaveba.

NATO-Si

integraciasTan erTad

saqarTvelos saxelmwifos

winaSe arsebuli

safrTxeebi mniSvnelovnad

Semcirdeba, rac

saSualebas miscems

saxelmwifos gazardos

sxva prioritetuli

amocanebis dafinanseba.

saqarTvelos Tavdacvis

saministrom da

SeiaraRebulma Zalebma

Tavdacvis saministroSi

mimdinare procesebidan

gamomdinare, sagrZnoblad

gaumjobesebulia samxedro

mosamsaxureTa socialuri

pirobebi, Tumca

saqarTveloSi arsebuli

umuSevrobis donis

miuxedavad kvlav

problemad rCeba Tavdacvis

saministros saTanado

kvalificiuri kadrebiT

srulad uzrunvelyofa.

Tavdacvis saministros

specifikidan gamomdinare,

aRniSnuli problemebis

gadawyvetis gzas

warmoadgens mosamsaxureTa

socialuri pirobebis

gaumjobeseba, samxedro

mosamsaxureTa

janmrTelobis da

sicocxlis dacvisa da

dazRvevis sistemis daxvewa

da dasavleTis qveynebis

standartebTan miaxloveba,

sayofacxovrebo pirobebis

gaumjobeseba, Sromis

anazRaurebis etapobrivi

zrda da SeiaraRebuli

Zalebidan daTxovnil

samxedro mosamsaxureTa

sapensio uzrunvelyofis

ukanasknel periodSi

mniSvnelovnad gaizarda

SeiaraRebuli Zalebis

dafinanseba, ramac

mniSvnelovnad gazarda

SeiaraRebuli Zalebis

efeqtianoba, Tumca

aRniSnul etapze

arsebuli resursebis

ufro racionalurad da

efeqturad gamoyenebis

mizniT saWiroa Tavdacvis

dagegmvis procesisa da

SeiaraRebuli Zalebis

ganviTarebis programebis

SemuSavebis,

ganxorcielebisa da

kontrolis efeqturi

sistemisa da marTvis

informaciuli sistemebis

ganviTareba, arsebuli

adamianuri, materialuri

da finansuri resursebis

ufro racionaluri da

efeqturi gamoyeneba,

koordinaciis da

urTierTqmedebis

ganmtkiceba gaerTianebul

Stabsa da Tavdacvis

saministros Soris.

arsebuli situaciidan

saqarTvelos

saxelmwifos ganviTarebis

prioritetul

mimarTulebad aqvs

gansazRvruli natoSi

integracia, Tumca natoSi

gawevrianebamde arsebul

drois monakveTSi

mosalodnelia arsebuli

safrTxeebisa da riskebis

isedac maRali donis

kidev ufro zrda. am

periodis ganmavlobaSi,

saimedo da qmedunariani

SeiaraRebuli Zalebi

Zalze mniSvnelovania

potenciuri

mowinaaRmdegeebis

Sesakaveblad.

mniSvnelovnad gaizarda

SeiaraRebuli Zalebis

brZolisunarianoba Tumca

arsebuli da

mosalodneli

safrTxeebisa da riskebis

gaTvaliswinebiT saWiroa

SeiaraRebuli Zalebis

sabrZolo

SesaZleblobebis kidev

ufro amaRleba.

Page 67: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

67

mniSvnelovani roli unda

Seasrulon Crdilo-

atlantikur aliansSi

integraciis procesSi.

Sesabamisad Tavdacvis

saministrom

prioritetul

mimarTulebad ganisazRvra

natoSi integracis

procesis xelSewyoba.

gaumjobeseba.

gamomdinare ganisazRvra

Tavdacvis saministros

prioritetuli

mimarTuleba _ Tavdacvis

sistemis marTvis

gaumjobeseba

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea,

rodis daiwyo)

2006-2012 2006-2012 2006-2012 2006-2012

mosalodneli

Sedegi

Tavdacvis saministro

Rirseul wvlils Seitans

saqarTvelos nato-Si

integraciis procesSi,

ganxorcieldeba IPAP-iT da “partniorobis

miznebiT” (PG)

gaTvaliswinebuli

moTxovnebi. SeiaraRebuli

Zalebis evro-atlantikur

standartebTan miaxloveba

iqneba erT-erTi

mniSvnelovani faqtori

NATO-Si integraciis

procesSi Tvisobrivad

axal etapze gadasvlasa

da sabolood

saqarTvelos saxelmwifos

evroatlantikuri sivrcis

da kerZod natos

srulfasovan wevrad

CamoyalibebaSi

Sedegad ufro

maRalanazRaurebadi da

socialurad daculi

samsaxuri gaxdeba erTerTi

piroba axali kadrebis

mozidvisa da gamocdili

kadrebis SenarCunebisaTvis.

samxedro samsaxuri

gaxdeba ufro prestiJuli,

samxedro mosamsaxure

motivirebuli, misi ojaxi

iqneba socialurad

daculi, rogorc samxedro

samsaxuris gavlis

periodSi, aseve mis

Semdgom.

Camoyalibdeba Tavdacvis

marTvis Tanamedrove,

dasavluri tipis sistema,

ufro efeqtianad moxdeba

arsebuli resursebis

gamoyeneba, rac aamaRlebs

SeiaraRebuli Zalebis

qmedunarianobas.

gansazRvruli

dafinansebis pirobebSi.

saqarTvelos

SeiaraRebuli Zalebi

SesZleben maqsimalurad

efeqturad uzrunvelyon

qveynis erovnuli

interesebis dacva da

koleqtiuri

usafrTxoebis sistemaSi

CarTvamde moaxdinon

erovnuli usafrTxoebis

winaSe mdgar zrdad

riskebsa da gamowvevebze

saTanado reagireba.

Page 68: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

68

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

IPAP-iT da

“partniorobis miznebiT”

(PG) gaTvaliswinebuli

moTxovnebis

srulyofilad Sesruleba,

samSvidobo da

stabilurobis

SenarCunebis

saerTaSoriso operaciebSi

monawileobis xarisxi,

evro-atlantikur

standartebTan

Tavsebadobis done.

NATO-Si integraciis

procesSi Semdeg etapze

gadasvla

Tavdacvis saministros

saTanado kadrebiT

uzrunvelyofa, gamocdili

da kvalificiuri kadrebis

SenarCuneba. mosamsaxureTa

socialuri dacvis done,

maTi sabinao fondiT,

riskisa da specifikuri

faqtorebis Sesabamisi

anazRaurebiT, dazRveviTa

da jandacvis sistemiT

saTanadod uzrunvelyofis

xarisxi.

Tavdacvis saministros

qmedunarianobis done

gansazRvruli asignebebisa

da arsebuli resursebis

pirobebSi.

SeiaraRebuli Zalebis

qvedanayofebis sabrZolo

SesaZleblobis done.

qveynis masStabiTa da

aseve saerTaSoriso

kontigentTan erTad

Catarebul wvrTnebsa da

swavlebebSi, samSvidobo

da stabilurobis

SenarCunebis

saerTaSoriso operaciebSi

monawileobisas maTi

momzadebis, nato-s da

koaliciuri jarebis

SemadgenlobebTan erTad

erToblivi davalebebis

saTanadod Sesrulebis

xarisxi.

savaraudo

xelisSemSleli

faqtorebi

xelisSemSleli faqtori

SesaZlebelia iyos qveynis

SigniT da qveynis gareT

arsebuli politikuri

situacia da

gauTvaliswinebeli

forsmaJoruli da sxva

sagangebo situaciebi.

arsebuli politikuri

nebisa da Sesabamisi

dafinansebis pirobebSi

xelisSemSlel faqtorad

SeiZleba iqces mxolod

gauTvaliswinebeli

forsmaJoruli da sxva

sagangebo situaciebi.

xelisSemSlel faqtorad

SeiZleba iqces mxolod

gauTvaliswinebeli

forsmaJoruli da sxva

sagangebo situaciebi

arsebuli politikuri

nebisa da Sesabamisi

dafinansebis pirobebSi

xelisSemSlel faqtorad

SeiZleba iqces mxolod

gauTvaliswinebeli

forsmaJoruli da sxva

sagangebo situaciebi.

Page 69: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

69

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w. faqti 2007w. faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti

13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8

saqarTvelos Tavdacvis saministro 684.0 1,494.5 1,100.0 950.0 950.0 900.0 900.0

mSp-s mimarT procentulad

5.0% 8.8% 5.6% 4.0% 3.4% 2.7% 2.3%

m.S. arafinansuri aqtivebi 106.7 209.7 148.1 100.0 70.0 50.0 30.0

mSp-s mimarT procentulad

0.77% 1.23% 0.75% 0.42% 0.25% 0.15% 0.08%

Page 70: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

70

mxarjavi

dawesebuleba saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministro

prioritetebi

1.sazogadoebrivi

wesrigisa da

saxelmwifo

usafrTxoebis

dacva

2.saxelmwifo

sazRvris

usafrTxoebis

dacva

3. kvalificiuri

kadrebis momzadeba

4. erovnuli

saganZurisa da

diplomatiuri

warmomadgenlobebis

usafrTxoebis

uzrunvelyofa

5.mosamsaxureTa

socialuri dacva

6. saxelmwifo

materialuri

maragis Senaxva

da momsaxureba,

axali

strategiuli

maragis Seqmna.

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

geopolitikuri

mdebareoba,

narkobiznesi,

teroristuli da

diversiuli aqtebis

saSiSroeba

suverenitetisa da

teritoriuli

mTlianobis

xelyofis

mcdeloba

maRalprofesionali

da

maRalkvalificiuri

kadrebis deficiti

erovnuli

saganZuris qveynis

gareT gatanis

mcdelobebi da

diplomatiur

korpusze

Tavdasxmis

saSiSroeba

samsaxurebrivi

movaleobis

Sesrulebis dros

mosamsaxureTa

daWra-dasaxiCreba

arsebobs riski

saomari an/da

sagangebo

mdgomareobis

an sxva

gansakuTrebuli

situaciebis

Seqmnis.

ganxorcielebis

savaraudo

vadebi (Tu

mimdinarea,

rodis daiwyo)

mimdinare

mosalodneli

Sedegebi

danaSaulisa da

sxva

samarTaldarRvevaTa

Semcireba,

saxelmwifosaTvis

mosalodneli

safrTxis

prognozireba da

prevencia,

moqalaqeTa

uflebebisa da

Tavisuflebebis

dacvis

uzrunvelyofa,

sagzao moZraobis

usafrTxoebis

gaumjobeseba,

saxelmwifo

sazRvris

xelSeuxeblobis

uzrunvelyofa;

saxelmwifo

sazRvarze,

sasazRvro zolSi,

sasazRvro zonasa

da sazRvao

sivrceSi

kanonsawinaaRmdego

qmedebaTa

Semcireba;

naosnobis

usafrTxoebis

uzrunvelyofa,

naosnobis wesebis

kadrebis

profesionalizmisa

da kvalifikaciis

amaRleba.

diplomatiuri

misiebis,

rezidenciebis,

gansakuTrebiT

mniSvnelovani

saxelmwifo

obieqtebis,

erovnuli

saganZurisa da

mniSvnelovani

obieqtebis dacva.

mosamsaxureTa,

TadarigSi

daTxovnil pirTa

da maTi ojaxis

wevrTa

samedicino

uzrunvelyofa.

mosamsaxureTa

janmrTelobis

mdgomareobisa da

fizikuri

ganviTarebis

SenarCuneba da

ganmtkiceba;

avadmyofTa da

daWrilTa

samedicino

saxelmwifo

materialuri

bazis

srulyofa,

axali

strategiuli

maragebis

Seqmna.

Page 71: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

71

stiqiuri

ubedurebisa da

katastrofebis

lokalizacia da

maTi Sedegebis

likvidacia.

dacva;

narkotikuli

saSualebebis,

iaraRis,

asafeTqebeli

nivTierebebisa da

masobrivi

ganadgurebis

saSualebebis

importisa da

eqsportis

prevencia,

gamovlena da

aRkveTa;

kontrabanduli

saqonlis

importisa da

eqsportis

minimumamde

Semcireba.

reabilitacia;

avadobisa da

Sromisuunarobis

Semcireba.

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

sazogadoebrivi

wesrigisa da

saxelmwifo

usafrTxoebis done

(sazogadoebrivi

wesrigis darRvevis

faqtebis Semcireba,

usafrTxoebis

maCveneblebi da

a.S.).

saxelmwifo

sazRvarze

dafiqsirebul

samarTaldarRvevis

SemTxvevaTa

aRmoCenis,

Semcirebisa da

aRmofxvris

maCveneblebi.

profesionali da

kvalificiuri

kadrebis zrdis

tempi.

diplomatiuri

misiebis,

rezidenciebis,

gansakuTrebiT

mniSvnelovani

saxelmwifo

obieqtebis da

erovnuli

saganZuris dacvis

xarisxi.

mosamsaxureTaTvis

dawesebuli

socialuri

garantiebis

efeqturoba.

saxelmwifo

interesebidan

gamomdinare

saomari an/da

sagangebo

mdgomareobis

an sxva

gansakuTrebuli

situaciebis

Sedegebis

likvidaciis

xarisxis

amaRleba.

savaraudo

xelisSemSleli

faqtorebi

qveyanaSi destabilizaciis provocireba, teritoriuli mTlianobis xelyofis mcdeloba da ucxo qveynebis agenturuli

saqmianobis gaaqtiureba.

Page 72: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

72

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w. faqti 2007w. faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti

13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8

saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministro

275.1 468.4 600.0 500.0 550.0 600.0 650.0

mSp-s mimarT procentulad

2.0% 2.8% 3.0% 2.1% 2.0% 1.8% 1.7%

m.S. arafinansuri aqtivebi

36.9 162.5 204.4 100.0 100.0 90.0 80.0

mSp-s mimarT procentulad 0.27% 0.96% 1.04% 0.42% 0.36% 0.27% 0.21%

Page 73: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

73

mxarjavi

dawesebuleba saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro

prioritetebi

1. saganmanaTleblo da samecniero

infrastruqturis ganaxlebis

dasruleba, instituciuri mowyobisa

da marTvis decentralizebuli

procesebis srulyofa, ganaTlebis

seqtorSi dasaqmebulTa socialuri

mdgomareobis gaumjobeseba

2. xarisxiani ganaTlebis miRebis

Tanabari xelmisawvdomobis

uzrunvelyofa, CarTva erTian

evropul da evroatlantikur

saganmanaTleblo sivrceSi, qveynis

SigniT samoqalaqo integraciis

procesis xelSewyoba

3. Sromis bazarze orientirebuli

moqnili profesiuli ganaTlebis

sistemis ganviTareba, saswavlo

procesSi Tanamedrove

teqnologiebis gamoyeneba,

mecnierebis ganviTareba

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

2004-2007 wlebSi ganxorcielebuli

reformebis Sedegad Camoyalibda

ganaTlebisa da mecnierebis axali

instituciuri sistema. reformebi

ganxorcielda zogadi, umaRlesi,

profesiuli ganaTlebisa da

mecnierebis sferoebSi.

decentralizaciis pirobebSi

uzrunvelyofilia saganmanaTleblo

da samecniero dawesebulebebis

avtonomia, romlebic arCeviTi

organoebis meSveobiT damoukideblad

axorcieleben Tavis saqmianobas.

