Zij die geboren worden groeten u!

Maarten Tromp27 november 2003

Welkom

images

De aanleiding

• 2003: Jaar van de gehandicapte

• Media ophef na toegewezen claim

• Angst onder artsen• Het leeft

• Onbegrip?

Niet goed?, geld terug

$

Wat is mijn doel vanavond

Wat is mijn doel vanavond

• Praten over schadevergoeding

Wat is mijn doel vanavond

• Praten over schadevergoeding

• Men kan dezelfde dingen anders zien

Wat is mijn doel vanavond

• Praten over schadevergoeding

• Men kan dezelfde dingen anders zien

• Casuïstiek op grens dogmatiek/ethiek

Wat is mijn doel vanavond

• Praten over schadevergoeding

• Men kan dezelfde dingen anders zien

• Casuïstiek op grens dogmatiek/ethiek

• Interactieve presentatie

Een ongewoon potje tennis

Starring …

Otto ongewenst

Otto ongewenst

• Gezond kind

Otto ongewenst

• Gezond kind

• Maar ongewenst

Otto ongewenst

• Gezond kind

• Maar ongewenst

• Claim van ouders

Otto ongewenst

• Gezond kind

• Maar ongewenst

• Claim van ouders• Wrongful birth

Kelly Molenaar

Kelly Molenaar

• Gewenst kind

Kelly Molenaar

• Gewenst kind

• Maar gehandicapt

Kelly Molenaar

• Gewenst kind

• Maar gehandicapt

• Claim van het kind

Kelly Molenaar

• Gewenst kind

• Maar gehandicapt

• Claim van het kind• Wrongful life

Iets meer over Kelly

• Vrucht was beschadigd

• Geïndiceerde prenatale diagnostiek bleef uit

• Anders: abortus

• Thans 9 jaar

• Deerniswekkende toestand/situatie

Spelprogramma

• Speelveld verkennen

• Ethische aspecten

• Het spel in het buitenland• Juridische science fiction

• Mijn kijk op het spel

Aansprakelijkheidsrecht is neutraal

Aansprakelijkheidsrecht is neutraal

• Vrouwe Justitia is geblinddoekt

Aansprakelijkheidsrecht is neutraal

• Vrouwe Justitia is geblinddoekt

• VB: rijke automobilist/arme fietser

Een fout is vereist

• Je doet iets wat je niet had moeten doen

• Je doet iets niet, wat je wel had moeten doen

Medische aansprakelijkheid

• Medische misser

• Informed consent

• Fout/complicatie• Criterium

• Hierna fout verondersteld

Schadevergoeding: algemeen

• X – Y = schade

• Elke euro aan kosten

• Elke euro die ik niet meer kan verdienen• Een bedrag aan smartengeld

Vrouwe Justitia

Vrouwe Justitia

• Oordeelt soms over lastige ethische kwesties

Vrouwe Justitia

• Oordeelt soms over lastige ethische kwesties

• Rechten/plichten

Vrouwe Justitia

• Oordeelt soms over lastige ethische kwesties

• Rechten/plichten

• Appels/peren

Spelprogramma

• Speelveld verkennen

• Ethische aspecten• Het spel in het buitenland• Juridische science fiction• Mijn kijk op het spel

Ethische aspecten

• Ethiek algemeen

• Wrongful birth: enkele dilemma’s

• Wrongful life: enkele dilemma’s

Ethiek algemeen

• Zedenleer

• Goed en kwaad (fout)

• Fatsoen • Waarden en normen

• Eigen geweten

Ethiek in historisch perspectief

• Individualisme

• Industrialisatie

• Collectivisme• Kennismaatschappij

• Opkomst IT

• Invloed religie

Evolutie

• Praktijk en theorie beïnvloeden elkaar

• Herwaardering van vroeger denken

• Medisch steeds meer mogelijk• Leidt tot moderne claims

• Actie / reactie (Frankrijk: Nicolas Perruche)

Vragen

• Is ethiek cultuurgebonden?

• Mogen wij (in Nederland) ons achter andere cultuuropvattingen verschuilen?

