yolcu taşıma

T.C.

MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI

RAYLI SĠSTEMLER TEKNOLOJĠSĠ

YOLCU TAġIMA 840UH0017

Ankara, 2011

Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve

Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak

öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıĢ bireysel öğrenme

materyalidir.

Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiĢtir.

PARA ĠLE SATILMAZ.

i

AÇIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GĠRĠġ ....................................................................................................................................... 1 1. ĠSTASYONLARDA VE SATIġ NOKTALARINDA SEYAHAT BELGELERĠNĠ

DÜZENLEYĠP, SATIġINI YAPMA ....................................................................................... 3 1.1. Banliyö Yolcu TaĢımaları ............................................................................................. 3

1.1.1. Banliyö Abonman Kartları .................................................................................... 4 1.1.2. Banliyö Biletleri .................................................................................................... 4 1.1.3. Jeton ....................................................................................................................... 5 1.1.4. Akbil ...................................................................................................................... 5 1.1.5. Akbilli Banliyö Abonmanları ................................................................................ 5

1.2. Anahat Yolcu TaĢımaları .............................................................................................. 5 1.2.1. Yolcu Tren ÇeĢitleri .............................................................................................. 7 1.2.2. Seyahat Belgeleri ................................................................................................... 9 1.2.3. Ġndirimler ............................................................................................................. 12

1.3. Uluslararası Yolcu TaĢımaları .................................................................................... 13 1.3.1. Ülkemizden Avrupa Yönüne Yolcu Tren Bağlantıları ........................................ 13 1.3.2. Orta Doğu Ülkelerine Yapılan TaĢımalar ............................................................ 13

1.4. Özel Yolcu Tren TaĢımaları ........................................................................................ 14 1.4.1. Özel Tren Ücreti .................................................................................................. 14 1.4.2. En Az TaĢıma Ücreti ........................................................................................... 15 1.4.3. Kahvaltı ve Yemek Ücreti ................................................................................... 15 1.4.4. Diğer Uygulama KoĢulları ................................................................................... 15

1.5. Bilet Ġade ve DeğiĢtirme ĠĢlemleri .............................................................................. 16 1.5.1. Bilet Ġade ĠĢlemleri .............................................................................................. 16 1.5.2. DeğiĢtirilen Biletler ............................................................................................. 18

1.6. Bagaj TaĢımaları ......................................................................................................... 19 1.6.1. Ücretsiz TaĢıtma Hakkı ....................................................................................... 19 1.6.2. Bagaj EĢyası Kabul Edilmeyen Trenler ............................................................... 20 1.6.3. Bagaj ĠĢlemleri ..................................................................................................... 20 1.6.4. Banliyö Trenlerinde Bagaj ĠĢlemi ........................................................................ 20 1.6.5. Ġstasyonlarda Bagaj ĠĢlemi ................................................................................... 20 1.6.6. Yolcusu Olmak KoĢuluyla Yapılan Bagaj ĠĢlemi ................................................ 20 1.6.7. Yolcusu Olmaksızın Yapılan Bagaj ĠĢlemi .......................................................... 21 1.6.8. EĢyanın Alıcısına Bildirilmesi ............................................................................. 21 1.6.9. TaĢıma Belgesine Yazılması Zorunlu Bilgiler ..................................................... 22 1.6.10. Anahat Trenlerinde Bagaj ĠĢlemi ....................................................................... 22 1.6.11. GiĢesiz Durak ve Ġstasyonlardan Binen Yolcuların Bagaj ĠĢlemi ...................... 23

1.7. Serbest GeçiĢ Kartları ve Ücretsiz Yolcu TaĢımacılığı ............................................... 23 1.8. Stok ve SatıĢ ĠĢlemlerine Ait Belgeler ........................................................................ 24

1.8.1. Yolcu Bilet GiĢelerindeki Aylık Bilet SatıĢlarının Hesaplanması ....................... 24 1.8.2. Yolcu Bilet GiĢeleri Aylık Bilet SatıĢ Gelirinin Bildirilmesi .............................. 24 1.8.3. Bilet Talepleri ...................................................................................................... 25

1.9. Yolcu ve Bagaj Kitansları ........................................................................................... 25 1.9.1. 3194 Model Anahat Bagaj Kitansı ...................................................................... 25 1.9.2. 3196 Model Banliyö Yolcu Kitansı ..................................................................... 25 1.9.3. 3198 Model Cezalı Banliyö Yolcu Kitansı .......................................................... 25

ĠÇĠNDEKĠLER

ii

1.10. Metro ve Hafif Raylı Sistemlerde Ücret Toplama .................................................... 26 1.10.1. Manyetik Kart ve Kontaksız Kartlar .................................................................. 26 1.10.2. Yolcu GiriĢ ve ÇıkıĢ Turnikeleri ....................................................................... 27 1.10.3. Kart Okuma Cihazları (Validatörler) ................................................................. 27 1.10.4. Kart Dolum Makineleri ...................................................................................... 28 1.10.5. El Kontrol Terminalleri ..................................................................................... 29

UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 30 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 33

ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2 .................................................................................................. 35 2. RAYLI SĠSTEM ARAÇLARI ÜZERĠNDE SEYAHAT BELGELERĠNĠ KONTROL

ETMEK, SEYAHAT BELGESĠ DÜZENLEMEK ................................................................ 35 2.1. Trenlerde Düzenlenen Seyahat ve Bağaj TaĢıma Belgeleri ........................................ 35

2.1.1. 3127 Model Yolcu Ücret Tahsil Makbuzu .......................................................... 35 2.1.2. 3192 Model Anahat Kitansı ................................................................................. 36 2.1.3. 3193 Model Cezalı Anahat Kitansı ...................................................................... 37

UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 40 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 42

ÖĞRENME FAALĠYETĠ–3 .................................................................................................. 44 3. YOLCU SAYISI ĠLE ĠLGĠLĠ VERĠLER........................................................................... 44

3.1. Günlük Yevmiye ......................................................................................................... 44 3.2. Bilet Stok Defteri ........................................................................................................ 45 3.3. Kasa Yevmiye Defteri ................................................................................................. 46 3.4. Günlük Gelirin Ġlgili Birime Teslimi .......................................................................... 46 3.5. Aylık Gelir Döküm Cetveli ......................................................................................... 48 3.6. Aylık Yolcu Denklem Çizelgesi ................................................................................. 50 UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 51 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 53

MODÜL DEĞERLENDĠRME .............................................................................................. 55 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 57 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 59

iii

AÇIKLAMALAR KOD 840UH0017

ALAN Raylı Sistemler Teknolojisi Alanı

DAL/MESLEK Raylı Sistemler ĠĢletme

MODÜLÜN ADI Yolcu TaĢıma

MODÜLÜN TANIMI Bu modül istasyonlar ve satıĢ noktalarında seyahat

belgelerinin düzenlenip, satıĢının yapıldığı, raylı sistem

araçlarında seyahat belgelerinin kontrol edilip, gerektiğinde

satıĢının yapıldığı, gerçek yolcu sayısının belirlendiği, yolcu

sayısı ile ilgili verilerin toplandığı, konularının tanıtıldığı bir

öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOġUL Yük TaĢıma modülünü baĢarmak

YETERLĠK Seyahat ve bagaj belgeleri ile ilgili kontrol ve satıĢ iĢlemleri

yapmak

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Öğrenci, gerekli ortam sağlandığında, iĢletme talimat ve

yönetmeliklerine uygun olarak düzenledikleri seyahat

belgeleri ile ilgili satıĢ ve kontrol iĢlemlerini yapabilecektir.

Amaçlar

1. Ġstasyonlarda ve satıĢ noktalarında seyahat belgelerini ve

bagaj belgelerini düzenleyip, seyahat belgelerinin satıĢını

yapabileceksiniz.

2. Raylı sistem araçları üzerinde, seyahat belgelerini kontrol

edebilecek, gerektiğinde araç içinde seyahat belgesi

düzenleyebileceksiniz.

3. Gerçek yolcu sayısını belirleyebileceksiniz ve

görevlendirildiğinizde yolcu sayısı ilgili verileri

toplayabileceksiniz.

EĞĠTĠM ÖĞRETĠM

ORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Ortam: TCDD, metro ve hafif raylı iĢletmeleri, sınıf,

kütüphane, ev, bilgi teknolojileri ortamı v.b.

Donanım: Televizyon, DVD, VCD, tepegöz, projeksiyon,

bilgisayar ve donanımları v.b. sağlanmalıdır.

ÖLÇME VE

DEĞERLENDĠRME

Ders geçme yönetmeliğine uygun olarak modül ve ders

sonunda ölçme araçları kullanılarak ölçme ve değerlendirme

yapılacaktır.

AÇIKLAMALAR

1

GĠRĠġ

Sevgili öğrenciler;

UlaĢtırmanın amacı; insanların ve eĢyaların yer değiĢtirmesini sağlamaktır. Ġnsanlar

çeĢitli sebepler ile yer değiĢtirirler. Bu yer değiĢtirme ulaĢım sistemleri ile yapılır. UlaĢım

sistemleri ülkenin ekonomik, sosyal ve politik yapısına yön veren önemli bir etkendir.

UlaĢım sistemleri toplumlar için vazgeçilmez sistemlerdir.

Sınırların ortadan kalktığı, rekabetin arttığı dünyamızda yaĢanan bu değiĢimi en fazla

etkileyen ve etkileyecek olan sektörlerden birisi de ulaĢtırma sektörüdür. Her Ģeyden önce,

ulaĢtırma, tüm sistemlerin en ekonomik, en uygun ve birbirlerini tamamlayacak biçimde

kullanıldığı bir sistem olarak görülmektedir. SanayileĢmenin geliĢmesine, nüfus artıĢına ve

yerleĢim merkezlerinin yaygınlaĢmasına paralel olarak ulaĢtırma sistemleri de konfor, hız ve

güvenirlik yönünden geliĢmeler kaydetmiĢtir.

UlaĢım sorununu çözememiĢ olan Ģehirler ve Ģehirler arasında zaman kaybına bağlı

olarak kiĢilerin ruhsal sağlıklarının bozulması, enerji ve iĢ gücü kaybı ile de ülke

ekonomisine olan yük oldukça büyük boyutlardadır. Ülkemizde ilk zamanlarda toplu taĢıma

sistemlerine yeteri kadar önem verilmemiĢ ve Ģehiriçi ulaĢımda dolmuĢ, dolmuĢ taksi,

otobüs, minibüs gibi yeni sistemler ortaya çıkmıĢtır. BaĢlangıçta yolcu taĢımacılığında bir

rahatlık sağlayan bu sistemler gün geçtikçe artan yolcu talebini karĢılayamaz hale

gelmiĢlerdir.

Ülkemizde olduğu gibi yol ağının fazla geliĢmemiĢ, buna karĢılık özel oto

kullanımının yüksek olduğu ülkelerde, trafik sıkıĢıklığı, gürültü ve hava kirliliği, ekonomik

kayıplar gibi olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için Ģehiriçi ve Ģehirlerarası yolcu talebinin

büyük bir kısmının toplu taĢıma sistemleri ile karĢılanması gerekir. Toplu taĢımacılığın

güçlenmesi tahsisli yollar ve raylı taĢıma sistemlerinin (Tren, Tramvay, Metro, Funiküler

vb.) geliĢtirilmesi ile olur.

Bu modülle raylı sistemlerde yolcu taĢımacılığı ile ilgili sektör talimatları, yönerge,

yönetmelikler, emir ve genelgeler çerçevesinde; belgeleri düzenlemeyi, satıĢ ve kontrol

iĢlemlerini yapmayı ve satıĢ sonrası veri kayıtlarını tutmayı öğreneceksiniz.

GĠRĠġ

3

ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1

Bu öğrenme faaliyetinin sonunda, gerekli ortam sağlandığında, iĢletme talimat ve

yönetmeliklerine uygun olarak istasyonlarda ve satıĢ noktalarında seyahat belgelerini ve

bagaj belgelerini düzenleyip, seyahat belgelerinin satıĢını yapabileceksiniz.

Bölgenizde bulunan raylı sistemler alanındaki iĢletmelerin istasyonlarda ve satıĢ

noktalarında seyahat belgelerini düzenleyip, satıĢını yapma ile ilgili

uygulamaları hakkında araĢtırma yapınız. Topladığınız bilgi ve dökümanları

rapor haline getiriniz. Hazırladığınız raporu derste tartıĢınız.

1. ĠSTASYONLARDA VE SATIġ

NOKTALARINDA SEYAHAT

BELGELERĠNĠ DÜZENLEYĠP, SATIġINI

YAPMA

1.1. Banliyö Yolcu TaĢımaları

Ülkemizde 3 banliyö bölgesinde yolcu taĢıması yapılmaktadır. Bunlar;

Ġstanbul; Anadolu yakasında HaydarpaĢa - Gebze (37 dizi),

Avrupa yakasında Ġstanbul - Halkalı parkurlarında (24 dizi),

Ankara’da Sincan - KayaĢ ve Sincan - Organize Sanayi Bölgesi parkurlarında (26 dizi)

Ġzmir’de Alsancak - Çiğli, Basmane - Çiğli, Alsancak - Cumaovası, Alsancak - Buca

parkurlarıdır. Ġzmirde banliyö trenleri metro tünel inĢaatı nedeniyle 2006 yılından beri

çalıĢtırılmamaktadır).

Resim 1.1: Banliyö Trenleri

ARAġTIRMA


AMAÇ

4

Banliyö hizmetleri 87 adet elektrikli ünite ile sağlanmaktadır. Günlük tren sayısı 409

adettir. Banliyö trenlerinde banliyö abonman kartları, banliyö biletleri, jeton, akbil ve akbilli

banliyö abonmanları gibi yolculuk belgeleri kullanılmaktadır.

1.1.1. Banliyö Abonman Kartları

Banliyö abonman kartları aylık olup, yolcuya bir aylık süre içerisinde günde birden

fazla seyahat hakkı tanır. Banliyö abonmanları her ayın 22.sinden bir sonraki ayın 23.günü

son trene kadar (son tren dahil) geçerlidir. Bu abonmanlar tam ve öğrenci olarak satılır.