Seicvala ganaTlebisa da mecnierebis

saministros roli da funqciebi,

romelic xarisxis marTvis da

finansebis ganawilebis meqanizmebis

meSveobiT axorcielebs saxelmwifo

politikas ganaTlebasa da

mecnierebaSi. moxda marTvis

funqciebis delegireba iseT axlad

Camoyalibebul struqturebze,

rogoricaa: gamocdebis erovnuli

centri, erovnuli saswavlo

gegmebisa da Sefasebis centri,

maswavlebelTa profesiuli

Catarebuli reformebis dros,

ganaTlebis axali sakanonmdeblo

bazis Camoyalibebis procesSi,

gansakuTrebuli yuradReba eTmoboda

ganaTlebis miRebis

Tanabaruflebianobisa da

xelmisawvdomobis uzrunvelyofas,

rac sruladaa asaxuli, rogorc

zogadi, umaRlesi da profesiuli

ganaTlebis Sesaxeb kanonebSi. amave

dros aucilebelia am uflebis

realizebis saTanado meqanizmebis

ganviTareba da srulyofa. studentis

da moswavlis dafinansebaze

orientirebuli modelis Semdgomi

srulyofa saSualebas miscems

dafinansebis mimRebs SearCios misTvis

sasurveli saganmanaTleblo

dawesebuleba, gagrZeldeba

inkluziuri ganaTlebis programebis

danergva skolebSi, rac

uzrunvelyofs specialuri

moTxovnilebebis mqone pirebis

saganmanaTleblo moTxovnebs. erTian

erovnul gamocdebze zogadi unarebis

gamocdis Cabareba azerbaijanul da

somxur enebze, rac gazrdis erovnul

umciresobaTa warmomadgenlebis

saqarTvelos Sromis bazarze

muSaxelis momzadebis xarisxi

(codna da unarebi) xSirad ar

Seesabameba bazris moTxovnebs.

Sesabamisad, saxezea umuSevrobis

maRali maCvenebeli da

sirTuleebi, rasac damsaqmeblebi

awydebian Sesabamisi xarisxisa da

kvalifikaciis samuSao Zalis

Ziebisas.

umuSevrobis maRali maCveneblis

arsebobis pirobebSi

damsaqmebelTa 52% Tvlis, rom

maTTvis mTavari problemaa ara

dasaqmebis aqtiurad maZiebelTa

ararseboba, aramed dasaqmebis

maZiebelTa arasaTanado codna da

unarebi. anu saxezea bazris

moTxovnebTan muSaxelis

momzadebis xarisxis Seusabamoba.

damsaqmebelTa 50% miiCnevs, rom

maTTan dasaqmebulni mxolod

nawilobriv akmayofileben

samuSaos moTxovnebs.

saqarTvelos mTavrobis programa

iTvaliswinebs 2012 wlisaTvis

ekonomikuri aqtivobis Sedegad

dasaqmebis gazrdas da 200 aTasi

Page 74: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

74

ganviTarebis centri, ganaTlebis

akreditaciis erovnuli centri,

erovnuli profesiuli saagento,

erovnuli samecniero fondebi.

gardaiqmna ganaTlebis teritoriuli

marTvis sistema, Seiqmna ganaTlebisa

da mecnierebis saministros

teritoriuli organoebi -

saganmanaTleblo resurs-centrebi.

Tumca Camoyalibebuli marTvis

modeli ver funqcionirebs saTanado

doneze, rac pirvel rigSi

dakavSirebulia im naklovanebebTan,

rac arsebobda marTvis organoebis

wevrebisa da xelmZRvanelebis

arCevis procesSi. saWiroa arCevis

procedurebis Semdgomi gaumjobeseba,

arCeviTi organoebis wevrebisa da

xelmZRvanelebis momzadebisa da

ganviTarebis programebis

ganxorcieleba.

reformis procesSi dainerga

ganaTlebis vauCeruli da grantuli

dafinansebis sqemebi, romlis

meSveobiT xdeba uSulaod moswavlis

da studentis dafinanseba. Tumca

dafinansebis am modelis pirobebSi

warmoiSva mcirekontingentiani

skolebis problema, romlebic

saWiroeben damatebiT dafinansebas.

amgvarad mwvaved dgas arsebuli

dafinansebis sistemis gaumjobesebis

amocana. umaRles ganaTlebaSi 2009

wlidan grantebis meSveobiT daiwyeba

magistraturis studentebis

dafinansebac. SesamuSavebelia

sadoqtoro programebis da

profesiuli ganaTlebis dafinansebis

meqanizmebic. arsebuli dafinansebis

sqemebi vrceldeba, rogorc

SesaZleblobas miiRon umaRlesi

ganaTleba. gafarTovdeba

saganmanaTleblo programebis speqtri

sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi.

imisaTvis, rom saxelobo ganaTleba

nebismieri moqalaqisaTvis gaxdes

xelmisawvdomi da uaxlovesi mis

sacxovrebel adgilTan, saWiroa

gaizardos adgilobrivi

xelisuflebisa da damsaqmeblebis

monawileoba profesiuli

saganmanaTleblo programebis da

praqtikuli swavlebis

uzrunvelyofaSi. aucilebelia

gaumjobesdes studenturi sesxebis

gacemisa da dabrunebis pirobebi, rac

gazrdis umaRlesi ganaTlebis

xelmisawvdomobas socialurad

naklebad uzrunvelyofil

fenebisaTvis. SesamuSavebeli da

dasanergia profesiuli momzadebis da

gadamzadebis sistema, rac xels

Seuwyobs mTeli cxovrebis manZilze

swavlis principis srulad

realizebas. yvela saganmanaTleblo

dawesebulebaSi ganaTlebis xarisxis

amaRleba aseve emsaxureba adamianis

SesaZleblobis gafarTovebas,

nebismier adgilas miiRos xarisxiani

ganaTleba. am procesis daCqareba da

gaRrmaveba dakavSirebulia

akreditaciis da licenzirebis

procesis ganviTarebasTan, yvela

donis saganmanaTleblo

dawesebulebaSi xarisxis Sida

auditis sistemebis SeqmnasTan da

ganviTarebasTan, rac 2009-11 wlebSi

unda iqces erT_erT umTavres

amocanad. yvela saganmanaTleblo

dawesebulebaSi saWiroa SemuSavdes

axali samuSao adgilis Seqmnas.

Sesabamisad, aucilebelia iseTi

profesiuli ganaTlebis sistemis

Camoyalibeba, romelsac SeuZlia

moqnilad moergos sabazro

ekonomikis cvalebad pirobebs,

xeli Seuwyos dasaqmebas,

SesabamisobaSia adamianuri

resursebis ganviTarebis

saerTaSoriso konceftualur

principebTan, adekvaturia Sromis

bazris moTxovnebTan da

uzrunvelyofs mas kvalificiuri

specialistebiT. aseTi garemo

mimzidvelia investiciebisa da

inovaciisaTvis. unda moxdes

iseTi umaRlesi da profesiuli

programebis SemuSaveba da

danergva, romlebic

uzrunvelyofen saTanado codnis

SeZenas da unarebis Camoyalibebas,

da iseTi kompetenciebis

formirebas, rac gazrdis

specialistis kompetenturobas

cvalebad socialur-ekonomikur

pirobebSi. unda Seiqmnas

profesiuli ganviTarebisa da

Semdgomi ganaTlebis

stimulirebis sistema.

profesiuli momzadebis

programebis Sesabamisoba

damyardeba kvalifikaciaTa CarCos

SeqmniT da masSi arsebuli yvela

profesiisaTvis profesiuli

standartebis SemuSavebisa da

damtkicebis safuZvelze.

Camoyalibdeba saxelobo da

araformaluri ganaTlebis

atestaciis sistema;

bolo sami wlis ganmvalobaSi

Page 75: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

75

saxelmwifi ise kerZo

saswavleblebzec, ris gamoc

ganaTleba rogorc biznesi xdeba

mimzidveli investirebisaTvis. ukve

amJamad saqarTveloSi funqcionirebs

250-mde kerZo skola, anu saerTo

raodenobis 10% meti, xolo

akreditebuli kerZo umaRlesi

saganmanaTleblo dawesebulebebis

ricxvi saerTo raodenobis naxevarze

metia. arsebuli tendenciis

SenarCunebis pirobebSi kerZo

skolebis moswavleTa kontingenti

2012 wlisTvis gaizrdeba 25-40%.

2010 da 2011 wlebSi amoqmeddeba

kanoni saxelmwifos mier

saganmanaTleblo dawesebulebis

kerZo samarTlis arasamewarmeo

(arakomerciul) iuridiul pirad

dafuZnebis Taobaze, rac kidev ufro

gazrdis kerZo seqtoris wils

ganaTlebis sferoSi.

saganmanaTleblo procesis

ganviTareba SesaZlebelia mxolod

Tanamedrove materialur-teqnikuri

bazis arsebobis pirobebSi. 2005-07

wlebSi daiwyo saganmanaTleblo

dawesebulebebis reabilitacia.

aucilebelia 2008-2012 wlebSi

dasruldes sareabilitacio

samuSaoebi skolebSi, Seiqmnas

laboratoriebi da Seivsos

sabiblioTeko fondi, rom

zogadsaganmanaTleblo dawesebuleba

gaxdes Tanamedrove standartebis

Sesabamisi. umaRles saswavleblebSi

gaTbobis sistemebis reabilitaciis

paralelurad unda gagrZeldes

swavlebis kompiuteruli bazis

gaZliereba. 2007 wels arsebuli

ganaTlebis xarisxis uzrunvelyofis

procedurebi, moxdes programebis

damtkicebisa da monitoringis

sistemis ganviTareba, unda Seiqmnas

pedagogiuri personalis

kvalifikaciis amaRlebis meqanizmebi.

saswavlo resursebi unda

Seesabamebodes saganmanaTleblo

programebsa da xels uwyobdes

moswavles saswavlo miznebis

miRwevaSi. ganaTlebis xarisxis

amaRleba xels Seuwyobs ganaTlebaSi

boloniisa da kopenhagenis

procesebis gaRrmavebas. saqarTvelos

aqtiurad monawileoba saerTaSoriso

saganmanaTleblo proeqtebSi, maT

Soris sxvadasxva Sefasebis

sistemebSi, xels Seuwyobs

ganaTlebis sistemis miaxlovebas

saerTaSoriso standartebTan,

srulfasovan CarTvas evropul da

evroatlantikur saganmanaTleblo

sivrceSi.

am miznebs emsaxureba

zogadsaganmanaTleblo skolebis

axali saswavlo gegma, romlis

pilotireba da danergva 2012

wlisaTvis TiTqmis dasruldeba.

daiwyeba da regularulad

ganxorcieldeba skolis

maswavlebelTa gadamzadebisa da

kvalifikaciis amaRlebis programebi.

saministro gaagrZelebs

sauniversiteto kurukulumebisa da

axali saxelmZRvaneloebis danergvis

programebis xelSewyobasa da

koordinirebas.

sazogadoebis erTianobis, erovnuli

identurobisa da TviTmyofadobis

warmatebiT xorciledeboda `irmis

naxtomis~ programa, romelmac Seqmna

skolebSi informaciul-

kompiuteruli teqnologiebis

swavlebis struqtura. am programis

Semdgomi ganviTareba ukavSirdeba

axali teqnologiebis

SesaZleblobebis gamoyenebas

erovnuli saswavlo gegmiT

gaTvaliswinebuli sagnebis swavlebis

procesSi. es problema gadasaWrelia

agreTve saqarTvelos umaRles da

profesiul ganaTlebaSi, sadac unda

moxdes kvalifikaciisa da

profesiebis Sesabamisi

kompiuteruli teqnologiebis

mcodne specialistebis momzadeba. gagrZeldeba da gaRrmavdeba

samecniero da saganmanaTleblo

sferos integrirebis procesi,

SemoqmedebiTi procesebis mxardaWera

sxvadasxva sferoSi, qveynis

moTxovnilebis gaTvaliswinebiT.

gansakuTrebul yuradRebas

saWiroeben qveynisaTvis

prioritetuli samecniero-kvleviTi

proeqtebi. saqarTveloSi mecnierebis

da kvlevebis mTavar amocanad unda

iqces mecnierebatevadi produqtebisa

da teqnologiebis SemuSaveba, maTi

danergva erovnul ekonomikaSi. didi

yuradReba unda mieqces samecniero

saerTaSoriso TanamSromlobis

xelSewyobas, monawileobas

sxvadasxva saerTaSoriso

programebSi da proeqtebSi, maT

Soris evrogaerTianebis CarCo-

programebSi.

Page 76: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

76

dawyebiTi profesiuli

saswavleblebis bazaze Camoyalibda

38 profesiuli swavlebis centri.

aqedan 11-Si Catarda sareabilitacio

samuSaoebi, ganaxlda saxelosnoebi,

Seiqmna axali programebi,

gadamzaddnen pedagogebi da

instruqtorebi. profesiuli

saswavleblebis reabilataciis

programis farglebSi es procesi

gagrZeldeba darCenil centrebSic.

gagrZeldeba umaRles saswavleblebSi

profesiuli umaRlesi programebis

danergvis procesi. salicenzio

pirobebis gadamowmebis Sedegad

mowesrigdeba yofili saSualo

profesiuli saswavleblebis

problema, ganisazRvreba is

dawesebulebebi, sadac ganxorcildeba

saxelobo an/da profesiuli

umaRlesi programebi.

ganaTlebis dafinansebis sqemebis

srulyofis procesSi ZiriTadi

yuradReba daeTmoba pedagogebis

anazRaurebis zrdis problemas,

ganviTardeba saxelmwifos mier

uzrunvelyofili maswavleblebis

sadazRvevo sistema, ganaTlebis

sistemaSi dasaqmebuli sajaro

moxeleebis dazRveva savaldebulo

iqneba.

SenarCunebis xelSewyobis mizniT

gagrZeldeba iseTi programebis

ganxorcieleba, rogoricaa:

samoqalaqo integracia,

araqarTulenovan skolebSi

saxelmwifo enis Seswavla, saskolo

partnioroba da sxva.

Semdgomi RonisZiebebi gulisxmobs

ganaTlebisa da mecnierebis sistemis

orientirebas saqarTvelos

kulturuli mravalferovnebis,

erovnuli TviTmyofadobis dacvisa da

kulturuli ganviTarebis

xelSewyobaze. aseTi proeqtebis rigs

miekuTvneba saxelmZRvaneloebis

Targmnis programa araqarTulenovani

moswavleebisaTvis, aseve erovnuli

saswavlo gegmis farglebSi

araqarTuli enebis, rogorc

mSobliuri enis swavlebis programis

danergva.

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

mimdinare (daiwyo 2004) mimdinare (daiwyo 2004) mimdinare (daiwyo 2005)

Page 77: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

77

mosalodneli

Sedegebi

ganaTlebisa da mecnierebis marTva

daixveweba ganaTlebisa da

mecnierebis marTvis

decentralizebuli struqtura,

dagegmvis da gadawyvetilebis miRebis

procesebi daeyrdnoba mimdinare

procesebis monitoringis da

kvlevebis Sedegebs;

Camoyalibdeba ganaTlebis marTvis

erTiani sainformacio sistema,

romelic imoqmedebs marTvis yvela

doneze da moicavs yvela

saganmanaTleblo da samecniero

dawesebulas.

skolamdeli da zogadi ganaTleba

Seiqmneba skolamdeli ganaTlebis

efeqtiani modeli, romelic

gaiTvaliswinebs skolamdeli asakis

bavSvebis ganaTlebis mravalferovan

formebs;

Camoyalibdeba skolamdeli

ganaTlebis sakanonmdeblo da

normatiuli baza;

ganxorcieldeba zogadi ganaTlebis

dafinansebis sistemis srulyofa;

gaZlierdeba zogadsaganmanaTleblo

dawesebulebebis arCeviTi organoebis

saqmianoba, daixveweba arCeviTi

organoebis wevrebisa da skolis

direqtorebis SerCevis procedurebi;

skolebis marTvis procesis

efeqtianobis amaRlebis mizniT

Seiqmneba sameurveo sabWoebis,

direqtorebis da administratorebis

momzadebisa da kvalifikaciis

ganxorcieldeba socialurad

daucveli kategoriebisaTvis

skolamdeli ganaTlebis dafinansebis

sapiloto iniciativa;

Camoyalibdeba inkluziuri ganaTlebis

sakanonmdeblo da struqturuli

CarCo, saWiroebisamebr farTod

dainergeba inkluziuri ganaTlebis

programebi;

ganxorcieldeba skolis

saxelmZRvaneloebis ganawilebis

programebi xelmokle ojaxebisaTvis;

moTxovnis mixedviT iqneba

uzrunvelyofili skolis

moswavleebis transportiT

momsaxureba;

Seiqmneba da dainergeba skolamdeli

ganaTlebis pedagogebis momzadebis

programebi umaRlesi da profesiuli

umaRlesi ganaTlebis doneze;

dasruldeba skolebis

kompiuterizaciis procesi, yvela

skola CarTuli iqneba internetsa

da erTian qselSi, romelic moicavs

ganaTlebis saministros da resurs-

centrebs. ganxorcieldeba skolebis

kompiuteruli bazis ganaxlebis

procesi;

informaciul-kompiuteruli

teqnologiebi gamoiyeneba erovnuli

saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli

yvela sagnis swavlebisas. amave

periodisTvis maRal xarisxs

miaRwevs informaciul-sakomunikacio

teqnologiebis integrireba saswavlo

procesSi. moswavleTa 100% da

pedagogebis 70%-ze meti daeufleba

ZiriTad kompiuterul Cvevebs.

