ZEEFDRUK

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 1

WAT IS ZEEFDRUK ?

Zeefdruk is de grafische werkwijze waarbij drukinkt door een gedeeltelijk afgedekt weefsel (drukvorm) heen op een drukdrager wordt aangebracht. Zo ontstaat een afdruk.

Het is een verbeterde sjabloneertechniek waarbij een rakel, de mazen met inkt opvult en het gaas in contact brengt met de drukdrager.

Bart Lemahieu 1CLay-out en digitale opmaak

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 2

PRINCIPE

Een sjabloon met de hand gesneden of fotografisch vervaardigd wordt ondersteund door een vlechtwerk van synthetische vezels of metaal (het gaas). Oorspronkelijk werd hiervoor zijde gebruikt. Vandaar de Engelse benaming “Silkscreen printing”. Dit vlechtwerk wordt strak in een houten of een metalen raam gespannen en daarop wordt de inkt gespreid door middel van een rubber rakel, die de inkt door de mazen in de beeldpartijen overdraagt. De sjabloon voorkomt dat de inkt door de niet-drukkende delen van het gaas wordt gedrukt.

Lay-out en digitale opmaak

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 3

Lay-out en digitale opmaak

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 4

Lay-out en digitale opmaak

DRUKTECHNISCHE KENMERKEN

• Drukkende delen liggen in zelfde vlak als niet-drukken delen

• Zeefdrukvorm is leesbaar, drukvorm wordt door de drukvorm gedrukt

• Alle fundamentele drukhandelingen gebeuren op hetzelfde moment (tijdens drukmoment).

• Lage druksnelheid

Handbediening 50 – 400 st/u Halfautomaat 250 – 500 st/u Cilinderautomaat 1000 – 2500 st/u

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 5

Lay-out en digitale opmaak

KENMERKEN AFDRUK

• Voelbare inktlaag (dikte 5µm à 270µm)

• Inktlaagdikte wordt bepaald door de afstand tussen de drukdrager en de rakel, de gaasdikte, het procentueel open gaasoppervlak, de sjabloonopbouw, de vloeieigenschappen van de inkt en de aard van de drukdrager.

• Onmogelijk om een pas gedrukt werk zonder hulpmiddelen te drogen

• De randen van de afbeelding vertonen een zeefstructuur

• Gebruik van dekkende kleuren

• Glanzend uitzicht van de inkt

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 6

Lay-out en digitale opmaak

VOORDELEN

• Dikke, dekkende inktlagen mogelijk

• Economisch voor kleine oplagen, zelfs voor oplagen <100 ex.

• Vrijwel elk materiaal is met het zeefdrukproces bedrukbaar

NADELEN

• Fijne details zijn moeilijk te verwezenlijken

•Vrij langzaam procédé

• Moeilijke droging

• Milieubelastend

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 7

Lay-out en digitale opmaak

VERSCHILLENDE ELEMENTEN

• Gazen

• Kopieervorm

• Sjabloon

• Rakel

• Drukinkt

• Droging

• Zeefdrukmachine

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 8

Lay-out en digitale opmaak

GAZEN

Wat ?Het zeefdrukgaas is de drager van het sjabloon en is een onderdeel van de zeefdrukvorm. Zeefdrukgaas is in verschillende soorten en kwaliteiten te verkrijgen. Zo bestaan er zeefdrukgazen uit kunsstof, metaal en organdie (lichtkatoenen weefsel).

De gazen worden geweven met 12 tot 200 draden per strekkende centimeter. De gaaskeuze is afhankelijk van het soort drukwerk dat moet gedrukt worden .

