zentzumenak eta lokomozio aparatua

BIOLOGIA ETA GEOLOGIA, DBH 3Zentzumenak eta lokomozio-aparatua HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA

IRAKURGAIA

ESKEMA

BALIABIDEAK

INTERNET

JARDUERA

IRTENAURREKOA


Irakurgaia

Ludwig van Beethoven musikagile bikaina gorra zen. Horra hor pertsonaia ezagun horren xehetasunik harrigarrienetakoa. Musikagileen zentzumenik garrantzitsuena ustez entzumena izanik, izan al daiteke inor musikagile, halakorik ezean? Orduan, nola ondu ahal izan zituen musika-lan bikain-bikain haiek?Beethovenen gorreria ez zen erabatekoa izan hasieratik bertatik. Gorreriaren lehen zantzuak 28 urte zituela agertu zitzaizkion; hau da, bere musika-lanaren emaitzak biltzen hasia zela. Lehen urte haietan, garaiko akustika-tronpeta garatugabeak erabiltzen zituen, hobeto entzuteko.Belarriko burrunbak eta entzumen-galera, ordea, areagotu egin zitzaizkion 30 urtetik aurrera, hamar bat urtez, eta bizitzaren azkenaldirako erabat gorra zen. Ohar idatziak erabili behar izan zituen jendearekiko harremanetarako. Harrigarriena da, ordea, gorreria handitu ahala haren lana ederragotuz joan zela.Gortu zenean, piano-taparen gainean jarritako oholtxo batean bermatzen zituen Beethovenek hortzak, bibrazio-aldaketak hautemateko. Otorrinoen iritziz, horrek ederki frogatzen du erdiko belarriko gaixotasunak eragin zuela musikagilearen gorreria, geroago entzumen-nerbioari ere kalte egin ziona. Izan ere, barne-belarriari esker, hezurrek igorritako hotsa jaso zezakeen.

IRTENAURREKOA

Ludwig van Beethoven

BIOLOGIA ETA GEOLOGIA, DBH 3Zentzumenak eta lokomozio-aparatua

Edukien eskema

Zentzumen-hartzaileak

Sailkapena

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA

Zentzumen-organoak

IkusmenaEntzumenaUkimenaUsaimenaDastamena

Eskeleto-sistema

HezurrakGiltzadurak

Zentzumenen osasuna

GaixotasunakArdurak eta higienea

Gihar-sistema

GiharrakGiharren eragina

Lesioak

SailkapenaAurrea hartzea

HASI

IRTENAURREKOA

Lokomozio-aparatua

Ezaugarriak


HASI

Unitatearen azalpenerako baliabideak

IRTENAURREKOA


Ikusmena

Hezurrei buruzko jarduera

Eskeletoa mugimenduan

Entzumena Ukimena

Usaimena Dastamena Zentzumen-organoen gaixotasunak

Zentzumen-organoen zaintza eta higienea

Lokomozio-aparatua

Hezurrak Giltzadurak Giharren eraginaGiharrak Lokomozio-aparatuko lesioak

Lesiorik ez izateko aztura osasungarriak

Estekak


Tenperatura-aldaketak

PresioakArgia

Estimulu mekanikoak

Substantzia kimikoak

Termorrezeptoreak

Mekanorrezeptoreak

Nozizeptoreak

Fotorrezeptoreak

Kimiorrezeptoreak



IRTENAURREKOA


Ikusmena


IRTENAURREKOA

Begi-globoa Organo erantsiak

Begiaren funtzionamendua

Kristalinoa

Kornea

Begi-ninia

Humore urtsua

Irisa Humore beirakara

Puntu itsua

Ikusmen-nerbioa

Esklerotika

Koroidea

Erretina

Bekaina

Betileak

Betazala

Malko-guruina

Kornea argia desbideratzea

Begi-ninia argi kantitatea kontrolatzea

Kristalinoa irudiak fokatzea

Erretina irudi alderantzikatua jasotzea

Fotorrezeptoreak irudia nerbio-bulkada bihurtzea


Eskeletoa mugimenduan


IRTENAURREKOA


Entzumena

IRTENAURREKOA

LUPAZ IRUDIA HANDITZEN DA

Belarri-hegala

Kanpoko entzunbidea Tinpanoa

Kanpo-belarria

Erdiko belarria

Mailua, ingudea eta

estribua

Barne-belarria

Kanal semizirkularrak

Barakuilua edo koklea

Entzumen-nerbioa

Eustakioren tronpa


Entzumena

IRTENAURREKOA

Erdiko belarria

Mailua, ingudea eta

estribua

MailuaIngudea

Estribua

ATZERA


Kanal semizirkularrak


Entzumena

IRTENAURREKOA

ATZERA

Barne-belarria

Barakuilua edo koklea


Hotza

Mina Beroa

Presioa

Ukipena


Ukimena

IRTENAURREKOA

Dermisa

Epidermisa

IleakBukaera libreak

Vater-Paciniren korpuskulua

Ruffiniren korpuskulua

Meissnerren korpuskulua

Krauseren korpuskulua


Usaimena

IRTENAURREKOA

Eskuineko sudur-hobia

Pituitario gorria

Pituitario horia

Usaimen-nerbioa

Usaimen-erraboilaNerbio-bukaerak


Garratza

Zentzumen-zelulak

Dastamena


IRTENAURREKOA

Dastamen-papilak

IRUDIA HANDITZEKO

Gozoa

Gazia

Mingotsa


Zentzumen-zelulak

Dastamena


IRTENAURREKOA

Dastamen-papilak

ATZERA

Garratza

Gozoa

Gazia

Mingotsa


IkusmenaZentzumen-organoen gaixotasunak


IRTENAURREKOA

Hipermetropia Miopia

Alde honetan irudi fokatua osatzen da

Miopia zuzentzeko leiarraHipermetropia zuzentzeko leiarra

Alde honetan irudi fokatua osatzen da


Zentzumen-organoen zaintza eta higienea


IRTENAURREKOA

Elikagai egokiak jatea Substantzia toxikorik ez Egoki babestea Begiak garbi izatea

