YUNAN MİTOLOJİSİII

Dr. Öğr. Üyesi Akın TEMÜR

Sunumda yer alan tüm fotoğraflar telif hakkına sahiptir. Yalnızca eğitim amaçlı olarak kullanılmıştır. Başka bir amaç için kullanılamaz. Metin kısmı Ş. Can’ın «Klasik Yunan 

Mitolojisi» kitabından uyarlanmıştır.

Theseus'un Minotauros'u Yenmesi

Herakles'in vaktiyle Girit adasından canlı olarak"Argolide"e getirdiği azgın boğa kral Eurystheustarafından başıboş bırakıldığından verimli Marathonovasına zarar veriyor ürünleri mahvediyordu. Aynısenede Girit krallarından Minos'un oğullarındanAndrogeos, Atina'ya gelmiş ve pallas şerefine yapılacaktörenlerde hazır bulunacaktı. Bu genç ve yiğit prensbayram münasebetiyle yapılan çeşitli spormüsabakalarına da iştirak etti ve bütün rakiplerini yendi.Aigeus, Girit'li Prensin muvaffakiyetlerini kıskanarak, onuazgın boğa ile güreşe davet etti.

2

Minos'un oğlu bu korkunç teklifi cesaretle kabul etti. Fakatkudurmuş boğa ile güreşirken yenildi ve öldürüldü. Bu karahaber Girit kralına ulaştığı zaman; O Paros Adasınızaptetmiş ve Kharitler'e büyük bir kurban takdim ediyordu.Acı haberi almasına rağmen Minos kurbanını takdim işinibitirdi, işi bitince başına koyduğu çiçek çelengini attı ve flütçalanları susturdu. Çok geçmeden Girit kralı, oğlununvakitsiz ölümünün öcünü almak için büyük bir donanma ileYunan sahillerinde karaya çıktı ve geldi. Atina şehrinimuhasara etti. Savaş bir türlü bitmiyor, uzayıp gidiyordu.Minos muhasaradan bıktı ve bir gün Baş Tanrı Zeus'adüşmanlarının cezalandırılması için yalvardı. Tanrı Girit'inadaletli kralı Minos'un duasını kabul etti

3

Kıtlık ve veba hastalığı Atina şehrini kasıp kavurmayahalkını mahvetmeye başladı. Felaketlere ve acılaradayanamayan Atinalı'lar günahlarının ne suretlebağışlanacağı hakkında Tanrılara danıştılar vekederlerine son vermeleri için yalvardılar yakardılar,neticede Minos'un oldürülen oğlunun kanı için fidyemukabilinde istediği verilmesi şartı ile harbe sonverileceği bildirildi. Girit Kralı, Minotauros denilen vahşihayvanı, etleri ile doyurmaları için her yıl, yedi genç kızve yedi delikanlının Atina'dan Girit'e gönderilmesiniistiyordu.

4

Bu vaziyet dokuz sene devam edecekti. Kralın insan eti ilebeslediği Minotauros belden yukarısı insan, aşağısı boğaşeklinde korkunç bir hayvandı. Bu vahşi canavar vaktiyleDaidaios tarafından yapılmış ve çok karmaşık olduğundanbir kere içeri girilince bir daha çıkılması imkansız biryeraltı mağarasına (labirent) kapatılmıştı. Burası güneşışığının giremediği ve içinde hesapsız yolların dehlizlerinbulunduğu karanlık, korkunç ve uçsuz bucaksız bir yerdi.

5

6

7

Bu yüzden insan bir defa buraya düşünce yolunu bulupdışarı çıkamıyor ve bu vahşi hayvana yem oluyordu.Çünkü bu korkunç labirentin,tam ortasında bulunan birzindana yırtıcı Minotauros kapatılmıştı. Onu beslemekiçin yılda bir defa insan kurban ediyorlar, bilhassa körpeçocukları ve ölüme mahkum zavallıları onun önüneatıyorlardı. Theseus'un Atina'ya gelişinden az zamansonra bahtsız kurbanları almak üzere Giritli memurlargelmişlerdi. Gönderilmek üzere hazırlanan yedi gençkızla, bir o kadar delikanlı talihlerinin sevk ettiği feciakıbeti düşünerek inliyor ve gözyaşı döküyorlardı.