Menselijke vermogens

Een mens onderscheidt zich door

vermogens en vaardigheden,

waaronder:

Menselijke vermogens

Een mens onderscheidt zich door

vermogens en vaardigheden,

waaronder:

• soevereiniteit over eigen lichaam

Menselijke vermogens

Een mens onderscheidt zich door

vermogens en vaardigheden,

waaronder:

• soevereiniteit over eigen lichaam

• controle over zintuigen

Oordeelt u zelf

Mogen wij aan deze twee tornen?

Wrongful birth: enkele dilemma’s

Wrongful birth: enkele dilemma’s

• Sommigen willen wel (IVF)

– Is IVF onethisch?

Wrongful birth: enkele dilemma’s

• Sommigen willen wel (IVF)

• Sommigen willen niet (sterilisatie)

– Is sterilisatie onethisch?

Wrongful birth: enkele dilemma’s

• Sommigen willen wel (IVF)

• Sommigen willen niet (sterilisatie)

• Dood door fout van een ander– Is gederfd levensonderhoud

claimen onethisch?

Wrongful birth: enkele dilemma’s

• Sommigen willen wel (IVF)

• Sommigen willen niet (sterilisatie)

• Dood door fout van een ander• Geboren door fout van een ander

– Is schade claimen onethisch?

Wrongful birth: enkele dilemma’s

• Sommigen willen wel (IVF)

• Sommigen willen niet (sterilisatie)

• Dood door fout van een ander• Geboren door fout van een ander

• Claimen is een recht, geen plicht

Oordeelt u zelf

Vrouw is ongewenst zwanger en vordert schadevergoeding. Dokter stelt abortus voor.

Mogen wij dat van haar verlangen?

Appels / peren

• Geen kinderen meer willen

• Kind weg laten halen

Oordeelt u zelf

Kan een kind als schade worden gezien?

Verschil?

• Ongewenst / gewenst

• Gezond / gehandicapt

Oordeelt u zelf

Het recht op leven van het kind verhoudt zich niet met de aanspraak op smartengeld van ouders, wegens het (ongewenst) bestaan van het kind?

Oordeelt u zelf

De aanspraak op smartengeld mag worden verrekend met de vreugde die een kind geacht wordt met zich te brengen?

Wrongful life

enkele dilemma’s

Keuze maken tussen:

• Onvolmaakt leven

• Niet-leven

Keuze maken tussen:

• Onvolmaakt leven

• Niet-leven

• Welke is beter?

Keuze maken tussen:

• Onvolmaakt leven

• Niet-leven

• Welke is beter?• Vergelijking mogelijk?

–Niemand is perfect

– Iedereen is gelijk

–Beschaving is …..

Keuze maken tussen:

• Onvolmaakt leven

• Niet-leven

• Welke is beter?• Vergelijking mogelijk?

• Niet-leven zouden wij niet kunnen evalueren

Worüber man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen.

Witgenstein

Anderzijds ...

De gedachte is dat de mens het bezitten van alle

vaardigheden / vermogens nastreeft.

Nussbaum

Ondraaglijk lijden

• Kwantificeerbaar?

• Objectiveerbaar?

Oordeelt u zelf

Een claim voor wrongful life diskwalificeert het leven van een gehandicapte?

Nuanceringen mogelijk

Nuanceringen mogelijk

• Drogreden

Nuanceringen mogelijk

• Drogreden– Stelling impliceert minderwaardigheid

van gehandicapten

Nuanceringen mogelijk

• Drogreden– Stelling impliceert minderwaardigheid

van gehandicapten– Als claim wordt afgewezen, impliceer je

dat eiser minderwaardig is

Nuanceringen mogelijk

• Drogreden• Rol van prenatale diagnostiek?

Nuanceringen mogelijk

• Drogreden• Rol van prenatale diagnostiek?– Als we met een claim voor wrongful life

de gehandicapten beledigen, dan kunnen we net zo goed stoppen met prenatale diagnostiek

Oordeelt u zelfVrouw is zwanger. Geïndiceerd prenataal onderzoek blijft achterwege. Kind is gehandicapt en vordert smartengeld. Dokter stelt voor dat het kind “uitstapt”.