Banliyö abonman kartları satıldığı bölgedeki banliyö trenlerinde geçerlidir. Öğrenci banliyö

abonman kartı ile seyahat eden yolcuların seyahat sırasında öğrenci kimlik kartlarını ibraz

etmeleri zorunludur. Sahte veya tahrifatlı abonman kartı ile banliyö trenlerinde seyahat ettiği

tespit edilen yolcunun elindeki geçersiz belge alınarak tam abonman ücretinin 2 katı cezalı

ücret olarak tahsil edilir. Karton kağıda her ay değiĢik renkte ve hologramlı olarak basılır.

Ankara ve Ġzmir’deki banliyö bölgelerinde kullanılmaktadır.

Resim 1.2: 3162 ve 3163 Model Banliyö Abonman Kartları

1.1.2. Banliyö Biletleri

Banliyö biletleri, üzerinde yazılı istasyonlar arasında ve banliyö trenlerinde geçerlidir.

Banliyö biletleri, “GidiĢ” ve “GidiĢ-DönüĢ” olarak verilir.

Resim 1.3: 3177 ve 3179 Model Banliyö Biletleri

GidiĢ biletleri; biletin satıldığı gün, GidiĢ-DönüĢ biletlerinin dönüĢ kısımları ise;

biletin satıldığı gün son trene kadar (son tren dahil) geçerlidir. Banliyö giĢelerince satılır.

Satıldığı gün ve yönde geçerlidir. II. Hamur kağıda basılmıĢtır. Ankara ve Ġzmir’deki banliyö

5

bölgelerinde kullanılmaktadır. Banliyö biletlerinde herhangi bir indirim olmayıp, kiĢi baĢına

fiks ücretli olarak satılır.

1.1.3. Jeton

HaydarpaĢa-Gebze ve Ġstanbul(Sirkeci)-Halkalı banliyö bölgelerinde uygulanan

otomatik ücret toplama sisteminde, müĢteriler tarafından münferit seyahatlerde kullanılır.

Banliyö giĢelerince satılır. Banliyö durak ve istasyonlarındaki turnike haznesine atılmak

suretiyle geçiĢ sağlanır. Fiks ücretli olarak satılır.

1.1.4. Akbil


otomatik ücret toplama sisteminde, kaçak yolculukları önlemek, para alıĢveriĢini en aza

indirmek, giĢe önündeki kuyrukları önlemek, müĢterilere ekonomik bir seyahat seçeneği

sunmak, personel tasarrufu sağlamak ve Ġstanbul’daki diğer ulaĢım modları arasında

koordinasyonu sağlamak üzere kullanılan elektronik çipli bir kart sistemidir.

Banliyö trenleri, Ģehir hatları vapurları, metro, tünel, tramvay ve belediye

otobüslerinde elektronik turnikelere çipin dokundurulması suretiyle kullanılmakta ve hangi

ulaĢım sistemi turnikesinden geçildiyse ona ait ücret otomatik olarak çipten düĢülmektedir

1.1.5. Akbilli Banliyö Abonmanları


otomatik ücret toplama sisteminde, diğer banliyö bölgelerinde kullanılan abonman kartları

yerine kullanılan, tam ve öğrenci olmak üzere satılan aylık elekronik abonmanlardır.

Akbilli banliyö abonmanları, müĢteriler tarafından ibraz edilecek resimli kimlik

kartlarına, yine müĢteriler tarafından ĠETT’den alınacak Akbil çipleri yerleĢtirilerek veya

ĠETT abonmanlarına yükleme yapılmak suretiyle kullanılmaktadır. Akbilli banliyö

abonmanlarının geçerlilik süresi, herhangi bir tarihten itibaren 31 gün olup, bu süre dolum

yapıldığı tarihten itibaren baĢlamakta, geçerlilik süresi içinde kullanıcılara ekonomik bir

seyahat imkanı vermektedir. Bu abonmanlar için, aynı istasyonda 15 dakikadan önce ikinci

bir kullanım hakkı verilmemektedir. 5 günden daha az geçerlilik süresi kalan kullanıcıların,

yeni abonman dolumu yaptırabilmeleri mümkün olup, kalan gün sayısına aylık gün

sayısı(31gün) otomatik olarak eklenir. Aynı Akbile TCDD banliyö abonmanı, ĠETT

abonmanı ve kontür yüklenebilmektedir.

Abonman satıĢları Akbilli Banliyö Abonmanı SatıĢ Ünitesi tarafından yapılmakta ve

abonman yüklemesi yapan müĢteriye bu makine tarafından son kullanma tarihinin

belirtildiği satıĢ fiĢi verilmektedir. Akbilli banliyö abonmanı satıĢları Ġstanbul, Bakırköy,

Halkalı, HaydarpaĢa, Bostancı, Pendik ve Gebze Garlarındaki Akbilli Banliyö Abonmanı

SatıĢ Üniteleri tarafından satılmaktadır.

1.2. Anahat Yolcu TaĢımaları

Ülkemizde anahat yolcu taĢıma güzergahlarına göre bazı trenler Ģunlardır:

6

Ankara - Ġstanbul - Ankara güzergahında iĢleyen trenler;

BaĢkent Ekspresi

Cumhuriyet Ekspresi

Fatih Ekspresi

Boğaziçi Ekspresi

Anadolu Ekspresi

Ankara Ekspresi;

Ankara - Ġzmir - Ankara güzergahında iĢleyen trenler;

9 Eylül Ekspresi

Ġzmir Mavi Treni

Karesi Ekspresi;

Ege Ekspresi;

Ġstanbul - Kars - Ġstanbul güzergahında iĢleyen trenler;

Doğu Ekspresi; .

Erzurum Ekspresi;.

Ġstanbul - Bandırma - Ġzmir - Bandırma - Ġstanbul güzergahında iĢleyen trenler;

6 Eylül Ekspresi;

17 Eylül Ekspresi;

Ġstanbul - Gaziantep - Ġstanbul güzergahında iĢleyen trenler;

Toros Ekspresi;

Ġçanadolu Mavi Treni;

Meram Ekspresi;

Ġstanbul - Denizli - Ġstanbul güzergahında iĢleyen trenler;

Pamukkale Ekspresi;

Ġstanbul - Kurtalan/Tatvan - Ġstanbul güzergahında iĢleyen trenler;

Vangölü Ekspresi;

Güney Ekspresi;.

4 Eylül Mavi Treni;

Ankara - Adana - Ankara güzergahında iĢleyen trenler;

Çukurova Mavi Treni;

7

Ankara - Zonguldak - Ankara güzergahında iĢleyen trenler;

Karaelmas Ekspresi;

Isparta - Ġzmir - Isparta güzergahında iĢleyen trenler;

Göller Ekspresi;

Adana - Elazığ - Adana güzergahında iĢleyen trenler;

Fırat Ekspresi;

Ülkemizde anahat yolcu taĢımacılığı yanında bölgesel yolcu taĢımacılığı yapılan

trenlerde vardır. Güzergahlarına göre bölgesel trenler Ģunlardır:

Trakya Bölgesel Yolcu Trenleri

HaydarpaĢa - Adapazarı Bölgesel Yolcu Trenleri

Ankara-Polatlı Bölgesel Yolcu Trenleri

Kırıkkale-Ankara Ray Otobüsü

Zonguldak-Karabük Bölgesel Yolcu Trenleri

Adana-Diyarbakır Bölgesel Yolcu Treni

Diyarbakır-Kurtalan Bölgesel Yolcu Treni

Samsun-Sivas Bölgesel Yolcu Trenleri

Samsun-ÇarĢamba Bölgesel Yolcu Trenleri

Amasya-Suluova Ray Otobüsü

Sivas-Divriği Bölgesel Yolcu Treni

Kayseri-Adana Erciyes Ray Otobüsü

Erzincan-Divriği Bölgesel Yolcu Treni

Kars-Akkaya Bölgesel Yolcu Trenleri

Elazığ-Tatvan Bölgesel Yolcu Treni

Van-Kapıköy Bölgesel Yolcu Treni

Mersin-Adana-Ġskenderun Bölgesel Yolcu Trenleri

Mersin-Adana-Osmaniye-Ġslahiye Bölgesel Yolcu Treni

Meydanekbez-FevzipaĢa Bölgesel Yolcu Treni

Gaziantep-Nusaybin Bölgesel Yolcu Treni

Afyon-EskiĢehir Bölgesel Yolcu Treni

Konya-EskiĢehir Bölgesel Yolcu Treni

Balıkesir-Kütahya Bölgesel Yolcu Treni

Basmane-Denizli-Afyon Bölgesel Yolcu Trenleri

Basmane-Torbalı-ÖdemiĢ Bölgesel Yolcu Trenleri

Basmane-UĢak Bölgesel Yolcu Trenleri

1.2.1. Yolcu Tren ÇeĢitleri

Banliyö trenleri, Süper ekspres, mavi tren, ekspres, bölgesel ekspres, ray otobüsü ve

mototren ile normal yolcu, karma yolcu ve özel yolcu treni olmak üzere dokuz gruba ayrılır.

8

1.2.1.1. Banliyö Trenleri

Büyük kentlerin Genel Müdürlükçe belirlenen kesimlerinde toplu yolcu taĢıması

yapan trenlerdir. (Örnek; Ankara Banliyösü gibi)

1.2.1.2. Süper Ekspresler

Hızlı ve konforlu trenler olup, büyük kentler arasında iĢleyen ara gar ve istasyonlarda

durdurulmayan trenlerdir. (Örnek; BaĢkent Ekspresi gibi)

1.2.1.3. Mavi Trenler

ĠĢledikleri bölgenin önemli merkezleri dıĢında durdurulmayan hızlı trenlerdir. (Örnek;

4 Eylül Mavi gibi)

1.2.1.4. Ekspres Trenler

Uzun mesafeli hızlı trenler olup, yolcusu yoğun olan yerlerde duran trenlerdir. (Örnek;

Doğu Ekspresi gibi)

1.2.1.5. Bölgesel Ekspresler

ĠĢledikleri bölgenin yolcusu yoğun olan merkezlerinde duran hızlı trenlerdir. (Örnek;

Karaelmes Ekspresi gibi)

1.2.1.6. Ray Otobüsü/Mototrenler

ĠĢledikleri bölgedeki bütün istasyon ve duraklarda duran, kısa mesafeler arasında

iĢleyen hızlı trenlerdir. (Örnek; Amasya-Suluova Ray Otobüsü gibi)

1.2.1.7. Normal Yolcu Trenleri

Kısa ve uzun mesafeli trenler olup, yerleĢim merkezleri arasında çalıĢan ve aradaki

bütün istasyonlar ile yolcusu yoğun olan duraklarda duran gerektiğinde karma (yük+yolcu

vagonu) olarak çalıĢan trenlerdir. (Örnek; Samsun-Sivas Bölgesel Yolcu Treni gibi)

1.2.1.8. Karma Yolcu Trenleri

Dizisinde yük vagonu da bulunan, iĢledikleri bölgenin istasyon ve durakları arasında

yolcu ve yük taĢıması yapan trenlerdir. (Örnek; Sivas-Divriği Karması gibi)

1.2.1.9. Özel Yolcu Trenleri

Genel Müdürlük ile diğer kiĢi, kurum ve kuruluĢların isteği üzerine tarifeli ve tarifesiz

olarak sefere konulan orerde gösterilmeyen yolcu trenleridir. (Örnek; G.A.P Treni gibi)

9

1.2.2. Seyahat Belgeleri

Anahat yolcu taĢımalarında seyahat belgeleri olarak karton bilet ve açık bilet olmak

üzere iki çeĢit bilet kullanılmaktadır.

1.2.2.1. Karton Biletler

Karton biletler üzerinde aĢağıdaki bilgiler bulunur:

XX X X XX XXX

a b c d e

a-Trenin Cinsi Kodu: Biletin satıldığı trenin cinsini gösteren rakam.

b-Sınıfı Kodu: Satılan biletin mevkisini gösteren rakam (I. veya II. mevki)

c-Yer Durumu Kodu: Satılan biletin numarasız, yer numaralı, kuĢetli, örtülü

kuĢetli veya yataklı olduğunu gösteren rakam

d-Tarife Durumu Kodu: Satılan biletin tam, indirimli, gidiĢ-dönüĢ veya ücretsiz

seyahat eden yolcu olduğunu gösteren rakam

e-Kilometre Kodu: Bilet üzerindeki çıkıĢ-varıĢ istasyonları arasındaki mesafe

yuvarlatıldıktan sonra 10’a bölünerek gösterilen rakamdır.

Resim 1.4: Karton Biletler

1.2.2.2. Açık Biletler

a) 3101 Form Yolcu Bileti ( Bilgisayar Bileti )

Bilgisayarlı bilet satıĢı ve yer rezervasyonu projesi kapsamında TCDD de ve bağlantılı

iĢyerinde bilgisayarlı bilet satıĢı yapılmaktadır.

b) 3288 Form Anahat Yolcu Bileti (Trenmatik Bileti)

Ankara, HaydarpaĢa ve EskiĢehir garlarında bulunan trenmatik cihazlarından fiziki

biletini almak isteyen internet müĢterisinin, kredi kartını dokundurması suretiyle otomatik

olarak verilen, TCDD internet bilet satıĢında kullanılan termal boca Ģeklindeki bilettir.

10

Resim 1.5: 3288 Form Anahat Yolcu Bileti

c) 3497 Model Anahat Yolcu Bileti

3497 Model anahat yolcu biletleri bilgisayarsız giĢelerden verilen 3 suret ve

kendinden kopyalı kağıdına basıldığından düzenlenmesi sırasında ayrıca karbon kağıdı

kullanılmaz. Blok halindeki bu biletin A nüshası 3231 modele kayden ay sonlarında ilgili

birimce Ticaret Dairesine gönderilir, B nüshası yolcuya verilir, C nüshası dip koçan olarak

teslim eden GiĢe meurunda kalır, blokun bitiminde iĢ yerine teslim edilerek iĢyerinde kalır.

3497 Model anahat yolcu biletlerinin üzerindeki bilgilerin okunaklı, noksansız ve

kodlu olması gerekmektedir. Blok halinde olan bu biletler sıra numarası atlanarak sıra harici

kullanılmaz, sıra numaralarının birbirini takip etmesi zorunludur. Her bilet bir yolcu için

düzenir. Sadece grup tarifesi kapsamında olan yolcuların hepsine birden tek bilet düzenlenir.