Page 78: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

78

amaRlebis sistema;

saministros, resurs-centrebis da

skolebis erTiani informaciuli

sistema uzrunvelyofs marTvis yvela

rgols xarisxiani statistikuri da

finansuri informaciiT;

yvela zogadsaganmanaTleblo

dawesebulebas eqneba axali an

srulad reabilitirebuli saskolo

Senoba, xelmisawvdomi

laboratoriebiT, biblioTekebiT da

sportuli moednebiT;

momzaddeba skolebis arasamewarmeo

(arakomerciul) iuridiul statusze

gadasvlis pirobebi;

janmrTelobis dazRvevis sistema

gavrceldeba yvela skolis

maswavlebelze.

dasruldeba zogadsaganamanaTleblo

dawesebulebebis gadasvla 12-wlian

swavlebaze da axali saganmanaTleblo

programebis danergva, sagnebis 85%

iswavleba axali programebis

mixedviT, saswavlo procesi

uzrunvelyofili iqneba axali

saxelmZRvaneloebiT;

gadamowmdeba zogadsaganmanaTleblo

dawesebulebebis salicenzio pirobebi;

SemuSavdeba zogadsaganmanaTleblo

dawesebulebebis akreditaciis

procedurebi, daiwyeba

zogadsaganmanaTleblo

dawesebulebebis akreditacia;

Catardeba erovnuli Sefasebebi

zogadsaganmanaTleblo skolebis me-4

da me-9 klasebSi, sul mcire or

saganSi. saqarTvelo miiRebs

monawileobas saerTaSoriso Sefasebis

sistemebSi – PISA, PIRLS, TIMSS; SemuSavdeba skolis maswavlebelTa

erovnuli profesiuli standartebi

da daiwyeba maTi danergva;

SemuSavdeba maswavlebelTa

momzadebisa da profesiuli

ganviTarebis programuli

akreditaciis wesebi, procedurebi da

daiwyeba maTi akreditacia;

Catardeba zogadsaganmanaTleblo

skolebis maswavlebelTa

registracia da ganxorcieldeba maTi

gadamzadebis programebi, Catardeba

sertificireba;

Camoyalibdeba skolebSi

disciplinuri darRvevebis

aRmofxvrisa da Zaladobis prevenciis

Page 79: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

79

sistema;

araqarTulenovani skolebi iqnebian

uzrunvelyofili qarTuli enis

swavlebisaTvis kvalificiuri

pedagogebiT da Sesabamisi saswavlo

literaturiT. araqarTulenovani

skolebis maswavlebelTa 80%

gaivlis momzadebas qarTul enaSi.

umaRlesi, profesiuli ganaTleba da

mecniereba

ganxorcieldeba profesiuli

swavlebis centrebis saswavlo bazis

ganaxleba, axali saganmanaTleblo

programebis SemuSaveba da danergva,

pedagogebis gadamzadeba;

dafinansebis sagranto sqemebi

imoqmedebs saxelobo da umaRlesi

ganaTlebis yvela safexurze;

gafarTovdeba studenturi sesxis

gacemis sqema, gaizrdeba masSi

CarTuli komerciuli bankebis

ricxvi, gaumjobesdeba sesxis gacemis

pirobebi;

komerciul bankebTan erToblivad

SemuSavdeba sesxis gacemis sistema

sazRvargareTis universitetebSi

swavlebis mizniT;

dasruldeba yvela umaRlesi

saganmanaTleblo dawesebulebebis

reabilitacia;

Catardeba erTiani erovnuli

gamocdebi magistraturaSi swavlebis

msurvelTaTvis;

Camoyalibdeba saerTaSoriso

standartebTan Tavsebadi da

umaRles saganmanaTleblo

dawesebulebebSi daiwyeba pedagogTa

momzadebis axali saganmanaTleblo

programebis ganxorcieleba. Catardeba

am programebis akreditacia;

erovnuli saswavlo gegmebis da

Sefasebis centri SeimuSavebs axal

profesiul saganmanaTleblo

standartebs da programebs,

ganaxorcielebs maT pilotirebas.

programebis ganxorcieleba daiwyeba

profesiuli ganaTlebis centrebSi da

kolejebSi;

profesiuli swavlebis

dawesebulebebSi Seiqmneba Sefasebis

erTiani sistema;

profesiuli swavlebis pedagogebis

standartze dafuZnebiT gadamzaddeba

profesiuli swavlebis

dawesebulebebis pedagogebi;

umaRles saganamanaTleblo

dawesebulebebSi daiwyeba profesiuli

swavlebis pedagogTa momzadebis

saganmanaTleblo programebis

ganxorcieleba, Seiqmneba profesiuli

swavlebis pedagogTa sertificirebis

sistema da ganxorcieldeba

SemuSavdeba da damtkicdeba

profesiul kvalifikaciaTa CarCo;

qarTul internetSi Seiqmneba zogadi

ganaTlebisaTvis saWiro

saganmanaTleblo resursebi;

zogadsaganmanaTleblo skolebis

moswavleTaTvis daiwyeba saxelobo

programebis ganxorcieleba;

SemuSavdeba da damtkicdeba

profesiul kvalifikaciaTa CarCoSi

arsebuli profesiebisa da

kvalifikaciebisaTvis profesiuli

standartebi;

amoqmeddeba araformaluri

ganaTlebis atestaciis wesi;

zrdasrul moqalaqeebs SesaZlebloba

eqnebaT miiRon monawileoba

zrdasrulTa ganaTlebis programebSi;

daregulirdeba saTanado

kvalifikaciis mqone muSaxelis

moTxovna-miwodeba Sromis bazarze;

kompiuteruli programebi farTod

iqneba gamoyenebuli sxvadasxva

sagnebis swavlebisas;

profesiuli da umaRles ganaTlebis

Page 80: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

80

saerTaSorisod aRiarebuli umaRlesi

ganaTlebis sistema.

.

pedagogebisa da ostatebis

sertificireba;

SemuSavdeba profesiuli ganaTlebis

dawesebulebebis akreditaciis

procedurebi da daiwyeba profesiuli

ganaTlebis dawesebulebebis

akreditacia;

dasruldeba umaRlesi ganaTlebis

gadasvla samsafexurian sistemaze,

ganxorcieldeba umaRlesi

profesiuli ganaTlebis programebi,

ganaxldeba umaRlesi saganmanaTleblo

dawesebulebebis programebi;

Catardeba umaRlesi saganmanaTleblo

programebis akreditacia;

SemuSavdeba erovnuli kvalifikaciis

CarCo;

gaizrdeba umaRles saganmanaTleblo

dawesebulebebSi erovnul

umciresobaTa warmomadgenlebis

CaricxulTa ricxvi.

saswavlo procesi uzrunvelyofili

iqneba informaciuli da

kompiuteruli teqnologiebiT;

gagrZeldeba umaRlesi

saganmanaTleblo da samecniero-

kvleviTi dawebulebebis

integrirebis procesi;

aSendeba sauniversiteto qalaqi,

sadac swavlis, swavlebisa da

samecniero kvlevisaTvis xelsayreli

garemo Seiqmneba. qalaqis

teritoriaze ganTavsdeba

universitetebis da samecniero-

kvleviTi dawesebulebis 50 aTasi

studenti, profesori da mkvlevari;

gamoikveTeba samecniero kvlevebis

prioritetuli mimarTulebebi da

ganisazRvreba am kvlevebis

organizebisa da xelSewyobis

gansxvavebuli formebi;

gagrZeldeba erovnuli samecniero da

qarTvelologiis, humanitaruli da

socialuri mecnierebebis fondebis,

mecnierebis sagranto dafinanseba;

gaizrdeba saerTaSoriso proeqtebSi

da programebSi monawile qarTvel

mecnierTa ricxvi.

Page 81: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

81

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

ganaTlebis xarjebi _ procentuli

Sefardeba mTlian Sida produqtTan.

saxelmwifo xarjebi erT moswavleze

mTlianobaSi da ganaTlebis

sxvadasxva doneze;

axalaSenebuli da ganaxlebuli

saswavlo dawesebulebebis,

laboratoriebis, biblioTekebis

raodenoba;

saganmanaTleblo dawesebulebebis

wili arCeuli marTvis organoebiT.

zogasaganmanaTleblo

dawesebulebebis procenti, sadac

Catarebulia ganmeorebiTi arCevnebi;

moswavleTa transportirebis

uzrunvelsayofad satransporto

erTeulebis raodenoba;

ganaTlebisa da mecnierebis

dafinansebisa da materialur-

teqnikuri bazis maCveneblebi

saerTaSoriso standartebTan

mimarTebaSi;

mcirekontingentiani saganmanaTleblo

dawesebulebebis wili da am

dawesebulebebSi moswavleTa wili

ganaTlebis Sesabamisi donis saerTo

maCveneblebTan mimarTebaSi;

ganaTlebaze xarjebis wili

Sinameurneobebis mTlian xarjebSi;

resursebis gamoyenebis efeqtianobis

maCveneblebi – Tanafardoba moswavle-

maswavlebeli.

dawyebiTi, sabazo da saSualo

ganaTlebaSi moswavleebis

CarTulobisa da ganTesvis

maCveneblebi;

profesiuli swavlebis centrebis

kursdamTavrebulTa raodenoba;

profesiuli da umaRlesi ganaTlebis

programebis kursdamTavrebulTa

dasaqmebis maCveneblebi;

ganaTlebis xarisxis maCveneblebi OECD-s indikatorTa skalaze; moswavleTa Sedegebi saerTaSoriso

Sefasebis sistemebSi: PISA, TIMSS, PIRLS; moswavleTa Sedegebi erovnul

SefasebaSi;

ucxoel studentTa raodenoba

saqarTvelos saganmanaTleblo

dawesebulebebSi;

zogadsaganmanaTleblo

dawesebulebebis gadamzadebul

pedagogTa raodenoba;

umaRles saganamanaTleblo

dawesebulebebSi Caricxuli

araqarTulenovani skolebis

kursdamTavrebulTa ricxvi;

skolebSi qarTuli enis swavlisa da

swavlebis saTanado resursebis

moculoba;

umaRlesi saganmanaTleblo

programebis procenti, romlebmac

gaiares akreditacia;

studentTa mobilobis maCveneblebi.

swavlebis procesSi informaciuli

da kompiuteruli teqnologiebis

gamoyenebis maCveneblebi;

samecniero bazis da codnis

generirebis SesaZleblobis

maCveneblebi (samecniero kvlevis

dafinanseba, fundamenturi kvlevis

dafinanseba);

saerTaSoriso samecniero proeqtebSi

qarTveli mecnierebis monawileobis

maCveneblebi;

samecniero proeqtebis ucxouri

wyaroebidan dafinansebis

maCveneblebi;

ucxoel TanaavtorebTan erTad

gamoqveynebuli samecniero Sromebis

maCvenebeli; profesiuli da umaRlesi ganaTlebis

kvalifikaciebis miRebis Semdeg

kursdamTavrebulTa dasaqmebis

maCveneblebi;

daqiravebulTa gadamzadebaze kerZo

biznesis mier xarjvis procentuli

maCvenebeli (gamoiTvleba mocemuli

biznesis saxelfaso fondTan

mimarTebaSi);

damsaqmebelTa TanamSromlobis

maCvenebeli Sesabamisi profilis

saswavleblebTan;

Page 82: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

82

savaraudo

xelisSemSle-li

faqtorebi

samSeneblo kompaniebis SezRudul

SesaZleblobebs ukavSirdeba

reabilitaciis programebis

ganxorcieleba. saministro

axorcielebs gegmas mniSvnelovani da

kompleqsuri procesebis meSveobiT.

riskebi dakavSirebulia am procesebis

arasaTanado mxardaWerasa da

ganviTarebasTan maTi xarisxis,

efeqturobis, qmediTobisa da

moqnilobis uzrunvelyofis mizniT.

myari da efeqturi urTierTkavSirebi

saerTaSoriso organizaciebTan

arsebiTia

Sedegebis miRwevis saqmeSi.

xelisSemSlel faqtorad SeiZleba

iqces

arasaTanado kooperacia

dainteresebul

mxareebTan. es kavSirebi unda iyos

damyarebuli urTierTpativiscemaze da

dasaxuli amocanebis mimarT yvela

mxaris valdebulebebze. aseTi tipis

kavSirebis damyareba dakavSirebulia

garkveuli unarebis arsebobasTan da

moiTxovs drois da resursebis

saTanado investirebas.

am amocanebis ganxorcieleba

mniSvnelovnad aris damokidebuli

imaze, Tu ramdenad SeZlebs

saxelmwifo da sazogadoeba

daafinansos profesiuli ganaTlebis

seqtori, ramdenad aqtiurad miiRebs

monawileobas profesiuli

ganaTlebis sistemis reformirebaSi

kerZo biznesi. ZiriTadi riskebi

dakavSirebulia qveyanaSi ekonomikuri

procesebis arasasurvel

ganviTarebasTan.

Page 83: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

83

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w.

faqti

2007w.

faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti 13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8

saqarTvelos ganaTlebisa da

mecnierebis saministro 342.5 400.1 436.8 500.0 660.0 720.0 780.0 mSp-s mimarT procentulad 2.5% 2.4% 2.2% 2.1% 2.3% 2.2% 2.0%

m.S. arafinansuri aqtivebi 85.5 110.5 59.9 60.0 60.0 50.0 50.0

mSp-s mimarT procentulad

0.6% 0.6% 0.3% 0.3% 0.2% 0.2% 0.1%

Page 84: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

84

mxarjavi

dawesebuleba saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministro

prioritetebi

I. kulturuli memkvidreobis ZeglTa

reabilitaciis, sistematizacia-

dokumentirebisa da popularizaciis

programa

II. samuzeumo reformis programa III. saxelovnebo da sasporto

ganaTlebis sistemis reforma.

