zaameuuyl‹ dtiiııiiy p×uukd1d7ektpm2nljo.cloudfront.net/fvtcn7daziwupgcrzbtweq/... · 2012. 2....

1

2 zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll 2:8-3:6 306

ddddAAAAdddd zzzzAAAAllllrrrr mmmm||||tttt´́́́u uuu ±±±±xxxxyyyyeeeerrrr jjjjAAAANNNNiiiibbbbAAAA¹¹¹¹ ppppAAAAeeeellllamAelkIymAnu mA²sA²bA per dAd sikÞg¹eP² siel. EhA WikH zAlr m|º´ per

per, dAd esWAer mAtä ½ ®n rµel.2tA'per t|tIy ®n zAlr CANIÎ jeNesqn´ sikÞgH¹ si©. es elAkwi atńÄ ½vKit©. tA'r bsæ «² YA© EbM tA' muNàer mAwiebA¸ ehA©. kÄ elAk jNk dAd pAK¹si BUmixð päNAm k©.

3dAd tAu p²el, ¤ºeÅ ek^WAÎ siaC?¥es elAkwi dAdu r ed kµ©, ¤mu^

zäAeylIy CANIÎ pLA siÇ.¥4dAd esµ elAkwi¹ p²el, ¤E Yuer

§E jiti©?¥elAkwi rer kµ©, ¤mr elAkmAen Yu

e\täÎ pLAyn kel, b¾t elAk Yuer m|t úbrNkel, Ep²§ zAl O tAr putä eYAnATn mm|túbrN kel.¥

5dAd esµ Yub esq¿k¹ p²el, ¤zAl O

tAr putä eYAnATn m|túbrN kel ebA³ ºeÅ§p² jANil?¥

6Yubk jNk kµ©, ¤mu^ eYetebeL gilHebAy

pbt per ³, mu^ edKi³, zAl ¿jr bÂAper jiC¿Ä EbM pelxâIy rTsbu OazõAerAhImAen tAr pAK¹ sC¿Ä.¥

7zAl

pC¹ µ^ emAet edKiel O fA§el, mu^ mr ed³.

8zAl emAet p²el, ºeÅ §E?

mu^ r ed³ mu^ jeN amAelkIy elAk.9tA'per zAl kµel, "ºeÅ emAet htÁ kr.kArN mu^ bf YNA pAÇ. tTApi emA päAN sUÌrµaÇ.'

10es gBIr Æber ht ehAel. mu^

jANi³ es bieb nAµ^, etNu mu^ tAu mA²ed³,tA'per mu^ tA muNàru mu¹w O bA¾Î bAju kAFi³,EbM mu^ emAr päBu ¿kw¹ en si³.¥

11tA'per dAd ½vKer ¿jr bsæ¹ «²

pkAel, EbM dAd ¿kwer bA sm× elAkm dAd p² kel.

12esmAen ½vKer

kAiel EbM esmAen m ®nsA §Ç KAelnAµ^. esmAen Ep² kel kArN eYAnATn OzAl m|túbrN kel EbM sdApäBur b¾t

zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll ddddõõõõi iiittttIIIIyyyy ppppuuuu××××kkkk

zäAeylIy elAkmAen Yuer ht ehel. etNuesmAen kAiel O ezAk pALn kel.

ddddAAAAdddd aaaammmmAAAAeeeellllkkkkIIIIyyyy YYYYuuuubbbbkkkk¹¹¹¹ mmmmAAAA²²²²bbbbAAAA¹¹¹¹ eeeeddddzzzz eeeeddddeeeellll13tA'per, dAd esµ Yubk sµt kTA

ehel, YiE tAu zAlr m|tú ±xyer kµ©EbM p²el, ¤ºeÅ ek^WAÎ siC?¥

es r ed©, ¤mu^ jeN ±edzIr putä. mu^jeN amAelkIy.¥

14tA'per dAd tA¹ p²el, ¤ºeÅ §p²

sAhs kl O sdApäBu dõA menAnIt jAu htÁk²bA pA^ By kl nAµ^.¥

15-16dAd amAelkIyu kµel, ¤ºeÅ ºÅr

m|º´ pA^ dAyI, ºeÅ ¿ej k¾C eY sdApäBudõA menAnIt jAu ºeÅ htÁ k²C ebA³.etNu ºeÅ edAxI.¥ dAd tAr jeN dAsuedz edel, ºeÅ Eµ amAelkIyu htÁ kr.etNu es Eµ amAelkIyu htÁ kel.

zzzzAAAAllll OOOO eeeeYYYYAAAAnnnnAAAATTTTnnnn ppppAAAA^^̂^ ddddAAAAddddrrrr ½½½½vvvvKKKKBBBB ggggIIIItttt17zAl O tAr putä eYAnATn pA^ dAd

Ek ½vKd gIt gAel. 18tA'per dAd tAr

elAkmAnu, Yi¾dIymAnu kÄ gIt gAbA pAÊbM zi\A edbA pA^ edz edel. EhA¹ Dnu¹hAYAE. EhA YAezr pu×ker elKAaÇ.

19¤eh zäAeyl, ºÅr esQY´ ºÅr pbt¹

Æi ed©. edK! ekmiti esµ bIrgNr ptneh©.

20gAT shr¹ Eµ smõAd ®a nAµ^. asãielAnr

dANàer EhA pär kr nAµ^. Y® ºeÅ EhA kr,esµ pelxâIy ngrgu¬k n k²eb. esµngrr asB´ pätimA pUjkgN nit eheb.

21eh glHebAy pbtgN, ºÅmAn per

kAkr § b|xâi n pfu. aTbA phArjnk e\täneh. kArN esWAer bIrmAnr FAl adrkArIp² Pii ®g©. zAlr FAl etqLer aBixikÄeh© nAµ^.

22ht elAkmAnr rkÄÎ bIrmAn emdÎ

eYAnATnr Dnu O zAlr Kfè ²kÄ ehAePer nAµ^.

2

307 2 zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll 1:23-2:1923zAl O eYAnATn esmAn jIbnkAL mer

elAkmAnWAÎ b¾t epäm pAel. Ep²§ m|túsmyer m esmAen algA ehel nAµ^. esmAeneÑäAz p\IWAÎ ebgbAn O siMhWAÎ bLbAnel.

24eh zäAeylr knÁgN zAl pA^ kän

kr. es ºÅmAnu siurbNñ bsæer sr rUepbsæAnõit kel. es ºÅmAn bsæ per sõNñaLAr K«t kel.

25bIrmAen Yuer ptit ehel. eYAnATn ºÅ

jA pbter ht ehel.26eh emAr Æ eYAnATn, mu^ ºÅ ©gi ½vK

kÎaÇ. mu^ ºÅ sµt bAÎ n peBAgkÎaÇ. emAr päti ºÅr epäm zîY´ O tAhAsæImAn epämÎ b¸g©.

27bIrmAen Yuer ptit ehel EbM YuAsægu¬k

DõMs kg©.¥

ddddAAAAdddd OOOO ttttAAAA eeeellllAAAAkkkkmmmmAAAAeeeennnn µµµµeeeebbbbääääAAAANNNN¹¹¹¹ ggggeeeellllEhAper dAd sdApäBu ¿kwer p²el,¤mu^ k'N Yi¾dAr ekQNsi Ek ngr¹ ¿yN

k²bA¹ Yi±?¥sdApäBu r edel, ¤YAa.¥tA'per dAd p²el, ¤mu^ ek^WA¹ YibA

«tH?¥sdApäBu kµel, ¤ºeÅ µebäAN¹ YAa.¥2etNu dAd O tAr ½ jN sæI sµt

µebäAN¹ gel. tAr sæImAen el YixäieylIyAahIenAymH O kmilIy nAblr sæI abIgl.

3dAd

tAr elAkmAnu O esmAnr p²bArbgmAnusAer engel. EbM esmAen sme× esµµebäAN shrer O tA'r pAKApAKi shrer bAskel.

ddddAAAAdddd YYYYAAAAeeeebbbbzzzzHHHHrrrr eeeellllAAAAkkkkmmmmAAAAnnnnuuuu DDDDnnnn´́́́bbbbAAAAdddd eeeeddddeeeellll4Yi¾dAr elAkmAen µebäAN¹ si dAdu

Yi¾dAr jA Æber aBixikÄ kel. tA'per esmAendAdu kµel, ¤YAebzH gi³ydIymAen zAlukbr edel ebA³ elAkmAen dAdu jNAel.¥

5dAd YAebzH gi³ydr elAkmAn ¿kw¹

dUtgN pWAel O kµel, ¤sdApäBu ºÅmAnuzIbAd krnñ. kArN ºeÅmAen ¿jr päBuzAl päti Eµ dyA päkAz k² tAu kbredaÇ.

6sdApäBu ºÅmAn päti dyA O ±zõ×tA

päkAz krnÄu. kArN ºeÅmAen Eµ km k²bAÎmu^ m ºÅmAnu esµ dyA pädzn k²±.7ºeÅmAen sAhsI O z§ÄzALI ¾a. ºÅr jA

zAl m|t, §nÄu ºÅr Yi¾dAr p²bArbg emAetjA Æber aBixikÄ k²C¿Ä.¥

zzzzHHHHeeeebbbbAAAAzzzztttt jjjjAAAA eeeehhhheeeellll8nrr putä abHnr zAl esqn´dLr esnApti

el. abHnr zAlr putä zHebAzt¹ mhnyim¹engel.

9EbM tAu gi³yd, azU², Yixäieyl O

Päyim, ±nÁmIn O sm× zäAeylr jA ÆberaBixikÄ kel.

10zHebAztH el zAlr putä. es eYetebeL

zäAeylr jA ehel tAu esetebeL 40 bxbys ehA©. es mAtä ½ bx pA^ jtõk²el. §nÄu Yi¾dAr elAkmAen dAdu jAÆber mAnuel.

11dAd el µebäANr jA.

es Yi¾dAr p²bArbg per sAeF sAt bxzAsn kel.

ssssAAAAGGGGMMMMAAAAttttiiiikkkk ppppäääättttiiiiddddõõõõiiiittttAAAA12nrr putä abHnr O zAlr putä zHebAztr

kmrImAen mhnyimÎ gi±eyAn¹ gel. 13sÎyAr

putä eYAyAbH O dAdr pd× kmrImAenm gi±eyAn¹ gel. esmAen abHnr EbMzHebAztr kmrImAnu gi±eyAnr Ek epAKrIpAKer eBwiel. eYAyAbr dL epAKrIr EkpAzõer bsi© ebeL abnrr dL epAKrIr an´pAzõer bsiel.

14abHnr eYAyAb¹ kµel, ¤Yubk esqn´mAen

ÅmAn sm Ker pätieYAgitA krnÄu.¥eYAyAb r edel, ¤h^ pätieYAgitA eh.¥15etNu Yubk esqn´mAen Wiel, ½ dL

esmAnr esqn´mAen pätieYAgitA pA^ gNti ehel.esmAen zAlr putä zHebAztH pA^ pätieYAgitAk²bA pA^ ±nÁmIn bMzÎ bArjNu bAÇel. EbMesmAen dAdr kmrI mÎ bArjNu bAÇel.16päet´k esqn´ Ek erkr m×k D²el EbM

Ek erk¹ Kfèer BUxiel. etNu esmAen EktäpÉgel. etNu esµ sïAnr nAm ¤ti\¶ Kfè e\tä¥ebA³ fkAYAE. esµ sïAnwi gibieyAner ©.

aaaabbbbnnnnrrrr aaaassssAAAAeeeehhhhllllHHHH¹¹¹¹ hhhhtttt´́́́AAAA kkkkeeeellll17esµ pätieYAgitA Ek Byr Yuer p²Nt

eh©. dAdr esqn´mAen es®n abnr OzäAeylIymAnu p× kel.

18sÎyAr ti¿ putä

el. esmAen ehel, eYAyAb, abIzy EbMasAehlH. asAehlH el jeN \ipä DAbk. esk|xñsAr m|gp² \ipä gtier edQÉ pAr¿Ä.

19asAehl

abnr peC peC edQÉg©. EbM tA peC peC


YibA rÅ k©. 20abnr pC¹ anA kµ©,

¤asAehlH E § ºeÅ?¥es r k©, ¤h^ mu^.¥21asAehl¹ htÁ k²bA pA^ abnr ¾^ n

el. etNu abnr asAehl¹ kµel, ¤emApCer edQÉbA b kr. ºeÅ an´ jNk pCeredQf, tAWAÎ ºeÅ shjer sAMju CRA ºÅ pA^NipA²b.¥ §nÄu asAehl mnA kel O abHnrpCer egAfAel.

22abHnr Ter asAehl¹ kµel, ¤emA

peC egAfAbA b kr nectH mu^ ºÅ¹ htÁk²±. mu^ ºÅ¹ htÁ kel ºÅr Æ eYAyAb¹§p² muh^ edKA±?¥

23§nÄu asAehl abHnr pCer edQ¬bAÎ ±rt

eh© nAµ^. etNu abHnr bÂAr muner tA'repw¹ BUxi edbAÎ tAhA piWi ed bAhA² g©.etNu es esµWAer m²g©.

eeeeYYYYAAAAyyyyAAAAbbbb OOOO aaaabbbbIIIIzzzzyyyy aaaabbbbHHHHnnnnrrrr ppppCCCCeeeerrrr eeeeggggAAAAffffAAAAeeeellllasAehlr m|t zrIr BUmi per esµWAer

p¬ rµ©. eYetelAk es bAw ed edQfuel, sme× esµWAer aw§ gel.

24§nÄu

eYAyAb O abIzy abnr pCer egAfAel,esmAen eYetebeL amA pbt ¿kwer phiel,esetebL¹ sUÝ A× ehAYA ©. gi±eyAn mÎBUmirpT ¿kwbi gI pUbÎ amA pbt psïit.25±nÁmInr p²bArbg abnr cºvpAzõer pbtr

zixer eG² rµel.26abHnr eYAyAb¹ fA§ kµel, ¤eÅ ¿zîit

Yu kÎbA O prsìr¹ «r®n htÁ kÎbA §?ºeÅ ¿zîiter jAN eY, EhA ½vKd pUNñ ezxehb. ºÅmAnr elAkmAnu ¹h esmAnrÆmAn pCer n egAfAbA pA^.¥

27tA'per eYAyAb kµ©, ¤ºeÅ egAwiE Bl

kTA kµl, premzõr jI±t bA pämAeN, Y®ºeÅ EhAp² kµ nTAnÄ, elAkmAen esmAnr¿jr ÆmAn pCer päÆt pYńÄ egAfATAenÄ.¥

28etNu eYAyAb tUrI bjAel O elAkmAen

zäAeylIymAn pCer edQÉbA b kel. tA'peresmAen Yu kel nAµ^.

29abHnr O tAr elAkmAen es täi tmAm

Yn pt´kA ed gmn kel O esmAen YnndI pAr ehel O esmAen mhnyim¹ phibApYńÄ ®nsA gmn kel.

30eYAyAb pzîADAbn b k² gNi edKiel,

asAehl¹ mizA dAdr esqn´mAn mÎNAz jN nAhA^¿Ä.

31§nÄu dAdr esqn´mAen

3

±nÁmIn p²bArÎ 360 jN abnrr elAkmAnumA² edel.

32dAdr esqn´mAen asAehlHr

zrIr¹ Ni ebqTelhm sïit tA'r pitAr kbrerkbr edel. puNi eYAyAb O tA'r elAkmAentäisA pdrN k² bu³el.

EbM skAL eh© ebL¹ esmAen µebäAN¿kwer phî YAel.

zzzzääääAAAAeeeeyyyyllll OOOO YYYYiiiihhhhUUUUddddAAAA mmmmeeeerrrr YYYYuuuuEhp² Æber, dIG®n D² dAd O zAlp²bAr mer kämAgt Yu ³lA. dAd

¯er ¯er z§ÄzALI ehbA¹ ©giel EbM zAlrp²bAr, ®n¹ ®n ½bL ehbA¹ ©gi©.

µµµµeeeebbbbääääAAAANNNNWWWWAAAAeeeerrrr ddddAAAAddddrrrr CCCCaaaa ppppuuuuttttääää jjjjnnnnòòòò eeeehhhheeeellll2dAdr aenk putä µebäANer jnò©B kel.

tAr päTm putä el aemùAnH, YixäieylIyAr tArsæI ahIenAymWAÎ jnò ehel.

3kmilIy nAblHr

sæI abIglHWAÎ jnò ehel dõitIy putä §©bH EbMt|tIy putä ehel abHzAelAmH, es gzUrr jAtlòyr knÁ mAKArr putä.

4cºT putä jnò

ehel, tAr nAm aedAnIy, aedAnIyr mAtAehel, hgItH EbM pm putä ehel zPwIy esa±wlr putä.