Biletin sağ üst köĢesinde yer alan bileti düzenleyen ifadesinin altına giĢenin bağlı

bulunduğu gar ismi ve kodu yazılır. (Örneğin: Ankara:2503)

Biletin üst köĢesinde yer alan çıkıĢ ve varıĢ istasyon isimleri ile kodu okunaklı bir

Ģekilde yazılır. (Örneğin:ÇıkıĢ Garı:Adana, Kodu:6503, VarıĢ Garı:Mersin, Kodu:6585)

Seyahat edilen trenin adı hanesine trenin adı mutlaka yazılır. (Örneğin: Bölgesel

Ekspres veya Boğaziçi Ekspresi gibi.)

Tarife indirim ve nedeni haneleri yolcunun niteliğine göre doldurulur. (Örneğin:

Tarife; 03 veya 01 veya 04, Ġndirim; %20, Nedeni; Öğrenci, tam, asker gibi.)

11

Resim 1.6: 3497 Model Anahat Yolcu Bileti

Yolcu sayısı hanesi sadece en az 12 kiĢilik grupların seyahati sırasında doldurulur.

Mevki hanesinde belirtilen I ve II rakamları yolcunun seyahat ettiği mevkiye göre yuvarlak

içine alınır. Biletin düzenlendiği tarih, ilgili hanesine rakamlarla yazılır. Yapılan iĢlem

hanesine yapılan iĢlemin türüne göre düzenlir. Örtülü kuĢet farkı kodu 04 Ģeklinde yazılır.

Ücretsiz seyahat hakkına sahip yolcuların gazi kartı, servis kartı 3625 model numaraları ile

dönüĢ için yer numarası almak için gidiĢ-dönüĢ biletinin numarası .... nolu belge ile

geçerlidir. Biletin alt orta kısmında yer alan ücret haneleri rakam ve yazı ile belilenir. Biletin

ortasında yer alan Tren resminin altına Tren numarası, Takvim resminin altına seyahat tarihi,

saat resminin altına hareket saati, vagon resminin altına kaç numaralı vagon olduğu, koltuk

resminin altına yer numarası yazılır. Yolcu yataklı vagonda seyahat edecekse koltuk no ile

kuĢet no haneleri boĢ bırakılır sedece yatak resmi bulunan hanenin yanındaki bulunan

rakamlardan biri yuvarlak içine alınarak (1,2,3 veya 4 yataklı) altına yatak numarası yazılır.

KuĢetli vagonda seyahat için koltuk no ile yatak no haneleri boĢ bırakılarak kuĢetli no

hanesine yer numarası yazılır, örtülü veya örtüsüz tercihinde istenmeyenin üstü çizilmek

suretiyle belirtilir. Biletin sağ alt köĢesinde yer alan rezervasyon bölümü, bilgisayardan yer

numarası alınması halinde kullanılır. Kontrol yazan haneye ise bileti düzenleyen giĢe

memuru sicil numarası yazarak imzalar. Ayrıca giĢeler kontrol bölümüne gar veya istasyon

mührünü basar. Biletin düzenlenmesi sırasında romen rakamı kullanılmaz. Bilete yazılacak

tarife ve iĢlem kodlarına, ekli listelerde belirtilen tarife ve iĢlem kodları yazılır. 3497 Model

anahat yolcu biletinin A, B, C nüshalı olanları (kapaksız) giĢelerde, yine A ,B, C, D

nüshadan ibaret olan ve kapaklı olanları ise acenteler tarafından kullanılmaktadır.

d) Anahat Abonman Kartları

Tam ve öğrenci aylık anahat abonmanları, iki bölge ve tek mevki (1.mevki) olarak

düzenlenir.

12

Resim 1.7: Anahat Abonman Kartı (II. Bölge)

I. Bölge abonmanlar 1-75 km. mesafede, II. Bölge abonmanlar 1- 150 km. mesafede

geçerlidir. Abonmanlar, geçerli olduğu parkur dahilindeki banliyö trenleri, normal yolcu

trenleri, ray otobüsü, mototren, bölgesel ekspres ve yer istememek koĢuluyla ekspres

trenlerinde mevki farkı gözetilmeksizin geçerlidir. Abonman üzerinde belirtilen parkur ve

trenler dıĢında seyahat edilmesi halinde yolcu biletsiz iĢlemine tabi tutulmaktadır.

e) Tren-Tur Tarifesi

ġebekede iĢleyen anahat yolcu trenleri, yataklı vagonlar ve banliyö trenlerinde geçerli

olan yolculara bir aylık sürede sınırsız seyahat hakkı tanıyan bir taĢıma sistemidir.

f) Biletlerin Geçerliliği

Anahat biletleri yolculuk edilecek trenin cinsine, mevkiine ve yolcunun niteliğine göre

satıldığı tarihteki tren için geçerlidir.

g) TaĢıma Ücretleri

Anahat yolcu trenleri ile önceden bilet alınarak yolculuk edenlere yolculuk edilen

trenin cinsi ile mevkiine göre “Tam veya Ġndirimli” ücretler uygulanır.

Ancak trene biletsiz binenler ile biletin gösterdiği mevkiden bir üst mevkide yolculuk

eden veya indirimli bilet aldığı halde indirime esas belgeyi gösteremeyenlere, bilette yazılı

tren cinsinden baĢka bir trende yolculuk edenlere; biletsiz, mevki farkı, sürat veya tren farkı

ve tama çıkarma iĢlemi hesaplanarak uygulanır.

h) Tam Ücret

Ġndirimli ücretlerden faydalanmayan yolculara uygulanan ücrettir.

1.2.3. Ġndirimler

Ġndirimler TCDD Yolcu Tarifesi gereğince taĢıma ücretlerine uygulanan değiĢik

oranlardaki ücretlerdir. Anahat yolcu trenlerinde indirimli seyahat edebilenler;

13

1.2.3.1. % 20 Ġndirimle Seyahat Edecekler

Askeri kimliğe sahip yolcular,

Öğrenciler,

Öğretmenler,

GidiĢ-dönüĢ bileti alanlar,

Grup yolcular (en az 12 kiĢiden oluĢan),

60 YaĢ ve üstündekiler,

TCDD personeli (memur, sözleĢmeli memur, daimi iĢci, geçici iĢçinin kendisi,

eĢi ve aile beyannamesindeki çocukları, TCDD emeklisi ve eĢi),

Özürlüler,

Yerli ve yabancı basın kartı sahipleri,

1.2.3.2. Ücretsiz Seyahat Edecekler

Görevli TCDD Personeli

Görevli askeri personel

Görevli polisler

Görevli sağlık elemanları

Gaziler

ġehit çocukları

0-7 yaĢ ( 8 yaĢına kadar ) çocuklar. Belgelerini ibraz etmek Ģartıyla ücretsiz

seyahat ederler

1.3. Uluslararası Yolcu TaĢımaları

Demiryolu ile yabancı ülkelerden ülkemize gelecek veya ülkemizden yabancı ülkelere

gidecek yada ülkemizi transit geçecek yolculara; yolcu ve bagajların uluslararası taĢınması

için ortak tarife (TCV) ve Ortadoğu demiryolları uluslararası yolcu tarifesi (CMO)

hükümleri uygulanır.

1.3.1. Ülkemizden Avrupa Yönüne Yolcu Tren Bağlantıları

Ülkemiz ile Avrupa ülkeleri arasındaki tren bağlantısı Ġstanbul - BükreĢ - Ġstanbul

arasında her gün karĢılıklı çalıĢan Bosfor Ekspresi ve Ġstanbul - Selanik - Ġstanbul arasında

her gün karĢılıklı çalıĢan trenle sağlanmaktadır.

Ġstanbul - Sofya, Ġstanbul - Belgrad, Ġstanbul- BudapeĢte ve Ġstanbul - KiĢinev

bağlantısı Bosfor Ekspresine bağlanan vagonlarla sağlanmaktadır.

1.3.2. Orta Doğu Ülkelerine Yapılan TaĢımalar

1.3.2.1. Türkiye - Ġran

Türkiye ile Ġran arasındaki demiryolu bağlantısı Ġstanbul – Tahran - Ġstanbul arasında

haftada bir gün çalıĢan ve kuĢetli vagonlardan teĢkil edilmiĢ Trans Asya treni ve Van- Tebriz

- Van arasında haftada bir gün çalıĢan ve I mevkii kuĢetli vagonlardan teĢkil edilmiĢ tren ile

sağlanmaktadır.

14

1.3.2.2. Türkiye - Suriye

Türkiye ile Suriye arasındaki demiryolu bağlantısı Ġstanbul - Gaziantep - Ġstanbul

arasında çalıĢan Toros Ekspresine haftada bir gün ilave edilen yataklı vagon ile

sağlanmaktadır.

1.3.2.3. Ġran - Türkiye - Suriye

Ġran ile Suriye arasındaki demiryolu bağlantısı, ülkemizi transit geçerek Tahran - ġam

arasında haftada bir gün çalıĢan yolcu treni ile sağlanmaktadır. Söz konusu tren ġam -Tatvan

arasında pulman ve yataklı vagonlarla, Van - Tahran arasında kuĢetli vagonlarla teĢkil

edilmektedir.

1.3.2.4. Türkiye - Irak

Türkiye ile Irak arasındaki demiryolu bağlantısı, Gaziantep - Bağdat - Gaziantep

arasında haftada bir gün çalıĢan ve yataklı vagonlardan teĢkil edilmiĢ tren ile sağlanmaktadır.

Ancak, Irak'taki meydana gelen olaylar nedeniyle, söz konusu trenin seferleri geçici olarak

durdurulmuĢtur.

1.4. Özel Yolcu Tren TaĢımaları

Yolcu taĢımacılığı amacıyla TCDD’den özel tren, özel vagon, özel salon vagonu,

konferans veya tiyatro vagonu kiralanmak istenmesi halinde özel tren ve özel vagon tarifesi

hükümleri uygulanır.

1.4.1. Özel Tren Ücreti

Bir özel tren ücreti; (1) lokomotif, (1) furgon, (1) jeneratör veya sofaj, (1) yolcu

vagonundan meydana gelen dizi esas alınarak hesaplanır ( Ücret hesabında furgon, jeneratör

veya sofaj yerine yolcu vagonu bağlanamaz). Bu dizideki yolcu vagonu yerine daha düĢük

ücretli baĢka bir vagonun istenilmesi halinde ücret indirimi yapılmaz. Özel Tren dizisinin

ücreti; km. baĢına 3,50 Avro’dur. Yukarıda belirtilen bu özel tren dizisinde, ilave lokomotif

ve vagon talep edildiği takdirde, özel tren ücreti ile ilave lokomotif ve vagon için 1000

km.ye kadar aĢağıdaki ücretler alınır. 1000 km.den sonraki mesafeler için ise %20 indirimli

olarak hesaplanarak toplam ücret bulunur.

KM. BAġINA ÜCRET AVRO (€)

Lokomotif için…………………………………………4,50

Sofaj ve jeneratör vagonu için…………………………4,50

Özel Salon, tiyatro vb.vagonlar için…………………...0,75

Konferans vagonu için…………………………………0,75

Yataklı vagon için……………………………….……..0,75

Yolcu vagonu için (Pulman, kuĢetli, kompartımanlı) ....0,75

Yemekli vagon için……………………………….……0,50

Servis vagonu için………………………………….…..0,50

Yük vagonu için (dingil baĢına)…………………….….0,20

15

Özel trenle yapılacak seyahatlerin dıĢında sadece özel vagon talep edilmesi halinde,

kilometrik kırılma dikkate alınmaksızın aĢağıdaki ücretler alınır. Ancak, 1000 km.den fazla

mesafelerde yolcu ve yataklı vagonlarda %20 indirim uygulanır.

KM. BAġINA ÜCRET AVRO (€)

Yolcu vagonu için……………………………..………1,30

Yataklı vagon için……………………………………..1,10

Özel Salon, tiyatro vb.vagonlar için ………………...1,00

Konferans vagonu için ………………………………1,00

Yemekli vagon için……………………………………0,50

Özel Trende bulunan çeken ve çekilen araçların taĢımanın baĢlangıcından itibaren

istasyonlarda bekletilmesi halinde, aĢağıda gösterilen ücretler alınır;

SAAT BAġINA ÜCRET AVRO (€)

Özel Trende …………………………………………..12

Özel Trene ilave her lokomotif için ……………….…..9

Sofaj ve jeneratör vagonu için …………………………6

Özel Trene ilave her vagon için ……………………….3

Özel Trenin dıĢındaki özel vagon, özel salon vagonu ve konferans vagonundan saat

baĢına 3,00 Avro ( € ) ücret alınır. Özel tren, özel vagon, özel salon vagonu ve konferans

vagonundan diğer çeken ve çekilen araçların itinererinde belirtilen sürelerden fazla

bekletilmesi halinde sadece çıkıĢ ve varıĢ istasyonlarındaki beklemeler için toplam (12) saat

muafiyet süresi tanınır ve bu (12) saatlik muafiyet için bekleme ücreti alınmaz. Bekleme

süresi hesabında (30) dakikadan az kesirler dikkate alınmaz. (30) dakika ve daha fazla

kesirler tama yuvarlatılır.

1.4.2. En Az TaĢıma Ücreti

Özel Tren (talep edilen toplam vagon üzerinden), özel vagon, özel salon vagonu,

konferans vagonu ile diğer çeken ve çekilen araçların ücretleri çıkıĢ istasyonundan varıĢ

istasyonuna kadar olan mesafe esas alınarak hesaplanır. Bu ücretler aĢağıda yer alan

ücretlerden az olamaz. Özel trenden en az 1500 Avro (€) ve Özel vagon, özel salon,

konferans, tiyatro vb. vagonlardan en az 300 Avro (€) alınır.

1.4.3. Kahvaltı ve Yemek Ücreti

Özel tren, özel salon vagonu ve konferans vagonunda, yiyecek içecek taleplerinin

TCDD tarafından karĢılanması halinde, alınacak kahvaltı ve yemek ücretleri için, süper

ekspres trenleri yemekli vagonlarında uygulanan kahvaltı ve yemek ücretleri uygulanır.

Kahvaltı ve yemek ücretleri hesabında ücret kesirleri tama yuvarlatılır.

