ZİHİN HARİTALAMA TEKNİĞİNİN KULLANIMI

MARİE CURİE’NİN HAYATI

Yapılandırmacı yaklaşımın temeli, başkalarının bilgilerini olduğu gibi bireylere aktarmak yerine, bireylerin kendi bilgilerini yine kendilerinin yapılandırmaları gerektiği görüşüne dayanmaktadır (Saban, 2000).

Bireylerin bilgileri nasıl yapılandırdıkları, beynin daha verimli nasıl çalıştığı ve kavramların insan zihninde nasıl organize edildiği merak konusu olmuştur. Yapılan araştırmalar bilginin yapılandırılması sırasında bireylerin sürekli olarak çerçevelendirme, sınıflandırma, zihinsel canlandırma, sembolleştirme gibi süreçlerden yararlandıklarını ortaya koymaktadır.

Fen ve Teknoloji derslerinde öğrencilerin kavramları anlamaları ve kavramlar arasındaki ilişkileri kurmaları amaçlanmaktadır.

Bilgi ve iletişim teknolojilerinden biri olan bilgisayardan yararlanılarak hazırlanan, zihinsel yapılandırmaların ve organizasyonların sergilendiği zihin haritaları yapılandırmacı yaklaşımı destekleyen araçlar olarak büyük önem taşımaktadır.

1.Kavramı merkeze yerleştirin.

2.Hayallerinizi yazın.

3. İlişkilerini yazın.

Zihin haritalama, beyne yol gösteren anahtar kelimelerle birlikte ilişkiler ve kavramları bir arada sunan, bilgiyi temsil

eden ve sınıflandıran tekniklerden biridir.

Fen ve Teknoloji Öğretiminde Zihin Haritalama Tekniği

İnsanlar geçmişten günümüze kadar düşüncelerini çeşitli biçimlerde ifade etmişlerdir. Bu ifade biçimlerinden en yaygın olanlarından biri, düşünceleri resimlerle ve şekillerle sembolize etmektir.

Fen ve Teknoloji Öğretiminde Zihin Haritalama Tekniği

Eski Mısırlılarda görülen resim yazıları (hiyeroglifler), bunların en somut örnekleridir.

Zihin haritalama beyne yol gösteren anahtar kelimelerle birlikte ilişkiler ve kavramları bir arada sunan, bilgiyi temsil eden ve sınıflandıran tekniklerden biridir.

Zihin haritalama tekniğiyle beyin kısa sürede bağlantılar kurabilmekte ve verimli bireysel organizasyonu gerçekleştirebilmektedir .

Zihin haritalama tekniği, temelini 1960’lı yıllarda Dr. Roger Sperry ve arkadaşlarının beyinle ilgili çalışmalarından almaktadır.

Sperry ve arkadaşları çalışmalarında beynin iki yarıküresinin birbirinden farklı şekilde işlev gördüğünü keşfetmişlerdir.

Beynin sol kısmı, analitik becerilerle ilgilidir. Mantık, dil ve sayılar sol beynin aktiviteleridir.

Beynin sağ kısmı ise daha çok duygu ve yaratıcılıkla ilgili olup ilişkiler, şekiller ve renkler sağ beynin aktiviteleri arasındadır.

Sperry ve arkadaşlarının çalışmalarından hareketle, karmaşık ve ayrıntılı bilgi yığınlarını sınırlı bir alanda ve akılda kolayca kalacak şekilde göstermek üzere çalışmalarına başlayan Buzan, 1960´lı yılların sonuna doğru “Zihin Haritalama” denilen bilgi sunum tekniğini geliştirmiştir. Buzan bu tekniği ortaya atarken beynin tamamının kullanımını temel almıştır .

Zihin haritalama, sadece sağ ya da sadece sol beyni değil; sağ ve sol beyin yarıkürelerinin işleyiş süreçlerini birlikte ele almayı ve bütünleştirmeyi temel alan bir öğrenme ve not alma tekniğidir.

Zihin Haritalarının Özellikleri

Mantıksal düzen ile görsel düzen birlikte kullanılmaktadır. Bu nedenle zihin haritalarında hatırlamak daha kolaydır. Geniş bir alana veya konuya genel bir bakış sağlar.

Yeni ve yaratıcı çıkış yollarının fark edilmesine olanak sağlayarak, bireyi sorun çözmeye teşvik eder.Bilgi ve kavramları planlarken ya da bir kitaptan önemli yerleri not ederken, sayfalarca kağıda gereksinim yoktur. Konular; anahtar kelimeler, simgeler ve resimlerle ifade edilerek beynin sağ ve sol bölümü birlikte kullanılabilir.

Zihin Haritalarının Hazırlanması

Zihin haritalama, temel bir düşünce ve bu düşünceye bağlı fikirleri ayrıntılandırarak ilişkiler kurma tekniğidir ve diğer tekniklere göre daha kolay çalışma olanağı sağlar. Bu, kişiye özel anahtar kelimeler ve simgeler kullanılarak gerçekleştirilir.

Uzun cümleler yerine, en fazla üç kelimeden oluşan anahtar kelimeler kullanılır. Ardından oklar, dallar ve bağlayıcılar aracılığıyla fikirler birleştirilir. Fikirler, bellekteki gibi birbirine bağlanarak yeni bilgilerin anlaşılması ve hatırlanması sağlanır.