5xxð putä ehel, YiiymH. es

dAdr sæI gÞAr putä. Eµp² Cawi putädAdr µebäANer jnò ehel.

aaaabbbbnnnnrrrr ddddAAAAdddd ssssµµµµtttt eeeeYYYYAAAAgggg eeeeddddbbbbAAAAppppAAAA^^̂^ ¿¿¿¿ÌÌÌÌyyyy kkkkeeeellll6zAl bMz O dAd bMz Yu ©gibA smyer

abnr zAl g|h mer ¿j¹ bLbAnH k©.7zAlr jeN ppÒI ©, YAhAr nAm ²sHpA,es ayAr knÁ ©. zHebAztH abnr¹ kµel,¤ºeÅ kAµ^§ emAr pitAr ppÒI sµt eYQnsk rKiC?¥

8abnr zHebAztr kTA zuNi ati ger

kµ©, ¤mu^ t ºÅ pitA zAl bMz¹ O tArÆ bumAnu dyA kÎaÇ. mu^ m ºÅ¹ dAdh×er smpN k²nAµ^. tTApi ºeÅ ji Eµ sæI±xyer apD emA per erAp kÎaC.9-10

mu^ bmAn Eµ pätiA kÎaÇ. mu^ bmAn¿zîit ehaÇ eY, premzõr YAhA kµel, tAhAGwibA¹ YAÇ. sdApäBu kµel, eY es zAlbMzWAÎ j siMhAsn en dAd¹ edeb. sdApäBudAdu Yi¾dA EbM zäAeylr jA k²eb. esdAnWAÎ ebrHezbA pYńÄ zAsn k²eb. EbM mu^ÆbuÇ, sdApäBu emA per anÁy k²eb Y® mu^tAhA nker.¥

309 2 zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll 3:11-3211zHebAzt atńÄ Byer sbu kTA abnr¹

kµpA² n ©.12abnr dAd ¿kw¹ dUtgN pWAel EbM

kµel, ¤E edz¹ §E zAsn k²bA eYAg´ b´§ÄebA³ ºeÅ ÆbuC? emA sµt ºeÅ Ek cu§Ä krEbM smgä zäAeyl per ºeÅ jtõ k²bApA^ mu^ ºÅ¹ sAhAY´ k²±.¥

13dAd kµel, ¤m, mu^ ºÅ sµt cu§Ä

kÎaÇ. kinÄu mu^ ºÅ¹ egAwiE kTA p²±, ºeÅzAlr knÁ mIKl¹ emA sm K¹ n NibApYńÄ mu^ ºÅ¹ sA\At k²± nAµ^.¥

ddddAAAAdddd ¿¿¿¿jjjj ssssææææIIII mmmmIIIIKKKKllll¹¹¹¹ eeeePPPP²²²² ppppAAAAeeeellll14dAd zAlr putä zHebAzt ¿kw¹

Ek dUt pWA kµel, ¤emAr sæI mIKl¹ emAeteP ®a. eYehº mu^ tA¹ pAbA pA^ 100jN pelxâIyu htÁ k²Ç*.¥

15zHebAztH elAk pWA lyizr putä plHwieylH

nAmk tAhAr sõAmI ¿kwÎ mIKl¹ en©. 16tA'r

sõAmI erAdn k© EbM b¾rIm pYńÄ tA¹anusrN k©. tA'per abnr plwieylu kµ©,¤YAa, eP²YAa,¥ tA'per es eP²g©.

ddddAAAAdddduuuu ssssAAAAhhhhAAAAYYYY´́́́ kkkk²²²²bbbbAAAA ppppAAAA^^̂^ aaaabbbbHHHHnnnnrrrr ppppäääättttiiiiAAAA kkkkeeeellll17abHnr Eµ bAA zäAeylr entA pAK¹

pWAel. es kµel, ¤ºeÅmAen dAdu jAk²bA pA^ aep\A k² saÇ.

18bmAn EhA

kr, sdApäBu dAd ±xyer kµel eYetebeLes kµel, "mu^ emAr zäAeylr elAkmAnupelxâIymAnWAÎ r\A k²± EbM mu^ esmAnuesmAnr an´ sm× zt|WAÎ m r\A k²±.mu^ EhA emAr päiy dAs dAd dõA µ^ k²±.¥'

19abnr Eµsbu kTAgu¬k dAdu µebäANWAer

kµel. EbM ±nÁmIn bMzDr¹ kµel. abnrrEµkTA zäAeylr elAkmAnu O ±n ÁmIn p²bArbgelAkmAnu zuNibA¹ Bl ©gi©.

20tA'per abHnr dAd pAK¹ µebäAN¹

sel. abHnr tA sµt ekA¬E jN elAkusAer Niel. abnr O tA sµt sibAelAkmAnu Ek eBAji edel.

21abnr dAdu kµel, ¤eh emAr päBu

mhAj, emAet YibA¹ ®a, EbM sm× zäAeylIymAnuºÅ sm K¹ NibA¹ ®a. tA'per esmAen ºÅ

eeeemmmmAAAArrrr ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ hhhhtttt´́́́AAAA kkkk²²²²CCCC \²kÆber, ¤mu^ tA' pA^100 jN pelxâIymAnr snùt cm edÇ.¥ edKnñpä: zAmueyl 18:20-30, 25:44 .

sm Ker Ek cu§Ä k²eb. EbM pN smgä

zäAeylr jA eheb. EbM pN CA metjtõ k²eb.¥ etNu dAd abnr¹ YibA¹ anumtiedel EbM abnr zA¿Äer kÄ sïAn p²tÁgkel.

aaaabbbbHHHHnnnnrrrrrrrr mmmm||||tttt´́́́u uuu22eYAyAbH EbM dAdr pdsï sAmrIk

pdĀ kArImAen YuÎ eP²el. EbM esmAen esmAnsµt zt|mAnWAÎ b¾ mUl´bAn pdAT serNiel. abHnr µebäANer esetebeL dAdser n el. kArN es tAu YibA¹ edbAÎes esWAÎ zA¿Äer sïAn p²t Ág k²el.

23eYAyAb

O tAr esqn´mAen µebäANWAer pĥiel. esqn´mAeneYAyAb¹ kµel, ¤nrr putä abnr dAd¿kw¹ si© O dAd abnr¹ zA¿Äer YibA¹edel. espA^ es ¿pder eP²g©.¥

24eYAyAb jA sm K¹ siel EbM p²el,

¤ºeÅ k'N kl? abHnr pN ¿kw¹ si©,§nÄu pN tA¹ GAt n k² pWA edel.25pN jAN¿Ä abHnr ehÇ nrr putä, pN

jAN¿Ä eY, es pN pAK¹ CLnA k²bA¹si© O pN k'N kÎel tAhA eKAjibA¹ essi©.¥

26eYAyAb dAd ¿kwÎ si© EbM si

¿kwer bA abHnr ¿kw¹ dUt pWAel.dUtgN sir kUa ¿kwÎ abnr¹ eP Ni©.§nÄu EkTA dAdu ajNA ©.

27eYetebeL

abHnr µebäANWAer phîel. eYAyAb tA sµt¿erALAer kTAbAA pA^ tAu ngr dõAr Bitr¹engel. EbM eYAyAb abHnr¹ esµWAer tAepwer Kfè BUxi mA²edel. abHnr eYAyAbr ÆasAehl¹ htÁ k²el. etNu eYAyAb abHnr¹htÁ kel.

ddddAAAAdddd aaaabbbbHHHHnnnnrrrr ppppAAAA^^̂^ kkkkAAAAiiiieeeellll28EhAper dAd EkTA jANibA¹ pAel, EbM

kµel, ¤nrr putä abHnr rkÄpAt ±xyersbuebeL mu^ O emAr j´ ¿edAxI. sdApäBu Eµ±yer jAN¿Ä.

29eYAyAb EbM tAr p²bAr

EpA^ dAyI EbM mu^ ÆbuÇ tAr sm× p²bArbgedAxI. tA p²bArbg sme× ¹xðerAger käAnÄeheb, aÆber rµeb O Yuer ht eheb.¥

30eYAyAb O tA'r Æ abIzy abHnr¹ htÁ

kel, kArN abHnr esmAnr Æ asAehl¹gi±yA Yuer htÁ k²el.

31-32dAd eYAyAb O tA sµt bA sm×

elAku kµel, ¤ºÅr bsæ «²®a O sme×

4


½vKd bsæ pi, abHnr pA^ erAdn kr.¥esmAen µebäANWAer abHnr¹ kbr edel. jAdAd m es sïAner psïit rµel. jA dAdO tAr elAkmAen kbr ¿kwer Wi ehAerAdn kel.

33jA dAd abnr «tAer ÇfAehA Eµ

½vK gIt ebA³el,¤abnr Ek ½xâ edAxIp² m© §?34abHnr ºÅ hAt bA n © §? ºÅ

pAder ziu¸ n ©, tTApi, ºÅ¹ ½xâ elAkmAenmA²edel.¥

tA'per sm× elAk abHnr pA^ erAdnkel.

35®ntmAm elAkmAen dAdu KAbA¹ kµel,

§nÄu dAd Ek pätiA k²el O kµel, ¤Y®sUYÁ× pUbÎ mu^ erAwI §mõA an´ §Ç hArker, eteb premzõr emAet dNà O ½vKedeb.¥

36sm× elAk EkTA buJiel, jA YAhA

kÎC¿Ä sm× d|xâier tAhA Bl © ebA³ sme×tAhA h|dym kel.

37Eµp² nrr putä abHnr¹

htÁ k²bA eY jA fu ehA nAµ^, EkTAes®n zäAeylr sm× elAk buJiel.

38jA dAd tAr esqn´mAnu kµel,

¤ºeÅmAen jAN eY ji zäAeylr jeN mhtõpUÌentAr m|º´ eh©.

39mu^ jA rUep aBixikÄ

ehel eh^ tTApi mu^ ji ½bL. Eµ sÎyArputämAen emAet ati ½vKr kArN edel. sdApäBuEµ ¹kAY´ k²bA elAkmAnu tAr ¹kmanusAer dNà ®anÄu.¥

zzzzAAAAllll pppp²²²²bbbbAAAArrrr¹¹¹¹ ssssmmmmssss´́́́AAAA ssssiiii©©©©zAlr putä zHebAtH zuNibA¹ pAel eYabHnr µebäANer m|º´brN k²Ç. zHebAtH

O tAr sm× elAk ByBIt ehAp¬el.2½jN puÎx zAlr putä zHebAztH¹ edKibA¹gel. Eµ ½jN puÎx esqn´mAnr a¯nAykel. esmAen erKbH O bAnA, eberAtIy ²emþANrputä el. esmAen eberAtIy ngrr ±nÁmInp²bArbger gNit el.

3§nÄu sm× eberAtIymAen

giyim¹ pLAel O esmAen ji pYńÄ mesµ sïAner bAs kÎC¿Ä.

4zAlr putä eYAnATnr Ek putä el,

YAhAr nAm© mPIebAztH. eYetebeL tA¹mAtä pA bx bys ehA©, esetebeL YixäieylÎKbr si© eY, zAl EbM eYAnATn¹ htÁkYAÇ. eYetebeL mPIebAztHr DAtäI E KbrpA©, es mPIebAzt¹ WA© EbM es Byer

5

edQ¬ pLA©. §nñ pi©wi teL p¬g© EbMtA'per tA'r ½ egAf eCAwA ehAg©.

5erKbH O bAnA, YiE § eberAtIy ²emþANr

putä. esmAen mDÁhù smyer zHebAztH g|herpäebz kel. esµ smyer zHebAtH ±zäAmenel, kArN esµ aphù b¾t grm ©.6-7erKb O bAnA zHebAztHr g|her päebz

kel, set eYp² esmAen ghm enbA¹ siC¿Ä.zHebAztH esµ smyer tAr ezAbA Ger±CNA per ±zäAm enel. esµ smyererKbH O bAnA tAr epwer Kfè BUxi htÁkel O tAr muNà kAwi tA sµt en siel.esmAen Yn pt´kA ed tisA ³el.8esmAen si µebäANer phiel EbM esmAendAdu zHebAztHr kwAmuNà edel.

erKbH O bAnA dAdu kµel, ¤EµWAerpNr zt|r muNà pÉaÇ. zAlr putä zebAzt,YiE § pNu mA²bA¹ µ^©. sdApäBu, ji päBuemAr jA pN pA^ zAl O tAr p²bAr¹dNàit k²C¿Ä.¥

9tTApi dAd ²emþANr putägN erKbH O

bAnA¹ kµel, ¤sdApäBu jI±t bA pämAeN esemAet sm× ±pdÎ r\A k²C¿Ä.

10§nÄu eYetebeL

jeN ¿j¹ zuBbAA NiÇ ebA³ men k² emAetkµ©, "edKnÄu zAl m²aÇ.' mu^ tA¹ pursãAredbA p²be YAhA es zA k²©, tA¹ KfèdõA sikÞgHer htÁ k³.

11etNu mu^ ºÅ¹ htÁ

k²± O ºÅmAnu Eµ BUmiÎ Ânù k²±. kArNºeÅ ½xâ päk|tir elAk, Ek DmpyN elAk¹htÁ k²C, eYetebeL es tA'r ¿j g|hertA'r zYÁer ±zäAm en©.¥

12etNu jA dAd tAr YubA esq¿kmAnu

erKb O bAnA¹ htÁ k²bA pA^ edz edel.esqn´mAen erKb O bAnAr h× O pAd kAwiµebäANsï epAKrI ¿kwer Ju© edel. EbMzHebAztHr m×k en µebäANer abHnr kbrerkbr edel.

zzzzääääAAAAeeeeyyyyllllIIIIyyyymmmmAAAAeeeennnn ddddAAAAdddduuuu jjjjAAAA kkkkeeeelllltA'per zäAeylr sm× p²bArbg µebäANWAerdAd ¿kw¹ siel. esmAen kµel,

¤eÅmAen ºÅr ¿j p²bAr.¥ 2Ep²§ eYetebeL

zAl jA el esetebeL pN ÅmAnuYuer eg enel. pN ehC¿Äesµ elAk eY § YuÎ zäAeyl¹ ¿pdereP Niel EbM sdApäBu ºÅ¹ kµC¿Ä, "ºeÅemAr elAkmAnr emxpALk ehb. zäAeyl

311 2 zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll 5:3-25

O ºeÅ zäAeylr elAkmAn per zAsnk²b.¥'

3etNu zäAeylr sm× entAmAen jA dAd

sA\At pA^ µebäAN¹ siel. tµ^er jA dAdµebäANer sdApäBu sm Ker esmAn sµt cu§Äkel O esmAen zäAeylr jA rUep dAduaBixikÄ kel.

4eYetebeL dAd ti²xbx bys ©, es

jtõ k²bA rÅ kel. es ¸xbx D² jtõkel.

5µebäANer, es Yi¾dA per sAt

bx O Ca mAs jtõ kel; puNi es YiÎzAlmersm× zäAeyl O Yi¾dA per ettiz bx jtõkel.

ddddAAAAdddd YYYYiiiiÎÎÎÎzzzzAAAAllllmmmm nnnnggggrrrr¹¹¹¹ jjjjyyyy kkkkeeeellll6EhAper jA O tAr elAkmAen YiÎzAlmer

bAs kÎbA YibUxIymAn ±Îer Yu k²bA¹gel. Eµ YibUxIymAen dAdu kµel, ¤ºeÅEµ sïAn¹ si pA²b nAµ^. Ep²§ ÅmAnra O aTb elAkmAen ºÅ¹ awkA pA²eb.esmAen Eµ «nÄADA päkAz kel eY, esmAnrngrer päebz k²bA pA^ dAd a\m eheb.¥7tTApi dAd sieyAnr d|F gf a¯kAr kel.tAhA eh© dAd ngr.

8esµ ®n dAd tAr elAkmAnu kµel,

¤eY^mAen YibUxIymAnu kämN k²bA pA^ ÂAkÎC¿Ä esmAen pANinL* m ed YibA «tH Oesµsbu eCAwA O a elAkmAn pAK¹ phibA«tH.¥

espA^ elAkmAen kh¿Ä, ¤a O eCAwAmAeng|h Bitr¹ sipA²eb nAµ^.¥

9dAd esµ ½ger bAs kel, EbM esµ

shr¹, ¤dAd shr nAmer nAmit kel.¥ dAdmieØA sïAn¹ ¿mAN k²bA¹ rÅ kel. es mngr Biter b¾t pkãAGr ¿mAN kel.

10

sbz§ÄmAn sdApäBu dAdr shAy ehbAÎ dAd¾² a¯kÎ a¯k z§ÄzALI ehel.

11esArr jA hIrmH dAd ¿kw¹ dUtgN

pWAel. hIrmH m Ers kAW, bFA OjmisæImAnu pWAel. esmAen dAd pA^ EkGr ti² kel.

12sdApäBu dAdu zäAeylr

ppppAAAANNNNiiiinnnnAAAALLLL YiÎzAlmr päAcIn ngr teL Ek pANibA sf © EbM sM§Ì sf ngr Bitr¹YA©. ngrr elAkmAen EhA¹ kUarUep b´bhArkÎel. dAdr elAkmAn mÎ jeN esµ sfpr¹ erAhN kel, ngr¹ päebz k²bA pA^.

jA kel O tAr zäAeylr elAkmAn pA^

j´¹ at´¯k \mtA edel. EhA dAd buJipA²el.

13dAd µebäANÎ YiÎzAlm¹ gel. esWAer

es aenk sæImAnu O aenk ppÒImAnu ±bAhkel EbM esWAer tAWAÎ aenk pi© jnòehel.

14esµsbu putä eY^mAen YiÎzAlmer

dAd O´qrsÎ jnò ehel. esmAen ehel,smþVy, ezAbbH, nATnH O zelAmnH.

15yiBr,

lIzUy, enPgH O YAPiy, 16lIzAmA, lIyAdA O

lIePlw nAmer jNA.

ddddAAAAdddd ppppeeeellllxxxxââââIIIIyyyymmmmAAAAnnnn ±±±±ÎÎÎÎeeeerrrr YYYYuuuu kkkkeeeellll17pelxâIymAen jANibA¹ pAel eY, smgä

zäAeylIymAn jA Æber dAdu bÂA YAÇ.etNu dAdu mA²bA pA^ sm× pelxâIy dAdueKAjiel. etNu dAd EhA jANipA² YiÎzAlmerbA gf Biter YA l«el.

18pelxâIymAen

eP² rPAyimH pt´kAer esnACANI pkAel.19dAd sdApäBu sm Ker p²el, ¤emAr

pelxâIymAn sµt Yu k²bA «tH §?pelxâIymAnu p× k²bA pA^ pN emAetsAhAY´ k²eb §?¥

sdApäBu r edel, ¤mu ^ ºÅ¹ ¿zîitpelxâIymAnu p× k²bAer sAhAY´ k²±.¥

20tA'per dAd bAlH-psIm¹ gel, EbM

esWAer pelxâIymAnu p× kel. dAd kµel,¤sdApäBu emAr zt|mAnu Çnù ±Çnù kel, eYp²ndI BAb¹ Æi bµ enYAE.¥ eY^pA^dAd kÄ sïAnr nAm ¤bAlH-psIm* ¥ rKiel.21esµ sïAner pelxâIymAen esmAnr mUigu¬¹

CAÉ ³gel. dAd O tAr puÎxmAen esµsbumUiguÉ¹ dUer edel.

22Ter pelxâIymAen

rPAyim pt´kAer CANI pkAel.23dAd sdApäBuu päATnA kel EbM tA'per

sdApäBu tAu kµel, ¤esWAer g¹ YAa nAµ^.ºeÅmAen esmAn pCer YAa EbM tUtHb|\ rpAzõer esmAnu pCpwu kämN kr.

24ºeÅmAen

esµ tUtHb|\ etAwA per esqn´mAnr pdArNrz p² z zuNipA²b. eteb ºeÅmAen esmAnuziGä kämN k²b, kArN esµ smyer sdApäBuºÅmAn ger Yieb EbM ºÅmAn skAezpelxâIymAnu p× k²eb.¥

25sdApäBu eYp² A edel, dAd esµp²

kel O egbAWAÎ egxr pY´nÄ pelxâIymAnu

bbbbAAAAllll----ppppssssIIIImmmm Eµ nAmr aT sdApäBu Æi ®a¿Ä.

p× kel.

