Ferhat Güngör1,

Yrd.Doç.Dr., Marmara Üniversitesi., fgungor@marmara.edu.tr

1

Uluslararası rekabette bir stratejidir.İlk olarak 2011 yılında Almanya’da Hannover Fuarı'nda dile getirilen Sanayi 4.0 stratejisi, Küresel teknolojik değişim,Rekabette ülkelerin öne geçebilmek için kullandıkları, Stratejilerden biridir.

2

İnsanların yönetmediği, kendi kendilerini planlayıp koordine ve optimize ederek üretim yapabilecek makineler kısaca 'akıllı fabrikalar' olacak demektir.

Endüstri 4.0 stratejisi gerçekleşirse; Üretim süreleri ve Birim maliyetler azalacak, Üretim miktarı ve Ürün kalitesi artacaktır.

3

Sanayi 4.0 veya Endüstri 4.0, sanayi devrimlerinden 4. Devrim olarak adlandırılır

İlki buhar makinelerinin kullanılmasıyla, hayvan ve insan gücünün makine gücüne aktarılmaya başlamasıdır.

İkinci devrim Elektrik motorlarının kitlesel üretimde kullanılması ve üretkenliğin artmasıdır.

Üçüncü devrim ise makinelerin programlanarak PLC gibi, operatörlerin vereceği kararların yazılımlarla makinelere aktarılması aşaması olarak kabul edilmektedir.

Dördüncüsü Sanayi 4.0’dır. Teknolojinin fiziksel, dijital ve biyolojik evrenin çok disiplinle çalışması, disiplinlerarası bütünleşmesi biçiminde kendini göstereceğidir.

4

Buhar makineleri ile kayış-kasnaklı ilk dokuma tezgahlarının çalışması

Elektrik motorlarıyla ilk otomatik hayvan besleme sisteminin kurulması

İlk sanayi robotu ve PLC yazılımının kullanımı

Dijital, biyolojik (siber-bulut) sistemlerle, fiziksel nesneler arası iletişim

1780 1870 1960 2011

Sanayi Devrimi1.

Sanayi Devrimi2.

Sanayi Devrimi3.

Sanayi Devrimi4.

5

Makine, tezgah ve cihazların, bilişim teknolojileriyle inovatif gelişimini temel almaktadır.

Yazılım ve donanımlarla, akıllı sistemlerin yaygınlaşması düşünülmektedir.

İki nesnenin (makine, cihaz vb) yada nesnelerin iletişimi de (İng. IoT-Internet of Things) öne çıkmıştır.

Yapay zeka, robotik teknolojiler, akıllı üretim sistemleri, 3D yazıcılar, nesnelerin interneti, büyük veri ve bulut bilişim gibi kavramlar gelişecek.

Bunların sonucunda akıllı evler, programlanabilir ev aletleri ve cihazları, otonom taşıma araçları, operatörsüz makineler, birbirleriyle konuşan makineler, öğrenen makineler, gelişmiş malzemeler, biyoteknoloji, yaşantımıza yön verecek.

Hızla bu çalışmaların ve uygulamaların başladığı ve yayıldığı gözlenmektedir.

6

Her alanda Kişisel konforun geliştirilmesi ve İnsan hayatının kolaylaştırılmasıdır. Üretim süreçlerinde, makinelerde kullanımının yanında hiç insan gücünün olmadığı ve robotların kullanıldığı insansız fabrikalar görmek mümkündür.Kendi kendini süren otomobiller, bilgi yarışmalarını kazanan robotlar, Kısa vadede kendi kendine hedefleri yok etme kararı alabilecek silahları, ordular geliştiriliyor.Hawking, “Bu teknolojiler hastalıkları, savaşları ve fakirliği sona erdirebilir…“

7

İnsansız fabrika sistemi İlk olarak GM (General Motors) firmasının 1980’lerde başlattığı, tamamen otomatik bir fabrikada üretim gerçekleştirmek için denediği fakat başarılı olamadığı bir sistemdir.