1.4.4. Diğer Uygulama KoĢulları

Yolcu vagonlarında yer adedinden fazla yolcunun seyahat etmesine izin verilmez.

Yemekli vagon taĢıma amaçlı olmayıp, sadece yemek hizmeti için kiralanır. Askeri yolcu

taĢımalarında da bu tarife uygulanır. Yataklı vagonlarla yapılan yolculuklarda bu vagonlarda

16

geceleme yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın kiĢi ve geceleme sayısı üzerinden tarifesine

göre ayrıca servis ücreti de alınır. Yolcu taĢımalarının yoğun olduğu dönemlerde bu tarife

gereğince alınacak ücretler %25 oranına kadar yükseltilir.

1.5. Bilet Ġade ve DeğiĢtirme ĠĢlemleri

1.5.1. Bilet Ġade ĠĢlemleri

Önceden alınan bilet ve abonman ücretlerinin geri verilmesinde uygulanacak esaslar

aĢağıda belirtilmiĢtir. Bilet ücretlerinin geri verilme iĢleminin yapılabilmesi için biletin

yetkililerce vize edilmesi zorunludur.

Vize; nedeni konusunda bilet üzerine gerekli bilgiler yazılmak suretiyle yetkililer

tarafından imzalanıp resmi mühürle onaylanma iĢlemidir. Vize trenin hareketinden önce

yapılır. Vize yapmaya yetkili olanlar; garlarda; gar müdürü, gar Ģefi, yardımcıları veya

vekilleri, istasyonlarda; istasyon Ģefi, yardımcıları veya vekilleri, acentelerde; acente

yetkilileri, müstakil giĢelerde; giĢe Ģefleri, trenlerde; tren Ģefleridir. Vize iĢlemine tabi

tutulan bilete ait yer, kuĢet, örtülü kuĢet veya yatağın baĢka bir yolcuya tahsisi için vize

yapan ünite tarafından biletin satıldığı yere bilgi verilmesi zorunludur.

1.5.1.1. Ücretlerinde Kesinti Yapılmayan Ġade Biletler

Aynı yer için birden fazla (mükerrer) bilet satılması halinde, seyahat edilecek trenin

seferden kaldırılması, yataklı vagonların yolcu treninden çıkartılması, kuĢetli vagon yerine

numaralı vagon verilmesi durumlarında, doğal olaylar nedeniyle yolculuğun kesintiye

uğraması halinde (doğal olay sonucu demiryolu kapanmıĢ ise) durumu kanıtlamak üzere

herhangi bir belgenin getirilmesine gerek yoktur. Bu durumda vize edilmiĢ biletlerin

ücretleri geri verilir. Ancak, yolcuların TCDD tarafından temin edilecek araçlarla

seyahatlerinin devamı sağlandığı takdirde bu biletlerin ücretleri iade edilmez. Diğer taraftan,

yolcunun aktarma sırasında yolculuktan vazgeçmesi halinde seyahat edilmeyen kısmın ücreti

aynen iade edilir.

Hastalık halinde; resmi mühürlü hastalık raporunun ibrazı zorunlu olup, bu koĢula haiz

biletin vize edilmesi gerekmez. Ölüm halinde; ölüm seyahat edilecek trenin hareketinden

önce veya seyahat sırasında olmuĢ ise olayı kanıtlayacak belgenin ibrazı halinde ölen kiĢinin

beraberinde ise aile fertlerinin her türlü bilet ücreti vize aranmaksızın geri verilir. Resmi

makamlarca yolculuktan alıkonma halinde; vize aranmaksızın her türlü bilet ücreti geri

verilir. ĠĢletme zorunluluğu nedeniyle hiç kullanılmayan her türlü abonmanlarda, yolculuğun

baĢlayacağı gar ve istasyona trenin 3 saat ve daha fazla tehirli geleceği veya kalkacağı

anlaĢılan trenlerin biletleri iĢyeri amirinin veya vekilinin imzası ile, ücret kesintisiz iade

edilir.

1.5.1.2. Ücretlerinde Kesinti Yapılacak Ġade Biletler

Trenin hareket gününden önce hiç kullanılmadan iade edilen biletlerde %10, trenin

hareket gününde (hareketinden önce) hiç kullanılmadan iade edilen biletlerde %20, iĢletme

zorunluluğu nedeniyle, geçerlilik süresi içerisinde olmak koĢuluyla, banliyö ve anahat

abonman kartlarının iadesinin talep edilmesi halinde, abonman ücreti 30 güne bölünerek,

17

günlük ücret bulunur ve kullanılan gün sayısı ile çarpılıp, kullanılan süreye ait ücret, toplam

ücretten düĢülerek, kalan kısım yolcuya iade edilir. Yolculuk esnasında trenin 5 saat ve daha

fazla tehirli olması durumunda, yolcunun trende seyahatini yarıda keserek baĢka araçlarla

seyahatini devam ettirmek istemesi halinde, tren Ģefinin vizesi ile yolculuk edilen mesafeye

kadar olan bilet ücreti düĢülerek kalan ücreti yolcuya iade edilir. Ġndirimli bilet ise indirimi

esas alınmadan seyahat edilen kısmın ücreti düĢülür.

1.5.1.3. Ücretleri Kesintili veya Kesintisiz Ġade Edilecek Biletler Ġçin Yapılacak ĠĢlem

Aksine bir hüküm yoksa kesinti, bilet, kuĢet, örtülü kuĢet ve yatak ücreti toplamı

üzerinden yapılır. Bu durumda, 3153 model düzenlenerek, iade biletin (varsa diğer belgeleri

ile ) ücreti yazılır. Bunun altına kesinti oranına göre, kesinti miktarı kaydedilir ve birbirinden

çıkartılarak kalan kısım bilet sahibine geri verilir (Bu Ģekilde bir iadede tüm belgelerin vizeli

olması gerekmektedir).

Ayrıca, düzenlenen 3153 modele iade bilet ve belgelerin tarih, No.su, çıkıĢ-varıĢ

istasyon adı, Ģahıs adı ve adresi mutlaka yazılır). 3153 modelin (B) nüshası yolcuya verilir,

düzenlenecek 3118 modelin bir nüshası iĢyerinin bulunduğu Mali ĠĢler Müdürlüğüne

gönderilir. 3153 modelin (A) nüshası ile 3118 modelin diğer nüshası ve iade tüm biletlerle

birbirine ekli olarak ay sonunda Ticaret Dairesi BaĢkanlığına intikal ettirilir. (C) nüshası

iĢyerinde kalır. Bu Ģekil iadede, iade miktarı 3410 modelde “iade bilet” adı altında gösterilir.

Aksine bir hüküm yoksa ücretlerinden kesinti yapılmayacak hallerde, kesintisiz iade

iĢlemi; bilet ücreti, kuĢet, örtülü kuĢet ve yatak ücreti toplamı üzerinden yapılır. Bu durumda,

kesintisiz iadeye tabi bilet ve belgelerin tümü yolculardan geri alınarak 3153 modele kayden

ücreti iade edilir. 3153 modelin (A) ve (B) nüshası düzenlenecek 3118 modelin bir nüshası

ayrıca bilet ve belgeler 3410 modele eklenerek ay sonunda doğrudan Ticaret Dairesi

BaĢkanlığına gönderilir. Bu belgelerin 3410 modele ekli olarak gönderilmesi sırasında

belgelerdeki noksanlıklardan iĢyeri sorumludur. Kesintisiz iade iĢleminde 3153 modele iade

bilet ve belgelerin tarih ve no.su, çıkıĢ-varıĢ istasyonu, bilet sahibinin adı ve adresi yazılır.

18

Resim 1.8: 3153 Model Yolcu Bileti Ġade Makbuzu

1.5.1.4. GidiĢ-DönüĢ Biletlerinin Ġadesinde Yapılacak ĠĢlemler

Trenin hareket gününden önce, hiç kullanılmadan iade edilen her türlü (kuĢet, örtülü

kuĢet, yataklı dahil) gidiĢ-dönüĢ biletinde sadece gidiĢ kısmına ait ücret üzerinden (toplam

ücretin yarısından ) %10 kesinti yapılarak, kalan kısmı aynen iade edilir. Trenin hareket

gününde (hareketinden önce) hiç kullanılmadan iade edilen her türlü (kuĢet, örtülü kuĢet ve

yataklı dahil) gidiĢ-dönüĢ biletlerinde, sadece gidiĢ kısmına ait ücret üzerinden (toplam

ücretin yarısından) %20 kesinti yapılarak kalan kısmı aynen iade edilir. Gerek gidiĢ kısmı

kullanılmıĢ olan, gerekse treni kaçırması sebebiyle gidiĢi kullanılmıĢ sayılan her türlü

(KuĢet, örtülü kuĢet ve yataklı dahil) gidiĢ-dönüĢ biletinin seyahatten vazgeçilmesi nedeniyle

dönüĢ kısmı iade edildiği takdirde, gününden önce yapılan taleplerde 1. paragrafa göre,

gününde ise 2. paragrafa göre iĢlem yapılır.

1.5.1.5. Ücretleri Ġade Edilmeyecek Biletler

Bu tarifede yer alan esaslardan aksine bir hüküm yoksa; trenin hareketinden sonra iade

edilen, vize yapılması gerektiği halde vizesi olmayan, ücretinin iadesi istenildiği halde aslı

ibraz edilmeyen, bilet, kuĢet, örtülü kuĢet ile yatak ücreti geri verilmez.

1.5.2. DeğiĢtirilen Biletler

Trenin hareketinden önce, gerek gidiĢ gerekse gidiĢ-dönüĢ biletleri için istenilen

değiĢtirme iĢlemi yeni bir bilet alınarak her iki biletin birlikte iade giĢesine ibrazı ile

19

kesintisiz yapılır. Ancak, değiĢtirilen bilet bedelinin %50 ve daha fazla eksilmesi halinde

iade edilen bilet bedelinden %10 kesinti yapılarak kalan kısmı iade edilir.

1.5.2.1. Grup Biletlerinde Yapılacak ĠĢlem

Grup seyahatlerinde yataklı vagonda yapılacak grup seyahati dahil grubun bir

kısmının veya tamamının yolculuktan vazgeçmesi halinde veya değiĢtirme iĢlemlerinde;

trenin hareket gününde (hareketinden önce) yapılacak iadede, bilet ücretinin %50’si kesilir.

Trenin hareket günü hariç 1 gün ile 5 gün öncesi arasındaki günlerde yapılacak iadede, iade

bilet ücretinin %30’u kesilir. Trenin hareket günü hariç 6 gün ve daha fazla öncesi günlerde

yapılacak iadede, bilet ücretinin %10’u kesilir. Tren hareket ettikten sonra yapılacak iade

kabul edilmez ve herhangi bir ücret geri verilmez. Trenin hareket gününden önce, biletin

geçerli bulunduğu trenin; cinsinin, seyahat tarihinin, varıĢ garının, mevkinin,(örneğin; 4

yataklının 3, 2veya 1 yataklıya; 3 yataklının 2 veya 1 yataklıya; 2 yataklının 1 yataklıya

dönüĢtürülmek suretiyle yatak sayısının azaltılması), yer numarasının değiĢtirilmesi halinde

%10 kesinti yapılır. Ancak, bu taleplerden herhangi birisinin trenin hareket gününde

(hareketinden önce) olması halinde %30 kesinti yapılır.

Trenin hareketinden önce ( hareket günü dahil) aynı tren için yataklı biletinin üst

sayıya çıkartılarak değiĢtirilmesi halinde (Örneğin: 1 yatağın 2, 3 veya 4 yatağa; 2 yatağın 3

veya 4 yatağa; 3 yatağın 4 yatağa dönüĢtürülmek suretiyle yatak sayısının artırılması

halinde) kesinti yapılmaz.

1.5.2.2. Kaybedilen Biletler Ġçin Yapılacak ĠĢlem

Trenin hareketinden önce kaybedilen ve ikinci kez alınan bilet ücretinde yapılacak

iĢlem Ģöyledir: Ġlk aldığı bileti kaybeden yolcunun, ikinci kez bilet alırken giĢede; yeni aldığı

biletin üzerine evvelce aldığı bileti kaybettiğine dair bir açıklama yazdırması zorunlu olup,

kaybedilen biletin daha sonra bulunması halinde, her iki biletin TCDD’ye ibrazı Ģarttır. Bu

durumda, iptal iĢlemine tabi tutulmayan ve geçerliliği devam eden kayıp biletin ücreti aynen

iade edilir. Aksi halde iade iĢlemi yapılmaz.

Yolculuk sırasında trende kaybedilen ve bu nedenle biletsiz iĢlemi uygulanarak

kondüktör tarafından tahsil edilen 3127 model ücretinde yapılacak iĢlem Ģöyledir: Biletini

kaybeden yolcunun, trendeki görevlilere durumu bildirmesi ve “Biletsiz” iĢlemi

uygulanırken kondüktör tarafından düzenlenen 3127 modele konu hakkında gerekli açıklama

yazılıp, modelin tren Ģefince vize edilmesi zorunludur. Kaybedilen biletin bulunması ve vize

edilmiĢ 3127 modelle birlikte TCDD’ye ibrazı halinde kayıp biletin iptal iĢlemine tabi

tutulmamıĢ olması koĢuluyla trende düzenlenen 3127 model tutarı aynen geri verilir.

Kaybedilen yataklı veya grup bileti için yapılacak inceleme neticesinde, aynı tren için

ikinci defa bilet satıldığının tespit edilmesi halinde, kaybedilen yataklı veya grup bilet ücreti

kesintisiz geri verilir.

1.6. Bagaj TaĢımaları

1.6.1. Ücretsiz TaĢıtma Hakkı

20

Her yolcunun beraberinde kayıtsız ve ücretsiz olarak taĢınan eĢya dıĢında baĢka

ücretsiz taĢıtma hakkı yoktur.

1.6.2. Bagaj EĢyası Kabul Edilmeyen Trenler

Bazı trenlere bagaj eĢyası kabul edilmez. Bunlar; bagaj taĢımaya mahsus furgon ve

furgon bölmesi olmayan trenler ve Genel Müdürlükçe bagaj eĢyası kabul edilmeyeceği

genelgelerle bildirilen trenlerdir.

1.6.3. Bagaj ĠĢlemleri

Bagaj olarak taĢınan eĢyanın kayıt iĢlemleri istasyonlarda veya trende yapılabilir.