6

2 zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll 6:1-23 312

pppprrrreeeemmmmzzzzõõõõrrrrrrrr pppp±±±±ttttääää ssssiiiiuuuukkkk YYYYiiiiÎÎÎÎzzzzAAAAllllmmmm¹¹¹¹ ¿¿¿¿gggg©©©©dAd Ter bCA bCA 30,000 esqn´mAnuzäAeyler EktäIt kel.

2dAd EbM tAr

elAkmAen Yi¾dAer bA³¹ gel. esmAen bA³rYi¾dAWAÎ päBur p±tä siuk YiÎzAlm¹ NibA¹gel. esµ p±tä siuk sdApäBur siMhAsn ºl´©. esµ p±tä siuk per §Îb dUtmAnrpätimUImAn © EbM sdApäBu esmAn perbsuel.

3dAdr elAkmAen esµ p±tä siuk¹

abInAdbr g|hÎ bAhAr¹ Niel. es g|hwipbt per absïit ©. esmAen Eµ premzõrp±tä siuk Ek nU zgfer l®el EbMabInAdbr putä x O ahIeyA esµ nU zgf¹celel.

4esmAen pbtsï zixedzer abInAdbr g|hÎ

premzõr p±tä siuk Niel O x p±täsiuk pAzõer ³© EbM ahIeyA p±tä siukeg eg ³©.

5dAd O zäAeylr sm×

elAkmAen sdApäBu ger edbdAÎ kAWerti² nAnA päkAr bAdÝ bINA O enbl OdA, mi O krtA¸ bjA nAcu el.

6esmAen

nAeKAn nAmk zs´ mn sïAner phîel.bLdmAen amNA ehbAÎ x h× bFA päBurp±tä siuk¹ D² enel.

7x sdApäBuu YTA

smþAn pädzn n k²bAÎ sdApäBu tA pergiel O tAu GAt kel* . x esµ sdApäBup±tä siuk pAKer m|º´brN kel.

8sdApäBu

x¹ mA² edbAÎ dAd b´tib´× ehel Oesµ sïAnr nAm ¤eprsx¥ rKiel. ji pYńÄesµ sïAnr nAm eprsHx rµaÇ.

9esµ ®n dAd sdApäBuu By kel. dAd

Æ±el, ¤mu^ §p² päBur p±tä siuk¹ emApAK¹ Ni±.¥

10etNu dAd sdApäBu p±tä

siuk¹ dAd ngr¹ Niel nAµ̂. dAd premzõrp±tä siuk¹ en gATr OebdedAmr g|herrKiel.

11sdApäBu p±tä siuk esWAer ti¿mAs

rµ©. sdApäBu OebdedAm O tAr p²bAr¹zibAd kel.

12tA'per elAkmAen dAd¹ kµel,

¤OebdedAm, tA'r p²bAr O tA'r ¿jr sbu§ÇsdApäBu zibAd pAC¿Ä kArN esWAerpremzõrr p±tä siuk aÇ.¥ etNu dAd

xxxx ÏÏÏÏ ÏÏÏÏ ÏÏÏÏ GGGGAAAAtttt kkkkeeeellll p±tä tmõSÎ ekbLelbIymAen premzõrr p±tä siuk O anÁn´sbAbptä bµen pAr¿Ä. xiy jeN elbIy n©.pFnñ gNnA 1:50

OebdedAm GÎ premzõr p±tä siuk¹

dAd ngr¹ NibA¹ gel. es nit OØsit ehA EhA kel.

13eY^ elAkmAen

premzõr p±tä siuk bµel esmAen CapA¾Nà si© per esWAer aw§el O dAdesWAer Ek egAÎ b¸ edel O Ek emAwAbACurI m b¸ edel.

14dAd Ek zukû EePAd

piiel. sdApäBu sm Ker tAr sm× sAmT´sh nAcuel.

15Eµp² Æber dAd O zäAeylIymAen

n ØAser jyDõnI k² sdApäBu p±tä siukngr m¹ en siel.

16zAl Jia mIKl

JrkAer µ^ el. eYetebeL es edKiel,p±tä siuk dAd ngr¹ si©, EbM eseYetebeL edKiel dAd ¿ej sdApäBu p±täsiuk sm Ker nAcuC¿Ä, es b´tib´× ehel. esh|dyer tAu ºÂ ebA³ Æ±bA¹ ©giel.

17dAd p±tä siuk rKibA pA^ Ek tmõS

ti² kel O sdApäBur p±tä siuk¹ enesµ tmõS mer rKiel. tA'per dAdsdApäBu sm Ker ehAmb¸ O mLATk b¸Óg kel.

18dAd ehAmb¸ EbM mLATkb¸ Óg k²

sA²© per sbz§ÄmAn sdApäBu nAmer elAkmAnuzIbAd kel.

19dAd m zäAeylr sm× sæI

O purux elAkmAnu Ek Ek KNà erAwI, Ek EkaMz mAMs O Ek Ek zuxã däA\A edel O tA'perelAkmAen sõg|h¹ pätÁbn kel.

mmmmIIIIKKKKllll jjjjAAAA ddddAAAAdddduuuu ggggAAAA¸̧̧̧ eeeeddddeeeellll20dAd zIbAd edbA¹ ¿jr Gr¹ gel,

§nÄu zAl knÁ mIKl bAhAr¹ si tAusA\At kel O kµel, ¤ji zäAeylr jA¿j¹ ¿ej smþAn kel nAµ^. ºeÅ ºÅrdAsImAn sm Ker lgA kAFi pkAel. ºeÅjeN ¿ebADp² kAY´ kl, YiE ¿jr bsæ ±nAljéAer kAFi pkAE.¥

21tA'per dAd mIKl¹ kµel, ¤tAhAt sdApäBu

sm Ker eh©. est ºÅ pitA O tAr sm×bMz aep\A sdApäBu elAk zäAeyl peragäNI rUep ¿Yu§Ä k²bA¹ emAet menAnItk²C¿Ä. Eµ ehº mu^ sdApäBu sm Ker nk²±.

22mu^ Ep²§ EhAWAÎ ¾² mYÁdAhIn O

¿j¹ apmA¿t k²±. tA'per ºeÅmAen eY^dAsImAn ±xyer kµl, emAet smþAn k²eb OemA pA^ gb anuBb k²eb.¥

23Eµ eYAgu zAlr knÁ mIKlr ekQNsi

snÄAn n ©. es m|º´ pYńÄ ¿snÄAn el.

7


ddddAAAAdddd EEEEkkkk mmmmiiiirrrr nnnnmmmmAAAA NNNN kkkk²²²²bbbbAAAA¹¹¹¹ ccccAAAAµµµµ^^̂êeeellllEhAper dAd, eYetebeL nUtn g|h¹gmn kel, sdApäBu tAu tAr cºigsïit

zt|mAnWAÎ zA¿Ä pädAn kel. 2jA dAd

B±x´dHbkÄA nATnu kµel, ¤edK mu^ Eeb Ers¿mit kAW Ger bAs kÎaÇ §nÄu premzõrrp±tä siuk esµ tmõS teL rµ aÇ. eÅmAenp±tä siuk pA^ Ek sr päAsAd ti² k²bAkTA.¥

3nATn jA dAdu kµel, ¤ºÅr YAhA CA

tAhA kr, kArN sdApäBu ºÅ sµt aC¿Ä.¥4§nÄu esµ täier sdApäBur bAA nATn

¿kw¹ si©: EhA ©, 5¤ºeÅ YAa O emAr

dAs dAdu ¹h, "sdApäBu Eµ kTA kµC¿Ä. ºeÅemAr bAssïAn g|h ¿mAN k²bA¹ ixâ b´§Ä nuh^.6mu ̂zäAeylIy snÄAngN¹ mizrÎ bAhAr k²NibAWAÎji pYńÄ ekQNsi g|her bAs k² nAµ^. mAtä muÊk tmõS mer YAtAyt k³.

7mu^ smudAy

zäAeyl snÄAn sµt eY sbu sïAn¹ gmnAgmnk³, mû emAr zäAeylr Eµp² ekQNsi p²bArbgemA pA^ Ers kAWer Ek sr g|h ¿mANk²bA¹ kµ nAµ^.'

8¤etNu Eeb ºeÅ emA dAs dAd¹ Ep²

¹h, "sbz§ÄmAAn sdApäBu Eµ kTA kh¿Ä, mu^ºÅmAnu Ni³. eYetebeL ºeÅmAen rNBUmier emxplgu¬k pCer anusrN kÎl. mu^ºÅmAnu emAr zäAeylIy elAkmAn perentA k²bA pA^ en si³.

9EhAper ºeÅ

eY^ sïAn¹ gl, mu^ ºÅr sµt g³ O ºÅrsm× zt|mAnu DõMs k³ EbM mu^ ºÅ¹ p|bIr±KÁt elAkmAn mÎ jeN k²±.

10-11mu^

emAr zäAeylIy elAkmAn ¿menÄ egAwiE sïAnmenAnIt k³ EbM esWAer esmAnu sïApit k³.EbM esmAnu egAwiE sïAnÎ an´ egAwiE sïAn¹YibA¹ p¬b nAµ^. pUbÎ mu^ ±rkgNu pWAaÇ. atIter m elAkmAen ºÅmAnu as±DAerpkAel, §nñ tAhA ekeb ehbnAµ^.premzõr ºÅmAnu ºÅmAnr sm× zt|mAnWAÎzõ×i k²eb. sdApäBu kh¿Ä, es ºÅmAnbMzÎ O p²bArÎ jAgN k²eb* .

12¤eYetebeL ºeÅ m|º´brN k²b, ºÅ¹

ºÅr pUbpuÎxmAn mer kbr ®Yib. tA'permu^ ºÅr O´qrxÎ jA k²± EbM tAr j´sïApn k²±.

13es emA nAmer Ek mir ¿mAN

pppp²²²²bbbbAAAArrrrrrrr ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ kkkk²²²²eeeebbbb \²k Æber, ¤ºÅ pAêgAwiE g|h ti² kr.¥

k²b. EbM mu^ tA'r j´¹ «r®n pA^ z§ÄzALI

k²±. 14mu^ tA'r pitA eh± O es emAr putä

ehb. eYetebeL es pAp ker mu^ tA¹ dNàed±, eYp² elAkmAen esmAnr putämAnu dNà®a¿Ä.

15mu^ ekeb tA' päti emAr kÎNA O epäm

b k²± nAµ^. mu^ zAlWAÎ emAr epäm OkÎNA dUr k³, §nñ mu^ ºÅ¹ esp² k²± nAµ^.16ºÅ p²bAr O ºÅ jtõ O ºÅ sm Ker

annÄkAL sïi²k|t ehb. ºÅr siMhAsn annÄkALsïAyIehb.¥

17nATn E sm× bAk´ dzn anusAer es

premzõrr bAk´gu¬k anusAer dAdukµel.

ddddAAAAdddd pppprrrreeeemmmmzzzzõõõõrrrr ¿¿¿¿kkkkwwwweeeerrrr ppppääääAAAATTTTnnnnAAAA kkkkeeeellll18dAd kµ©, sdApäBu emAr päBu, ¤kAµ^§ mu^

ºÅ p\r Eet guÎtõpUÌ? kAµ^§ emAr p²bArEet guÎtõpUÌ? kAµ^§ emAet Eet guÎtõpUÌk²C?

19sdApäBu emAr mU¿b, ekbL mu^ jeN

ºÅr esbk. tTApi ºeÅ emAr B±x´t bMzDrpäti Eµ shAnuButi bAk´ kµl. sdApäBu emAr päBu,ºeÅ sbdA Ep² elAkmAnu ¹hnAµ^. ¹h §?20ENu dAd ºÅ¹ k'N kµpAer? kArN eh

päBu, ºeÅ pNA dAs¹ jANu aC. 21ºeÅ ºÅr

esbk pA^ Eµsbu mhAn kAY´ k²b kArN ºeÅtAhA k²bA pA^ ÂA O pätiA k²aC. EbM ºeÅEµ ±xy jANibA ¿menÄ emAet ¿ArN k²aC.22eh! premzõr, ºeÅ mhAn. ºÅp² an´ ekµ

nueh^. ºÅ b´tIt an´ premzõr ekµ nuh^¿Ä.eÅ tAhA jANu, eYehº eÅmAen ºÅr kAÝ kLAp±xyer zuNiaCu.

23¤ºÅr zäAeylIy elAkmAn p²

ekQNsi edz nAµ^. esmAen egAwiE ±ezx elAkaw¿Ä. sdApäBu esmAnu mizrr dAstõÎ mukÄ k²aC¿Ä, tAr elAk k²bA pA^ EbM esmAn pA^mht km O ºÅ edz pA^ zîY´ km kr¿Ä.24ºeÅ zäAeylr elAkmAnu «r®n pA^ ºÅr

¿jr elAk kl EbM ºeÅ sdApäBu esmAnrpremzõr ehAaC.

25¤eh sdApäBu premzõr, ºeÅ ºÅr dAs

±xyer O tAhAr p²bAr ±xyer eY^ kTAkµaC, dyAk² ºeÅ pätiA pUrN kr. jAmAnr«r®n pA^ emAr p²bAr¹ egAwiE j bMzerpätixðA kr.

26"tAhAel ºÅr nAm «r®n pA^

smþA¿t ehb. elAkmAen kµeb, sbz§ÄmAn sdApäBupremzõr zäAeyler zAsn kr¿Ä. EbM ºÅresbk dAdr bMzDr ºÅr esbA k²bAerz§ÄzALI ¾anñ.'

8

2 zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll 7:27-9:4 31427¤ºÅ skAez, sbs§ÄmAn sdApäBu, zäAeylr

premzõr, EhA emAet päkAz k²C¿Ä. ºeÅ kµl,"mu^ ºÅr p²bAr¹ mhAn k²±.' espA^ mu^ºÅr esbk, Eµ päATnA k²bA¹ ºÅ¹ pATnAkÎaÇ.

28eh sdApäBu! emAr päBu, ºeÅ ehC

premzõr O pNr bAk´ st´. puNi ¿ejpN ¿jr dAs päti Eµ mL pätiA k²aC.29bmAn, emAr p²bAr¹ zIbAd kr. premzõr,

esmAen ºÅr «r®n esbA k²bA pA^ O ºÅsm Ker ÇfA ehbA pA^ seYAg ®anÄu. ehsdApäBu! emAr päBu, ºeÅ Eµsbu kµaC.ºeÅ emAr p²bAr¹ zIbAd kl, tAhA «r®npA^ r¾.¥

ddddAAAAdddd aaaaeeeennnnkkkk YYYYuuuueeeerrrr ±±±±jjjjyyyy kkkkeeeellllEhAper dAd pelxâIymAnu p× kel OesmAnWAÎ tA jDAnIr kutõ enel.

2dAd m emAyAb¹ p× kel. es esmAnuBUmier p¬ rµbA pA^ bA kel, es esmAnuEk d¬ dõA ½ dLer ±BkÄ kel. ½DA¬r puÎx elAkmAnu htÁ kg©, §nñ t|tIyDA¬wi¹ jIbnÄ CA¬ ®g©. tA'per emAyAbIymAendAdr esbk ehel O tA¹ kr edel.

3esAbArr jA rehAbr putä, hdedxr Pt

ndI ¿kwer ¿jr j´ punbAr h×gt k²bA¹YibA smyer dAd tAhAu p× kel.

4dAd

tAWAÎ 1,700 azõAerAhI EbM 20,000 pdAtikesqn´ enel. dAd 100wi azõ rKiel §nñ esan´ azõgu¬¹ pu k²edel.

5demþzkr amIymAen esAbAr hdedxr jAu

sAhAY´ k²bA¹ siel. §nÄu dAd esµ 22,000amIymAnu p× kel.

6tA'per dAd demþzkr

am sImAer esqn´dLmAnu m|tyn kel. EbMamIymAen dAdr esbk ehAgel. esmAentAu zäA¸ edel. EµB¸ Æber dAd eY^f¹ gel sdApäBu tAu ±jyI kel.

7dAd hdedxr a¯kArImAn pAKer bA

sbNñ FAlguÉk CfA Niel. dAd esµ sbNñFAlguÉk YiÎzAlm¹ en siel.

8dAd m

hdedxr shr ebwh O eberATAÎ b¾t däbÓ apAr piL en siel.

9hmAtr jA etAµ zuNibA¹ pAel eY dAd

hdedxr sm× esqn´mAnu p× k²C¿Ä. 10etNu

etAµ tAr putä eYAm¹ jA dAdu aB´TnAk²bA pA^ O Yuer hdedxr ±Îer jy©Bk²bAÎ zueBÂA jNAbA pA^ pWAel. pUbÎhdedxr etAµ sµt Yuer rt el. eYAm

9

¿j ser snA, rUpA O piL phArmAn mNiel.

11dAd essbu däb´¹ gähN kel O

sdApäBuu esgu¬¹ apN kel. es esgu¬¹ an´snA rUpAr däb´ pAKer rKiel, YAhA es sdApäBuuapN kel. dAd esguÉ¹ eY^ edz¹ p×kÎel, esµ edzÎ däb´mAn Nuel.

12dAd

am, emAyAb, aemþAn, pelxâIy, amAelkIy EbMes m esAbAr jA erhbr putä hdedxr¹p× k²el.

13dAd lbN nAmk pt´kAer

amIymAnr 18,000 esqnú bD k²el Oes eYetebeL Gr¹ eP²el esetebeL b¾tKÁti ajn k²el.

14dAd ½g r\k esnAu

edAmer m|tyn kel. es edAm sA b¾t½g r\k esnAu m|tyn kel. sm× edAmIygNdAdr dAs ehel. dAd eY^Wi§ gelsdApäBu tAu ±jyI kel.

ddddAAAAddddrrrr zzzzAAAAssssnnnn15dAd smgä zäAeyl per jtõ kel.

dAd m ¿jr sm× elAkmAn päti s±rkel.

16sÎyAr putä eYAyAb esqn´mAn per

päADAn´ ©, ahIwubr putä YiehAzAPwH m tihAselKk el.