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

programis mimdinareoba ganpirobebulia

qveyanaSi kulturuli memkvidreobis

ZeglTa mdgomareobis gaumjobesebis,

regularuli movla-patronobisa da

marTvis meqanizmebis Camoyalibebis

aucileblobiT, reabilitacia-

restavraciisa da sainformacio

dokumentaciis Sevsebis permanentul

procesad gadaqcevis saWiroebiT.

reformis ganxorcielebis

aucileblobas ganapirobebs saqarTvelos

samuzeumo sivrcis dRevandeli

mdgomareobis Semdegi maxasiaTebeli

faqtorebi: sazogadoebisa da muzeumebis

gaucxoveba; damTvarielebelTa simwire;

axali TaobisTvis samuzeumo gaucxoeba;

eqsponatTa mZime mdgomareoba; fondebSi

daculi eqsponatebis Sesaxeb

arasrulfasovani informacia;

Tanamedrove teqnologiebis simwire;

moZvelebuli, amortizebuli

materialur-teqnikuri baza; araswori

marTvis sistemebi.

saxelovnebo ganaTleba qveynis kulturis

da ganaTlebis politikis ganuyofeli

nawilia. Sesabamisad misi reforma

aucilebelia erTis mxriv qarTuli

kulturis, sulieri da materialuri

memkvidreobis, xelovnebis SenarCunebisa da

ganviTarebisaTvis da meores mxriv erTiani

sagamnmanaTleblo sivrcis

srulyofisaTvis.

reformis aucilebloba ganpirobebulia:

• dRevandel saqarTvelosa da

saerTaSoriso sazogadoebaSi mimdinare

socialuri da kulturuli cvlilebebiT;

• sabWour sistemaze dafuZnebuli,

moZvelebuli saxelovnebo ganaTlebis

principebis da meTodologiis

araadekvaturobiT Tanamedrove swavlebis

xarisxis, standartebis, axali

teqnologiebis, sabazro ekonomikis

moTxovnebis mimarT;

• qveyanaSi mimdinare zogadi ganaTlebis

sistemis reformiT da am sistemaSi

saxelovnebo ganaTlebis organuli

integrirebis aucileblobiT;

• saSualo, profesiuli da umaRlesi

ganaTlebis axali kanonebis amoqmedebiT.

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea,

rodis daiwyo) 2004-2012ww 2004-2012ww 2006-2012ww

Page 85: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

85

mosalodneli

Sedegi

programis ganxorcielebiT

ganisazRvreba ZeglTa gadarCenisTvis

saWiro sadiagnostiko da

sareabilitacio mimarTulebebi, moxdeba

saerTo erovnuli mniSvnelobis nimuSTa

fizikuri gadarCena, sferos

prestiJulobis amaRleba da

saerTaSoriso standartebis danergva

kulturuli memkvidreobis dacvis,

reabilitaciisa da marTva-gamoyenebis

sferoSi. maT Soris kulturuli

memkvidreobis, rogorc ekonomikuri

winsvlis faqtoris amoqmedeba.

informacia qveynis ZiriTad koleqciaTa

mdgomareobis Sesaxeb, inventarizebuli

eqsponatebi, aRdgenili muzeumebis

saganmanaTleblo, samecniero da

sanaxaobiTi funqcia.

saxelovnebo da sasporto ganaTlebis

sistemis reformireba _ saSualo,

profesiuli da umaRlesi ganaTlebis

kanonebis Sesabamisad da saerTaSoriso

gamocdilebis, moTxovnebis da

standartebis gaTvaliswinebiT.

saxelovnebo ganaTlebis mobiloba,

diplomebis validoba da aRiareba,

maRalkvalificiuri kadrebiT

dakompleqtebuli SemoqmedebiTi

koleqtivebi.

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

200-dan 220-mde Sesrulebuli da

legalizebuli sakonservacio-

sarestavracio proeqti; 120-160

fizikurad gajansaRebuli nimuSi;

proeqtirebasa da fizikur samuSaoebSi

sazogadoebis CarTvis xarisxi;

biujetSi infrastruqturiT miRebuli

Semosavlebis 5%-iani mateba;. kerZo

seqtoridan dafinansebis wilobrivi

mateba kulturuli memkvidreobis

sferoSi 20%-ze meti odenobiT

erovnuli muzeumisa da

umniSvnelovanesi regionuli

muzeumebis fondsacavTa fizikuri

kondicia (damoukidebeli saeqsperto

daskvnebi); Tanamedrove standartebiT

mowyobili 30-mde eqspozicia;

damTvalierebelTa raodenoba,

daaxloebiT 20%; 20%-ze meti kerZo

invensticia.

saxelovnebo saganmanaTleblo

dawesebulebaTa programuli akreditaciis

Sedegebi, qarTvel xelovanTa miRwevebi

saerTaSoriso asparezze.

savaraudo

xelisSemSleli

faqtorebi

Tanamedrove moTxovnebis Sesabamisi

kvalificiuri kadrebis nakleboba,

dokumentaciis simwire.

Tanamedrove moTxovnebis Sesabamisi

kvalificiuri kadrebis simwire.

saxelovnebo saganmanaTleblo

dawesebulebebis funqcionirebisa da

saxelovnebo saganmanaTleblo programebis

ganxorcielebisaTvis aucilebeli

samarTlebrivi safuZvlebis, kerZod

saxelovnebo saganmanaTleblo

standartebis ararseboba.

dafinaseba kulturuli memkvidreobis ZeglTa

reabilitaciis, sistematizacia-

dokumentirebisa da popularizaciis

programis dafinasebaze 2009 wels

mimarTuli iqneba 8.0 mln lari,

2010 wels - 8.5 mln lari, 2011-

2012 wlebSi – 9.0 mln lari.

samuzeumo reformis programis

dafinasebaze 2009 wels mimarTuli

iqneba 7.0 mln lari, 2010 wels -

7.5 mln lari, 2011 wels – 8.0 mln

lari, 2012 wlebSi – 9.0 mln

lari.

saxelovnebo da sasporto ganaTlebis

sistemis reformis dafinasebaze 2009

wels mimarTuli iqneba 10.0 mln

lari, 2010 wels – 11.0 mln lari,

2011 wels – 12.5 mln lari, xolo

2012 wlebSi – 13.0 mln lari.

Page 86: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

86

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w. faqti 2007w. faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti

13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8saqarTvelos kulturis, ZeglTa

dacvisa da sportis saministro 53.8 78.8 74.6 70.0 77.0 84.0 91.0 mSp-s mimarT procentulad 0.4% 0.5% 0.4% 0.3% 0.3% 0.3% 0.2%

m.S. arafinansuri aqtivebi 7.5 24.7 5.4 4.0 5.0 5.0 3.0

mSp-s mimarT procentulad

0.05% 0.15% 0.03% 0.02% 0.02% 0.02% 0.01%

Page 87: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

87

mxarjavi

dawesebuleba saqarTvelos ltolvilTa da gansaxlebis saministro

prioritetebi 1. pirobebis Seqmna devnilTa

dabrunebisaTvis (aRiarebuli

saerTaSoriso normebis moTxovnaTa

Sesabamisad)

2. devnilTa sacxovrebeli pirobebis

gaumjobeseba

3. migraciuli procesebis mimarT

erTiani saxelmwifo politikis

SemuSaveba da ganxorcieleba

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

ar aris uzrunvelyofili SesaZlo

dabrunebul devnilTa elementaruli

uflebebi; devnilebis usafrTxoeba

ar aris garantirebuli, maTi

qonebrivi uflebebi sistematurad

irRveva; minimalur donezea

sacxovrebeli pirobebi da

socialuri momsaxurebis miRebis

SesaZlebloba.

devnilTa TiTqmis naxevari dResac

gansaxlebulia koleqtiur centrebSi.

am Senobebma dakarga TavianTi

pirvandeli funqcia. isini ZiriTadad

uvargisia sacxovreblad; saerTo

monacemebTan SedarebiT devnil

mosaxleobaSi umuSevrobis maRali da

Sesabamisad, devnilebiT mWidrod

dasaxlebis raionebSi ekonomikuri

aqtivobis ufro dabali maCveneblebi

fiqsirdeba.

qveyanaSi ar arsebobda erTiani

midgoma migraciuli procesebis

mimarT, ris Sedegad adgili aqvs

aralegaluri migraciis did

masStabebs, trefikingis

SemTxvevebs, organizebuli

kriminalis mier qveynis tranzitad

gamoyenebas. ekomigrantebis mimarT

kanonmdeblobisa da politikis

ararsebobis gamo, adgili aqvs

ukumigracias. saministroSi

dawyebulia migraciis marTvis

saxelmwifo strategiaze muSaoba,

mis safuZvelze unda Seiqmnas

samoqmedo gegma, romlis

ganxorcieleba uzrunvelyofs am

sferoSi dagrovili mravali

problemis gadaWras.

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea,

rodis daiwyo)

2009-2012 ww.

(daiwyo 2007 wels)

2009-2012 ww.

(daiwyo 2007 wels)

2009-2012 ww.

(daiwyo 2007 wels)

Page 88: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

88

mosalodneli

Sedegi

_ aRiricxeba devnili mosaxleobis

uZravi qoneba;

– afxazeTsa da cxinvalis regionSi

Seiqmneba damatebiTi samuSao

adgilebi.

_ devnilTa sacxovrebeli pirobebi

gaumjobesdeba grZelvadian periodSi;

_ komerciuli datvirTvis mqone

kompaqturi Casaxlebis obieqtebi

gamoTavisufldeba kerZo

investiciebisaTvis;

_ gaizrdeba qveynaSi socialuri

institutebis SesaZleblobebi;

_ gaizrdeba devnilTa Soris

TviTkmaroba da Semcirdeba

saxelmwifoze damokidebuleba.

_ migraciis marTvis saxelmwifo

strategiis Seqmna;

_ strategiidan gamomdinare

samoqmedo gegmis SemuSaveba;

_ aralegaluri migraciis

prevencia;

_ reintegraciis mdgradi

meqanizmebis Seqmna;

_ migraciis erTiani monacemTa

bazis Seqmna;

_ qveynis samigracio sistemis

srulyofa;

_ ekomigrantTa sacxovrebeli

farTebiTa da Sesabamisi pirobebiT

dakmayofileba, ris Sedegadac

Tavidan iqneba acilebuli qveynidan

qarTuli genofondis gadineba.

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

aRricxuli da monacemTa bazaSi

daregistrirebuli uZravi qonebis

raodenoba;

afxazeTsa da cxinvalis regionSi

Seqmnili samuSao adgilebis

raodenoba.

_ im kompaqturi Casaxlebis

obieqtebis raodenoba, sadac ukve

Seqmnili iqneba aucilebeli

sacxovrebeli pirobebi;

_ usaxlkaro devnili ojaxebis

raodenoba, romelTaTvisac karkasuli

tipis SenobebSi moZiebul iqna

sacxovrebeli farTebi da Seiqmna

saTanado sacxovrebeli pirobebi;

_ socialur sacxovrebelSi

gansaxlebuli ukiduresad

gaWirvebuli devnili raodenoba;

_ gadamzadebuli devnilebis

raodenoba, romlebmac SeZles

dasaqmeba; devnilTa Soris

ekonomikuri iniciativebis maCveneblis

zrda.

_ aralegaluri migraciis nakadis

Semcireba;

_ legaluri SromiTi migraciis

SesaZleblobebis gazrda;

_ readmisiis xelSekrulebiT

dabrunebulTa reintegraciis

uzrunvelyofa;

_ saxelmwifo daxmarebis mimRebi

dazaralebuli ojaxebisa da

ekomigrantebis raodenoba.

Page 89: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

89

savaraudo

xelSemSleli

faqtorebi

_ dadgenili saerTaSoriso normebis

de-faqto administraciebis mxridan

ignorireba, maT mier nakisri

valdebulebebis Seusrulebloba;

_ konfliqtur regionebSi

samSvidobo misiebis araefeqtianoba.

saxlemwofo sakuTrebaSi arsebuli

im farTebis arasakmarisi raodenoba,

romlebic SeiZleba garemontdes

devnilTa usaxlkaro ojaxebisTvis.

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w.

faqti

2007w.

faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti 13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8 saqarTvelos ltolvilTa da

gansaxlebis saministro 59.2 65.2 84.4 100.0 100.0 100.0 100.0 mSp-s mimarT procentulad 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 0.3% 0.3% m.S. arafinansuri aqtivebi 4.0 1.3 2.1 2.1 5.0 5.0 3.0 mSp-s mimarT procentulad 0.03% 0.01% 0.01% 0.01% 0.02% 0.02% 0.01%

Page 90: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

90

mxarjavi

dawesebuleba saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro

prioritetebi 1. samedicino momsaxurebaze

finansuri xelmisawvdomobis

gaumjobeseba

2. samedicino momsaxurebis

xarisxis da xarisxian

momsaxurebaze geografiuli

xelmisawvdomobis gaumjobeseba

3. mosaxleobis umuSevrobis, siRaribis da

mowylvadobis Semcireba

1.1 sazogadoebriv janmrTelobis

dacvasa da aucilebel samedicino

momsaxurebaze mosaxleobis

finansuri xelmisawvdomobis

gaumjobeseba

2.1 janmrTelobis dacvis

seqtoris infrastruqturis

ganaxleba/ganviTareba xarisxian

samedicino momsaxurebaze

mosaxleobis saWiroebebis

Sesabamisad

socialuri daxmarebebis sistemis

ganviTareba, siraribis zRvars qvemoT

myofi mosaxleobisaTvis daxmarebis

odenobis zrda

1.2 samedicino momsaxurebaze

siRaribis zRvars qvemoT myofi

mosaxleobis finansuri

xelmisawvdomobis gaumjobeseba

2.2 profesiuli adamianuri

resursebis ganviTareba

pensionerTa sapensio uzrunvelyofis

gaumjobeseba da sapensio paketis 100 aSS

dolaramde zrda

1.3 janmrTelobis dacvis

seqtoris sadazRvevo

momsaxurebaze gadayvana

2.3 brunvaSi myofi samkurnalo

saSualebebis xarisxis

saxelmwifo kontrolis

gaumjobseba

umuSevrobis Semcireba

Page 91: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

91

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

1. Zalze dabalia aucilebeli

samedicino momsaxurebis

moxmareba. marTalia erT sul

mosaxleze ambulatoriuli

vizitebis saSualo raodenobam

gasul wlebTan SedarebiT moimata

da 2.38 viziti Seadgina, magram is

kvlav mniSvnelovnad CamorCeba

saSualo evropul maCvenebls

(daaxloebiT 7 viziti

weliwadSi)

2. avadmyofobis dadgomisas

mosaxleobis 7.3% ar mimarTavs

eqims

3. mosaxleobis 13.7%

hospitalizacia saWiroebis

miuxedavad ver ganxorcielda

samedicino momsaxurebaze

finansuri xelmisawvdomobis

problemis gamo

4. Sinameurneobebis danaxarjebi

janmrTelobis dacvaze, uiratesad

jibidan gadaxdebis saxiT,

warmoadgens jandacvis mTliani

danaxarjebis 73%

2. samedicino momsaxurebis

xarisxis da ekonomikuri

efeqtianobis, aseve xarisxian

samedicino momsaxurebaze

geografiuli xelmisawvdomobis

dabali done

2.1 saxelmwifo sakuTrebaSi

arsebuli samedicino

infrastruqtura moZvelebuli,

amortizebulia da ar Seesabameba

saWiroebebs, rogorc

geografiuli xelmisawvdomobis,

ise samedicino momsaxurebis

xarisxis TvalsazrisiT;

2.2 profesiuli adamianuri

resursebis codna da unar-

Cvevebi saWiroebs ganviTarebas

maRali xarisxis momsaxurebis

miwodebis mizniT

2.3 mimoqcevaSi kvlavac rCeba

falsificirebuli uxarisxo da

vadagasuli samkurnalo

saSualebebi

qveyanaSi siRaribis donis Semcireba an/da

prevencia kvlav aqtualuria. prioritetis

mizania miznobrivi socialuri

daxmarebebis sistemis danergva da

ganviTareba, mosaxleobis socialuri

riskebis marTvis meqanizmebis srulyofa,

specialuri mzrunvelobis saWiroebis

mqone pirTa socialuri integraciis

xelSewyoba. amdenad, miznobrivi

socialuri daxmarebebis sistemis

ganviTareba Seamcirebs siRaribis zRvars

miRma myofi ojaxebis raodenobas,

gaaumjobesebs mowyvladi ojaxebis

socialur-ekonomikur mdgomareobas. sxva

socialuri valdebulebebis Sesrulebis

paralelurad saxelmwifo pensiebis,

kompensaciebisa da akademiuri stipendiebis

dafinanseba aseve Seamcirebs mowyvladi

jgufebis Semosavlebis dakargvasTan

dakavSirebul riskebs.