İlk başarılı akıllı fabrika örneği Çin'de kurulan cep telefon modülleri üretimi yapmaktadır.

Çalışan sayısı 650’den 60’a, kusurlu parça oranı %25’ten %5’e inmiştir.

Fabrikada kullanılan bir robot kolun 6-8 işçinin yapabileceği işi tek başına yaptığı ifade edilmiştir. Sonuçta; İmalat süreleri ve işgücü maliyetleri düşer, kaliteye bağlı üretim miktarı

artar, İSG yönünden, sıcak, ağır ve zehirli ortamlarda robotlar önem kazanır. 24 saat çalışan sistemlerle, vardiyada personel çalıştırma sayısı azalır.

Kaynak:http://www.endustri40.com/karanlik-fabrikalar-ile-insansiz-uretim/ (10.10.2016) 8

Her devrim aşamasında istihdam endişesi yaşanmıştır.

Bazı eski işlerin yerini yeni iş ve meslekler almıştır.

Hangi yeni kuşak mesleğin ya da sektörün tarihsel gelişimine bakarsak, sanayi devrimleri çoğunun başlangıcı olarak karşımıza çıkar. Elektronik, Bilgisayar, Genetik mühendisliği gibi.

Bazı meslekler evrim geçirir. Tüm mühendislik eğitimlerinde Bilgisayar okur-yazarlığı var.

Teknolojinin gelişmesiyle bazı meslekler tarih olmaya mahkumdur. Firmalardaki büro elemanları yerine ERP, ÜPK elemanları yerine MRPII yazılımları yer almaktadır.

Yeni ürünler, yeni teknolojiler, yeni çalışma yöntemlerinin hakim olacağı Sanayi 4.0 ile değişim sürecinden, üretim, yönetim ve yönetişimin tüm sistemlere etki yapması bekleniyor.

9

2021’de günlük yaşam?

Yapay zeka yatırımları 10 yılda 2,5 kat

artacak

7 milyar kayıtlı mobil cihaz olacak

Dünya nüfusunun

%90’ının mobil interneti olacak

26 milyar cihaz ve

nesne internet bağlantılı

olacak

100 milyar $ ürün ileri

imalat teknikleri sayesinde üretilecek

Ünlü fizikçi StephenHawking yapay zeka için

Kaynak:GE10

Her yıl devlet başkanlarının ve küresel şirket yöneticilerinin bir araya geldiği Dünya Ekonomik Forumu 20-23 Ocak 2016 tarihlerinde Davos’ta yapıldı.

Bu yıl forumun teması 4. Sanayi Devrimi. Yapay zeka, robot kullanımı, otonom araçlar, 3D printing, nanoteknoloji ve bilimin

diğer alanlarındaki gelişmelere bağlı olarak ekonomi ve toplumun dönüşüm sürecine işaret eden Sanayi 4.0, 300’ün üzerinde toplantı ile masaya yatırıldı.

4. Sanayi Devrimi’nin sektörleri nasıl değiştireceği ile ekonomik, siyasi ve toplumsal getireceği farklılıklar ele alındı. Ayrıca robotlar, nesnelerin interneti, yapay zeka ve daha pek çok farklı teknolojik gelişme, fırsatları ve tehditleri ile birlikte tartışıldı.

Genetikçilerin Kanserle mücadelesi, artan nüfus, işsizlik tehdidi ve iklim değişikliklerinin yaratacağı kıt kaynak sorunları vb.

11

Temanın seçilmesinde elbette Dördüncü Sanayi Devrimi konusunda bir kitabı bulunan WEF kurucusu Alman işadamı Klaus Schwab’ın etkisi büyüktür.