Ancak, kayıt iĢlemi yaptırılmak koĢuluyla bagaj iĢlemli olarak taĢınan eĢyanın üzerine; varıĢ

istasyonu ile alıcısının adı soyadı ve adresinin yazılması gerekir.

1.6.4. Banliyö Trenlerinde Bagaj ĠĢlemi

Genel olarak banliyö trenlerinde bagaj iĢlemli eĢya taĢımaya kabul edilmez. Bununla

birlikte, bu trenlerde taĢındığı görülen beher parçasının ağırlığı 50 Kg.ı geçmeyen eĢya veya

küçük evcil hayvanlardan, diğer yolcuları rahatsız etmeyecek, trene iniĢ ve biniĢleri

engellemeyecek nitelikteki eĢyalardan beher parça için ayrı ayrı 3222 model karĢılığı

ücretleri trende kondöktör tarafından tahsil edilir. Bu niteliklerin dıĢındaki eĢya ve hayvan

taĢımalarına izin verilmez.

1.6.5. Ġstasyonlarda Bagaj ĠĢlemi

Bagaj iĢlemi, eĢyanın gideceği trenin hareket gününde ve bagaj giĢesinin açık

bulunduğu sürede trenin hareketinden on beĢ dakika öncesine kadar yapılır.

Gerek yolcu tarafından ve gerekse trenle yolculuk etmeyecek Ģahıslar tarafından bagaj

olarak taĢıttırılmak istenen eĢya için istasyonlarda (3207 model) “Bagaj TaĢıma Belgesi”

düzenlenir. Bagaj taĢıma belgesi 4 nüshadan ibaret olup, taĢımanın yolcusu olmak veya

yolcusu olmaksızın yapılıĢına göre aĢağıda bildirildiği Ģekilde iĢlem yapılır.

1.6.6. Yolcusu Olmak KoĢuluyla Yapılan Bagaj ĠĢlemi

EĢyayı taĢıttıran Ģahsın trenle yolculuk etmesi halinde uygulanan bagaj iĢlemi olup,

düzenlenen bagaj taĢıma belgesinin 1.nüshası kendisine verilir. 2. nüsha eĢya ile birlikte

varıĢ istasyonuna gönderilir. Ġsteği halinde 3. nüsha eĢya sahibine verilir. Aksi halde 4. nüsha

ile birlikte çıkıĢ istasyonu tarafından aylık hesap evrakı ile birlikte Ticaret Dairesi

BaĢkanlığına gönderilir. VarıĢ istasyonu 1. nüshayı alarak 2. nüshanın arkasına yapıĢtırmak

suretiyle eĢyayı teslim eder. Bu nüshalar varıĢ istasyonunca aylık hesap evrakı ile birlikte

Ticaret Dairesi BaĢkanlığına gönderilir.

21

Resim 1.9: 3207 Model Bagaj TaĢıma Kağıdı

1.6.7. Yolcusu Olmaksızın Yapılan Bagaj ĠĢlemi

Bagaj taĢıması yaptıran Ģahsın tren ile yolculuk etmemesi halinde yapılan taĢıma olup,

düzenlenen bagaj taĢıma belgesine alıcının açık adresinin yazılması gerekir. TaĢıma

belgesinin 1. ve 2. nüshaları eĢya ile birlikte varıĢ istasyonuna, 3. nüsha isteği halinde

göndericiye verilerek 4. nüsha aylık hesap evrakı ile birlikte Ticaret Dairesi BaĢkanlığına

gönderilir. Gönderici istemediği takdirde 4. nüsha ile birlikte Ticaret Dairesi BaĢkanlığına

gönderilir. VarıĢ istasyonunda alıcının 2. nüshaya imzası alınmak suretiyle eĢya teslim edilir

ve isteği halinde 1. nüsha alıcıya verilir. 2. nüsha (alınmadığı takdirde 1. nüsha ile birlikte)

varıĢ istasyonu tarafından aylık hesap evrakı ile birlikte Ticaret Dairesi BaĢkanlığına

gönderilir.

1.6.8. EĢyanın Alıcısına Bildirilmesi

Gelen bagaj eĢyasının alıcısına bildirilme iĢlemi, sadece adresli ve yolcusu olmayan

bagajlar için zorunlu olup, duyurma iĢlemi yöresel imkanlara göre telefonla, kiĢisel

haberleĢme ile veya mektupla yapılabilir ve bu hususta taĢıma belgesinin uygun bir yerine

bilgi verilir. Bu iĢlem için eĢya sahibinden ayrıca ücret alınmaz. Adreslerdeki noksanlık veya

telefon numaralarındaki yanlıĢlık nedeniyle duyurunun yapılamaması veya geç

yapılmasından dolayı TCDD ĠĢletmesi sorumlu değildir. Duyurunun ulaĢmadığı ileri

sürülerek ardiye ücreti hesabında özel muafiyet tanınamaz.

22

1.6.9. TaĢıma Belgesine Yazılması Zorunlu Bilgiler

Parça adedi ile her parçanın cins ve nev’inin, her parça için ayrı ayrı değerinin,

gönderici ve alıcının isim soyadı ve adreslerinin (varsa telefon), her bir parçanın ağırlığı ile

taĢıma belgesine kayıtlı tüm eĢyanın toplam ağırlığının 3207 Modele yazılması zorunludur.

Belirtilen bilgiler taĢıma belgesini düzenleyen iĢyerince taĢıtıcıdan mutlaka sorulur, ancak

taĢıtıcının bu bilgileri vermemesi halinde meydana gelecek kayıp ve hasardan iĢletme

sorumlu tutulmaz.

1.6.10. Anahat Trenlerinde Bagaj ĠĢlemi

Anahat yolcu trenlerinde kayıt iĢlemi yaptırılmadan yolcunun beraberinde taĢındığı

görülen eĢya için trende görevlilerce 3219 Model düzenlenir. 4 nüshadan ibaret olan bu

modelin 1. nüshası yolcuya verilir. 2. nüsha eĢya ile birlikte varıĢ istasyonuna teslim edilir. 3.

nüsha, modeli zimmetinde bulunduran istasyona teslim edilir. 4. nüsha dip koçan olup,

buradaki numaralı etiketler eĢya üzerine yapıĢtırılır. Bu Ģekilde iĢleme tabi tutulan eĢya için,

eĢyanın tahmini ağırlığı göz önüne alınarak, taĢıma ücretini karĢılayacak miktarda ve asgari

ücretten az olmamak üzere depozito alınır.

Resim 1.10: 3219 Model TaĢıma Belgesi

EĢya furgona alınırsa eĢyanın değeri yolcudan öğrenilerek, model üzerine yazılır.

Yolcunun adı ve adresi yazılarak, imzası alınır. ĠĢleme tabi tutulan eĢya, niteliğine göre

yolcunun yanında bırakılabildiği gibi furgona da alınabilir. Ancak bu durumun ve alınan

depozito miktarının 3219 Model taĢıma belgesi üzerine yazılması gerekir.

23

EĢya furgonda taĢınmıĢ ise varıĢ istasyonundaki yetkililere eĢya ile birlikte taĢıma

belgesinin 2. nüshası teslim edilir. Yolcunun müracaatı üzerine istasyonda gerçek bagaj

taĢıma ücreti hesaplanarak depozitodan düĢülür. Artan miktar varsa geri verilir. Alınan

depozito taĢıma ücretini karĢılamazsa tamamlattırılır. 3219 Modelin 2. nüshasının arkasına

geri verilen miktarı ile eĢya sahibinin adı, soyadı ve adresi yazılıp, imzası alınır. Yolcudan

alınan 1. nüsha 2. nüsha ile birlikte alt alta getirilerek, aralarına karbon kağıdı koymak

suretiyle, yolcudan tahsil edilen ücret ile ücrete tabi ağırlık yazılarak, imzalanır. Ġsteği

halinde 1. nüsha yolcuya verilir. 2. nüsha varıĢ istasyonu tarafından Ticaret Dairesine

gönderilir. 3219 Modelin 3. nüshası, modeli zimmetinde bulunduran iĢyeri tarafından aylık

olarak Ticaret Dairesi BaĢkanlığına gönderilir. 4. nüsha dip koçan olarak iĢyerinde kalır ve 3

yıllık saklama süresi sonunda imha edilir.

EĢya yolcunun yanında taĢınmıĢ ise yine aynı iĢlem yapılır. Ancak varıĢ istasyonunda

yolcunun müracaat etmeksizin eĢyasını alıp gitmesi halinde alınan depozito irad kaydedilir.

GiĢesi açık olan iĢyerlerinden trene kayıtsız olarak alınan bagaj taĢıma ücretleri normal

taĢıma ücretinden %50 zamlı olarak hesaplanır.

1.6.11. GiĢesiz Durak ve Ġstasyonlardan Binen Yolcuların Bagaj ĠĢlemi

Bagaj taĢıma ücreti olarak, trene binilen yerden inilecek yere kadar olan mesafe için

normal ücret alınır. Ancak, 3219 model üzerine giĢesiz duraktan yolcunun bindiği belirtilir.

Yolcu taĢımalarına açık olduğu halde iĢletme zorunluluğu nedeniyle gidiĢte duruĢ

konulmamıĢ duraklarda inecek olan yolcuların bagajları, trenin duruĢu olan istasyondaki

durağa yapılır.

1.7. Serbest GeçiĢ Kartları ve Ücretsiz Yolcu TaĢımacılığı

AĢağıda belirtilen yolcular, anahat yolcu trenlerinde bilet ücreti ödemeden yolculuk

etme hakkı sağlayan belgeyi göstermeleri koĢuluyla ücretsiz seyahat ederler. Bu yolcular

kendilerine verilen ücretsiz yolculuk belgelerinde gösterilen mevkide yolculuk ederler.

Bir yolcunun eĢliğinde olmak ve ayrı bir yer istememek koĢuluyla 8 yaĢına

kadar (7 yaĢını tamamlayıncaya kadar) çocuklar,

Ġstiklal madalyası sahipleri, refakat eden eĢleri ve dul eĢleri,

Kore’de fiilen savaĢa katılmıĢ olan Kore savaĢı gazileri, refakat eden eĢleri ve

dul eĢleri,

Kıbrıs’ta fiilen görev alarak katılmıĢ olanlar, refakat eden eĢleri ve dul eĢleri,

TSK Vazife malülleri, Harp malülleri refakat eden eĢleri ve dul eĢleri,

AsayiĢ ve güvenliğin sağlanmasında görevli iken yaralanan veya sakatlananlar,

refakat eden eĢleri ve dul eĢleri,

Terörle mücadelede yaralanan veya sakatlananlar, refakat eden eĢleri ve dul

eĢleri, terörle mücadelede görevi esnasında Ģehit olanların (er veya erbaĢlar

dahil) reĢit olmayan çocukları, diğer sosyal güvenlik kuruluĢlarına tabi olarak

çalıĢmayan ve bu kuruluĢlardan aylık almayan kız çocukları, çalıĢarak hayatını

kazanamayacak Ģekilde malül ve muhtaç olan erkek çocukları, ana ve babaları.

24

Olağanüstü hal bölgesindeki olayların bastırılması için yapılan hava

operasyonlarında Ģehit olması sonucu harp malülü sayılanların reĢit olmayan

çocukları,

Görev gereği servis kartı, servis karnesi (yataklı dahil), görev permisi, erzak

kartı, okul kartı ve 3625 modelle seyahat edenler ve demiryolu araçlarında

görevli bulunan personel (Trafik cetveline kaydettirmek koĢuluyla)

1.8. Stok ve SatıĢ ĠĢlemlerine Ait Belgeler

1.8.1. Yolcu Bilet GiĢelerindeki Aylık Bilet SatıĢlarının Hesaplanması

3112 Model yolcu giĢelerine mahsus bilet satıĢ kayıt defterinin her sayfası ay sonunda

toplanır. Her sayfada belirlenen ücret toplamı 3112 model defter kayıt sırasına göre bir

kağıda yazılmak suretiyle aylık gelir yekünü bulunur. Bundan ayrı olarak giĢelerde

tutulmakta olan 3433 model yolcu giĢeleri yevmiye defteri günlük yekünleri aylık olarak

toplanır. 3112 model ile 3433 model aylık gelir yekünleri karĢılaĢtırılır. Uygunluk sağlandığı

takdirde 3422 model gelir teslim cetveli ile tali vezneye günlük olarak teslim edilen paraların

o ayın yekününe uyup uymadığı kontrol edilmek suretiyle aylık hesabın doğruluğu sağlanır.

Ayrıca yolcu günlük geliri, tali vezne veznedarı tarafından 3409 Model kasa defterinde tek

kalemde yolcu geliri olarak gösterilir.

1.8.2. Yolcu Bilet GiĢeleri Aylık Bilet SatıĢ Gelirinin Bildirilmesi

Yolcu bilet giĢeleri aylık bilet satıĢ gelirleri aĢağıda açıklandığı üzere Bilet SatıĢ

Bordroları düzenlemek suretiyle Ticaret Dairesi BaĢkanlığına bildirilir. Bilet satıĢ bordroları

karton bilet ve kağıt biletler olmak üzere iki usulde düzenlenmektedir.

1.8.2.1. Karton Bilet SatıĢ Bordrosu

Karton biletler için düzenlenen aylık bilet satıĢ bordrosu, giĢede bulunan karton

biletlerin ilk ve son numaraları göz önünde tutularak Bilgi ĠĢlem Daireisi tarafından IBM

makinelerinde hazırlanır. Bilgi ĠĢlem Daireisi tarafından hazırlanan karton bilet satıĢ

bordrolarında iĢ yeri ve tüm biletlerle ilgili bütün bilgiler bulunmaktadır. Bilgi ĠĢlem Daireisi

tarafından hazırlanan bu bordrolar Ticaret Daire BaĢkanlığı tarafından iĢyerlerine gönderilir.

Bilet satıĢ giĢelerinde Ticaret Daire BaĢkanlığı tarafından gönderilen bu bordrolara giĢe

memurları tarafından; her ay sonunda dolapta kalan bilet numarası, satılan bilet adedi, iptal

edilen bilet adedi (iptal biletler ayrı bir kağıda yapıĢtırılarak bordroya eklenir), satılan

biletlerin ücret tutarları yazılır. Kayıt iĢlemleri biten bilet satıĢ bordrosu, hesabın bildirildiği

ayı takip eden ayın en geç 3. günü Ticaret Daire BaĢkanlığına gönderilir.