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea,

rodis daiwyo)

2009-2012 ww

(mimdinare)

2009-2012 ww

(mimdinare)

2009-2012 ww

(mimdinare)

mosalodneli

Sedegebi

1. samedicino momsaxurebaze

gaumjobesdeba mosaxleobis

finansuri xelmisawvdomoba

1.1 sazogadoebriv jandacvasa da

aucilebel samedicino

momsaxurebaze gaumjobesdeba

mosaxleobis xelmisawvdomoba

2. gaumjobesdeba samedicino

momsaxurebis xarisxi da

xarisxian momsaxurebaze

mosaxleobis gegorafiuli

xelmisawvdomoba

2.1 janmrTelobis dacvis

seqtoris infrasturqtura

Raribi da mowylvadi ojaxebis

identificireba

ukiduresad Raribi ojaxebis fuladi

socialuri daxmarebebiT uzrunvelyofa

xandazmulTa da pensionerTa socialuri

mdgomareobis gaumjobeseba

Page 92: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

92

1.1.1 aucilebel samedicino

momsaxurebaze gaizrdeba

mosalxeobis finansuri

xelmisawvdomoba

1.1.2 amaRldeba sazogadoebrivi

jandacviTi RonisZiebebis

efeqtianoba

1.1.2.1 gaumjobesdeba mosaxleobis

epidemiologiuli usafrTxoeba

1.1.2.2 gaumjobesdeba daavadebaTa

prevencia da adreuli

diagnostika

1.2 gazrdeba samedicino

momsaxurebaze siRaribis zRvars

qvemoT myofi mosaxelobis

finansuri xelmisawvdomoba

ganviTardeba saWiroebebis

Sesabamisad rogorc

geografiuli xelmisawvdomobis,

ise samedicino momsaxurebis

xarisxis TvalsazrisiT;

2.2 gaumjobesdeba profesiuli

adamianuri resursebis codna da

unar-Cvevebi;

2.3 gaumjobesdeba brunvaSi myofi

samkurnalo saSualebebis

xarisxis kontroli

samuSaoTa maZiebelTa kvalifikaciis

amaRleba, Sromis bazris mobilurobis

gazrda, umuSevrobis donis Semcireba

specialuri mzrunvelobis saWiroebis

mqone pirTa socialuri integraciis

mizniT garemos gaumjobeseba

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

1. aucilebel momsaxurebze

jibidan gadaxdebis maCvenebeli

_ samizne mosaxleobaSi

medikamentebze jibidan gadaxdebis

maCvenebeli;

_ Raribi da mowyvladi

Sinameurneobebis xarjebi

janmrTelobis dacvaze, misi

xvedriTi wili mTlian xarjebSi;

_ samedicino momsaxurebiT

sargeblobis maCvenebli Raribi

mosaxleobisaTvis

2. daavadebebis gavrcelebis

maCvenebeli gamowveuli

mosaxleobis araswori

(magaliTad: Tambaqos, alkoholis,

1. janmrTelobis mdgomareobis

Sesaxeb maCveneblebi (m.S.

samedicino momsaxurebis

garTulebebis raodenoba)

2. momxmarebelTa mxridan

Sesabamis momsaxurebaze

xelmiswvdomobis maCvenebeli

3. im mosaxleobis xvedriTi

wili, romelsac misTvis misaReb

drois intervalSi xeli

miuwvdeba samedicino

momsaxurebaze

4. samkurnalo saSualebebis

xarisxis saxelmwifo kontoliT

gamovlenili uxarisxo

socialuri Semweobis mimRebi mosaxleobis

xvedriTi wili mTlian mosaxleobaSi

mosaxleobis xvedriTi wili, romelTa

socialur-ekonomikuri mdgomarobac

Sefasebulia

momzadebuli/gadamzadebuli mosaxleobis

xvedriTi wili

dasaqmebis maCvenebeli

im specialuri mzrunvelobis saWiroebis

mqone pirTa xvedriTi wili, romlebic

CarTulni arian socialuri integraciis

programebSi

Page 93: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

93

narkotikuli saSualebebis

moxmarebiT da sxva) qceviT da

garmos mavne zemoqmedebiT

3. Raribi mosaxleobis xvedriTi

wili, romelic uzrunvelyofilia

samedicino dazRveviT

medikamentebis wili Semowmebul

raodenobaSi

5. Semowmebuli medikmantebis

xvedriTi wili mimoqcevaSi

arsebul saerTo odenobasTan

mimarTebaSi

savaraudo

xelSemSleli

faqtorebi

samedicino momsaxurebis

TviTRirebulebis mkveTri zrda

gansakuTrebiT saSiSi infeqciebis

epidemia

gauTvaliswinebeli bunebrivi da

teqnogenuri kataklizmebi

araxelsayreli migraciuli procesebi

socialuri momsaxurebis simZlavreTa

arasakmarisi ganviTareba

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w.

faqti 2007w. faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti

13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis saministro 744.1 931.9 1,290.1 1,456.0 1,520.0 1,600.0 1,700.0

mSp-s mimarT procentulad

5.4% 5.5% 6.5% 6.2% 5.4% 4.8% 4.4%

m.S. arafinansuri aqtivebi 43.3 40.5 30.0 16.0 15.0 15.0 15.0

mSp-s mimarT procentulad

0.31% 0.24% 0.15% 0.07% 0.05% 0.05% 0.04%

Page 94: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

94

mxarjavi

dawesebuleba

saqarTvelos energetikis saministro

prioritetebi

hidro da

Tboeleqtrosadgurebis

mSenebloba-reabilitacia

eleqtrogadacemis

saSualebebis mSenebloba-

reabilitacia

bunebrivi gazis

gadacemis

infrastruqturis

mSenebloba

alternatiuli

energiebis

eleqtrosadgurebis

mSenebloba

prioritetis

aucileblobis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

arsebuli adgilobrivi

resursebis gamoyenebis

SesaZlebloba. hidroenerge-

tikuli resursebis

aTvisebis dabali done.

qveyanaSi da mezobel

regionebSi

eleqtroenergiaze moTxovnis

zrda.

energetikuli sistemis

teqnikuri mdgradobisa da

saimedoobis arasakmarisi

done, mezobel qveynebTan

energosistemis paralelur

reJimSi funqcionirebis

aradamakmayofilebeli done.

bunebriv airze

moTxovnis zrdidan

gamomdinare,

gazsadenebis qselis

rekonstruqcis da

axali qselis

mSeneblobis saWiroeba.

gamomuSavebuli

eleqtroenergiis

ekologiuri

usafrTxoeba;

energoresursebis

diversifikacia

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea

rodis daiwyo)

2004-2015 ww 2004-2012ww 2004-2014ww 2008-2013ww

mosalodneli

Sedegebi

damatebiTi

eleqtroenergetikuli

simZlavreebis Seqmna.

hidroresursebis

potencialis maqsimaluri

gamoyeneba. eleqtroenergiis

saeqsporto potencialis

gazrda.

energosistemis mdgradobisa

da stabilurobis amaRleba,

energetikuli wyaroebis

divesifisifikacia. eleqtro

energiis gadacemis xarisxis

gaumjobeseba. energosistemis

paralelur reJimSi muSaobis

SesaZleblobis uzrunvelyofa.

regionebis bunebrivi

airiT momaragebis

uzrunvelyofa, gazis

satranzito

potencialis

ganviTareba, importis

diversifikacia anu

importis sxvadasxva

wyaroebidan miReba.

ganaxlebadi

energetikuli

resursebis aTviseba,

energoefeqturobis

amaRleba

Page 95: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

95

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumebi

3 000 megavatamde

simZlavris Seqmna 10 mlrd

kvt/sT gamomuSavebiT. aqedan

hidroresursi 2 500

megavati.

300 km-mde axali 500 kv-is

eleqtro gadamcemi xazis

mSenebloba, arsebulis

reabilitacia, jamSi 270 km.

axali 50/400/220kv 1 000

mvt. simZlavris qvesadguris

aSeneba axalcixeSi.

eleqtrosistemaSi sistemuri

avariebis da danakargebis

Semcireba. energoresursebis

import-eqsportis zrda.

regionis

energobalansSi

bunebrivi gazis

moculobis gazrda.

teqnikuri danakargebis

sagrZnoblad Semcireba.

60 megavati

simZlavris qaris

eleqtrosadgurebis

aSeneba 280 ml.

kvt/sT gamomuSaveiT.

savaraudo

xelisSemSleli

faqtorebi

arasaxarbielo makroekonomikuri faqtorebi, energetikuli dargis funqcionirebis arasrulyofili

sakanonmdeblo da normatiuli baza.

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w.

faqti

2007w.

faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti 13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8

saqarTvelos energetikis saministro

217.1 180.9 84.3 55.0 10.0 10.0 10.0 mSp-s mimarT procentulad 1.6% 1.1% 0.4% 0.2% 0.04% 0.03% 0.03% m.S. arafinansuri aqtivebi 5.2 0.3 0.7 0.7 0.5 0.5 0.5 mSp-s mimarT procentulad 0.038% 0.002% 0.004% 0.003% 0.002% 0.002% 0.001%

Page 96: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

96

mxarjavi

dawesebulea saqarTvelos soflis meurneobis saministro

prioritetebi sasoflo-sameurneo

infrastruqturis ganviTareba

mevenaxeoba-meRvineobis dargis

ganviTareba da falsifikaciasTan

brZola

sasursaTo usafrTxoebisa da

xarisxis uvneblobis

uzrunvelyofa

saqarTvelos mTavrobis

programis 2008-2012 "erTiani

saqarTvelo siRaribis gareSe~

ZiriTadi miznis - mosaxleobis

keTildReobis misaRwevad

aucilebelia ganxorcieldes

sasoflo-sameurneo

infrastruqturis ganviTareba,

rac ganpirobebulia arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

Semdegi garemoebiT:

qveyanaSi sasoflo-

sameurneo daniSnulebis manqana-

danadgarebis simcire; fermerul

meurneobebSi sasoflo-sameurneo

teqnikis simcire; qveyanaSi

sasoflo-sameurneo teqnikis

warmoebis ar arseboba, risTvisac

aucilebelia axali Tanamedrove

sasoflo-sameurneo daniSnulebis

manqana-danadgarebis SeZena,

romelic Seamcirebs sasoflo-

sameurneo produqciis warmoebis

xarjebs da mosavlis danakargs.

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

programa `erTiani saqarTvelo

siRaribis gareSe" iTvaliswinebs

sairigacio sistemebiT moculi

farTobebis zrdas, risTvisac

aucilebelia sairigacio

sistemebis gamarTuli

funqcionireba, maTi teqnikuri

mdgomareobis gaumjobeseba da

garantirebuli da xarisxiani

samelioracio momsaxurebis

qveynis mevenaxeoba-meRvineobis

dargSi arsebuli viTarebis

obieqturi Sefaseba.saqarTveloSi

arsebuli venaxebis sruli

inventarizacia. qveyanaSi Seqmnili

mdgomareobidan gamomdinare

samomxmareblo bazrebis moZieba da

aTvisebis aucilebloba, rac

ukavSirdeba qarTuli Rvinoebis

avtoritetis Semdgom amaRlebasa da

popularizavias. adgilobrivi da

saeqsporto bazrebis

falsificirebuli da uxarisxo

produqciisagan dacvis mizniT

laboratoriuli kvlebis

ganxorcielebis auciliebloba.

soflis meurneobaSi

dasaqmebuli mosaxleobis mZime

ekonomikuri pirobebis

gasaumjobeseblad mcenareuli

safarisa da mosavlis

SenarCunebis da misi xarisxis

gaumjobesebis mizniT,

mosaxleobis uvnebeli kvebis

produqtebis uzrunvelsayofad,

aucilebelia qveynis teritoriaze

ganxorcieldes seriozuli

zaralis momtani gansakuTrebiT

saSiSi da sakarantino mavneblebis

(amerikuli TeTri pepela,

kalia,arafardi parkvevia,

simindisa da xorblis mavneblebi,

mavne mRrRnelebi, sarevelebi da

sxva) da cxovelTa gansakuTrebiT

saSiSi gadamdebi daavadebebis

winaaRmdeg salikvidacio

RonisZiebebi da sasursaTo

produqtebis laboratoriuli

kvleva.

Page 97: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

97

gawevis uzrunvelyofa.

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea,

rodis daiwyo)

2006-2012 2006-2012 2006-2012

mniSvnelovnad gaizrdeba

sasoflo-sameurneo daniSnulebis

miwebis damuSaveba da

produqciis warmoeba, agrarul

seqtorSi Seiqmneba axali

samuSao adgilebi, gaizrdeba

qveyanaSi arsebuli teqnikis

gamarTulobis maCvenebeli da

saeqspluatacio vada.

sarwyavi wylis moxmarebis zrdiT

mniSvnelovnad gaizrdeba wylis

momxmarebelTa raodenoba da

wylis safasuriT miRebuli

Semosavlebi.

mosalodneli

Sedegi

mowesrigdeba arsebuli

pirutyvis aRricxvianoba,

ganisazRvreba jiSuri

Semadgenloba, rac xels Seuwyobs

cxovelTa Sesaxeb srul

informaciis mopovebas.

qarTuli Rvinis popularizacia,

axali samomxmareblo bazrebis

aTviseba, saqarTveloSi arsebuli

venaxebis sruli inventarizacia,

falsificirebuli da uxarisxo

produqciisagan adgiobrivi da

saeqsporto bazrebis dacva.

qveyanaSi arsebuli

epizootiuri da fitosanitaruli

daavadebebis gavrcelebis maRali

riskis, sursaTiT gamowveuli

daavadebebis maRali donisa da

sursaTis falsifikaciis xSiri

SemTxvevebis Semcireba, sursaTis

uvneblobis TviTregulirebis

dabali donis amaRleba, arsebuli

cxoveTa suladobis

produqtiulobis gazrda,

mcenareuli safarisa da

mosavlianobis zrda.

Sedegebis yovelwliurad SeZenili Rvinis falsifikaciis Semcireba, dasnebovnebuli farTobebis

Page 98: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

98

Sefasebis

kriteriumebi

iqneba aranakleb 200 erTeuli

sxvadasxva simZlavris

traqtori, 30 erTeuli marcvlis

amRebi kombaini, da sasoflo-

sameurneo manqana-danadgarebi

(misabmeli teqnika), romelTa

raodenoba sul cota 5 jer meti

iqneba traqtorebis raodenobaze,

raTa teqnika maqsimalurad iyos

datvirTuli.

erTeuli traqtoris mier

damuSavebuli iqneba, saSualod

250 ha farTobi (xvna, dadiskva,

kultivacia, Sewamvla, Tesva,

sasuqis Setana da sxva).

saeqsporto potencialisa da

avtoritetis zrda saerTaSoriso

bazarze.

Semcirebis maCvenebeli,

realizaciisaTvis gankuTvnili

da laboratoriuli kvlevis

Sedegad savaWro qselidan

amoRebuli sasursaTo produqtis

odenoba, vaqcinirebuli

pirutyvis odenobaze imunuri

fonis Seqmnis Sedegad

epizootiuri keTilsaimedooba.