Nuanceringen

• Kind geen eigen recht op abortus

• Euthanasie is een recht, geen plicht

• In praktijk: bijna moord• Als ik besta, dan respecteren dat ik

blijf bestaan

• Wordt het anders bij een claim?

Oordeelt u zelf

Is de waarde van het leven in geld uit te drukken?

Euro 1,25

Of Euro 600.000,--

Voor berekening zie hand-out sub 2

Citaat Rubenstein

(zie hand-out sub 3)

Een spelerswissel: Kelly is moe

Bij Anja bleef een geïndiceerde keizersnede uit. Daardoor is zij even gehandicapt geboren als Kelly.

Oordeelt u zelf

Maakt het verschil dat de handicap bij Anja door de arts is veroorzaakt en bij Kelly niet?

Oordeelt u zelf

Is er een verschil tussen de vordering van de moeder en die van het kind?

Door te redeneren vanuit de beroepsfout, wordt de schade van het kind aldus onder het beschermingsbereik van de geschonden norm gebracht.

S.D. Lindenbergh

Oordeelt u zelf

Hebben de moeders van Kelly en Anja recht op smartengeld?

Ja

• Er is een inbreuk gemaakt op hun zelfbeschikkingsrecht

Oordeelt u zelf

Hebben de vaders van Kelly en Anja recht op smartengeld?

Nee

• Volgens Hof geen inbreuk op zelfbeschikkingsrecht

Nee

• Volgens Hof geen inbreuk op zelfbeschikkingsrecht

• Sterk argument?

Nog een spelerswissel: Otto geblesseerd

Een dag na de geboorte van Pinky P. vindt een kijkoperatie plaats. Er gaat iets afschuwelijk mis, waardoor het gezinsleven ingrijpend anders verloopt.

Oordeelt u zelf

Hebben de ouders van Pinky P. aanspraak op smartengeld?

Nee

Nog niet, maar gaat veranderen

Spelprogramma

• Speelveld verkennen• Ethische aspecten

• Het spel in het buitenland• Juridische science fiction• Mijn kijk op het spel

Harmonie nog ver te zoeken

• Situatie in Engeland

• Situatie in Frankrijk (Nicolas Perruche)

• Amerika (overal claims mogelijk, behalve in vijf staten)

• Enquête onder Peopil-boardleden(zie hand-out sub 4)

Spelprogramma

• Speelveld verkennen• Ethische aspecten• Het spel in het buitenland

• Juridische science fiction• Mijn kijk op het spel

Claim tegen ouders?

• Wie “ketst” kan de bal verwachten?

• Is “het” doen onrechtmatig?

• Prenatale diagnostiek voor iedereen?• Keuzevrijheid

• Soevereiniteit van het lichaam

• Andere claims, andere rechtsvragen

Spelprogramma

• Speelveld verkennen• Ethische aspecten• Het spel in het buitenland• Juridische science fiction

• Mijn kijk op het spel

Moderne claims

• Aan te pakken met klassiek gereedschap

• Claims wijken niet af van andere vormen van aansprakelijkheid

• Huidige wrongful birth regeling voldoet prima

Moderne claims (2)

• Bij wrongful life ligt accent op wrongful, niet op life

• Angst van artsen niet terecht• Kind was op zich gewenst

• Men wilde een kind

• Maar niet dit kind

Moderne claims (3)

• Wat is dan de schade?

Moderne claims (3)

• Wat is dan de schade?

–Hele leven?

–Extra kosten tot 21?–Ook extra kosten na 21?

“Accepteert men eenmaal dat de ouders op grond van een fout van een arts een aanspraak hebben op een vergoeding voor de gevolgen

van de geboorte van een gehandicapt kind, dan acht ik het

juist dat ook het kind een vordering wordt toegekend

terzake van de lasten van de handicap.”

S.D. Lindenbergh

Kelly kreeg ook smartengeld

• Niet omdat ze leeft (X – Y = schade)

• Maar omdat ze gehandicapt is

Wellicht ligt daar het juiste midden

Aristoteles