Functies• Sjabloon dragen

• Inkt doseren

• Bepalen van de inktlaagdiktec

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 9

Lay-out en digitale opmaak

GAZEN

Soorten• Natuurzijden gazen

• Polyamide (nylon) gazen

• Polyestergazen

• Gemetalliseerde polyestergazen

• Roestvrijstalen gazen

• Fosforbronsgazen

natuurzijde roestvrijstalen polyester

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 10

Lay-out en digitale opmaak

Weefwijze• Linnenbinding

Inslagdraad afwisselend boven en onder 1 kettingdraad

• Keperbinding

Inslagdraag afwisselend boven en ondereen of meerdere kettingdraden

• Non-Woven

Niet geweven : okaten met honinggraat-vormige vijf –of zeshoekige gaten

GAZEN

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 11

Lay-out en digitale opmaak

Technische Gegevens• Aantal draden N [draden/cm]

• Draaddikte D [µm]

• Weefseldikte Ds [µm]

• Maasopening W [µm]

• Theoretisch inktvolume Vm [cm³/m²]

GAZEN

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 12

Lay-out en digitale opmaak

KOPIEERVORM

Wat ?Een kopieervorm is een manueel of fotografisch vervaardigd masker dat gebruikt wordt voor het overbrengen van het ontwerp op de fotosjabloon. Op een kopieervorm wordt steeds een indeling gemaakt. Deze indeling bestaat uit paskruisjes, snijtekens en eventueel aanlegtekens

2 soorten - manuele kopieervorm - fotografische kopieervorm

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 13

Lay-out en digitale opmaak

Wat ?Op het gaas wordt een sjabloon aangebracht om het gedeelte dat het gaas dat niet tot het beeld behoort, geen inkt mag doorlaten. Daarom dekt men dat gedeelte van het gaas af met een sjabloon. Dit kan manueel of fotografisch gebeuren.

SJABLOON

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 14

Lay-out en digitale opmaak

Soorten•Manuele sjabloonmethoden

Afdekmethoden (gom, lijm of celluloselak) Uitwasmethoden (vetkrijt, daarna uitwassen) Uitsnijmethoden (snijsjabloon)

•Fotochemische sjabloonmethoden

Directsjabloon (fotosjabloon met directfilm) Indirectsjabloon (fototsjabloon met indirectfilm) Combisjabloon

SJABLOON

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 15

Lay-out en digitale opmaak

RAKEL

Functies• Doseren van de inkt in de open mazen

• Opvullen van de mazen met inkt

• Inkt in contact brengen met drukdrager

• Soepelheid en veerkracht rakel

Wegwerken van kleien oneffenheden Voorkomen van beschadiging aan het gaas

• Vorm van de rakelstip

scherp rasterwerkafgerond volvlakkenrond bedrukken van textielzacht harde drukdragersRKS voorwerpbedrukking

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 16

Lay-out en digitale opmaak

DRUKINKT

Wat?Drukinkt is het medium waarbij, met behulp van een drukvorm, een afbeelding op het bedrukken materiaal wordt aangebracht. Door de eenvoud van het zeefdrukproces kunnen de meest veschillende drukpasta’s en inkten verwerkt worden

Bestaat uit kleurend bestanddeelvloeibaar bestanddeelhulpstoffen

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 17

Lay-out en digitale opmaak

DRUKINKT

Eigenschappen• Lichtechtheid

• Hechting

• Dekkend vermogen

• Glans

• Viscositeit (vloeibaarheid)

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 18

Lay-out en digitale opmaak

DROGING

Soorten• Fysische droging (absorptie, verdamping, stolling)

• Chemische droging (molecuulvergroting door O↗ 2 )

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 19

Lay-out en digitale opmaak

ZEEFDRUKMACHINE

Soorten• Flatbed halfautomaat

• …

Bart Lemahieu 1C

ZEEFDRUK 19

Lay-out en digitale opmaak

Bronnen

•Zeefdruk, Geïntegreerde proef, Dimitri Van Paepegem, 324.47

• Handboek voor de zeefdruk, Jan van Duppen 324.13

• Goed voor Druk, Marc Mombaerts en Misjel Vossen