Mühendislik ve işletme eğitimi alan işadamı, Dördüncü Sanayi Devrimi’nin dünyanın ekonomi gündeminin baş maddesi olması gerektiğini yıllardır savunmuştur;

“Çünkü yaşama ve çalışma biçimimizi kökten değiştirecek bir teknolojik devrimin eşiğindeyiz” diyor, 77 yaşındaki Schwab.

Davos öncesi yayınladığı bildiride de 4. Sanayi Devrimi’nin getireceği değişiklikleri şöyle açıklıyor:

“Bu devrim insanlık tarihinde görülmemiş ölçekte ve karmaşıklıkta dönüşümlere yol açacak. Nasıl gelişeceğini henüz bilmiyoruz. Ancak bu değişimlere hükümetler, özel sektör, üniversiteler ve sivil toplum hep beraber yanıt bulmak zorunda kalacağız”.

12

1. Veri depolama maliyeti sürekli düşerken, mobil cihazlar süper bilgisayar haline gelecek. Bulut sistemi ile veriye her yerden ulaşılacak.

2. Akıllı Üretim Sistemleri Süper bilgisayarlar ve gelişmiş algoritmalar sayesinde akıllı üretim sistemleri, robotik sistemler yaygınlaşacak

3. Dijital sağlık kayıtları araştırmacıların farklı ülkelerden farklı yaş gruplarındaki insanların verilerine ulaşarak hastalıkların özellikleri ve bağlantıları konusunda değerli bilgilere ulaşmasını sağlıyor. Büyük Veri, sağlık sisteminin verimini artırıp kayıplarını azaltabilir, insanların daha fazla sağlık hizmetine erişimini sağlayabilir veya kişiye özel ilaçların geliştirilmesinin önünü açabilir.

1) http://geturkiyeblog.com/dorduncu-sanayi-devriminin-firsatlari /?gclid=Cj0KEQjwwYK8BRC0ta6LhOPC0v0BEiQApv6jYeOH34pZZIUWmuocnlfSFznStI7MDm9vA76TWNv8F1IaApMh8P8HAQ (15 şubat 2016) 13

4. Prototiplerin dijitalleşmesi sürecek. 3 boyutlu yazıcılar ile sadece metalik ürünler değil, bedenimizin sorunlu organlarını, dokularını ve kemiklerini üretebileceğiz. ‘Eklemeli imalat’ talaşlı imalatın alternatifi olabilecek

5. Nesnelerin interneti uygulamaları (IoT) ile gelecek 10 yılda en az bir sensör ve internet bağlantısı taşıyan nesne sayısı 1 trilyona ulaşacak. Otomobillerin yüzde 22’si internet bağlantılı hale gelecek. Her şey birbiriyle bağlantılı hale gelince verimliliğin tanımı değişecek, “sıfır hata” yerini “sıfır kayıp” anlayışına bırakacak.

6. “Blockchain” uygulamaları 10 yıl içinde dünyanın GSMH’sının 10 binde 25’ine ulaşabilir. Paranın kullanıldığı her türlü alışverişe güvenlik getiren gelişmiş siber güvenlik şifreleme yazılımlı onay sistemi ‘blockchain’ sayesinde ticarette güvenliği azamiye çıkaracak devletler vergi kaçaklarını azaltacak, mali suçlar rafa kalkacak

14

7. Yapay zeka uygulamaları sayesinde 2025’de her 10 kişiden birinin internet bağlantılı bir elektronik takısı olacak. Asıl muazzam gelişme ise elektronik dövme gibi elektronik vücut implantlarıalanında yaşanacak. Elektronik implantlar kişinin sağlığı kadar kişisel veri güvenliğinin teminatı olabilir.

Sevindiren;

Tüm ürünlerde İnovasyona (yenilikçiliğe) hazırlanmakKorkulan; Kendi kendine Yazılım üreten yazılımların veya

Robot üreten robotların Dünya’ya hakimiyetidir!