8

Yalnız onlar değil bütün şehir inliyor, feryat ediyor,gözyaşı döküyordu. O zavallıların anneleri, babaları,kardeşleri, yakın akrabaları tahammül edilmez bir acı ilekıvranıyorlardı. Bu durum kahraman Theseus'ukalbinden vurdu. Yürek parçalayan, yedi sene dahadevam edecek olan bu faciaya nihayet vermek içinkendisinin de kurbanlar arasına katılmasını istedi.Atina'lılar bu cesur prensin bir çok gençleri ölümdenkurtarmak için kendi hayatını bile bile tehlikeye atmasıkarşısında hayran oldular, yürekten kopan bircoşkunlukla onu alkışladılar.

9

Fakat Kral Aigeus oğlunu bu tehlikeli projeden vazgeçirmekiçin hayli uğraştı. Muvaffak olamayacağını anlayıncagemisini yüzdürmek için ona iki yelken verdi. İşte oğlumdedi, muhtelif renkte iki yelken, bunun birisi beyaz, ötekisiyahtır. Eğer zafer kazanarak dönebilirsen, Atina kıyılarınayaklaştığın zaman gemicilere beyaz yelken almalarınıemret. Aksine olarak uzaktan siyah yelkeni gördüğümüzzaman başına gelen felaketi anlayacağız. Siyah yelken seninhazin mağlubiyetinin matem alameti sayılacaktır. Aigeus,bunları söyledi ve oğlunun selameti namına "Apollon"akurdelelerle süslenmiş bir zeytin dalı armağan etti. Theseusve arkadaşları artık fazla beklemediler, kendileri içinhazırlanan gemiye bindiler.

10

Gemi hızla yol aldığı için çok zaman geçmeden uzaktanGirit adasının dağları göründü. Karaya çıktılar ve KralMinos'un yüksek sarayına kabul edildiler. Bu muhteşemsarayda Minos'un Pasiphae'den olmuş genç ve güzel kızıAriadne de vardı. Güneşin gözü önünde büyüyen nazik birçiçek gibi annesinin nezareti altında yetişen, terbiye edilenPrenses cidden görenleri şaşırtacak bir güzellikte idi.Ariadne kumral ve yakışıklı delikanlıyı görür görmez aşkateşi ile yanıp tutuşmaya bağladı. Kalbini, iradesini,kaybetti. Theseus'un karanlık labirentte de azgınMinotauros ile boğuşmak için geldiğini öğrenince müthişkorktu.

11

Birçok canlara kıyan, korkunç hayvanı tepelemekarzusuyla yanan Theseus, dünya durdukça dillere destanolacak bir zafer kazanmak yahut da feci bir şekildeparçalanarak ölmek için geldiğini söyleyince prensesinkorku ve heyecandan yüzüne ölüm sarılığı çöküyordu.Onun cesaretinin ve yiğitliğinin, gözüpekliğinin hayranıolan Ariadne bu yaman kahramanı muhakkak olarakölümden kurtarmaya karar verdi. Ona, "Minotauros"anasıl yaklaşabileceğini ve onu ne şekilde ve neresindenvurması gerektiğini anlattı. Karanlık mağarada yolunukaybetmemesi için ona bir ip verdi.

12

Bir eline topuzlu sopasını aldı, diğer eliyle prensesinverdiği ve bir ucu dışarda bağlı bulunan ip yumağınıtutarak, Theseus, diğer kurbanlık çocuklarla, karanlıkyeraltı dehlizlerinde ilerlemeye başladı. Uzundolaşmalardan sonra Minotauros'un kapalı bulunduğuyere geldiler. Azgın hayvan böğürerek boynuzlarınıvurmak üzere genç kahramanın üzerine saldırdı. FakatTheseus, ona vakit bırakmadan ağır topuzlu sopasınıkaldırdı, bütün kuvvetiyle azgın hayvanın kafasına indirdi.Minotauros, dağ gibi yere yıkıldı. Bu müthiş canavarıtepeledikten sonra Atinalı kahraman Ariadne'nin verdiğiipin yardımıyla dolaşık yollarda kendini kaybetmeden,sapasağlam bu korkunç ve karanlık labirentten çıktı.