17ahIwubr putä sAedAkH O a±yATrr

putä ahIemlk YAjk el. sy elKk el.18YiehAyAdAr putä bnAy kerTIy O pelTIymAn

dAyitõer el. EbM dAdr putämAen mhtõpUÌent|bg* el.

zzzzAAAAllllrrrr pppp²²²²bbbbAAAArrrr ppppäääättttiiii ddddAAAAddddrrrr ddddyyyyAAAAdAd p²el, ¤ zAl p²bArr ekQNsielAk rµel §? mu^ esmAn per dyA

k²bA¹ eh^. mu^ E sbu eYAnATn pA^ k²bA¹¾^Ç.¥

2sIbv nAmk Ek kr zAl p²bArr ©.

es dAd sm K¹ fkAehA©. EbM jAp²el, ¤ºeÅ k'N sIbv?¥

es r ed kµ©, ¤h^ A, mu^ pNrdAs sIbv.¥

3jA kµel, ¤ zAl p²bArr ekµ

aC¿Ä §? mu^ premzõrr dyA esmAnu edbA¹¾^Ç.¥

sIbv jA dAd¹ kµel, ¤eYAnATnr Ekputä Eeb m biÇ. es eCAwA aew.¥

4jA dAd sIbvu kµel, ¤es putä ek^WAer

mmmmhhhhttttõõõõppppUUUUÌÌÌÌ eeeennnntttt||||bbbbgggg \²k Æber YAjkgN.

aÇ?¥

10

315 2 zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll 9:5-10:14

¤es putä elA-dbArer amþIeylr putä mAKIrrGer aÇ.¥

5eYAnATnr putä¹ NibA pA^ jA dAd

tAr pd× kmrImAnu elA-dbArer mAKIramþIeylr putä Gr¹ pWAel.

6eYAnATnr putä

mPIebAztH si jA dAdu BUmixâ päNAm k©.dAd kµel, ¤ºeÅ mPIebAztH.¥es kµ©, ¤h^, mhApäBu, mu^ ehÇ pNr

dAs mPIebAztH.¥7dAd mPIebAztH¹ kµel, ¤By kr nAµ^,

mu^ ºÅ päti dyA kÎÇ. ºÅr bApA eYAnATnpA^ mu^ ºÅ¹ dyA edKAÇ. mu^ ºÅ¹ ºÅ ejejbApA zAlr sm× si ºÅ¹ eP ed±.ºeÅ m emA pAKer sbu®n eBAjn k²b.¥

8mPIebAztH puny dAdu päNAm k©, EbM

kµ©, ¤mu^ t Ek m© ¹¹rWAÎ Bl nueh^. §nñpN emApäti çt b¾t dyA edKAC¿Ä.¥

9tA'per jA dAd zAlr kr sIbv¹

pAK¹ fA§el EbM kµel, ¤mu^ ºÅr munIbrnAti¹ zAlr O tAhA p²bAr¹ sm× sied³.

10ºeÅ O ºÅr putämAen O ºÅr esbkgN

ºÅmAnr mU¿br nAtI mPIebAzt pA^ Eµjmi¹ x k²b O esÎ Ðnù zs´ Ni tAuedb. §nñ es emA sµt sbuebeL eBAjnk²b.¥

Eµ sIbvr pr putä O ekA¬E kr el.11eteb sIbv jAu kµ©, ¤mu^ pNr dAs

pNr A¹ mu^ a\er a\er pALn k²±.YAhA pNr edz ehb.¥

etNu mPIebAztH sbdA jA pAKer tArputä ºl´ sbdA eBAjn k² rµel.

12mPIebAztHr

Ek sAn putä ©. YAhAr nAm © mIKA. sIbvbMzr päet´k elAk mPIebAztHr dAs ehArµel.

13mPIebAztHr ½ egAf eCAwA ©.

es sbdA YiÎzAlmer bAs kÎel O jAdAd pAKer sbdA tA ewbuler KAel.

hhhhAAAAnnnnõõõõnnnnHHHH ddddAAAAddddrrrr eeeellllAAAAkkkkuuuu lllljjjjééééi iiitttt kkkkeeeellllEhAper aemþAn snÄAngNr jA m²g©per tA'r putä hAnUnH j pder aBixikÄ

eh©. 2dAd kµel, ¤mu^ hAnUnH päti ±ezx

kÎNA päkAz k²bA¹ YAaÇ kArN tA'r pitAnAhz emA päti b¾t ±zõ× O dyAbAn ©.¥etNu tA¹ pit| ezAkÎ sAnÄõnA edbA pA^ dAd¿jr pdA¯kArI kmrImAnu tA ¿kw¹ pWAel.

EbM esmAen aemþAnr BUmier phiel. 3§nÄu

aemþAnIy a¯kArIgN hAnUnH¹ kµel, ¤ºeÅ ÆbuC

§ ºÅ¹ sAnÄõnA edbA pA^ O ºÅr pitAu smþAnedbA pA^ Eµ elAkmAnu dAd pWAC¿Ä? dAdesmAnu ngr¹ kämN k²bA pUbÎ esmAnu¿rI\N k²bA¹ pWAC¿Ä.¥

4Eer hAnUn dAdr kmrImAnr dAÈr

aeD e\Qr k© O esmAn aNâAÎ tL¹ bA bsækAwi ed©. tA'per es esmAnu ±dA k©.

5Eµ elAkmAn per dAd kµel O es

esmAnu eBwibA pA^ puÎxmAnu pWAel, kArNesmAen ati ljéit ehAel. jA esmAnukµel, ¤ºÅr dAÈ bÈbA pYńÄ ºeÅmAenYirIehAer TAa. EhAper YiÎzAlm¹ eP²sib.¥

aaaaeeeemmmmþþþþAAAAnnnnIIIIyyyymmmmAAAAnnnn bbbbiiiiÎÎÎÎeeeerrrr YYYYuuuu6aemþAnIymAen h|dym kel eY, jA dAd

esmAnu bmAn tAr zt| ebA³ ±ebcnA kel.etNu esmAen 20,000

amIy esqn´mAnu ebqT-

rehAb O esAbAÎ 1,000 jN mAKAr jAWAÎEbM ewAbÎ 12,000 esqn´ BfAer Niel.

7dAd EhA zuNi eYAyAb sµt sAhsI esqn´

dL¹ Yu pA^ pWAel. 8esµ®n aemþAnIymAen

bAhA² siel EbM ngrr PAwk ¿kwer YupA^ päÖt ehA rµel. esAbA O rehAbramIy elAkmAen, ewAbr esqn´mAen EbM mAKAngr bAhAr e\täer EktäIt ehel.

9eYAyAb ¿j eg zt|mAnu edKiel, etNu

es zäAeylr ¹z¸ eYAAmAnu menAnIt kelEbM esmAnu amIymAn ±Îer päÖt kel.10es abzixâ elAkmAnu ¿jr Æ abIzy

h×er smpN kel, tµêr es esmAnu enaemþAnIymAn ±Îer esqn´ sjA©.

11eYAyAb

a±zy¹ kµel, ¤Y® amIymAen emA pA^Yuer b¾t z§ÄzALI ¾a¿Ä, eteb ºeÅ emAetsAhAY´ k²b. §nñ Y® aemþAnIy ºÅ pA^z§ÄzALI ¾a¿Ä, eteb mu^ si± EbMºÅu sAhAY´ k²±.

12bLbAn ¾a, EbM sAhsr

sµt Yu kr, År päBu shr pA^ O ÅrelAkmAn pA^ sdApäBu Kier YAhA WikH estAhA k²eb.¥

13tA'per eYAyAb EbM tAr esqn´mAen

amIymAn ±Îer Yu kel. amIymAeneYAyAb esqn´mAnWAÎ p× ehA CA¬ pLAel.14amIymAnu pLAbAr edKi aemþAnIymAen

abIzy sm KÎ ¿jr ngr¹ pLAyn kel.tA'per eYAyAb aemþAnIyu kämN k² sA²bA

per YiÎzAlm¹ eP² si©.

11


aaaammmmIIIIyyyymmmmAAAAeeeennnn ppppuuuunnnnbbbbAAAArrrr YYYYuuuu ppppAAAA^^̂^ ¿¿¿¿xxxxììììiiii eeeennnneeeellll15EhAper amIymAen zäAeyl sm Ker

pNAmAnu p× edKi Ektä ehel. 16hdedxr

puÎx elAk pWA PtH ndI rpA²eramIymAnu aNAel. etNu esmAen ehlm¹siel. hdedxr esnApti ezAbk esmAnrentA ©.

17dAd EhA jANibA per es smudAy

zäAeylIymAnu Ektä k² Yn pAr ehAehlm¹ siel.

tµêr amIymAen dAd ger esqn´sjéA tA ser Yu kel.

18amIymAen Yu

k² npA² zäAeylIymAn gÎ pLAyn kel.dAd amIymAn 700 rTArUF O 40,000azõArUF esqnú htÁ kel. puNi es esmAnresnApti ezAbk¹ GAt kel O es esµWAerm|º´brN k©.

19hdHedxrr esbA kÎbA jAmAen edKiel

eY zäAeylIymAen esmAnu p× kelNi O eszäAeylIymAn sµt si kel O esmAnresbk ehel. amIymAen punùy aemþAnIymAnusAhAY´ k²bA¹ By kel.

bbbbttttHHHHeeeezzzzbbbbAAAA ssssµµµµtttt ddddAAAAddddrrrr ssssAAAA\\\\AAAAtttteYetebeL bsnÄ si©, esetebeL jAgNYu¹ YA¿Ä. jA dAd eYAyAb O tAr

elAkmAnu EbM sm× zäAeylIy esqn´mAnuaemþAnIymAn ±Îer Yu k²bA¹ pWAel EbMesmAen Yu k² esmAnu p× kel O rAngr a¯kAr kel.

§nÄu dAd YiÎzAlmer rµel. 2Ter sÁ

smyer dAd ±CNAÎ Wi CAt per bu³bAsmyer jeN sæIelAk gAeDA bAr edKiel.esµ sæI jNk ati srI ©.

3etNu dAd

tAr kmrImAnu pWA esµ sæI ±xyerbuJiel. es jANibA¹ pAel eY, ¤es ehC¿Ä³yAmr Jia µIy ²yr sæI, btHezbA.¥

4dAd btHezbA¹ fA§bA pA^ dUt pWAel

EbM eYetebeL es siel. esµ sæI sµtzyn kel. es smyer esµ sæI elAkwi}ºsùAn* k²©. etNu es ¿jr g|h¹ eP²g©.5§nÄS btHezbA gBbtI ¾aenÄ dAd ¿kw¹bAA pWA kµel, ¤mu^ gBbtI ehAÇ.¥

eeeessssµµµµ ssssmmmmyyyyeeeerrrr ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ ]]]]ººººssssùùùùAAAAnnnn zäAeylr b´bsïAnusAeres esµ ®n tA'r ezx®nr ]ºsùAn kel.

ddddAAAAdddd ¿¿¿¿jjjjrrrr ppppAAAApppp¹¹¹¹ llllccccAAAAbbbbAAAA¹¹¹¹ eeeeccccxxxxââââAAAA kkkkeeeellll6tA'per dAd eYAyAb ¿kw¹ Ek bAA

pWAel, ¤²y O µiy¹ emA pAK¹ pWAa.¥etNu eYAyAb ²y¹ dAd ¿kw¹ pWAel.

7etNu ²y si phîbA per dAd tAueYAyAbr ¹zLbAA O elAkmAnr ¹zLbAA OYur ¹zLbAA p²el.

8tA'per dAd ²y¹

kµel WikH aÇ, ¤bmAn ºeÅ g|h¹ YA ±zäAm¿a.¥

tA'per ²y jA pAKÎ ³gel. jA²y pAK¹ §Ç phAr pWAel.

9§nÄu ²y

g|h¹ gel nAµ^. es jAr dAsmAn sµtj g|h dõArer zyn k©.

10dAsmAen dAdu

kµel, ¤²y Gr¹ YA nAhA^¿Ä.¥tA'per dAd ²y¹ kµel, ¤ºeÅ dUr

YAtäAÎ sil. ºeÅ g|h¹ gl nAµ^ kAµ^§?¥11²y dAdu kµel, ¤p±tä siuk, zäAeyl

O Yi¾dAr esqn´bAhI¿ EbM emAr jAr a¯kArIgNeKA© pdAer tmõS k²C¿Ä. etNu mu^ §p² eBAjnk²bA¹ Gr¹ Yi± EbM tA'per emAr sæI sµtzyn k²±? ºeÅ O mu^ bibA YAE esp²k²± nAµ^.¥

12dAd ²y¹ kµel, ¤ji ºeÅ EµWAer

Îh. snÄA kA³ mu^ ºÅ¹ Yu e\tä¹ pWAed±.¥

²y es®n skAL ehbA pYńÄ YiÎzAlmerrµel.

13tA'per dAd ²y¹ fA§ kµel EbM

²y dAd se Kipi kel. dAd ²y¹md´pAn kel, tA'per m ²y g|h¹ nYA jAr dAsmAn sµt jg|hr dõAredzer zyn kel.

ddddAAAAdddd ²²²²yyyyrrrr mmmm||||tttt´́́́u uuu eeeeYYYYAAAAjjjjnnnnAAAA kkkkeeeellll14tA'pr®n skAeL eYAyAb ¿kw¹ Ek ptä

elKiel. dAd esµ «Wi¹ ²y hAterpWAel.

15dAd EhA ptäer elKi el, ¤eY^

e\täer GmAeGAw Yu ¾E, esWAer ²y¹gDA¬er rK. tA'per tA¹ esWAer EkA CA¬®a, eYp² es Yuer htÁ ehb.¥

16eYAyAb ngr ¿rI\N k²bA ebeL aemþAnIy

sAhsI esqn´mAen eY^WAer el es edKielEbM es ²y¹ esµ sïAn¹ YibA pA^ edzedel.

17ngrr elAkmAen bAhAer YA eYAyAb

se Yu kel O tµêr dAd dAsmAnmÎ eketk elAk m|túbrN kel O µIy²y m m|túbrN kel.

18tA'per eYAyAb

YAhAsbu Yuer eh© es Kbr dAd ¿kw¹

12


pWAel. 19es dUt¹ A edel, Yuer GwibA

sbu GwNA jAu ¹h. 20¤jA Eer g k²

pAr¿Ä. EbM es ºÅ¹ kµpAr¿Ä, "År esqn´gNkAµ^§ Yu k²bA pA^ ngrr Eet ¿kw¹ gel?esmAen päAcIrÎ tIr mA²eb ebA³ ºeÅ jANil§?

21YiÎ-eztr putä abIemlk¹ §E mA²©?

jeN sæIelAk päAcIrÎ tAhA pr¹ c§r prpw pkAenÄ es k'N etebser m© nAµ^? kAµ^§ºeÅmAen päAcIrr Eet ¿kw¹ gl?' etebºeÅ kµb, "¿jr dAs µIy ²y m m²aÇ.¥'

22es dUt YA eYAyAb kµbA kTA jA

dAdu jNAel. 23esµ dUt jNk jA dAdu

kµ©, ¤esµ aemþAnIy elAkmAen ÅmAn eKA©p¬er kämN kel, tA'per eÅ ngrrPAwk pYńÄ esmAnu Gef enl.

24Eer

DnuArImAen päAcIrÎ pNr dAsmAn pertIr ¿e\p kel. etNu mhAjr §Ç dAsm|túbrN kel O pNr dAs µIy ²ym m|túbrN kel.¥

25dAd dUt¹ kµel, ¤eYAyAb¹ Eµ bAA

®a: "Eer ºeÅ ½vKit ¾a nAµ^ kArN KNàAjNk per an´ jN¹ KibujA Æber htÁk²pA²b. rbAb ±Îer Ek ejArdAr kämNkr EbM ºeÅ jy©B k²b.' Eµsbu bAkéreYAyAb¹ ÓAµt kr.¥

ddddAAAAdddd bbbbttttHHHHeeeezzzzbbbbAAAA ssssµµµµtttt ±±±±bbbbAAAAhhhh kkkkeeeellll26EhAper ²yr ÆYÁ tA'r sõAmIr m|º´

smõAd pA kAi© O ezAk k©. 27ezAk k²bAr

smy gt ehbAper dAd elAk pWA btHezbA¹¿j g|h¹ fkAel. tA'per es dAdr sæIehA rµel O es dAd pA^ Ek putä¹ jnòed©. mAtä dAd Ep² eY^ kAY´ kel, esersdApäBu snÄuxâ ehel nAµ^.

nnnnAAAATTTTnnnn ddddAAAAdddd ssssµµµµtttt LLLLAAAApppp kkkkeeeellllsdApäBu dAd ¿kw¹ nATn¹ pWAel.nATn YA dAdu kµel, ¤Ek ngrer

½jN elAk el. es mÎ jeN el DnIO an´ jNk el g²b.

2DnI elAkr ati

b¾t gA, bLd O emNáApl ©. 3mAtä d²dä

elAkwir egAwiE sAn emNáA Cu b´tIt §Çn©. es m tA¹ §Ni pAL©. tA' se OtA'r bALkmAn se es Ektä bFi©. emNáACuwi tA'r ¿j ºNàru hAr KA© O tAhAr ¿jpAtäru pAn k© O tA'r ekALer m zyn k©.esµ emNáA Cuwi es grIb elAkwir Jiap²

bFi©. 4tA'per jeN YAtäI siel O esµ DnI

elAku edKiel. tµêr esµ DnI elAkwi, tA'¿kw¹ sibA ati pA^ ibA¹ ¿j plÎ O¿j egAWÎ en emNáA KAbA¹ edbA¹ CA k©nAµ^. mAtä esµ d²dä elAkwir emNáA Cuwi¹en ati pA^ i©.¥

5EkTA zuNi, DnI elAkwi per dAd gigel,

puNi dAd nATnu kµel, ¤eY^ b´§Äwi Ep²k²aÇ, sdApäBu jI±t bA pämAeN es ¿zîitm²b.

6es Ep² km k²bAÎ O es §Ç dyA

nk²bAÎ esµ emNáAr ²guN eP edb.¥

nnnnAAAATTTTnnnn ddddAAAAdddduuuu ttttAAAA ppppAAAApppp ±±±±xxxxyyyyeeeerrrr kkkkµµµµeeeellll7nATn dAdu kµel, ¤ºeÅ ehC esµ

DnI elAk, YAhA§ sdApäBu zäAeylr premzõrEµkTA kµC¿Ä, "mu^ ºÅ¹ zäAeylr jA k²bA¹ps k³. mu^ ºÅ¹ zAlWAÎ r\A k³.

