zelula. bizi unitatea
TRANSCRIPT
Zelula. Bizi-unitatea
Kromosomak
ADNzko kate biribilkatuak, proteinekin elkartuta
Bi kromatida, zentromeroanelkartuak
Kromatidek informazio berdin-berdina dute: kromatida bikiak
Kromatida bakoitzak bi beso, luzeraz berdin edo desberdinak
Kromosoma kopurua
Kromosoma sorta Kromosomakopurua
Adibideak
Haploidea Bakarra nGametoak
Zenbait onddoErlamandoa...
DiploideaBikoitia (zelula
somatikoetan)2n Animalia
gehienak
KariotipoaDefinizioa: espezie baten kromosoma multzoa
2 kromosoma mota:- Heterokromosomak (sexu-kromosomak)
* Desberdinak elkarrengandik, sexua zehaztu* XX eta XY (pare bakarra)
- Autosomak* Gainerakoak, berdinak bi sexuetan* 22 pare
Zelula-zikloa
Zelula gehienak ugaldu edo zatitu egiten dira Neurona gehienak
* Salbuespenak Eritrozitoak Muskulu-zelula ildaskatuak
Zelula-zikloa: zelula batean gertaturiko aldaketen multzoa, zelula sortzen denetik zatitu arte.
Maiztasuna, iraupena… zelula motaren eta giro-baldintzen (tenperatura, mantenugaiak…) araberakoa.
Heste-epitelioko zelulak 8 ordutan ugaltzen edo zatitzen dira.
Zelula eukariotoetanInterfasea Zatiketa-fasea (M fasea)Hasierakoa
Iraupen luzea
Nukleo interfasikoa ikusi (kromatina)
Zelula hazi
Amaieran ADNa bikoiztu
Amaierakoa
Iraupen laburra
Nukleoa desagertu (kromosomak sortu)
Zelula zatiketa + Zitoplasmaren zatiketa
(zitozinesia)
DNAren kopia bat zelula alaba bati, beste kopia
besteari
ADNaren bikoizpena
2n 2n (ADN bikoiztuta)
Nukleo interfasikoa
Zelula-zatiketa edo mitosia eukariotoetan
ADN bikoiztu da, baita zentrosoma ere
4 fase:1) Profasea2) Metafasea3) Anafasea4) Telofasea
Mitosiaren faseak
1) Profasea- Kromatina kondentsatu, kromosomak
eratu- Nukleoloa eta mintz nuklearra desagertu- Ardatz akromatikoa eratu
Mitosiaren faseak2) Metafasea
- Kromosomek zelularen erdian ekuatore plaka eratu- Ardatz akromatikoaren zuntzak kromosomei itsatsi zentromerotik
Metafasea (kromosomak zelularen erdian kokatzen)
Mitosiaren faseak
3) Anafasea- Kromatida ahizpa edo bikiak bereizi - Bakoitza zelularen mutur batera
(ardatzaren harizpiek eraman)
Mitosiaren faseak
4) Telofasea- Mintz nuklearra eratzen- Ardatz akromatikoa desagertzen- Kromatina sortu- Emaitza:bi zelula alaba diploide (2n)
5) Zitozinesia- Zitoplasma zatitzen- Organuluak banatzen
Animalia-zeluletan Landare-zeluletan
Estugunea zelularen erdialdean
Fragmoplastoa (bereizketa trenkada)
MeiosiaMurrizketa-zatiketaOrnodunetan gonadetan (gametoak sortu)Zelula ama diploide batetik (2n)
I. meiosia
Bi zelula alaba haploide (n) II. meiosia
Lau zelula alaba haploide (n)
Meiosiaren faseakInterfasea ADNa bikoiztuI. meiosia I. Profasea
I. MetafaseaI. AnafaseaI. Telofasea eta zitozinesia
II. meiosia II. ProfaseaII. MetafaseaII. AnafaseaII. Telofasea eta zitozinesia
I. meiosia
I. profasea
Kromosomak ikusgaiHomologoak parekatu, gaingurutzaketak
I. metafasea Kromosoma homologoak binaka zelularen ekuatorean(2n)
I. anafasea Kromosoma homologoak banandu(n)
I. telofasea eta zitozinesia
Bi zelula alaba haploide (n), kromosoma kopuru erdiarekin
I. meiosia
II. meiosia
II. profasea
Interfaserik gabe, ardatza eratuBi kromatidako kromosomak ekuatore plakarantz
II. metafasea Kromosoma zelularen ekuatorean
II. anafasea Kromatidak bereizten dira
Zelularen muturretara
II. telofasea eta zitozinesia
Lau zelula alaba haploide (n), kromosoma kopuru erdiarekin
II. meiosia
Meiosia
Meiosia eta mitosia. Alderaketa- ADNaren erreplikazioa
- Gaingurutzaketa (meiosia)- Kromosoma homologoakbanandu (meiosia)
- Kromosoma bikiak (kromatidak banandu)
Alderaketa taula
Mitosia Meiosia
Non gertatu Zelula somatikoetan Gametoen zelula ametan
Iraupena Laburra Luzea
Zelularen kromosoma kopurua
2n n
Gaingurutzaketak Ez Bai (I. profasean)
Anafasean gertatzen dena Kromatida bikiak bereiztu Kromosoma homologoak bereiztu (I. meiosian)
Kromatidak berezitu (II. Meiosian)
Bukaeran 2 zelula alaba, berdin-berdinak, bakoitzak zelula amaren kromosoma kopuru
bera
4 zelula alaba, desberdinak, bakoitzak zelula amaren kromosoma kopuru erdia
Mitosiaren eta meiosiaren esanahia
Mitosia
Meiosia
Organismo zelulanitzak Organismo zelulabakarrakHazkuntza (zigototik aurrera)
Zelulak berritzeko
Ugalketa asexuala
Organismo zelulanitzetanGameto haploideen sorrera (ugalketa sexuala)
Aldakortasun genetikoa (gaingurutzaketak)
Segregazio independentea (kromosomak zoriz konbinatu gametoetan)
Gametoen eraketa
BibliografiaHaploidia / Diploidiahttp://recursos.cnice.mec.es/biosfera/alumno/4ESO/genetica1/contenidos6.htmPartenogenesiahttps://www.youtube.com/watch?v=Vg_sWkfrUYwhttps://www.youtube.com/watch?v=2i-78wSw_zohttps://es.wikipedia.org/wiki/CnemidophorusX eta Y konparatuzhttp://www.biologia.edu.ar/genetica/cromosoma_y.htmZiklo zelularrahttps://www.youtube.com/watch?v=hFl4BaaMCOg