13

14

15

16

17

18

19

20

Bu büyük zaferi başardıktan sonra Theieus, hayatlarınıkurtardığı, Atinalı kurbanlık çocuklarla yurtlarına dönmeküzere gemiye bindi. Onlarla beraber Minos'un güzel kızı,Theseus'a gönül veren Ariadne de vardı. Fakat bu bahtsızkızı hayatını kurtarmasına sebep olduğunu unutarakNaksos adasında terk etti. Bereket versin zavallı kızcağızınıssız bir adada yalnız başına kalması uzun zaman sürmedi.Evvelce gördüğümüz gibi şarap tanrısı Dionysos, kalbiçalınmış, fakat vücudu vahşi adanın ıssız sahillerine işeyaramaz bir eşya gibi atılmış bulunan prensesi kurtardı,teselli etti.

21

22

23

Theseus, Attika'ya doğru yol alıyordu. Büyük bir zaferkazanarak yurduna döndüğü için çok seviniyordu. Bu fazlasevinç ona; ayrılırken babasının söylediği şeyi unutturdu.Geminin tayfaları siyah yelkeni takmışlardı. Efendilerininkazandığı büyük zaferi, kıyıda sabırsızlıkla bekleyen halkabildirmesi için beyaz yelkeni çekmeyi unutmuşlardı.Halbuki Aigeus oğlunun ayrılışından beri yemeği, içmeyi,uykuyu terletmişti. Bir akşam çok uzaklardan siyahyelkenlerini şişirerek geminin geldiğini görünce, oğlununMinotauros'un boynuzlarıyla parçalandığını sandı. Bahtsızihtiyar, ümitsizliğe kapıldı ve kendini kayalardan aşağıdenize atarak intihar etti.

24

Theseus, kıyıya yanaşınca babasına zaferi bildiren birhaberci göndererek kendisi Tanrılara kurban takdimetmek üzere gemide kaldı. Haberci şehre doğru yürüdü,fakat yolda halkın sevgili krallarının ölümüneağladıklarını görünce acele gemiye döndü. Theseus,henüz kurban takdim merasimini bitirmemişti. Duabitince kara haberi bildirdi. Theseus, hıçkırarak ağlamayabaşladı. Onun Atina'ya girişi bir zafer dönüşü değil, birmatem yürüyüşü oldu. Atina şehrinin kralı ölünce,babasının bıraktığı idareyi düzeltmeye teşkilatlandırmayabaşladı.

25

Theseus ve Amazonlar

Bu iş bitince genç kral Herakles gibi Amazonlar'lasavaşmak istedi. İyi ok atabilmeleri için çocuk iken sağmemelerini kestiren bu düğüşçü kahraman kadınlar,Karadeniz'in güney kıyılarında yaşıyorlardı. Theseus, uzunbir deniz yolculuğundan sonra bunların diyarına ayakatınca savaşçı kadınlar, Yunanlı kahramanla muharebeedecekleri yerde, güzelliğinin hayranı olarak onuarmağanlarla karşıladılar. Genç kral kendisine armağangetiren güzel kadınları gemisine binmeye davet etti.Fakat onlar gemiye çıkar çıkmaz Theseus'un gemisi demiraldı, yelken açtı, Karadeniz'in dalgalarını yarmaya başladı.

26

Bu tutsak kadınlar arasında Antiope isminde, güzelliğidillere destan olan bir bakire de bulunuyordu. Gerçektenay doğduğu zaman, yıldızlar nasıl gölgede kalırlarsa onunyüzünün parlaklığı yanında, diğer güzel kızların güzellikleriunutuluyordu. Theseus, güzel Antiope ile evlendi. FakatAmazonlar korkakça yapılan bu kız kaçırmanın öcünüalmak için yurtlarını terk ettiler. Yunanlılarla savaşmak içinta Yunanistan'a kadar geldiler, Atina şehrinin kapılarınadayandılar. Theseus, başkentini tehdit eden bu kadınlarıkovmak için çok çetin ve kanlı savaşlara girişti. Muharebeaylarca sürdü.