1.8.2.2. Kağıt Bilet Aylık SatıĢ Bordrosu

Açık bilet ve anahat abonman satıĢı yapan iĢyerleri 3497 model açık bilet ve 3166,

3167 model anahat abonmanlarına ait; seri no, ilk no, son no, adedi, tutarı ile varsa;

bilgisayar nakit geliri, visa geliri ekspres tren tur geliri, yataklı tren tur geliri, 3127 Form

geliri, kitans geliri, 3101 Form bilgisayar iade geliri, 3153 Form geliri ve 3412 Model geliri

yazılır.

25

1.8.3. Bilet Talepleri

Yurtiçi yolcu taĢımalarında kullanılan biletlerin stok yeri Ticaret Dairesi BaĢkanlığı

olup, iĢyerleri karton bilet taleplerini 3108 Modele, açık bilet taleplerini ise 3232 Modele

kayden iĢyeri amirleri aracılığıyla Ticaret Dairesi BaĢkanlığından talep edilir.

1.9. Yolcu ve Bagaj Kitansları

1.9.1. 3194 Model Anahat Bagaj Kitansı

3194 model “Anahat Bagaj Kitansı” Anahat trenlerinde yolcu beraberinde taĢınan ve

her parçasının ağırlığı 50 kg.a kadar olan eĢya için 1-50 km. mesafe dahilinde en az ücret

tahsil edilerek verilir.

Resim 1.11: 3194 Model Anahat Bagaj Kitansı

1.9.2. 3196 Model Banliyö Yolcu Kitansı

GiĢesiz duraklardan veya giĢesi belli saatlerde kapalı olan durak ve istasyonlardan

banliyö trenlerine biletsiz binen yolcular için trende kondüktör tarafından düzenlenen bilettir.

II: Hamur kağıda basılmıĢtır. Biletsiz yolcudan normal banliyö ücreti alınır. Ankara ve

Ġzmir’deki banliyö bölgelerinde kullanılmaktadır.

1.9.3. 3198 Model Cezalı Banliyö Yolcu Kitansı

GiĢesi açık olan durak ve istasyonlardan banliyö trenlerine biletsiz binen yolcular için

trende kondüktör tarafından düzenlenen bilettir. II. hamur kağıda basılmıĢtır. Biletsiz

yolcudan normal banliyö ücretinin %100 zamlısı alınır. Ankara ve Ġzmir’deki banliyö

bölgelerinde kullanılmaktadır.

26

Resim 1.12: 3198 Model Cezalı Banliyö Yolcu Kitansı

1.10. Metro ve Hafif Raylı Sistemlerde Ücret Toplama

Metro ve hafif raylı sistemlerde ücret toplama iĢi elektronik ücret toplama sistemleri

ile yapılır. Bu sistemler toplu ulaĢımda teknolojinin getirmiĢ olduğu yeniliklerden azami

seviyede faydalanarak; güvenilir, kolaylıkla kontrol edilebilen, geriye dönük verilere

rahatlıkla ulaĢabilen, insan müdahalesini minimize eden otomasyon sistemidir. Bu sayede en

hızlı ve güvenli bir Ģekilde ücret toplanan, etkin ve kullanıĢlı hizmet veren sistemlerdir.

Kaçakları ve sahte bilet kullanımını önleyen sistemin genel yapısı; kart okuma cihazları ve

turnikeleri kontrol eden ve her istasyonda bir adet bulunan istasyon bilgisayarları ile bütün

istasyonları kontrol eden ana sistem dıĢında beĢ ana baĢlık altında toplanabilir:

1.10.1. Manyetik Kart ve Kontaksız Kartlar

Bunlar; Kağıt biletler, Manyetik biletler, Akıllı kartlar, Depozitosuz akıllı kartlar, Çok

amaçlı kartlar, Çipli kartlar, Çift arayüzlü mikroiĢlemcili biletlerdir.

Resim 1.13: Manyetik Biletler

27

Resim 1.14: Akıllı Kart ve KiĢiselleĢtirilmiĢ Akıllı Kart

1.10.2. Yolcu GiriĢ ve ÇıkıĢ Turnikeleri

Turnikeler hızlı, etkin ve güvenli yolcu geçiĢini sağlamak ve denetlemek için

tasarlanmıĢtır. Tüm toplu ulaĢım ağlarında kullanılabilir. Yana açılan veya dönen turnikeler,

tek yönlü veya tersine çevrilebilir turnikeler vardır.

Resim 1.15: Turnikeler

1.10.3. Kart Okuma Cihazları (Validatörler)

Turnike içerisinde manyetik kartlar ile kontaksız kartların kullanıldığı ve kullanıma

göre turnikeye açılıp kapanma komutları veren kart okuma cihazlarıdır. Kart okuma cihazları

(validatörler) ulaĢım ağında kullanılan manyetik kart veya biletlerin geçerliliğini denetlemek

ve bunları okumak için geliĢtirilmiĢtir. Kart okuyucularında akıllı kart ve manyetik biletler

karıĢık olarak okunabilir.

Yalnızca manyetik biletler - Edmonson veya ISO boyutunda

Yalnızca akıllı kartlar - ISO 14443 standardı (A, B veya A ve B)

Hem manyetik biletler hem de akıllı kartlar

28

Resim 1.16: Kart Okuyucular

Validatörler kredi değerlendirme makineleridir. Manyetik kartlar aĢağıda görülen

validatöre önden sarı kısma yerleĢtirildiğinde otamatik olarak geçiĢ okutulur. Kontaksız

kartlar ise validatöre 10 cm' ye kadar yaklaĢtırdıklarında, cihazın ekranında kartın içerisinde

kalan kredi miktarını görülür, aynı zamanda duyulan kısa bip sesi ile birlikte yeĢil ıĢık yanar

ve turnikeye açma komutu verilir. Validatörün kredi düĢümü için iĢlem süresi 0,2 saniye

civarındadır. Kart içerisindeki kredi azaldığında veya istenildiğinde yükleme yerlerinden

kredi yükletilmek sureti ile kartların kullanımına devam edilebilir.

Resim 1.17: Manyetik ve Kontaksız Validatör

1.10.4. Kart Dolum Makineleri

Kart dolum makineleri kontaksız kartlara kredi yüklemesi yapmaya yarar. Kart dolum

makineleri kart yükleme cihazları Ģehrin toplu taĢıma duraklarının yakınlarındaki bayilerde

bulunur. Bayiler master kartları aracılığıyla günlük kredilerini bağlı oldukları bankadan

çekerler ve yolcular kartlarını bu cihazlar sayesinde yükleyebilirler.

29

Resim 1.18: Kart Dolum Makinesi

1.10.5. El Kontrol Terminalleri

UlaĢım esnasında kullanılan manyetik kartlar veya kontaksız kartlar el kontrol

terminalleri ile kontrol edilir. El terminalleri; istasyonlarda bilet denetimi yapan görevliler

düĢünülerek üretilmiĢtir. Hafif ve kolay taĢınabilen bir özelliğe sahiptir. Manyetik bilet ve

akıllı kartları okuyup kontrol ederek, bilgileri ekranında göstermektedir.

Resim 1.19: El Terminalleri

Gün boyunca turnikelerde yapılan bütün aktiviteler (kullanılan biletler, bilet sayıları,

kullanım detayları, vb.) gibi bilgiler validatör cihazlarının hafızasında tutulur. Bu bilgiler

istasyonların kapanması ile birlikte istasyon bilgisayarlarına aktarılır. Ġstasyon

bilgisayarlarında bulunan otomatik veri transfer programları vasıtası ile aktivite dosyası

ismiyle tabir edilen bu dosyalar ana sisteme aktarılır. Ana sistem üzerinde bulunan otomatik

veri iĢleme programları aracılığıyla veriler iĢlenerek veri tabanına aktarılır. Ana sistem

üzerinde bulunan bu veri kütüklerini kullanarak değiĢik formatlarda istenilen raporlar

oluĢturulur. Böylece biletli sistemlerde ortaya çıkan, bilet basma, sayma, depolama gibi

iĢlerin ortadan kaldırılmıĢ olur. ĠĢletmelere günlük istatistiksel raporlar doğrultusunda hat

planlamalarında kolaylıklar sağlanır.

30

UYGULAMA FAALĠYETĠ

AĢağıdaki iĢlem basamaklarını uygulayarak istasyonlarda ve satıĢ noktalarında seyahat

belgelerini ve bagaj belgelerini düzenleyip, seyahat belgelerinin satıĢını iĢletme talimat ve

yönetmeliklerine uygun olarak yapınız.

ĠĢlem Basamakları Öneriler

A) Bilgisayar vasıtasıyla;

1- Yolcu isteğini öğreniniz

Nazik ve kibar olunuz..

Sabırlı olunuz.

Dikkatli olunuz.

MüĢteri beklentilerine uygun

davranınız.


31

2-VarıĢ yerini, indirimini, numaralı- kuĢet-yataklı

veya numasız isteğe göre bilgisayara giriniz.

3-Bilgisayarın “enter” tuĢuna basarak bileti

bilgisayardan alıp yolcuya vererek ücretini alınız.

4-Gelir teslimi için ilgili modeli doldurunuz.


Sabırlı olunuz.

Dikkatli olunuz.


davranınız.

32

5-GiĢenin kapanıĢında günlük elde edilen geliri

ilgili birime teslim ediniz.

B) Manuel olarak;

a) Karton bilet için;

1-Yolcu isteğini öğreniniz


veya numasız isteğini öğreniniz

3-Karton bileti bilet dolabından çıkartınız

4-Kompostörün tarih ve tren numarasını

ayarlayınız

5-Bileti kompostöre takıp biletin arka tarafına tarih

ve tren numarasını yazdırınız

6-Bileti yolcuya vererek ücretini alınız.

7-Gelir teslimi için ilgili modeli doldurunuz.



b) 3497 Açık bilet için

1-Yolcu isteğini öğreniniz.


veya numasız isteğini öğreniniz.

3-MüĢteri isteğine göre açık bileti mürekkepli

kalemle doldurarak biletin 1. suretini yolcuya

vererek ücretini alınız.

5- Gelir teslimi için ilgili modeli doldurunuz.




Sabırlı olunuz.

Dikkatli olunuz.


davranınız.

33

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME

AĢağıda boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlıĢ ise

Y yazınız.

1. ( ) Banliyö trenlerinde banliyö abonman kartları, banliyö biletleri, jeton, akbil ve

akbilli banliyö abonmanları gibi yolculuk belgeleri kullanılır

2. ( ) Anahat yolcu taĢımalarında seyahat belgeleri olarak karton bilet ve açık bilet

olmak üzere iki çeĢit bilet kullanılmaktadır.

3. ( ) Tam ve öğrenci aylık anahat abonmanları, üç bölge ve tek mevki (1.mevki) olarak

düzenlenir.

4. ( ) Anahat yolcu trenleri ile önceden bilet alınarak yolculuk edenlere yolculuk edilen

trenin cinsi ile mevkiine göre “Tam veya Ġndirimli” ücretler uygulanır.

5. ( ) Trenin hareket gününden önce, hiç kullanılmadan iade edilen her türlü (kuĢet,

örtülü kuĢet, yataklı dahil) gidiĢ-dönüĢ biletinde sadece gidiĢ kısmına ait ücret

üzerinden (toplam ücretin yarısından ) %30 kesinti yapılarak, kalan kısmı aynen iade

edilir.

6. ( ) Metro ve hafif raylı sistemlerde ücret toplama iĢi elektronik ücret toplama

sistemleri ile yapılır.

DEĞERLENDĠRME

Sorulara verdiğiniz cevaplar ile cevap anahtarınızı (değerlendirme kriterleri)

karĢılaĢtırınız, yanlıĢ cevap verdiyseniz öğrenme faaliyetinin ilgili bölümüne dönerek

konuyu tekrar ediniz.


34

KONTROL LĠSTESĠ

Ġstasyonlarda ve satıĢ noktalarında seyahat belgeleri ve bagaj belgeleri düzenlenip,

seyahat belgelerinin satıĢı iĢletme talimat ve yönetmeliklerine uygun olarak yapılacaktır. Bu

satıĢ ile ilgili aĢağıdaki kriterlere göre uygulamayı yapınız.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Seyahat belgelerini düzenlediniz mi?

2. Bilgisayarla seyahat belgelerini düzenlediniz mi?

3. Manuel seyahat belgelerini düzenlediniz mi?

4. Seyahat kartlarını düzenlediniz mi?

5. Bagaj iĢlemlerinin satıĢ kayıtlarını yaptınız mı?

6. Serbest geçiĢ ve ücretsiz yolcu taĢıma ile ilgili iĢlemleri yaptınız

mı?

7. Bilet stok ve satıĢ iĢlemlerinin kayıtlarını yaptınız mı?

8. Metro ve hafif raylı sistemlerde satıĢ ve kayıt iĢlemlerini yaptınız

mı?

DEĞERLENDĠRME

Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ederek veya araĢtırarak

eksikliklerinizi gideriniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

35



yönetmeliklerine uygun olarak raylı sistem araçları üzerinde seyahat belgelerini kontrol

edebilecek, gerektiğinde araç içinde seyahat belgesi düzenleyebileceksiniz.

Bölgenizde bulunan raylı sistemler alanındaki iĢletmelerin raylı sistem araçları

üzerinde seyahat belgelerini kontrol etmek, seyahat belgesi düzenlemek ile ilgili

uygulamaları hakkında araĢtırma yapınız. Topladığınız bilgi ve dökümanları

rapor haline getiriniz. Hazırladığınız raporu derste tartıĢınız.

2. RAYLI SĠSTEM ARAÇLARI ÜZERĠNDE

SEYAHAT BELGELERĠNĠ KONTROL

ETMEK, SEYAHAT BELGESĠ

DÜZENLEMEK

2.1. Trenlerde Düzenlenen Seyahat ve Bağaj TaĢıma Belgeleri

2.1.1. 3127 Model Yolcu Ücret Tahsil Makbuzu

3127 Model anahat yolcu biletleri tren üzerinde bilet kondüktörü tarafından

düzenlenir. Üzerindeki bilgilerin okunaklı, noksansız ve kodlu olması gerekmektedir. Blok

halinde olan bu biletler 3 suretten orijinal karbonlu basıldığında bir kerede yazılarak

doldurulur. Sıra numarası atlanarak sıra harici kullanılmaz, sıra numaralarının birbirini takip

etmesi zorunludur. Her bilet bir yolcu için düzenebileceği gibi sıkıĢıklığı önlemek için kısa

mesafe gidecek yolcular için en fazla 5 yolcuya bir adette düzenlenebilir.