15

Saç İşleme Makineleri Şekillendirme Makineleri Talaşlı İmalat Tezgâhları ve Testereler Kalıplar, Kesici Takım ve Uçlar Isıl İşlem Makinaları ve Fırınlar Dökümhane Makine ve Ekipmanları Ölçme aparatları, Test Makine ve Ekipmanları Kauçuk, Plastik Enjeksiyon ve Plastik Malzeme İşleme Makineleri Pompalar, vakum ve Pompa Sistemleri Mekanik Kaldırma, iletme, Yükleme ve Konveyörler Robotik ve Otomasyon Sistemleri Vb.

16

İstanbul bölgesinde faaliyette bulunan talaşlı imalat alanında ki 14 firma yöneticileriyle yüz yüze görüşerek elde edilen bilgiler derlenmiştir.

Eğitim: 4 Önlisans, 8 Lisans, 2 Y.Lisans eğitimine sahip olup, yaşları 38 ile 47 arasında değişmektedir.

Sanayi 4.0 bilgisi:Hepsi internetten ‘Sanayi 4.0’ konusunda bilgi sahibidir.

Üretim altyapısı: 1 firma hariç, hepsi CNC tezgahlarına, CAD/CAM yazılımlarına sahiptir.

Etkilenecek Talaşlı İmalat meslekleri:Hepsinde ortak görüş oluşturan ilk 10 istihdam alanının geleceği ele alındı

17

Teknik Ressam CAD/CAM operatörü Tesviyeci ve montajcı Konvansiyonel Talaşlı imalat tezgahları operatörü (Testere, Torna, Freze, Vargel,

Taşlama ve alet bileme tezgahları) CNC tezgah operatörü (CNC torna ve İşleme merkezi) Ölçme ve Kalite Kontrolcü (Tahribatlı-tahribatsız muayene) Bakım-Onarım elemanı (Elektrik, elektronik, hidrolik, pnömatik sistemler) Kaynakçı (Elektrik ark, gaz altı, toz altı, punto) ÜPK ve İmalat takipçisi

18

Kodu-Meslek adı (İşkur) MS-Mevcut sistemler YS-Yeni Sistemler Durumu

3118.08-Teknik Ressam Plançeteli masa Bilgisayarlı çizim MS Bitecek

CAD/CAM operatörü CNC tezgahları CIM (İnsansız makineler) YS Gelişimi sürecek

7223.79-Tesviyeci Elle imalat Otomatik işleme MS Azalacak

7223.84-Üniv.Freze op. Divizör kullanma Döner tabla/CNC MS Azalacak

7223.96/97-Tornacı/Frezeci

Konvansiyonel CNC MS Azalacak

4322.02-Üretim Planlama memuru

İmalat Takipçisi Bilgisayar Yazılımı MS Azalarak Bitecek

3139.23-KK sorumlusu Kumpas-Mikrometre Optik ölçüm cihazları MS Azalacak

7233.10- Makine Montaj ve Bakım Onarımcısı

Manuel-El Kitapçığı Sanal gerçeklik gözlüğü YS Gelişimi Sürecek

7212.33-Kaynak operatörü Elle kaynak Kaynak robotu MS Azalacak

7223.76-Takım bileyici HSS bileme Sinterlenmiş Karbür Uç MS Bitecek 19

Eklemeli İmalat: İnce metalik toz eritilerek katman katman kaynaştırılıp, geometrisi çok karmaşık parçalar, talaşsız olarak kolay ve hızlı bir şekilde üretilebilmektedir.

Büyük Veri kullanılarak, siparişler özel müşterilerce (şifre ile) doğrudan akıllı ve insansız atölyelere CAD/CAM olarak aktarılabilecek

Farklı CAD çizimleri tek dokunuşla ortak CAM yazılımlarına dönüşümü gelişecek.

Veri depolama ile ürünler digital iz ile imalat ve kullanım geçmişi takip edilebilecek.

Talaş geometrisine göre kesme performansını CAM’dem kontrol edebilen akıllı tutucular geliştirilebilecek.

20

21