27

28

29

30

Bu çetin savaşlar esnasında Antiope, kahraman kocası ileyanyana çarpışırken vuruldu öldü. Sonunda Amazonlar'la,Atina kralı Theseus, anlaştılar ve Amazonlar,Yunan ilindençekildiler; kendi yurtlarına döndüler. Theseus'un güzelAntiope'den bir erkek çocuğu olmuştu. Hippolytos adınıtaşıyan bu çocuk anasından cesaret, atılganlık,babasından yiğitlik ve kahramanlık almıştı. Güzel veyakışıklı bir çocuk olan Hippolytos, kendini tamamıylaavcıların Tanrıçası olan Artemis'in kültüne vermişti.

31

Onun gibi sabahtan akşama kadar, ormanlarda, vahşidağlarda av peşinde koşuyor, Aphrodite'nin kalbinesokmak istediği arzulara yer vermiyordu. Bu sıralardaHippolytos'un annesi kahramanca savaş meydanında canverdikten sonra Theseus, Girit Kralı Minos'un kızlarındanbiri olan Phaidra ile evlenmişti. Fakat güzel bir kız olanPhaidra aşk yüzünden büyük bir facianın işlenmesinesebep oldu. Gerçekten ateşli bir kalbe malik olan bukraliçe Trezene de üvey oğlu Hippolytos'u, bu güzeldelikanlıyı görünce aklı başından gitti, Onun aşığı oldu.Hippolytos'u elde etmek, aşk ateşini onunla paylaşmakiçin her çareye başvurdu

32

Asil delikanlı kirli arzuları kalbine bile sokmadı.Reddedildiğini gören Phaidra kızdı; kendisine fena gözlebaktığını iddia ederek Hippolytos'a müthiş bir iftiradabulundu. Kraliçenin bu iddiası karşısında oğlununhayasızlığına ve namussuzluğuna inanan kral ondannefret etti. Amazon'dan olan bu ahlaksızı evlatlıktanreddetti ve Tanrı Poseidon'a öcünü alması için yalvardı.Babaların dünyaya gelmelerine sebep oldukları evlatlarıhakkındaki dileklerini Tanrılar her zaman kabul ederler.

33

Nitekim çok zaman geçmeden bir gün Hippolytosarabasını, dalgaların müthiş gürültüler çıkararakkırıldıkları ve köpürdükleri bir sahil boyunca sevkederken, denizlerin kudretli Tanrısı dalgaların arasındanmüthiş ve azgın bir dev çıkardı. Atlar ürktüler, gemi azıyaaldılar, arabayı devirdiler ve sürükleyerek götürdüler,müthiş bir gürültü ile bir zeytin ağacına çarptılar.Parçalanan arabadan ayrılan atlar, dolaşarak dizginlerlebağlanan sahiplerini sürüklemeye başladılar, azgın veşaşkın atlar onun vücudunu dağlarda taşlarda o kadarfazla sürüklediler ki o tanınmaz bir kadavra haline geldi.

34

35

36

Birçok sivri kayaların keskin uçları onun kanıyla boyandı;kıpkızıl bir külçe olan vücudu,yollarda kan çamurlarımeydana getirdi. Hippolytos'un başına gelen felaketiöğrenince Phaidra aptallaştı. Sonra müthiş bir vicdanazabının etkisi ile kıvranmaya başladı. Dayanamadı,günahını bizzat Theseus'a itiraf etti. Oğlunun masumolduğunu babasına söyledi. Ve kendini öldürerek işlediğifaciaya son verdi.

37

Theseus ve Pitrithous

İkinci karısının ölümünden sonra Theseus, dahabirçok zaferler kazandı. Onun ünü, kendi memleketiçevresinde kalmadı. Çok uzaklara kadar gitti. O kadar kiLapithler Kralı Pitrithous, bu ünlü kahramanın sırtını yeregetirmek için Attika'yı işgal etti. Ve Marathon sahrasınagelerek; Atina'nın cesur kralına ait olan bir sığır sürüsünüzorla ele geçirdi, sürdü götürdü. Theseus, bu haberi duyarduymaz, hasmını takibe başladı. Fakat Pirithous ilekarşılaşınca, ikisi de birbirinin cesaretine ve mertliğinehayran kaldılar. Dostça el sıkışırlar. O günden sonra iki kralçok samimi iki dost oldular ve öyle kaldılar.