8mu^

ºÅ¹ ºÅ päBur g|h O tA'r sæImAnu ed³.zäAeyl O Yi¾dA¹ zAsn k²bA pA^ m ºÅued³. Y® EhA aLì eh©, eteb mu^ ºÅ¹ a¯kedTA¿Ä.

9etNu ºeÅ kAµ^§ sdApäBur edz¹

abA kl? es YAhA BUlH ebA³ kh¿Ä ºeÅ tAhAkAµ^§ kl? ºeÅ µIy ²y¹ mA² tA' sæI¹ºeÅ sæI k²aC. ºeÅ aemþAnIymAn KNàAdõA²y¹ mA² aC.

10etNu Kfè ºÅr p²bArr

jIbn enbA «r®n lrKib. kArN µIy²yr sæI¹ en ºÅr sæI k² emAet ºÂ Ank²aC.'

11sdApäBu EkTA kh¿Ä, "mu^ ºÅ ±Îer

±pi NibA¹ YAaÇ EbM EhA ºÅ p²bArÎsib. mu^ ºÅr sæImAnu enYi± O ºÅr ati¿jr elAk¹ ed±. es esmAn sµt zynk²b EbM päet´k tAhA jANieb.

12ºeÅ btHezbA

sµt egApner zyn kl, §nÄu mu^ ºÅ¹ dNàed± sm× zäAeyl sm Ker eYp² sm×elAk EhA edKi pA²eb.¥'

13dAd nATn¹ kµel, ¤mu^ sdApäBu ±Îer

apD k²aÇ.¥nATn dAdu kµel, ¤Eer sdApäBu ºÅr

apD \mA k²aC¿Ä, ºeÅ m²b nAµ^. 14§nñ

ºeÅ Eµ ¹km k² sdApäBuu b¾t asmþAnedKAaC. etNu jnò kÎbA putägN ¿zîym²b.¥

ddddAAAAdddd OOOO bbbbttttHHHHeeeezzzzbbbbAAAA ppppiiii©©©©rrrr mmmm||||tttt´́́́u uuu15tA'per nATn g|h¹ eP²gel. sdApäBu

²yr sæIWAÎ jnò dAdr snÄAn¹ atńÄ pI¬tk² edel.

16dAd bALk ¿menÄ premzõr


¿kwer ¿ebdn kel O dAd pbAs kel OBiter YA täiYAk BUmi per p¬ rµel.

17dAd p²bArr bysãmAen dAdu BUmiÎ

WAbA¹ µêl. §nÄu dAd Wiel nAµ^ §esmAn sµt eBAjn kel nAµ^.

18Eµp² spàm

®ner pi©wi m²g©, §nÄu esmAen Byer dAduEkTA jNAel nAµ^, esmAen ¿j Biter ¹hA¹µehel, ¤kArN pi©wi bibA smyer es mkTA zuNiel nAµ^. Y® eÅ pi©wir m|tú ±xyerkµTAnñ, es tA'r ¿jr \ti k²TAnÄA. espAêsmAen EhA kµel nAµ^.¥

19§nÄu dAd edKiel elAkmAen PusÎPAsr

ehC¿Ä. etNu dAd buJipA²el eY pi©wi m²YAÇ. etNu dAd tAr dAsmAnu p²el,¤k'N pi©wi m²g©?¥

tAr dAsmAen r edel, ¤h^ es pi©wim²g©.¥

20tA'per dAd Wiel, gAeDAel, tAr

epAxAk p²bn k² epAxAk piiel EbM sdApäBurmir¹ pAsnA pA^ gel. tA'per Gr¹ YAKAbA¹ KAd´ mAgiel. tAr dAsmAen tAu YAhAKAd´ edel O es tAhA KAel.

21dAdu tAr dAsmAen p²el, ¤pN

Ep² b´bhAr kAµ^§ kel? eYetebeL pi©wAbi© pN KAbA¹ mnA kel O kAiel §nñpi©wi m²YibA per Wiel O KAd´ KAel.¥

22dAd kµel, ¤pi©wi bibA smyer mu^

KAbA¹ mnAk³ kArN mu^ kän k³, "Y®premzõru emAr ½vK jNAE kAeL es emAper dyA k²eb EbM pi©wi¹ bibA¹ edeb.'23§nÄu bmAn pi©wi m²aÇ, mu^ kAµ^§

pbAs k²±. mu^ k'N pi©wir jIbn eP NipA²±. ®en mu^ tA' ¿kw¹ Yi± §nÄu es emA¿kw¹ si pA²b nAµ^.¥

zzzzeeeellllAAAAmmmmnnnnrrrr jjjjnnnnòòòò24tA'per dAd btHezbA¹ sAnÄõnA edel O

tA sµt eYQnsk rKiel O es gBbtIehel O es Ek putä¹ jnò edel. dAdes pi©wir nAm zelAmn rKiel. sdApäBu zelAmnuepäm kel.

25sdApäBu nATn nAmk Ek B±x´dHbkÄA

mAmr kµ pWAel EbM sdApäBu nATn tA'rnAm zelAmn YidI®yp² edel. nATn sdApäBupA^ EhA kel.

ddddAAAAdddd rrrrAAAA¹¹¹¹ yyyy kkkkeeeellll26aemþAnIymAnr jDAnI shr rA¹ eYAyAb

13

Yu k² krgt kel. 27eYAyAb dAd ¿kw¹

dUtgN sµt Eµ bAA pWAel: ¤mu^ rA±Îer Yu k²Ç EbM EhAr jLeYAgAN¹ sr\AedbA ½g¹ a§Är k²Ç.

28pN abzixâ

elAkmAnu EktäIt k² ngr ¿kwer CANIsïApn k² tAhA h×gt krnÄu. enAµel mu^ EhA¹h×gt O emA nAmAnusAer KÁt k²±.¥

29ENu dAd sm× elAku Ektä k² rA¹

gel O tµ^ ±Îer Yu k² tAhA h×gtkel.

30es esmAn jAr m×kÎ mu¹w kAFi

enel. tAhA Ek mhN p²mit snA O tµêrb¾mUl´ pä×rmAn K«t ehA©. tAhAdAdr m×ker ®g©. puNi es m esµngrÎ lwH k² b¾mUl´ sAmgäi engel.

31es shrr elAkmAnu bAhAr k² Ni

esmAnu krt O lhAm O lhA ¹Fi dõAkWin kAY´ k dNà edel O esmAnu wAti² kel. es aemþAnIymAn smudAy ngrpäti Ep² kel. EhAper dAd O sm× elAkYiÎzAlm¹ eP² siel.

aaaaeeeemmmmùùùùAAAAnnnn OOOO ttttAAAAmmmmrrrrdAdr Ek putä el, YAhAr nAm ©abzAelAm. abzAelAmr Ek BNI ©,

YAhAr nAm © tAmr. tAmr ÆrI srI ©.dAdr an´ Ek putä © aemùAn.

2aemùAn

¿jr sAbt BNI tAmr¹ BlpA bsi© O tA'epämer tA¹ jõr sig©. tAmr anuFA ©.aemùAn tA¹ b¾t ¾^©, §nñ tA' sµt EkA§rµbA pA^ abkAz pA© nAµ^.

3aemùAnr eYAnAdb nAmk jeN cºr bu

©, YiE§ zimiyr putä. zimiy dAdr Æ ©.4es aemùAn¹ p²©, ¤ºeÅ kAµ^§ ®n¹ ®nEp² \IN ehA YAC. ºeÅ emAet k'N tAhAkµb nAµ^?¥

tA'per aemùAn kµ©, ¤mu^ abzAelAmr BNItAmr¹ Bl pAE.¥

5eYAnAdb tAhA¹ kµ©, ¤ºeÅ zYÁer p¬

erAgr bAhAnA kr. puNi ºÅ pitA ºÅ¹ edKibA¹siel tAu ¹h, "dyAk² emAr BNI tAmr¹emA pAK¹ si emAet KAd´ edbA¹ anumti®anÄu. es emA ger KAd´ ib, tµêr mu^tAhA edKi tAhA hAtÎ eBAjn k²±.¥'

6jA edKibA¹ sibA smyer aemùAn erAgr

bAhAnA k² p¬ rµ©. aemùAn kµ©, ¤emA BNItAmr¹ sibA¹ ®anÄu EbM es emA ger ½wipiWA k²b, tA'per mu^ esgu¬k tA' hAtÎ KA±.¥

319 2 zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll 13:7-297eteb dAd tAmrr g|h¹ elAk pWA

kµel, ¤ºÅ Æ aemùAnr Gr¹ wi§E YAtAhAr KAbA pA^ §Ç i ®a.¥

ttttAAAAmmmmrrrr aaaaeeeemmmmùùùùAAAAnnnn ppppAAAA^^̂^ KKKKAAAAdddd´́́́ ttttiiii²²²² kkkkeeeellll8eYetebeL tAmr pNA Æ aemùAnr g|h¹

g©, esetebeL es zYÁer ©. etNu tAmrckwA mdA en d¸ aemùAn edKubA ebeLpiWA päÖt k² tA¹ pAk k©.

9es kerÎ

piWAgu¬k kAFien tA' ger rKi©. EbM esKAbA¹ mnAk© EbM aemùAn kµ©, ¤sm×ubAhAr¹ peW ®a.¥ EbM sme× keWArIÎ bAhA²gel.

aaaaeeeemmmmùùùùAAAAnnnn ttttAAAAmmmmrrrr ssssµµµµtttt bbbbLLLLÑÑÑÑAAAArrrr kkkkeeeellll10tA'per aemùAn tAmr¹ kµ©, ¤KAd´ däb´

zyn g|h¹ N, mu^ ºÅ hAtÎ tAhA eBAjnk²±.¥

Eer tAmr ¿ej ti² k²bA piWA enaemùAnr zyn k\¹ g©.

11tAhA¹ KubA pA^

tAhA ¿kw¹ ¿aenÄ es tAmr¹ D² kµ©, ¤s,emAr BNI emA pAKer zyn kr.¥

12eser es r ed©, ¤nA, nA, Æ

emAet EhA k²bA¹ bA nkr, kArN zäAeylmer Ep² km ¿exD. Eµp² Byr kAY´krnAµ^.

13Y® ºeÅ EhA kr, mu^ ljéAÎ ekeb

mukÄ ehA pA²± nAµ^. EbM zäAeyler ºeÅjeN sADArN edAxI rUep ±eb«t ehb. ENu mu^±ny kÎaÇ, jA se kTAbAA kr, es ºÅpäti emAet edbA pA^ asmþt eheb nAµ^.¥

14tTApi aemùAn tAhAr kTA zuNi© nAµ^. mAtä

es tA'WAÎ bLbAnH ehbAÎ tAhA¹ bLAÑAr k²tA' se zyn k©.

15tA'per aemùAn tA¹ ati

G|NA k©, es tA¹ eYp² epäm k²©, tA'aep\A a¯k G|NA k©. ENu aemùAn tAhA¹ kµ©,¤W EWAÎ ³YAa.¥

16eser es kµ©, ¤emAet Eµp² absïAer

dUer ®anAµ^. ºeÅ emA' päti bmAn YAhA kl,tA'WAÎ m EhA a¯kÎ a¯k m ehb.¥

§nñ es tA'r kTA¹ zuNi© nAµ^. 17tA'per

aemùAn tA'r dAs¹ fA§ kµ©, ¤EhA¹ emA pAKÎbAhAr k²®a, EbM kbAw b k²®a.¥

18etNu aemùAnr dAs tA¹ GÎ bAhAr k²

kbAw b k² ed©.tAmr Ek dIG CApAbsæ pii ©, kArN anuFA

jknÁmAen esµ päkAr bsæ pi¿Ä. 19Eer

aemùAnr dAs tAhA¹ bAhAer Ni tAhA peC peC

kbAw ededbAÎ es ¿jr muNàer Bsò edtAhA edhr dIG´ aerKA «² ed©. tA'peres muNàer hAt ed kAikAi esWAÎpäsïAn k©.

20ºÅ sµt ºÅr Æ aemùAn aÇ §? ¤es

ºÅ¹ GAt k© §? BNI, Eeb º¿ ¾a, esºÅr Æ, E ±xyer «nÄA k² b´tib´× ¾anAµ^.¥ EhAper es ¿jr sehAdr abzAelAmrg|her rµ©. EbM es §Ç kµ© nAµ^.es esWAer bAs k© O EkA§ © O dAs©.

21mAtä jA dAd Eµsbu kTA zuNi atńÄ k#

ehel. 22abzAelAm aemùAn¹ Bl § m §Ç

kµ© nAµ^. kArN tAhAr BNI tAmr¹ bLAÑArk²bAÎ abzAelAm aemùAn¹ G|NA k©.

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmmrrrr ppppäääättttiiiieeeezzzzAAAADDDD23EhAper sUN ñ ½ bx per Päyim

sImAer bAlH hAtesArer abzAelAmr emx elAmeCdn k© EbM abzAelAm sm× jputäu ¿mNk©.

24puNi abzAelAm jA ¿kw¹ si© O

kµ©, ¤edKnÄu emAr emxgu¬kr elAm eCdnehAÇ, ENu mhAjA O jA dAsmAen pNEµ dAs ser snñ.¥

25Eer jA abzAelAm¹ kµel, ¤nAµ^ emAr

putä, eÅ sme× n YA, gel ºÅ päti ÆrsõrUpehbu.¥

mAtä es b¾t bLA©. eteb µ^ jA YibA¹smþt enAµ tAhA¹ zIbAd kel.

26Eer abzAelAm kµ©, ¤Y® pN snAhA¿Ä,

eteb emAr Æ aemùAn¹ m ser YibA¹anumti ®anÄu.¥

jA tA¹ kµel, ¤es kAµ^§ ºÅ se Yib?¥27mAtä abzAelAm bLAbAÎ jA aemùAn¹ O

sbu j putäu tAhA se pWAel.

aaaaeeeemmmmùùùùAAAAnnnnrrrr hhhhtttt´́́́AAAA28EhAper abzAelAm ¿jr esbkmAnu A

edel O kµel, ¤aemùAn¹ jgiTAa, eYetebeLes wiek mAtAl ehb, däA\ArsÎ m anuBbk²b, emA edz anukrN k² tA¹ htÁ kr.By kr nAµ^, mu^ k'N ºÅmAnu A ednAµ^,bLbAnH EbM sAhsi ¾a.¥

29abzAelAmr elAkmAen gel O abzAelAmr

AnusAer aemùAn¹ htÁ kel. etNu jputämAensme× Wi päet´k ¿j ¿j Kcr per cFipLAel.

14


aaaaeeeemmmmùùùùAAAAnnnnrrrr mmmm||||tttt´́́́u uuu ±±±±xxxxyyyyeeeerrrr ddddAAAAdddd zzzzuuuuNNNNiiiieeeellll30tTApi esmAen bAwer el. dAd ¿kwer

smõAd psïit eh© eY, ¤abzAelAm sm× jputäubD k²aÇ, esmAn mÎ jeN abzixâ nAµ^.¥

31tµêr jA Wi pNA bsæ «² BUmier lmõ

ehA p¬el O tAr dAs sme× ¿j ¿jr bsæ«² tAhA ¿kwer Wi ehel.

32esetebeL dAdr Æ zimiyr putä eYAnAdb

phi© O kµ©, ¤nA! sm×u htÁ kYA nAµ^.mAtä aemùAn¹ htÁ kg©. aemùAn tAmr¹ DxNk²bA ®nWAÎ abzAelAm Eµ xfY k² saÇ.

33ENu sm× jputä m²C¿Ä ebA³ emAr päBu,

mhAj mner n eGnnñ. kArN ekbL aemùAnm²Ç.¥

34E mer abzAelAm pLAyn k²©.

Eµ smyer jeN pährI ngrr päAcIr perÇfA ehA©. es edKi©, b¾t gu¬E elAkpbtr an´ pAzõÎ sC¿Ä.

35etNu eYAnAdb,

jA dAdu kµ©, ¤edK mu^ WikH k¾Ç, edK,jAr putä sC¿Ä.¥

36EhA kµ sA²bAper j¹mArgN si esWAer

phî gel EbM esmAen kän kÎel. dAdEbM tAr dAsImAen m kAibA¹ ©giel O«ÑAr k² kAiel.

37tAr putä aemùAn pA^

dAd b¾t ®n ezAk kel.

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm ggggzzzzUUUUrrrr¹¹¹¹ ppppLLLLAAAAyyyynnnn kkkkeeeellllabzAelAm pLA gzUrr jA amþI¾rr putä

tlòy ¿kw¹ YA©. 38EhAper abzAelAm

gzUr¹ pLA esWAer ti¿bx D² rµ©. 39dAd

tAr mn abzAelAm ef g©per tAr päAN\IN eh© kArN es aemùAnr m|º´ jANi sAnÄõnApäApà ehel.

eeeeYYYYAAAAyyyyAAAAbbbb EEEEkkkk AAAAnnnnIIII ssssææææIIII¹¹¹¹ ddddAAAAdddd ¿¿¿¿kkkkwwww¹¹¹¹ ppppWWWWAAAAeeeellllsÎyAr putä eYAyAb edKi© eY, jAranÄvkrN abzAelAm ef aÇ.

2ENu

eYAyAb tekAy¹ elAk pWA esWAÎ Ek AnbtIsæI elAk NibA¹ kµ©. eYAyAb esµ buimtI sæIelAkwi¹ kµel, ¤dyAk² b¾t ½vKit bArCLnA kr. ezAk bsæ p²DAn kr. ºÅrekzer O muKer et³ päsADAn lgAanAµ^. mAtäm|t elAk pA^ b¾kALÎ ezAkkA²NI sæI p²b´bhAr kr.

3jA ¿kw¹ YA mu^ ºÅ¹ YAhA

¹eh esµ bAk´ tAu ¹h, tA'per eYAyAbbuimtI sæI elAkwi¹ YAhA kµbA pA^ ehbkµel.¥

4t¾^ tekAyr esµ sæI jNk jAu kTA

kµbA ebeL BUmier muNàmA¬ päNAm k² kµ©,¤mhAj, r\A krnÄu.¥

5tµêr jA p²el, ¤k'N ºÅr as±DA

kÎÇ?¥es rr ed©, ¤mu^ st´ k¾Ç mu^ ±DbA

sæI, emAr sõAmI m²YAÇ. 6pN Eµ dAsIr

½putä el. es ½eh^ e\täer ±bAd kel.esetebeL esmAnu CfA edbA¹ ekµ nbAÎjeN an´ jNu mA² bD k©.