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w.

faqti

2007w.

faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti 13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8 saqarTvelos soflis meurneobis

saministro 31.5 104.6 61.8 60.0 40.0 50.0 50.0 mSp-s mimarT procentulad 0.2% 0.6% 0.3% 0.3% 0.1% 0.2% 0.1% m.S. arafinansuri aqtivebi 5.1 25.3 3.8 2.7 10.0 10.0 5.0 mSp-s mimarT procentulad 0.04% 0.15% 0.02% 0.01% 0.04% 0.03% 0.01%

Page 99: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

99

mxarjavi

dawesebuleba garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro

prioritetebi 1. efeqturi resursTsargeblobiT

uzrunvelyofa 2. garemos dacvis sistemis srulyofa 3. garemos monitoringisa da

prognozirebis sistemis

srulyofa

prioritetis

dasabuTeba

arsebuli

situaciis

analizidan

gamomdinare

1. satyeo seqtoris reformis

gagrZeleba

_ xarvezebi satyeo urTierTobebis

maregulirebel sivrceSi.

_ xe-tyis ukanono Wra.

_ tyis dacvis RonisZiebebis

dabali masStabebi.

_ tyis inventarizaciis

Cautareblobis gamo (sarevizio

periodi 10 weli) saxelmwifo

tyis fondis ZiriTad farTobebze

aRricxvianobis mouwesrigebloba

da tyis fondis maCveneblebis

moZvelebuli monacemebi.

_ saxelmwifo tyis fondis

registraciis, rogorc saxelmwifo

qonebis ar areboba.

2. wylis resursebis saauzo

marTvis sistemaze gadasvla

_ resursebis araracionaluri

gamoyeneba;

_ kerZo seqtoris dainteresebis

dabali done;

_ araadeqvaturi kanonmdebloba;

_ dabinZurebis maRali done.

1. daculi teritoriebis sistemis

Camoyalibeba da ekoturizmis ganviTareba

_ daucvelia bunebis unikaluri Zegglebi;

_ gamouyenebelia saqarTveloSi arsebuli

ekoturizmis potenciali;

_ mouwyobeli infrastruqtura;

_ dacul teritoriebze xe-tyis ukanono

Wrisa da brakonierobis arseboba

2. narCenebis marTvis sistemis reforma

_ narCenebis araefeqturi marTvis sistema;

_ saxifaTo narCenebiT dabinZurebis da

intoqsikaciis maRali riski;

_ kerZo seqtoris motivaciis dabali done

narCenebis SegrovebasTan dakavSirebiT.

3. sufTa ganviTarebis meqanizmi

_klimatis cvlilebis CarCo konvenciis

mimarT qveynis valdebulebebis

arasrulyofili Sesruleba;

_ saqarTvelos `kiotos protokoli~-s

wevroba;

_ garemosdacviTi proeqtebis investirebis

simcire.

1. saSiSi bunebrivi

procesebis prevencia

_ garemoSi mimdinare saSiSi

bunebnrivi procesebis

arasruli suraTi;

- arasakmarisi monacemebi da informacia garemos

mdgomareobis Sesaxeb, saSiSi

bunebrivi procesebis kuTxiT;

- bunebrivi katastrofebis prevenciuli RonisZiebebis

erovnuli gegmis ararseboba;

- adamianuri msxverpli da

materialuri zarali;

_ekomigrantebis arseboba.

2. atmosferuli haeris

dabinZurebis monitoringis

sistemis srulyofa

_atmosferuli haeris

xarisxis Sesaxeb

arasruloyofili monacemebi;

_atmosferul haerTan

dakavSirebiT dargis

politikis sisuste;

_ atmosferuli haeris

dabinZurebis kontrolis

arasaTanado sistema

ganxorcielebis

savaraudo vadebi

(Tu mimdinarea

1) 2009 wlis bolomde

(dawyebulia 2005 wlis meore

1) 2009 wlis bolomde

2) 2008 wlis bolomde (dawyebulia 2006

1) 2009-2010 wlebi

Page 100: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

100

rodis daiwyo)

naxevridan)

2) 2010 wlis bolomde

wlidan)

3) 2008 wlidan mimdinare procesi 2) 2009 wlis bolomde

mosalodneli

Sedegi

1) mosaxleobis saTbobi SeSiT

uzrunvelyofa;

_tyis mdgradi, maRalproduqtiuli

koromebis Camoyalibeba;

-tyis fondis SenarCuneba,

dazianebisa da ganadgurebisagan

dacva

-saxelmwifo tyis fondis

teritoriaze merqnuli resursebis

realuri moculobebis dadgena,

informaciuli bazis Sedgena;

_ racionaluri tyiTsargebloba;

_tyiTsargeblobis monitoringis

martivi da qmediTi sistema;

2) mdinareebis saauzo marTvis

reJimze gadasvla;

_ kerZo seqtoris gazrdili

roli;

_ wylis resursebis moxmarebaSi

adeqvaturi ekonomikuri

meqanizmebis damkvidreba;

1) turistebis raodenobis zrda;

_ brakonierobis masStabebis Semcireba;

_ maqsimalurad SenarCunebuli

biomravalferovneba;

_ mowyobili infrastruqtura.

2) qalaqebsa da raionebSi ukontrolo

nagavsayrelebis minimizacia.

_ narCenebis SegrovebaSi,

transportirebasa da ganTavseba-

gadamuSavebaSi kerZo seqtoris gazrdili

motivacia/monawileoba;

3) sufTa ganviTarebis meqanizmis proeqtebis

ganxorcieleba;

_ atmosferul haerSi saTburis gazebis

emisiebis Semcireba;

_ qveynis mdgradi ganviTarebisaTvis

xelSewyoba.

1) bunebrivi katastrofebis

Sedegebis masStabebis

Semcireba;

_ adamianuri msxverplisa da

materialuri zaralis

Semcireba;

_ ekomigrantebis raodenobis

Semcireba;

_ daculi landSaftebi da

ekosistemebi

2)atmosferuli haeris

xarisxis Sesaxeb zusti da

saimedo monacemebis arseboba;

_atmosferuli haeris

xarisxis Sesaxeb monacemTa

bazis arseboba;

_ atmosferul haerTan

dakavSirebiT dargis

politikis swori warmarTva;

Sedegebis

Sefasebis

kriteriumi

1) tyis gaumjobesebuli

mdgomareoba;

_ ukanono Wrebis Semcirebuli

masStabebi;

_ gazrdili sabiujeto

Semosavlebi;

_ tyiTsargeblobaSi konkurentuli

garemo.

_ axali samuSao adgilebi.

2) saxelmwifo uwyebebs Soris

funqciebis mkafiod gamijnuli

1) infrastruqturis gaumjobesebuli done;

_ 4 axali Seqmnili daculi teritoria;

_ koncesiebiT gacemuli servisebi;

_ 30%-iT gazrdili turistTa nakadebi da

10%-iT gazrdili Semosavlebi.

2) narCenebiT dabinZurebis Semcireba;

_ narCenebis racionaluri gamoyeneba;

3) sufTa ganviTarebis meqanizmis

registrirebuli proeqtebis raodenoba;

_ axali samuSao adgilebi;

1) bunebrivi katastrofebis

Sedegebis Semcirebuli

masStabebi;

_ Semcirebuli adamianuri

msxverpli da materialuri

zarali;

_Semcirebuli ekomigrantebi;

2) atmosferuli haeris

xarisxis Sesaxeb saimedo

monacemebi;

_ atmosferuli haeris

Page 101: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

101

kompetenciebi;

_ wylis resursebis racionaluri

moxmareba;

_ wylis gaumjobesebuli xarisxi;

_ gazrdili Semosavlebi.

_ sawarmoTa gaumjobesebuli ekonomikuri

mdgomareoba.

xarisxis Sesaxeb Seqmnili

monacemTa bazebi.

_ saimedo monacemebis

safuZvelze sworad

warmarTuli politika da

dagegmili RonisZiebebi. savaraudo

xelSemSleli

pirobebi

1) sazogadoebis mzadyofnis dabali

xarisxi tyis resursebis

gamoyenebasTan mimarTebaSi.

2) wylis resursebis marTvaSi

uwyebaTa Soris kompetenciis

gaumijnaoba.

1) mZime socialuri foni, Sesabamisad

sazogadoebis mzadyofnis dabali xarisxi

(daculi teritoriebis mimarTebaSi);

_ uwyebaTa Soris kompetenciebis

gaumijnaoba narCenebis marTvasTan

mimarTebaSi;

_ sazogadoebis cnobierebis dabali done.

2) mewarmeTa informirebulobis nakleboba

(sufTa ganviTarebis meqanizmi).

1) uwyebaTaSorisi

kompetenciebis gaumijnaoba

da susti koordinacia;

_ Tanamedrove midgomebis

arasakmarisi codna;

_ sazogadoebis cnobierebis

dabali done.

2) haeris monitoringis arasrulyofili

funqcionireba

mln lari

sabiujeto asignebani mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi

dasaxeleba 2006w. faqti 2007w. faqti 2008w. 2009w. 2010w. 2011w. 2012w.

mTliani Sida produqti

13,789.9 16,998.6 19,736.7 23,666.2 28,118.9 33,104.0 38,433.8saqarTvelos garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis saministro 17.9 26.3 28.6 29.0 35.0 35.0 40.0

mSp-s mimarT procentulad 0.1% 0.2% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1%

m.S. arafinansuri aqtivebi

1.9 7.4 2.6 2.7 3.0 5.0 5.0 mSp-s mimarT procentulad 0.01% 0.04% 0.01% 0.01% 0.01% 0.02% 0.01%

Page 102: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

102

danarTi 3 avtonomiuri respublikebis/adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulebis prioritetebi

(2009-2012 ww)

Page 103: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

103

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi ambrolauris, lentexis, onisa da cageris

municipalitetebSi.

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba

2. qalaqebisa da

teritoriuli erTeulebis

centrebis mowyoba

3. ekologiuri mdgoamreobis

gaumjobeseba

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

Sida sasoflo gzebis, saxide

gadasasvlelebis, wyalsadeni

sistemebis

eleqtorogadamcemi xazebisa

da sayrdenebis avariuli

mdgomareoba, agreTve

arasakamarisi da

moZvelebuli napirsamagri

nagebobebi, rac mkveTrad

arTulebs regionis

ekonomikur da socialur

ganviTarebas.

Sida saqalaqo gzebis

avariuli mdgomareoba,

baRebisa da skverebis

mouwesrigebloba, sasoflo

klubebisa da axalgazrduli

centrebis arsebuli

mdgomareoba, soflebis

centrebSi gare ganaTebis

uqonloba arTulebs

mosaxleobis sayofacxovrebo

pirobebs da xels uwyobs

mosaxleobis migracias

soflebidan.

qalaqebSi sakanalizacio

qselebis, nagavsayrelebis da

sayofacxovrebo narCenebis

gatanis mouwesrigebloba

safrTxes uqmnis

mosaxleobis janmrTelobas.

klimaturi da reliefuri

mdgomareobis gamo mewyeruli

zonebis simravle, romelic

safrTxes uqmnis sasoflo

sameurneo da mosaxleobis

qonebas.

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

Seiqmneba ukeTesi pirobebi

regionSi sxvadasxva

mimarTulebiT investiciebis

gansaxorcieleblad da

regionSi arsebuli

ekonomikuri potencialis

maqsimalurad asaTviseblad,

rac Tavis mxriv

gaaumjobesebs mosaxleobis

socialur da ekonomikur

mdgomareobas.

Seiqmneba ukeTesi pirobebi

mosaxleobisaTvis

Tavisufali drois

racionalurad

gamoyenebisaTvis, rac xels

Seuwyobs mosaxleobis

migraciis Semcirebas.

gaumjobesdeba mosaxleobis

sayofacxovrebo pirobebi,

sanitaruli mdgomareoba da

safrTxe aRar daemuqreba maT

janmrTelobas.

Page 104: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

104

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi axmetis, gurjaanis, dedofliswyaros, Telavis,

lagodexis, sagarejos, siRnaRisa da yvarlis municipalitetebSi;

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba 2. turizmis ganviTareba

3. mrewvelobisa da soflis

meurneobis ganviTareba

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

wyalsadeni qselebis,

wyalmomaragebis sistemis,

gare ganaTebis, adgilobrivi

mniSvnelobis gzebis da

saniaRvre arxebis

mSenebloba, bunebrivi airis

saSualo da dabali wnevis

qselebis aRdenisa da

mSeneblobis aucilebloba.

mxaris ulamazesi buneba,

uZvelesi istoriuli

Zeglebi saSualebas iZleva

turizmis meurneobis maRal

doneze ganviTarebisaTvis,

Tavisi bunebrivi geografiul

TvisebebiT igi moicavs

saxelmwifo tyisa da

nakrZalis fondebs, romelic

Tavisi floriTa da fauniT

erTerTi unikaluria

msoflioSi.

mxaris teritoriaze soflis

meurneobis gadamamuSavebeli

sawarmoebis, kerZod

yurZnisa da xilis wvenebis

qarxnebis Tanamedrove

teqnologiebiT aRWurva,

manqana-traqtorebis parkisa

da momsaxurebis centrebis

Seqmnis aucilebloba.

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

gaujobesdeba mosaxleobis

wyalmomarageba,

municipalitetebis mTel

teritoriaze ekonomiur

sicialur mdgomareobis

gaumjobeseba da tyis fondis

SenarCuneba, dasaxlebuli

teritoriebi da sasoflo

sameurneo savargulebi

daculi iqneba datborvisa

da mewyerebisagan,

mosaxleoba uzrunvelyofili

iqneba eleqtroenergiiT.

gaumjobesdeba istoriuli

memkvidreobis movla

partonoba, mosaxleobis

ekonomikuri mdgomareoba,

xolo turizmis ganviTareba

xels Seuwyobs

municipalitetSi cxovrebis

donis amaRlebas. jansaRi

Taobis aRzrdas.

municipalitetebSi soflis

meurneobebis produqciis

gadamamuSavebeli sawarmoebis

Seqmnis Sedegad moxdeba

mosaxleobis dasaqmebis

uzrunvelyofa soflis

meurneobis produqtebis

warmoebaSi, aseve

mosaxleobas miecema

saSualeba iqonios

garantirebuli realizaciis

bazari.

Page 105: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

105

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi adigenis, aspinZis, axalcixis, axalqalaqis, borjomisa

da ninowmindis municipalitetebSi;

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba

2. kulturis, sportis,

turizmis ganviTareba.

3. mrewveloba da soflis

meurneobis ganviTareba

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

regionis wyalmomaragebis

magisrtaluri sistemis,

sakanalizacio sistemebis

Sida qselis da gamwmendi

nagebobebis, mdinareTa

sanapiro zolebSi risk

faqtoriani ubnebis

napirsamagri samuSaoebis,

municipalitetebis

gazsadenis magisrtralis

sarwyavi arxebis da

wylasatumbi sadgurebis

mSeneblobisa da

reabilitaciis aucilebloba.

sasoflo sameurneo teqnikis

bazis Seqmnis, saTib

saZovrebTan misasvleli

gzebis reabitaciis

aucilebloba, qalaqebsa da

municipalitetebSi Sida da

magistraluri gzebis

mSenebobisa da remontis

Catarebis saWiroeba.

kulturis saxlebis

kapitaluri remonti,

abasTumnis borjomis da

bakurianis sakurorto

infrastruqturis

ganviTareba, bavSvTa

sazafxulo banakebis da

zamTris dasvenebis bazebis

mowyoba.

mxareSi mura naxSiris

sabados amoqmedebis,

Tboeleqtro sadguris

mSeneblobis, rZis

gadamamuSavebeli mcire

sawarmoebis amuSavebis, xil-

bostneulis gadamamuSavebeli

mcire sawarmoebis gaxsnis,

xmeli xilis da

mefutkreobis ganviTarebis,

municipalitetebSi saTesle

meurneobebis Seqmnis

saWiroeba.