Zihin haritası hazırlanırken şunlara dikkat edilmesi gerekir:

Kağıdın merkezine seçilen konuyu simgeleyebilecek iri, renkli bir simge ya da resim çizilmeli ve en az üç renk kullanılmalıdır.

Merkezdeki temel öğeden çevreye doğru uzanan kalın, renkli, kıvrımlı çizgiler çizilmeli ve üzerine konu hakkında bilinen anahtar sözcükler ve önemli düşünceler yazılmalıdır. Zihin haritaları genelde merkez kelime ya da kavrama ilişkin 5 ila 10 temel fikirden meydana gelmektedir.

Ana dalların uçlarından, alt kavram ya da düşünceleri göstermek üzere daha ince yan dallar çıkarılmalı;

Daha önemli veriler merkezdeki imgenin veya düşüncenin daha yakınına yerleştirilmelidir.

Her satırda bilginin ya da bağlantının hatırlanmasını sağlayan en az bir anahtar sözcük olmalıdır.

Ana fikirler, yan fikirlere göre daha büyük yazılmalıdır.

Gerekirse bir bilgi ya da kavram, bağlantılı olduğu herhangi başka bir bilgi ya da kavramla renkli çizimlerle ilişkilendirebilir.

Bu ilişkilendirmelerde bağlantı çizimlerinin birbiriyle kesişmemesine özen gösterilmelidir.

Bağlantı çizimlerinin üzerine iki dal arasındaki ilişkinin şekil, imge ya da resimlerle ifade edilmesi o bağlantının hatırlanmasını sağlayacaktır.

Fen ve Teknoloji Öğretiminde Zihin Haritalama Tekniği

Öğretimin temel amaçlarından biri kavramları öğrencilere öğretmek ve onların kavramlar arası ilişkileri kurmalarını sağlamaktır. Kavramların öğrenilmesi, öğrencilerin var olan bilgileriyle yeni bilgiler arasında anlamlı ilişkilerin kurulmasıyla sağlanabilir.

Öğrencilerin kavramlar arası ilişkileri kurmalarını sağlayan ve konuları bir bütünlük içerisinde algılamaları için kullanılan, farklı öğrenme tekniklerinden biri de kavram haritalamadır (Pekmez ve Balım, 2003).

Zihin haritalarını, bilgisayarda X Mind gibi programlarda da hazırlamak mümkündür. Bu programın kullanımı çok kolay olup, isteğe göre programın içeriğindeki kütüphanede bulunan resim ve şekiller veya internetten indirilen resimler kullanılabilir.

X Mind programı sayesinde, bilgiler arasındaki bağlantılar rahatça düzenlenebilmekte; şekil, renk ve ifadeler özgürce kullanılabilmektedir. Zihin haritaları, derse girişte öğrencilerin var olan bilişsel şemalarının ortaya çıkarılmasında, dersler sırasında var olan bilgilerle gerekli bağlantıların kurulmasında ve ders sonunda oluşan yanlış anlamaların belirlenmesinde kullanılabilir.

Zihin Haritası Örnekleri

39

Aşağıdaki harita zihin haritası mıdır?

40

Ya bu harita!!!!!!!!!

41

Son iki haritaya zihin haritası diyorsanız, baştaki slaytlara bir kez daha bakmanızı öneririm.

42

Son iki haritanın baştaki zihin haritalarından ne farkı var?

Aradaki bağlaç (oklar) kırık ve iki kavram arasındaki ilişkiyi gösteriyor değil mi? Çünkü onlar, Kavram haritası

43

Joseph N.Novak

KAVRAM HARİTALARI

44

İşte size kavram harİtasının boşu;

45

Kavram haritalarında, İki kavram arasındaki bağlaçta mutlaka nasıl ilişki varsa o belirtilir. Şimdi aşağıdaki haritaların kavram haritası mı, yoksa zihin haritası mı olduğunu bilelim.

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

Arada, kavram ve zihin haritası tanımımıza uymayan bazı haritalar gördük. O haritalarda ne vardı?

Hazır bulduğumuz bilgiler. Örneğin, tekerlekli iskemledeki adam

sağdan giderse mi, yoksa soldan giderse mi deniz fenerine daha çabuk ulaşır? Böyle bir haritaya bakıyor olmak bize bu konuda bir bilgi verir.

74

Bu resimlerde yer alan,kavram ve zihin haritaları tanımına uygun düşmeyen, diğer bir harita çeşidi de “bilgi haritaları”dır.

İşte size bir- iki bilgi haritası örneği daha;

75

76

77

78

79

80

81

82

Kavram haritalarıyla sıklıkla karıştırılmasına rağmen zihin haritaları kavram haritalarından farklı olarak sadece kavramların değil; kavram, bilgi ve düşüncelerin görsel sunumunu sağlamakta ve aynı zamanda şekil, anahtar sözcük ve imge kullanımı yardımıyla kağıt düzenine aktarılan bilgilerin daha sonra yeniden hatırlanmasını da kolaylaştırmaktadır.

TEŞEKKÜRLER