Modellerin düzenlenmesinde Ģu hususlara dikkat edilir;

3127 Model GiĢesiz ve GiĢeli duraklar olmak üzere ücreti 2 Ģekilde düzenlenir.

GiĢesiz duraklarda binen yolculara normal ücret baremi üzerinden

GiĢeli iatasyonlardan binen yolculardan ise ücret bareminin % 100 zamlı tarife

uygulanarak ücreti alınır.


ARAġTIRMA

AMAÇ

36

Bu iĢlemlerin haricinda ayrıca; Tama iblağ, kuĢet, örtülü kuĢet, yer kuponu, biletsiz

yolcu, mevki farkı, cezalı, indirimli yolcu, tren farkı için 3127 model düzenlenir.

Resim 2.1: 3127 Model Yolcu Ücret Tahsil Makbuzu

2.1.2. 3192 Model Anahat Kitansı

3192 Model anahat yolcu kitansı 1-40 Km. mesafede giĢesiz veya giĢesi belirli

saatlerde kapalı bulunan durak ve istasyonlardan anahat yolcu trenlerine (ekspres, bölgesel

ekspres, ray otobüsü, mototren ve normal yolcu trenlerine) biletsiz binen yolculara en az

ücretin tahsili için, trende görevli kondüktörlerce düzenlenip verilir.

Resim 2.2: 3192 Model Anahat Yolcu Kitansı

37

2.1.3. 3193 Model Cezalı Anahat Kitansı

3193 Model cezalı anahat yolcu kitansı ise, 1-40 km. mesafede giĢesi açık bulunan

durak ve istasyonlardan anahat yolcu trenlerine (ekspres, bölgesel ekspres, ray otobüsü,

mototren ve normal yolcu trenlerine) biletsiz binen yolculara, en az ücretin 2 katı olan cezalı

ücretin tahsili için, trende görevli kondüktörlerce düzenlenip verilir.

Resim 2.3: 3193 Model Cezalı Anahat Yolcu Kitansı

Bu modeller düzenlenmesinden sonra bedeli karĢılığında yolcuya verilir. 3195 modele

kayden görev dönüĢünde iĢyeri sorumlusuna kalan modeller ibraz edilerek kullanılmamıĢ

son numaraların da devri yaptırılır ve para ile birlikte teslim edilir.

2.2. Turnike Sistemleri

Turnike sistemleri tren/metro istasyonları ile ticaret merkezleri, stadyumlar, okullar,

devlet ve özel sektör kuruluĢları ve endüstriyel alanlar gibi diğer yerlere giriĢ çıkıĢın etkin

bir Ģekilde denetlenmesini yada kontrol edilmesini sağlayan ürünlerdir.

Resim 2.4: Turnikeler

38

Turnike çözümleri çok çeĢitli alanlarda kullanılabilmektedir. Bu alanlar; güvenlik

kapılarından kontrollu geçiĢ gerektiren hassas alanlara, ücret toplamanın gerekli olduğu fuar,

sergi ve eğlence alanlarından kalabalıkların yönlendirilmesine ihtiyaç duyulan hava alanı

gibi kolaylık ve estetik gerektiren tüm alanlara uzanmaktadır. Ayrıca, müĢterinin kendi geçiĢ

kontrol sistemini tasarlamasına da yardımcı olmaktadır.

Resim 2.5: Toplu TaĢımada Kullanılan Farklı Turnike Sistemleri

39

Genellikle istasyonlar, giriĢ-çıkıĢ turnikeleri ve bilet temini için bilet satıĢ giĢeleriyle

donatılır. Turnikeler, istasyonun serbest bölgeleri ile biletli bölgelerini birbirinden ayırır.

ÇıkıĢ turnikelerinin tasarımı yolcuların sistemden çıkmalarına izin verecek ancak girmelerine

engel olacak Ģekilde yapılmıĢtır. Bilet giĢeleri serbest bölgede, doruk saatlerde yolcuların

kuyruk oluĢturabilmelerine yetecek kadar yer sağlayacak Ģekilde monte edilir.

Resim 2.6: GiriĢ Turnikeleri

Resim 2.7: ÇıkıĢ Turnikeleri

Turnikenin önünde ve arkasında iki ayrı ikaz ıĢığı bulunmaktadır. (YeĢil ıĢık "GeçiĢe

açık", Kırmızı X iĢaretli ıĢık "GeçiĢe kapalı") Yolcular için ilave bilgi paneli bulunmaktadır.

40


AĢağıdaki iĢlem basamaklarını uygulayarak raylı sistem araçları üzerinde seyahat

belgelerini kontrol ediniz, gerektiğinde araç içinde seyahat belgesi düzenleme iĢlemini

iĢletme talimat ve yönetmeliklerine uygun olarak yapınız.


1- Bilet kontrolünü yapınız.

2- Trene bilet almadan binen yolcu var ise;

a) GiĢesiz duraktan binmiĢ ise normal ücret

üzerinden 3127 model düzenleyerek ücretini

alınız.


Sabırlı olunuz.

Dikkatli olunuz.


davranınız.


41

b) GiĢeli duraktan binmiĢ ise % 100 zamlı olarak

bileti düzenleyip ücretini alınız.

3-Trenin seferinin bitiminde elde edilen geliri 3195

modele kayden ilgili birime teslim ediniz.


Sabırlı olunuz.

Dikkatli olunuz.


davranınız.

42



Y yazınız.

1. ( ) Anahat yolcu trenlerinde gerek 1-40 km. dahilinde gerekse 40 km. den daha uzak

mesafelerde, en az ücretten daha yüksek ücrete tekabül eden mesafeye giden ve trene

biletsiz binen yolculara 3127 model yolcu ücret tahsil makbuzu düzenlenir.

2. ( ) Yolcu yanında bulunması sakıncalı görülerek furgona alınan eĢya için 3194 model

kullanılır.

3. ( ) 3127 Model yolcu ücret tahsil makbuzu sadece tren üzerinde kullanılır. 3127

model yolcu ücret tahsil makbuzu, her yolcu için ayrı düzenlenir.

4. ( ) 3193 Model cezalı anahat yolcu kitansı ise, 1-40 km. mesafede giĢesi açık bulunan

durak ve istasyonlardan anahat yolcu trenlerine (ekspres, bölgesel ekspres, ray

otobüsü, mototren ve normal yolcu trenlerine) biletsiz binen yolculara, en az ücretin 4

katı olan cezalı ücretin tahsili için, trende görevli kondüktörlerce düzenlenip verilir.

5. ( ) Genellikle her istasyonda, giriĢ-çıkıĢ turnikeleri ve bilet temini için bilet satıĢ

giĢeleri vardır.

6. ( ) Turnikeler, istasyonun serbest bölgeleri ile biletli bölgelerini birbirinden ayırır.

DEĞERLENDĠRME





43

KONTROL LĠSTESĠ

Raylı sistem araçları üzerinde seyahat belgeleri kontrol edilip, gerektiğinde araç içinde

seyahat belgesi düzenlecek bu iĢlem iĢletme talimat ve yönetmeliklerine uygun olarak

yapılacaktır. Bu iĢlem ile ilgili aĢağıdaki kriterlere göre uygulamayı yapınız.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Seyahat belgelerini tren içinde kontrol ettiniz mi?

2. Seyahat belgelerini indirimlerine göre kontrol ettiniz mi?

3. Kapalı istasyonlarda binen yolculara seyahat belgeleri ve bagaj

iĢlemleri yaptınız mı?

4. Yapılan iĢlem kayıtlarını tuttunuz ve teslim ettiniz mi?

5. Turnike verilerini topladınız mı?

DEĞERLENDĠRME




Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

44



yönetmeliklerine uygun olarak gerçek yolcu sayısını belirleme ve yolcu sayısı ile ilgili

verileri toplayabileceksiniz.

Bölgenizde bulunan raylı sistemler alanındaki iĢletmelerin gerçek yolcu sayısını

belirleme ve yolcu sayısı ile ilgili veriler ile ilgili uygulamaları hakkında araĢtırma yapınız.

Topladığınız bilgi ve dökümanları rapor haline getiriniz. Hazırladığınız raporu derste

tartıĢınız.

3. YOLCU SAYISI ĠLE ĠLGĠLĠ VERĠLER

3.1. Günlük Yevmiye

Her gün, son trenin hareketinden sonra veya nöbetleĢe çalıĢan giĢelerde, nöbet

değiĢiminden evvel günlük bilet satıĢ hesabı kapatılır. GiĢelerde günlük hesabın kapatılması

aĢağıda açıklandığı Ģekilde yapılır.

Resim 3.1: 3433 Model Yolcu GiĢeleri Ġçin Yevmiye Defteri


ARAġTIRMA

AMAÇ

45

SatıĢı yapılan biletlerin hangi istasyona ait olduğu, nev'i, sınıfı, satıĢ dolabında kalan

numarası 3433 model yolcu giĢeleri için yevmiye defterine sırasıyla kaydedilir. Ayrıca satıĢı

yapılan biletlerin ilk numaraları 3112 model bilet satıĢ kayıt defterinin bir evvelki

kayıtlarından alınır ve 3433 model deftere kaydedilir. Böylece kayıtları yapılan biletlerin ilk

ve son numaraları arasındaki farktan satılan bilet adedi tespit edilir. Bulunan bilet adedi bilet

ücreti ile çarpılmak suretiyle biletlerin satıĢ tutarı hesaplanır. Bu Ģekilde 3433 model defterde

kayıt iĢlemi yapıldıktan sonra, satıĢı yapılan biletlerin dolapta kalan ilk numaraları aynı

zamanda 3112 model bilet satıĢ kayıt defterinde kayıtlı bulunduğu sayfada, satıĢın yapıldığı

tarih hizasına yazılır. Bir evvelki satıĢ numaraları arasındaki fark adet hanesine, bilet

ücretiyle adetin çarpımı ise ücret tutan hanesine iĢlenir.

Aradan iptal edilmiĢ biletler varsa iptal edilen biletlerin numaraları aynı satırın

sonunda bulunan düĢünceler hanesine kayıt edilir. Ġptal edilen bilet adedine göre tespit

edilecek miktar ücret tutarından düĢülür. Kaide olarak bilet satıĢ giĢe memurları her trenin

hareketinden sonra sadece Anahat bilet satıĢı ile gelirini, aĢağıda açıklanan nedenlerden

dolayı 3433 model "Yolcu GiĢeleri Ġçin Yevmiye Defteri" ne kaydetmek suretiyle bilet satıĢı

ile gelirini kontrol ederler.

3.2. Bilet Stok Defteri

Yolcu bilet giĢelerinde "Bilet SatıĢ Kayıt Defteri" 3112 Model bulunur. Bu deftere, o

giĢede bulunan tüm biletlerin ilk ve son numaraları ile ayın baĢından ay sonuna kadar satıĢ

durumları kaydedilir. 3112 Model defterin her sayfasına tek bir bilet nev'i kaydedilmek

suretiyle her sayfanın sol üst köĢesine varıĢ istasyonu, km, sağ üst köĢesine ise biletin nev'i

yazılır. Her sayfa iki bölüme ayrılmıĢtır.

Resim 3.2: 3112 Model Yolcu GiĢelerine Mahsus Bilet SatıĢ Kayıt Defteri

46

Birinci bölümde; biletin sınıflarına göre geçen aydan devreden ve ay içinde alınan

biletlerin ilk ve son numaraları ile ücretlerin kaydedilmesine mahsus haneler vardır. Bu

bölüme ayrıca ay içinde alınan biletlerin talepname numarası ve tarihinin de yazılması

gerekir.

Ġkinci bölümde; biletlerin nev'ine göre her sınıf biletin dolapta kalan no'su ile satılan

bilet adedi ve tutarlarının günlük olarak yazılması için haneler bulunur. Yan tarafta yer alan

düĢünceler bölümüne de iptal edilen bilet numaraları mutlaka yazılacaktır. Ayrıca bu

bölümde; on günlük yekünlerın toplanması ve genel satıĢ geliri yekünlerinin kaydına iliĢkin

haneler bulunur.

Karton biletlerde olduğu gibi, bilet giĢelerinde mevcut kağıt biletler, model numaraları

ile birlikte 3112 model yolcu bilet giĢelerine mahsus "Bilet SatıĢ Kayıt Defteri"nin stok bilet

durumunu gösterir bölümüne ilk ve son numaraları yazılır. Ay baĢından ay sonuna kadar

yapılan günlük satıĢlar, satıĢ yapıldığı güne ait satıra bilet numarası ve ücreti yazılmak

suretiyle iĢlenir. Yalnız ücreti matbu olmayan ve satıĢı yapılan kağıt biletlerin numaraları

3112 model deftere ayrı ayrı iĢlenir.

Yine karton bilet satıĢlarında olduğu gibi yekünler on günlük ve aylık olarak alınır.

ĠĢyerleri bilet giĢelerinde bulunan biletleri her yıl aralık ayı son günü, son trene yapılan

satıĢtan sonra ertesi yılın ilk ayına devreden 3112 model defter kayıtlarına göre, mevcut

biletlerin ilk ve son numaraları kaydedilmek ve biletler görülmek suretiyle, her giĢe için

hazırlanacak cetvelleri Ticaret Dairesindeki bilet envanter kayıtlarıyla kontrol edilmek üzere

Ticaret Dairesi BaĢkanlığına gönderilir.

3.3. Kasa Yevmiye Defteri

Yolcu bilet satıĢ giĢelerinde satıĢı yapılan biletlerin günlük satıĢ gelirlerinin kontrol

edilebilmesi amacıyla, giĢe memurları tarafından (3409 model) tutulur. Bu defter kayıtlarının

muntazam ve usulüne uygun iĢlenmesinden giĢe memurları sorumludur. Kayıtların mutlaka

günlük olarak tutulması gerekir. Defterin kullanılmasına baĢlanılmadan önce, gar müdürleri,

hasılat muavinleri, istasyon Ģeflikleri veya ilgili amirler tarafından her sayfası ayrı ayrı

numaralandırılır mühürlenir ve son sayfasına da defterin sayfa adedi yazılarak iĢyeri amiri

tarafından tasdik edildikten sonra ilgili giĢe memuruna teslim edilir.