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

gamarTuli sagzao

infrastuqtrura

mosaxleobas saSualebas

miscems ukeT daamyaros

kavSiri, rogorc mezobel

aseve qveynis sxvadasxva

regionSi, gaumjobesdeba

regionSi aRniSnuli

RonisZiebebis ganxorcilebis

Semdeg igi gadaiqceva

samxreT saqarTvelos

turizmis gzajvaredinad,

saidanac turistuli nakadi

mimarTuli iqneba

mura naxSiris sabadoebis

amuSavebiT regionis

mosaxleobisaTvis

SesaZlebeli gaxdeba saSeSe

merqnis alternatiuli

sawvavis miwodeba, riTac

Tavidan iqneba acilebuli

Page 106: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

106

mosaxleobis mier

warmoebuli produqciis

drouli da xarisxiani

mitana momxmareblamde.

mdinaris sanapiro zolebSi

napirsamagri samuSaoebis

Catarebis Semdeg moixsneba

mosaxleobis sacxovrebeli

saxlebis, skolebis

saavtomobilo gzebis da

xidebis dangrevis, agreTve

sameurneo savargulebis

datborvis saSiSroeba.

daizogeba xetyis maragi,

gaumjobesdeba mosaxleobis

socialuri da ekonomikuri

pirobebi. wyalsadenebis Sida

qselebis mSenebloba

gaaumjobesebs mosaxleobis

xarisxiani sasmeli wyliT

momaragebas, sakanalizacio

sistemebis mowesrigeba da

gamwmendi nagebobebis

mSenebloba minimumade

daiyvans garemos

dabinZurebis xarisxs,

mospobs epidemiuri

saSiSroebis kerebs,

wyalsatumbi sadgurebis

reabilitaciis Semdgom

mosalodnelia naTesi

farTobebis zrda,

mosavlianobis mniSvnelovani

zrda, rac gamoiwvevs

mosaxleobis socialur

ekonomiuri mdgomarebis

gaumjobesebas.

javaxeTisken, aWarisken da

dasavleT saqrTvelosken.

mosaxleobis didi nawili

ganaviTarebs e.w. `saojaxo

sastumroebis” farTo qsels,

gaCndeba warmoebuli

sasoflo sameurneo

produqciis gasaRebis didi

bazari, gaizrdeba

damsvenebelTa da turistTa

nakadi da biujetis

Semosavlebi.

tyis masiuri Wra, am sabados

bazaze aSenebuli Tbo

eleqtro sadguris mier

gamomuSavebuli eleqtro

energia SeiZleba gamoyenebul

iqnas mcire sawarmoebisaTvis.

programebis ganxorcielebiT

moxdeba municipalitetebis

mosaxleobis mniSvnelovani

nawilis dasaqmeba; amaRldeba

warmoebuli sasoflo

sameurneo produqciis

moculoba da xarisxi.

sanitarul kontrols

daeqvemdebareba warmoebuli

produqcia da amRldeba

mosaxleobis socialur

ekonomikuri mdgomareoba.

Page 107: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

107

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi bolnisis, gardabnis, dmanisis, TeTriwyaros, marneulis,

walkis municipalitetebsa da TviTmmarTvel qalaq rusTavSi;

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba

2. kulturisa da sportis

ganviTareba

3. mrewveloba da soflis

meurneobis ganviTareba

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

wyalmomaragebis qselis

ganaxlebis, gare ganaTebis

sistemis reabilitaciis,

sasoflo sameurneo teqnikiT

mosaxleobis uzrunvelyofa,

sairigacio Sida qselis

reabilitaciis,

sakanalizacio sistemis

reabilitaciis, gzebis

aRdgena-mSeneblobis,

gazifikaciis sistemis

mSeneblobis saWiroeba.

kulturis adgilobrivi

obieqtebis da Zeglebis,

sportuli kompeqsebisa da

mini stadionebis mowyobis

movla patronobis saWiroeba.

maRal produqtiuli

saqonlis da saTesle

kulturebiT mosaxleobis

uzrunvelyofad, msxvilfexa

rqosani pirutyvis axali

jiSebis Semoyvana. rZis

Semgrovebeli

gadamamuSavebeli, tyavisa da

matylis mcire sawarmoebis,

xilbostneulis Cambarebeli,

damfasoebeli da

gadamamuSavebeli sawarmoebis

Seqmnis aucilebloba..

granitis mompovebeli da

gadamamuSavebeli mcire

sawarmoebis gaxsnis

saWiroeba.

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

Page 108: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

108

mosalodneli Sedegi

regionSi wyalmomaragebis

sistemis aRdgenis

SemTxvevaSi gaumjobesdeba

mosaxleobis xarisxiani

sasmeli wyliT momarageba,

sakanalizacio sistemebis

mowesrigeba da gamwmendi

nagebobebis mSenebloba

gaaumjobesebs da minimumade

daiyvans arsebuli garemos

dabinZurebis xarisxs.

sasoflo sameurneo teqnikiT

mosaxleobis

uzrunvelyofisa da sarwyavi

sistemis reabilitaciis

Sedead Seqmnili

konkurentuli garemo

gamoiwvevs mosaxleobisaTvis

xelmisawvdomi fasebis

dadgenas teqnikiT

momsaxurebaze, amasTan erTad

moxdeba miwebis drouli da

xarisxiani damuSaveba da

morwyva, rac gazrdis

soflis meurneobebis

produqtebis mosavlianobas.

gazisificirebis Sedegad

SenarCundeba xetye,

gaujobesdeba mosaxleobis

cxovrebis pirobebi.

mosaxleobas miecema

saSualeba Tavisuflad

daukavSirdes

municipalitetebis yvela

raions da qalaqebs.

axalgazrdobis sxvadasxva

sportul wreebSi

gaerTianeba da jansaRi

cxovrebis wesis damkvidreba.

gaumjobesdeba istoriuli

memkvidreobis movla

partonoba

soflis meurneobis da

warmoebis ganviTareba,

programebis ganxorcielebiT

moxdeba municipalitetebis

mosaxleobis mniSvnelovani

nawilis dasaqmeba; amaRldeba

warmoebuli sasoflo

sameurneo produqciis

moculoba da xarisxi.

Page 109: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

109

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi baRdaTis, vanis, zestafonis, Terjolis, samtrediis,

saCxeris, tyibulis, wyaltubos WiaTuris, xaragaulis, xonis municipalitetebsa da TviTmmarTvel qalaq

quTaisSi;

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba

2. kulturis, turizmisa da

sportis ganviTareba 3. mrewvelobis ganviTareba

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

regionSi wyalmomaragebis

sistemis, sakanalizacio

qselisa da gamwmendi

nagebobebis, napirsamagri

samuSaoebis adgilobrivi

mniSvnelobis xreSovani

gzebis, mravalsarTualiani

saxlebis fasadebisa da

saxuravebis, asfaltovani

gzebis, gamgeobisa da

sakrebulos Senobebis,

qalaqebSi trotuarebisa da

bordiurebis, regionSi rkina

betonis konstruqciebis,

xidebis, misi mimdebare

sanapiro zolis

napirsamagri samuSaoebis,

sabinao fondis kapitaluri

SekeTebis, satumbo

sadgurebis da saniaRvre

arxebis aRdgenis mSeneblobis

reabilitaciis aucilebloba,

qalaqebis gare ganaTebis

mowesrigeba. regionis

gazifikacia. sagangebo

situaciebis samsaxurisaTvis

teqnikis SeZena.

kulturuli dasvenebis

parkebisa da skverebis

mowyoba, sportuli

obieqtebis reabilitacia da

mini sportuli obieqtebis

mSenebloba.

gordis dadianiseuli

sasaxlis da tye parkis

aRdgena, turistuli

centris Seqmna.

turistuli da sakurorto

industriis reabilitacia

imereTis mxareSi, kerZod

reabilitaciis procesi

zestafonis Rumelebis,

WiaTurisa da tyibulis

Saxtebis reabilitaciis

aucilebloba. tyibulSi

samkervalo fabrikis

amoqmedebis saWiroeba.

Page 110: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

110

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

gzebisa da komunikaciebis

mowesrigeba xels Seuwyobs

socialur-ekonomiuri

problemebis mogvarebas,

dadebiTad imoqmedebs

investiciebis mozidvis

procesze zogierT

TviTmmarTvel erTeulSi

mTlinad gaumjobesdeba

wyalmomaragebis sistema.

sanapiro zolebSi

napirsamagri samuSaoebis

Catarebis Semdeg moixseneba

mosaxleobis sacxovrebeli

saxlebis, skolebis

saavtomobilo gzebis da

xidebis dangrevis, agreTve

sameurneo savargulebis

datborvis saSiSroeba.

gazisificirebis Sedegad

SenarCundeba xetye,

gaujobesdeba mosaxleobis

cxovrebis pirobebi.

mosaxleobas miecema

saSualeba Tavisuflad

daukavSirdes

municipalitetebis yvela

raions da qalaqebs.

kurortebis reabilitaciis

procesis Sedegad,

gansakuTrebul mniSvnelobas

SeiZens saTaflisaa da yumis

Tavis mRvimeebi. gordis

dadianiseuli tyeparkis da

sasaxlis restavracia, vanis

arqeologiuri kompleqsi,

bagratis restavrirebuli

taZari gamoiwvevs

turistebis mozidvas,

mosaxleobis dasaqemebas da

mxaris ekonomiur

ganviTarebas.

aRniSnuli RonisZiebebis

gatareba mxareSi gamoiwvevs

axali samuSao adgilebis

Seqmnas, investiciebis

mozidvasa da mosaxleobis

socilauri mdgomareobis

gaujobesebas.

Page 111: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

111

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi lanCxuTis, ozurgeTisa da Coxatauris

municipalitetebSi.

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba 2. turizmis ganviTareba

3. mrewveloba da soflis

meurneobis ganviTareba

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

mxaris magistraluri

gazsadenis, zRvispira

sakurorto zolSi

sakanalizacio qselebisa da

gamwmendi nagebobebis

wyalmomaragebis adgilobrivi

gzebisa da xidebis aRdgenis,

mSeneblobis aucilebloba.

municipalitetebis

teritoriaze arsebuli

hidro resursebis bazaze

mcire hesebis aSenebis

saWiroeba.

kurortebis keTilmowyoba,

sakurorto

infrastruqturis

ganviTarebis, turistuli

marSrutebis mowyobis

aucilebloba, sanapiro

zolis da kurort baxmaros

ganaSenianebis gegmis Sedgenis

saWiroeba.

xilis da wvenebis qarxnebis

Tanamedrove teqnologiuri

xazebiT, citrusis

gadamamuSavebeli sawarmoebis,

Txilis gadamamuSavebeli

sawarmeobis, samebis saagure

Tixis gadamamuSavebeli

sawarmos mSeneblobis

aucilebloba. manqana

traqtorTa parkisa da

momsaxureobis centris

Seqmnis, torfis

gadamamuSavebeli qarxnis

Seqmnis xetyis

gadamamuSavebeli kombinatis

mSeneblobis aucilebloba.

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

gazificireba xels Seuwyobs

mcire da saSualo biznesis

ganviTarebas, garda amisa

municipalitetebis

mosaxleobas saSualeba eqneba

isargeblos alternatiuli

gaTbobis saSualebiT, rac

mniSvnelovania garemos

dacvis kuTxiT, radgan

municipalitetebis tyis

fondi Sesulia erovnuli

parkis teritoriaSi,

SezRudulia dablobSi SeSis

Wra. moxdeba sakurorto

aRniSnuli RonisZiebebis

gatareba mxareSi xels

Seuwyobs sanitaruli

mdgomareobis gaumjobesebas,

turistebis mozidvas,

turizmis ganviTarebas

municipalitetSi cxovrebis

donis amaRlebas. jansaRi

Taobis aRzrdasa da

mosaxleobis Semosavlis

zrdas.

aRniSnuli RonisZiebebis

gatareba xel Seuwyobs

adgilobrivi nedleulis

realizaciis gafarToebas,

sabiujeto Semosavlebis

zrdas, adgilobrivi

produqciis eqsports,

mosaxleobis dasaqmebas,

ucxouri investiciebis

mozidvas, bunebrivi

resursebis gonivrul

gamoyenebas.

Page 112: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

112

biznesis mniSvnelovani

ganviTareba, rasac xels

uSlis sakanalizacio qselis

da gamwmendi nagebobebis ar

arseboba. gaumjobesdeba

mosaxleobis sasmeli wyliT

uzrunvelyofa da

sanitaruli mdgomareoba.

gaumjobesdeba mosaxleobis

satransporto momsaxureba,

warmoebuli produqciis

bazarze miwodeba,

investorebis mozidva,

mosaxleobis dasaqmeba da

Sesabamisad ekonomikuri

mdgomareoba. energetikis

ganviTareba. sabiujeto

Semosavlebis zrda,

Page 113: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

113

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi abaSis, zugdidis, martvilis, mestiis, senakis,

Cxorowyus, walenjixis, xobis municipalitetebsa da TviTmmarTvel qalaq foTSi;

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba

2. kulturis, turizmisa da

sportis ganviTareba

3. janmrTelobisa da

socilauri dacvis

adgilobrivi sistemis

Camoyalibebis ganviTareba

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

saavtomobilo gzebis, sruli

reabilitaciis,

wyalmomaragebisaTvis saTao

nagebobebis da

wyalmomaragebis sistemis

mSenebloba-remontis,

qalaqebis sakanalizacio

sistemis gamwmendi

nagebobebis da

nagavsayrelebis mSeneblobis,

avtosadguris mSeneblobis,

agraruli bazrebis

rekonstruqciis

keTilmowyobis,

xilbogirebis ARdgenis, gare

ganaTebis qselis

reabilitaciis, saniaRvre

qselis reabilitacia-

mSeneblobis, mdinareebis

kalapotebis gawmendis,

sanapiros betonis

kalapotiT mowyobis,

qalaqebis Senoba nagebobebis

fasadebisa da saxuravebis

aRdgenis. regionis

gazifikaciis proeqtireba da

mSeneblobis ganxorcilebis

saWiroeba.

sportuli darbazebisa da

moednebis mowyobis da

saTanado inventariT

uzrunvelyofis, kurort

lebardes teritoriaze

dasasvenebeli saxlebis,

sastumroebis momsaxureobis

sferos mSenebloba-

keTilmowyobis, xalxuri

SemoqmedebiTi dargebis dacva

da popularizaciis,

istoriuli Zeglebis

restavraciis, arqeologiuri

gaTxrebis Catarebis, gza

mkvlevebis momzadebis,

noqalaqeebis arqeologiuri

muzeumebis koleqciebidan

liTonisa da keramikuri

nakeTobaTa konservaciis,

satreiningo kursebis

Catarebis aucilebloba

muzeumis

TanamSromlebisaTvis.

naqalaqaris qveda terasis

safortifikacio sistemis

gawmendis saWiroeba xe-

mcenareebisagan.

samegrelo zemo svaneTis

regionSi amJamad arsebuli

situaciis analizidan

gamodinare arian

pensionerebi, Sezruduli

SesaZleblobis mqone pirebi,

socialurad daucveli

ojaxebi, marto xelebi

devnilebi, mraval Sviliani

ojaxebi da fsiqikurad

arajansaRi pirebi isini

damokidebuli arian mxolod

saxlemwifos mier gamoyofil

Semweobaze, radgan mati

Semosavlebi arasakmarisia

sayofacxovrebo da yofiTi

problemebis mosagvareblad.

