Metal z VIII grupy pobocznej o dużym znaczeniu gospodarczym,

znany od czasów starożytnych.

- jest kowalnym i ciągliwym metalem,

- w temperaturze pokojowej jest ciałem stałym

- temperatura topnienia 1535°C

- temperatura wrzenia 2750 °C- barwa srebrzystobiała- jest nieodporne na wpływy

atmosferyczne: na powietrzu pokrywa się

tlenkiem żelaza – rdzą proces rdzewienia przyśpiesza

duża wilgotność.

• Żelazo Symbol: Fe• Okres: 4 - 4 elektrony

walencyjne• grupa: 8 - 8 powłok

elektronowych• Liczba Atomowa: 26• Liczba Masowa: 56• Liczba Neutronów : 30• Liczba Protonów: 26• Liczba Elektronów: 26

• Poza surowcami energetycznymi niezwykle ważną rolę dla naszego kraju odgrywają surowce metaliczne, czyli m.in.: złoża rudy żelaza, złoża miedzi, złoża cynku i ołowiu.

• Rudy żelaza w Polsce są na wyczerpaniu, nie odgrywają większego znaczenia, chociaż hutnictwo żelaza ma kilkusetletnie tradycje na ziemiach polskich (XIII wiek -słynne dymarki świętokrzyskie). Przez następne stulecia intensywnie wydobywano ten surowiec, co spowodowało wyczerpanie złóż.

• Już w wieku XIX zapotrzebowanie na rudę żelaza uzupełniano znacznym importem surowca. Rudy żelaza w Polsce występowały jako syderyty w znacznej mierze z małą zawartością żelaza, sięgającą około 30%.

Dziś geolodzy zlokalizowali złoża rud żelaza na Pojezierzu Suwalskim. Niestety mimo dużej zawartości żelaza nie są wydobywane, gdyż nie zezwala na to ich głębokość (im głębiej są położone warstwy skalne złoża, tym wyższe są koszty eksploatacji), także względy ekologiczne i walory przyrodnicze całego pojezierza.

Główne rejony wydobycia rud żelaza to obecne województwo śląskie, łódzkie i świętokrzyskie.

Obecnie Polska sprowadza złoża żelaza przede wszystkim z sąsiedniej Ukrainy —  Zagłębie Krzywy Róg oraz ze Szwecji — Zagłębie Kiruna.

 • czerwony hematyt (Fe2O3

),• czarny magnetyt (Fe3O4),• syderyt (FeCO3),• limonit (Fe2O3 * n H2O),• getyt (FeO(OH)),• piryt (FeS2),• arsenopiryt (FeAsS),• żelazo rodzime (Fe),• i wiele innych.

ŻELIWO  STAL

Państwa wydobywające najwięcej rud żelaza (2009)

(w milionach ton)

 Chiny 900

 Brazylia 380

 Australia 370

 Indie 260

 Rosja 85

 Ukraina 56

 Republika Południowej Afryki 53

 Iran 33

 Kanada 27

 Stany Zjednoczone 26

Łącznie na świecie 2,3 mld ton

Niedobór żelaza u roślin powoduje zakłócenia przebiegu fotosyntezy i chlorozę młodych liści.

Chloroza – objaw chorobowy roślin polegający na tworzeniu się i zaniku chlorofilu, przy którym następuje rozpad chloroplastów. Chore rośliny stopniowo żółkną.

Pierwiastek ten jest mikroelementem. Znajduje się w wielu ważnych białkach: hemoglobinie, mioglobinie, w tym też w centrach aktywnych licznych enzymów.

Zapotrzebowanie na żelazo jest zmienne i zależy od wieku, płci i stanu organizmu.

Norma dobowego spożycia waha się w dość dużych granicach: u osób dorosłych: od 10 mg/dobę u mężczyzn, do 20 mg u kobiet, z zastrzeżeniem że w okresie ciąży i karmienia powinno to być ok. 30 mg/dobę.

Najistotniejszy składnik czerwonego barwnika krwi (hemoglobiny), niezbędny także w procesie tworzenia czerwonych ciałek krwi w szpiku kostnym.

Żelazo wiąże dwutlenek węgla w hemoglobinie i transportuje go do płuc, skąd jest on usuwany.

Pierwiastek ten jest także składnikiem wielu enzymów i białek biorących udział w metabolizmie organizmu.

Bierze udział w syntezie DNA oraz w procesach oddychania komórkowego.

Niezbędny jest do prawidłowej budowy: skóry, włosów, paznokci, do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.

Wspomaga wątrobę i odporność organizmu.

jest niezbędne do wytwarzania hemoglobiny i pewnych enzymów

potrzebne do zachowania odporności potrzebne do dostarczania tlenu do

komórek potrzebne do zachowania zdrowej

wątroby chroni przed niektórymi wolnymi

rodnikami

• osłabienie• drażliwość• apatia • anemia• utrudniona koncentracja• uczucie duszności• zawroty głowy• bladość cery• wypadanie włosów• przyspieszenie rytmu serca• osłabienie odporności• pogorszenie koordynacji ruchowej oraz wzrokowej

• W większości sytuacji ludzki organizm bardzo dobrze radzi sobie z regulacją poziomu składników odżywczych, jednak zdarzają się przypadki, w których może dojść do schorzenia powiązanego z nadmiarem żelaza w organizmie nazwanego homochromatozą. Duża ilość soli żelaza (II) może być toksyczna, natomiast sole żelaza (III-VI) nie są szkodliwe, ponieważ się nie wchłaniają. W wyniku przedawkowania żelaza mogą pojawić się takie objawy jak:

• zaparcia,• miażdżyca i choroby serca,• przyśpieszenie procesów starzenia się,• nowotwory (głównie rak odbytnicy).

• mięso• wątroba• ryby• żółtko jaj• twaróg• orzechy• mleko• warzywa strączkowe• brokuły• szpinak• krewetki

Dominik Szałach 1a