7bmAn emAr

pu p²bAr emAr ±ÎAcrN kÎC¿Ä. esmAenemAet kµel, "ºeÅ es putä¹ Ni ®a eYtA'r Æ¹ mA²aÇ. eÅmAen tA¹ htÁ k²bu.kArN es tA'r Æ¹ htÁ k©?' emA puaehÇ emAr ezx agùiziKA. Y® esmAen tA¹htÁ kr¿Ä, eteb esµ agùiziKA j¸ ³BiYib. estA'r bApAr si pAbAr EkmAtä jI±t ¯kArIputä. Y® esmAen tA¹ htÁ kr¿Ä, eteb esµsi an´ jN¹ ®Yib EbM tA'per emArsõAmIr nAm Eµ edzÎ ³BiYib.¥

8tA'per jA dAd es sæI¹ kµel, ¤g|h¹

eP²YAa. mu^ E ±xyer tumr YÒ en±.¥9tekAyr esµ sæI elAkwi jAu kµ©, ¤eh

emAr sdApäBu, E apDwi emA per O emAp²bAr per TA. mAtä mhAj O tA siMhAsnedAx rµt eh.¥

10tA'per jA kµel, ¤ekµ Y® ºÅ¹ §Ç

keh, tA¹ emA sm K¹ N EbM es ºÅ¹ ±bät k²b nAµ^.¥

11sæI elAkwi kµel, ¤pN sdApäBu premzõr

nAmer zpT en khnÄu, pN esmAnu awkAeb,eY^mAen tA'r Ær htÁ eYAgu^ emAr putä¹htÁ k²bA¹ hA^¿Ä. zpT krnñ eY, pNesmAnu emAr putä¹ DõMs k²bA pA^ edebnAµ^.¥

jA kµel, ¤sdApäBu jI±t bA pYńÄ ekµºÅr putär \ti k² pA²eb nAµ^, Ep²§ tA'rmuNàr egAwiE bAL m teL p¬b nAµ^. jAkµel, premzõrr nAm a\uÌ bAYAE ekµtA'r cm¹ sìz k² pA²eb nAµ^.¥

12es kµ©, ¤emAr jA sdApäBu, dyAk²

emAet §Ç kµbA pA^ ®anñ.¥tA'per jA r edel, ¤ºeÅ ¹h.¥13sæI elAkwi kµ©, ¤eteb pN kAµ^§

premzõr elAkmAn ±Îer Ep² eYAjnAk²C¿Ä? jA YAhA kµel, tAhA tAr edAx¹päti ±mõit k©. kArN jA pNA ¿bAsit putä¹


eP Nu nAhA^¿Ä. 14eÅmAen ®en nA ®en

sme× m²bA. eÅmAen BUmier FLA ehAbApANip², YAhA§ punbAr sMgäh ehA pA²b nAµ^.premzõr elAkmAnu \mA kr¿Ä. es esmAnpA^ eYAjnA kel, eY^mAnu ¿pd pA^ bAeredQ¬ pLA¿Ä.

15emAr päBu O mhAj mu^ Eµ

kTAgu¬k kµbA¹ ºÅ ¿kw¹ si³ kArN elAkmAenemAet By edKAel. etNu ¿j¹ Æ±³, "mu^mhAjAu kµ±, ehApAer, mhAj emAet sAhAY´k²pAr¿Ä.

16jA emAr kTA zuNieb EbM eY^mAen

emAet EbM emAr putä¹ mA²bA¹ ¾^C¿Ä. esmAnkbLÎ emAet r\A k²eb.' es ÅmAnu sdApäBuedbA a¯kArÎ bit k²eb nAµ^.

17mu^ jAeN

emAr mU¿br kTA, ¿zîit Æber emAet ±zäAmedb kArN pN ehC¿Ä jeN premzõrdUtp². pN jAN¿Ä ek^wA WikH O ek^wA BUlHEbM sdApäBu ºÅr premzõr sbdA ºÅ pAKeraC¿Ä.¥

18jA dAd sæI elAkwi¹ kµel, ¤mu^

ºÅ¹ eketk päzù p²±. ºeÅ tA'r redb.¥

sæI elAkwi kµ©, ¤eh emAr päBu, pNrpäzù prnÄu.¥

19jA kµel, ¤eYAyAb k'N ºÅ¹ Ep²

kµbA¹ kµel?¥esµ sæI elAkwi r ed©, ¤eh emAr päBu

jA, pN jI±t bA YAE, pN YAhA kh¿Äsbu WikH. pNr a¯kArI eYAyAb emAet Ep²kµbA¹ kµel.

20eYAyAb Ep² k²el, etNu

pN päet´k kTA¹ algA Æber edKi pA²TAenÄ.emAr päBu, pN premzõr dUt p² AnI,p|bIer ek^Wi k'N ehÇ, pN sbu jANipAÎC¿Ä.¥

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm YYYYiiiiÎÎÎÎzzzzAAAAllllmmmm¹¹¹¹ eeeePPPP²²²²ssssiiiieeeellll21jA eYAyAb¹ kµel, ¤edK, mu^ esµ kTA

k³. ENu YAa esµ Yubk abzAelAm¹ punbArN.¥

22eYAyAb muNà nU^ jAu päNAm k© O

jA nAmer jygAn k©. es kµ©, eh jA!¤mu^ jAeN eY, ji pN d|xâier mu^ anugähpAÇ. ¤EhA ji mu^ jAeN kArN pNr dAsrkTAnusAer kAY´ kel.¥

23eYAyAb Wi gzUr¹ YA abzAelAm¹

YiÎzAlm¹ Ni©. 24§nñ dAd jA kµel,

¤abzAelAm tA' ¿j Gr¹ eP²YA pA²b. essipA²b nAµ^ O edKipA²b nAµ^.¥ etNu abzAelAm

15

tA'r ¿j g|h¹ eP²g©. abzAelAm jAusA\At k²pA²© nAµ^.

25smudAy zäAeyl mer abzAelAm p² ati

sr Yubk ekµ n el. elAkmAen tA'resQY´¹ päzMsA kÎel. tA'r pAdÎ m×kpY´nÄ ek^WAer KuN n ©.

26tA' muNàer bAL

ÆrI ehbAÎ es tA¹ kAwi©. pätibx tA' muNàru200

ezkl bAL bAhAer.

27abzAelAmr ti¿ putä

O egAwiE Jia ©. es Jiar nAm tAmr ©.tAmr m ÆrI srI el.

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm ttttAAAAuuuu eeeeddddKKKKiiiibbbbAAAA ppppAAAA^^̂^ eeeeYYYYAAAAyyyyAAAAbbbbuuuu bbbbAAAAkkkkeeeellll28abzAelAm YiÎzAlmer ½ bx D² rµel.

§nÄu es jAu edKA k²pAÎ n el. kArNtAu Ep² anumti ®YA n©.

29abzAelAm

eYAyAb ¿kw¹ Kbr pWAel. tA trPÎjA sm K¹ YibA pA^. §nñ eYAyAb sibA¹ OedKA k²bA¹ mnA k²ed©. abzAelAm dõitIyTr tAu fkAel, §nÄu es sibA¹ mnA kel.

30etNu abzAelAm tA'r kmrImAnu kµel,

¤edK, eYAyAbr e\t WikH emAr e\t pAKerEbM es eser bAlI x k²Ç. ºeÅmAen YAaO tA¹ epAÉ ®a.¥

etNu abzAelAmr elAkmAen gel O ¿^lgA edel.

31eYAyAb Wi abzAelAmr g|h¹

siel. eYAyAb abzAelAm¹ kµ©, ¤kAµ^§ ºÅrdAsmAen emA ±ler ¿^ lgAel?¥

32abzAelAm eYAyAb¹ kµ©, ¤mu^ ºÅ pAK¹

bAAbh pWA³, mu^ ºÅ¹ fA§³. EhA p²bA¹mu^ ºÅ¹ jA ¿kw¹ pWAbA pA^ µ^³.kAµ^§ ºeÅ emAet gzUrÎ fkAl? etNu, emArgzUrer rµbA Bl. WikH aÇ, eteb bmAnemAet jAu sA\At k²bA¹ ®anÄu. Y® mu^ pApk²TAE eteb es emAet ht´A k²bA «tH.¥

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm jjjjAAAA ddddAAAAdddd ssssµµµµtttt eeeeddddKKKKAAAA kkkk²²²²bbbbAAAA¹¹¹¹ ggggeeeellll33tA'per eYAyAb YA jAu EkTA jNA©.

tA'per jA abzAelAm¹ pAK¹ fkAel, essi jAu BUmixâ päNAm k©, jA abzAelAm¹cumõn kel.

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm bbbb¾¾¾¾tttt mmmmiiiittttääää bbbbnnnnAAAAeeeellllEhAper abzAelAm egAwiE rT O azõmAnpA©. es eYetebeL eGAfAgA¬

erAhN k©, pz jN elAk tA' sm K¹ edQ¬siel.

2abzAelAm päº´xÎ Wi j dõArr

pTpAzõer si Wi ¾E. eYetebeL ekQNsi


elAk jA ¿kw¹ ±r nÁy pAbA pA^siel, abzAelAm tAu päTem p²©, ¤ºeÅek^ ngrÎ siC?¥ es elAk r ed©, ¤mu^zäAeylr Eµ egAxðIy elAk aew.¥

3elAkr

Yu§Ä zuNi© per abzAelAm tA¹ kµTAnÄA, ¤ºeÅWikH k¾C, ºÅr kTA YTAT aew. §nÄu jA ºÅkTA zuNiieb nAµ^.¥

4abzAelAm keh, ¤v, mu^ Y® edzr ±r

kArUep ¿YukÄ ¾a¿Ä EbM Y® ekQNsi elAk emApAK¹ tA'r smsÁ kµbA¹ siTAnÄA, tAhAehel mu^tA¹ sAhAY´ k²TA¿Ä O YTAT zAsn edTA¿Ä.¥

5Y® ekµ tA¹ päNAm k²bA¹ es eteb

es tA¹ D² cumõn kÎel. 6zäAeylIy eYet

elAk ±r pA^ jA ¿kw¹ s¿Ä, abzAelAmes sm× päti Eµ päkAr b´bhAr pädzn kr¿Ä.Eµp² Æber es zäAeyl elAkmAnr h|dy¹jy kel.

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm ddddAAAAddddrrrr jjjj´́́́eeeennnnbbbbAAAA ppppAAAA^^̂^ eeeeYYYYAAAAjjjjnnnnAAAA kkkkeeeellll

7Eµp² ² bx* per abzAelAm jA

dAdu kµel, ¤dyAk² emAet µebäAN¹ emArzpT puurN k²bA pA^ YibA¹ ®anÄu.

8abzAelAm

kµel, mu^ amr gzUrer bA smyer EkzpT k²³ eY, "Y® jA emAet YiÎzAlm¹eP² sibA¹ kh¿Ä eteb mu^ sdApäBur esbAk²±.¥'

9jA tAu kµel, ¤ºeÅ zA¿Äer YAa.¥tA'per es µebäAN¹ gel.

10abzAelAm

zäAeylr ²ef elAk pWA el, ¤ºeÅmAentUrIDõ¿ zuNibA mAetä ºeÅmAen eGAxNA krabzAelAm µebäANr jA ehAC¿Ä.¥'

11eY^

200 elAk abzAelAm dõA ¿mit

ehAel, esmAen tA sµt YiÎzAlm p²tÁgkel. esmAen jANi nel k'N tAr eYAjnA.12eYetebeL abzAelAm b¸dAn Óg kel, es

dAdr mI gIelAnIy ahIeTAPl¹ tAhArngr gIelAÎ fkAel. tµêr ckäAnÄ ½¨ eh©,kArN abzAelAmr sp\r elAkmAen b¾t b|ipAel.

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm eeeeYYYYAAAAjjjjnnnnAAAA ±±±±xxxxyyyyeeeerrrrddddAAAAdddd jjjjAAAANNNNiiiibbbbAAAA¹¹¹¹ ppppAAAAeeeellll

13EhAper jeN dUt dAd ¿kw¹ si

kµ©, ¤zäAeyl elAkmAnr mn abzAelAm

²²²² bbbbxxxx eketk päAcIn elKA keh ¤¸z bx.¥

per aÇ.¥

14Eer dAd tA sµt bA sm× dAs

eY^mAen YiÎzAlmer el tAu kµel eY,¤eÅmAen EWAÎ pLAbA, nectH abzAelAmm¹ kAhA²¹ CAÉb nAµ^. es ÅmAnuDõMs k²b O YiÎzAlmr sm× elAku htÁk²b.¥

15jAr kmrImAen dAd jAu kµel,

¤pN YAhA kµeb eÅ tAhA k²bA¹ päÖtaCu.¥

ddddAAAAdddd OOOO ttttAAAArrrr eeeellllAAAAkkkkmmmmAAAAeeeennnn rrrr\\\\AAAA ppppAAAAeeeellll16tAr Gr jgibA pA^ dzjN ppÒIu CA¬

an´ sme× es sïAnÎ pLAyn kel.17jA ³ gel O tA peC peC sm× elAk

gel. esmAen ezx muNàer bA g|her aw§gel.

18puNi tAr sm× kmrI agäsr ehel.

gAT ngrÎ tA peC peC eY^ 600 elAksiel, esmAen sme× kerTIy, pelTIy OgATIy elAk el. esmAen sme× jArger pAr ehA gel.

19esetebeL jA gATIy y¹ kµel,

¤ºeÅmAen kAµ̂§ ÅmAn ser YAC? eP²YAa,jA sµt rµYAa. kArN ºeÅ t jeN±edzI. ºeÅ m ¿bAsit elAk, ºeÅ ¿j sïAn¹eP²YAa.

20ºeÅmAen Eeb emA sµt eYAg

edC, kAµ^§ mu^ ºÅmAnu EsïAnÎ essïAn¹ EeNeteN bu©±? eÅmAen Yuef pA²bu siefYibu. ºeÅ t kA³ sil, ji k'N eÅ ºÅ¹en EeN eteN sAer bu©bA? eP²YAa OºÅ ÆmAnu m ºÅ sµt ¿a. dyA O st´tAºÅr shbI eh.¥

21Eer y jAu r ed kµ©,

¤sdApäBu jI±t bA pämAeN O emAr päBu mhAjAjI±t bA pämAeN, mu^ pN sµt rµ±. mu^pNr dAs. jIbner bA m|túer mu^ pNsµt rµ±.¥

22dAd y¹ kµel, ¤eteb YAa, agäsr

¾a.¥tµêr gATIy y O tAr sm× elAk

EbM tA sµt bA sm× bALk m agäsrehAgel O §edäAN ndI pAr ehAgel.

23sm×

elAk sõrer «ÑAr kel. jA m §edäANndI pAr ehAgel O sm× elAk ndI pArehA mÎBUmier päebz kel.

24sAedAk O sm×

elbIy premzõr ¿ym-siuk en siel.YiÎzAlm ngrer esmAen premzõrr p±tä


¿ym-siuk sïApn kel. sm× elAk bAhAr ehAsibA pYńÄ a±yATr päATnA kel* .

25jA dAd sAedAk¹ kµel, ¤premzõr

p±tä siuk¹ YiÎzAlm¹ eP ¿a. Y® sdApäBuemA per päit ¾a¿Ä, eteb sdApäBu emAetYiÎzAlm¹ eP Nieb O tAr mir edKibArseYAg emAet edeb.

26§nñ Y® sdApäBu emA

per sdy nuh^¿Ä ebA³ kh¿Ä, eteb es YAhAµêb emA per tAhA k² pA²eb.¥

27jA YAjk sAedAk¹ kµel, ¤ºeÅ jeN

si puÎx. ºeÅ O ºÅ sµt ºÅr putä ahImAsHO a±yATrr putä eYAnATn ¿pder ngr¹eP²YAa.

28ºÅmAnWAÎ emA pAK¹ tT´ bAA

sibA pYńÄ eY^WAer mÎBUmi¹ YibA pA^ ndIpA² ¾a¿Ä esWAer mu^ aep\A k² rµ±.¥

29ENu sAedAk O a±yATr punbAr YiÎzAlm¹

premzõr p±tä siuk en gel O esmAenesWAer rµel.

aaaahhhhIIIIeeeeTTTTAAAAPPPPllll ±±±±ÎÎÎÎeeeerrrr ddddAAAAdddd ppppääääAAAATTTTnnnnAAAA30dAd ejqºn pbt pr¹ cFiel O es

kAu el, es tAr muNà¹ eGAfA ed KA³pAder lel.

dAd sAer bA sm× elAk WikH esµp²esmAnr muNà¹ eGAfA KA³ pAder pbtpr¹ cFiel O esmAen m kAuel.

31jeN elAk dAdu kµel, ¤abzAelAmr

ckäAnÄkArImAn sµt ahIeTAPl aÇ.¥ tA'perdAd päATnA kel, ¤eh emAr sdApäBu, dyAk²ahIeTAPlr pedz¹ adrkArI kr.¥

32dAd

pbtr p² Æg¹ siel, eY^WAer es sdApäBuupAsnA kÎel. WANIr z| ¿kwer dAdphî edKiel akIy hzy ¿jr «jAmA pii Om×ker mUikA ed tAu eBwibA pA^ psïiteh©.

33eser dAd tAu kµel, ¤ºeÅ Y® emA

sµt agäsr ¾a, eteb ºeÅ emAr Ær sd|zehb.

34§nÄu ºeÅ Y® YiÎzAlm¹ eP²YAa, ºeÅ

ahIeTAPlr pedz¹ htAz k²pAr. etebabzAelAm¹ ¹h, "eh mhAj, mu^ pNr dAsaew, mu^ pNr pitAr esbA k³, bmAn mu^pNr esbA k²±.'

35esWAer ºÅ sµt

ppppääääAAAATTTTnnnnAAAA kkkkeeeellll EhAr aT ¤DUp jA¸bA¥ enqebd´Óg k²bA §mõA EhAr sADArN aT sm× elAkmAenatikäm k²bA pYńÄ a±yATr p±tä siukr egAwiEpAzõer ÇfA ehel.

YAjk sAedAk O a±yATr aC¿Ä. ENu ºeÅ

16

jg|hÎ YAhA sbu zuNib, tAhA sAedAk O a±yATrYAjk¹ jNAb.