38

Birçok vesilelerle birbirlerine candan bağlandıklarını ispatettiler. Aradan zaman geçti. Bir gün kral Pirithous güzel birkız olan Hippodameia ile evleniyordu. Bunların arasında azizdostu Theseus ile Kentaur Eurytion da vardı. Fakat Eurytionfazla şarap içerek kendini bilmeyecek derecede sarhoş oldu,aklını ve muhakemesini kaybetti. Lapith'ler kralının güzelkarısına sarkıntılık etti. Theseus tarafından desteklenen kralPirithos, bu utanmaz haydudun kulaklarını, burnunu kestive bir köpek gibi sarayından kovdu.

39

Fakat az bir zaman sonra kardeşlerine yapılan hakaretinöcünü almak için Kentaur'lar saraya hücum etti. Ellerindekocaman kayalar olduğu halde ve ormanlardan söktükleriçam gövdelerini mızrak gibi kullanarak önlerine rast gelenher şeyi kırıp, ezip geçiriyorlardı. Müthiş bir gürültü ileziyafetin verildiği büyük salona kadar geldiler ve yenievlilere şeref bekçiliğini yapan genç kızların ve oğlanlarınüzerlerine çullanıp onları yakalayarak alıp kaçmayayeltendiler. Fakat onların küstahlıkları boşa çıktı. ÇünküPirithous'un cesareti ve Theseus'un soğukkanlılığı ile buazgın haydutlar, yenildiler ve Pinde'ye kadar kovularaktakip edildiler. Yollar, yaralarından sızan kanlarla kızılaboyanmıştı.

40

41

42

43

44

45

Theseus’un Ölümü

Theseus, birçok kahramanlık maceralarıgeçirdikten sonra Atina'ya dönünce şehri düzensizlik vekarışıklık içinde buldu. Düzeni sağlamak hususundaümitsizliğe düştüğünden Skyros adasına gitti. Oradababasından kalan bir çiftlikte ihtiyarlığını huzur vesükunetle harcayacağını hesapladı. Halbuki orayıumduğu gibi değil başka türlü buldu.

46

Çünkü bu adanın kralı Lykomedes bu misafirin gelişindenkuşkulanmış belki de birgün ada halkını kendi aleyhinekışkırtacağından ve krallık hakkının kendisinin olduğunuiddia edeceğinden korkuyordu. Kendisine ait olan yerlerinoradan daha iyi görünebildiğini söyleyerek onu yüksek birdağın tepesine götürdü. Fakat oraya çıkar çıkmazTheseus'u tepenin yamaçlarından yükselen sivri kayalarınüstüne fırlattı.Theseus, paramparça oldu.

47

Naaşı Skyros'a gömülen kahraman Atina kralınıvatandaşlar yüzyıllarca unuttular, kemiklerinin Atina'yagötürülmesine; İranlılarla Marathon'da yapılan meşhursavaşta yunanlıların yanı başında düşmanlara karşıdöğüştüğünün görülmesi sebep oldu. Tanrı Apollon'untavsiyesi ile kemikleri Skyros adasından alındı ve Atina'yagetirilerek en şerefli bir mevkiye gömüldü. Fakat ıssız biradada kahramanın mezarı nasıl bulundu? Onun kemikleriniaradıkları zaman kocaman bir kartalın gagasıyla bir tepeyevurduğu görüldü.

48

Bunun, Tanrılar tarafından verirmiş bir işaret olduğunainanarak kartalın gagasını vurduğu yer kazıldı, gerçektenorada iri vücutlu bir adamın tabutu çıktı, onun yanındademir mızrak ile bronz bir kılıç bulunuyordu. Bu kıymetlişeyler Atina'ya getirildi. Sevinçten çılgına dönen Atinalılarsanki Theseus hayatta imiş de şehirlerine gelmiş gibi onu,o kadar ihtişam, o kadar tantana ile karşıladılar. Onunkemiklerini saklamak için güzel bir tapınak yaptılar.

49