Söz konusu defterin;

VarıĢ Ġstasyonu Sütununa: Satılan biletlerin varıĢ istasyonunun adı,

Tren No'su Sütununa: Satılan biletin geçerli olduğu trenin numarası,

Satılan Biletlerin Seri ve Numara Sütununa: Satılan biletlerin ilk ve son

numaralarının seri ve numaraları,

Tutar Sütununa: Alınan ücretlerin toplamı yazılır.

3.4. Günlük Gelirin Ġlgili Birime Teslimi

GiĢeler bilet satıĢından elde ettikleri gelirlere ait paralarla, giĢe fazlalarını, günlük

hesaplarını kapattıktan sonra bulundukları tali veznelere 3422 model "Gelir Teslim Cetveli"

üzerinde cins ve miktarları ile genel gelir tutarı belirtilmek suretiyle teslim etmek zorundadır.

47

Resim 3.3: 3422 Model Gelir Teslim Cetveli

Parayı teslim eden giĢe memuru ile parayı teslim alacak olan tali vezne veznedarının

birlikte teslim ve tesellüm iĢleri yapmaları ve 3422 modeli imzalamaları gerekir. 3422 model

gelir teslim cetveli (A) ve (B) olmak üzere iki yapraktan ibarettir.

(A) nüshası para ile birlikte imza alınmak koĢuluyla parayı teslim alan tali vezne

veznedarına verilir.

48

(B) nüshası günlük hasılatı teslim eden giĢede saklanır. 3422 model (A) ve (B) nüshası

arasına karbon kağıdı konulmak suretiyle bir defada doldurulur.

Günlük gelirleri teslim alacak amirler, teslim aldıkları günlük gelirlere ait hesapların

doğru olup olmadığını ayda en az iki defa kontrol ederler.

3.5. Aylık Gelir Döküm Cetveli

Aylık gelir döküm cetvelinde aĢağıdaki bilgiler bulunur.

Modelin üst tarafına iĢyerinin adı ile ait olduğu ay ve yılı,

(1) Rakamı ile gösterilen haneye her giĢe için ayrı ayrı anahat karton bilet satıĢ

bordroları yekünleri,

(2) Rakamı ile gösterilen haneye her giĢe için ayrı ayrı kağıt bilet aylık bordro

yekünleri,

(1+2) Toplam hanesine (1) ve (2) hanelerinde yazılı gelir yekünlerinin her giĢe

için ayrı ayrı olmak üzere toplamları,

(3) Rakamı ile gösterilen haneye 3127 Model satıĢ bordroları yekünü,

(4) Rakamı ile gösterilen haneye aylık kitans satıĢ bordrosu yükünü,

(3+4) Toplam hanesine (3) ve (4) hanelerinde ayrı ayrı gösterilen bordro

yekünleri toplamı,

(5) Rakamı ile gösterilen haneye yataklı biletleri aylık satıĢ bordrosunda

gösterilen yatak ücreti toplamı,

(6) Rakamı ile gösterilen haneye yataklı biletlerin satıĢında tahakkuk eden

taĢıma ücreti toplamı,

(5+6) Rakamları ile gösterilen haneye (5) ve (6) rakamı ile gösterilen hanelere

yazılan ücret toplamı, yani, yataklı bilet aylık satıĢ bordro yekünü,

(7) no.1u haneye bilgisayarlı bilet satıĢına ait aylık bordro yekünü,

(1+7) Rakamları ile gösterilen toplam hanesine (1+2), (3+4), (5+6), (7) nolu

toplam hanelerinde yazılı yekünler toplamı, yani iĢyerinin yolcu geliri toplamı

yazılır.

Bu gelir toplamı aynı zamanda 3410 Modeldeki yolcu geliri toplamı ile eĢit olması

gerekir.

49

Resim 3.4: 3486 Model Aylık Gelir Döküm Cetveli

50

3.6. Aylık Yolcu Denklem Çizelgesi

3410 Model Aylık Yolcu Denklem Çizelgesi 2 örnek olup bir örneği ay sonunda

Ticaret Dairesi BaĢkanlığına gönderilir. ĠĢ yerleri bu modele aĢağıda gösterilen bilgi ve

gelirleri yazar.

Resim 3.5: 3410 Model Aylık Yolcu Denklem Çizelgesi

3231 model açık bilet ve anahat abonmanlar satıĢ bordrosu;

Açık bilet ve anahat abonman satıĢı yapan iĢyerleri 3497 model açık bilet ve

3166,3167 model Anahat abonmanlarına ait; Seri no, Ġlk no, Son no, Adedi,

Tutarı ile Varsa; Bilgisayar nakit geliri, Visa geliri, Ekspres tren tur geliri,

Yataklı tren tur geliri, 3127 Form geliri, Kitans geliri, 3101 Form Bilgisayar

iade geliri, 3153 Form geliri, 3412 Model geliri yazar.

Borç bölümüne yazılan gelirler ile alacak bölümüne yazılan gelirler eĢit olmalıdır.

Alacak bölümüne; ana vezneye gönderilen gelirler toplamı, 4084 Model kasadan çıkartılan

para toplamı yazılmalıdır.

51

UYGULAMA FAALĠYETĠ AĢağıdaki iĢlem basamaklarını uygulayarak gerçek yolcu sayısını belirleme ve yolcu

sayısı ile ilgili verilerin iĢlemlerini iĢletme talimat ve yönetmeliklerine uygun olarak yapınız.


1-Günlük gelirinizi (3422 model ve 3195 model

ile) teslim alınız.

2-Günlük gelirleri toplayarak önce Günlük Gelir

Defterine (3129 model) iĢleyiniz.

Dikkatli olunuz.

Hesaplamalarda titiz olunuz.

ĠĢ disiplin kurallarına uygun

çalıĢınız.


52

3-Kasa Yevmiye Defterine (3409 model)

gelirlerin tamamını iĢleyiniz.

4-Para yollama fiĢi ile (4037 model) geliri tali

vezneden ana vezneye gönderiniz.

5-Ay sonunda hesapları Aylık Denklem Çizelgesi

(3410 model) ile Ticaret Dairesine gönderiniz.

Dikkatli olunuz.

Hesaplamalarda titiz olunuz.

ĠĢ disiplin kurallarına uygun

çalıĢınız.

53



Y yazınız.

1. ( ) Her gün, son trenin hareketinden sonra veya nöbetleĢe çalıĢan giĢelerde, nöbet

değiĢiminden evvel günlük bilet satıĢ hesabı kapatılır.

2. ( ) Kasa defteri; yolcu bilet satıĢ giĢelerinde satıĢı yapılan biletlerin günlük satıĢ

gelirlerinin kontrol edilebilmesi amacıyla, istasyon Ģefleri tarafından tutulur.

3. ( ) GiĢeler bilet satıĢından elde ettikleri gelirlere ait paralarla, giĢe fazlalarını, günlük

hesaplarını kapattıktan sonra bulundukları tali veznelere 3422 model "Gelir Teslim

Cetveli" üzerinde cins ve miktarları ile genel gelir tutarı belirtilmek suretiyle teslim

etmek zorundadır.

4. ( ) Günlük gelirleri teslim alacak amirler, teslim aldıkları günlük gelirlere ait

hesapların doğru olup olmadığını bazen kontrol ederler.

5. ( ) 3112 Model Bilet SatıĢ Kayıt Defterinin her sayfasına tek bir bilet nev'i

kaydedilmek suretiyle her sayfanın sol üst köĢesine varıĢ istasyonu, km, sağ üst

köĢesine ise biletin nev'i yazılarak kayıt yapılır.

6. ( ) 3410 Model Aylık Yolcu Denklem Çizelgesidir. 2 örnek olup bir örneği ay

sonunda Ticaret Dairesi BaĢkanlığına gönderilir.

DEĞERLENDĠRME





54

KONTROL LĠSTESĠ

Gerçek yolcu sayısını belirleme ve yolcu sayısı ile ilgili verilerin iĢlemi iĢletme talimat

ve yönetmeliklerine uygun olarak yapılacaktır. Bu iĢlem ile ilgili aĢağıdaki kriterlere göre

uygulamayı yapınız.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Günlük satıĢ gelir kayıtlarını tuttunuz mu?

2. Günlük satıĢ gelirlerini ilgili birimlere teslim ettiniz mi?

3. Aylık yolcu sayısını tespit ettiniz mi?

4. Aylık yolcu ve bagaj gelirlerini tespit ettiniz mi?

5. Aylık kasa hesaplarını yaptınız mı?

6. Seyahat belgesi stok kayıtlarını düzenlediniz mi?

7. Kayıtların ilgili birimlere ulaĢtırılmasını sağladınız mı?

DEĞERLENDĠRME




Cevaplarınızın tamamı evet ise modül değerlendirmeye geçiniz.

55

MODÜL DEĞERLENDĠRME

1. AĢağıdakilerden hangisi ülkemizde banliyö taĢıması yapılmayan bölgedir?

A) Ġstanbul-Halkalı

B) HaydarpaĢa-Gebze

C) Sincan-KayaĢ

D) Alsancak-Manisa

2. ĠĢledikleri bölgedeki bütün istasyon ve duraklarda duran, kısa mesafeler arasında

iĢleyen hızlı tren aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Bölgesel Ekspresler

B) Ray Otobüsü/Mototrenler

C) Ekspres Trenler

D) Mavi Trenler

3. AĢağıdakilerden hangisi metro ve hafif raylı sistemlerde elektronik ücret toplama

sistemlerinin faydalarından değildir?

A) Geriye dönük verilere rahatlıkla ulaĢılabilir

B) Hızlı ve güvenli ücret toplanalır

C) Tamamen insan müdahalesi gerektirmeyen sistemlerdir

D) Kaçak ve sahte bilet kullanımını önler

4. Ücretlerinde kesinti yapılmayan iade biletler aĢağıdakilerden hangileridir?

I- Aynı yer için birden fazla (mükerrer) bilet satılması halinde,

II- Seyahat edilecek trenin seferden kaldırılması,

III- Yataklı vagonların yolcu treninden çıkartılması, kuĢetli vagon yerine numaralı

vagon verilmesi durumlarında,

IV- Doğal olaylar nedeniyle yolculuğun kesintiye uğraması halinde (doğal olay sonucu

demiryolu kapanmıĢ ise)

A) I ve III

B) II ve III.

C) I, II VE IV

D) Hepsi

5. Anahat yolcu trenlerinde kayıt iĢlemi yaptırılmadan yolcunun beraberinde taĢındığı

görülen eĢya için trende görevlilerce hangi model düzenlenir?

A) 3219 model

B) 3207 model

C) 3222 model

D) 3122 model

MODÜL DEĞERLENDĠRME

56

6. 1-40 Km. mesafede giĢesiz veya giĢesi belirli saatlerde kapalı bulunan durak ve

istasyonlardan anahat yolcu trenlerine (ekspres, bölgesel ekspres, ray otobüsü,

mototren ve normal yolcu trenlerine) biletsiz binen yolculara en az ücretin tahsili için,

trende görevli kondüktör tarafından düzenlenip verilen model aĢağıdakilerden

hangisidir?

A) 3193 model

B) 3192 model

C) 3198 model

D) 3195 model

7. Ġstasyon turnikeleri ile ilgili aĢağıdaki tanımlamalardan hangisi yanlıĢtır?

A) Ġstasyonlarda giriĢ ve çıkıĢ turnikeleri bulunur.

B) Turnikeler istasyon serbest bilgeleri ile biletli bölgeleri birbirinden ayırır.

C) GiriĢ ve çıkıĢ turnikeleri mutlaka birbirine uzak ve farklı yerlerde olmalıdır.

D) Yoğun vakitlerde aĢırı kuyruk oluĢumunu önleyecek Ģekilde monte edilirler.

8. Kasa defterine aĢağıdaki bilgilerden hangisi yazılmaz?

A) Satılan biletlerin varıĢ istasyonunun adı,

B) Satılan biletin geçerli olduğu trenin numarası,

C) Satılan biletlerin seri ve numaraları ve alınan ücretlerin toplamı

D) Satılan bilet adedi

DEĞERLENDĠRME


karĢılaĢtırınız, yanlıĢ cevap verdiyseniz öğrenme faaliyetlerinin ilgili bölümlerine dönerek


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer modüle geçiniz.

57

CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALĠYETĠ-1 CEVAP ANAHTARI

1 Doğru

2 Doğru

3 YanlıĢ

4 Doğru

5 YanlıĢ

6 Doğru

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-2 CEVAP ANAHTARI

1 Doğru

2 YanlıĢ

3 Doğru

4 YanlıĢ

5 Doğru

6 Doğru

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-3 CEVAP ANAHTARI

1 Doğru

2 YanlıĢ

3 Doğru

4 YanlıĢ

5 Doğru

6 Doğru

MODÜL DEĞERLENDĠRME CEVAP ANAHTARI

1 D

2 B

3 C

4 D

5 A

6 B

7 C

8 D

CEVAP ANAHTARLARI

58

www.tcdd.gov.tr Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları

www.cer.be Avrupa Demiryolları Topluluğu

www.cit.ch Uluslararası Demiryolu TaĢımaları Komitesi

www.ego.gov.tr

www.eskisehir-bld.gov.tr

www.antalya-bld.gov.tr

ÖNERĠLEN KAYNAKLAR

http://www.tcdd.gov.tr/

http://www.cer.be/

http://www.cit.ch/

http://www.ego.gov.tr/

http://www.eskisehir-bld.gov.tr/

http://www.antalya-bld.gov.tr/

59

KAYNAKÇA TCDD Yolcu Tarifesi, Ankara, 2004

KIRKAYA Mehmet, Yurtiçi Yolcu Tarifesi Ders Notu, TCDD Ticaret Dairesi

BaĢkanlığı, Ankara, 2006

www.tcdd.gov.tr

KAYNAKÇA

http://www.tcdd.gov.tr/

yolcu taşıma

Documents