36esWAer esmAn se esmAnr

½ putä, sAedAkr putä ahImAs O a±yATr putäeYAnATn aC¿Ä, ºeÅmAen YAhA YAhA zuNib, essbukTA esmAn hAter emA pAK¹ Kbr edb.¥

37tA'per dAdr bu hzy ngr¹ si©

EbM abzAelAm m YiÎzAlmer phiel.

ddddAAAAdddd ssssµµµµtttt ssssIIIIbbbbvvvv ssssAAAA\\\\AAAAttttdAd pbt z| pAr ehA §Ç bAwg©per mPIebAztr dAs sIbv sjéit

½wi gD ser YAbAr edKiel. es gDmAnper 200 erAwI EbM 100 epNàA däA\APL EbM100 gäIxòkA¸n PL EbM Ek ¹A däA\Ars ©.2jA dAd sIbv¹ p²el, ¤EguÉk kAhA pA^?¥sIbv r ed©, ¤Eµ gDgu¬k ºÅr elAkmAen

cFibA pA^ EbM erAwI O gäIxòkA¸n PLgu¬kYubkmAnr KAbA pA^, däA\Ars ºÅmAn sµtmÎBUmi¹ enbA pA^ eY^mAen mUCA ehA YA¿Ä.¥

3jA dAd p²el, ¤ºÅ mU¿br putä kAµ^.¥sIbv jAu kµ©, ¤es YiÎzAlmer aC¿Ä.

kArN es kµel, "zäAeyl p²bAr ji emArajA j´¹ eP² sib.¥'

4tA'per jA sIbv¹ kµel, ¤esµ kArNÎ,

bmAn mu^ ºÅ¹ mPIebAztr sbsõ edÇ.¥sIbv kµ©, ¤mu^ pNu päNAm kÎaÇ eh

päBu mhAj, pNu Kusi k²bA pA^ mu^ sbdAzA kÎÇ.¥

ddddAAAAdddduuuu zzzziiiimmmmiiiiyyyyiiiirrrr aaaaBBBBiiiizzzzAAAApppp5dAd b¾rIm¹ gel, esWAer edKiel zAl

bMzr Ek b´§Ä esWAÎ bAhA² si©, tA'r nAm© zimiyi. es © egr putä, es bAhA² sibAsmyer dAdu gA¸ ed©. EbM dAd±xyer gA¸ k² k² bAhAÎ ©.

6zimiyi gA¸ eded dAd O tAr

esqn´mAn pr¹ pTr Piu ©. §nÄudAdr esqn´dL O elAkmAen dAdu eG²k² rµel.

7zimiyi dAdu aBizAp ed©

EbM kµ©, ¤er htÁkArI EbM m elAk EWAÎdUr ¾a.

8sdApäBu ºÅu dNà edC¿Ä, kArN

ºeÅ zAlr p²bArr elAkmAnu htÁ klEbM zAlr jpd ecA enel. §nñ bmAnWikH esµ m km ºÅ pA^ GwibA¹ YAÇ.sdApäBu esµ j´¹ ºÅ pua abzAelAm¹h×AnÄr k² aC¿Ä. kArN ºeÅ jeN rkÄpipAsmNix.¥

2 zzzzAAAAmmmmuuuueeeeyyyyllll 16:9-17:10 3249sÎyAr putä a±zy jAu kµ©, ¤E m©

¹¹rwA kAµ^§ emA päBu mhAjAu aBiizAp edb?anumti ®anÄu mu^ pAr ehA tA'r muNà kAwiNi±.¥

10§nÄu jA kµel, ¤sÎyAr putämAen, kAµ^§

ºeÅmAen emA ±xyer an´TA cA kÎC? zimyiemAet aBizAp edÇ, §nñ sdApäBu tA¹ kµC¿Ä,emAet aBizAp edbA pA^. EbM §E sdApäBuu päzùk²pA²b, ji¿xgu¬k ±xyer es kr¿Ä?¥

11dAd a±zy¹ O ¿jr dAsmAnu kµel,

¤edK, emAr ¿j putä emAet htÁ k²bA¹ ecxâAkÎÇ. bmAn ±nÁmIn egAxðIbgr Eµ elAkemAet mA²bA¹ ecxâA k²bA pA^ a¯k a¯kAraÇ. tA¹ EkA CA¬®a. tA¹ aBizAp edbA¹ ®a.kArN sdApäBu tA¹ anumti ed aC¿Ä.

12EhA

ehApAer eY, sdApäBu emA päti anÁy ehbAredKieb EbM zimiyir aBizAp bdLer es emAetzIbAd k²eb.¥

13EµrUep dAd O tAr elAkmAen tA

bAwer gel. §nñ zimiyi tAu pbtr an´ pAKr×Aer anusrN kÎel O aBizAp edel.EbM es tAu pTr PiuTAE O DU¸ pkA TAE.

14jA dAd O tAr elAkmAen si Yn

ndI kULer phiel. jA EbM tAr elAkmAenkÞAnÄ ehAYA el. etNu esmAen esWAer±zäAm enel O kÞAnÄ emNâAel.

15abzAelAm, ahIeTAPl O sm× zäAeylIy

elAkmAen YiÎzAlm¹ eP² siel. 16dAdr

sA akIy hUzy abzAelAm ¿kw¹ senÄ hUzyabzAelAm¹ kµ©, ¤mhAj «rjIbI ¾anÄu, mhAj«rjIbI ¾anÄu.¥

17abzAelAm hUzy¹ kµel, ¤ºeÅ sA päti

kAµ^§ ±zõ× nuh^, ºeÅ kAµ^§ ¿jr sA sµtgl nAµ^?¥

18hUzy abzAelAm¹ kµ©, ¤sdApäBu O Eµ

smudAy zäAeylr elAkmAen ºÅ¹ menAnItkel, etNu mu^ ºÅr smTn k²± EbM ºÅ sµtmu^ rµ±.

19mu^ kAhAr esbA k²±, atIter mu^

ºÅr pitAr esbA k²Ç. etNu mu^ bmAn ºÅresbA k²±.¥

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm aaaahhhhIIIIeeeeTTTTAAAAPPPPlllluuuu ppppmmmmzzzz ppppAAAA^^̂^ ppppccccAAAA²²²²eeeellll20abzAelAm ahIeTAPl¹ kµ©, ¤Eeb

ÅmAnr § kb´, E ±xyer ºeÅ mNA®a.¥

21ahIeTAPl abzAelAm¹ kµ©, ¤ºÅ pitA

g|h jgibA ¿menÄ ¿jr eY^ ppÒImAnu

17

CA¬YA aC¿Ä, ºeÅ esmAn sµt shbAsk²bA¹ YAa. EhA smudAy zäAeylIymAen zuNieb.esmAen h|dHebAD k²eb eY, ºÅr pitA bmAnºÅ¹ G|NA kr¿Ä. tAehel ºÅr smTkmAenºÅ¹ a¯k smTn edbA pA^ a¯k ÓAµteheb.¥

22EhAper elAkmAen abzAelAm ¿menÄ g|hr

CAt per Ek tmõS lgAel, tA'per abzAelAm¿j pitAr ppÒImAn sµt shbAs k©. sm×zäAeylIymAen EhA edKiel.

23es smyer

ahIeTAPl eY^ mNA ®E, esµ mNA premzõrbAk´ ebA³ ±ebcnA kYAE. dAd O abzAelAmBy EhA¹ guÎõpUÌ ±ebcnA kel.

ddddAAAAdddd ±±±±xxxxyyyyeeeerrrr aaaahhhhIIIIeeeeTTTTAAAAPPPPllll ppppmmmmzzzzahIeTAPl abzAelAm¹ kµ©, ¤mu^ 12,000elAk bAÇ± O ji tier dAdr peC

YAa. 2es kÞAnÄ O ½bL bAebeL mu^ tAhA¹

kämN k² By edKA±, tµêr sm× elAkmAenpLAyn k²eb. mu^ ekbL jAu htÁ k²±.3tA'per mu^ sm× elAku eP Ni±. Y®dAd m²YAE, eteb mu^ sm× elAku zA¿ÄereP Ni±.¥

4E kTA abzAelAm O tAr sm× zäAeylr

ent|bgmAnr mn¹ pA©. 5§nÄu abzAelAm

kµel, ¤akIy hUzy¹ m fAk, es k'Nk¾Ç zuNibA.¥

hhhhUUUUzzzzyyyy aaaahhhhIIIIeeeeTTTTAAAAPPPPllllrrrr ppppmmmmzzzz¹¹¹¹ nnnnxxxxââââ kkkkeeeellll6etNu hUzy abzAelAm ¿kw¹ senÄ abzAelAm

tAu kµ©, ¤ahIeTAPl Ep² k¾aÇ, eÅmAentAhA kTAnusAer k²bA §? eYeb n k²bA etebºeÅ ¹h.¥

7hUzy abzAelAm¹ kµ©, ¤ahIeTAPl dõA

®YAbA mNA Eµ smy pA^ Bl nueh^.¥8hUzy puNi kµ©, ¤pN ¿jr bApAu O tArelAkmAnu jAN¿Ä, esmAen bIr O e\täer Cuh bn´ BØukp². puNi pNr bApA eYAA Oes tisA elAkmAn ser rµeb nAµ^.9edKnÄu, es Eeb ekQNsi guAer, ×Aer §an´ ekQNsi sïAner lcuC¿Ä. Y® ºÅr pitAelAkmAnu päTm kämN kr¿Ä, elAkmAen EKbr zuNieb. esmAen Æ±eb, "abzAelAmranusrNkArImAen htAz ehC¿Ä.'

10tA'per Y®O

sAhsI elAkmAn p² eY^mAen egAwiE siMh p²sAhsI aw¿Ä, ByBIt eheb. kArN sm×zäAeylIygN jAN¿Ä eY, ºÅr pitA egAwiE


sAhsI eYAA EbM tAr elAkmAen m bLzALIaw¿Ä.

11¤mAtä emAr mNA Eµ eY, dAnWAÎ ebrezbA

pYńÄ smudAy zäAeylIymAen smudä O tIrsïbAlkA ºl´ asMK´ ehA pN ¿kwer sMg|µt¾anÄu. pN sõyM Yu¹ YAnÄu.

12espA^

esmAen eY^WAer lcnñ nA, eÅmAen esWAerpsïit ehbu O BUmier zizir p¬bAp² tAper p¬bu. EbM eÅmAen dAd O tArelAkmAnu htÁ k²bu jN¹ ± jIbnÄ CA¬bunAµ^.

13¾² eYeb ekQNsi ngr¹ YAeb,

eteb sm× zäAeylIymAen esµ ngr¹ d¬en pLAyn k²eb O eÅmAen ngrr päAcIr¹Æi edbu egAwiE egA¬ nrµbA pYńÄ eÅmAentAhA pt´kA¹ wANiedbu.¥

14abzAelAm O sm× zäAeylIy elAk kµel,

¤ahIeTAPlr mNA aep\A akIy hUzyr mNAm ©.¥ esmAen EhA kµel kArN adrkArIEµ päkAer abzAelAm¹ dNà edbA pAâhIeTAPlr m mNA b´Tk²bA pA^ sdApäBusïir k²el.

ddddAAAAdddduuuu hhhhUUUUzzzzyyyyrrrr eeeeccccttttAAAAbbbbnnnnIIII15hUzy Eµsbu sAedAk O a±yATr YAjkmAnu

kµ©, ahIeTAPl, abzAelAm¹ O zäAeylrentAmAnu Ep² Æber mNA ed©. mAtä muÊp² mNA ed³.

16¤etNu ziGä elAkmAnu

dAd ¿kw¹ pWAa EbM tAu ¹h. esµWAertäi kwAa nAµ^, eY^WAer elAkmAen mrUBUmiBitr¹ pAr ehAel. EkATer Yn ndI pArehA ³YAa. enAµel mhAj O tA sAelAkmAen sme× sMhA²t eheb.¥

17DmYAjkr putä eYAnATn O ahImAsH-E´qnH

erAegler aep\A kÎel, eYehº esmAenngr Bitr¹ YibA¹ µêl nAµ^. etNu jeN dAsIngrÎ bAhA² si© EbM Kbr ed©. tA'peresmAen gel O jA dAdu kµel.

18mAtä Ek pi© esmAnu edKi abzAelAm¹

jNA©. t¾^ es ½eh^ ziGä YA b¾rImerjNkr g|her päebz kel O tA'r päANer EkkUa bAÎ esmAen esWAer l« gel.

19tµêr

g|µNI egAwiE FAuNi en kUa muhêr ed tµ^per mit zs´ ±CA edel. ENu §Ç jNAp¬© nAµ^.

20abzAelAmr dAsmAen esµ sæIr

g|h¹ si p²el, ¤ahImAs O eYAnATn kAhA^¿Ä?¥tµêr es sæI esmAnu kµ©, ¤esmAen ndI

pAr ehA gelNi.¥

t¾^ esmAen eKAji n pAbAÎ YiÎzAlm¹eP²gel.

21ENu esmAen g©per es ½ jN kUa

mÎ bAhA² dAd jA ¿kw¹ YA jNAel.esmAen dAdu kµel, ¤pNmAen EWAÎ ziGändI pArehA ³YAnÄS. kArN ahIeTAPl ºÅmAn±Îer Eµp² Æber mNA edC¿Ä.¥

22EhAper dAd O tAr sm× sAelAk

Yn ndI pAr ehA gel. päÆt la smy¹eY Yn pAr ehA YA n T©. Eµp² ekµehel rµel nAµ^.

aaaahhhhIIIIeeeeTTTTAAAAPPPPllllrrrr mmmmååååhhhhtttt´́́́AAAA23EhAper ahIeTAPl eYetebeL edKiel

EhA tA mNA anusAer g©nAµ^, es tA gDper cFi tAr ¿j ngr¹ eP²el EbM estA bMz pA^ Ek d³lH elKiel EbM ¿ej PAziehA gel. Eµp² Æber es m© O ¿jrpitAr kbrer kbr pA©.

aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm YYYYnnnn nnnnddddIIII ppppAAAArrrr eeeehhhheeeellll24EhAper dAd mhnyim¹ siel.

abzAelAm O tA'r smTnkArI zäAeylIymAenelAk Yn ndI pAr ehel.

25abzAelAm

eYAyAbu sïAnAnÄr k² amAsAu esqn´dLr mUK´Æber ¿YukÄ kel. Eµ amAsA sòAeylIy*eyTrr putä el. amAsAr mA' el abIgl,YiE § sÎyAr BNi nAhzr knÁ el.YiE§ eYAyAbr mA' el.

26puNi zäAeyl O abzAelAm gi³yd edzer

CANI sïApn kel.

eeeezzzzAAAA±±±±,,,, mmmmAAAAKKKKIIIIrrrr OOOO bbbbssssi iiillllyyyy27eYetebeL dAd mhnyimer phiel, es

esWAer ezA±, mAKIr EbM bsilyu eBwiel.ezA± rAÎ aemþAnIy nAhzr putä el. mAKIrelAdbAr ¿bAsI amþIeylr putä el. bsilyerAglIm¿bAsI gi³ydIy el.

28aemþAnIymAen

±CNA, mAWi, anÁn´ pAtäsbu KAd´ pA^ ghm,Yb, mdA, BjA zs´, zim, msr EbM BjA ±².29esmAen m m¾, dhI, emx EbM l¾NI

Niel. esmAen Eµsbu sAmgäIgu¬k dAd OtAr elAkmAnu ger Óg kel. kArNesmAen kµel, ¤elAkmAen mÎBUmier ¿zîit

ssssòòòòAAAAeeeeyyyyllllIIIIyyyy µb#er zäAeyl aÇ §nñ päTemtihAs 2:17 edK EbM päAcIn gäIkH anubAd edK.

\uDA, kÞAnÄ O t|xA ehAeb.¥

18


ddddAAAAdddd YYYYuuuu ppppAAAA^^̂^ ppppääääÖÖÖÖtttt eeeehhhheeeelllldAd elAkmAnu gNi 1,000 jNer jeNO päti 100 jNer jeN elKAE muKiu

¿Yu§Ä edel. 2dAd tAr elAkmAnu emAwH ti¿

Æger ±BkÄ kel. eYAyAb dAdr Ek t|tIyAMzelAkmAn per ¿Yu§Ä ehel. an´ Ek t|tIyAMzeYAyAbr Æ sÎyAr putä abIzyr edzra¯ner rµ© EbM abzixâ Ek t|tIyAMz gATry edzr a¯ner el.

jA tAr elAkmAnu kµel, ¤mu^ mºÅmAn sµt Y¹ Yi±.¥

3elAkmAen kµel, ¤pN m sµt ¿zîy

Yieb nAµ^. kArN eÅmAen pLAel abzAelAmrelAkmAen ÅmAn pA^ KAti² k²eb nAµ^.ÅmAnÎ aek m|túbrN kel eh^, esmAenÅmAn pA^ «nÄA k²eb nAµ^. mAtä pNÅmAnr 10,000 sµt smAn. etNu EhA meY, pN Eµ ngrer sAhAY´ pA^^ Îhnñ.¥

4jA tAr elAkmAnu kµel, ¤ºeÅmAen

YAhA m ±r kr mu^ tAhA k²±.¥EhAper es ngr PAwk pAzõer ÇfA ehel

O hjAr hjAr elAk dL dL ehA bAhA²siel.

YYYYuuuubbbbAAAA aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmm ssssµµµµtttt nnnnmmmmääää ¾¾¾¾aaaa5jA eYAyAb, abIzy O y¹ edz ed

kµel, ¤emA pA^ abzAelAm päti Bdä b´bhArkr.¥

eYetebeL jA Eµ edz sm× a¯ptimAnuedel, sm× elAk EkTA zuNi pA²el.

ddddAAAAddddrrrr eeeessssnnnnAAAA aaaabbbbzzzzAAAAeeeellllAAAAmmmmrrrreeeessssnnnnAAAA¹¹¹¹ ppppjjjjiiiitttt kkkkeeeellll

6Eµp² dAdr elAkmAen zäAeylIy ±Îer

Yu e\tä¹ gel O Päyim bNer Yu eh©.7esWAer zäAeylIy elAkmAen dAd esqn´mAnger p× ehel O es®n esWAer b¾t \tieh© EbM 20,000 elAk esWAer m|º´brNkel.

8edzYAk Yu bÁpig©. puNi es®n

KfègäAs k²bA aep\A bner a¯k elAk gäAsk©.