Nahikoa argirekin irakurtzea Zaratarik eta kerik ez Neurrizko bolumena Ikusmena ez behartzea

Eguzki-erradiaziorik ez Belarriak egunero garbitzea Osasun-azterketak egitea Hortzak eskuilatzea


Lokomozio-aparatua

IRTENAURREKOA

Eskeleto-sistema Gihar-sistema

Adarrak

Aurrealdeko kanpo-giharrak

Aurrealdeko barne-

giharrak

Aurretik ikusita

Aurretik ikusita

Atzealdeko kanpo-giharrak

Atzealdeko barne-

giharrak

Atzetik ikusita

Ezker-albotik ikusita

Burua

Enborra


Hezur lauak

Hezur motzak

Hezur luzeak


Hezurrak

IRTENAURREKOA

Ornoa

Eskapula edo omoplatoa

Epifisi

a

Diafisi

a

Epifisiaren ehun arola

Berna-hezurra


Giltzadura mugikorrak

Belauna

Bizkarrezurra

Burezurreko hezurrak

Giltzadura erdi mugikorrak

Giltzadura finkoak


Giltzadurak

IRTENAURREKOA

Suturak

Ornoarteko diskoa (kartilagoa)

Ornoa

Izter-koadrizepsa

Likido sinobiala

Belaunezurra

Izterrezurra

Berna-hezurra

Peronea

Meniskoak (kartilagoak)

Lotailua

GILTZADURAMUGIKORGEHIAGO


Aldaka


Giltzadura mugikorrak

IRTENAURREKOA

Izterrezurra

Giltzadura-kapsula

Sorbalda

Gihar supraespinosoa

Lepauztaia

Besahezurra

Kartilagozko giltzadura

Eskapula Deltoide giharra

Koxala

Lokailu biribila

ATZERA


Eskeleto-giharrak

Bihotz-giharrak

Gihar leunak


Giharrak

IRTENAURREKOA

Organoen paretak estaltzen dituzte

Uzkurdura geldoak, oharkabean

Bihotzaren gihar-aldea eratzen dute

Uzkurdura bizkorrak, oharkabean

Mugimendu bizkorrak, borondatezkoak

Lokomozio-aparatua osatzen dute

Gihar motak Gihar ildaskatuaren egitura

SAILKAPENA IKUSTEKO

Epimisioa (ehun konjuntiboa)

Giharra

Endomisioa

Gihar-zuntza

Gihar sorta


Fusiformea

Orbikularra

Laua

Eraztun formakoaEskeleto-giharrak

Bihotz-giharrak

Gihar leunak


Giharrak

IRTENAURREKOA

Organoen paretak estaltzen dituzte

Uzkurdura geldoak, oharkabean

Bihotzaren gihar-aldea eratzen dute

Uzkurdura bizkorrak, oharkabean

Mugimendu bizkorrak, borondatezkoak

Lokomozio-aparatua osatzen dute

Gihar motak Eskeleto-giharren sailkapena

ATZERA


Giharrek eskeletoan nola eragiten duten

IRTENAURREKOA

Bizepsaren eta trizepsaren ekintza antagonikoa

Palanka motak

Trizeps uzkurtua

Bizeps erlaxatua

Bizeps uzkurtua

Trizeps erlaxatua

A – BermapuntuaR – ErresistentziaP – Potentzia

Lehen palanka mota

R

A

P

PRA

R

R

A

AP

P Bigarren palanka mota

Hirugarren palanka mota

A P

AR

P

R


Eskoliosia Lordosia Zifosia


Lokomozio-aparatuko lesiorik sarrienak

IRTENAURREKOA

Bizkarrezurraren deformazioak

Hausturak

Distentsioak, zaintiratuak eta lokadurak


Jarrera egokiak hartzea


Lesiorik ez izateko aztura osasungarriak

IRTENAURREKOA

Aldian behin ariketa fisikoa egitea

Dieta orekatua izatea

Oinetako egokiak janztea

Bizkarrean pisu handiegirik ez hartzea

Esertzeko jarrera egokia

Lo egiteko jarrera egokiak

Lurretik objektuak jasotzeko jarrera

egokia


Esteka interesgarriak

HASI

IRTENAURREKOA

Lokomozio-aparatua

SARTU WEBORRI HONETARA

Zentzumenak

SARTU WEBORRI HONETARA

http://recursos.cnice.mec.es/biosfera/alumno/3ESO/locomotor/enlaces.htm





http://w3.cnice.mec.es/eos/MaterialesEducativos/mem2000/cuerpo/programa/html/sentidos.html






HASI

IRTENAURREKOA

zentzumenak eta lokomozio aparatua

Education