Page 114: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

114

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

gzebisa da komunikaciebis

mowesrigeba xels Seuwyobs

socialur ekonomiuri

problemebis mogvarebas,

dadebiTad imoqmedebs

investiciebis mozidvis

procesze zogierT

TviTmmarTvel erTeulSi

mTlinad gaumjobesdeba

wyalmomaragebis sistema.

sanapiro zolebSi

napirsamagri samuSaoebis

Catarebis Semdeg moixseneba

mosaxleobis sacxovrebeli

saxlebis, skolebis

saavtomobilo gzebis da

xidebis dangrevis, agreTve

sameurneo savargulebis

datborvis saSiSroeba.

gazisificirebis Sedegad

SenarCundeba xetye,

gaujobesdeba mosaxleobis

cxovrebis pirobebi.

mosaxleobas miecema

saSualeba Tavisuflad

daukavSirdes

municipalitetebis yvela

raions da qalaqebs.

daculi iqneba arqeolgiur

Zeglebi, SenarCunebuli

iqneba folklorisa da

tradiciuli xelovnebis

dargebi, xeli Seewyoba

turistuli

infrastruqturis

ganviTarebas, mozardebSi

damkvidrdeba jansaRi

cxovrebis wesi, amaRldeba

turistTa momsaxurebis

kultura, maqsimalurad

gamoyenebuli iqneba

inteleqtualuri da SromiTi

resursebi.

samedicino dawesebulebebSi

socialurad daucveli

moqalaqeebis mkurnalobis

xarjebis dafarviT da

medikamentebiT

uzrunvelyofiT, erTjeradi

socialuri daxmarebebiT

SeZlebisdagvarad mogvardeba

ojaxebis sacxovrebeli da

yofiTi pirobebi.

Page 115: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

115

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi duSeTis, TianeTis, mcxeTisa da yazbegis

municipalitetebSi;

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba

2. ganaTlebis, kulturis,

turizmisa da sportis

ganviTareba

3. janmrTelobisa da

socilauri dacvis

adgilobrivi sistemis

Camoyalibebis ganviTareba

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

gzebis, saxide

gadasasvlelebis, wyalsadeni

sistemebis

eleqtorogadamcemi xazebisa

da sayrdenebis avariuli

mdgomareobis, agreTve

arasakamarisi da

moZvelebuli napirsamagri

nagebobebis, samuSaoebis

wamroebis aucilebloba,

gzebis aRdgena-mSeneblobis

da gazifikaciis sistemis

reabilitaciis aucilebloba.

skolamdeli da skolis

gareSe saxelovnebo

saganmanaTleblo

dawesebulebebis

materialuri teqnikuri

bazis gaumjobesebis

kulturul saganmanaTleblo

programebis ganxorcielebis

aucilebloba, turistuli

gzamkvlevebis dabeWdvis da

turistuli marSrutebis

mowesrigebis aucilebloba.

erTjeradi socialuri

daxmarebebis, samedicino

dawesebulebebSi socialurad

daucveli moqalaeebis

operaciebisa da mkurnalobis

xarjebis dafarvis

medikamentebiT

uzrunvelyofis adgilobrivi

programebis srulyofis

aucilebloba

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

gzebisa da komunikaciebis

mowesrigeba xels Seuwyobs

socialur ekonomiuri

problemebis mogvarebas,

dadebiTad imoqmedebs

investiciebis mozidvis

procesze. gazificireba xels

Seuwyobs mcire da saSualo

biznesis ganviTarebas, garda

amisa municipalitetebis

mosaxleobas saSualeba eqneba

isargeblos alternatiuli

gaTbobis saSualebiT, rac

mniSvnelovania garemos

dacvis kuTxiT.

adgilobrivi, kulturuli

da inteleqtualuri

potencialis gazrda,

arsebuli kulturuli

memkvidreobs SenarCuneba da

dacva. turistebis mozidva,

jansaRi cxovrebis wesis

danergva.

gaumjobesdeba socialurad

daucveli ojaxebis

socialur-ekonomiuri

mdgomareoba, sxvadasxva

tipis samedicino momsaxureba

yvela socialuri

jgufisaTvis gaxdeba

xelmisawvdomi.

Page 116: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

116

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi goris, kaspis qarelisa da xaSuris

municipalitetebSi;

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba

2. . mrewveloba da soflis

meurneobis ganviTareba.

3. sakurorto da

turistuli

infrastruqturis

ganviTareba

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

municipalitetebSi

mwyobridanaa gamosuli

sasmeli wylis sistemebi,

ris gamoc sasmeli wyliT

momarageba arasrulyofilia,

gasawmendi da aRsadgenia

sarwyavi da sairigacio

sistemebi. Sida gzebis 70%-

ze meti aRsadgenia,

mosawesrigebelia gazsadeni

sistemis saSualo da dabali

wnevis milsadenebi.

aucilebelia sakanalizacio

qselisa da gamwmendi

nagebobebis mSenebloba,

agreTve qalaqebSi arsebuli

sacxovrebeli saxlbis

saxuravebisa da fasadebis

remonti.

aucilebelia glexuri da

fermeruli meurneobis

gaZlierebis mxardaWera,

sasoflo-sameurneo

infrastruqturis

ganviTareba da agralur

seqtorSi samrewvelo-

ekonomiuri saqmianobis zrda,

mimzidveli biznes garemos

Camoyalibeba, mcire

gadamamuSavebeli da

SemfuTavi sawarmoebis

stimulirebisaTvis finansuri

daxmarebis municipaluri

programebis SemuSaveba-

ganxorcieleba.

Sida qarTlis teritoriaze

saukeTeso pirobebia

turizmis ganviTarebis

TvalsazrisiT. Tanamedrove

turistuli meurneobis

infrastruqturis mowyoba

da turistebis mozidva.

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

bolo 20-30 welia

municipalitetebis

teritoriaze ar Catarebula

mniSvnelovani samuSaoebi

gazificirebis, sasmeli

wyliT momaragebis,

adgilobrivi daqvemdebarebis

saavtomobilo gzebis

SekeTebis, kanalizaciisa da

aRniSnuli RonisZiebebis

gatareba xel Seuwyobs

adgilobrivi nedleulis

realizaciis gafarToebas,

sabiujeto Semosavlebis

zrdas, adgilobrivi

produqciis eqsports,

mosaxleobis dasaqmebas,

ucxouri investiciebis

aRniSnuli RonisZiebebis

gatareba regionSi xels

Seuwyobs sanitaruli

mdgomareobis gaumjobesebas,

turistebis mozidvas,

turizmis ganviTarebas

municipalitetebSi

cxovrebis donis amaRlebas.

jansaRi Taobis aRzrdasa,

Page 117: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

117

Senobebis reabilitaciis,

mosaxleobis

eleqtroenergiiT momaragebis

da gare ganaTebis mowyobis

mizniT. aRniSnuli

mimarTulebiT samuSaoebis

ganxorcieleba sagrZnoblad

gaaumjobesebs mosaxleobis

sayofacxovrebo pirobebs,

gazificireba xels Seuwyobs

mcire da saSualo biznesis

ganviTarebas, garda amisa

municipalitetebis

mosaxleobas saSualeba eqneba

isargeblos alternatiuli

gaTbobis saSualebiT, rac

mniSvnelovania garemos

dacvis kuTxiT.

mozidvas, bunebrivi

resursebis gonivrul

gamoyenebas.

mosaxleobis dasaqmebasa da

Sesabamisad Semosavlebis

zrdas.

Page 118: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

118

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi aWaris avtonomiur respublikaSi;

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba

2. . socialuri da

jandacvis RonisZiebebi

3. ganaTlebis, sakurorto,

kulturis, turizmisa da

sportis ganviTareba

prioritetis dasabuTeba

arsebuli situaciis analizidan

gamomdinare

avtonomiuri respublikis

teritoriaze qalaqis

Senobebis fasadebis

mowesrigebis aucilebloba,

sabinao amxanagobebis

xelSewyobis,

mravalsarTuliani

sacxovrebeli saxlebis

ezoebis keTilmowyobis,

maRliv sacxovrebel

korpusebis liftebis

mowyobis, saerTo

sargeblobis saxlebis

gadasaxuravi masaliT

uzrunvelyofis

aucilebloba, moZvelebuli

wyalgayvanilobis,

sakanalizacio sistemebisa

da saniaRvre arxebis

reabilitaciis, napirsamagri

samuSaoebis, qalaqebis

quCebisa da trotuarebis da

Ria teritoriebis mowyobis,

quCebis savali nawilis

asfaltovani da xreSovani

safaris mowyobis

saxidegadasasvlelebisa

mSeneblobis aucilebloba.

avtonomiuri respublikis

teritoriaze sasoflo-

sameurneo wyalsadenebis

saTave nagebobebis

mowesrigeba da

socialurad daucveli

ojaxebis, veteranebis,

marCenaldakargulTa,

mzrunvelobamoklebul

moxucTa, mravalSviliani

ojaxebis socialuri da

materialuri daxmarebis

gawevic aucilebloba,

xanZrisa da mewyerisagan

dazaralebul ojaxebze

daxmarebis gawevis

aucilebloba, jandacvis

obieqtebis mSenebloba-

reabilitaciis saWiroeba.

aWaris avtonomiuri

respublikis

administraciul

teritoriaze arsebuli

saganmanaTleblo

dawesebulebebis, sajaro

skolebis garemontebis da

erTi axali skolis

mSeneblobis aucilebloba,

skolebis sakanalizacio

sistemebis da mimdebare

teritoriebis mowesrigebis

auclebloba. baga-baRebis

mSeneblobebi, biblioTekebis

remontis aucilebloba.

aWaris administraciul

teritoriaze arsebuli

yvela sajaro da sasuliero

skolebis uzrunvelyofis

saWiroeba Tanamedrove

kompiuteruli baziT.

moswavleTa fizikuri

aRzrdisa da jansaRi

cxovrebis wesis danergvis

xelSewyobis aucilebloba.

aWaris avtonomiuri

respublikis

administraciul

teritoriaze arsebuli

saxelovnebo, kulturuli

memkvidreobis dacvis

aucilebloba.

turizmi, rogorc

Page 119: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

119

wyalmomaragebis sistemebis

aRdgena-mSeneblobis

aucilebloba.

mTlianad qveynis, aseve

regionis ekonomikis

ganviTarebis prioritetul

mimarTulebas

warmoadgens.regionis

turizmis ganviTarebis

koncefciis Tanaxmad,

romelic muSavdeba ucxoeli

specialistebis daxmarebiT,

aWaraSi momdevno ramodenime

wlis ganmavlobaSi

turistTa ricxvi

yovelwliurad gaizrdeba.

aqedan gamomdinare

aucilebelia turistuli

infrastruqturis

ganviTareba sastumroebisa

da dasasvenebeli saxlebis

mSenebloba, sareklamo

marketinguli saqmianoba,

sainformacio mxardaWera ,

kvalificiuri kadrebis

momzadeba. sportis

xelSewyobis mizniT

gaTvaliswinebulia arsebuli

darbazebis aRWurva

Sesabamisi inventar-

mowyobilobebiT, aseve axali

sport-darbazzebis

mSenebloba da mini

sportuli moednebis

mowyoba.

mdidari kulturuli da

folkloruli tradiciebis

mqone regionis kulturul

dawesebulebaTa

umravlesobas ar gaaCnia

saTanado teqnikuri baza.

Page 120: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

120

gaTvaliswinebulia inventar

mowyobilobebi, specialuri

aparaturis SeZena da

teritoriuli erTeulebis

centrebSi mcire moculobis

kulturis saxlebisa da

klubebis mSenebloba-

remonti.

ganxorcielebis savaraudo

vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

gaumjobesdeba regionis

teritoriuli erTeulebis

centrebis saerTo ier-saxe,

TanamesakuTreTa mxridan

uzrunvelyofili iqneba

saerTo sakuTrebaSi

arsebuli qonebis movla-

patronoba, gaumjobesdeba

mosaxleobisaTvis

miwodebuli sasmeli wylis

xarisxi, Seiqmneba mozardi

axalgazrdobisa da

mosaxleobisaTvis

socialur- kulturuli

dasvenebis da cxovrebis

xelsayreli pirobebi.

gaadvildeba satransporto

mimosvla qalaqebsa da

Soreul soflebs Soris.

ganxorcielebuli

Ronisziebebis Sedegad

gaumjobesdeba socialurad

daucveli fenis materialuri

da yofiTi pirobebi, daiwyeba

rogorc individualuri aseve

korporaciuli dazRvevis

programebi, rac mniSvnelovan

rols Seasrulebs

mosaxleobis ukeT

momsaxurebaSi.

aWaris avtonomiuri

respublikis

administraciul

teritoriaze dasruldeba

arsebuli saganmanaTleblo

dawesebulebebis

instituciuri reforma,

erovnuli saswavlo gegmiT

ganxorcieldeba

gaTvaliswinebuli erT-erTi

ZiriTadi komponentis

moswavleTa fizikuri

aRzrdisa da jansaRi

cxovrebis wesis danergvis

xelSewyoba.

aRniSnuli RonisZiebebis

gatareba regionSi xels

Seuwyobs, turistebis

mozidvas, sagulisxmoa, rom

mosaxleobac CaerTveba,

turistul biznesSi,

Seiqmneba saojaxo

sastumroebi, Sesabamisad

Seiqmneba samuSao adgilebi,

Page 121: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

121

dasaqmdeba mosaxleoba.

damkvidrdeba axalgazrdebs

Soris jansaRi cxovrebis

wesi, gaizrdeba adgilobrivi

kulturuli, sportuli da

inteleqtualuri

potenciali da SenarCundeba

arsebuli memkvidreoba.

dafinaseba infrastruqturis

ganviTarebis dafinasebaze

2009 wels mimarTuli

iqneba 113.6 mln lari, 2010

wels – 130.0 mln lari,

2011 wels – 145.6 mln

lari, xolo 2012 wels -

129.2 mln lari.

socialuri da jandacvisis

RonisZiebis dafinasebaze

2009 wels mimarTuli iqneba

7.7 mln lari, 2010 wels –

8.0 mln lari, 2011 wels –

8.0 mln lari, 2012 wlebSi

– 8.1 mln lari.

ganaTlebis, sakurorto,

kulturis, turizmisa da

sportis ganviTarebis

dafinasebaze 2009 wels

mimarTuli iqneba 27.4 mln

lari, 2010 wels – 10.7

mln lari, 2011 wels –

10.6 mln lari, xolo 2012

wlebSi – 11.4 mln lari.

Page 122: ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2009-2012 wlebisaTvis

122

2009-2012 wlebis prioritetuli mimarTulebebi zemo afxazeTSi;

prioritetebi 1. infrastruqturis

ganviTareba

2. ganaTleba, kultura,

sportis ganviTareba

3. janmrTelobisa da

socialuri dacvis

adgilobrivi sistemis

srulyofa

prioritetis dasabuTeba arsebuli

situaciis analizidan gamomdinare

Sida gzebisa da xidebis

mSenebloba, reabilitacia;

eleqtrogadamcemi xazebis

mSenebloba; turistuli

infrastruqturis

ganviTareba;kavSirgabmulobis,

wyalmomaragebisa da

kanalizaciis sistemebis

mowyoba.

ganaTlebis , kulturisa da

sportis obieqtebis

mSenebloba-reabilitacia da

aRWurva.

jandacvis obieqtebis

reabilitacia-aRWurva,

socialuri programebis

ganxorcieleba.

ganxorcielebis savaraudo vadebi 2009-2012 ww. 2009-2012 ww. 2009-2012 ww.

mosalodneli Sedegi

gaizrdeba regionis

sainvesticio da turistuli

mimzidveloba, motivacia

samewarmeosaqmianobis

warmarTvisaTvis, Seiqmneba

damatebiTi samuSao adgilebi

adgilobrivi kulturuli,

sportuli da

inteleqtualuri

potencialis gazrda da

arsebuli memkvidreobias

SenarCuneba dacva.

adgilobrivi

mosaxleobisaTvis gaizrdeba

xelmisawvdomoba xarisxian

jandacvaze; gaumjobesdeba

socialurad daucveli

ojaxebis socialur

ekonomiuri mdgomareoba.