9abzAelAm dAdr a¯kArImAn sµt

edKAeh©. es smyer abzAelAm Kcr percFi ©. es eYetebeL Kcrer erAhNkÎ©, es KsiYibA pA^ ¾^© smyer Ek±w elAnH b|\er tA'r muNà DkHkAeh© EbM bALgufAk gC fALer ©gi BUmir

per Ju³ rµ©. eYetebeL Kcrwi esµ bAewedQ¬©.

10esµ smyer jeN elAk tAhA edKi eYAyAb¹

jNA ed©, ¤mu^ abzAelAm¹ elAn b|\er wAehAbAr edKi³.¥

11eYAyAb es elAk¹ kµel, ¤edK, ºeÅ

Esbu edKil mAtä ºeÅ kAµ^§ tA¹ mA² BUmierpkA n edl? tAhA k²el mu^ ºÅ¹ dz KNàrUpA O Ek kwibn edTA¿Ä.¥

12es elAkwi eYAyAb¹ kµ©, ¤mû es jputä¹

mA² pA² n TA¿Ä, emAet pN eYet Dnedel±. bA 1,000 KNà rUpA edel m EkAYásÅb. kAµ^§? kArN eÅmAen jAr edzºÅ päti, abIzy päti O y päti zuNil.jAr edz ©, "sAbDAn, abzAelAm¹ GAtkr nAµ^.'

13Y® mu^ abzAelAm¹ htÁ k²TA¿Ä,

jA EkTA jANiTAenÄ EbM pN emAr r\Ak²bA¹ si nTAenÄ.¥

14eYAyAb kµ©, ¤mu^ EWAer ºÅ sµt smy

nxâ k² pA²± nAµ^.¥abzAelAm tTApi jI±t absïAer elAnH gCer

Jul©. eYAyAb Ek täizuL en abzAelAmrCAtier GAt k©.

15eYAyAbr dz jN YubA

esq¿k el. eY^mAen tAu Yuer sAhAY´kÎel. esµ esq¿kmAen abzAelAmr cºpAzõerEktäIt ehA tA¹ htÁ kel.

16eYAyAb tUrI bjA zäAeylIymAn pCer

n egAfAbA pA^ ¿ez edel. 17tA'per

eYAyAbr elAkmAen abzAelAmr m|t zrIr¹Niel. EbM jlr Ek ger Pii edel.EbM es g¹ pTr pek epAtiedel.

eY^ zäAeylIymAen abzAelAmr sAedel, esmAen esmAnr g|h¹ pLAynkel.

18abzAelAm bibA ebeL jAr pt´kAer

Ek ×Å ¿mAN k²el. es kµel, ¤emArnAm¹ jI±t rKibA pA^ emAr putä nAµ^. espAês tAr sòXtiPLk rKibA pA^ sïApn kel OtA ¿j nAm rKiel.¥ esµ nAm ad´pi ¤abzAelAmrsmA¯sñp¥ rµaÇ.

eeeeYYYYAAAAyyyyAAAAbbbbrrrr ssssmmmmõõõõAAAAdddd ddddAAAAdddd ppppAAAAKKKK¹¹¹¹19EhAper sAedAkr putä ahImAs eYAyAbu

kµ©, ¤mu^ DA^± EbM jAu kµ± eY, sdApäButAr zt|mAnu DõMs k²C¿Ä.¥

20eYAyAb rer ahImAs¹ kµ©, ¤nA^, ºeÅ

E smõAd dAd pAK¹ en Yib nAµ^. ºeÅ E


smõAd an´ smyer enYib. §nÄu ji enbnAµ^. kAµ^§? kArN jAr putä m²aÇ.¥

21EhAper eYAyAb kUzIyÎ sibA elAk¹

kµ©, ¤ºeÅ YAa, YAhA edKiC tAhA jAu¹h.¥

etNu kUzIy tAu päNAm k² dAd ¿kw¹kµbA¹ edQÉ©.

22§nÄu sAedAkr putä ahImAs punbAr eYAyAb¹

anuerAD k©, ¤YAhA ehnA peC, emAet mes kUsIymAn pCer dAd f¹ DA^bA¹®a.¥

eYAyAb kµ©, ¤emA putä, ºeÅ kAµ^§ E KbrNibA¹ ÂA kr? EhA pA^ ekQNsi pursãArpAb nAµ^.¥

23ahImAs r ed©, ¤YAhA ehnA kAµ^§ mu^

Yi±.¥tµêr eYAyAb tA¹ kµ©, ¤WikH aÇ, ºeÅ

dAd ¿kw¹ edQf.¥EhAper ahImAs Yn pt´kA ed kUzIy¹

atIkäm k²gel.

ddddAAAAdddd ssssmmmmõõõõAAAAdddd zzzzuuuuNNNNiiiieeeellll24dAd ngrr ½ PAwkr mer bsiel.

tA'per jeN pährI dõAr CAtr kAnï pr¹ YAedKi© jeN elAk edQ¬ edQ¬ saÇ.

25pährIwi

jA dAdu kµel, jA dAd kµel, ¤Y® eselAkjNk EkA saÇ eteb es Kbr ensiÇ.¥

elAk jNk shrr ¿kwÎ ¿kwtr eh©.26pährI jeN edQ¬ sibAr edKi©. pährI

jNk dõArpAL¹ fA§ kµ©, ¤edK! jeNelAk edQ¬ saÇ.¥

jA kµel, ¤es m Kbr NuaÇ.¥27pährI jNk kµ©, ¤mu^ ÆbuÇ päTm elAkwi

sAedAkr putä ahImAsH.¥jA kµel, ¤ahImAs jeN m elAk. es

¿zîit Ek Bl Kbr en sib.¥28ahImAs sõrer kµ©, ¤sbu mL!¥

ahImAs jA sm Ker muh^ mA¬ päNAm k©.ahImAs kµ©, ¤sdApäBu pN premzõrrpäzMsA krnñ. emAr sdApäBu esµmAnu p×k²CnÄ, eY^mAen jA ±Îer YAel.¥

29jA p²el, ¤Yubk abzAelAmr mL

t?¥ahImAs r ed©, ¤eYAyAb emAet eYetebeL

pWAel, mu^ edKi³ Ek mhA elAkgh¸. §nÄuEhA k'N © mu^ jANi pA²³ nAµ^.¥

19

30tA'per jA kµel, ¤EWAÎ pLA s O

§Ç smy aep\A kr.¥ ahImAs esWAÎ YAan´tä Wi ehA aep\A k©.

31WikH tA'per smyer kUzIy si phi©.

es kµ©, ¤emAr päBu mhAjA pA^ Ek ssmõAdaÇ. eY^mAen pNr ±ÎAcrN kÎelesmAnu ji sdApäBu dNàit k²C¿Ä.¥

32jA kUzIy¹ p²el, ¤Yubk abzAelAmr

mL t?¥kUzIy r ed©, ¤emAr päBu mhAjAr

zt|gN O pNr amL k²bA pA^ eYêlAkmAen eg siel, sme× esµ YubkabzAelAm p² ¾anÄu.¥

33EhAper jA jANigel eY abzAelAm m|t.

jA ½vKer Æi p¬el, es ngr dõAr p²sïekAWrI¹ YA kän kel. es ekAWrIr EpwÎespw kän k² k² bulTA¿Ä. es k¾el, ¤ehemAr putä abzAelAm, emAr putä abzAelAm, mu^zA kÎ³ mu^ ºÅ bdLer m²TA¿Ä §! hAyemAr putä, abzAelAm emAr putä, abzAelAm.¥

eeeeYYYYAAAAyyyyAAAAbbbb ddddAAAAdddduuuu ggggAAAA¸̧̧̧ eeeeddddeeeellllelAkmAen eYAyAb¹ E Kbr jNAel.esmAen eYAyAb¹ kµel, ¤edKnÄu jA

abzAelAm pA^ kän kÎC¿Ä O ezAk mkÎC¿Ä.¥

2dAdr esqn´dL es®n Yuer jy©B

kel. §nÄu jy©B k²bAr n sm×elAkmAn pA^ ½vKer p²Nt eh©. EhA ©Ek ½vKr ®n, kArN elAkmAen zuNibA¹pAel eY, ¤jA tAr ¿j putä pA^ atńÄ½vKit.¥

3esqn´mAen ngr¹ päebz kÎel, eYp²

esmAnr p× esq¿kmAen ljéA bstv ngrerpäebz kr¿Ä.

4jA tAr muh^¹ FAi sõrer

kän k²bA¹ ©giel, ¤eh emAr putä abzAelAm,eh emAr putä abzAelAm.¥

5eYAyAb j g|her päebz k² jAu kµ©,

¤pN ji pNr pdsï kmrImAnu ljéitk²C¿Ä. pN es pdsï kmrImAnu apmA¿tk²C¿Ä, eY^mAen ji pNr putä, knÁ, sæIO pNr ppÒImAnr jIbn r\A k²C¿Ä.6kArN eY^mAen pNu G|NA kr¿Ä pNesmAnu epäm kÎC¿Ä. EbM pN esmAnu G|NAkr¿Ä, eY^mAen pNu Bl pA¿Ä. EbM esmAnupN Bl pA¿Ä, eY^mAen pNu G|NA kr¿Ä.mu^ ji edKuÇ, eY Y® ji eÅmAen sme×


m²TAnÄu O abzAelAm jI±t TAnÄA eteb pNKusi ehATAenÄ.

7Eeb Wnñ, pNr esqn´mAnu

ÓAµt krnñ EbM esmAnu ÓAh jnk kTA¹hnñ. mu^ sdApäBu nAmer zpT kÎaÇ eYebpN bAhAr¹ YAnñ nAµ^, eteb Eµ täierpN sµt ekµ jeN ehel± rµeb nAµ^. pN eYQbnkALAb¯ bmAn pYńÄ eYetamL pNu GwiaÇ esgu¬kÎ µ^ Eµ ½GwNAbf ehb.¥

8EhAper jA Wi ngr dõArer bsiel, E

Kbr ²ef pä²t ehAg© eY jA ngrdõAr¿kwer bsiC¿Ä. etNu sm× elAk jA dAduedKibA¹ siel.

ddddAAAAdddd ppppuuuuNNNNiiiiTTTTeeeerrrr jjjjAAAA eeeehhhheeeellllE mer sm× zäAeylIy, eY^mAen

abzAelAm¹ anusrN kÎel, ¿j ¿j tmõS¹pLAyn kel.

9bmAn zäAeylr p²bArbgr

sm× elAk Yu§Ä k²bA¹ ©giel EbM esmAenkµel, ¤jA dAd ÅmAnu pelxâIymAnh×ru r\A kel, EbM an´ zt|mAnWAÎ mm¹ es r\A kel. dAd abzAelAm eYAgu^j´ CA¬ pLAC¿Ä.

10etNu bmAn abzAelAm¹

eÅ YAhA¹ jA k²l es bmAn m|t. esYuer m|túbrN kel. etNu eÅmAen dAduTer ÅmAnr jA k²bu.¥

11jA dAd sAedAkH O a±yATru YAjkmAn

¿kw¹ egAwiE bAA pWAel. dAd kµel,¤ºeÅmAen YAa O Yi¾dAr päAcInbgmAnu ¹h,"jAu tA g|h¹ NibA pA^ sm× zäAeylkh¿Ä. tAehel jAu tA g|h¹ eP NibApA^ ºeÅmAen kAµ^§ a¿Äm egAxðI ehC?12ºeÅmAen emAr Æ, ºeÅ ehC emAr p²bArbg,

eteb ºeÅmAen jAu eP NibAer kAµ^§a¿Äm egAxðI ehC?'

13puNi ºeÅ YAa amAsA¹

¹h, "ºeÅ ehC emAr p²bAr aMz sds´, Y®mu^ eYAyAb sïAner ºÅ¹ esnApti n kerpremzõr emAet dNà edeb.¥'

14dAd Eµp² Æber Yi¾dAr sm× elAkmAnr

h|dy¹ Cu^ el. etNu esmAen sme× egAwiEelAkp² E kTAer smþti päkAz kel. Yi¾dArelAkmAen jA dAd ¿kw¹ dUt pWAel,esmAen kµel, ¤pN O pNr sm× dAseP² snÄu.¥

15etNu jA dAd Yn ndI pYńÄ gel.

Yi¾dAr elAkmAen jAu gilglWAer eBwiel OYn pAr k² engel.

zzzziiiimmmmiiiiyyyyiiii ddddAAAAdddduuuu \\\\mmmmAAAA mmmmAAAAggggiiiieeeellll16b¾rIm ¿bAsI egr putä ±nÁmInIy zimiyi

zIGä Yi¾dAr elAkmAn ser jA dAdueBwibA pA^ siel.

17±nÁmIn p²bArbgr

1,000 elAk zimiyi ser siel. sIbv zAlp²bArr dAs, tA sµt tAr pr jN puauO ekA¬E jN kr¹ Niel. E sm× elAkYn ndI pAr ehA jAu sA\At k²bA¹YAel.

18elAkmAen Yn ndI pAr ehA jA

p²bAr O jAu ndI pAr k² Yi¾dA¹ NibA¹gel. jA YAhA CA kel elAkmAen tAhAkel. eYetebeL jA ndI pAr ehel, esµsmyer zimiyir putä eg jAu sA\At k²bA¹si©. zimiyi si jA sm Ker BUmixâ päNAmk©.

19zimiyi jAu kµ©, ¤eh sdApäBu emAr

päBu, mu^ k²bA pAp ±xyer «nÄA kr nAµ^.pN YiÎzAlm g©per mu^ eY^ ¹km k²ÇtAhA¹ sòrN krnÄu nAµ^.

20pN jAN¿Ä eY mu^

pAp k²Ç. eY^pA^ eYAexPr bMzÎ mu^ päTmb´§Ä, mu^ ji emAr sdApäBu mhAjAu eBwibA¹si³.¥

21§nÄu sÎyAr putä abIzy r k² kµ©,

¤zimiyi¹ em ¿zîit mA²edbu kArN es sdApäBuaBixikÄ¹ zAp ed aÇ.¥

22dAd kµel, ¤eh sÎyAr putä, ºÅmAn

sµt mu^ k'N k²bi? ji ºeÅmAen emAr±Îer aC. zäAeyler ekQNsi elAk¹ m|º´dNà ®Yib nAµ^. ji mu^ jAeN eY mu^ zäAeylper jA aew.¥

23tA'per jA zimiyi¹ kµel, ¤ºeÅ m²b

nAµ^.¥ jA EhA zimiyi ¿kwer zpT kel.

mmmmPPPPIIIIeeeebbbbAAAAzzzzttttHHHH jjjjAAAAuuuu ssssAAAA\\\\AAAAtttt kkkk²²²²bbbbAAAA¹¹¹¹ ggggeeeellll24zAlr epQtä mPIebAztH jAu eBwibA

pA^ si©. jA YiÎzAlm CAÉbA ®nWAÎ mPIebAztHtA'r dAFi kAwi n ©. ¿jr pAd eDAn©, tA'r bsæ m sPA k² n ©.25eYetebeL mPIebAztH jAu YiÎzAlmer

edKA k©, ¤jA p²el ºeÅ kAµ^§ emA sµtgl nAµ^?¥

26mPIebAztH r ed©, ¤eh emAr päBu

mhAj, emAr dAs emAet päbnA k©. mu^ teCAwA etNu mu^ emA dAs sIbv¹ kµ³, "Ek gDsjAbA pA^, eYêr mu^ YA emAr jAuedKA k²±.'

27§nÄu emAr dAs emAet päbnA

k©. es µ^ pN pAK¹ g© O es pN


ger emAr apbAd k²aÇ. §nÄu eh emAr päBuO mhAj, pN ehC¿Ä premzõrr jeNdUtp², etNu pN ½xâier YAhA Bl tAhAkrnÄu.

28pN emAr ejejbApAr sm× p²bAr¹

htÁ k² pA²TAenÄ, §nñ pN tAhA kel nAµ^.tTApi pN pNr Eµ dAs¹ ¿j emjereBAjnkArI elAkmAn ser sïAn edel. Eµehº Eeb mhAjA ¿kwer pi k²bApA^ emAr ek^ a¯kAr aÇ?¥

29jA mPIebAzt¹ kµel, ¤ºÅr smsÁ

±xyer §Ç ¹h nAµ^. mu^ k¾aÇ ºeÅ OsIbv esµ BUmi¹ bANâi ¿a.¥

30mPIebAztH jAu kµel, ¤eh, emAr päBu

mhAjA, pN ¿pder g|h¹ eP² siC¿Ä,tAhAµ^ YeTxâ. etNu sIbv sbu§Ç enYA.¥

ddddAAAAdddd bbbbssssi iiiØØØØyyyyuuuu ¿¿¿¿jjjj ssssµµµµtttt ssssiiiibbbbAAAA¹¹¹¹ kkkkµµµµeeeellll31gi³ydIy bsiØy erAglImÎ si©. es

jAu Yn ndI pAr k sr\A edbA pA^tA se pAr ehAg©.

32bsiØy jeN ati

b| elAk ©. tAu azI bx bys ehA©.es ati bfelAk bAÎ jA mhnyimer bAebeLtAhAu KAd´ sAmgäi sm× eYAgA ©.

33dAd

bsiØy¹ kµel, ¤ºeÅ emA sµt ndI pAr ehAs. mu^ ºÅ¹ YiÎzAlmer pNA se pätipALnk²±.¥

34§nÄu bsiØy jAu kµel, ¤pN jAN¿Ä

emAr eket bys? pN k'N ÆbuC¿Ä mu^ pNsµt YiÎzAlm¹ YApA²±?

35mu^ azi bxr jeN

b|. mu^ Blm bA²bA pA^ b¾t d\. mu^ YAhAeBAjn § pAnker k'N tµ^r sõAd Bl ÆberbA²pAer? mu^ gAyk § gAyIkAmAnr sõrbA²pAer? eteb kAµ^§ pN dAs emAr päBumhAjA päti Ær sõrUp eh±?

36pN dAs

ekbL Yn pAr ehA mhAjA se Yib, muÊetgu¬E sAmgäI drkAr ker nAµ^. YAhA pNemAet pursãXt k²bA pA^ ÂA kr¿Ä.

37emAet

dyAk² anumti ®anÄu mu^ eYmnÄ ¿j ngreremAr pitA O mAtA kbr ¿kwerm²±. EpA^ pN Eµ dAs¹ eP²YibA¹anumti ®anÄu. mAtä pN dAs

zaameuuyl‹ dtiiııiiy p×uukd1d7ektpm2nljo.cloudfront.net/fvtcn7daziwupgcrzbtweq/... · 2012. 2....

Documents